Bộ sách: Khám phá tư duy

Phần VIII: Những câu chuyện về ph á rào cản

và sự an phận.

Tự nhiên -xã hội -tư duy

 Đóa hoa khát vọng

* Có một nàng hoa Violet yêu kiều và ngào ngạt hương sống bình yên giữa đám bạn
bè, đong đưa một cách hạnh phúc giữa muôn hoa khác trong một khu vườn vắng. Một
buổi sáng nọ, khi những cánh hoa vẫn còn lấp lánh những hạt sương đêm, nàng
nghiêng đầu và ngó quanh; nàng bỗng thấy nụ hoa hồng xinh đẹp vươn người lên cao
một cách tự hào giống như ngọn đuốc đang cháy tỏa ánh sáng rạng ngời.

Nàng hoa Violet hé đôi môi màu xanh da trời và nói: “Thật không may làm sao khi ta
sinh ra trong kiếp hoa này, với một vị trí hèn mọn làm sao. Mẹ tự nhiên đã tạo ra ta
sao ngắn ngủn và nghèo nàn thế này... ta sống lè tè ngay mặt đất và không thể nào
vươn được lên bầu trời trong xanh, hay ngước mặt đón ánh mặt trời như những nụ
hồng kia”

Và khi nụ Hồng nghe những lời của người bạn láng giềng này, nàng đã cười và phê
phán, “Em nói nghe kỳ lạ làm sao. Em đã thật may mắn mà em không biết vận may
của mình. Mẹ tự nhiên đã ban tặng cho em một sắc đẹp và hương thơm mà bà đã
không cho bất kỳ ai khác... Hãy dập tắt ý nghĩ ấy đi, bằng lòng với chính mình và nhớ
rằng ai tự hạ thấp mình sẽ được nâng lên và ai tự nâng mình lên sẽ phải bị đè bẹp.”

Nàng hoa Violet trả lời, “Chị đang an ủi em bởi vì chị có được điều mà em ước ao...
Chị còn định làm đắng lòng em với cái ý nghĩa chị là người vĩ đại... Thật đau đớn làm
sao khi thuyết giáo về sự may mắn cho một trái tim đang đau khổ! Và mạnh mẽ thay
khi đóng vai một kẻ dạy đời cho kẻ yếu ớt”

Mẹ tự nhiên đã nghe thấy cuộc nói đối thoại giữa hoa Violet và hoa hồng; bà lại gần
và nói: “Con gái violet của ta, điều gì đã xảy đến với con thế? Con đã từng rất ngọt
ngào và khiêm cung trong tất cả những lời nói và hành động kia mà. Ðiều gì đã thâm
nhập vào trong trái tim và làm cho con trở nên lạnh lùng thế kia?” Bằng giọng bào
chữa, Violet trả lời bà: “Ồ, người mẹ vĩ đại và nhân hậu, đầy lòng thương yêu và cảm
thông, con van mẹ bằng tất cả trái tim và tâm hồn mình, hãy ban cho con một đặc ân
và cho phép con được làm hoa hồng trong một ngày”.

Mẹ tự nhiên đáp: “Con không hề biết điều con đang tìm kiếm; con không nhận nhức
được tai họa tiềm ẩn đàng sau tham vọng mù quáng của con. Con sẽ hối hận nếu con
là một hoa hồng, và khi đó việc ăn năn cũng là vô ích”. Violet vẫn tiếp tục nài nỉ “Hãy
cho con thành một đóa hồng cao lớn, bởi vì con ước mong được ngẩng cao đầu với
một niềm kiêu hãnh; đây sẽ là việc của riêng con, con bất chấp số phận mình ra sao.”
Mẹ tự nhiên quát lên: “Ðóa hoa violet bất trị và ngu ngốc kia, ta sẽ cho mi được toại
nguyện, Nhưng khi tai họa rơi xuống đầu mi, mi hãy than khóc với chính mình đấy”
Và mẹ tự nhiên vươn ngón tay huyền bí và kỳ diệu ra, chạm vào rễ của Violet, Violet
lập tức biến thành một đóa hồng cao lớn, vươn lên trên tất cả những đóa hoa khác
trong vườn.

Bầu trời chiều bỗng dầy đặc mây đen, tiếng sấm dữ dội phá tan sự tĩnh lặng, một trận
mưa như trút xuống khu vườn cùng những trận cuồng phong. Cơn bão dữ làm gãy nát
cành và trốc gốc những cây hoa cao lớn, chỉ chừa lại những cây nhỏ nằm sát mặt đất
thân thương. Khu vườn đơn độc ấy đã hứng chịu tai ương của những trận không
chiến. Khi cơn bão tan đi, trời quang mây tạnh, tất cả những cành hoa kia nằm sõng
sượt và không một cây nào có thể thoát khỏi cơn phẫn nộ của Tự nhiên ngoại trừ một
nhóm violet nhỏ bé, náu mình bên cạnh bức tường của khu vườn.

Ngước đầu lên và nhìn thấy thảm kịch của các loài thảo mộc khác, một trong những
đóa hoa violet mỉm cười hạnh phúc và lao xao với đồng loại: “Hãy nhìn cơn bão tố đã
làm gì đối với những đóa hoa hợm hĩnh đây này!”. Một nàng violet khác nói: “Chúng
ta tuy nhỏ bé, và sống lè tè dưới đất, nhưng chúng ta an toàn trước cơn thịnh nộ của
bầu trời”. Và nàng violet thứ ba thêm vào, “Bởi vì chúng ta thấp bé nên cơn bão kia
không thể nào đánh bại được”

Vào giây phút ấy, nữ hoàng của loài violet đã nhìn thấy bên cạnh mình đóa hoa violet
“cải đạo” kia bị gãy gập sau cơn bão và đang quằn quại trên nền đất ẩm giống như
một thương binh trên chiến trường. Nữ hoàng violet nhìn lên, gọi cả họ hàng và nói:
“Hãy xem kìa, các con gái của ta, hãy suy nghiệm về những gì mà Sự Tham Vọng đã
đối xử với đóa hoa Violet, kẻ đã trở thành hoa hồng trong một giờ. Hãy nhớ rằng cảnh
tượng ấy là một lời nhắc nhở cho số phận tốt đẹp của các con.”

Ðóa hoa hồng đang hấp hối kia lay động và dồn hết tàn lực, khẽ nói: “Các chị là
người bằng lòng với mình, nhu mì và khờ khạo; tôi không bao giờ khiếp sợ bão tố.
Ngày hôm qua, tôi cũng thế, đã hài lòng và mãn nguyện với Cuộc Sống, nhưng Sự
Mãn nguyện đã như một thanh chắn, chặn giữa sự tồn tại của tôi và cơn bão dữ của
Cuộc Sống, giam hãm tôi trong một sự bình yên bạc nhược và thiếu sinh khí và sự
tĩnh lặng trong tâm hồn. Tôi có thể sống một cuộc sống như các chị đang sống bây giờ
đây bằng cách bám chặt vào mặt đất với nỗi lo sợ... tôi có thể chờ cho mùa đông phủ
tuyết lên mình và Thần Chết mang tôi đi, cũng như sẽ mang đi tất cả những hoa violet
khác... giờ đây tôi đang hạnh phúc vì tôi đã vượt ra khỏi cái thế giới nhỏ bé của mình
để khám phá được sự huyền bí của Vũ trụ.... Ðiều mà các chị chưa bao giờ đạt đến.
Có thể là tôi đã quá nhiều Tham Vọng, nhưng tôi đã lắng nghe sự tĩnh lặng của màn
đêm, tôi nghe bầu trời nói với trái đất rằng: Khát vọng vươn lên là mục đích chủ yếu
của bản chất chúng ta. Vào giây phút đó tâm hồn tôi xao động và trái tim tôi mong
mỏi vươn tới một vị trí cao hơn sự tồn tại hữu hạn của tôi. Tôi nhận ra rằng ở vực
thẳm không thể nào nghe được bài ca của các ngôi sao, và chính giây phút ấy tôi bắt
đầu chiến đấu chống lại sự nhỏ bé của mình và thèm khát những gì đã không thuộc về
tôi, cho đến khi sự nổi loạn đã biết thành một sức mạnh vĩ đại, và sự ao ước biến
thành một chí hướng... Tự Nhiên, là một đối tượng vĩ đại cho những giấc mơ sâu thẳm
trong con người chúng ta, đã ban cho tôi một đặc ân và chuyển tôi thành một hoa
hồng với ngón tay kỳ diệu của người.

Hoa hồng im lặng một chút, và bằng giọng nói yếu ớt, pha lẫn niềm kiêu hãnh và sự
mỹ mãn, nàng nói:
“Tôi đã sống một giờ như một đóa hồng kiêu hãnh; tôi đã tồn tại trong một thời khắc
như một nữ vương; tôi đã nhìn thấy Vũ trụ bằng con mắt của loài hoa hồng; tôi đã
nghe tiếng thì thầm của bầu trời bằng đôi tai của đóa hồng và hứng ánh nắng với
những cánh hoa hồng. Ở đây có ai có được vinh dự như thế?"

Nói xong những lời này, nàng gục xuống với một giọng nói gấp gáp: “Bây giờ tôi sẽ
giã từ cuộc đời, bởi vì linh hồn tôi đã đạt được ước nguyện. Cuối cùng tôi đã mở
mang được trí óc về một thế giới bao la vượt khỏi cái thế giới chật hẹp mà tôi sinh ra.
Ðấy là mục tiêu của Cuộc Sống ... Ðấy là điều bí mật của Sự Hiện Hữu.” Nói xong
đóa hồng run rẩy, từ từ khép lại những cánh hoa, trút hơi thở cuối cùng với một nụ
cười tuyệt đẹp trên môi... một nụ cười tràn đầy niềm tin và hy vọng trong Cuộc
Sống... một nụ cười của sự chiến thắng... một nụ cười của Thượng Ðế.

Đại bàng

Ngày xưa, có một ngọn núi lớn, bên sườn núi có một tổ chim đại bàng. Trong tổ có
bốn quả trứng lớn. Một trận động đất xảy ra làm rung chuyển ngọn núi, một quả trứng
đại bàng lăn xuống và rơi vào một trại gà dưới chân núi. Một con gà mái tình nguyện
ấp quả trứng lớn ấy.

Một ngày kia, trứng nở ra một chú đại bàng con xinh đẹp, nhưng buồn thay chú chim
nhỏ được nuôi lớn như một con gà. Chẳng bao lâu sau, đại bàng cũng tin nó chỉ là
một con gà không hơn không kém. Đại bàng yêu gia đình và ngôi nhà đang sống,
nhưng tâm hồn nó vẫn khao khát một điều gì đó cao xa hơn. Cho đến một ngày, trong
khi đang chơi đùa trong sân, đại bàng nhìn lên trời và thấy những chú chim đại bàng
đang sải cánh bay cao giữa bầu trời.

"Ồ - đại bàng kêu lên - Ước gì tôi có thể bay như những con chim đó".

Bầy gà cười ầm lên: "Anh không thể bay với những con chim đó được. Anh là một
con gà và gà không biết bay cao".

Đại bàng tiếp tục ngước nhìn gia đình thật sự của nó, mơ ước có thể bay cao cùng họ.
Mỗi lần đại bàng nói ra mơ ước của mình, bầy gà lại bảo nó điều không thể xảy ra. Đó
là điều đại bàng cuối cùng đã tin là thật. Rồi đại bàng không mơ ước nữa và tiếp tục
sống như một con gà. Cuối cùng, sau một thời gian dài sống làm gà, đại bàng chết.

Trong cuộc sống cũng vậy: Nếu bạn tin rằng bạn là một người tầm thường, bạn sẽ
sống một cuộc sống tầm thường vô vị, đúng như những gì mình đã tin. Vậy thì, nếu
bạn đã từng mơ ước trở thành đại bàng, bạn hãy đeo đuổi ước mơ đó... và đừng sống
như một con gà!
 Bạn nhảy cao được bao nhiêu?

Những người thích nuôi bọ chét đều chứng kiến một thói quen kỳ lạ của bọ chét.

Những con bọ chét được cho vào một cái hộp bằng bìa có nắp. Chúng sẽ nhảy lên và
chạm vào cái nắp, nhảy đi nhảy lại nhiều lần. Quan sát kỹ sẽ thấy dần dần chúng
không nhảy cao chạm vào cái nắp nữa. Rõ ràng đập vào cái nắp hộp thì khá đau nên
chúng giới hạn chiều cao chúng nhảy lên.

Khi đó ta nhấc cái nắp ra. Chúng vẫn tiếp tục nhảy, nhưng không hề nhảy ra ngoài cái
hộp. Lý do rất đơn giản: chúng đã đặt cho mình phản xạ chỉ nhảy cao đến một giới
hạn an toàn.

Khi ta giới hạn bản thân và không tận dụng hết khả năng của mình.Chúng ta không
thể nhảy cao hơn. Chúng ra nghĩ rằng đã làm tất cả những gì có thể rồi. Và đúng là
như thế thật.
 Ngụ ngôn rùa và cá

Thuở xưa có một con cá. Cá chỉ biết trong nước và không biết gì ngoại trừ nước. Một
hôm, cá mải mê bơi lội trong ao đầm quen thuộc như mọi hôm thì gặp lại chị Rùa.
Hỏi ra thì hèn lâu rùa đi dạo trên đất liền. Cá hỏi: "Chào chị rùa, chị đi đâu mà hèn lâu
tôi không gặp?"
- Này chị cá, chào chị. Hôm rày tôi đi một vòng lên trên đất khô. Rùa trả lời.
- Đất khô à! Cá lấy làm ngạc nhiên. Chị nói đất khô, vậy đất khô là gì? Đất làm sao
khô được? Tôi chưa bao giờ thấy cái gì mà khô. Đất khô chắc là không có gì hết.
Bản tánh ôn hòa, Rùa nhỏ nhẹ đáp:
- Được, tốt lắm, nếu chị muốn nghĩ như vậy cũng tốt. Không ai ngăn cản chị đâu. Tuy
nhiên, chỗ mà tôi đi mấy hôm rày đất khô thật.
- Nầy chị rùa, đâu chị nói rõ lại coi. Đất khô mà chị nói ra làm sao, giống như cái gì?
Nó có ẩm ướt không?
- Không, đất khô không ẩm ướt.
- Đất khô có mát mẻ và êm dịu, dễ chịu không?
- Không, đất khô không mát mẻ và êm dịu dễ chịu.
- Đất khô trong suốt và ánh sáng rọi xuyên qua được không?
- Không, đất khô không trong suốt và ánh sáng không rọi xuyên qua được.
- Đất khô có mềm mại và dịu dàng để mình bơi lội trong ấy không?
- Không, đất khô không mềm mại dịu dàng, và mình không thể bơi lội trong lòng đất.
- Đất có di chuyển và trôi chảy thành dòng không?
- Không, đất không di chuyển và trôi chảy thành dòng.
- Đất có nổi sóng và tan ra thành bọt kông? Cá rất bực mình với loạt câu trả lời
"không, không, ..." của rùa.
- Không, đất không nổi sóng. Rùa thành thật trả lời.
Cá bỗng nhiên lộ vẻ hân hoan của người đắc thắng và vang lên:
- Thấy chưa, thật quả như tôi đã nói chớ gì nữa! Tôi đã bảo rằng đất khô của chị là hư
vô, không có gì hết. Tôi hỏi và chị đã xác nhận rằng đất khô và không ẩm ướt, không
mát mẻ, không êm dịu và không trong suốt, và ánh sáng không rọi xuyên qua được,
không mềm mại và dễ chịu để mình có hể bơi lội trong ấy, đất cũng không di chuyển
và trôi thành dòng, cũng không nổi sóng và cũng không tan rã thành bọt. Không phải
gì hết thì có phải là hư vô không?
Rùa đáp:
- Được, tốt lắm. Nầy chị cá, nếu chị quả quyết rằng đất là hư vô, không có gì hết, thì
chị cứ tiếp tục nghĩ như thế. Thật ra, người nào đã biết nước và đất liền rồi sẽ nói rằng
chị chỉ là con cá dại dột, vì chị quả quyết rằng cái gì mà chị không biết là không có gì
hết, hư vô. Nói là hư vô bởi vì chị không bao giờ biết.
Đến đây, rùa bỏ cá ở lại một mình với ao đầm nhỏ bé, quay đầu lội đi và suy tưởng
đến một cuộc viễn du khác trên đất khô, nơi mà cá tưởng tượng là hư vô...
 Đừng sống tẻ nhạt

Trích “lời tâm sự của ông”

Ông còn nhớ có một lần cháu có một hình xăm có thể phát sáng trong bóng tối, hình
một con ma nhỏ rất ngộ nghĩnh, ông thấy cháu cứ đứng loay hoay với hình xăm ấy.
Hình như cháu muốn dán hình xăm ấy vào cánh tay, nhưng lại sợ bố mẹ mắng, các
bạn trêu, hay thầy cô phê bình nên lại thôi, ông thấy chàu ngần ngừ một lúc lâu rồi cất
hình xăm ấy vào trong cặp.

Ông lại nhớ có một lần, lúc ấy đã muộn, có một giòng con gái nói là cần gặp cháu có
việc gấp, cô bé đã cố nén tiếng nghẹn ngào khi nói chuyện với ông. Dường như cô ấy
có việc gì rất gấp và muốn cháu tới giúp, nhưng cháu nhìn đồng hồ, nhìn bố, nhìn mẹ,
rồi cháu nói với cô ấy là để ngày mai. Cháu có nói thêm vài lời an ủi nữa, nhưng rồi
cháu ngắt giữa câu, mặt nghệt ra bối rối, hình như cô bạn ấy đã cúp máy trước. Trông
cháu lúc ấy thật rất khổ sở, rồi sau đó cháu ngồi vào bàn học tiếp. Cũng từ hôm đó
không thấy con bé Lan Anh đến nhà mình chơi nữa, mà con bé ấy hồn nhiên và dễ
thương biết bao nhiêu.

Ông nhớ lại hồi nhỏ, mùa hè, khi trời mưa rào, lũ trẻ hàng xóm kéo nhau ra tắm mưa,
rồi chúng hứng nước mưa vào bụm tay uống một ngụm nhỏ và nói rằng như vậy
không bao giờ cảm lanh. Ông thấy cháu háo hức nhìn lũ trẻ hàng xóm tắm mưa,
nhưng ông không bao giờ thấy cháu tắm mưa cả.

Ông nhớ lại có một lần cháu nói với ông rằng cháu sẽ làm một mô hình chiếc máy bay
chỉ cần một cánh, bố cháu cười vang và nói rằng cháu cứ thi đỗ đại học đi rồi hãy
nghĩ tới chuyện máy bay một cánh. Mặt cháu đỏ bừng lên, và cháu không bao giờ nói
về cái máy bay một cánh nữa.

Mẹ cháu muốn cháu thi vào Ngoại thương, còn cháu muốn thi Bách khoa, mà theo
ông biết cháu đã quyết định thi Ngoại thương. Ông thấy buồn vô cùng, dù có vẻ như
cháu là đứa biết vâng lời bố mẹ.

Tại sao cháu không thử dán hình xăm phát sáng trên tay? Tại sao cháu không đến giúp
đõ bạn đang thực sự cần cháu? Tại sao cháu không một lần ra tắm mưa? …
Cuộc sống không dài như chúng ta tưởng, ông đã già và ông thấy cuộc sống sao ngắn
ngủi và có biết bao việc ông muốn làm mà chưa kịp làm. có những việc rất lớn, có
những việc rất nhỏ. Việc lớn hay nhỏ đều làm ta hối tiếc vô cùng. Cháu hãy làm tất cả
những gì cháu muốn ngay trong tuần, ngay ngày hôm nay, ngay bây giờ….
Cuộc sông rất tuyệt vời nếu cháu biết sống và dám sống. Hãy sống như mình muốn
sống từ hôm nay, để sau này khi vốn thời gian của cháu cạn kiệt, cháu không phải hối
tiếc vì chưa kịp làm quá nhiều điều, cả những điều rất nhỏ và những điều rất lớn.
 Ông Già Họ Mã Mua Ngựa

Ông Già Họ Mã Mua Ngựa Hay Là Miệng Thế Gian

Nhà họ Mã ngày trước chuyên nghề nuôi dạy ngựa và bán ngựa. Có một dạo gia đình
ông suy sụp vì con ông bị bệnh nặng, đã vét hết tiền trong nhà mà con ông vẫn không
khỏi. Ông bán hết số ngựa nuôi để thang thuốc cho con. Con ông sống được. Từ đó
ông bắt đầu dành dụm, tằn tiện được một số tiền.Ngày nọ Mã ông nghe ở Hương Lâm
có bán một giống ngựa quý, ông đến nơi đó xem tướng ngựa thật kỹ, biết đó là giống
ngựa hay, thuộc loại Hoàng Phiêu, mặc dù nó có phần hơi gầy. Mã ông thích quá, nên
chịu mua với giá đắt. Ông về nhà bàn lại với con:
- Phụ thân xem biết nó rất quý, dù hơi gầy, thuộc giống Hoàng Tuyết Phiêu của người
Khương. Nhà ta gây được giống này sẽ làm giàu không mấy hồi. Ngặt vì xa ngót ngày
đường, qua đèo truông e có cướp, nên cha con ta cùng đi. Hai cha con họ Mã thử ngựa
và ngã giá xong, tra yên cương, cha con đồng lên ngựa ra về, lòng thấy hoan hỉ.
Họ đi qua một xóm nhà, Mã ông khiêm tốn cho ngựa đi nước kiệu, dân làng đón ông
lại nói:
- Mã lão! Ông là người nuôi ngựa, sao không biết thương ngựa? Con ngựa gầy thế
kia, còn cha con ông cọp ăn bảy ngày không hết, nỡ nào cả hai lại đè trên mình nó?
Ông Mã nói với con mình:
- Họ nói phải đấy con ạ! Vậy cha nhường cho con cưỡi. Cha cầm cương cho.
thế là một mình Mã công tử ngồi ngựa, ông Mã đi bộ theo. Họ yên tâm đi xóm nhà
khác, bây giờ trời đã khá trưa, những người ngồi mát trên đường thấy cảnh cha con họ
Mã như vậy, họ kéo ra đón đầu ngựa, xỉ vả người con:
- Ai dạy công tử về cách hiếu đạo như thế? Con thì ngồi ngựa kênh kiệu, để cha chạy
bộ theo đổ mồ hôi! Qua cánh đồng kia có học hiệu Khổng Môn, chắc họ đánh công tử
trào máu ra mất!
Mã công tử lật đật nhảy xuống ngựa, chắp tay thưa với cha:
- Họ nói phải đấy cha ạ! Nãy giờ con cũng khỏe rồi, cha hãy cưỡi nó cho đỡ mệt.
Người cha lên ngựa đi, ngang qua "Khổng Môn học hiệu", một số học trò ở đó biết
mặt ông già, chúng chạy lại đón ông nói:
- Mã lão bá! Lão bá lâu nay mạnh giỏi chứ? Nghe nói lệnh
lang lâu nay bệnh thập tử nhất sinh, nay mới vừa hơi bình phục lão bá để lệnh lang
nhọc nhoài cho đành. Mã lão nhảy xuống ngựa nhìn con rồi thì thầm:
- Kể ra họ nói cũng phải. Kể không còn bao xa, ta dắt ngựa đi vậy. Hai cha con xuống
ngựa dắt bộ, hồi lâu đến xóm khác, có ai đó nhìn ngựa rồi chửi:
- Đúng là cha con một lão vô học. Đây là giống Hoàng Tuyết Phiêu, một loại thiên lý
mã, mua về để cưỡi hoặc làm giống, nào phải mua về để thờ, sao có ngựa lại không
cưỡi?
Cha con họ Mã thiếu điều muốn khóc. Lão nói với con:
- Cưỡi ngựa cũng bị chửi, mà không cưỡi cũng bị chửi! Ta chịu hết nổi! Thôi thả
quách cho xong! Hai người dắt đi một đoạn cho khuất mắt mọi người, rồi tháo cương,
cởi yên, đánh một roi, ngựa dong tuốt vào rừng mất dạng. Về đến nhà, bà cụ nghe đón
đầu ngõ. Ông cụ thuật lại mọi chuyện. Bà cụ nghe qua đấm vào đầu bình bịch, vừa
khóc vừa nói:
- Ngu sao là ngu! Có bao nhiêu vét đi mua ngựa, rồi thả ngựa đi! Xưa nay miệng lưỡi
thế gian. Việc mình mình cứ làm, chiều ý, nghe lời họ làm gì? Rồi đây lấy gì mà sinh
sống, lấy gì mà cưới vợ cho con? Ngu ơi la ngu!...

LỜI BÀN:
Quả là, không "ở sao cho vừa lòng người"! Ông già họ Mã hiền hậu đến mức thiếu tự
tin. Những người ngoài nhìn vào làm sao hiểu được tình trạng của họ Mã và con ngựa
kia như thế nào?
Ý kiến nào họ nói cũng phải, nhưng trước nhất họ Mã phải biết đánh giá được cái việc
của mình. Tục ngữ có câu: "Chín người mười ý", thì ý thứ mười là ý mình vậy. Mua
ngựa là quyết tâm, mà giữ được "quyết tâm" (chỉ con ngựa) là thiếu quyết định. Thiếu
một trong hai cái đều hỏng.
 Chuồn chuồn ớt

Trong đầm lầy nọ có một bầy rận nước, hằng ngày chúng nô đùa với nhau rất vui vẻ
và thân ái. Tuy nhiên, cả nhóm đều có chung một thắc mắc là tại sao cứ mỗi lần có
một con trong nhóm bò lên các ngọn cỏ trong đầm lầy thì y như rằng chú ta sẽ không
bao giờ trở lại với bạn bè nữa. Những chú rận nước còn lại rất nhớ các bạn đã ra đi và
cùng thông nhất với nhau một điều : Nếu có một ai trong bọn khi leo lên ngọn cỏ và
biết được tại sao các bạn kia đi không trở lại, thì bạn ấy nhất định sẽ quay về kể cho
các bạn biết lý do.

Một hôm, có một chú rận nước nọ leo lên ngọn cỏ tranh trong đầm. Chú ta leo mãi ...
leo mãi đến tận ngọn, ở đó chú phóng tầm mắt nhìn ra xung quanh, chú ta ngỡ ngàng
trước những cảnh tượng hiện ra trước mắt. Đất trời bao la và vô cùng xinh đẹp, chú ta
khoan khoái tận hưởng làn gió mát dịu của tiết xuân ...

Bỗng nhiên, chú rận nước cảm thấy chân mình dài thêm một chút, đuôi cũng dài ra và
đặc biệt trên lưng mọc ra hai đôi cánh mỏng tang đỏ rực, toàn thân cũng biến thành
màu đỏ rực. Chú rận nước bây giờ đã biến thành một con chuồn chuồn ớt xinh đẹp.
Chú ta vẫy nhẹ đôi cánh bay lên khoảng không bao la để tận hưởng cảm giác bay
bổng và hăm hở khám phá thế giới xung quanh.

Chuồn chuồn ớt nhà ta bỗng chợt nhớ đến lời giao ước với bạn bè, nên chú lượn sát
xuống mặt nước để tìm lại đám bạn xưa. Nhưng không ai còn nhận ra chú nữa. Giờ
đây chuồn chuồn ớt không còn cách nào để cho bạn bè biết được lý do mặc dù chú đã
hiểu tường tận.

Chuồn chuồn ớt tự nhủ: "Thôi thì đành vậy, đến lúc nào đó các bạn cũng sẽ tự khám
phá điều bí mật như mình ..."

Có những bí ẩn trong cuộc sống muôn màu mà chỉ có sự trải nghiệm sâu sắc của bản
thân mới khám phá được ...
 Dựa vào bản thân

Ốc sên con ngày nọ hỏi mẹ của nó : "Mẹ ơi ! Tại sao chúng ta từ khi sinh ra phải đeo
cái bình vừa nặng vừa cứng trên lưng như thế? Thật mệt chết đi được !".

"Vì cơ thể chúng ta không có xương để chống đỡ, chỉ có thể bò, mà bò cũng không
nhanh" - Mẹ nói.

"Chị sâu róm không có xương cũng bò chẳng nhanh, tại sao chị ấy không cần đeo cái
bình vừa nặng vừa cứng đó?".

"Vì chị sâu róm sẽ biến thành bướm, bầu trời sẽ bảo vệ chị ấy".

"Nhưng em giun đất cũng không có xương và cũng bò chẳng nhanh, cũng không biến
hóa được tại sao em ấy không đeo cái bình vừa nặng vừa cứng đó?".

"Vì em giun đất sẽ chui xuống đất, lòng đất sẽ bảo vệ em ấy".

Ốc sên con bật khóc, nói : "Chúng ta thật đáng thương, bầu trời không bảo vệ chúng
ta, lòng đất cũng không che chở chúng ta".

"Vì vậy mà chúng ta có cái bình ! - Ốc sên mẹ an ủi con - Chúng ta không dựa vào
trời, cũng chẳng dựa vào đất, chúng ta phải dựa vào chính bản thân chúng ta".
 Cái kén bướm

Một chàng trai tìm thấy cái kén bướm. Một hôm anh thấy cái kén hé lỗ nhỏ. Anh ngồi
hàng giờ nhìn chú bướm nhỏ cố thoát mình ra khỏi cái lỗ nhỏ xíu. Rồi anh ta thấy mọi
việc không tiến triển gì thêm. Hình như chú bướm không thể cố hơn được nữa?! Vì
thế, anh quyết định giúp chú bướm nhỏ. Anh lấy kéo rạch cho cái lỗ to thêm.

Chú bướm dễ dàng thoát ra khỏi cái kén. Nhưng thân mình nó sưng phồng lên, đôi
cánh thì nhăn nhúm. Còn chàng thanh niên cứ ngồi quan sát cái kén với hy vọng một
lúc nào đó thân mình chú bướm sẽ xẹp lại và đôi cánh xòe rộng hơn đủ để nâng đỡ
thân hình…

Nhưng chẳng có gì thay đổi! Sự thật là chú bướm đã phải bò loanh quanh suốt quãng
đời còn lại với đôi cánh nhăn nhúm và thân hình sưng phồng. Nó chẳng bao giờ có thể
bay được. Có một điều mà chàng thanh niên không thể hiểu: cái kén chật chội khiến
chú bướm phải nỗ lực mới chui qua được cái lỗ nhỏ xíu kia là quy luật tự nhiên tác
động lên đôi cánh và cơ thể của bướm, giúp chú có thể bay ngay khi thoát ra ngoài.
Đôi khi đấu tranh là rất cần thiết trong cuộc sống. Nếu ta quen sống một cuộc đời
phẳng lặng, dễ dàng, ta sẽ mất đi sức mạnh tiềm tàng mà bẩm sinh mỗi người đều có.
Và chẳng bao giờ ta có thể bay được. Vì thế, nếu bạn thấy mình đang phải vượt qua
nhiều áp lực và căng thẳng thì hãy tin rằng sau đó bạn sẽ trưởng thành hơn.
 Xương rồng

Nó là một cây hoa nhỏ bé, sống trong một vùng đất màu mỡ. Ngày ngày, nó vui với
ong, hát với gió… cuộc sống quá đầy đủ mà nó như cảm thấy thiếu thốn một thứ gì đó
rất to lớn. Rồi một ngày kia, cơn gió đến, nói cho nó biết về cuộc sống của những cây
xương rồng kia, mỗi ngày là một sự thử thách khắc nghiệt, đấu tranh để sinh tồn. Nó
thấy trong lòng mình bỗng lấp đầy được khoảng còn thiếu đó. Nó biết rất rõ mình
muốn gì. Nó bảo với gió:

- Gió ơi, tôi muốn đến vùng đất của xương rồng! Gió đem tôi tới đó được không?

Gió ngỡ ngàng:

- Bạn sao thế? Bạn chỉ là một cây hoa nhỏ bé, cuộc sống của bạn là điều mà bao cây
xương rồng mong ước, tại sao bạn lại muốn vứt bỏ nó đi??

- Tôi cũng không biết nữa, nhưng tôi cảm thấy nếu tôi cứ mãi ở đây, tôi sẽ sống và
chết đi như bao loài hoa khác. Tôi muốn đến vùng đất của xương rồng, khi đó, lúc tôi
nở hoa là lúc tôi khẳng định được sự tồn tại của mình. Gió hãy mang tôi theo với.

Rồi nó, cây hoa nhỏ bé, nương nhờ làn gió đi tới nơi mà ở đó, nó biết, là nơi nó sẽ tìm
thấy ý nghĩa cuộc sống của mình. Nó vượt qua bao cánh đồng, bao dãy núi xanh hùng
vĩ. Nó rất phấn khích, ca hát cùng gió, tin rằng, đó là sự lựa chọn đúng đắn của mình.

- Này, cây hoa bé nhỏ ơi, tôi biết bạn muốn gì, nhưng cuộc sống ở đó không phải lúc
nào cũng như ý bạn muốn được đâu. Nếu bạn buông xuôi, đồng nghĩa bạn thất bại và
kết thúc.

- Tôi biết. Nói tôi không sợ thì là nói dối. Nhưng không hiểu sao tôi biết đó là điều mà
tôi nên làm.

Rồi nó cảm thấy, không khí xung quanh mình ngày một nóng dần, khô héo. Ngay đến
cơn gió cũng không còn mát mẻ với nó như xưa nữa. Nó biết, mình đã đến nơi cần
đến. Và nó cảm thấy, nó đã biến thành một cây xương rồng nhỏ nhoi, yếu ớt đang
chuẩn bị bước vào cuộc chiến sinh tồn khắc nghiệt.

Nó bắt đầu cuộc sống khắc nghiệt của mình ở vùng đất chỉ toàn cát và đá đó. Sự xuất
hiện của nó là một điều gì đó khá mới mẻ đối với các anh xương rồng ở đây. Sự dạn
dày sương gió khiến các anh rõ ràng trưởng thành và chín chắn hơn nó nhiều. Mỗi
ngày, thấy nó vất vả, cố chắt bóp những làn nước khan hiếm trong bầu trời nóng như
thiêu đốt, cố đâm rễ sâu hơn vào mặt đất mà nó biết, bên dưới kia có thứ mà nó cần:
NƯỚC... Các anh xương rồng bỗng muốn che chở cho nó, sẵn sàng giúp nó khi nó
cần và nhường nó những phần nước ít ỏi. Nó mệt mỏi tiếp nhận những thứ đó và cảm
thấy thật may mắn vì có các anh ở đây với nó, cảm thấy chưa bao giờ nó được quan
tâm săn sóc như ở đây.

Bỗng một ngày, nó nhận ra, nó đến đây không phải để làm gánh nặng cho người khác.
Đến đây không phải để được bảo bọc, dựa dẫm. Mệt lắm, khát lắm. Nhưng nó dần từ
chối sự ưu ái mà những người ở đây dành cho nó. Nó muốn các cây xương rồng hiểu,
nó làm vậy là vì nó muốn xứng đáng với họ và xứng đáng với tình cảm mà mọi người
dành cho nó cũng như nó dành cho mọi người. Nhưng như vậy cũng đồng nghĩa với
việc cuộc sống của nó càng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Có đôi lúc, ngắm
những vì sao đêm sau một ngày mệt mỏi, nó tự hỏi tại sao mình phải cố gắng như
thế?? tại sao mình cứ từ chối những gì nhẹ nhành mà lại tự tạo ra những khó khăn cho
mình?? Bản chất nó vẫn là một cây hoa nhỏ bé và yếu đuối mà thôi. Liệu nó có vượt
qua được không?? Có đôi lúc quá khát và quá mỏi mệt, nó đã muốn bỏ cuộc. Đã
nhiều lúc, nó quay trở lại làm cây hoa nhỏ bé đó, nhiều lắm. Nhưng không hiểu sao,
nó vẫn cố đi tiếp...
 Hoàn Mỹ

Ngày xưa, có một họa sĩ tên là Ranga, một người siêu việt, vẽ được rất nhiều kiệt tác
đáng ghi nhớ khiến ai cũng đều khen ngợi.

Ông mở một lớp học mỹ thuật để dạy nghề cho mọi người và cũng để tìm đệ tử nối
nghiệp. Ông không mấy khi khen ngợi ai, cũng không bao giờ đề cập đến thời gian
của khóa học. Ông nói, một học trò chỉ có thể thành công khi ông hài lòng với kỹ
năng và hiểu biết của người đó. Ông truyền cho học trò những phương pháp đánh giá,
ước định của ông, và chúng cũng độc đáo như những tác phẩm của ông vậy. Ông
không bao giờ thổi phồng tầm quan trọng của những bức tranh hay sự nổi tiếng, mà
ông luôn nhấn mạnh đến cách xử sự, thái độ với cuộc sống của học trò.

Trong một số lượng lớn học trò, Rajeev là một người có tài nhất, chăm chỉ, sáng
tạo,nên anh ta tiếp thu nhanh hơn nhiều so với các bạn đồng môn. Ông Ranga rất hài
lòng về Rajeev.

Một ngày kia, sau bao nhiêu cố gắng, Rajeev được ông Ranga gọi đến và bảo:

- Ta rất tự hào về những tiến bộ mà con đã đạt được. Bây giờ là thời điểm con làm bài
thi cuối cùng trước khi ta công nhận con thực sự là một họa sĩ tài năng. Ta muốn con
vẽ một bức tranh mà ai cũng phải thấy đẹp, phải khen ngợi.

Rajeev làm việc ngày đêm, trong rất nhiều ngày và đem đến trình thầy Ranga một bức
tranh tuyệt diệu. Thầy Ranga xem qua rồi bảo:

- Con hãy đem bức tranh này ra đặt ở quảng trường chính, để tất cả mọi người có thể
chiêm ngưỡng. Hãy viết bên dưới bức tranh là tác giả sẽ rất biết ơn nếu bất kỳ ai có
thể chỉ ra bất kỳ sơ suất nào trên bức tranh và đánh một dấu X vào chỗ lỗi đó.

Rajeev làm theo lời thầy: đặt bức tranh ở quảng trường lớn với một thông điệp đề
nghị mọi người chỉ ra những sơ suất.

Sau hai ngày, Ranga đề nghị Rajeev lấy bức tranh về. Rajeev rất thất vọng khi bức
tranh của mình đầy dấu X. Nhưng Ranga tỏ ra bình tĩnh và khuyên Rajeev đừng thất
vọng, cố gắng lần nữa. Rajeev vẽ một kiệt tác khác, nhưng thầy Ranga bảo phải thay
đổi thông điệp dưới bức tranh. Thầy Ranga nói phải để màu vẽ và bút ngay cạnh bức
tranh ở quảng trường và đề nghị mọi người tìm những chỗ sai trong bức tranh và sửa
chúng lại bằng những dụng cụ để vẽ ấy.
Hai ngày sau, khi lấy tranh về, Rajeev rất vui mừng khi thấy bức tranh không bị sửa
gì hết và tự tin đem đến chỗ Ranga. Ranga nói:

- Con đã thành công vào ngày hôm nay. Bởi vì nếu chỉ thành thạo về mỹ thuật thôi thì
chưa đủ, mà con còn phải biết rằng con người bao giờ cũng đánh giá bừa bãi ngay khi
có cơ hội đầu tiên, cho dù họ chẳng biết gì về điều đó cả. Nếu con luôn để cả thế giới
đánh giá mình, con sẽ luôn thất vọng. Con người thích đánh giá người khác mà không
nghĩ đến trách nhiệm hay nghiêm túc gì cả. Mọi người đánh những dấu X lên bức
tranh đầu tiên của con vì họ không có trách nhiệm gì mà lại cho đó là việc không cần
động não. Nhưng khi con đề nghị họ sửa những sơ suất thì không ai làm nữa, vì họ sợ
bộc lộ hiểu biết- những thứ mà họ có thể không có. Nên họ quyết định tránh đi là hơn.
Cho nên, những thứ mà con phải vất vả để làm ra được, đừng dễ dàng bị ảnh hưởng
bởi đánh giá của người khác. Hãy tự đánh giá mình. Và tất nhiên, cũng đừng bao giờ
đánh giá người khác quá dễ dàng