Tai lieu duoc cung cap tu dien dan sinh vien khoa QTKD - Dai hoc Mo Tp.HCM - http://openba.

net

LUAÄT ÑAÏI CÖÔNG

Quan Heä Phaùp Luaät

I. Khaùi nieäm :
_ QHXH ñeå coù theå trôû thaønh QHPL thì phaûi ñöôïc caùc nhaø laøm luaät tuyeân
boá, coâng nhaän döïa vaøo nhöõng yeáu toá keát quaû, nhöõng nhu caàu keát quaû taát
yeáu cuûa cuoäc soáng.
Ngöôøi – ngöôøi Æ QHXH Æ QHPL
_ QHPL laø nhöõng QHXH ñöôïc ñieàu chænh baèng quy phaïm phaùp luaät . YÙ
chí laø daáu hieäu quan troïng QHPL (yù chí cuûa chuû theå phaûi phuø hôïp vôùi yù
chí cuûa nhaø nöôùc).
_ Ñaëc ñieåm :
+ QHXH laø nhöõng QHPL (quan heä thöøa keá, quan heä lao ñoäng…) khi ñöôïc
caùc nhaø laøm luaät coâng nhaän, tuyeân boá. Nhöõng quan heä ñaõ hình thaønh
nhöng luaät phaùp chöa hoaëc khoâng ñeà caäp, cuõng khoâng phaûi laø QHPL
(quan heä ñoàng tính, quan heä chôi huïi…).
+ YÙ chí cuûa chuû theå phaûi phuø hôïp vôùi yù chí cuûa nhaø laøm luaät ( quan heä keát
hoân, quan heä hôïp ñoàng…)
+ Caùc chuû theå coù quyeàn vaø nghóa vuï hôïp lyù ñöôïc nhaø nöôùc baûo ñaûm baèng
söï cöôõng cheá.
II. Caáu thaønh QHPL :
1. Chuû theå QHPL : laø ñeå chæ caùc beân tham gia QHPL nhaèm thöïc hieän caùc
quyeàn vaø nghóa vuï do luaät quy ñònh.
_ Moãi chuû theå coù theå laø 1 ngöôøi, 1 taäp hôïp ngöôøi coù toå chöùc nhaân danh caù
nhaân mình hay caû toå chöùc tham gia QHPL.
_ Ñieàu kieän ñeå trôû thaønh chuû theå QHPL ñoøi hoûi caù nhaân, toå chöùc phaûi coù
naêng löïc chuû theå.
_ Naêng löïc chuû theå goàm :
+ Naêng löïc phaùp luaät : laø khaû naêng cuûa chuû theå höôûng caùc quyeàn vaø
nghóa vuï do luaät quy ñònh.
+ Naêng löïc haønh vi : laø khaû naêng cuûa chuû theå ñöôïc nhaø nöôùc thöøa nhaä
baèng chính haønh vi cuûa mình xaùc laäp.
Vd : khi xin vieäc caùc coâng ty yeâu caàu toát nghieäp ÑH, ngaønh, naêm kinh
nghieäm Æyeâu caàu ñoù chính laø ñoøi hoûi veà NLHV.
_ Phaân loaïi :
a) Phaùp nhaân : laø teân duøng ñeå chæ 1 toå chöùc goàm nhieàu ngöôøi tham gia
QHPL, toå chöùc ñöôïc coâng nhaän vôùi tö caùch laø chuû theå trong QHPL.
_ Ñieàu kieän : + Thaønh laäp hôïp phaùp coù cô caáu boä maùy thoáng nhaát chæ phuø
hôïp vôùi yeâu caáu phaùp luaät , coù taøi saûn rieâng vaø coù quyeàn nhaân danh vaø
chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät veà nhöõng haønh vi cuûa mình.
+ Moät caù nhaân khoâng bao giôø laø caùc nhaân.
+ Khoâng phaûi toå chöùc naøo cuõng laø phaùp nhaân.
VD : ÑHKT laø phaùp nhaân, nhöng lôùp hoïc khoâng phaûi laø phaùp nhaân.
_ Phaân loaïi :
+ Cô quan nhaø nöôùc, ñôn vò vuõ trang.
+ Toå chöùc chính trò – xaõ hoäi.
+ Toå chöùc kinh teá.
+ Toå chöùc xaõ hoäi, toå chöùc xaõ hoäi ngheà nghieäp.
+ Quyõ xaõ hoäi, quyõ töø thieän.
+ Caùc toå chöùc khaùc ñaûm baûo ñieàu kieän luaät ñònh.
b) Theå nhaân : laø teân duøng ñeå chæ 1 caù nhaân, caù nhaân ñoù ñöôïc coâng nhaän
vôùi tö caùch laø chuû theå trong QHPL (coâng daân, ngöôøi nöôùc ngoaøi, ngöôøi
khoâng quoác tòch).
_ Theå nhaân luoân coù naêng löïc phaùp luaät vaø naêng löïc haønh vi, giöõa chuùng
coù 1 ranh giôùi roõ reät.
_ Phaân loaïi :
+ Theå nhaân coù ñaày ñuû naêng löïc haønh vi : 18 tuoåi trôû leân.
+ Theå nhaân coù naêng löïc haønh vi khoâng ñaày ñuû : 6 – döôùi 18 tuoåi.
+ Theå nhaân khoâng coù hoaëc chöa coù naêng löïc haønh vi : döôùi 6 tuoåi, ngöôøi
bò beänh taâm thaàn, maát trí.
2. Noäi dung QHPL : laø nhöõng caùch xöû söï do luaät quy ñònh cho pheùp hay
baét buoäc chuû theå tieán haønh trong 1 QHPL cuï theå, nhöõng caùch xöû söï naøy
khoâng theå hieän trong noäi dung “Quy ñònh” vaø “Cheá taøi” cuûa caùc quy
phaïm phaùp luaät.
_ Phaân loaïi :
+ Quyeàn chuû theå : laø caùch xöû söï noùi chung cuûa chuû theå ñöôïc nhaø nöôùc cho
pheùp vaø baûo veä ôû nhieàu möùc ñoä vaø phaïm vi khaùc nhau :
• Töï xöû söï.
• Yeâu caàu ngöôøi khaùc xöû söï.
 • Yeâu caàu cô quan nhaø nöôùc xöû söï.
+ Nghóa vuï chuû theå : laø caùch xöû söï noùi chung cuûa chuû theå maø nhaø nöôùc
baét buoäc chuû theå phaûi tieán haønh.
_ Bieåu hieän :
+ Töï xöû söï baét buoäc.
+ Nhaän haäu quaû baét buoäc (neáu khoâng tieán haønh )
3. Khaùch theå QHPL : laø caùi maø caùc beân muoán ñaït tôùi khi tham gia QHPL,
ñoù coù theå laø lôïi ích veà vaät chaát hay tinh thaàn.
VD : A vaø B thöïc hieän mua baùn xe gaén maùy. Vôùi muïc ñích quyeàn sôû höõu.
III. Caùc caên cöù laøm phaùt sinh thay ñoåi hoaëc chaám döùt QHPL :
_ Ñieàu kieän caàn : quy phaïm phaùp luaät vaø chuû theå phuø hôïp (naêng löïc chuû
theå)
_ Ñieàu kieän ñuû : söï kieän phaùp lyù (laø söï kieän thöïc teá xaûy ra trong ñôøi soáng
maø nhaø nöôùc cho noù quyeàn phaùp lyù maø söï xuaát hieän hay maát ñi cuûa noù
ñöôïc gaén vôùi vieäc hình thaønh, thay ñoåi hoaëc chaám döùt caùc QHPL.
_ Phaân loaïi :
+ Söï bieán : laø nhöõng söï kieän phaùp lyù xaûy ra ngoaøi yù chí cuûa chuû theå. (VD :
con ngöôøi sinh ra, töû vong….)
+ Haønh vi : xöû söï coù yù chí cuûa con ngöôøi caáu taïo thaønh söï kieän phaùp lyù.

Heä Thoáng Phaùp Luaät Vieät Nam

I. Khaùi nieäm :
1. Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm chung cuûa heä thoáng phaùp luaät :
Heä thoáng phaùp luaät cuûa 1 nhaø nöôùc laø toång theå caùc qui phaïm phaùp luaät coù
moái quan heä noäi taïi thoáng nhaát vôùi nhau vaø coù söï phaân ñònh 1 caùch khaùch
quan thaønh caùc ngaønh luaät vaø caùc cheá ñònh phaùp luaät.
Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn :
_ Moät laø, söï thoáng nhaát vaø nhaát quaùn trong heä thoáng. Söï thoáng nhaát vaø
nhaát quaùn aáy ñöôïc theå hieän giöõa caùc qui phaïm phaùp luaät trong caùc vaên
baûn phaùp luaät cuõng nhö giöõa caùc vaên baûn vôùi nhau trong heä thoáng, söï
thoáng nhaát trong heä thoáng phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc ta qui ñònh bôûi söï
thoáng nhaát cuûa quan heä saûn xuaát taïo thaønh cô sôû kinh teá cuûa xaõ hoäi , söï
thoáng nhaát yù chí cuûa giai caáp coâng nhaân vaø nhaân daân lao ñoäng theå hieän
trong phaùp luaät.
_ Hai laø, söï phaân chia caùc qui phaïm phaùp luaät trong heä thoáng taïo thaønh
caùc ngaønh luaät vaø caùc cheá ñònh phaùp luaät.
+ Ngaønh luaät laø toång theå caùc qui phaïm phaùp luaät ñieàu chænh 1 lónh vöïc
quan heä xaõ hoäi coù nhöõng ñaëc ñieåm chung nhaát ñònh.
+ Cheá ñònh phaùp luaät laø caùc nhoùm qui phaïm phaùp luaät thuoäc 1 ngaønh luaät
ñieàu chænh nhöõng nhoùm quan heä xaõ hoäi nhoû hôn, coù ñaëc ñieåm gioáng nhau
hôn hoaëc ñieàu chænh töøng maët, töøng khía caïnh cuï theå cuûa lónh vöïc quan heä
xaõ hoäi thuoäc ngaønh luaät ñoù.
_ Ba laø, heä thoáng phaùp luaät coù tính khaùch quan. Söï thoáng nhaát vaø phaân
chia caùc qui phaïm phaùp luaät khoâng theå tuyø tieän, chuû quan maø xuaát phaùt töø
yeâu caàu khaùch quan cuûa vieäc ñieàu chænh baèng phaùp luaät caùc quan heä xaõ
hoäi do chính caùc quan heä xaõ hoäi toàn taïi 1 caùch khaùch quan trong xaõ hoäi
qui ñònh.
2. Nhöõng caên cöù ñeå chia ngaønh luaät :
a. Ñoái töôïng ñieàu chænh : trong heä thoáng phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc ta, caùc
ngaønh luaät ñöôïc hình thaønh 1 caùch khaùch quan do chính nhöõng ñaëc ñieåm
cuûa caùc lónh vöïc quan heä xaõ hoäi maø phaùp luaät ñieàu chænh qui ñònh. Khoa
hoïc phaùp lyù goïi caùc lónh vöïc quan heä xaõ hoäi naøy laø ñoái töôïng ñieàu chænh
cuûa ngaønh luaät .
b. Phöông phaùp ñieàu chænh : laø caùch thöùc, bieän phaùp maø Nhaø nöôùc söû
duïng ñeå taùc ñoäng vaøo caùc quan heä xaõ hoäi thoâng qua caùc qui phaïm phaùp
luaät cuûa ngaønh luaät ñoù.
II. Caùc ngaønh luaät trong heä thoáng phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc ta :
_ Ngaønh luaät Nhaø nöôùc.
_ Ngaønh luaät haønh chính.
_ Ngaønh luaät taøi chính.
_ Ngaønh luaät ñaát ñai.
_ Ngaønh luaät daân söï.
_ Ngaønh luaät lao ñoäng.
_ Ngaønh luaät hoân nhaân vaø gia ñình.
_ Ngaønh luaät hình söï.
_ Ngaønh luaät kinh teá.
_ Ngaønh luaät toá tuïng hình söï.
_ Ngaønh luaät toá tuïng daân söï.
_ Ngaønh luaät quoác teá.
NGAØNH LUAÄT NHAØ NÖÔÙC
I. Khaùi nieäm :
Ngaønh luaät Nhaø nöôùc laø toång theå caùc quy phaïm phaùp luaät ñieàu chænh moái
quan heä xaõ hoäi cô baûn nhaát caáu thaønh cheá ñoä chính trò xaõ hoäi cuûa nhaø
nöôùc.
II. Ñoái töôïng ñieàu chænh :
_ Laø caùc moái quan heä xaõ hoäi coù lieân quan ñeán vieäc toå chöùc quyeàn löïc nhaø
nöôùc. Thoâng qua vieäc toå chöùc quyeàn löïc Nhaø nöôùc naøy theå hieän baûn chaát
Nhaø nöôùc ta laø Nhaø nöôùc cuûa nhaân daân.
_ Caùc moái quan heä xaõ hoäi coù lieân quan ñeán vieäc xaùc ñònh : cheá ñoä chính
trò, cheá ñoä kinh teá, cheá ñoä vaên hoaù – xaõ hoäi, giaùo duïc, chính saùch ñoái
ngoaïi cuûa Nhaø nöôùc, caùc quyeàn vaø nghóa vuï cô baûn cuûa coâng daân, caùc
nguyeân taéc toå chöùc hoaït ñoäng caùc cô quan Nhaø nöôùc töø Trung öông ñeán
cô sôû.
III. Phöông phaùp ñieàu chænh :
_ laø phöông phaùp aùp ñaët, phöông phaùp ñònh nghóa.
_ luaät nhaø nöùôc giöõ vai troø chuû ñaïo do tính chaát cuûa caùc quan heä maø
ngaønh luaät naøy ñieàu chænh.
_ ngaønh luaät nhaø nöôùc baûo ñaûm cho söï thoáng nhaát cuûa heä thoáng phaùp luaät,
nhieàu quy phaïm cuûa noù trôû thaønh nguyeân taéc cô baûn ñeå phaùt trieån caùc
ngaønh luaät khaùc.
IV. Caùc cheá ñònh phaùp luaät :
_ Cheá ñoä chính trò.
_ Cheá ñoä kinh teá.
_ Vaên hoaù, giaùo duïc, khoa hoïc, coâng ngheä.
_ Baûo veä Toå quoác xaõ hoäi chuû nghóa.
_ Quyeàn vaø nghóa vuï cô baûn cuûa coâng daân.
_ Quoác hoäi.
_ Chuû tòch nöôùc.
_ Chính phuû.
_ Toaø aùn daân suï vaø vieän kieåm saùt nhaân daân.
_ Hoäi ñoàng nhaân daân vaø uûy ban nhaân daân.
NGAØNH LUAÄT HAØNH CHÍNH
I. Khaùi nieäm :
Ngaønh luaät haønh chính laø bao goàn caùc quy phaïm phaùp luaät ñieàu chænh caùc
quan heä xaõ hoäi hình thaønh trong quaù trình toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa caùc cô
quan nhaø nöôùc treân caùc lónh vöïc chính trò, kinh teá, vaên hoùa , xaõ hoäi.
II. Ñoái töôïng ñieàu chænh :
_ Laø caùc moái quan heä xaõ hoäi hình thaønh trong lónh vöïc quaûn lyù haønh chính
Nhaø nöôùc.
+ Hoaït ñoäng quaûn lyù caùc coâng taùc xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá, vaên
hoùa, xaõ hoäi, quoác phoøng vaø an ninh chính trò trong caû nöôùc, trong töøng ñòa
phöông hay töøng ngaønh.
+ Tröïc tieáp phuïc vuï caùc nhu caàu vaên hoùa hay ñôøi soáng vaät chaát cuûa ngöôøi
lao ñoäng.
+ Hoaït ñoäng kieåm tra giaùm saùt ñoái vôùi caùc cô quan Nhaø nöôùc trong quaù
trình thöïc hieän phaùp luaät cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc.
+ Xöû lyù caùc haønh vi vi phaïm traät töï quaûn lyù haønh chính Nhaø nöôùc.
+ Vieäc thaønh laäp, caûi tieán cô caáu boä maùy, caûi tieán cheá ñoä laøm vieäc, hoaøn
chænh caùc quan heä coâng taùc cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc.
_ Laø quan heä quaûn lyù haønh chính Nhaø nöôùc ( quan heä chaáp haønh – ñieàu
haønh )
+ Caùc cô quan haønh chính Nhaø nöôùc caáp treân vaø caáp döôùi theo heä thoáng
doïc.
+ Caùc cô quan haønh chính Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn chung ôû caáp döôùi tröïc
tieáp vôùi caùc cô quan haønh chính Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn chuyeân moân
cuøng caáp.
+ Caùc cô quan haønh chính Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn chuyeân moân caáp treân
vôùi caùc cô quan haønh chính Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn chung ôû caáp döôùi
tröïc tieáp.
+ Caùc cô quan haønh chính Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn chuyeân moân cuøng
caáp vôùi nhau.
+ Caùc cô quan haønh chính Nhaø nöôùc ôû ñòa phöông vôùi caùc ñôn vò tröïc
thuoäc Trung öông ñoùng taïi ñòa phöông ñoù.
+ Caùc cô quan haønh chính Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn vôùi caùc ñôn vò tröïc
thuoäc.
+ Caùc cô quan haønh chính Nhaø nöôùc vôùi caùc ñôn vò kinh teá thuoäc caùc
thaønh phaàn kinh teá ngoaøi quoác doanh.
+ Caùc cô quan haønh chính Nhaø nöôùc vôùi coâng daân vaø ngöôøi khoâng coù
quoác tòch, ngöôøi nöôùc ngoaøi cö truù, laøm aên sinh soáng taïi Vieät Nam.
III. Phöông phaùp ñieàu chænh :
_ Laø phöông phaùp meänh leänh, ñôn phöông vaø ñöôïc hình thaønh töø quan heä
quyeàn löïc – phuïc tuøng, giöõa 1 beân coù quyeàn nhaân danh Nhaø nöôùc vaø söû
duïng quyeàn löïc Nhaø nöôùc ra nhöõng meänh leänh baét buoäc thi haønh vaø 1 beân
coù nghóa vuï thi haønh.
_ Laø quan heä khoâng bình ñaúng giöõa caùc beân tham gia quaûn lyù haønh chính
Nhaø nöôùc.
IV. Nguoàn goác luaät haønh chính :
Nguoàn cuûa Luaät haønh chính laø nhöõng vaên baûn qui phaïm phaùp luaät do cô
quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ban haønh theo thuû tuïc vaø döôùi nhöõng hình
thöùc nhaát ñònh, coù noäi dung laø caùc qui phaïm phaùp luaät haønh chính, coù hieäu
löïc thi haønh ñoái vôùi caùc ñoái töôïng coù lieân quan vaø ñöôïc ñaûm baûo thöïc
hieän baèng caùc cöôõng cheá Nhaø nöôùc. Neáu caên cöù vaøo cô quan ban haønh,
nguoàn cuûa Luaät haønh chính ñöôïc chia thaønh 4 loaïi :
_ Vaên baûn qui phaïm phaùp luaät cuûa cô quan quyeàn löïc Nhaø nöôùc.
_ Vaên baûn qui phaïm phaùp luaät cuûa cô quan haønh chính Nhaø nöôùc.
_ Vaên baûn qui phaïm phaùp luaät lieân tòch hoaëc lieân ngaønh.
_ Vaên baûn qui phaïm phaùp luaät cuûa thuû tröôûng caùc cô quan kieåm aùt, xeùt
xöû, haønh chính Nhaø nöôùc, cuûa thuû tröôûng caùc ñôn vò cô sôû cuûa boä maùy
haønh chính Nhaø nöôùc.
V. Qui phaïm phaùp luaät haønh chính :
_ Qui phaïm phaùp luaät haønh chính laø qui taéc xöû söï chung do cô quan vaø
caùn boä Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ban haønh, chuû yeáu ñieàu chænh nhöõng
quan heä xaõ hoäi phaùt sinh trong lónh vöïc quaûn lyù haønh chính – Nhaø nöôùc.
Coù hieäu löïc baét buoäc thi haønh ñoái vôùi nhöõng ñoái töôïng coù lieân quan vaø
ñöôïc ñaûm baûo thöïc hieän baèng cöôõng cheá Nhaø nöôùc. Caùc qui phaïm phaùp
luaät haønh chính coù nhöõng noäi dung cô baûn sau :
+ Qui ñònh ñòa vò phaùp lyù cho caùc beân tham gia quan heä quaûn lyù haønh
chính Nhaø nöôùc töùc laø xaùc ñònh quyeàn vaø nghóa vuï, moái quan heä coâng taùc
cuûa caùc beân trong quan heä ñoù.
+ Xaùc ñònh nhöõng thuû tuïc, trình töï haønh chính caàn thieát cho vieäc thöïc hieän
quyeàn vaø nghóa vuï cuûa caùc beân tham gia vaøo 1 soá loaïi quan heä phaùp luaät
nhö : ñaát ñai, kinh teá, taøi chính – ngaân haøng….
+ Xaùc ñònh caùc bieän phaùp khen thöôûng vaø caùc bieän phaùp cöôõng cheá haønh
chính ñoái vôùi caùc ñoái töôïng quaûn lyù.
_ Caùc qui phaïm phaùp luaät haønh chính ñöôïc phaân loaïi caên cöù vaøo thaåm
quyeàn ban haønh qui phaïm vaø caùc phaïm vi hieäu löïc phaùp lyù cuûa qui phaïm.
_ Caùc qui phaïm phaùp luaät haønh chính phaûi ñöôïc ñöa vaøo thöïc tieãn quaûn lyù
haønh chính Nhaø nöôùc, phaûi ñöôïc duøng ñeå taùc ñoäng vaøo nhöõng quan heä
chaáp haønh – ñieàu haønh ñeå duy trì chuùng trong 1 traät töï nhaát ñònh maø Nhaø
nöôùc ñaõ ñaët ra. Taùc ñoäng ñoù cuûa caùc beân tham gia quan heä chaáp haønh –
ñieàu haønh laø vieäc thöïc hieän qui phaïm phaùp luaät haønh chính. Coù 2 hình
thöùc thöïc hieän qui phaïm phaùp luaät haønh chính laø : chaáp haønh vaø aùp duïng.
+ Chaáp haønh qui phaïm phaùp luaät haønh chính laø vieäc cô quan Nhaø nöôùc ,
toå chöùc xaõ hoäi vaø caù nhaân laøm theo ñuùng nhöõng yeâu caàu cuûa qui phaïm
phaùp luaät haønh chính.
+ AÙp duïng qui phaïm phaùp luaät haønh chính laø vieäc cô quan coù thaåm quyeàn
cuûa Nhaø nöôùc caên cöù vaøo phaùp luaät hieän hình cuûa Nhaø nöôùc ñeå giaûi quyeát
caùc coâng vieäc cuï theå phaùt sinh trong quaù trình quaûn lyù haønh chính Nhaø
nöôùc. Vieäc aùp duïng caùc qui phaïm phaùp luaät haønh chính seõ tröïc tieáp laøm
phaùt sinh, thay ñoåi hay chaám döùt caùc quan heä phaùp luaät haønh chính cuï
theå, tröïc tieáp lieân quan tôùi vieäc thöïc hieän quyeàn vaø nghóa vuï cuûa caùc beân
tham gia vaøo quan heä quaûn lyù haønh chính Nhaø nöôùc.
NGAØNH LUAÄT TAØI CHÍNH
I. Khaùi nieäm :
_Ngaønh luaät taøi chính laø toång theå caùc qui phaïm phaùp luaät ñieàu chænh caùc
quan heä xaõ hoäi phaùt sinh trong lónh vöïc hoaït ñoäng taøi chính cuûa Nhaø nöôùc
nhaèm hình thaønh, phaân phoái, söû duïng ngaân saùch Nhaø nöôùc, cheá ñoä thueá,
luaät ngaân saùch, cheá ñoä caáp phaùt taøi chính, kyû luaät taøi chính…
II. Ñoái töôïng ñieàu chænh :
_ Quan heä taøi chính laø quan heä xaõ hoäi maø quyeàn vaø nghóa vuï caùc chuû theå
tham gia quan heä ñöôïc luaät taøi chính ghi nhaän vaø ñaûm baûo thöïc hieän baèng
söï cöôõng cheá cuûa Nhaø nöôùc.
_ Quan heä taøi chính luoân luoân coù söï tham gia cuûa Nhaø nöôùc vôùi 2 tö caùch :
tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp thoâng qua caùc cô quan chöùc naêng cuûa Nhaø nöôùc.
_ Quan heä taøi chính luoân luoân lieân quan ñeán hoaït ñoäng taøi chính cuûa Nhaø
nöôùc töùc laø lieân quan quaù trình taïo laäp, phaân phoái vaø söû duïng caùc quyõ tieàn
teä.
III. Noäi dung cô baûn :
_ Luaät ngaân saùch Nhaø nöôùc.
_ Luaät taøi chính caùc doanh nghieäp.
_ Luaät thueá vaø caùc khoaûn thu ngaân saùch Nhaø nöôùc.
_ Cheá ñoä caáp phaùt taøi chính cho caùc ngaønh kinh teá quoác doanh.
_ Kyû luaät taøi chính.
IV. Caùc qui phaïm phaùp luaät :
_ Quy phaïm baét buoäc quy ñònh baét buoäc caùc chuû theå phaûi laøm nhöõng vieäc
nhaát ñònh neáu khoâng thöïc hieän laø vi phaïm phaùp luaät taøi chính.
_ Quy phaïm caám chæ caám caùc chuû theå Luaät taøi chính thöïc hieän caùc quan
heä taøi chính nhaát ñònh vaø neáu thöïc hieän nhöõng haønh vi bò caám thì coi nhö
traùi phaùp luaät .
_ Quy phaïm trao quyeàn laø quy phaïm cho pheùp nhöõng vieäc nhaát ñònh trong
phaïm vi nhaát ñònh.
NGAØNH LUAÄT ÑAÁT ÑAI
I. Khaùi nieäm :
Ngaønh luaät ñaát ñai laø ngaønh luaät ñieàu chænh caùc quan heä xaõ hoäi phaùt sinh
trong lónh vöïc quaûn lyù vaø söû duïng ñaát ñai.
II. Ñoái töôïng ñieàu chænh :
_ Laø nhöõng quan heä xaõ hoäi lieân quan ñeán vieäc sôû höõu, quaûn lyù vaø söû duïng
ñaát, caùc quan heä phaùt sinh trong quaù trình baûo veä, quaûn lyù, khai thaùc caùc
nguoàn taøi nguyeân khaùc do caùc quy phaïm phaùp luaät cuûa luaät töông öùng
ñieàu chænh.
_ Laø caùc quan heä thuoäc lónh vöïc kinh teá nhöng khoâng thuoäc phaïm vi ñieàu
chænh cuûa caùc quy phaïm phaùp luaät kinh teá.
_ Laø quan heä taøi saûn, nhöng khoâng naèm trong söï ñieàu chænh cuûa caùc quy
phaïm phaùp luaät daân söï.
_ Caùc quan heä ñaát ñai vaän ñoäng khoâng ngöøng trong cô cheá thò tröôøng, coù
giaù trò vaø laø taøi saûn ñaëc bieät.
III. Phöông phaùp ñieàu chænh :
_ Phöông phaùp haønh chính – meänh leänh : ñöôïc söû duïng
+ Quyeát ñònh giao ñaát, cho thueâ ñaát.+ Baét buoäc laøm caùc thuû tuïc chuyeån
quyeàn söû duïng ñaát.+ Quyeát ñònh thu hoài ñaát.+ Quyeát ñònh giaûi quyeát tranh
chaáp ñaát ñai.+ Xöû lyù caùc haønh vi vi phaïm phaùp luaät ñaát ñai.
_ Phöông phaùp bình ñaúng :
+ Ñöôïc söû duïng khi Nhaø nöôùc cho caùc toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi
nöôùc thueâ ñaát ñeå söû duïng.+ Theå hieän moái quan heä hôïp taùc, giao keát vôùi
nhau trong quan heä söû duïng giöõa caùc chuû nhaân söû duïng ñaát.
IV. Caùc nguyeân taéc cô baûn :
_ Nguyeân taéc ñaát ñai thuoäc sôû höõu ñaëc bieät cuûa Nhaø nöôùc.
_ Nguyeân taéc Nhaø nöôùc quaûn lyù ñaát ñai theo quy hoaïch vaø phaùp luaät.
_ Nguyeân taéc söû duïng ñaát ñai hôïp lyù vaø tieát kieäm.
_ Nguyeân taéc ñaëc öu ñoái vôùi ñaát noâng nghieäp.
_ Nguyeân taéc caûi taïo vaø boài boå ñaát ñai.
V. Moái quan heä giöõa caùc ngaønh luaät khaùc :
_ Luaät haønh chính.
_ Luaät daân söï.
_ Luaät kinh teá taäp theå.
_ Phaùp luaät veà röøng moû, nöôùc vaø baûo veä moâi tröôøng.
NGAØNH LUAÄT DAÂN SÖÏ
I. Khaùi nieäm:
Laø toång theå caùc quy phaïm phaùp luaät ñieàu chænh caùc quan heä nhaân thaân vaø
taøi saûn treân cô sôû bình ñaúng, ñoäc laäp quyeàn töï ñònh ñoaït cuûa caùc chuû theå
tham gia trong xaõ hoäi.
II. Ñoái töôïng ñieàu chænh :
_ Quan heä taøi saûn laø quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi thoâng qua 1 taøi saûn
döôùi daïng tö lieäu saûn xuaát, tö lieäu tieâu duøng hoaëc dòch vuï.
_ Quan heä nhaân thaân phi taøi saûn laø nhöõng quan heä gaén lieàn vôùi 1 chuû theå
nhaát ñònh phaùt sinh töø 1 giaù trò tinh thaàn.
+ Quan heä nhaân thaân khoâng lieân quan ñeán taøi saûn.
+ Quan heä nhaân thaân coù lieân quan ñeán taøi saûn.
III. Phöông phaùp ñieàu chænh :
_ Laø phöông phaùp thoaû thuaän.
_ Laø nhöõng caùch thöùc bieän phaùp maø Nhaø nöôùc taùc ñoäng leân caùc quan heä
xaõ hoäi laøm cho caùc quan heä naøy phaùt sinh, thay ñoåi, chaám döùt theo yù chí
cuûa Nhaø nöôùc.
IV. Nhöõng nguyeân taéc cô baûn :
_ Nhieäm vuï vaø nguyeân taéc ñieàu chænh cuûa Boä luaät daân söï :
+ Boä luaät daân söï coù nhieäm vuï baûo veä quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa caù
nhaân, toå chöùc, lôïi ích cuûa Nhaø nöôùc, lôïi ích coâng coäng, baûo ñaûm söï bình
ñaúng vaø an toaøn phaùp lyù trong quan heä daân söï, goùp phaàn taïo ñieàu kieän
ñaùp öùng caùc nhu caàu vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa nhaân daân, thuùc ñaåy söï phaùt
trieån kinh teá xaõ hoäi.
+ Boä luaät daân söï quy ñònh ñòa vò phaùp lyù cuûa caù nhaân, phaùp nhaân vaø caùc
chuû theå khaùc quyeàn, nghóa vuï caùc chuû theå trong quan heä taøi saûn, quan heä
nhaân thaân trong giao löu daân söï, xaây döïng chuaån möïc phaùp lyù cho caùch
öùng xöû cuûa caùc chuû theå khi tham gia quan heä daân söï.
_ Toân troïng lôïi ích cuûa Nhaø nöôùc, lôïi ích coâng coäng, quyeàn, lôïi ích hôïp
phaùp cuûa ngöôøi khaùc.
_ Tuaân thuû phaùp luaät.
_ Toân troïng ñaïo ñöùc, truyeàn thoáng toát ñeïp.
_ Toân troïng, baûo veä quyeàn nhaân thaân.
_ Toân troïng, baûo veä quyeàn sôû höõu, caùc quyeàn khaùc ñoái vôùi taøi saûn.
_ Töï do, töï nguyeän cam keát, thoaû thuaän.
_ Bình ñaúng.
_ Thieän chí, trung thöïc.
_ Chòu traùch nhieäm daân söï.
_ Hoøa giaûi.
_ Baûo veä quyeàn daân söï.
_ Caên cöù xaùc laäp quyeàn daân söï.
_ AÙp duïng taäp quaùn, aùp duïng töông töï phaùp luaät.
_ Hieäu leänh cuûa Boä luaät daân söï :
+ Boä luaät daân söï aùp duïng ñoái vôùi caùc quan heä daân söï.
+ Boä luaät daân söï ñöôïc aùp duïng treân toaøn laõnh thoå nöôùc CHXHCN Vieät
Nam.
+ Boä luaät daân söï ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc quan heä daân söï coù ngöôøi VN
ñònh cö ôû nöôùc ngoaøi tham gia taïi VN, tröø 1 soá quan heä maø phaùp luaät coù
quy ñònh rieâng.
+ Boä luaät daân söï cuõng ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc quan heä daân söï coù yeáu toá
nöôùc ngoaøi, tröø tröôøng hôïp ñieàu öôùc Quoác teá maø nöôùc CHXHCN Vieät
Nam kyù keát hoaëc tham gia, coù quy ñònh khaùc.
NGAØNH LUAÄT LAO ÑOÄNG
I. Khaùi nieäm :
Ngaønh luaät lao ñoäng bao goàm caùc quy phaïm phaùp luaät ñieàu chænh caùc
quan heä lao ñoäng giöõa ngöôøi lao ñoäng vôùi ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø caùc
quan heä giöõa taäp theå lao ñoäng vôùi ngöôøi söû duïng lao ñoäng, quan heä veà
baûo hieåm xaõ hoäi cho ngöôøi lao ñoäng, quan heä veà giaûi quyeát tranh chaáp lao
ñoäng…
II. Ñoái töôïng ñieàu chænh :
_ Laø quan heä giöõa ngöôøi lao ñoäng laøm coâng aên löông vôùi ngöôøi söû duïng
lao ñoäng vaø caùc quan heä xaõ hoäi lieân quan tröïc tieáp vôùi quan heä lao ñoäng :
+ Nhoùm quan heä chuû yeáu phaùt sinh trong quaù trình söû duïng söùc lao ñoäng
cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng vôùi ngöôøi lao ñoäng laøm coâng aên löông.+
Nhoùm quan heä xaõ hoäi lieân quan tröïc tieáp vôùi quan heä lao ñoäng : quan heä
vieäc laøm, hoïc ngheà, quan heä toå chöùc Coâng ñoaøn cuûa ngöôøi söû duïng lao
ñoäng.
III. Phöông phaùp ñieàu chænh :
_ Phöông phaùp thoûa thuaän, bình ñaúng._ Phöông phaùp meänh leänh.
_ Phöông phaùp taùc ñoäng cuûa toå chöùc Coâng ñoaøn vaøo caùc quan heä phaùt
sinh trong quaù trình lao ñoäng.
IV. Caùc cheá ñònh cô baûn :
_ Hôïp ñoàng lao ñoäng._ Thôøi gian laøm vieäc vaø thôøi gian nghæ ngôi.
_ Baûo hoä lao ñoäng._ Tieàn löông._ Kyû luaät lao ñoäng vaø traùch nhieäm vaät
chaát._ Baûo hieåm xaõ hoäi._ Giaûi quyeát caùc tranh chaáp lao ñoäng.
V. Nhieäm vuï :
_ Luaät lao ñoäng baûo veä quyeàn laøm vieäc, lôïi ích vaø caùc quyeàn khaùc cuûa
ngöôøi lao ñoäng, ñoàng thôøi baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa ngöôøi söû
duïng lao ñoäng.
_ Taïo ñieàu kieän cho moái quan heä lao ñoäng ñöôïc haøi hoøa vaø oån ñònh, goùp
phaàn phaùt huy trí saùng taïo vaø taøi naêng cuûa ngöôøi lao ñoäng trí oùc vaø lao
ñoäng chaân tay, cuûa ngöôøi quaûn lyù lao ñoäng, nhaèm ñaït naêng suaát, chaát
löôïng vaø tieán boä xaõ hoäi trong lao ñoäng, saûn xuaát dòch vuï, hieäu quaû trong
söû duïng vaø quaûn lyù lao ñoäng, goùp phaàn coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát
nöôùc vì söï nghieäp daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi, coâng baèng, vaên minh.
NGAØNH LUAÄT HOÂN NHAÂN VAØ GIA ÑÌNH
I. Khaùi nieäm :
Ngaønh luaät Hoân nhaân vaø Gia ñình laø toång theå qui phaïm phaùp luaät ñieàu
chænh caùc quan heä xaõ hoäi veà Hoân nhaân vaø Gia ñình.
II. Ñoái töôïng ñieàu chænh :
_ Laø caùc quan heä xaõ hoäi trong lónh vöïc hoân nhaân vaø gia ñình, cuï theå laø
quan heä nhaân thaân vaø quan heä taøi saûn giöõa vôï vaø choàng, giöõa cha meï –
con caùi, giöõa nhöõng ngöôøi thaân thích ruoät thòt khaùc. Hay noùi caùch khaùc,
ñoái töôïng ñieàu chænh cuûa Luaät Hoân nhaân vaø Gia ñình laø caùc quan heä xaõ
hoäi phaùt sinh giöõa caùc thaønh vieân trong gia ñình veà nhöõng lôïi ích nhaân
thaân vaø veà taøi saûn. Do ñoù, ñoái töôïng ñieàu chænh cuûa luaät hoân nhaân vaø gia
ñình goàm 2 nhoùm :
+ Quan heä nhaân thaân laø nhöõng quan heä phaùt sinh giöõa caùc thaønh vieân
trong gia ñình veà nhöõng lôïi ích nhaân thaân. Ñoù laø nhöõng quan heä nhö :
quan heä giöõa vôï vaø choàng veà söï yeâu thöông chaêm soùc giuùp ñôõ nhau, veà
vieäc xaùc ñònh cheá ñoä phaùp lyù nhaân thaân cuûa con vò thaønh nieân…
+ Quan heä taøi saûn laø nhöõng quan heä phaùt sinh giöõa caùc thaønh vieân trong
gia ñình veà nhöõng lôïi ích taøi saûn. Ñoù laø nhöõng quan heä nhö : quan heä caáp
döôõng laãn nhau giöõa vôï choàng, giöõa cha meï – caùc con, giöõa caùc thaønh
vieân khaùc trong gia ñình, quan heä veà sôû höõu giöõa vôï – choàng, giöõa caùc
thaønh vieân khaùc trong gia ñình.