You are on page 1of 26

1.

Nm duc bn cht, cu trc, d bn ca


cc hp cht trung gian trong cc phn ng
hu co
MUC TIU
2. Nu duc cch phn Ioai tc nhn phn
ng v cc phn ng hu co
3. Trnh by duc cc co ch phn ng
hu co co bn ( th, cng, tch)
1.SU PHN CAT LIN KT
1.1. Phn ct dng Iy v phn ng gc
A
.
: B
.
A
.
+ B
.
cu trc hnh thp
bc xa t ngoai, nhit d cao, hay
peroxyd gc R
.
1.2. Phn ct d[ Iy v cc phn ng ion
E E +
phn ng gc

carbanion
carbocation
c tiu phn c din tch m tn cng vo vng ngho din
t ca phn t, tc nhn i nhn (nucleophile) Phn
ng i nhn
tiu phn c din tch duong tn cng vo vng c mt d
din t ln tc nhn i din t 0l0ctrophil0 5hn ng
i din t
Phn ng d ly (phn ng ion) thng xy ra trong cc
dung dch ca cc dung mi 5hn cc v thng doc xc
tc bi acid hoc base.
2. PHN LOAI CC TC NHN PHN NG
2.1. Tc nhn i nhn (NucIeophiIe)
u ; u
Gm cc: anion, cc bas0 L0is c mang cp din t
khng phn chia
H

, H
2
N

, HO

, RO

, RS

, RCOO

, Hal

, HSO
3

,
NC

, RCC

# #

$ , , #gBr , #Li , LiAl


2.2. Tc nhn i din t (EIectrophiIe) E
+
Gm cc ion duong, cc acid L0is

+
,

+
,

, Ph

+ + +
BF

, All

, Znl

, F0l

# l

, , ,

2.3. Gc t do (Free radicaI)
Gm nguyn t hoc nhm nguyn t c cha din t dc thn
l
O
, Br
O
,


O
,
O
...
c kh nng phn ng cao
3. PHN LOAI CC PHN NG HU CO
Phn ng dng Ii:
A : B F A
.
+ B
.
l bn ca cc gc :
CH
3
.
< CH
3
CH
2
.
< (CH
3
)
2
CH
.
< (CH
3
)
3
C
.
CH
3
CH
2
CH
2
.
< CH
2
= CH CH
2
.
< C
6
H
5
CH
2
.
V d:
X
.
: X
.
2X
.
RO
.
: RO
.
2RO
.
phn ng gc
3.1. Phn Ioai theo s phn ct Iin kt
Phn ng d[ Ii : phn ng ion

Carbocation cng bn khi cc nhm nguyn t dnh


vo C(+) cng dy e manh
Carbanion cng bn khi cc nhm nguyn t dnh
vo C() cng ht e manh
3.2. Phn Ioai theo kt qu phn ng
Phn ng th (S Substitition)
1 nguyn t hay 1 nhm nguyn t duc thay th
bng nguyn t hay nhm nguyn t khc
Phn ng cng ( A Addition)
hai phn t kt hp vi nhau tao thnh mt phn t mi
Phn ng tch Ioai (E EIimination)
hai nguyn t hay nhm nguyn t b[ tch ra khi
mt phn t m khng c nguyn t hay nhm
nguyn t no thay th
Phn ng chuyn v[
c s thay di v[ tr ca 1 hay nhm nguyn t trong
phn t
3.3 Phn Ioai theo giai doan quyt d[nh tc d phn ng
Phn ng don phn t (1):
Phn ng Iung phn t ( 2 )
Phn ng da phn t ( n )
tun theo phuong trnh tc d bc 1
tun theo phuong trnh tc d bc 2
tun theo phuong trnh tc d bc n
3.4. Phn Ioai theo bn cht tc nhn phn ng
Phn ng gc (R): gc t do
Phn ng eIectrophin (E): tc nhn i din t (E
+
)
Phn ng nucIeophin (N): tc nhn i nhn ( Nu

)
Bng phn Ioai cc phn ng hu co
Phan ng th
(S)
Phan ng cng hp
(A)
Phan ng tch loi
(E)
Th i
nhn
Th i
din
tu
Th
gc
Cng i
nhn
Cng i
din tu
Cng
gc
Tch don
phn tu
Tch lung
phn tu
S
N
1, S
N
2 S
E
S
R
A
N
A
E
A
R
E1 E2
4.1.1 Phn ng th gc S
R
vo carbon no
Kch thch (khoi mo):
Pht trin mach :
R
.
+ X : X F R X +
.
X
Tt mach :
R
.
+
.
R F R R
X
.
+
.
X F X X
R
.
+
.
X F R X
dui tc dng ca nh sng
4. CO CH CA MQT S PHN NG HU CO
4.1. Phn ng th
X : X F 2 X
.
R : H +
.
X F R
.
+ HX
Ch
Kh nng phn ng th nguyn t H
cacbon bc 3 > bc 2 > bc 1
Sn phm I hn hp cht vi s nguyn t
haIogen khc nhau tch bng ct phn doan.
4.1.2.Th i din t S
E
Xy ra nhn thom
HaIogen ha, nitro ha, suIfo ha . tc nhn Br
+
H
E
+
+
E
H
+
+
H
E
+
Phc 9
chm
nhanh
4.1.3. Phn ng th i nhn S
N
Tng qut
= halog0n l, Br, , , # ,

+ R - X F - R + :X
=
l tc nhn i nhn: hal

, #

,

, #

liu kin phn ng.


Ph thuc:
Cu trc ca R trong RX
Bn cht ca dung mi
tc nhn i nhn manh hay yu
Th i nhn don phn t S
N
1
(1)
(2)
Giai doan chm quyt d[nh tc d ; k RX]
liu kin xy ra phn ng
RX I bc ba
phn ng tin hnh trong dung mi phn cc
tc nhn

(Nu

) yu
R
1
C X
R
2
R
3
R
1
C
R
2
R
3
+ :
chm
R
1
C
R
2
R
3
+ R
1
C
R
2
R
3
nhanh
Phn ng S
N
2 : Lung phn t
nhanh chm
v = k
2
[RX] [

] Giai doan chm quyt d[nh tc d


gc R trong RX I bc mt (hoc bc hai)
liu kin xy ra phn ng
Tc d S
N
2 gim theo th t
R bc 1 > R bc 2 > R bc 3
RI > RBr > RCI > RF
Luu : Phn ng th S
N
thung di km phn ng tch Ioai E
- R + :X

+ R - X [
0()
. R . X
0()
]
4.2. Phn ng cng hp
4.2.1. Phn ng cng A
E
!hn ng cng ho5 ca halogen vo alken
C
C
X
0
X
0
+
- X
(-)
C
C
(+)
Br
Hay I
C
C
Br
+
+ X
(-) C
C
Br
Br
chm
nhanh
Ch : ung mi phn ng khng phn cc: CCI
4
X
2
= CI
2
, Br
2
, Br - CI , I - CI, I Br
ng HX v cc HA khc nh HOH, H
2
SO
4
chm
nhanh
Kh nng cng ca HX : HF << HCI < HBr < HI
Carbocation trung gian cng bn th phn ng cng
cng d xy ra
cng HA vo an ken khng di xng sn phm
I mt hn hp. Tun theo qui tc Maccopnhicop
Cng dn xut ca anken c th nguc vi qui
tc Maccopnhicop
C
C
+ H - A
- A
(-)
C
C
(+)
H + A
(-)
C
C
H
A
4.2.2. Phn ng cng A
N
Phn ng ca nhm cacbonyI ca andehyd, ceton
R
C O
R'
0

0
+
+ Y - Z
0

0
+
chm
nhanh

(+)

(+)
- Z I H - OH, H - OR, H - CN, H - SO
3
Na , BrMg - R .
0
+
0

0
+
0

R
R'
O
(-)
Z
C
R
R' Z
OY
C
4.2.3.ng hp gc A
R
Khi cng hp HBr, HCI khi c mt peoxit vo anken
(khng xy ra vi HI v HF) F Theo hiu ng Kharat (tri
vi quy tc Macconhicp)
R O O R F 2 RO
.
t
0
RO
.
+ HBr F ROH + Br
.
(1) H = 23 kcaI
hoc RO
.
+ HBr F ROBr + H
.
(2) H = + 39 kcaI
(1) xy ra thun Ii hon (2)
Giai doan khoi mo :
Giai doan pht trin mach
RCHCH
2
Br + HBr F RCH
2
CH
2
Br + Br
.
.
Giai doan tt mach
Cc gc t do kt hp vi nhau tao thnh phn t
R - CH CH
2
+ Br
.
R - CH -
.
CH
2
Br
(I)
R -
.
CH - CH
2
Br(II)
Bi tp vn dng
1. Xt kh nng phn ng vi HX ca cc cht sau :
a. CH
2
= CH
2,
, CH
3
CH = CH
2
, (CH
3
)
2
C = CH
2
,
(CH
3
)
2
C = CH CH
3
b. CH
2
= CH
2,
, CH
2
= CHBr , CH
2
= CH COOH
2. Gii thch s tao thnh sn phm, cho bit du I
sn phm chnh khi cho :
a. CH
3
CH = CH
2
+ HCI F
b. CF
3
CH = CH
2
+ HCI F
c. CH
2
= CH - NO
2
+ HCI F
d. CH
2
= CH - Br + HCI F
3. T tm hiu v phn ng cng hp ca ankadien v ankin
4.3. Phn ng tch Ioai




= l , Br , ,

, $#

, #

Xy ra dn xut haIogen, Ioai nuc ca ancoI .


Ph thuc vo cu tao ca R trong RX v diu
kin phn ng
Phn ng tch Ioai v phn ng th i nhn
Iun canh tranh nhau.
o ch tch E1 (don phn t)
"ua giai doan
iai don chm : b ion ho chm d to ra carbocation
Giai doan nhanh: bas0 manh ca K tch mt
proton ca carbocation d tao thnh

v mt alk0n
chm
+ : R
1
C X
R
2
CH
3
R
1
C
R
2
CH
3
R
1
C
R
2
CH
2
H

+
nhanh
R
1
C
R
2
CH
2
+ H
2
O
o ch tch E2 (lng phn t)
R CH CH
2
H X
+ Nu

[Nu
()
...H C C... X
()
]
R H
H H
hm
nhanh
NuH
+ C C + X
-
R
H
H H
Nu

= OH

, NH
2

(NaNH
2
)
Tc d phn ng v = k [ RX ] [ Nu

]
Luu :
Phn ng S
N
2 Iun xy ra cng vi phn ng E2
Nu Nu

tn cng vo C
-
th xy ra phn ng S
N
2
Nu Nu tn cng vo H
.
th xy ra phn ng E2
Phn ng E2 cn c tc dng ca Bazo manh
trong dung mi phn cc ( kim ruu )
Bi tp vn dng Bi tp vn dng
1. Gii thch co ch phn ng
CH
2
= C = CH
2
+ H
2
O ( H
+
) F
2. Gii thch
CH
3
-CCH + HBrF CH
3
C(Br)=CH
2
F CH
3
C(Br)
2
CH
3
3. Gii thch s tao thnh sn phm v so snh kh nng
phn ng ca cc cht sau :
CF
3
- CH = CH
2
+ HBr F
Br - CH = CH
2
+ HBr F
CH
3
O - CH = CH
2
+ HBr F
4. Hy cho bit c bao nhiu sn phm duc tao thnh khi
cho izopren tc dng vi HBr
5. Khi cho hn hp gm 1,2 dimetyI xycIopenten v
2,3 dimetyI xycIopenten phn ng vi HBr khng c
peroxit cho 2 sn phm, cn khi cho hn hp trn
phn ng vi HBr c mt peroxit cho 6 sn phm.
Hy cho bit cu trc ca cc sn phm trong cc
phn ng trn
6. Cho metyIaxetyIen v cIoaxetyIen phn ng vi
HCI . Sn phm thu duc cui cng du I cc hp
cht no. Cho bit co ch ca cc phn ng cng
thc cu tao ca cc sn phm v rt ra nhn xt.
7. Hy gii thch tai sao :
CH
2
= CH NO
2
+ HCI F CH
2
(CI) CH
2
NO
2
CH
2
= CH Br + HCI F CH
3
CH(Br)CI

You might also like