You are on page 1of 4

CHNG V

QUAN H QUC T Bi 9

(1945-2000)

QUAN H QU C T TRONG V SAU TH I K CHI N TRANH L NH


Sau th chi n II, Chi n tranh l nh gi a hai siu c ng l Lin x v M , chi ph i cc quan h qu c t . I. MU THU N NG TY V S KH I U C A CHI N TRANH L NH. 1. Ngu n g c mu thu n ng Ty :
Sau chi n tranh quan h X M chuy n t lin minh ch ng pht xt sang th i u v tnh tr ng chi n tranh l nh. i l p nhau v m c tiu v chi n l c. * Nguyn nhn: do s - Lin X: ch trng duy tr ha bnh, an ninh th gi i, b o v nh ng thnh qu c a ch ngha x h i v y m nh phong tro cch m ng th gi i. - M : + Ch ng ph Lin X v phe x h i ch ngha, ch ng phong tro cch m ng, mu lm b ch th gi i. + Lo ng i tr c nh h ng to l n c a Lin X v ng u, s th ng l i c a CHND Trung Qu c , CNXH tr thnh h th ng th gi i t ng u sang ng . + Sau CTTG II, l n c t b n giu m nh nh t, n m c quy n v kh nguyn t , t cho mnh c quy n lnh o th gi i.

2. Di n bi n chi n tranh l nh: a. Kh i u :12-03-1947, T ng th ng Tru-man g i thng i p t i Qu c h i M


kh ng nh: s t n t i c a Lin X l nguy c l n i v i n c M v ngh vi n tr cho Hy L p v Th Nh K, bi n hai n c ny thnh cn c ti n phng ch ng Lin X. H c thuy t Tru-man: + C ng c chnh quy n ph n ng v y li phong tro u tranh Hy L p v Th Nh K . + Bi n hai n c ny thnh ti n n ch ng Lin X v ng u.,

b. K ho ch Marshall (Mc san ) (06.1947):


+ Vi n tr 17 t la gip Ty u khi ph c kinh t , + K ho ch Marshall c a M t o nn s i l p v kinh t v chnh tr gi a cc n c Ty u TBCN v cc n c ng u XHCN.

c. Thnh l p T ch c Hi p c B c i Ty Dng (NATO)ngy 4-41949, l lin minh qun s l n nh t c a cc n c t b n phng Ty do M c m


u ch ng Lin X v cc n c XHCN ng u. Thng 1-1949 Lin x v ng u thnh l p H i ng tng tr Thng 5-1955 thnh l p T ch c Hi p cVc-xa-va (Varsava), m t lin minh chnh tr - qun s mang tnh ch t phng th c a cc n c XHCN chu u.
31

* Nh v y :s ra i c a NATO , Vc xa-va, k ho ch Mac san, kh i SEV nh d u s xc l p c c di n hai c c, hai phe. Chi n tranh l nh bao trm ton th gi i. II. S LI T. I U NG TY V NH NG CU C CHI N TRANH C C B C

Trong th i k chi n tranh l nh, h u nh m i cu c chi n tranh ho c xung t qun s cc khu v c trn th gi i u lin quan t i s i u gi a hai c c X M .

1. Cu c chi n tranh xm l c 1954.


-

ng Dng c a th c dn Php 1945-

Sau CTTG II, th c dn Php quay tr l i ng Dng, nhn dn ng Dng kin c ng ch ng Php. c s gip c a Trung Qu c, Lin x v cc n c X h i ch ngha. T 1950, khi M can thi p vo chi n tranh ng Dng, cu c chi n ny ngy cng ch u s tc ng c a hai phe. Sau chi n th ng i n Bin Ph , Hi p nh Genve c k k t (7/1954) cng nh n c l p, ch quy n, th ng nh t v ton v n lnh th c a ba n c ng Dng, nhng Vi t Nam t m th i b chia c t lm hai mi n v tuy n 17. Hi p nh Genve l th ng l i c a nhn dn ng Dng nhng cng ph n nh cu c u tranh gay g t gi a hai phe. Sau CTTG, Tri u Tin t m th i chia lm hai mi n: B c v tuy n 38 do Lin X cai qu n v pha Nam l M . Nm 1948, trong b i c nh chi n tranh l nh, hai mi n Tri u Tin thnh l p hai qu c gia ring hai bn v tuy n 38, i Hn dn qu c (pha Nam) v C ng ha DCNH Tri u Tin (pha B c). T 1950 1953, chi n tranh Tri u Tin bng n c s chi vi n c a Trung Qu c (mi n B c) v M (mi n Nam). Hi p nh nh chi n 1953 cng nh n v tuy n 38 l ranh gi i qun s gi a hai mi n. Chi n tranh Tri u Tin l s n ph m c a chi n tranh l nh v l

2. Cu c chi n tranh Tri u Tin (1950 1953).


-

ng

u tr c ti p

u tin gi a hai phe.

3. Cu c chi n tranh xm l c Vi t Nam c a qu c M (1954 1975). - Sau 1954, M h t c ng Php, d ng ln chnh quy n Ng nh Di m, m mu chia c t lu di Vi t Nam, bi n mi n Nam Vi t Nam thnh thu c a ki u m i v cn c qun s c a M . - Vi t Nam tr thnh i m nng trong chi n l c ton c u c a M nh m y li phong tro GPDT v lm suy y u phe XHCN. - Chi n tranh Vi t Nam tr thnh cu c chi n tranh c c b l n nh t, ph n nh mu thu n gi a hai phe. - Cu i cng, m i chi n l c chi n tranh c a M b ph s n, M ph i k Hi p nh Paris (1973), cam k t tn tr ng c l p, th ng nh t, ch quy n v ton v n lnh th c a Vi t Nam; ph i rt qun v cam k t khng dnh lu v qun s ho c can thi p v chnh tr i v i Vi t Nam.

32

Nm 1975, nhn dn M .

ng Dng k t thc th ng l i cu c khng chi n ch ng

III. XU TH HA HON NG TY V CHI N TRANH L NH CH M D T. 1. Nh ng bi u hi n c a xu th ha hon ng Ty.


u nh ng nm 70, xu h ng ha hon ng Ty xu t hi n v i nh ng cu c thng l ng X M . - Ngy 9/11/1972, hai n c c k k t t i Bon Hi p nh v nh ng c s quan h gi a ng c v Ty c lm tnh hnh chu u b t cng th ng. - 1972, X M th a thu n h n ch v kh chi n l c, k Hi p c ABM (Hi p c Ch ng tn l a n o), SALT-1(Hi p nh h n ch v kh ti n cng chi n l c), nh d u s hnh thnh th cn b ng v qun s v v kh h t nhn chi n l c gi a hai c ng qu c. - Thng 8/1975, 35 n c chu u v M , Cana a k nh c Hen-xin-ki, kh ng nh quan h gi a cc qu c gia v s h p tc gi a cc n c, t o nn m t c ch gi i quy t cc v n lin quan n ha bnh, an ninh chu l c ny. - T 1985, nguyn th X M tng c ng g p g , k k t nhi u vn ki n h p tc kinh t KHKT, tr ng tm l thu n th tiu tn l a t m trung chu u, c t gi m v kh chi n l c vh n ch ch y ua v trang.

2. Chi n tranh l nh k t thc


Thng 12/1989, t i Man ta (Malta- a Trung H i ), X M tuyn b ch m d t chi n tranh l nh n nh v c ng c v th c a mnh.

* Nguyn nhn khi n X M k t thc chi n tranh l nh:


C hai n c u qu t n km v suy gi m th m nh nhi u m t. c, Nh t B n, Ty u vn ln m nh, tr thnh i th c nh tranh gay g t v iM . - Lin X lm vo tnh tr ng tr tr , kh ng ho ng. X M thot kh i th i u n nh v c ng c v th c a mnh . * ngha: chi n tranh l nh ch m d t m ra chi u h ng gi i quy t ha bnh cc v tranh ch p, xung t nhi u khu v c: Afganistan, Campuchia, Namibia -

IV. TH GI I SAU CHI N TRANH L NH.


T 1989 1991, ch XHCN Lin X v ng u tan r. Ngy 28/6/1991, kh i SEV gi i th 01/07/1991, T ch c Varsava ch m d t ho t ng . Tr t t hai c c Yalta s p , ph m vi nh h ng c a Lin X chu u v chu m t i, nh h ng c a M cng b thu h p nhi u ni. - T 1991, tnh hnh th gi i c nhi u thay i to l n v ph c t p: + Tr t t hai c c I-an-ta s p .M t tr t t th gi i ang d n d n hnh thnh theo xu h ng a c c. + Cc qu c gia t p trung pht tri n kinh t + M ang ra s c thi t l p m t tr t t th gi i n c c lm b ch th gi i,nhng khng th c hi n c . + Sau chi n tranh l nh, nhi u khu v c th gi i khng n nh, n i chi n, xung t qun s ko di (Ban-cng, chu Phi, Trung ). 33

Sang th k XXI, xu th ha bnh, h p tc v pht tri n ang di n ra th v kh ng b 11.09.2001 n c M t cc qu c gia, dn t c ng tr c nh ng thch th c c a ch ngha kh ng b v i nh ng nguy c kh l ng, gy ra nh ng tc ng to l n, ph c t p v i tnh hnh chnh tr th gi i v trong quan h qu c t . Ngy nay, cc qu c gia dn t c v a c nh ng th i c pht tri n thu n l i, ng th i v a ph i i m t v i nh ng thch th c v cng gay g t.

34

You might also like