. K nng giao tip: Ngi Vit chng ta thng mc li giao tip ln nht l giao tip mt chiu.

Thng l ch giao m khng tip. Ngha l ch ni hoc vit v truyn i m khng lng nghe hoc tip nhn thng tin phn hi. Mt li khc cng tc hi khng km l khi giao tip li qu ch trng vo con ngi (c nhn, i tng giao tip) m khng tm n mc ch giao tip (s kin, vn ). iu ny thng dn n hin tng ni trn giang i hi, khng u khng cui, ang ni vn ny li chen vo vn khc lm cho ngi nghe khng th hiu ni hoc cha i vo mc tiu vn vi ch trch c nhn (ch th ca vn ) gy phn ng t v. Phn ngi nghe cng th, cha kp nhn thc vn nhng c thy ai bn v vn ca mnh th vi vng t v. V vy, nu bit tp trung vo mc tiu, bit lng nghe th bn s giao tip hiu qu hn. Tuy nhin, nu ch c kin thc v k nng tt nhng khng c thi lm vic tt, bn cng cha th thnh cng. Bn ch thnh cng khi hi 03 yu t: kin thc tt, k nng tt v thi tch cc. y chnh l m hnh nng lc ASK, c ngi cn vit l KSA+. KSA+ c vit tc t:

K: Knowledge (kin thc) S: Skill (k nng) A: Attitude/ Actitive ( t cht, thi , tm huyt) Ngoi tr t cht l yu t bm sinh, chng ta khng bn trong bi bit ny v gn nh khng thay i c. Tt c chng ta u c thi , c tm huyt nhng vn l thi , tm huyt th no. Ngi c gi l chuyn nghip th ngoi vic phi c kin thc, k nng tt cn cn phi c thi tch cc. Chnh v vy, c ngi vit thm du + vo nhn mnh ny. (V ti chn cch vit ny, v ti cho l yu tt quan trng phn bit u l ngi gii v ngi chuyn nghip). Cu hi t ra l th no l thi tch cc? Thi tch cc c hc c khng? Thi tch cc l: o c ngh nghip, l nui dng nim am m (tm huyt), l nhit tnh, l trung thc, l cu tin, Bn th tng tng xem, mt nhn vin IT khng c o c ngh nghip, sn sng nh cp d liu hay ph hng d liu khi c mu thun vi ai th

chuyn g s xy ra? Mt nhn vin bo tr khng c nhit tnh, khng sn sng lm vic ngoi gi th sao? (C cng ty bn phi dng vic cho mt mnh nhn vin ny lm ?). Hay mt th qu li thiu tnh trung thc th bn c yn tm c khng? V tt c nhng iu u c th hc c. .... 1. K NNG T NHN THC K nng nhn thc bn thn l g? K nng t nhn thc bn thn (hiu n gin chnh l k nng Bit mnh l ai) l kh nng mt ngi nhn bit ng n rng: mnh l ai, sng trong hon cnh no, yu thch iu g, ght iu g, im mnh v im yu ca mnh ra sao, v tr ca mnh trong mi quan h vi ngi khc nh th no; nhn bit cm xc ca mnh c nh hng nh th no n suy ngh v hnh vi; hay mnh c th thnh cng nhng lnh vc no Ti sao chng ta cn c k nng nhn thc bn thn? K nng nhn thc bn thn cn thit v: N gip chng ta ng x, hnh ng ph hp vi iu kin, hon cnh ca mnh.

 Nhn ra im mnh ca bn thn pht huy. Nhn ra im yu khc phc. Bit r bn thn mnh mun g, c nhng nng lc g, gp nhng kh khn thch thc no c th iu chnh mc tiu cuc sng cho ph hp v kh thi. iu chnh cm xc v suy ngh ca mnh theo hng tch cc. Ni dung ca k nng nhn thc bn thn. Ni dung ht nhn ca k nng ny l bn phi tr li c cu hi Bn thc s l ai?. tr li c cu hi ln ny, bn phi tr li h thng cc cu hi c th sau: Hnh nh bn ngoi ca bn nh th no? im khc bit? u th l g? Bn c nhng im mnh, im yu no v tnh cch v nng lc? Bn thng thnh cng trong nhng lnh vc no? Bn thng cha thnh cng trong nhng hot ng no? Mc tiu cuc sng ca bn l g? Bn c nhng iu kin thun li no gip bn c th hon thnh mc tiu ca bn?

 Nhng tr ngi v thch thc c th i vi vic t mc tiu ca bn l g? Bn c s thch g? Bn c tin l bn c kh nng hiu c i tng giao tip trong phn ln cc tnh hung khng? Bn cng cn bit: Ngi khc nh gi v bn ra sao? S nh gi ca bn v bn thn mnh v s nh gi ca ngi khc v bn c trng hp nhau khng? C im g khc bit? Bn bit cch thc pht huy im mnh v khc phc im yu nh th no? Bit tm s h tr pht trin c nhn. Bit soi mnh trong tm gng ca ngi khc t hon thin mnh. Bn hy tp xc nh: Nhng mn hc no bn hc kh nht, mn no cn c gng nhiu hn? Nhng lnh vc tri thc no m bn hay quan tm v thy th v? Bn dnh nhiu thi gian nht cho hot ng no? V hot ng thc s mang li cho bn ci g

trong thc ti v trong c tng lai? Trong thi gian qua, thnh cng ln nht ca bn l g? Ch ra nhng tht bi ca bn trong nm va qua. Ch ra 3 im mnh v 3 im yu ca bn thn (c th v c suy nghi, cm xc hay hnh vi) v a ra kt lun v bn thn mnh Cch lm th no bn bit mnh l ai? * Suy tng Sau thm ho thin tai, nh bn b mt sch, hay khi bn v hu, hay b mt chc, khi bn tht bun, hay nhng lc bn ngho i bn s cn g? Cn ai? Ai s bn bn? Ai cn bn v bn cn cho ai? Hy tng tng bn gp bt hnh, mc sai lm, thm ch b t ti... ai s thng bn, nh n bn? Tr li ht cc cu hi tng t nh vy, bn s nhn ra gi tr ch thc ca bn l g? * Vit v im mnh v im yu Bn hy vit ra 3 im mnh nht v 3 im yu nht ca bn. Lit k ra 3 cng vic bn lm sun s nht t trc n nay v 3 vic bn lm hng. Hy k ra 3 iu m mi ngi thng ca ngi v bn cng nh 3 iu mi ngi hay phn nn v bn

nht. Nu trong mt cng vic no , mt bui hp hay mt bui i chi m thiu vng bn, mi ngi c cm thy thiu vng khng? Nu c bn th s vic c khc cht no khng? Tr li c nhng cu hi ny, bn s nhn ra nng lc ch thc ca bn thn. * Suy tng tip Trong nhng lc vui, bn thng ngh v ai? Khi bun bn mun gp ai, ni chuyn vi ai? Nu bn b a ra mt o hoang, nhng c php mang theo 2 ngi thn (sau nng ln thnh 3, 4, 5 ngi), danh sch i theo ca bn l nhng ai, ti sao? Bn c trao phn thng, huy chng, ngi bn mun khoe trc tin l ai? Sinh nht ca bn bn ch mun mi 3 ngi, th s l ai? Nhng ngy vui ca bn nh sinh nht, m ci ai s c mt m khng cn bn mi? Khi bn m, phi nm lit ging, ngi bn mun ngi bn cnh bn l ai? Tr li xong cc cu hi ny, bn s nhn ra tnh cm

ca mnh vi mi ngi cng nh ca mi ngi i vi bn. Nng lc ca bn, tr tu ca bn, iu bn trn trng v nhng iu mi ngi trn trng bn, nhng mi quan h thn thit ca bn to nn gi tr ch thc ca bn. Nhng th khc l gi tr vay mn m thi! 2. TT - c ngi ny khen nc n nhng li b ngi khc ch bai thm t khin cc bn tr khng khi hoang mang mnh tht s th no?. 3. 4. Anh Trn Tun Huy, ch nhim CLB Gio dc vin k nng sng (thuc Cng ty Hp Tc Tr), trng ra m hnh Ca s tm hn ca ti; gm bn ca: Ti bit, Ngi khc bit, m v m. khm ph ca Ti bit, mi bn ghi ra ba nhu cu quan trng ln ba hnh v chic bnh, ba c m ln hnh ba m my, ba u im ln hnh ba bng hoa, ba nhc im ln hnh ba tng . Tip theo, mi ngi t in vo nhng ch trng: Ti ngh ti l ngi, Ti nhn thy ti, Ti cho rng ti, Ti, Ti l ngi 5. n y ai cng nhn ra: dng sui cuc i ca mnh ngoi nhng bng hoa (u im, th mnh), mc ven b cn c nhng hn (nhc im) cn dng chy v nhng khc quanh, ng r (quyt nh

quan trng lm thay i cuc i) v nhng bin bo ng thy (nhn vt, s kin nh hng mnh). Pha trn dng sui y l nhng c m tng lai v nhu cu hin ti. 6. Vi tr chi dn nhn, mi ngi vit vo t giy trn lng bn, ng thi cha lng mnh cho bn khc ghi vo. Trong thc t cuc sng, bn c th b/c nhiu ngi dn nhn xu/tt khc nhau, hy tng hp chng vo ca Ngi khc bit. Ngi gia bn b, bn chia s v so snh gia nhng iu Ti bit v nhng g Ngi khc bit. Nu trng khp, c th l s tht v bn (hon thnh ca m). 7. V nu khng trng khp th l nhng iu khng chc chn v bn. Trong m hnh, bn khng cn lm g vi m v l ca ta suy gm: c nhng iu v bn thn ta m c ngi khc ln chnh ta cng khng bit r. ng hnh x nng ni vi nhng iu b n, anh Huy chia s. Mt bn tr khng nh: Mi ngi c bn sc ring nn ta phi tn trng s khc bit . 8. Bu khng kh li si ni khi tng nhm nh v ra cy u im v cy nhc im ca thnh vin nhm. Bc tip theo l tho lun nhng g ti cn lm (v ngi khc h tr) bin nhng nhc im hin ti thnh u im trong tng lai: nng tnh thnh im tnh, nht nht thnh t tin, th ng thnh ch ng... Sau , cc nhm trao i cho nhau

bng kt qu tho lun b sung kin v gii php. 9. 10. 6. K NNG LNG NGHE Nghe, ni, c, vit l bn k nng giao tip quan trng cho mi con ngi. Khi i hc, chng ta dnh 45% thi gian hc vit, 35% hc c, 25% hc ni, nhng t ai c dy cch lng nghe. Nhng ln ln, ra i chng ta nhn ra chnh k nng lng nghe mi l quan trng hng u. Nhiu ngi c th ni na ngy, nhng nghe ngi khc vi pht phi c gng * Lng nghe khng c ngha l im lng + Lng nghe khng n gin l im lng: Khi bn ni trc cuc hp hay m ng, nhn xung hi trng thy im phng phc, nhng mi ngi k l ng, ngi ci gm, ngi nh nhoy nhn tin in thoi, k lic c bo, bn cng khng thy th v v hi lng. + Lng nghe cng khng n gin l nghe. + Lng nghe c ngha l ci u phi lm vic, phi phn tch, phn on, phi c nhng phn ng ph hp, hay phi bit gt g tn ng, phi cht lc

thng tin, phi bit t cu hi phn hi. Vi ngi ni, khng c g bun chn hn l sau khi mnh pht biu, hi li mi ngi c kin g khng, chng ai gi tay, khng mt li p li. * Lng nghe bng c c th Trong giao tip, ch c 7% thng tin nhn c thng qua li ni, cn c ti 55% qua nhng c ch, iu b, nh mt, nt mt, t th ng, ngi v 38% thng qua ng iu v ging ni. Nhng iu nn lm trong qu trnh lng nghe: + Bn phi ho mnh vo cuc i thoi. + Phi nhn chm ch vo ngi ni. + Gt g tn thng. + Nhy mt khuyn khch. + Thm mt vi t m: h; vng, ng vy, chnh xc, tuyt + Nu c c hi, t li cu hi lm r thm: ti sao li th? Ni r hn c khng? + Nhc li mt s m mnh nghe c iu khng nn lm khi nghe: + Khng ni leo, chen ngang, ngt li ngi khc. + c bit trnh nhng c ch nh ngi rung i, gc

chn ln gh, ng chng nnh, quay ngang quay nga, thnh thong lic ng h, dng tay ch tr, th thm vi ngi bn cnh (d bn c gng ly tay hay t bo che ming). + Khng gy n o qu mc, biu hin cm xc thi qu nh lo lng, co dm ngi li, git mnh, l li, lc u quy quy khi nghe ngi khc ni cng l iu khng nn. * c lng nghe l mt nhu cu tm l c ngi khc lng nghe l mt nhu cu tm l ca tt c chng ta. Mt a tr i hc mu gio v bi b k cho cha m nghe th xy ra trng, n ch mong mun c ngi lng nghe n, n cm thy n quan trng. Vy m cha m nhiu khi khng chu nghe, li cn qut im i. D c iu bn bit ri, nhng khi bn ca bn hay ai ni, bn hy hc cch lng nghe, bi l cch th hin s tn trng. Con ngi kht khao c tm s, chia s, nhng tic rng nhng ngi xung quanh t c k nng lng nghe. Th l ngi ta phi tm n tng i, cc trung tm t vn. Cc chuyn gia t vn khng phi l nhng ngi ni gii, m h bit lng nghe. Khng

t ngi tm n c ni, ni xong th nh nhm, d chu! Bn ni gii, vit gii s c mi ngi thn phc, knh n. Nhng bn lng nghe gii s c mi ngi yu mn, mun gn gi. Tuy nhin, lng nghe l mt k nng, phi c hc tp v rn luyn hng ngy dn dn tr thnh thi quen, thnh tnh cch ca chnh bn. Hy bt u t by gi, ni t i mt cht v hy lng nghe nhiu hn, bn s thnh cng! 11. 4. K NNG RA QUYT NH K nng ra quyt nh l g? Quyt nh l qu trnh bn phi cn nhc la chn phng n bn phi lm bng vic xem xt cc hu qu ca nhng la chn khc nhau m c th xy ra. K nng ra quyt nh l tng ho mt lot cc k nng v hnh ng ca bn thn a ra mt quyt nh m bo c nhn t c mt kt qu no theo mong mun ca bn thn. Kh nng a ra quyt nh tt c th gip chng ta: t c mc ch ra trong hc tp, trong cuc sng gia nh v nh trng cng nh cuc

sng tng lai. Trnh c nhng sai lm c th li hu qu khng tt. Cc bc a ra mt quyt nh Mi ngy mt ngi phi ra hng chc cc quyt nh khc nhau. C nhng cng vic mang tnh nh l, c tnh i sng hng ngy, chng ta c th quyt nh nhanh chng. Nhng vi nhng quyt nh quan trng, bn cn suy ngh k theo cc bc sau: - Bc 1: Hiu vn hiu r vn , bn hy t cu hi: Ta cn quyt nh iu g? v t tr li. V d: vn cn quyt nh ca bn l c nn gp thy gio ni v chuyn kh ni ca mnh hay khng? - Bc 2: Nhn nh cc gii php Bn cn suy ngh v lit k tt c cc tnh hung c th xy ra: V d: - Khng gp thy th sao? Gp th sao?. - Nu gp th gp lc no v u? (gp thy hm nay nhng khng ti trng, m ti nh ca thy). - Hay ch cn gi in thoi trao i. - i gp thy mt mnh? Hay i vi bn?

- - Bc 3: a ra cc l l tn thnh v phn i cho mi la chn Khi t gi thuyt la chn phng n no , bn hy tm ra cc l do tn thnh hay phn i la chn . - Bc 4: La chn mt phng n ph hp nht vi bn Sau khi cn nhc cc phng n, ci c ci mt ca tng phng n, bn quyt nh la chn phng n ti u nht. - Bc 5: Thc hin quyt nh ca mnh, chu trch nhim v iu chnh quyt nh nu thy cn thit Nhng iu nn v khng nn khi ra quyt nh. Nhng iu nn Trung thc trong vic xc nh v nh gi vn . Chp nhn trch nhim cho cc quyt nh trong cuc sng ca mnh. S dng thi gian mt cch khn ngoan khi bn quyt nh S dng ti a thi gian m bn cn khng to thm vn mi. C s t tin trong kh nng a ra quyt nh ca mnh v kh nng hc hi t nhng sai lm ca bn

na. Nhng iu khng nn Khng nn c nhng mong mun khng thc t cho bn thn bn. Khng nn vi vng quyt nh, tr khi tht cn thit. Cn tun th theo 5 bc khi a ra quyt nh. Khng nn lm nhng iu m lm cng c, khng lm cng chng sao. Khng nn la gt bn thn mnh bng cch chn nhng gii php d dng v thun li, nhng khng gii quyt c vn . Khng nn n trnh, chn ch khi cn ra quyt nh. Bn hy dng cm ra quyt nh cho bn thn v chu trch nhim trc quyt nh y. Khng lm iu g, khng quyt nh c mt vn g khng phi l ngi khn ngoan m l ngi chm chp. Bi tp thc hnh Hy suy ngh, cn nhc v ra quyt nh cho cc tnh hung sau: a) Bn mun thi vo trng i hc M thut theo

s thch ca mnh. B m bn mun bn thi vo trng S phm v b m c c hi tm ch lm tt cho bn. Vy bn s quyt nh th no? b) Bn l c gi c nhiu bn trai trong lp quan tm. Trong s cc bn c mt bn trai rt qu bn v bn cng c cm tnh c bit vi bn trai ny. Mt hm, bn nhn c bc th ca ngi bn trai ny. Trong th bn y ng li yu bn v rt mong nhn c s ng . Vy bn s quyt nh nh th no? 12. . K NNG T CHI

K nng t chi l g? K nng t chi l ngh thut ni khng vi nhng iu ngi khc ngh, nhng bn thn mnh khng thch, khng mun, khng c kh nng thc hin, nhng li khng lm tn thng ln ti mi quan h vn c. Nhng lu trong k nng t chi T chi rt kh, nht l t chi nhng ngi m bn yu mn, knh trng hay mang n. K nng t chi khng ch l bit ni khng khi

c ngh, m phi lm sao cho ngi khc khng dm hay khng c c hi ngh. Khng mun v khng nn l hai vn khc nhau. T chi iu khng mun d hn t chi iu bn cng mun, cng thch, nhng khng nn Ni dung k nng t chi Bit mnh l ai: Cng rn hay d b lung lay? Kin nh hay c n? Sng c nguyn tc hay d b li ko? Bit gi tr c nhn ca mnh: Bn mong mun iu g nht? (gi tr c nhn l nhng iu ta cho l quan trng nht trong cuc i v dn mi tm sc t c v duy tr n). Chia s gi tr c nhn ca mnh vi mi ngi (nht l ngi thn cn nht, thng yu nht). C nhng cch phng t xa; phng bnh hn cha bnh. Cch ni khng tt nht l khng to c hi cho ngi ta ngh mnh. ng khoe khoang rng mnh c nhiu tin, ng t tng bc rng mnh l ngi ho tm, sng ht lng v bn b th ngi khc khng dm hi vay tin bn. ng tm s rng mnh cha bao gi c nm mi i, th ngi khc khng dm g gm bn.

 Khng mun iu g th ng bao gi trao i v iu . (ng tm s vi ngi khc l bn cha bao gi c th cm gic ma tu / ng bao gi khoe rng ngi n, ngi kia th... Ngi khc c th hiu lm rng bn ang gi h). Khng ha hn dp khc, khng ni l do vng vo. (V d: Hm nay em s, hm nay ti khng mun, rt tic mnh ang bn!). Ngi khc ngh rng bn ng , nhng vo dp khc. Thng cm v hiu bit: (hy ni: Em bit anh rt mun iu , nhng qu tht em khng th no gip anh cnghe d chu hn nu ni: Em cc ght tr !) Khng ph phn v mit th, dy d ngi khc. Bn khng mun, nhng ngi khc mun, h c gi tr c nhn ring ca h. ng ni khng ngay khi ngi ta va ct li. Hy ni mm mng hn rng: Ti bit rng, Em khng th v. ng trm trng ho vn : Hy bnh tnh trc v tc gin v tht vng ca i phng, k c khi phi nghe nhng t ng khng p. ng nhim cn nng ca h hoc ng du vo la. Bit

rng khng d t chi, nhng trc khi t chi, hy t mnh vo hon cnh ca h v hiu s nh hng ca t chi i vi h. Khi h nhn thy bn vn quan tm v cm thng, h s d chp nhn li t chi ca bn hn. Thnh tht vi chnh mnh, khng ai thng bn hn bn, hnh phc ca bn l do chnh bn quyt nh. ng v s mt i hay tn thng mt mi quan h no m phi chp nhn nhng iu mnh khng mun hay cha mun. Bn cng cn c tn trng! Bi tp: - T chi cho ngi khc vay tin (v ngi ny hay vay tin bn b m khng tr) - T chi khi c mi th ung ru, dng ma tu. - T chi nhn nhim v qu sc vi mnh. - T chi nhn qu khi n c gi tr trn mc tnh cm. 13.