CA DAO THAN THN, YU THNG TNH NGHA

Tit Ngy son: Ngy dy A. Mc tiu bi hc: Gip hs:- Cm nhn c ting ht than thn v li ca yu thng tnh ngha ca ngi bnh dn trong XHPK qua ngh thut m mu sc dn gian ca ca dao. - ng cm, thng xt cho thn phn bt hnh ca ngi ph n v nhng bt hnh trong tnh yu ca con ngi trong x hi c. - Trn trng v p tm hn ca ngi lao ng v yu qu nhng sng tc ca h. B. S chun b ca thy v tr: - Sgk, sgv. - Mt s ti liu tham kho. - Hs son bi theo cc cu hi trong sgk. - Gv son thit k dy- hc. C. Cch thc tin hnh: Gv t chc gi dy- hc theo cch kt hp cc phng php: c din cm, trao i- tho lun, tr li cc cu hi. D. Tin trnh dy- hc: 1. n nh t chc lp. 2. Kim tra bi c. Cu hi: Nu ni dung chnh v nhng nt c sc v ngh thut ca hai truyn ci hc? 3. Bi mi: Tit 1

* Gii thiu bi mi: l ngi Vit, hn ko ai ko mt ln ru hn mnh theo nhng gic m p ca truyn c tch, lng lng vi nhng li ca dao, dn ca... Ca dao c coi l cy n mun iu ca tm hn nhn dn Vit Nam. Bi hc hm nay, chng ta s cng tm hiu v cy n y v nhng giai iu tiu biu ca n: Nhng bi ca dao than thn, yu thng tnh ngha. Hot ng ca gv v hs Yu cu cn t Hs c phn tiu dn I. Tm hiu chung: trong sgk. 1. Gii thiu chung v ca dao: - Nhc li khi nim v a. Khi nim: ca dao? L li th tr tnh dn gian, thng kt hp Gv lu hs phn bit vi m nhc khi din xng, c sng tc ca dao- dn ca: nhm din t i sng ni tm con ngi. + Ca dao l li ca dn ca. + Dn ca l nhng sng tc kt hp li (ca dao) v nhc. Ni n dn ca phi ni n mi trng v hnh thc din xng (dn ca quan h Bc Ninh, ht v, ht dm Ngh Tnh,...) b. Phn loi: - Tc gi sgk da trn Theo ni dung ch : tiu ch g phn chia - Ca dao than thn. ca dao thnh cc loi - Ca dao yu thng tnh ngha. ntn? - Ca dao hi hc. c. c sc ngh thut: - Dung lng: ngn gn (t 2 n trn di 20 - Nu cc c sc c cu). bn v ngh thut ca - Th th: phn ln c vit bng th lc bt ca dao? v song tht lc bt cng cc bin th ca chng. - Ngn ng:+ Gin d, gn gi vi li ni hng

ngy, giu hnh nh so snh, n d. + C li din t bng mt s cng thc mang m sc thi dn gian (mtp ngh thut). - Cch cu t: + Ph: ph by, din t mt cch trc tip, ko thng qua so snh v ngi, vic, tm t, tnh cm. VD: ng v x Ngh quanh quanh/ Non xanh nc bic nh tranh ha ; Nh ai ra ngn vo ng/ Nh ai, ai nh, by gi nh ai;... + T: dng cc hnh nh so snh, n d bc l tm tnh ca ngi lao ng. VD: Nh ai bi hi bi hi/ Nh ng ng la nh ngi ng than; Thuyn i c nh bn chng/ Bn th mt d khng khng i thuyn;... + Hng: ch nhng bi ca dao trc ni n cnh (bao gm c s vt, s vic) sau mi bc l tnh(tnh cm, ngh, tm s) VD: Trn tri c m my xanh/ gia my trng, chung quanh my vng/ c g anh ly c nng/ anh mua gch Bt Trng v xy/ Xy dc ri li xy ngang/ Xy h bn nguyt Hs c din cm cc cho nng ra chn;... bi ca dao. Gv hng II. c- hiu vn bn: dn hs c: 1. c. - Cc bi ca dao than thn: ging xt xa, thng cm. - Cc bi ca dao yu thng tnh ngha: ging tha thit, su lng. 2.Ch : - Xc nh ch ca - Bi 1; 2: ca dao than thn.

cc bi ca dao?

- Nt ging nhau ca bi ca dao s 1 v 2? Gi m: m iu ca hai bi ca dao c g chung? Ch th li than l ai? Chng m u ntn? Bin php ngh thut chung? - Tm 1 s cu ca dao c cng m-tp m u bng Thn em...? Thn em nh ht ma ro...; Thn em nh ging gia ng...; Thn em nh ming cau kh...; Thn em nh ci chi u h...;... - Phn tch ngha biu cm ca nhng hnh nh: tm la o, u gai - rut trng - v ngt bi

- Bi 3; 4;5: ca dao yu thng tnh ngha. 3. Tm hiu vn bn: 3.1. Ting ht than thn (bi ca dao 1 v 2): a. Nt chung: + m iu: xt xa, ai on, than trch. + Ch th li than: ngi ph n trong x hi c. + Cng thc (mtp) m u: Thn em. Ch thn trong t thn phn ch a v x hi thp hn v cnh ng ko may ca con ngi, do s phn nh ot, ko th thot khi c (theo quan nim duy tm). To cho li than thn ngm ngi, xt xa, c tc dng nhn mnh n thn phn nh nhoi, ng thng ca ngi ph n. Mtp thn em xut hin vi tn s kh ln trong ca dao. Li than thn tr thnh li chungca ngi ph n trong XHPK bt cng. + Bin php ngh thut: so snh- n d To mi quan h tng ng gia thn phn con ngi vi s vt, hin tng. Thn em- tm la o - pht ph gia ch. Thn em- c u gai rut trng v ngt bi. - L ting ni t khng nh gi tr, phm cht tt p ca ngi ph n. + Hnh nh tm la o: sang trng, qu gi, p biu tng cho: Nhan sc rc r gia xun th. Tm hn m thm, du dng ca ngi ph n. + Hnh nh c u gai - rut trng - v ngt bi tm lng trong trng, thm tho - nhng iu ng qu trong th gii tm hn con

- Hnh nh so snh ca hai bi ca dao c g khc bit? - Cch xy dng tng quan i lp ca hai bi ca dao ntn? Gi m: Hnh nh so snh - n d tm la o v tm la o pht ph gia ch c mi quan h ntn?

- Hnh nh so snh- n d c u gai- Rut trong th trng, v ngoi th en to ra mi tng quan g?

ngi. b. Nt ring c o ca mi bi ca dao: - Hnh nh so snh: + Tm la o sang trng, qu gi. + C u gai bnh d, dn d. - Cch xy dng tng quan i lp: * Bi 1: + Hnh nh tm la o v tm la o pht ph gia ch: s i lp gia v p, gi tr >< thn phn. L thng cuc sng tng xng dnh cho ngi con gi c nhan sc v phm hnh tt p l cuc sng hnh phc, bnh yn. Nhng y thn phn ca c ch c coi nhtm la o pht ph gia ch, nh 1 mn hng gia ch i. Ch: khng gian n o, phc tp, x b vi ngi thanh, k th, hin nhn qun t ln phm phu tc t Tm la o ko th t la chn ngi mua. + Pht ph ci th bp bnh, chng chnh. + Bit vo tay ai cm gic chi vi, ng cay ca thn phn ko th t la chn, quyt nh c hnh phc, tng lai ca mnh. Ni au xt nht ca nhn vt tr tnh trong li than th chnh l khi va bc vo tui p nht, hnh phc nht ca cuc i th ni lo thn phn li p n ngay. Bi ca dao l li than ca c gi c thn phn b ph thuc, ko th lm ch v quyt nh c tng lai, hnh phc ca mnh. * Bi 2: + S i lp: Rut trong- trng, v ngt bi V ngoi- en Tm hn Hnh thc b ngoi

- Ti sao c gi li bc bch k v mi mc da dit Ai i... ngt bi n vy? Yu cu hs lin h vi cc cu c cng ch : Em nh cy qu gia rng...ai hay;... Gv gi dn: Tm hn ngi Vit lun m thm yu thng. Ca dao v tnh yu i la c bit phong ph trong kho tng ca dao Vit Nam... - Nhng im chung v ni dung v ngh thut ca nhng bi ca dao yu thng tnh ngha? - V kt cu, cch din t, bi ca dao ny c g khc l so vi hai bi trn? i t phim ch ai trong bi ny ch i tng no, c g khc g so vi hai bi trn ko? - Mc d b l duyn nhng tnh ngha ca

trong trng, hin tho xu x Khng nh gi tr thc, phm hnh tt p ca ngi con gi. Nhng nhn ra v p bn trong tim n cn phi c mt con mt tinh tng v mt tm lng lng. Song nhng ngi nh vy u nhiu trong ci nhn gian? - Li bc bch k v mi gi da dit (Ai i...ngt bi) cho thy gi tr thc ca c gi ko c ai bit n. Bi ca dao l li than ngm ngi, xt xa ca ngi con gi khao kht tnh yu v hnh phc la i nhng ko tm c s ng cm. 3.2. Ting ht yu thng tnh ngha: a. Nhng im chung: - Ni dung: th hin nhng cung bc cm xc ca con ngi trong tnh yu nam n (ring bi 6: tnh ngha v chng) - Ngh thut: + Ngn ng: phong ph, giu hnh nh. + Cch cu t: th hng (ring bi 3: kt hp c th hng v t) b. Nt c sc ca tng bi ca dao: b1. Bi 3: - M u bng li a y, gi hng:Tro ln... Cch m u ca bi 1; 2 l li so snh (t). Cch m u ca bi 3 l li i cnh sinh tnh, nu cnh vt, s vic trc ri bc l tm t, tnh cm (hng). - i t phim ch ai- nhng ngi chia r tnh duyn l gio ca XHPK bt cng, th ch vi hnh phc ca con ngi.

con ngi ntn? iu c ni ln bng h thng hnh nh so snh, n d ntn? V sao tc gi dn gian li ly nhng hnh nh ca thin nhin, v tr khng nh tnh ngha ca con ngi? - Cu hi Mnh i, c nh ta chng? c ngha g? Hnh nh so snh - n d Ta nh sao Vt ch trng gia tri th hin iu g? Gv lu hs ch gii: Sao Hm, sao Mai, sao Vt u ch sao Kim. Khi n vt ti nh tri th trng mi mc.

- Cch chi ch ti hoa, tinh t: kh chua- lng ngi cng chua xt. Cu th cm thn l li than da dit , thm tha va mang hi y au n, nhc nhi. - H thng hnh nh so snh- n d: Mt trng- Mt tri Sao Hm- Sao Mai L nhng hnh nh thin nhin i xng vi nhau, phn chiu nhau (mt trng- mt tri), tuy hai m l mt (sao Hm- sao Mai hai cch gi khc nhau ca sao Kim). - ip t snhi xng, gn b. T ly chng chnggn b khng kht, ko th tch ri. Tc gi dn gian s dng nhng hnh nh thin nhin, v tr to ln, vnh hng khng nh lng ngi, tnh cm bn vng, thu chung. - Chng trai hi c gi t bc l lng mnh: + Ting gi mnh i tru mn, tha thit. + Li hi c nh ta chng? khng nh ni nh thng trc ca chng trai. - Hnh nh so snh- n d: Ta- sao Vt- ch trng gia tri S ch i mi mn trong c n. Tiu kt: Bi ca dao th hin ni bun v tnh duyn l d nhng tnh ngha th mi bn vng, thu chung. Yu cu cn t 3.2. Ting ht yu thng tnh ngha (tip): b2. Bi 4: - Nhn vt tr tnh: c gi. * Ni nh thng:

Tit 2 Hot ng ca gv v hs Gv dn dt: Ni nh l hin thn ca tnh yu... Nhng n vn tru tng: Tng t phi

ci n lm sao/ Mun v m chi v c no (Nguyn Cng Tr). Song vi tc gi dn gian, ni nh y li c din t mt cch tht c th, tinh t v gi cm... - Nhn vt tr tnh trong bi ca dao ny l ai? - Trong 10 cu u, tnh t no c s dng lp i lp li nhiu ln? N din t tm trng, tnh cm g ca c gi? - Khng ch dng tnh t bc l trc tip cm xc, bc l ni lng thng nh, c gi cn mn nhng hnh nh biu tng no? - Hnh nh ci khn c ni n nhiu nht trong bi ca dao. V sao vy? - Tm ip ng v ngha ca n trong 6 cu th u? - Nhng trng thi no ca chic khn c miu t? ngha ca chng? Ngh thut c s dng y? - Hnh nh ngn n gi khong thi gian no?

- ip t thng nh (5 ln): ni nh chng cht, trin min, cn co, da dit nh nhng lp sng ang dn v trong tm hn c gi ang yu. tnh yu chn thnh, mnh lit, su sc. - Hnh nh khn: + L vt trao duyn, vt k nim gi nh ngi ng xa. VD: - Gi khn, gi o, gi li, Gi i chng mng cho ngi ng xa. - Nh khi khn m tru trao Ming ch ci n bit bao nhiu tnh. + L vt lun gn b, chia s tm tnh vi ngi con gi. - ip t khn (6 ln, v tr u cu th) cu trc ip vt dng v ip ng Khn thng nh ai (3 ln) din t ni nh trin min, da dit, khc khoi, va rt mnh lit va rt n tnh.. - Nhng trng thi ca chic khn: + Thng nh. + Ri xung t. + Vt ln vai. + Chi nc mt. Nhng hnh nh nhn ho v mt lot cc ng t ch s vn ng tri chiu (vt ri, ln xung) cng hng vi hnh nh nhng git nc mt din t ni nh tri ra ko gian nhiu chiu v tm trng ri bi, ngn ngang trm mi ca c gi. - Hnh nh ngn n gi thi gian ban m ni nh chuyn t ko gian sang thi gian, t ngy sang m nn cng thm su sc, da dit.

T , em thy s vn ng no ca ni nh? ngha ca hnh nh Ngn n ko tt? Gv lin h, b sung: m l khong thi gian mi cng vic c tm gc li, con ngi c i din vi chnh mnh, lng li vi nhng suy t, cm xc. Vi nhng tm hn ang yi th ni tng t li cn co, tro dng mnh lit: m qua...m m?; m nm ... gp em; m qua...hay ko?;... - T cch mn ci khn, ngn n bc l lng mnh n cch miu t ni nh thng qua i mt, em thy s vn ng ca ni nh c din t ntn? Gv lin h n bi Sng(Xun Qunh) khc su kin thc.

- Hnh nh ngn n ko tt l n d ch ngn la tnh yu bng chy, mnh lit, ni nh ng ng vi thi gian. Hnh nh ngn n gi t chiu di ca ni nh dng dc theo thi gian.

Hnh nh i mt: + L hnh nh hon d. + L ca s tm hn con ngi kh giu cm xc, tnh yu qua n. Mt ng ko yn S trn trc, thao thc ni nh xm nhp c tim thc v v thc ca c gi. Hnh nh i mt din t chiu su ca ni nh. 10 cu u: + Din t ko gian ba chiu ca ni nh (tri rng theo ko gian, tri di theo thi gian v thm nhp vo chiu su tim thc v v thc ca con ngi). + Th hin s vn ng c tng dn, mnh lit, si tro ca ni nh. * Ni lo phin: - Th th: lc bt (khc 10 cu trn: th vn bn) m iu da dit, khc khoi, lng su. - Lo phin: lo lng, phin mun tm trng ny sinh khi con ngi i din vi nhng tr ngi trong cuc sng. - S khc bit v th th - C gi lo phin: v ko yn mt b. ca 2 cu kt so vi 10 Ni lo ca c gi trc ngng ca hn

cu trn? - Em hiu th no l cm xc lo phin? - C gi lo phin v iu g?

- Trong 1 chnh th ngh thut, d c tn ti nhng trng thi cm xc tri ngc nhau th s tn ti ca chng ko c lp, tch ri nhau. Bi ca dao nyc cp n 2 rt r rng. Theo em, gia chng c mi quan h ntn? - Bi ca dao s 5 l li ca ai vi ai? - ngha ca nhng hnh nh biu tng sng, cy cu? Lin h

nhn. t trong hon cnh cuc sng ngi ph n xa v trong h thng nhng bi ca dao than thn v hn nhn gia nh c gi lo u v l gio PK bt cng, h tc ca xa hi c khin tnh yu d c thit tha su nng nhng ko d g dn ti c hn nhn, m hoa kt tri: Thng anh cng mun ni ra/ S m bng t, s cha bng tri. *Mi quan h gia ni nh thng vni lo phin: - Cng mt ci r nguyn nhn: + Thng nh: v yu, v xa cch. + Lo phin: v yu, v tnh yu cn b ngn cch bi nhng tr ngi - Bc pht trin t cm xc nh thng n ni lo u mnh mng cho hnh phc la i th hin khao kht hnh phc chnh ng ca ngi con gi. Tiu kt: Bi ca dao th hin ni nh thng bn chn, da dit xen ln nhng lo u ca mt tri tim chn thnh, chy bng yu thng. c. Bi 5: - L li ca c gi ni vi chng trai mnh yu. - Hnh nh biu tng: + Sng s cch tr. + Cy cu ni gp g, h hn, ni nhp tnh yu. - Hnh nh sng rng mt gang hnh nh k o c mun xch gn khong cch tnh yu. - Hnh nh chic cu- di ym hnh nh k o c o. Di ym l vt gn vi ngi

vi nhng bi ca dao cng c hnh nh cy cu, so snh thy ngha c bit ca hnh nh sng rng mt gang, chic cu- di ym? Gv yu cu hs tm v lin h so snh vi cc cu: Qua cu ng nn trng cu/ Cu bao nhiu nhp thng mnh by nhiu; Hai ta cch mt con sng/ Mun sang anh ng cnh hng cho sang; Cch nhau c mt con m/ Mun sang anh b cnh hng cho sang; Gn y m chng sang chi/ em ngt ngn mng ti bc cu;... Gv dn dt: Hnh nh mui mn- gng cay l 2 hnh nh gn b, thng c nhc n trong ca dao nh nhng biu tng cho tnh ngha thu chung ca con ngi: Tay nng chn mui a gng/ Gng cay mui mn xin ng qun nhau,...

con gi, Tnh yu mnh lit v s ch ng, to bo ca c gi vt ln mi ta chit ca l gio PK h khc. Tiu kt: Bi ca dao th hin c mun mnh lit trong tnh yu v s ch ng, to bo ca c gi.

d. Bi 6: - Mui v gng: + L nhng gia v trong ba n ca nhn dn ta. + Cn c dng nh nhng v thuc lc au m ca ngi lao ng ngho. + L nhng vt lun gn b vi nhau. + Th thch thi gian khng lm nht phai hng v: Mui- 3 nm- cn mn/ Gng- 9 thng- cn cay. - Hnh nh biu tng: mui mn- gng cay l nhng hnh nh n d tng trng cho nhng tri nghim cay ng, mn m ca tnh ngi nht l tnh cm v chng. ng thi s gn b t nhin ca chng cn biu trng cho tnh ngha thy chung ca con ngi.

- Bn cnh vic dng biu tng, hai cu cui bi ca dao tip tc khng nh iu g?

Yu cu hs c v hc phn ghi nh (sgk). - Qua chm ca dao hc, em thy nhng bin php ngh thut no thng c dng trong ca dao?

- Tnh ngha con ngi: Ba vn su ngn ngy- mi xa. C i ngi Ch c ci cht mi sc chia la con ngi. Tiu kt: Bi ca dao trn th hin s gn b thu chung, son st, bn vng ca tnh cm v chng. III. Tng kt bi hc: Nhng bin php ngh thut m ca dao thng dng: - S lp li cc cng thc m u (mtp ngh thut). - Cc hnh nh biu tng: chic cu, tm khn, ngn n, gng cay- mui mn,... - Cc bin php tu t: so snh, n d, nhn ho, ip ng,... - Th th: lc bt, song tht lc bt v cc bin th ca chng, vn bn, vn nm, hn hp,...

E. Cng c, dn d: Yu cu hs:- Su tm cc cu ca da cng ni dung ch vi nhng bi hc. - c trc bi ting Vit: c im ca ngn ng ni v ngn ng vit.

(Su tm)

Tit 29 - c vn

CA DAO HI HC
A. Mc tiu bi hc Qua bi hc, nhm gip HS nm c: 1. Cm nhn c ting ci lc quan yu i ca ngi bnh dn trong x hi xa; thy c ngh thut tro lng thng minh, hm hnh trong cc bi ca dao hi hc trong vic th hin thnh cng trit l nhn sinh lnh mnh. 2. Tip tc rn luyn k nng tip cn v phn tch ca dao, c tnh yu su sc i vi vn hc dn gian B. Phng tin thc hin - Chun kin thc k nng Ng vn 10 - SGK, SGV Ng vn 10 - Mt s ti liu tham kho khc C. Cch thc tin hnh - c hiu - m thoi pht vn - Thuyt trnh - Trao i tho lun D. Tin trnh dy hc 1. n nh 2. KTBC (khng KT) 3. GTBM T lu, ng cha ta khng nh ting ci bng mi phng thuc b, v vy, c ting ci m cuc sng tr nn sinh ng hn, p hn v ngha hn. Trong x hi, ting ci rt phong ph v a dng. C ting ci gii tr, ting ci t tro, ting ci chm bim, ph phn su sc; c ting ci vui, c ting ci bun (ci ra nc mt). Ting ci d c nhn dn ta gi vo nhng bi ca dao hi hc nh th no?... 4. Hot ng dy hc Hot ng ca Thy v Tr Yu cu cn t * GV cho HS c 1 s bi ca dao hi I/ VI NT V CA DAO HI HC hc su tm c: Chng hn:

- Chng thp m ly v cao Nh i a lch so sao cho va - Chng ngi vc gio sn heo Chng em vc a sn mo khp mm - Nhng bi ca dao ny c nhng bin php ngh thut ni bt no?(Cch ni i lp, phng i, ngn ng gin d) - Qua , tc gi dn gian mun gi gm iu g? (ting ci chm bim hi hc) - T em hy nu nhng c im c bn ca ca dao hi hc?

1. Ngh thut: - H cu, dng cnh ti tnh, - Chn lc nhng chi tit in hnh - Cng iu, phng i, dng ngn ng i thng, hm cha ngha su sc to ra nhng nt hi hc hm hnh. 2. Ni dung: ting ci t tro, ting ci hi hc, chm bim th hin tinh thn lc quan ca ngi lao ng.

* GV: hng dn cch c: II/ C - HIU VN BN - Bi 1: (1 HS nam, 1 HS n c) c 1. Bi ca dao s 1 ging vui ti, d dm mang m - Ting ci t tro hng a ct. - GV nhn xt cch c. - HS nu cm nhn ban u v bi ca dao? (HS suy ngh tr li) - Em c nhn xt g v hnh thc ca bi ca dao? (HS tr li Gv cht li) * GV: (thuyt ging) y l hnh thc qun thuc trong din xng dn gian, chng hn nh: - Ti y mn mi hi o, Vn hng c li ai vo hay cha? Mn hi th o xin tha, Vn hng c li nhng cha ai vo * Qua li i p, ting ci ca bi ca dao c bt ra t u? (HS tr li GV cht li) * GV thuyt ging: y l nt phong tc trong ci xin ca nhn dn ta. Vy ting ci trong bi ca dao ny l h ci ci g? V sao ci v ci nh th no? Chng ta tm hiu c th li dn ci v thch ci? - Hnh thc: l li i p vui a ca nam n

- Ting ci ca bi ca dao bt ra t vic dn ci ca chng trai v li thch ci ca c gi.

a. Li dn ci ca chng trai

* GV c li dn ci ca chng trai: - Li dn ci ca chng trai c t no ng lu ? ngha? - Chng trai c nh dn nhng vt ci no?

- Em c nhn xt g v vt dn ci? * GV: thuyt ging trong x hi xa th vt dn ci thng thng thng xi v, con ln bo, v ru tm, i chiu, i chn, i trm, quan tm tin cheo, bung cau nhng nhng vt m chng trai d nh dn ci qu tht l sang, phi l nh giu mi c. Nhng d nh khng thc hin c bi nhng l do chng trai a ra. Thc cht cnh ng ca chng trai rt ngho, nhng tnh cm by t li rt lc quan, thoi mi khng cht mc cm, s hi hc ca bi ca dao l ci cho ci ngho: khng c g nhng c ngh l c tt c. * GV: Nhng d nh tt p khng thc hin c, cui cng chng trai a quyt inh: Min l - Hiu min l? - Chng trai quyt ch a vt dn ci no? Nhn xt v cch ni v vt m chng trai dn ci? (HS suy ngh tr li GV cht li) * GV: ngi ta dn ln dn g ch cha ai ly con chut bo dn ci. D c bo n u to n u cng khng th mi dn mi lng (khng c tht) nhng c mt ci tht: tnh cm ca chng trai, l cuc sng ngho kh v tm hn vui v, phng khong ca

- Toan: c d nh lm ngay + Voi: qu him, c gi tr ln nhng s hng quc cm nn min bn Tun th php nc. + Tru, b: sang, to tt, gi tr nhng s h hng mu hn, co gn Lo lng cho h nh gi. => Vt dn ci c bit v khc thng, rt sang trng v c gi tr l li ni khoa trng, phng i -> tng tng tic ci linh nh nhng khng thc hin c, bi: nhng l do khch quan, chnh ng th hin bng cch ni hm hnh, lp lun l gic, l l gi tng, suy din, hi hc v cch ni i lp nn c tnh thuyt phc su sc.

- Min: c c l c + Th bn chn -> con chut bo: tm thng v gi tr. + Ngh thut: gim dn (voi -> chut), i lp (chut bo >< mi dn lng) => vt dn ci c o, cch ni hm hnh, hi hc, thng minh th hin tinh thn lc quan, yu i ca chng trai.

chng trai. * GV: Trc nhng li ni ca chng trai, c gi p li nh th no (GV c li thch ci ca c gi) - Trong li p , c gi bc l thi g? (HS tr li GV cht li) - C gi thch ci vt g? Em c nhn xt v vt m c gi thch ci? (HS suy ngh tr li GV cht li) * GV thuyt ging v : nh khoai lang Tht bnh thng v gin d nh chnh cuc sng ca h. Nhng li l mt iu phi l v xa nay cha tng thy bao gi. Ting ci bt ln nhng c g nh chia s vi cuc sng khn kh ca ngi lao ng. - Sau khi thch ci, c gi gii thch nh th no v vt mnh mun thch ci? Qua em hiu g v v p tm hn ca ngi con gi trong bi ca dao? (HS suy ngh tr li GV cht li) b. Li thch ci ca c gi - Thi : ly lm sang, n no -> khng ch by t s chp nhn v li dn ci m cn trn trng, khen ngi, hiu v thng cm cho ci ngho. - Thch ci: mt nh khoai lang -> phi l gy ci nhng li c l, to ra ting ci cha ng mt trit l nhn sinh ca ngi lao ng: + t tnh ngha cao hn ca ci + Mong mun ma mng bi thu

- Gii thch li thch ci l, theo trnh t gim dn: mi lng, mi h hng n chi, con tr n gi nh, con ln, con g n. -> S m ang, tho vt ca c gi v hng ti cuc sng sinh hot ho thun trong nh ngoi xm. - Qua vic c - hiu, em hy rt ra Tm li: Ting ci t tro trong cnh ngho ngha ca bi ca dao? (HS tr li GV ngi lao ng d trong cnh ngho vn lc cht li) quan, yu i; t tnh cm cao hn vt cht; ph phn vic thch ci nng n. * HS c bi 2,3; ging vui ti c 2. Bi 2, 3 pha cht giu ct, GV nhn xt cch c - Hy nu cm nhn ban u ca em v bi ca dao? (HS suy ngh tr li) * GV thuyt ging:

- Trang nam nhi theo quan nim ca nhn dn ta: - Lm trai cho ng nn trai + Xung ng, ng tnh, ln oi, oi yn + Ph Xun cng tri, ng Nai cng tng. - Lm trai quyt ch tang bng Sao cho t mt anh hng mi cam. - Nguyn Cng Tr trong quan nim: Lm trai sng trong tri t Phi c danh g vi ni sng (i thi t vnh) - Ch lm trai Nam, Bc, ng, Ty, Cho ph sc vy vng trong bn b. (Ch lm trai) Theo l thng, trang nam nhi phi l nhng ngi c sc kho, c ti nng, tr tu nhn cch, c l tng v hoi bo ln, phi l tr ct gia nh. Bi 2,3 vn l bn v ch lm trai nhng khng phi ngi ca kh nng v tri lp b m ngc li, t lm bt ln ting ci. * HS Tho lun nhm (3 pht) - Nhm 1 - 3: xc nh ngh thut v ni dung ca bi ca dao s 2? Mc ch ph phn ca bi ca dao s 2 l g? - Nhm 2 - 4: xc nh ngh thut v ni dung ca bi ca dao s 3? Mc ch ph phn ca bi ca dao s 3 l g? * GV: yu cu i din tng nhm ln trnh by kt qu, nhm khc theo di b sung hoc t cu hi (nu c) GV: - i lp : gia l tng vi mi li ni, hnh ng trong hin thc. Nhc n hai ch lm trai nghe c v to tt, mang ting hai vai gnh vc sn

a. Bi 2 - Ngh thut: m thc (lm trai), i lp, phng i (Khom lng chng gi >< Gnh hai ht vng - Rng sc >< Qu b nh) -> ch giu loi n ng yu ui, n hn, khng ng mt n ng, thiu bn lnh b. Bi 3 - Ngh thut: i lp, phng i, tng phn (Chng ngi >< Chng em, i ngc v xui >< Ngi bp s ui con mo)

h, sc di vai rng, nhng k thc li -> hnh nh n ng hin ln va hi hc va rt v dng. thm hi. Ch ci loi n ng li nhc - Phng i: Khom lng chng gi: khng c ch ln, n bm v, v tch s C gng ht sc, rt vt v. Gnh hai ht vng qu nh b, khng ng ni. Sc lc gn nh bng khng. GV: - Lm trai cho ng nn trai + n cm vi v li ni vt niu. + Vt a cho di n vng cm con. GV yu cu HS lm bi tp 1: - Nu cm nhn v li thch ci ca c gi: Nh em thch ci mt nh khoai lang? - Qua em thy ting ci t tro ca ngi lao ng trong cnh ngho ng yu, ng trn trng ch no? III. LUYN TP Bi 1 - Ting ci t tro ca ngi lao ng ng yu, ng trn trng ch: - C gi khng mc cm m cn bng lng vi cnh ngho, vui v thch th trong li thch ci (d ch l li a ct trong chng ht ci ca li i p nam n trong dn ca). - Li thch ci tht khc thng (ch l khoai lang) m v t, hn nhin, thanh thn ni ln tm hn lc quan yu i ca ngi lao ng.

C IM CA NGN NG NI V NGN NG VIT Tit Ngy son: Ngy dy A. Mc tiu bi hc: Gip hs: - Nhn thc c cc c im, phn bit ngn ng ni v ngn ng vit; c k nng trnh by ming hoc vit vn bn ph hp vi c im ngn ng ni v ngn ng vit. - C thc cn trng, s dng c hiu qu ngn ng ni v ngn ng vit. B. S chun b ca thy v tr: - Sgk, sgv.

- Bng ph so snh ngn ng ni v ngn ng vit. - Hs c trc bi hc. - Gv son thit k dy- hc. C. Cch thc tin hnh: Gv t chc gi dy- hc theo cch kt hp cc phng php: trao itho lun, tr li cc cu hi, lp bng so snh ngn ng ni v ngn ng vit. D. Tin trnh dy- hc: 1. n nh t chc lp. 2. Kim tra bi c: Cu hi: c thuc cc bi ca dao than thn, yu thng tnh ngha hc? Nu ngha ca cc biu tng ngh thut: tm la o, c u gai, chic cu di ym, gng cay- mui mn? 3. Bi mi: * Gii thiu bi mi: Ngn ng l phng tin giao tip quan trng v hiu qu bc nht ca loi ngi. Ban u, loi ngi trao i ngh, tnh cm vi nhau bng ngn ng ni. Sau ny, khi sng to ra ch vit, ngi ta dng ch vit v ting ni giao tip vi nhau. Vy gia 2 dng ngn ng trn c g ging v khc nhau? Hot ng ca gv v Yu cu cn t hs Gv hng dn, gi I. Khi nim, c im ca ngn ng ni v m cho hs bng cc ngn ng vit: cu hi lp bng i snh ngn ng ni Cc mt Ngn ng ni Ngn ng v ngn ng vit trn vit cc mt: khi nim, 1.Khi L ngn ng L ngn ng cc c m. nim. m thanh, l c th hin li ni trong bng ch vit giao tip hng trong vn bn ngy, v c tip ngi ni v nhn bng th ngi nghe gic. tip xc trc tip vi nhau,

c th lun phin nhau trong vai ni v vai nghe. 2. c im. a.Phng - Phng tin tin(cht ch yu: li liu). ni- chui m thanh ngn ng m con ngi c th nhn bit bng thnh gic, tri ra trong thi gian. - Phng tin h tr:ging iu (ng iu), nt mt, c ch, iu b,...ca ngi b.Hon ni. cnh s dng. - C tnh cht tc thi, ko c dn dng trc, ngi ni t c c hi gt gia, kim tra, ngi nghe t c iu kin phn tch k. - Phng tin ch yu: ch vit- h thng k t ca ngn ng c ngi c nhn bit bng th gic, tri ra theo ko gian. - Phng tin h tr:h thng du cu, cc k hiu vn t, cc hnh nh minh ha, cc bng biu, s ,... - C diu kin dn dng, ngi vit c iu kin gt gia, kim tra, t tnh chnh xc cao, ngi c c iu kin c li,

- C ngi nghe trc tip, ngi nghe c th phn hi ngi ni c.Mt iu chnh, sa bn kia i. ca h thng ngn - Ng m: ng: + S dng ng v tt h thng ng m, trnh li pht m a phng (tr 1 s trng hp c mc ch tu t) + S dng tt ng iu. -T ng: a dng: T ton dn, t a phng, khu ng, ting lng, bit ng,...

- Cu:

phn tch k. - Thng ko c ngi nghe trc tip. S lng ngi c ng o trong phm vi ko gian rng ln v thi gian lu di. - Ch vit: +ng chun chnh t, trnh dng cc t pht m a phng nu ko cn thit. + ng quy cch t chc vn bn, con ch, du cu. -T ng: + Dng t ph hp vi phong cch chc nng ca vn bn c to lp. + Trnh dng t ng ring ca phong cch hi thoi nu ko cn

- Ngn ng ni c ghi li bng ch vit trong cc loi vn bn no? Mc ch ca cc vn bn ? c im ca ngn ng ni cc vn bn c g khc vi ngn ng ni thng thng?

+ Thng ngn gn, dng nhiu cu tnh lc. + C cu rm r, c yu t d tha, trng lp.

- Ngn ng vit trong vn bn c trnh by li bng li ni * Ch : ming khi no? c - Ngn ng ni c ghi li bng ch vit trong im ca n? cc vn bn: + Truyn c li thoi ca cc nhn vt. + Cc bi bo ghi li cc cuc phng vn, ta m, cc cuc ni chuyn. + Bin bn cc cuc hp, hi tho khoa hc,... c cng b. Mc ch: th hin ngn ng ni. c im:+ Khai thc c im ca ngn ng ni. Hs c bi v lm + Thng c sa cha, gt cc bi luyn tp. gia gn vn phong ca ngn ng vit gn vn phong ca ngn ng vit. - Ngn ng vit c trnh by li bng li ni

thit. - Cu: + Thng dng cu di, nhiu thnh phn nhng c t chc mch lc, cht ch. + C th dng cu tnh lc mt thnh phn (CN hoc VN) trnh dng cu tnh lc c CN v VN nu ko c tc dng tu t.

ming trong cc trng hp: + Thuyt trnh trc hi ngh bng 1 bo co vit sn. + Ni trc cng chng theo mt vn bn... c im: + Tn dng u th ca ngn ng vit (c suy ngh, la chn, sp xp ,...) + C s phi hp ca cc yu t h tr trong ngn ng ni (c ch, iu b, nt mt, ng iu,...) II. Luyn tp: Bi 1: - c im ca ngn ng vit biu hin: + Ch vit: ng chun chnh t. +T ng: S dng lp t thut ng ca phong cch ngn ng chnh lun (vn ch, t vng, ng php, phong cch, th vn, vn ngh, chnh tr, khoa hc, k thut). Cc t ng ch th t trnh by (1 l, 2 l, 3 l) nh du lun im r rng, mch lc. S la chn v thay th cc t: ting ta thay cho ng php qu trnh suy ngh, nghin ngm ca ngi vit. + Cu: cc du cu (du phy tch v, du chm ngt cu, du ba chm biu th ngha lit k cn c th tip tc) c s dng ph hp. 2. Bi 2: - T ng: + Cc t h gi: ka, ny...i, nh. + Khu ng: c , nh ti, my , ni khoc, c khi, s g, ng y. + T tnh thi: c khi...y, y, tht y. - Cu: S dng kt cu trong ngn ng ni: C...th, ...th... - S phi hp gia li ni v c ch:

Ci nh nc n, con cn, lic mt,... Bi 3: a. Cc li: - Ko phn bit thnh phn TN- CN. - Dng cc t thuc ngn ng ni: th, , ht . Sa li: Th ca Vit Nam th hin nhiu bc tranh ma thu c sc. b. Cc li: - Dng t khu ng: vng ln, n mc v ti v. - T tha: nh. Sa li: Cn my mc, thit b do nc ngoi a vo gp vn th ko c kim sot, h sn sng khai qu mc thc t mt cch tu tin. c. Li sai: - Cu ti ngha, lng cng. - T khu ng: st(ht). - T tha: th. Sa li: Chng tiu dit ko thng tic cc loi sng di nc nh c, ra, ba ba, ch, nhi, tm, cua, c,... v ngay c cc loi chim quen kim n trn sng nc nh c, vc, vt, ngng,... chng cng chng bung tha! E. Cng c, dn d: Yu cu hs v nh:- n li kin thc bi hc - Son bi: Ca dao hi hc. (Su tm)

PHONG CCH NGN NG SINH HOT

Tit

Ngy son: Ngy dy A. Mc tiu bi hc: Gip hs:- Nm c khi nim ngn ng sinh hot, phong cch ngn ng sinh hot vi nhng c trng c bn ca n. - Rn k nng phn tch v s dng ngn ng theo phong cch sinh hot. - C vn ha giao tip trong i sng hng ngy qua vic dng t, xng h, biu hin tnh cm, thi . B. S chun b ca thy v tr: - Sgk, sgv. - Hs c trc sgk. - Gv son thit k dy- hc. C. Cch thc tin hnh: Gv t chc dy- hc theo cch kt hp cc hnh thc trao i- tho lun v cc VD, pht vn- m thoi, t rt ra cc vn l thuyt v phong cch ngn ng sinh hot. D. Tin trnh dy- hc: 1. n nh t chc lp. 2. Kim tra 15pht: Cu hi: Nu cc giai on pht trin ca VHVN t th k X- XIX? K tn 2 tc gi, tc phm tiu biu ca mi giai on ? V tr, c im v cc biu hin ca ch ngha yu nc ca thi k VH trn? 3. Bi mi: * Gii thiu bi mi: Hng ngy, chng ta vn s dng ngn ng trong hot ng giao tip.Vy ngn ng sinh hot l g? Cc dng biu hin ca n ntn? Bi hc hm nay, chng ta s tm hiu cc vn y. Hot ng ca gv v Yu cu cn t hs I. Ngn ng sinh hot: Gv yu cu hs c 1. Khi nim ngn ng sinh hot: din cm VD trong a. Tm hiu ng liu: sgk. - Cuc hi thoi din ra : - Cuc hi thoi din + Khng gian (a im): khu tp th X. ra u, khi no? Cc + Thi gian: bui tra.

nhn vt giao tip l - Nhn vt giao tip: nhng ai? Quan h + Lan, Hng, Hng: l cc nhn vt chnh, c gia h ntn? quan h bn b, bnh ng v vai giao tip. + M Hng, ngi n ng: l cc nhn vt ph. M Hng c quan h rut tht vi Hng; ngi n ng v cc bn tr c quan h x hi. C 2 ngi u vai b trn. - Ni dung giao tip: Lan v Hng r Hng cng i hc. - Ni dung, hnh thc - Hnh thc: gi- p. v mc ch giao tip - Mc ch: cng thc gic nhau n lp ca cuc hi thoi l ng gi quy nh. g? - c im ngn ng: + S dng nhiu t h gi, tnh thi: i, i,, ch, vi, gm, y, cht thi,... - Ngn ng trong + S dng cc t thn mt sung s, khu ng: cuc hi thoi c c lch b lch bch. im g? + Cu: ngn, c cu c bit v cu tnh lc. b. Khi nim: L li n ting ni hng ngy dng thng tin, trao i ngh, tnh cm, p ng nhng nhu cu trong cuc sng. 2. Cc dng biu hin ca ngn ng sinh hot: - Cn c vo kt qu - Dng ni:c thoi, i thoi. phn tch cuc hi - Dng vit: nht k, th t, hi c c nhn. thoi trn, em hy cho - Dng li ni ti hin (m phng li thoi t bit th no l ngn nhin nhng phn no c gt ra, bin tp ng sinh hot? li t nhiuc tnh cht c l, tnh cch iu, c - Cc dng biu hin chc nng nh tn hiu ngh thut): li ni ca ca ngn ng sinh cc nhn vt trong cc v kch, cho, truyn, hot? tiu thuyt,... * Ghi nh:(sgk). 3. Luyn tp: a. Li ni chng mt tin mua, La li m ni cho va lng nhau.

Hs c v hc phn ghi nh trong sgk. Hs tho lun, pht biu gii thch v ni dung cc cu ca dao. Gv nhn xt, b sung: Trong giao tip con ngi phi th hin phng chm lch s. Tu trng hp m cn la chn t ng v cch ni, c khi phi gi ng php tc x giao, c khi cn phi ni thng, trnh xu nnh ngi i thoi. Li ni thng ko phi lc no cng lm va lng (vui lng) ngi i thoi nhng li c tc dng tt... - Em hy gii thch ngha ca cu ca dao trn? Ngha ca t ngi ngoan, li?

Cu 1: Li ni l ti sn chung ca cng ng, ai cng c quyn s dng. Cu 2: La li la chn t ng v cch ni vic s dng li ni mt cch c thc v phi chu trch nhim v li ni ca mnh. Va lng nhau th hin s tn trng, gi php lch s, lm vui lng ngi nghe. ngha ca cu ca dao trn: khuyn rn chng ta phi ni nng thn trng v c vn ha.

- Vng th th la, th than, Chung ku th ting, ngig ngoan th li. + Php so snh i chiu giu hnh tng, d hiu: Vng- th la, th than Ngi ngoan- th li Chung- th ting + Ngi ngoan: ngi c nng lc v phm cht tt p. + Li: li ni, hot ng giao tip bng ngn ng. ngha cu ca dao: Cch s dng ngn ng trong hot ng giao tip bng li ni l mt thc o quan trng cho thy phm cht v nng lc ca con ngi. b. Nhn xt v dng ngn ng sinh hot v cch dng t ng ca on trch: - Dng ngn ng sinh hot:dng li ni ti hin. - Dng nhiu t a phng Nam B: qui (qu), chn (bt), ngt (nhng), ghe (thuyn Hs c on trch v nh), rt (ui), cc (au). tr li cu hi. ngha: lm VB sinh ng, mang m du n Gv nhn xt, khng a phng v khc ha c nhng c im nh p n. ring ca nhn vt Nm Hn. E. Cng c, dn d:

Yu cu hs:- c trc bi Phong cch ngn ng sinh hot (tit 2) v lm cc bi tp. - Son bi: T lng (Phm Ng Lo)

PHONG CCH NGN NG SINH HOT

(tip) Tit Ngy son: Ngy dy A. Mc tiu bi hc: Gip hs:- Nm c cc c trng ca phong cch ngn ng sinh hot. - Thc hnh lm bi tp nhn din cc c trng . - Rn luyn v nng cao nng lc trong giao tip hng ngy nht l vic dng t, xng h, biu hin tnh cm, thi (vn ho giao tip trong i sng hin nay). B. S chun b ca thy v tr: - Sgk, sgv. - Hs c trc sgk. - Gv son thit k dy- hc. C. Cch thc tin hnh: Gv t chc gi dy- hc theo cch kt hp cc phng php: trao itho lun, tr li cc cu hi, hs thc hnh lm bi tp. D. Tin trnh dy- hc: 1. n nh t chc lp. 2. Kim tra bi c: Cu hi: Tm tt truyn An Dng Vng v M Chu-Trng Thy da theo nhn vt M Chu? 3. Bi mi: * Gii thiu bi mi: tit hc trc v phong cch ngn ng sinh hot, cc em nm c khi nim ngn ng sinh hot v cc dng biu hin ca n. Vy phong cch ngn ng sinh hot c nhng c trng c th no phn bit n vi cc phong cch ngn ng khc? Bi hc hm nay, chng ta s tm hiu vn .

Hot ng ca gv v hs - Nu cc c trng ca phong cch ngn ng sinh hot? Hs c sgk. - Tnh c th ca phong cch ngn ng sinh hot biu hin nhng kha cnh no? Hs c sgk. - Tnh cm xc ca ngn ng sinh hot biu hin ntn?

Yu cu cn t II.Phong cch ngn ng sinh hot: 1. Tnh c th: Ngn ng sinh hot c tnh c th v: hon cnh, con ngi, cch ni nng v t ng din t.

Hs c sgk. - Biu hin ca tnh c th trong ngn ng sinh hot?

Hs c on nht k. - Nhng t ng, kiu cu, kiu din t no th hin tnh c th, tnh cm xc, tnh c th ca phong cch ngn ng sinh hot?

2. Tnh cm xc: Ngn ng sinh hot c tnh cm xc, biu hin: - Mi ngi ni, mi li ni u biu th thi , tnh cm qua ging iu. - Nhng t ng c tnh khu ng v th hin cm xc r rt. - Nhng kiu cu giu sc thi cm xc (cu cm thn, cu cu khin), nhng li gi p, trch mng,... 3. Tnh c th: Ngn ng sinh hot c tnh c th, bc l nhng c im ring ca tng ngi v: ging ni (cch pht m), cch dng t ng, cch la chn kiu cu, cch ni ring,... biu hin tui tc, gii tnh, a phng, ngh nghip, c tnh, trnh hc vn,... III. Luyn tp: Bi 1: - Tnh c th: + Thi gian: m khuya. + Khng gian: rng ni. + Nhn vt: ng Thy Trm t phn thn i thoi (thc ra l c thoi ni tm). + Ni dung: t vn lng tm. - Tnh cm xc:

- Theo anh (ch), ghi nht k c li g cho s pht trin ngn ng ca mnh? - Ch ra du hiu ca phong cch ngn ng sinh hot biu hin trong nhng cu ca dao sau: Mnh v c nh ta chng/Ta v ta nh hm rng mnh ci; Hi c ym trng la xa/ Li y p t trng c anh... Hs c yu cu bi tp 3, tho lun, tr li.

+ Ging iu: thn mt, c cht nng nu. + T ng: giu cm xc, tnh cm, c sc thi vn chng. + Cu: s dng cu cm thn, cu nghi vn. - Tnh c th: Nt c th trong ngn ng ca nht k l ngn ng ca mt ngi giu cm xc, c i sng ni tm phong ph, c trnh , vn sng, c trch nhim v nim tin vo cuc khng chin ca dn tc. - Li ch ca vic ghi nht k cho vic pht trin ngn ng: + Rn kh nng din t bc l r cm xc, tnh cm, th hin c tnh. + Lm cho vn ngn ng thm phong ph hn. Bi 2: Du hiu ca phong cch ngn ng sinh hot: - Cch xng h thn mt: mnh- ta, c- anh. - Cch dng ngn ng i thoi: chng, hi. - Cch dng t ng gin d: p t, trng c, li y, ... - Ging iu: tnh t. 3. Bi 3: on i thoi ca m Sn vi dn lng m phng hnh thc i thoi c h- p, c lun phin lt li nhng c sp xp theo kiu: - Lit k tng tin: T trng... mc. - ip ng: Ai gi. - Lp m hnh cu trc c php: nghn chim s, vn chim ngi,.. - C nhp iu. Th hin c trng ca ngn ng s thi.

E. Cng c, dn d: Yu cu hs: - Hon thin cc bi tp vo v. - Son bi: Nhn (Nguyn Bnh Khim)