ntsn Tnh hng sai Mc tiu : S din dch ca 1 cng thc LLVT l v hn. Lm sao bit c mt cng thc l hng ng, hng sai, kh ng, kh sai ?. Da vo nh ngha ?
Gii php ? ntsn Tnh hng sai
Cng thc LLVT no Thut ton kim tra hng sai yes no yes C cn thit phi c 2 thut ton ? Thut ton kim tra hng ng ntsn Tnh hng sai Ch cn 1 thut ton : F no Thut ton kim tra hng sai yes Cng thc F hng sai ? F Cng thc F hng ng ? ntsn Tnh hng sai Ch cn 1 thut ton hng sai : F + yes F hng sai. F + yes F hng ng. F + no v F + no F kh ng, kh sai. ntsn Tnh hng sai Mc tiu : Bit c cng thc l hng sai.
Gii php : * Bin i cng thc (vn cn tnh hng sai). * Co nh khng gian din dch. ntsn Tnh hng sai Lu : Ch cng thc ng mi c nh gi ng sai trong mt din dch. Do , cc cng thc c cp t y tr i mc nhin l cng thc ng. ntsn Dng chun Skolem Cng thc F c chuyn v dng : 1. Chun Prenex. 2. Chun giao. 3. Ln lt xa cc lng t --. Vi mi -x, thay tt c cc hin hu ca x bng hm f x . Hm f x c thng s l cc bin ca cc lng t , vi ch nhng lng t ng trc -x. 4. Tp S F c phn t l cc thnh phn giao. ntsn Dng chun Skolem Th d : F = x y -z t -s v (p(x, y, z, t) . q(s, v)) Xa lng t -z, thay z bng hm f z (x, y) x y t -s v (p(x, y, f z (x, y), t) . q(s, v)) Xa lng t -s, thay s bng hm f s (x, y) x y t v (p(x, y, f z (x, y), t) . q(f s (x, y, t), v)) Chuyn thnh dng tp hp S F = {p(x, y, f z (x, y), t), q(f s (x, y, t), v)} dng chun Skolem ntsn Dng chun Skolem Th d : F = -x y -z t p(a, x, y, z, f(t)) Xa lng t -x, thay x bng hng b y -z t p(a, b, y, z, f(t)) Xa lng t -z, thay z bng hm f z (y) y t p(a, b, y, f z (y), f(t)) Chuyn thnh dng tp hp S F = {p(a, b, y, f z (y), f(t)} dng chun Skolem ntsn Dng chun Skolem Th d : F = -x y (p(a, x, f(y)) -y z -u q(y, z, u)) F = -x y (p(a, x, f(y)) v -y z -u q(y, z, u)) F = -x y (p(a, x, f(y)) v -t z -u q(t, z, u)) F = -x y -t z -u (p(a, x, f(y)) v q(t, z, u)) y z (p(a, b, f(y)) v q(g(y), z, h(y, z))) S F = {p(a, b, f(y)) v q(g(y), z, h(y, z))}. ntsn Dng chun Skolem Nhn xt : Cc hm c t tn f x khng trng tn vi cc hm c ca cng thc. Nu trc -x khng c lng t ph dng th thay bng hm khng thng s. Hm khng thng s l mt hng. T kt qu ca bc 4 c th to li kt qu ca bc 3. ntsn Dng chun Skolem Nhn xt : Cng thc dng chun Prenex vn cn tng ng vi cng thc ban u. Kt qu ca bc chuyn v dng chun giao vn cn tng ng vi cng thc ban u. Kt qu ca bc xa lng t khng phi l cng thc, d nhin l khng tng ng vi cng thc ban u. ntsn Dng chun Skolem ngha ca vic thay bin x ca lng t -x. - Thay x bng hng. c x c tnh cht p l cng thc -x p(x) ly c c tnh cht p l cng thc p(c) vi mc ch l lm n gin cng thc. ntsn Dng chun Skolem ngha ca vic thay bin x ca lng t -x. - Thay x bng hm. Everyone has a mother (mi ngi u c m) l cng thc x -y mother(x, y). Nu thay y bng hng th cng thc x mother(x, c) mang ngha khc. Phn t y ph thuc vo x nn phi thay bng hm theo x. ntsn Mnh Mi phn t ca dng chun Skolem c gi l 1 mnh . Do mnh c nh ngha l hi cc lng nguyn. Mnh n v l mnh c 1 lng nguyn. Mnh rng l cng thc hng sai. Nhc li : F v = F ( l cng thc hng sai), F. F . = F ( l cng thc hng ng), F. ntsn Tnh hng sai nh l : Cng thc F hng sai nu v ch nu dng chun Skolem S F hng sai.
Nhn xt : T nh l trn c th ni : cng thc F v dng chun Skolem S F l tng ng theo ngha hng sai, ngha l dng chun Skolem duy tr c tnh hng sai. ntsn Tnh hng sai Ghi ch : Tnh hng sai ch c nh ngha cho khi nim cng thc. Dng chun Skolem c gi l hng sai da vo cng thc cui bc 3 trong qu trnh bin i v dng chun Skolem.
ntsn Nguyn tc phn gii Mt h thng hng sai nu sn sinh c mnh hng sai. Qui tc truyn (P Q), (Q R) (P R), thay P bng T : (T v Q), (Q v R) (T v R). ntsn Nguyn tc phn gii (T v Q), (Q v R) (T v R). C th c hiu l : * Mnh (T v R) c sinh ra t 2 mnh (T v Q) v (Q v R). * Phng thc sinh ra l b i 2 lng nguyn i du ca mi mnh , hi nhng phn cn li ca 2 mnh . * Mnh c sinh ra l h qu lun l ca 2 mnh sinh ra n. ntsn Nguyn tc phn gii Th d : p(x) v q(y), q(y) v r(x) p(x) v r(x). Nhng, p(x) v q(y), q(z) v r(x) ? p(x) v r(x). p(x) v q(y), q(a) v r(x) ? p(x) v r(x). p(x) v q(y), q(f(x)) v r(x) ? p(x) v r(x).
ntsn Thay th Th d : S = {p(x), p(y) v q(h(x)), p(t), p(f(x)) v q(z)} Thay t bng x, y bng f(x) v z bng h(x). S tr thnh : {p(x), p(f(x)) v q(h(x))} (s mnh ca tp S gim). ntsn Thay th Thay th (substitution) l mt tp hp u = {s 1 /x 1 , ..., s n /x n }, vi x 1 , ..., x n l cc bin cn s 1 , ..., s n l cc nguyn t tha iu kin : s i = x i , i x i = x j , i, j Th d : u = {x/t, f(x)/y, h(x)/z}. Su = {p(x), p(y) v q(h(x)), p(t), p(f(x)) v q(z)}u Su = {p(x), p(f(x)) v q(h(x))} ntsn Thay th Khi tc ng 1 thay th u ln 1 tp S hay 1 nguyn t t th cc bin trong S hay t c thay bng cc nguyn t tng ng c trong u. Cc bin ny ch c thay th 1 ln. Th d : u = {y/x, f(x)/y, a/z}. S = {p(x) v q(y), p(z) v q(x)} Su = {p(y) v q(f(x)), p(a) v q(y)} ntsn Thay th Th d : S = {p(x), p(y) v q(h(t)), p(f(x)) v q(z)} u = {a/x, f(x)/y, h(x)/z} Su = {p(a), p(f(x)) v q(h(t)), p(f(a)) v q(h(x))} (Su)u = {p(a), p(f(a)) v q(h(t)), p(f(a)) v q(h(a))}
ntsn Hp ni Hp ni 2 thay th : u = {s 1 /x 1 , ..., s n /x n } = {t 1 /y 1 , ..., t m /y m } l thay th. u = {s 1 /x 1 , ..., s n /x n , t 1 /y 1 , ..., t m /y m }
Th d : u = {f(y)/x, z/y} v = {a/x, b/y, y/z}. u = {f(b)/x, y/z}, u = {a/x, b/y}. Ch ly cc phn s khng c mu xut hin trong cc bin x 1 , , x n
ntsn ng nht th S = {E 1 , ..., E k }. Nu Su = {E 1 u} (ngha l E 1 u = ... = E k u) th u c gi l ng nht th (unifier) ca S. Th d : S = {p(a, y), p(x, f(b))} v u = {a/x, f(b)/y} Su = {p(a, f(b))} u l ng nht th ca S. S c gi l kh ng nht th (unifiable). ntsn mgu ng nht th u l mgu (most general unifier) ca {E 1 , ..., E k } nu ( ng nht th o)(- thay th ) (o = u )
{E 1 , ..., E k } u o
{E 1 , ..., E k }u | | {E 1 , ..., E k }u {E 1 , ..., E k }o ntsn Tp bt ng ng nht cc mnh ca 1 tp hp, so snh tng k t, nu gp s khc bit th ly 2 thnh phn c ngha hnh thnh nn tp hp gi l tp bt ng (disagreement). Th d : S = {p(x, f(y, z)), p(x, a), p(x, g(h(k(x))))} {f(y, z), a} l tp bt ng. T = {p(f(x), h(y), a, t(c)), p(f(x), z, k(x), h(y)), p(f(x), h(x), b, g(h(x)))} {h(y), z} l tp bt ng. ntsn Thut ton ng nht Thut ton 1. Tm tp bt ng 2. Chn thay th. 3. Quay li bc 1 nu khng cn tp bt ng.
Kt qu ca thut ton ng nht l mt ng nht th v cn l mt mgu. ntsn Thut ton ng nht Th d : S = {p(a, x, h(g(z))), p(b, h(y), h(y))}, {a, b} thay th u 0 = C T = {p(a, f(x), h(g(a)), p(a, h(y), h(y)}, {f(x), h(y)} thay th u 0 = C H = {p(a, x, h(g(a)), p(a, h(x), h(y)}, {x, h(x)} thay th u 0 = {h(x)/x} Hu 0 = {p(a, h(x), h(g(a)), p(a, h(h(x)), h(y)} ntsn Thut ton ng nht c c mt mgu t tp bt ng th tp bt ng phi c : 1. Mt bin. 2. Bin e biu thc. ntsn mgu Th d : S = {p(x, y, z), p(f(y), z, g(w)), p(f(g(a)), z, t)} {x, f(y)} u 0 = {f(y)/x} Su 0 = {p(f(y), y, z), p(f(y), z, g(w)), p(f(g(a)), z, t)} {y, z} u 1 = u 0 .{z/y} = {f(z)/x, z/y} Su 1 = {p(f(z), z, z), p(f(z), z, g(w)), p(f(g(a)), z, t)} {z, g(w)} u 2 = u 1 .{g(w)/z} = {f(g(w))/x, g(w)/y, g(w)/z} Su 2 = {p(f(g(w)), g(w), g(w)), p(f(g(a)), g(w), t)} ntsn mgu {z, g(w)} u 2 = {f(g(w))/x, g(w)/y, g(w)/z} Su 2 = {p(f(g(w)), g(w), g(w)), p(f(g(a)), g(w), t)} {w, a} u 3 = u 2 .{a/w} = {f(g(a))/x, g(a)/y, g(a)/z, a/w} Su 3 = {p(f(g(a)), g(a), g(a)), p(f(g(a)), g(a), t)} {g(a), t} u 4 = u 3 .{g(a)/t} = {f(g(a))/x, g(a)/y, g(a)/z, a/w, g(a)/t} Su 4 = {p(f(g(a)), g(a), g(a))} mgu(S) ={f(g(a))/x, g(a)/y, g(a)/z, a/w, g(a)/t} ntsn Tha s Tha s (factor) ca mt mnh . D = p(x) v p(f(y)) v q(x) v p(z) p(x) v p(f(y)) c mgu u = {f(y)/x}. Du = p(f(y) v q(f(y)) v p(z) l tha s. p(z) v p(f(y)) c mgu | = {f(y)/z}. D| = p(x) v p(f(y) v q(x) l mt tha s. p(x) v p(z) c mgu = {x/z}. D = p(x) v p(f(y) v q(x) l mt tha s. ntsn Phn gii nh phn Phn gii nh phn ca 2 mnh . C = p(x) v q(x) D = p(a) v r(x). L C = p(x) v L D = p(a). L C v L D c mgu u = {a/x}. (Cu L C u) v (Du L D u) = q(a) v r(a). pg b (C, D) = (q(a) v r(a)) l phn gii nh phn ca C v D. ntsn Phn gii nh phn Th d C = p(x) v r(a) D = p(b) v p(f(y)) v r(x). pg b (C, D) = r(a) v p(f(y)) v r(b), vi u = {b/x}. pg b (C, D) = r(a) v p(b) v r(f(y)), vi u = {f(y)/x}. pg b (C, D) = p(a) v p(b) v p(f(y)), vi u ={a/x}. ntsn Phn gii Phn gii ca hai mnh C, D : 1. Phn gii nh phn ca C v D. 2. Phn gii nh phn ca C v 1 tha s ca D. 3. Phn gii nh phn ca 1 tha s ca C v 1 tha s ca D. K hiu pg(C, D) ntsn Phn gii Th d C = p(x) v q(a) D = p(z) v p(f(y)) v r(x). pg(C, D) = q(a) v p(f(y)) v r(x). pg(C, D) = q(a) v p(z) v r(f(y)), pg(C, D) = q(a) v r(f(y)). ntsn Phn gii nh l Phn gii l h qu lun l ca 2 mnh c phn gii. C, D pg(C, D) H qu Mt h thng hng sai nu phn gii ra c mnh hng sai (). Qu trnh phn gii s dng nu khng sinh ra c mnh mi. ntsn Chng minh Chng minh H l h qa lun l ca F v G : F = x (p(x) (w(x) . r(x))) G = -x (p(x) . q(x)) H = -x (q(x) . r(x)) Chuyn F, G v H thnh dng chun. F = x ((p(x) v w(x)) . (p(x) v r(x))) G = -x (p(x) . q(x)) H = x (q(x) v r(x)) ntsn Chng minh H thng mi l : (1) (p(x) v w(x)) (2) (p(x) v r(x))) (3) p(a) (4) q(a) (5) q(x) v r(x). pg(2, 3) = r(a) (6) pg(4, 5) = r(a) (7) pg(6, 7) = . ntsn Problem-solving [13] If one number is less than or equal to a second number, and the second number is less than or equal to a third, then the first number is not greater than the third. A number is less than or equal to a second number if and only if the second number is greater than the first or the first is equal to the second. Given a number, there is another number that it is less than or equal to. Therefore, every number is less than or equal to itself. [13] The essence of logic John Kelly. Prentice Hall 1997 ntsn Problem-solving [13] Biu din di dng k hiu ton hc. If (x s y) and (y s z) then not (x > z). (x s y) iff (y > x)) or (x = y). For every x, there is a y such that x s y. Therefore, x s x for every x. ntsn Problem-solving [13] Biu din di dng logic. Cc v t le (s), gt (>), eq (=) x y z ((le(x, y) . le(y, z)) gt(x, z)) x y (le(x, y) (gt(y, x) v eq(x, y))) x -y le(x, y) x le(x, x). ntsn Problem-solving [13] Biu din di dng logic. Cc v t le (s), gt (>), eq (=) x y z ((le(x, y) . le(y, z)) gt(x, z)) x y (le(x, y) (gt(y, x) v eq(x, y))) x -y le(x, y) x le(x, x). ntsn Problem-solving [13] Biu din di dng logic. { x y z ((le(x, y) . le(y, z)) gt(x, z)), x y (le(x, y) (gt(y, x) v eq(x, y))), x y ((gt(y, x) v eq(x, y))) le(x, y), x -y le(x, y), (x le(x, x)). } h thng hng sai. ntsn Problem-solving [13] Biu din di dng logic. { x y z (le(x, y) v le(y, z) v gt(x, z)), x y (le(x, y) v gt(y, x) v eq(x, y)), x y ((gt(y, x) . eq(x, y)) v le(x, y)), x -y le(x, y), -x le(x, x). } h thng hng sai.
ntsn Problem-solving [13] Biu din di dng logic. { x y z (le(x, y) v le(y, z) v gt(x, z)), x y (le(x, y) v gt(y, x) v eq(x, y)), x y ((gt(y,x) v le(x,y)) . (eq(x,y) v le(x,y)), x -y le(x, y), -x le(x, x) } h thng hng sai.
ntsn Problem-solving [13] Bin i v dng chun Skolem. { le(x, y) v le(y, z) v gt(x, z), le(x, y) v gt(y, x) v eq(x, y), gt(y, x) v le(x, y), eq(x, y) v le(x, y), le(x, f(x)), le(a, a) } ntsn Problem-solving [13] Bin i v dng chun Skolem. le(x, y) v le(y, z) v gt(x, z) (1) le(x, y) v gt(y, x) v eq(x, y) (2) gt(y, x) v le(x, y) (3) eq(x, y) v le(x, y) (4) le(x, f(x)) (5) le(a, a) (6) ntsn Problem-solving [13] Bin i v dng chun Skolem. /* le(x, y) v le(y, z) v gt(x, z) (1) */ le(x, x) v gt(x, x) (1) tha s (1) le(x, y) v gt(y, x) v eq(x, y) (2) gt(y, x) v le(x, y) (3) eq(x, y) v le(x, y) (4) le(x, f(x)) (5) le(a, a) (6) ntsn Using Resolution [13] Phn gii. pg(1, 2), pg(1, 3), pg(1, 4), pg(1, 5), pg(1, 6), pg(2, 3), pg(2, 4), pg(2, 5), pg(2, 6), pg(3, 4), pg(3, 5), pg(3, 6), pg(4, 5), pg(4, 6), pg(5, 6) ntsn Using Resolution [13] Phn gii pg(1, 2). M 1 = le(x, x) v gt(x, x) (1) M 2 = le(x, y) v gt(y, x) v eq(x, y) (2) u = {x/y} M 1 u = le(x, x) v gt(x, x) M 2 u = le(x, x) v gt(x, x) v eq(x, x) pg(1, 2) = le(x, x) v eq(x, x)
ntsn Problem-solving [13] Some students attend logic lectures diligently. No student attends boring logic lectures diligently. Seans lectures on logic are attended diligently by all students. Therefore none of Seans logic lectures are boring. Chn cc v t : lec(x) : x l bi ging v logic st(x) : x l student, s : Sean, at(x, y) : x tham d y chm ch, bor(x) : x t nht, gv(x, y) : x c cho bi y ntsn Problem-solving [13] Chuyn v LLVT Some students attend logic lectures diligently. There is an x who is a student and, for every y, if y is a logic lecture, then x attends y diligently. -x (st(x) . y (lec(y) at(x, y)))
Nu dch : -x y (st(x) . lec(y) at(x, y))) ??? y -x (st(x) . lec(y) at(x, y))) ??? ntsn Problem-solving [13] Chuyn v LLVT No student attends boring logic lectures diligently. For every x, if x is a student, then, for every y, if y is a lecture which is boring, then x does not attend y. x (st(x) y (lec(y) . bor(y) at(x, y))) ntsn Problem-solving [13] Chuyn v LLVT Seans lectures on logic are attended diligently by all students. If x is a lecture given by s then every student z attends it. x (lec(x) . gv(x, s) z (st(z) at(z, x))) ntsn Problem-solving [13] Chuyn v LLVT Therefore none of Seans logic lectures are boring. Every lecture given by s is not boring. x ((lec(x) . gv(x, s)) bor(x)) ntsn Problem-solving [13] Tng kt -x (st(x) . y (lec(y) at(x, y))) x (st(x) y (lec(y) . bor(y) at(x, y))) x (lec(x) . gv(x, s) z (st(z) at(z, x))) x (lec(x) . gv(x, s) bor(x)) ntsn Problem-solving [13] Bin i -x (st(x) . y (lec(y) at(x, y))) x (st(x) y (lec(y) . bor(y) at(x, y))) x (lec(x) . gv(x, s) z (st(z) at(z, x))) x (lec(x) . gv(x, s) bor(x)) chng minh h thng hng sai. ntsn Problem-solving [13] Bin i -x y (st(x) . (lec(y) v at(x, y))) x y (st(x) v lec(y) v bor(y) v at(x, y)) x z (lec(x) v gv(x, s) v st(z) v at(z, x)) -x (lec(x) . gv(x, s) . bor(x)) ntsn Problem-solving [13] Bin i st(a) . (lec(y) v at(a, y)) st(x) v lec(y) v bor(y) v at(x, y) lec(x) v gv(x, s) v st(z) v at(z, x) lec(b) . gv(x, s) . bor(b) ntsn Problem-solving [13] Bin i st(a) (1) lec(y) v at(a, y) (2) st(x) v lec(y) v bor(y) v at(x, y) (3) lec(x) v gv(x, s) v st(z) v at(z, x) (4) lec(b) (5) gv(x, s) (6) bor(b) (7) ntsn Problem-solving [13] Phn gii st(a) (1) lec(y) v at(a, y) (2) st(x) v lec(y) v bor(y) v at(x, y) (3) lec(x) v gv(x, s) v st(z) v at(z, x) (4) lec(b) (5) gv(x, s) (6) bor(b) (7) ntsn Problem-solving [13] Phn gii st(a) (1) lec(y) v at(a, y) (2) st(x) v lec(y) v bor(y) v at(x, y) (3) lec(x) v gv(x, s) v st(z) v at(z, x) (4) lec(b) (5) gv(x, s) (6) bor(b) (7) Nhn xt : d (4) v (6) !!!. ntsn Bi tp Chng 4 : Phn gii ntsn Dng chun Skolem 1. Chuyn v dng chun Skolem : F = xy ((S(x,y) . T(x,y)) -x T(x,y)) H = (x (p(x) -yx q(y,z))) G = xy (-z K(x,y,z) . -v (H(y,v)-u H(u,v))) K = x ( e(x,0) (-y ( e(y, g(x)) . z (e(z, g(x)) e(y, z)) ))) ntsn Thay th 2. Cho 3 thay th o = {f(y)/x, z/y, g(x)/z}, | = {a/x, b/y, x/t}, _ = {y/z, h(x)/y, f(x)/t }. Tm hp ni o|o v o_o . 3. Dng thut ton ng nht tm mgu ca cng thc P : P = {q(f(x),y,u), q(u,v,h(x)), q(t,y,z)}. ntsn Tha s 4. Cho thay th u ={a/x, b/y, g(x,y)/z} v E = p(h(x),z), Tnh Eu. 5. Tm cc tha s ca T : T = p(h(x)) v r(y) v p(f(y)) v q(x) v r(g(a)) v r(y) v p(a). 6. Dng phn gii kho st tnh hng sai, kh ng ca cng thc : (r(x,y,z) v v(f(y),w)) . v(x,y) . t(x,z) . (t(x,y) v v(x,y)) ntsn Chng minh 7. Bng phn gii chng minh tp S l hng sai S = {p(x) v q(y), p(a) v r(x), p(a) v r(x), p(x) v q(b), r(a) v q(y), r(x) v q(b)}. 8. Dng phn gii cho bit cng thc F l hng sai hay kh ng : F ={(q(c) v p(b)) . (q(c) v r(c)) . (q(c) v r(c)) . (q(c) v p(b)) . (r(c) v p(b)) . (r(c) v p(b))}. ntsn Ht slide