You are on page 1of 248

Chng 1 nguyn t A. M u............ Mc tiu ca chng HS bit v hiu : Thnh phn, kch thc v cu to ca nguyn t.

t. in tch ht nhn, proton, ntron, hin tng phng x, phn ng ht nhn. S khi, ng v, nguyn t ha hc. Obitan nguyn t, lp electron, phn lp electron, cu hnh electron nguyn t ca cc nguyn t ha hc. S bin i tun hon cu trc lp electron ca nguyn t cc nguyn t theo chiu tng ca in tch ht nhn. c im ca lp electron ngoi cng. HS c k nng v thi : Vit cu hnh electron nguyn t. Gii cc bi tp v thnh phn, cu to nguyn t, xc nh tn nguyn t ha hc. HS c kh nng tm tt ti liu, trnh by c lp lun . C k nng t hc v hc cng tc theo nhm, tm kim, x l v lu gi thng tin cn thit t SGK, sch bi tp, cc sch tham kho hay mng internet. Mt s im cn lu

1. H thng kin thc ca chng 1 Thnh phn, cu to nguyn t HS c bit s lc lp 8. Trong chng 1, gio vin cn ch trng n c im v in tch, khi lng ca electron, ht nhn nguyn t v cc ht thnh phn ca ht nhn (proton v ntron). Cc n v nh u (trc
1

y gi l vC), angstron (), nm, culong (C), n v in tch nguyn t cn c lu . Khi nim nguyn t ha hc c chnh xc ha hn so vi chng trnh lp 8. HS phn bit cc khi nim nguyn t, nguyn t ha hc v ng v. Ni dung s chuyn ng ca electron trong nguyn t l trng tm kin thc ca chng 1. HS nm vng cc khi nim nh : lp, phn lp electron, obitan nguyn t, cu hnh electron ca nguyn t v c im ca lp electron ngoi cng. 2. Phng php dy hc Cc kin thc ca chng 1 l mi v kh tng tng i vi HS. Cc kin thc v electron, v ht nhn, cu to ht nhn c tm ra t thc nghim. HS c tm hiu s kin, cc th nghim tm ra tia m cc, tm ra ht nhn, sau s dng php phn tch, tng hp v khi qut ha c mt hnh dung c y v thnh phn, cu to nguyn t. Phn l thuyt v s chuyn ng ca electron trong nguyn t l trng tm ca chng c xy dng trn c s cc tin , do , phng php dy hc ch yu s dng suy din. Bn cnh , cc phng php dy hc khc nh dy hc d n, hp tc theo nhm nh, dy t hc, t c ti liu, tho lun trn lp cng nn c coi trng. Chng 1 rt tru tng, cho nn cc phng tin k thut h tr dy hc nh my vi tnh, my chiu, cc phn mm m phng cc th nghim tm ra tia m cc, th nghim tm ra ht nhn nn c khuyn khch s dng nhng ni c iu kin. B. Dy hc cc bi c th Bi 1 I. Mc tiu 1. Kin thc
2

Thnh phn nguyn t

Bit nguyn t l phn t nh nht ca nguyn t, khng chia c trong cc phn ng ha hc. Nguyn t c cu to gm ht nhn v v electron. Nguyn t c cu to rng. 2. K nng Bit hot ng c lp v hp tc hon thnh nhim v hc tp. C k nng tm kim thng tin v nguyn t trn mng internet, lu gi v x l thng tin. II- Chun b Phng to hnh 1.1 ; 1.2 v hnh 1.3 (SGK). Thit k m phng cc th nghim SGK trn my vi tnh (c th dng phn mm Powerpoint hoc Macromedia Flash) dy hc. III- thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Ti sao trong hng ngn nm HS : V cha c cc thit b sau khi c quan nim v khoa hc kim chng gi nguyn t ca -m-crit thuyt ca -m-crit. Mi n khng c mt tin b no trong cui th k XIX, u th k nghin cu v nguyn t ? XX mi c cc th nghim ca Tm-xn, R-d-pho. Hot ng 2 : Th nghim tm ra electron

GV gii thiu thit b, hin tng HS quan st hnh 1.1 v 1.2 xy ra trong th nghim ca (SGK) phng to trn bng. Tm-xn, rt ra kt lun. - S pht hin tia m cc Nu trn ng i ca tia m chng t nguyn t l c tht, cc t mt chong chng nh, nguyn t c cu to phc tp. chong chng quay. Tia m cc - Tnh cht ca tia m cc : b lch v pha cc dng + Tia m cc gm cc electron trong in trng. mang in tch m chuyn GV : Tia m cc l g ? Tia ng rt nhanh. m cc c hnh thnh trong + Electron ch thot ra khi nhng iu kin no ? Khi l- nguyn t trong nhng iu ng v in tch ca electron ? kin c bit. GV Trong nguyn t, electron + Khi lng, in tch e (SGK). mang in tch m. Nhng nguyn t trung ha v in, vy phn mang in dng c phn b nh th no trong nguyn t ? Hot ng 3 : Th nghim tm ra ht nhn nguyn t GV gii thiu cc thit b th HS quan st hnh 1.3 phng to, nghim ca R-d-pho, suy ngh v hin tng xy ra t cu hi: Ti sao hu ht trong th nghim. ht xuyn thng qua l vng, HS : Ch c th gii thch hin trong khi ch c mt s t ht tng trn l do nguyn t c cu b lch hng v mt s t to rng. Phn mang in tch hn na ht b bt tr li ? dng ch chim mt th tch GV tng kt : Phn mang in rt nh b so vi kch thc ca dng khng nm phn tn nh c nguyn t. Tm-xn ngh, m tp trung tm nguyn t, gi l ht nhn nguyn t. Vy ht nhn nguyn t l phn nh nht ca nguyn t cha ? Hot ng 4 : Tm hiu cu to ht nhn Proton l g ? Khi lng v HS c SGK v nhn xt : in tch ca proton ? Ntron + Ht nhn cha phi l phn l g ? Khi lng v in tch nh nht ca nguyn t.
4

ca ntron ?

+ Ht nhn gm cc proton v ntron. + Khi lng v in tch ca GV Cc th nghim xc nhn proton v ntron (SGK). nguyn t l c tht, c cu to - HS kt lun : ht nhn c to rt phc tp. Vy kch thc v nn t cc ht proton v ntron khi lng ca nguyn t nh th no ? Hot ng 5 : Tm hiu kch thc v khi lng ca nguyn t 1. Kch thc GV gip HS hnh dung nguyn t c kch thc rt nh, nu coi HS c SGK rt ra cc nhn xt nguyn t l mt khi cu th : ng knh ~1010 m. Ht nhn + Nguyn t cc nguyn t khc c kch thc rt nh so vi nhau c kch thc khc nhau. nguyn t, ng knh ca ht + n v o kch thc nguyn nhn ~105 nm (nh hn t l , nm. nguyn t ~ 10000 ln) 1 = 1010m, 1nm = 10 HS dng cc n v nh gam hay kilogam o khi lng 2. Khi lng nguyn t rt bt tin do s l GV c th dng n v gam v c s m m rt ln, nh hay kilogam o khi lng 19,9264.1027kg l khi lng nguyn t c khng? Ti sao nguyn t cacbon. Do , ngi ta s dng n v u thun tin hn trong tnh ton, 1 (vC) bng khi lng nguyn ngi ta dng n v u (vC) 12 t cacbon lm n v ? Hot ng 6 : Tng kt v vn dng GV tng kt cc ni dung HS gii cc bi tp 1, 2, 3, 4 hc, ra bi tp v nh cho HS. trong SGK theo 4 nhm. Mi nhm c mt i din ln cha bi tp c phn cng. Cc nhm khc nhn xt kt qu. Bi 2 Ht nhn nguyn t nguyn t ha hc
5

I- Mc tiu 1. Kin thc Bit s lin quan gia s n v in tch ht nhn vi s proton v s electron. Bit cch tnh s khi ca ht nhn nguyn t. Hiu khi nim nguyn t ha hc. Th no l s hiu, k hiu nguyn t. 2. K nng Rn k nng gii cc bi tp xc nh s n v in tch ht nhn, s proton, s ntron v electron nguyn t v s khi ca ht nhn nguyn t. HS hiu s cn thit m bo an ton ht nhn. Lin h vi k hoch pht trin nng lng in ht nhn ca t nc. Rn luyn kh nng t hc, t c v hot ng cng tc theo nhm, kh nng xy dng v thc hin k hoch. II- Chun b Phiu hc tp. My vi tnh, my chiu a nng nu c. III- Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : i lng vt l no l c trng cho mt nguyn t ha hc ? Hot ng 2. Tm hiu in tch ht nhn v s khi ca ht nhn l g ? GV yu cu HS ti hin cc c HS nh li kin thc v trng ca proton, ntron v khi in tch ca proton lng v in tch. v ntron. Mt ht Nguyn t trung ha v in, nhn c Z proton th cho nn : s n v in in tch ca ht nhn tch ht nhn Z = s proton bng Z+ v s n v = s electron. in tch ht nhn
6

bng Z. HS vn dng trong th d sau : nguyn t nit c s n v in tch ht nhn l 7, c N = 7, vy nguyn t nit c : + 7 proton v 7 electron. + S khi A = 7 + 7 = 14 Hot ng 3. Tm hiu khi nim nguyn t ha hc GV tng kt : Nguyn t ha HS c SGK v pht hc l nhng nguyn t c cng biu nh ngha in tch ht nhn. nguyn t ha hc, so Nh vy i lng vt l c trng snh vi ni dung ny ca mt nguyn t ha hc l lp 8. in tch ht nhn. Nguyn t l ht vi m i din cho nguyn t ha hc. Hot ng 4. Tm hiu khi nim s hiu v k hiu nguyn t GV thng bo : S hiu nguyn HS c th lm vic theo t ca nguyn t l s n v nhm, t c SGK, tho in tch ht nhn nguyn t lun v s hiu v k ca nguyn t , c k hiu hiu ca nguyn t. l Z. HS xt th d : 56 Fe bit 26 GV k hiu nguyn t cho bit s hiu nguyn t ca nhng g ? Fe l 26, ht nhn - in tch ht nhn, s hiu nguyn t Fe c 26 nguyn t v s electron trong proton, s khi ca ht nguyn t. nhn Fe l 56. - S khi v s ntron trong ht NFe = 56 26 = 30 nhn. Hot ng 5. Tng kt v vn dng gii cc bi tp 1, 2, giao bi tp v nh HS n li bi 1 v bi 2, chun b cho bi 3.
7

GV thng bo s khi A = Z + N, trong Z l s n v in tch ht nhn, N l s ntron c trong ht nhn nguyn t. A v Z l nhng c trng rt quan trng ca nguyn t.

IV. Thng tin b sung Nng lng ht nhn c nn c s dng Vit Nam ? 1. Nhng kin ng h vic xy dng nh my in ht nhn duy tr mt tc tng trng kinh t cao th hai chu , khong 7,5 - 8% mt nm nh hin nay, theo nghin cu ca tng cng ti in lc Vit Nam (EVN), tng trng ngun in phi t trung bnh 15% mt nm. Cc ngun in ch yu hin nay ca nc ta nh thy in ph thuc vo ngun nc. Vo nhng thng 4, 5 hng nm, ngun nc cho thy in gim lm ngun cung cp in thiu ht dn n phi ct in lun phin, nh hng khng nh n sn xut v kinh doanh. gii quyt nn thiu in c nhiu phng n c la chn, trong c in ht nhn. Theo EVN n nm 2017 nc ta s c nh my in ht nhn u tin. Nh my in ht nhn cung cp mt ngun in n nh, khng lm tng kh thi CO2 nh vic t cc nhin liu ha thch nh than , du m. Ngun in ht nhn s h tr cc nh my thy in trong ma kh. Nh my in ht nhn cn l biu tng ca mt nn khoa hc, cng ngh tin tin. Cc nc c nn cng nghip in ht nhn pht trin nh Nga, Php, Hn Quc ang gii thiu cc thit b in ht nhn ca h. Tuy nhin, cho n nay cha c mt s la chn nh thu chnh thc no t pha Vit Nam. 2. Nhng kin phn i vic xy dng nh my in ht nhn Th nht l nng lng ht nhn c ri ro cao. Bi hc Trecnobyl 20 nm trc, vi mt khu vc bn knh 30 km hon ton khng ngi v nhim x cao vn cn gi tr.
8

Th hai l cng ngh in ht nhn phi nhp vi gi thnh rt cao. Nguyn liu hot ng ca nh my in ht nhn ngy cng him v phi nhp khu vi gi thnh ngy cng cao, do in ht nhn km tnh cnh tranh so vi cc ngun nng lng khc. Th ba l vn x l rc thi ht nhn. y l mt vn rt phc tp, ngay c vi nhng quc gia c nn khoa hc v cng ngh tin tin trn th gii. Th t l nhu cu nc lm mt ca nh my in ht nhn rt ln. Trong khi cc a im d nh xy dng nh my in ht nhn ca nc ta li t nhng vng rt him nc. Th nm l ngun nhn lc vn hnh nh my in ht nhn i hi tnh k lut v k thut rt cao, l iu khng thc hin c mt cch d dng nc ta trong giai on trc mt. Nhng l do va cp trn y i hi s cn nhc k lng ca chnh ph trc khi quyt nh xy dng nh my in ht nhn u tin ca Vit Nam. 3. Cn bn, bn theo quan im no ? Bi 3 I- Mc tiu 1. Kin thc HS hiu th no l ng v, nguyn t khi v nguyn t khi trung bnh. HS phn bit c s khi v nguyn t khi. 2. K nng C k nng xc nh nguyn t khi trung bnh. HS trnh by c th no l ng v, nguyn t khi v nguyn t khi trung bnh.
9

ng v. nguyn t khi v nguyn t khi trung bnh

C kh nng hp tc v cng tc tt, pht trin nng lc qun l, thuyt phc, iu phi cc hot ng ca nhm. C k nng tra cu thng tin trn mng internet, c kh nng nh gi tin cy ca ngun thng tin. II- Chun b GV : + Cc phiu hc tp + Tranh v cc ng v ca hiro + Phng php dy hc : m thoi + gi m HS : Hc bi 1 v 2. HS tra cu v ng v, s khi, nguyn t khi v cch tnh nguyn t khi trung bnh trong SGK, ti liu tham kho hay internet. HS chun b c cc bi trnh din Powerpoint v nhng ni dung lin quan n bi hc. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : T chc tnh hung dy hc

10

- S dng phiu hc tp s 1. a. Xc nh s ntron, poton, electron v s khi ca cc nguyn t sau : 3 5 3 7 1 2 1 3 1 4 1 Cl, 7 1 Cl, 7 6 C, 6 C, 6 C

HS in y cc thng tin vo phiu hc tp, nhn xt v gii thch. a. A P e n 3 5 35 17 17 18 1 Cl 7 3 7 37 17 17 20 1 Cl 7 1 2 12 6 6 6 6 C 1 3 13 6 6 7 6 C 1 4 14 6 6 8 6 C b. Nu nhn xt v gii b. Cc nguyn t ca cng mt thch ? nguyn t clo, cacbon c s khi khc nhau l do s ntron khc nhau. c. nh ngha ng v. c. nh ngha : SGK GV da vo cu (b) dn HS nh ngha ng v l nhng nguyn t c cng s proton nhng khc nhau v s ntron, do c s khi A khc nhau. Hot ng 2 : dng phiu hc tp s 2 Cho cc nguyn t : HS tr li : 1 0 6 4 8 4 1 1 19 0 6 3 + A v D l nhng ng v. 5 A, 2 B, 9 3 C, 6 5 D, 4 7 G, 2 9 4 0 H, 19 E + B v H l nhng ng v. 4 0 16 0 5 4 + G v J l nhng ng v. 1 L, 8 4 7 J Cc nguyn t 2 M, 4 no l ng v ca nhau ? Hot ng 3 : dng phiu hc tp s 3 3 5 3 7 3 5 3 7 Cho hai ng v hiro 1 H H 17 Cl, H 17 Cl, D 17 Cl, D 17 Cl 1 3 5 2 2 v 1 H v ng v clo : 17 Cl K hiu 1 H l D 3 7 v 17 Cl C th c bao nhiu loi phn HS c SGK bit rng hin tt HCl ng ng v l mt hin tng ph khc nhau to nn t hai loi bin. ng v ca hai nguyn t HS nu mt s ng dng ca cc . ng v phng x trong i sng, + GV dng s biu din y hc cu to 3 ng v ca nguyn t hiro gii thch trng
11

hp c bit ng v 1 H l 1 trng hp duy nht c n = 0 v 3 1 H c s ntron gp i s proton v do ng v c mt s tnh cht vt l khc nhau. Hot ng 4 : Dng phiu hc tp s 4 a. Nguyn t khi trung bnh HS c t liu trong SGK l g ? Vit cng thc tnh a. Nguyn t khi ca mt nguyn nguyn t khi trung bnh v t l nguyn t khi trung bnh gii thch. ca hn hp cc ng v c tnh n t l phn trm mi ng v trong hn hp. b. Tnh nguyn t khi trung b. 58.67,76 + 60.26,16 + 61.2,42 + 62.3,66 bnh ca nguyn t niken, ANi= 100 bit rng trong t nhin cc ng v ca niken tn ti theo ANi = 58,74 t l : 5 8 6 0 6 1 2 Ni, 8 2 Ni, 8 2 Ni, 8 6 2 2 Ni 8 67,76% 26,16% 2,42% 3,66% Cng thc : Gi a l % ng v 63 Cu 2 9 6 5 % ng v 29 Cu l (100 - a) A l nguyn t khi trung Da vo cng thc : bnh 63a + 65(100 a) A, B l nguyn t khi ca 63,546 = 100 mi ng v, a, b l t l % Gii tm a = 72,7%. b = 27,3% mi ng v. c. Bi tp 5 trang 14 SGK A Cu = 63,546 A = 63 a=? B = 65 b = ? (theo cng thc) Hot ng 5 : GV hng dn HS lm bi tp v nh : 1, 2, 3, 6 trang 11 SGK.
12 A= aA + bB + ... 100

IV. Thng tin b sung Cch xc nh nin i ca c vt bng ng v 14 C 6 C s : Qu trnh to thnh cacbon 14 (C-14) xy ra ng thi vi qu trnh phn r n. V vy, c th sng lng C-14 l c nh, nhng c th cht do khng hp th c C-14 nn lng ny gim i. Chu k bn hu ca C-14 l 5700 nm. Th d : Xc nh tui ca v c. Ngi ta xc nh lng C-14 cn li trong v c, p dng phng trnh ng hc bc nht cho s phn r ht nhn :
0 1 14 6

e +

14 7

N s tm c tui ca v c.

S biu din c s khoa hc ca vic xc nh nin i bng ng v 14C.

Bi 4 I- Mc tiu 1. Kin thc

S chuyn ng ca electron trong nguyn t. obitan nguyn t

13

HS bit v hiu : Trong nguyn t, electron chuyn ng nh th no ? So snh c quan im ca R-d-pho, Bo v Zom-m-phen vi quan im hin i v chuyn ng ca electron trong nguyn t. Th no l obitan nguyn t, c nhng loi obitan nguyn t no ? Hnh dng ca chng ? 2. K nng Vn dng cc kin thc hc tr li cc cu hi v bi tp trong SGK v sch bi tp. T hc v hc theo nhm, bit s dng cng ngh thng tin trong vic tm kim t liu, trnh din bo co ca nhm. II. Chun b GV phng to cc hnh 1.6 ; 1.7 ; 1.8 ; 1.9 v 1.10. C th dng phn mm MS.Powerpoint v Macro media Flash m phng s chuyn ng ca electron trong nguyn t. HS tm hiu thm v cu trc ca nguyn t qua cc trang web nh t in Encarta, wiki.pedia III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Trong nguyn t, electron chuyn ng nh th no ? S chuyn ng ca electron c tng t s chuyn ng ca cc hnh tinh sung quanh mt tri ? Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp HS c SGK, pht biu v cc ni dung sau : Electron trong m hnh nguyn t R-d-pho, Bo v Zom-m-phen chuyn ng nh th GV tng kt v nh hng bi no? u v nhc im ca m hnh ny l hc. g ? Hot ng 2. S chuyn ng ca electron trong
14

nguyn t GV tng kt : Theo quan im hin i, qu o (ng i) ca electron khng cn ngha. Do electron chuyn ng rt nhanh cho nn ch mt electron ca H to nn m my electron. HS quan st hnh 1.7 v so snh vi hnh 1.6, tho lun nhm. - Theo quan im hin i qu o (ng i) ca electron c cn ngha ?

- V sao ch c mt Obitan nguyn t l khu vc electron m ngi ta gi khng gian sung quanh ht l m my electron nhn ni xc sut c mt ca nguyn t hiro ? electron l ln nht (trn 90%). - Obitan nguyn t l g Vy obitan nguyn t c hnh ? dng nh th no ? Hot ng 3. Tm hiu hnh dng cc obitan nguyn t s v p GV tng kt : Obitan s c dng hnh cu, tm l ht nhn nguyn t. Obitan p gm 3 obitan px, py, pz c dng hnh s 8 ni. Mi obitan c s nh hng khc nhau trong khng gian, chng hn px nh hng theo trc x, obitan y nh hng theo trc y HS quan st cc hnh 1.9 v 1.10, nhn xt hnh dng ca cc obitan nguyn t. - Obitan khc nhau s, p, d, f c hnh dng khc nhau. - HS c th xem hnh dng cc obitan phc tp nh d, f trn phn mm orbital viewer.

Hot ng 4. HS vn dng tr li bi tp 5 (SGK)

15

GV yu cu HS lm vic theo HS : Theo l thuyt nhm. hin i, trng thi ng ca i din mt nhm trnh by chuyn kt qu tho lun, GV tng electron trong nguyn t c m t bng hnh kt, nhn xt. nh m my electron. Hot ng 5. HS vn dng tr li bi tp 6 (SGK) GV tng kt, ra bi tp v nh. Obitan s c dng hnh cu, tm l ht nhn nguyn t. Obitan p gm 3 obitan px, py, pz c dng hnh s 8 ni. Mi obitan c s nh hng khc nhau trong khng gian. IV. Thng tin b sung Phn mm m phng s phn b cc electron trong nguyn t : phn mm orbital viewer ca David Manthey. Phn mm ny cho php quan st mt cch trc quan cc obitan nguyn t. Th d sau l hnh nh ca obitan 4f. C th quan st obitan 4f theo cc thao tc sau: Khi ng phn mm orbital viewer. Trn thanh cng c ca phn mm orbital viewer, chn hm sng . Nhp cc s liu n = 4 v l = 2 cho orbital 4f, sau enter.

16

Hnh nh ca obitan 4f C th dowload min ph phn mm ny ti a ch : http://www.orbitals.com/orb Bi 5 Luyn tp v : Thnh phn cu to nguyn t Khi lng ca nguyn t obitan nguyn t

I- mc tiu 1. Kin thc Cng c cc kin thc v thnh phn, cu to nguyn t, ht nhn, kch thc, khi lng, in tch ca cc ht proton, ntron v electron. H thng ha cc khi nim nguyn t ha hc, k hiu nguyn t, ng v, nguyn t khi, nguyn t khi trung bnh. 2. K nng Rn luyn k nng tnh ton, xc nh s electron, proton, ntron v nguyn t khi khi bit k hiu nguyn t. Rn luyn k nng lp k hoch, hot ng hp tc theo nhm. Bit cch tra cu thng tin v ch ca bi hc trn mng internet. II- chun b Phiu hc tp
17

Ni dung 1 : in cc thng tin cho sn bng sau tng ng vi A, B, C hay D vo cc ch trng trong cc cu sau y : Nguyn t c to nn bi(1). Ht nhn li c to nn bi (2). Electron c in tch l (3), quy c l 1, khi lng 0,00055 u. Proton c in tch l (4), quy c l 1+, khi lng xp x 1u. Ntron c in tch bng 0, khi lng xp x bng(5). TT 1. 2. 3. 4. 5. A electron ntron ntron proton B v electron proton v electron ntron C D v v electron v ht ntron nhn proton v electron proton v proton 1,502.10-19C 1,502.10-19C 2u

1,602.10-19C 1,602.10-19C 1,5 u

1,602.10-19C 1,602.10-19C 1,1 u

1,502.10-19C 1,502.10-19C 1u

Ni dung 2 : Cho bit s lin quan gia s n v in tch ht nhn Z vi s proton trong ht nhn v s electron v nguyn t. Cho th d minh ha. Ni dung 3 : K hiu nguyn t c th cung cp nhng thng tin no ca nguyn t ha hc ? Cho th d minh ha. Chun b my vi tnh, my chiu a nng nhng ni c iu kin. III-Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Trong mt ti liu c c HS ti hin li nhng kin trn mng internet, c mt thc hc, suy ngh k hiu m mt HS lp 10 tm cu tr li.
35 khng hiu 17 X , hy gii thch cho bn k hiu ny

18

c ngha nh th no ?

Hot ng 2. Tho lun nhm GV hng dn s dng phiu Nhm 1. tho lun ni dung hc tp 1 Nhm 2. tho lun ni dung 2. Nhm 3. tho lun ni dung 3. Hot ng 3. Tho lun chung c lp GV yu cu i din ca mi HS cc nhm cn li theo nhm trnh by kt qu di, nhn xt phn tho tho lun. lun va trnh din. Nu cc thc mc v tranh lun. Hot ng 4. Hng dn gii bi tp 5 (SGK) a) Tnh nguyn t khi trung a) bnh ca Mg.
78,99 A M g = 24 100 10,00 +25 100
24

11,01 26 + 100

24,32 =

Mg = 50 . b) Gi s trong hn hp ni trn c 50 nguyn t 25Mg, 7,899 395 (nguyn t). 26 th s nguyn t tng ng S nguyn t Mg = 50 . ca 2 ng v cn li l bao 1,101 55 (nguyn t). nhiu ?

b) S nguyn t

Hot ng 5. GV tng kt bi hc v ra bi tp v nh. tng tnh tch cc hc tp ca HS, phn tho lun c th t chc theo tr chi gii ch. Mi nhm t xy dng mt ch, cc hng ngang lin quan n cc khi nim nh electron, ht nhn, hng dc l mt khi nim ln hn nh nguyn t,
19

nguyn t ha hc Thng qua tr chi, HS s nm vng hn cc khi nim lin quan n cu to nguyn t. Bi 6 I. Mc tiu 1. Kin thc Bit trong nguyn t cc electron c phn b nh th no, th no l lp v phn lp electron. C bao nhiu obitan nguyn t trong mt lp electron v trong mt phn lp electron. 2. K nng Rn k nng gii cc bi tp c lin quan v kh nng hp tc nhm. C k nng v cng ngh thng tin h tr cho qu trnh dy hc. II. Chun b HS c bi 6, tm tt cc chnh ca bi. My chiu a nng, my vi tnh. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV nu cu hi : th no l lp, phn lp electron trong nguyn t ? Hot ng 2. Tm hiu khi nim lp electron GV lu r cho HS bit lp K l lp electron gn ht nhn nht, lin kt cht ch nht vi ht nhn. Cc electron cng mt lp c mc nng lng gn bng nhau.
20

lp v phn lp electron

HS c SGK v pht biu s th t lp electron l nhng s nguyn, bt u t s 1, 2, 3, 4 tng ng vi cc ch K, L, M, N

Hot ng 3. Tm hiu v phn lp electron + GV yu cu HS nghin cu + p dng : cho bit lp SGK v in y thng tin N (n = 4) c my phn vo cc ch trng sau : lp ? Vit k hiu cc Lp K (n = 1) c .phn lp, k phn lp . hiu . Lp N c 4 phn lp l Lp L (n = 2) c .phn lp, k 4s, 4p, 4d v 4f. T ta c th suy ra lp hiu . Lp M (n = 3) c .phn lp, electron th n c n phn lp. k hiu . Hot ng 4. Tm hiu s obitan trong mt phn lp, mt lp p dng : GV hng dn HS tnh HS Phn lp s c 1 s obitan ca lp th 4 (lp N) = obitan, c i xng cu 42 = 16 (obitan). trong khng gian. GV c th minh ha hnh nh Phn lp p c 3 obitan cc obitan nguyn t trn phn px, py, pz nh hng mm orbital viewer theo cc trc x, y, z. Phn lp d c 5 obitan, c nh hng khc nhau trong khng gian. Hot ng 5. Tng kt bi hc, ra bi tp v nh HS ghi nh : th no l lp v phn lp electron, cch tnh s obitan ti a trong mt phn lp, mt lp. Bi 7 Nng lng ca cc electron trong nguyn t Cu hnh electron ca nguyn t

I. Mc tiu 1. Kin thc


21

HS bit th t cc mc nng lng ca cc electron trong nguyn t. Vic phn b cc electron trong nguyn t tun theo nhng nguyn l v quy tc no. Cu hnh electron ca nguyn t biu din s phn b electron trn cc phn lp thuc cc lp khc nhau. C k nng vit cu hnh electron ca nguyn t thuc 20 nguyn t u. Bit cch tm kim thng tin v s sp xp cc electron trong nguyn t trn mng internet, lu gi v x l thng tin. 2. K nng C k nng vit cu hnh electron ca nguyn t thuc 20 nguyn t u. Bit cch tm kim thng tin v s sp xp cc electron trong nguyn t trn mng internet, lu gi v x l thng tin. II. Chun b Phng to hnh 1.11 v bng cu hnh electron ca nguyn t 20 nguyn t u (SGK). Thit k m phng s phn b electron theo cc lp khc nhau trong nguyn t ca nguyn t no (c th dng phn mm Powerpoint hoc Macromedia Flash) dy hc. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Trong bi hc trc cc em c nghin cu s phn b cc electron theo cc lp v phn lp. Vy c s xp cc electron vo cc lp v phn lp l g? Hot ng 2. Tm hiu trt t mc nng lng GV : Nng lng k t gn nhn HS c SGK : nht ca cc lp n tng theo th
22

t t 1 n 7 v nng lng ca Electron gn ht nhn cc phn lp tng theo th t s, c mc nng lng thp p, d, f (hnh v). nht, electron xa ht Ngi ta xc nh th t sp nhn c nng lng cao xp cc phn lp theo chiu hn. tng ca mc nng lng : 1s 2s Thc nghim xc nh 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s... mc nng lng phn lp 3d cao hn phn lp 4s. Hot ng 3. Tm hiu lng t, nguyn l Pau-li, s electron ti a trong mt phn lp v mt lp. Nguyn l vng bn, quy tc Hund. HS c SGK, tm tt cc chnh v : - lng t. - Nguyn l Pau-li, nguyn l vng bn, quy tc Hun. Hot ng 4. Tm hiu cu hnh electron nguyn t GV tng kt thnh quy tc HS tm hiu quy tc vit cu hnh electron nguyn vit cu hnh electron t ca cc nguyn t ha hc nguyn t. Th d : Fe c Z = 26 1s22s22p63s23p63d64s2 Hot ng 5. Th no l nguyn t s, p, d, f ? HS c SGK v tr li nguyn t s l nhng nguyn t m nguyn t c electron cui cng c in vo phn lp s. Tng t nh vy vi cc nguyn t p, d, f. Hot ng 6. Vit cu hnh electron ca 20 nguyn t u GV ly th d cu hnh GV chia lp thnh 4 electron nguyn t Na lm nhm vit ln lt cu mu: 1s22s22p63s1. hnh electron ca 20 GV hng dn HS kim tra kt nguyn t u v xc qu da vo bng cu hnh nh s electron trn
23

electron ca nguyn t 20 cc lp ca mi nguyn nguyn t u (SGK). t.

Hot ng 7. Tm hiu c im ca electron lp ngoi cng GV cho HS nhn xt cc nguyn HS: i vi nguyn t ca t c th c ti a bao nhiu tt c cc nguyn t, lp electron lp ngoi cng ? ngoi cng c nhiu Cc nguyn t kim loi nh Na, Mg, K, Ca , Al, cc phi kim nh O, N, Cl, P, S c bao nhiu e lp ngoi cng ? nht l 8e tr nguyn t He (c 2e) hu nh khng tham gia vo phn ng ho hc (tr trong mt s iu kin c bit). Hot ng 8. Tng kt ton b bi hc Cch vit cu hnh electron - Kim loi c t 1 - 3 ca nguyn t ca nguyn t electron lp ngoi cng, 4 Bit c cu hnh electron ca nguyn t th c th d on c nhng tnh cht ho hc in hnh ca nguyn t . electron c th l KL hoc PK. - Phi kim c 5 7 electron lp ngoi cng. - Kh him c 2 (He) hay 8 electrron. Bi 8 I. Mc tiu 1. Kin thc HS cng c cc kin thc : Thnh phn, cu to nguyn t, c im cc ht cu to nn nguyn t.
24

Luyn tp chng 1

Nguyn t ha hc v cc c trng. Cu trc v electron nguyn t. 2. K nng Gii cc dng bi tp c bn trong SGK. Pht trin k nng lm vic nhm, lm vic vi cng ngh thng tin. Pht trin t duy bc cao. II. Chun b HS tng kt cc kin thc ca chng 1 di dng s . Gio n in t vi cc t liu h tr. My vi tnh, my chiu a nng. III. Thit k hot ng dy hc A. Kin thc cn nm vng Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Hy cho bit mi lin quan gia cc khi nim nguyn t, thnh phn, cu to nguyn t, s phn b electron trong nguyn t, nguyn t ha hc. Hot ng 2. HS h thng cc kin thc v nguyn t
Proton () Ntron Ht nhn nguyn t: ()

Nguyn t V electron ng.t: Electron (1e)


me = 5,5.10-4 u

HS n li khi lng v in tch cc ht proton, ntron v electron. Hot ng 3. Tho lun cc ni dung Cu trc v electron ca nguyn t
25

HS n li cc khi nim : Lp electron Phn lp electron Obitan nguyn t S phn b electron Cu hnh electron c im ca electron lp ngoi cng.

Nguyn t ha hc HS tr li cu hi cc c trng ca nguyn t ha hc l g? -

in tch ht nhn (Z+) Z = s e = s p S khi A = Z + N ng v : cng Z nhng khc N dn n khc s khi A. Nguyn t khi trung bnh A =
aA +bB 100

Hot ng 4. Tm hiu mi lin quan gia cc khi nim ca chng 1 HS s dng s tm tt SGK trnh by s lin quan gia cc khi nim. C lp theo di, nhn xt v b sung. GV tng kt phn tm tt kin thc c bn. B. Bi tp Hot ng 5. HS gii v tr li cc bi tp 1, 2, 8 (SGK) Bi 1. p n D. Gii thch: phn lp s bo ha khi c 2 electron, phn lp p bo ha khi c 6 electron, phn lp d bo ha khi c 10 electron cn phn lp f bo ha khi c 14 electron. Bi 2. p n A. Gii thch: Trong s cc nguyn t Cr (24), Mn (25), Fe (26), Co (27) v Ni (28), ch c nguyn t Cr c s bt thng do tnh cht
26

bn ca cu hnh electron na bo ha ca phn lp 3d. Cc electron ha tr ca Cr l 3d54s1. Bi 8. Cu hnh electron ca nguyn t Fe 2p6 3s2 3p63d6 4s2 Cu hnh electron ca ion 2p6 3s2 3p63d6 Cu hnh electron ca ion 6 2 2p 3s 3p63d5 Z = 26 : 1s 2 2s2

Fe2+ Z = 26 : 1s2 2s2 Fe3+ Z = 26 : 1s2 2s2

GV tng kt, ra bi tp v nh, nhc HS chun b lm bi kim tra 45 pht ca chng1.

Chng 2
27

BTH cc nguyn t ha hc v nh lut tun hon A. M u Mc tiu ca chng Kin thc : HS hiu nguyn tc sp xp cc nguyn t vo BTH. Hiu mi quan h gia cu hnh electron nguyn t ca nguyn t ha hc vi v tr ca n trong BTH. Hiu s bin i tun hon tnh cht cc nguyn t, cc n cht v hp cht to nn t cc nguyn t theo chiu tng ca in tch ht nhn nguyn t. Bit nguyn nhn v ngha ca BTH. K nng : C k nng suy ngh v lp lun t s lin quan gia cu hnh electron vi v tr trong BTH v tnh cht. Bit cch hc tp mt cch c lp v cng tc trong nhm. C nhng k nng cng ngh thng tin nh tm kim thng tin, xy dng bi trnh din, xy dng v qun l d liu v bit chia s vi cc bn. Mt s im cn lu

1. H thng kin thc ca chng 2 Bi 9 Bng hc 10


28

Tn bi tun

Ni dung hon Nguyn tc sp xp ca Cu to ca bng tun hon : , chu k, nhm Cu hnh electron ca

cc nguyn t ha bng tun hon

S bin i tun

hon

cu

hnh

nguyn t cc nguyn t nhm A.

electron nguyn t

ca cc nguyn t Cu hnh electron ca ha hc nguyn t cc nguyn t nhm B. 11 S bin i mt Bn knh nguyn t s i lng vt l Nng lng ion ha ca cc nguyn t m in ha hc 12 S bin i tnh S bin i tnh kim loi, phi kim loi, tnh phi kim. kim ca cc nguyn S bin i v ha tr. t ha hc. nh S bin i tnh axit - baz lut tun hon ca oxit v hiroxit. nh lut tun hon. 13 ngha ca bng Quan h gia v tr v cu tun hon cc to. Quan h gia v tr v tnh cht. So snh tnh cht ca mt nguyn t vi cc nguyn t ln cn. 14 Luyn tp chng 2 Cng c, h thng ha kin thc. Rn k nng gii bi tp. 2. Phng php dy hc c im ca chng 2 l BTH c nghin cu di nh sng ca thuyt cu to nguyn t. BTH c xy dng th hin cc
29

nguyn t ho hc

quy lut bin thin tnh cht ca cc nguyn t ha hc, cng nh cc n cht v cc hp cht to nn t nhng nguyn t . thc hin tt mc tiu ca chng 2, GV c th thit k cc hot ng ca HS theo mt s gi sau : T chc hot ng nhm, GV chia ni dung bi hc thnh mt s n v kin thc, c th t chc tho lun chung c lp hoc mi nhm tho lun mt n v kin thc. Sau khi tho lun nhm, i din ca nhm s trnh by kt qu tho lun, cc nhm khc theo di, nhn xt v GV kt lun. S dng cc phng tin trc quan nh BTH, cc bng thng k s liu, cc m phng gy hng th, tng hiu qu dy hc. Rn cho HS k nng phn tch s liu, pht hin quy lut bin i tnh cht ca cc nguyn t trong chu k, trong mt nhm A. B. Dy hc cc bi c th Bi 9 I. Mc tiu HS bit v hiu c nguyn tc sp xp cc nguyn t ho hc vo BTH. Hiu c cu to ca BTH : , chu k, nhm A, nhm B. c c cc thng tin v nguyn t ho hc ghi trong mt ca bng. Vn dng sp xp mt nguyn t ho hc vo BTH khi bit cu hnh e ca nguyn t nguyn t v ngc li. HS c th trnh by c nguyn tc sp xp cc nguyn t ha hc trong BTH. HS hiu c mi lin quan gia v tr v cu hnh electron ca nguyn t. So snh dng BTH ang c s dng rng ri v BTH do Men-l-p pht minh. Tm ra nhng u im ni bt ca dng bng di ang c s dng.
30

Bng Tun Hon cc nguyn t ho hc

II- Chun b BTH dng di. C th s dng BTH m phng trn mng internet hoc BTH trong CD phn mm dy hc ca khoa Ho hc - HSP H Ni. III- thit k hot ng dy hc Hot ng ca gv Hot ng ca hs Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp Men--l-p da trn khi lng tng dn ca nguyn t sp xp cc nguyn t ha hc. Theo nguyn tc ny, m bo quy lut bin i tun hon, ng phi chp nhn mt s ngoi l. th d
60

Co xp trc

59

Ni.

v sao c nhng ngoi l ny ? trnh ngoi l cn xp cc nguyn t ha hc theo nhng quy tc no ? Hot ng 2 : Nguyn tc xy dng bng tun hon GV cho HS quan st BTH v HS pht biu ba nguyn tc gii thiu nguyn tc sp xy dng BTH. xp cc nguyn t vo BTH km theo th d minh ho. Hot ng 3 : Tho lun nhm - Tm hiu cu to ca bng tun hon GV Chia lp thnh 4 nhm Nhm 1 : Tm hiu v v phn cng nhim v nguyn t cho tng nhm. Nhm 2 : Tm hiu v cc chu k Nhm 3 : Tm hiu v nhm A Nhm 4 : Tm hiu v nhm B
31

Hot ng 4 : Tho lun chung GV t chc cc nhm khc Sau khi tho lun nhm, i nhn xt, b sung, cui din cc nhm bo co kt cng GV tng kt v nh qu. gi. Hot ng 5 : Tng kt bi hc GV nhn mnh nguyn tc HS ghi nh cc nguyn tc sp xp cc nguyn t v xy dng BTH, trnh by nhng iu cn ghi nh. Bi 10 c cu to ca BTH.

S bin i tun hon cu hnh electron nguyn t ca cc nguyn t ho hc

I- Mc tiu 1. Kin thc HS hiu s bin i cu hnh electron lp ngoi cng ca nguyn t cc nguyn t ha hc trong chu k, trong nhm A. Gii thch c nguyn nhn s bin i tun hon tnh cht ca cc nguyn t ho hc l do s bin i tun hon cu hnh electron lp ngoi cng. Phn bit r rng cc electron ho tr ca cc nguyn t nhm A v nhm B. 2. K nng HS c k nng gii cc bi tp trong SGK v SBT, kh nng cng tc v cc k nng tm kim, lu gi v x l thng tin tt. II- Chun b Phng to bng 2.1 trong SGK. BTH dng di. HS c trc SGK. Gio n in t nu c. III- Thit k hot ng dy hc
32

hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 1 : T chc tnh hung dy hc Ti sao khi xp cc nguyn t theo chiu tng dn ca cc in tch ht nhn, tnh cht cc nguyn t li bin i tun hon ? Chng ta s tm cu tr li trong bi hc hm nay. Hot ng 2 : Tm hiu cu hnh electron nguyn t cc nhm A GV tng kt : s bin i HS quan st bng 2.1, nhn tun hon v cu hnh xt v s bin i cu electron lp ngoi cng l hnh electron lp ngoi cng nguyn nhn ca s bin ca cc nguyn t nhm A i tun hon v tnh ln lt qua cc chu k 2, 3, cht ca cc nguyn t. cc nguyn t nhm B GV tng kt : Cc nguyn HS quan st BTH, nhn xt t nhm B + Thuc cc chu k ln. v tr, c im ca cc nguyn t nhm B. 4, 5, 6, 7. Hot ng 3 : Tm hiu cu hnh electron nguyn t

+ Thuc khi d, chng cn Th d chu k 4 c 10 c gi l cc nguyn t nguyn t d, c 8 nguyn t chuyn tip. c cu hnh (n - 1)dans2, : + Cc electron ha tr (n - ring hai nguyn t Cr 5 1 10 1 1)dans2 trong a nhn cc 3d 4s v Cu : 3d 4s . gi tr t 1 - 10.

Cc nguyn t nhm B thng c nhiu trng thi ha tr. Th d Fe thng c cc ha tr II v III.


33

Hot ng 4 : Gii cc bi tp 1, 5 SGK trang 44 GV tng kt bi tp 1 A sai v khng cp Bi tp 1. p n C n cc nhm A ch c cc HS phn tch cc phng n phi kim nh O - S, cc sai. halogen. B sai v khng Bi tp 5. HS vit cu hnh cp n cc nhm A electron nguyn t ca cc ch c cc kim loi nh nhm nguyn t : kim loi kim, kim loi kim Z = 20 th. D sai v cha cp 1s22s22p63s23p64s2 n nguyn nhn. Z = 21 1s22s22p63s23p6 GV tng kt bi tp 5 : 3d14s2 Trong s 5 nguyn t Z = 24 1s22s22p63s23p6 cho, c 1 nguyn t nhm 3d54s1 IIA (Z = 20), 4 nguyn t cn 1s22s22p63s23p6 li l cc nguyn t nhm B. Z = 29
10 1 Trong s c hai nguyn 3d 4s t Z = 24 v Z = 29 l cc Z = 30

1s22s22p63s23p6

trng hp bt thng.

3d104s2 HS nhn xt v v tr ca cc nguyn t ha hc cho trong BTH.

Hot ng 5 : GV tng kt bi hc HS ghi nh : Nguyn nhn s bin i tun hon tnh cht ca cc nguyn t. Mi lin h gia cu hnh electron ca nguyn t vi tnh cht ca nguyn t trong chu k v trong nhm A, B. Bi 11
34

S bin i mt s i lng vt l ca

cc nguyn t ha hc I- Mc tiu HS bit c quy lut bin i bn knh nguyn t cc nguyn t trong mt chu k, trong mt nhm A. HS hiu khi nim nng lng ion ha v quy lut bin i nng lng ion ha th nht ca cc nguyn t trong chu k v trong mt nhm A. hiu c khi nim m in, bit thang m in Paulinh. Quy lut bin i m in trong mt chu k v trong mt nhm A. HS trnh by c cc khi nim v nng lng ion ha, m in v quy lut bin i bn knh nguyn t, nng lng ion ha v m in. HS c k nng hot ng c lp v cng tc tt. II- Chun b GV phng to cc hnh 2.1 ; 2.2 ; 2.3 v cc bng 2.2 ; 2.3. HS c trc SGK. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca gv Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Nguyn nhn s bin i tun hon tnh cht cc nguyn t ha hc l s bin i tun hon cu hnh electron lp ngoi cng. Cc tnh cht nh bn knh nguyn t, nng lng ion ha, m in c nm trong quy lut chung khng ? tr li cu hi ny, chng ta cng nhau nghin cu bi 11. Hot ng 2. Tm hiu quy lut bin i bn knh nguyn t
35

GV : Bn knh nguyn t HS quan st hnh 2.1 nhn ca cc nguyn t nhm A xt : bin i tun hon theo - Trong mt chu k, theo chiu tng ca in tch chiu Z tng, bn knh ht nhn. nguyn t gim dn. - Trong mt nhm A, theo chiu Z tng, bn knh nguyn t tng dn. HS gii thch quy lut bin i trn. Hot ng 3. Tm hiu khi nim nng lng ion ha v quy lut bin i nng lng ion ha th nht (I1) GV ging gii nh ngha HS c nh ngha nng lv tng kt : ng ion ha th nht I1 Nng lng ion ha th nht (SGK). ca nguyn t cc nguyn t HS quan st hnh v bng nhm A bin i tun 2.2, nhn xt. hon theo chiu tng ca - Trong mt chu k, I1 tng in tch ht nhn. dn. - Trong mt nhm A, I1 gim dn. Hot ng 4 : Tm hiu khi nim m in v quy lut bin i m in GV lu HS : - C nhiu thang m - HS c nh ngha in theo nhng tc gi m in SGK. khc nhau. - HS quan st bng v hnh - SGK gii thiu thang Pau- 2.3, nhn xt :
36

linh.

- Trong chu k theo chiu Z tng, m in tng dn. - Trong nhm A theo chiu Z tng, m in gim dn.

Hot ng 5 : Vn dng v tng kt HS nhm 1 : gii bi tp 1, Chia lp thnh 4 nhm, 2. 4. phn cng tho lun v i din cc nhm ln lt HS nhm 2 : gii bi tp 3, gii cc bi tp sau : HS nhm 3 : gii bi tp 5, trnh by kt qu tho lun, c th s dng bi 6. HS nhm 4 : gii bi tp 7. GV tng kt bi hc, giao nhim v c trc bi 12. Bi 12 S bin i tnh kim loi, tnh phi kim ca cc nguyn t ho hc. nh lut tun hon trnh din Powerpoint h tr.

I- Mc tiu 1. Kin thc HS bit v hiu c : Th no l tnh kim loi, phi kim ca cc nguyn t ha hc. Quy lut bin i tnh kim loi, phi kim trong mt chu k v trong mt nhm A Quy lut bin i ho tr cao nht vi oxi v vi hiro. Quy lut bin i tnh axit, baz ca oxit v hiroxit ca cc nguyn t nhm A.
37

2. K nng HS c k nng vn dng cc kin thc hc gii cc bi tp trong SGK. Bit cc k nng cng ngh thng tin c th xy dng bi trnh din Powerpoint v tm kim t liu trn mng internet. II. Chun b Phng to cc bng 2.4 ; 2.5 lm dng dy hc. Chun b my tnh, my chiu a nng ni c iu kin. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp Trc khi nghin cu quy lut bin thin tnh cht ca cc nguyn t, cc em hy cho bit th no l kim loi ? phi kim ? Hot ng 2 : Tm hiu v s bin i tnh kim loi, phi kim trong mt chu k GV hng dn HS gii thch HS pht biu v s bin quy lut theo cu to i tnh cht cc nguyn nguyn t. t trong mi chu k. Trong chu k, tnh kim loi gim, tnh phi kim tng theo chiu tng ca Z. Hot ng 3 : Tm hiu v quy lut bin i tnh kim loi v phi kim trong mt nhm A HS c SGK v pht biu quy lut bin i tnh kim loi, phi kim trong mt nhm A. HS gii thch quy lut bin i da vo cu to nguyn t. Hot ng 4 : Tm hiu s bin i v ha tr ca cc nguyn t GV hng dn HS dng bng HS : Ha tr cao nht ca 2.4 trong SGK nghin mt nguyn t vi oxi, ha cu v tr li cu hi. tr vi hiro ca cc phi kim Quy lut bin i ha tr bin i tun hon theo cao nht vi oxi v vi chiu tng ca in tch hiro ? ht nhn.
38

Hot ng 5 : Tm hiu s bin i tnh axit - baz ca oxit v hiroxit GV : Tnh axit - baz ca HS dng bng 2.5 nhn cc oxit v hiroxit ca cc xt s bin i tnh axit nguyn t bin i tun baz ca oxit v hiroxit hon theo chiu tng ca ca cc nguyn t chu k 2 in tch ht nhn nguyn v 3. t. S bin i tnh axit baz khng lin tc m tun hon. Hot ng 6 : Tm hiu ni dung ca nh lut tun hon GV hng dn HS c SGK HS ghi nh : Tnh cht ca hiu v pht biu cc nguyn t v n cht ng nh lut tun hon. cng nh thnh phn v nh lut tun hon l mt tnh cht ca cc hp cht quy lut t nhin quan trng to nn t cc nguyn t ca ha hc. bin i tun hon theo chiu tng ca in tch ht nhn nguyn t. Bi 13 I- mc tiu HS cng c c kin thc v BTH, hiu r mi quan h gia v tr vi cu to nguyn t v tnh cht. Bit so snh tnh cht ho hc ca mt nguyn t vi cc nguyn t ha hc ln cn trong BTH. Trnh by c ngha ca BTH, cu to v cch s dng ca BTH. S dng linh hot cc thng tin thu c t BTH lm c s nghin cu v d on cc tnh cht khi hc tip v cc nguyn t c th v sau. II- chun b
39

ngha ca Bng Tun Hon cc nguyn t ho hc

Cc phiu hc tp ghi r nhim v cho cc nhm. C th chun b gio n in t nu c iu kin. T cha kha tm kim thng tin v BTH : periodic table. III-Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp BTH c th gip ch nhng g cho vic hc ha hc ni chung v dy hc ha hc ni ring ? Hot ng 2 : Tm hiu mi quan h gia v tr v cu to GV hng dn HS gii Z = 19 HS xt th d : Cho bit X c in tch ht nhn nguyn t X c Z = 19, l 19+ C 19 electron thuc chu k 4, nhm IA ? 19 proton. - X chu k 4 nguyn t X c 4 lp electron. Cho bit cu to nguyn t ca X, c gii thch c th. HS ghi nh :

- X nhm IA nguyn t X + T Z S proton, s c 1 electron lp ngoi electrron. cng. + T STT chu k electron. + T STT nhm A S electron lp ngoi cng. Hot ng 3 : Tm hiu quan h gia v tr v tnh cht Nhn xt : Bit v tr ca HS dng BTH, t v tr, xc mt nguyn t trong BTH c nh : th suy ra nhng tnh cht - Nguyn t kim loi hay phi ha hc c bn ca n. kim.
40

S lp

- Cng thc oxit cao nht, cng thc hp cht kh vi hiro nu c. - Cng thc hiroxit v tnh cht axit - baz ca chng. Hot ng 4 : Tm hiu mi quan h ca mt nguyn t ha hc vi cc nguyn t sung quanh GV lu cch so snh : HS nhc li cc quy lut 1. Xp cc nguyn t cho bin i tnh kim loi, phi vo cng mt chu k hoc kim, tnh axit v baz ca cng mt nhm A chiu Z tng. theo oxit v hiroxit, ha tr cao nht vi oxi v hiro theo

2. Vn dng quy lut bin chiu tng in tch ht i tnh cht kim loi nhn. Trong BTH, cc hoc phi kim, tnh cht nguyn t c quan h cht axit - baz ca oxit v ch vi cc nguyn t sung hiroxit, ha tr cao nht quanh. vi oxi v hiro so snh. Th d : So snh Mg vi 4 BTH.
1 1

Be nguyn t sung quanh trong 4 Na


1 2

g
2 0

1 3

Al

Ca

Hot ng 5 : Vn dng v tng kt bi hc

41

GV cha cc bi trn. tp v nh.

HS gii cc bi tp 1, 2 BTH gip tm ra cc

GV tng kt bi hc, ra bi trang 58 SGK. T khi ra i nm 1869 nguyn t ha hc mi, d n nay, BTH l cng c on tnh cht ca cc khng th thiu c ca nguyn t cha bit, lm chnh xc ha cc s liu ha hc. S pht trin l thuyt v thc nghim trc . BTH cu to nguyn t cng cng gip h thng ha cc ti c vng chc nh lut liu ring r v cc nguyn t ha hc, t mi nguyn tun hon v BTH. cht ch vi cc nguyn t khc cng nhm A, cng chu k. Bi 14 I. Mc tiu Nm vng cu to BTH v nguyn tc sp xp. Hiu v vn dng c cc quy lut bin i tun hon tnh cht ca cc nguyn t v hp cht ca chng. Nm vng mi lin h gia cu to, v tr v tnh cht cc nguyn t ha hc. Gii c cc bi tp trong SGK v SBT ha hc 10. S dng thnh tho v tm kim c thng tin cn thit da vo BTH, bin n thnh cha kha cho vic hc tp mn ha hc. II. Chun b Yu cu HS chun b trc bi luyn tp.
42

t vo trong mi quan h

Luyn tp chng 2

BTH dng di. III. Thit k hot ng dy hc A. Kin thc cn nm vng Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp Ngi ta h thng tt c cc nguyn t ha hc bit nh th no ? Hot ng 2 : n li cc nguyn tc sp xp ca BTH, cc quy lut chu k, nhm A Em hy cho bit nguyn tc sp xp ca BTH, quy lut bin i tnh cht trong mt chu k, mt nhm A ? Da vo BTH, HS trnh by : Cc nguyn tc sp xp cc nguyn t trong BTH. Minh ha cc nguyn tc bng s sp xp 20 nguyn t u chu k. HS khc nhn xt v GV b sung, tng kt. Hot ng 3 : Cng c cc hiu bit v cc chu k ca BTH HS tho lun v trnh by cc ni dung : Chu k l g ? c bao nhiu chu k nh ? bao nhiu chu k ln. S th t ca chu k c lin quan th no n cu hnh electron nguyn t ? Gii thch quy lut bin i tnh kim loi, tnh phi kim ca cc nguyn t theo chiu tng ca in tch ht nhn nguyn t trong mt chu k. Hot ng 4 : Cng c cc hiu bit v cc nhm nguyn t ca BTH HS tho lun v trnh by cc ni dung :

43

Th no l nhm nguyn t ? Th no l nhm A ? Th no l nhm B ? c im ca cc nguyn t trong mt nhm A l g ? Th no l cc nguyn t s, p, d, f ? S lin quan gia cu hnh electron lp ngoi cng v tnh kim loi, phi kim hay kh him ca nguyn t ha hc. Hot ng 5 : Nhng i lng v tnh cht no ca cc nguyn t bin thin tun hon theo chiu in tch ht nhn tng dn ? Pht biu nh lut tun hon Bn knh nguyn t. Nng lng ion ha. m in. Tnh kim loi, tnh phi kim. Tnh baz - axit ca cc oxit v hiroxit. Ha tr cao nht ca nguyn t vi oxi v hiro. B. Gii cc bi tp Hot ng 6 : HS vn dng gii bi tp 3 trang 60 (SGK) Trong BTH, cc nhm IA, IIA, IIIA gm hu ht cc kim loi. + Nhm IA : C 1 e lp ngoi cng. + Nhm IIA : C 2 e lp ngoi cng. + Nhm IIIA : C 3 e lp ngoi cng. Nhm VA, VIA v VIIA gm hu ht l cc nguyn t phi kim : + Nhm VA : C 5 e lp ngoi cng. + Nhm VIA : C 6 e lp ngoi cng. + Nhm VIIA : C 7 e lp ngoi cng Nhm VIIIA l nhm kh him, cc nguyn t ca nguyn t trong nhm (tr Heli) u c 8 electron lp ngoi cng.
44

Hot ng 7 : HS gii bi tp 6 - trang 60 (SGK) Hp cht kh vi hiro ca mt nguyn t l RH4 R thuc nhm IVA. Vy cng thc ca hp cht oxit cao nht ca nguyn t l RO2. Ta c %O2 = 32 + R = 100 Vy R l Si. Phn iii. Thng tin b sung Hin nay, c nhiu dng BTH. Ngoi BTH dng di c gii thiu trong chng trnh ha hc ph thng, chung ti gii thiu mt s kiu BTH khc tham kho. 1. Dng kim t thp
32 53,3

R = 28 (Si)

2. Dng BTH xoy trn c

45

3. Dng BTH vi cc k hiu c bit

4. BTH dng mi

46

Bi 15

bi thc hnh s 1 mt s thao tc thc hnh th nghim ho hc. s bin i tnh cht nguyn t trong chu k v nhm

I- Mc tiu Bit mt s thao tc trong thc hnh th nghim ho hc nh ly ho cht, trn cc ho cht, ong ho cht, s dng mt s dng c thng thng. Bit s dng dng c, ho cht thc hin an ton, thnh cng th nghim v s bin i tnh cht cc nguyn t trong nhm, trong chu k. Quan st cc hin tng th nghim, vn dng kin thc gii thch, vit PTHH ca phn ng. II- Chun b 1. Dng c : Xem SGV. 2. Ho cht : Xem SGV. Dng c, ho cht HS thc hnh theo nhm trong iu kin ca trng. 3. Hc sinh n tp nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong bi. Nghin cu trc bit c nhng hng dn s dng dng c, ho cht, cc thao tc trong th nghim, thc hnh ho hc. Bit dng c, ho cht v cch lm cc th nghim trong bi. 4. Gio vin Chun b mt s phiu hc tp. Phiu s 1 : C 1 ng ong dung tch 50 ml c chia , lm cch no c ng lng cht lng ng trong ng ong ? Thc hnh ong 25 ml nc ct.
47

Phiu s 2 : C 3 cc ng 10 ml nc ct : Cc 1 : Nc nhit trong phng. Cc 2 : Nc nhit trong phng. Cc 3 : Nc khong 80 900C. Cho ln lt vo cc 1 mt mu nh Na, cc 2 v 3 mt mnh Mg. D on s c hin tng g xy ra, gii thch, vit PTHH ca phn ng. 5. T chc Chia lp thnh cc nhm thc hnh, mi nhm khong 4 - 5 HS. C mt nhm trng. Nhm thc hnh nn gi n nh trong c nm hc, khng nn xo trn (tr trng hp c bit). III- mt s lu 1. y l bi thc hnh u tin trong chng trnh ho hc trng THPT phn ban. GV cn chun b chu o hnh thnh ngay t u cho HS : Mt s k nng c bn trong s dng dng c th nghim. K nng ly ho cht (rn, lng, trn ho cht ...). Nhng iu cn ghi nh trong thc hnh th nghim (yu cu trt t ngn np, t gic, khn trng thc hin th nghim theo ng hng dn ...). Hnh thnh cc nhm thc hnh. Thi quen lm tng trnh v.v... 2. Phn ng gia Na, K vi H2O xy ra rt mnh, c bit vi K. GV phi ct cc mu kim loi Na, K rt nh (bng 1/2 ht xanh) HS lm th nghim, khng cc em t ct t ming Na, K ln. Lu HS lm th nghim cn thn.

48

3. Nu c iu kin GV nn th hin cc phiu hc tp ln bn trong. Dng my chiu hng dn HS trong hot ng (1) s c hiu qu hn. 4. Phn b thi gian hp l. IV- Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit thc hnh 1. GV : - Nu mc ch tit thc hnh - Nhng yu cu HS phi thc hin trong tit thc hnh. 2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi ca HS v hng dn HS nhng nhim v trong tit thc hnh : Phiu 1 : Hng dn HS thc hnh ong cht lng bng ng ong, cch c s trn vch chia ... Phiu 2 : Yu cu HS ghi li hin tng (d on) i chiu vi thc hnh. 3. GV lu mt s thao tc nh ly ho cht rn, lng, dng n cn v.v... biu din mu cc thao tc HS lm theo. Hot ng 2 : Mt s thao tc thc hnh th nghim ho hc GV : Giao nhim v cho HS thc hnh, v d : Ly mt mung nh NaCl rn, cho vo ng nghim, dng ng nh git nh vo ng nghim cho n 1/4 ng nghim. Kp ng nghim bng kp g, un nng ng nghim trn ngn la n cn. Ch hng dn HS thc hin cc thao tc. HS : Thc hnh theo hng dn. Tng HS thc hin, c nhm theo di, gp , trao i gip nhau thc hin thnh tho, ng tng thao tc. Hot ng 3 : Thc hnh v s bin i tnh cht cc nguyn t trong chu k v nhm a) Trong nhm :
49

HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGV. GV : Hng dn, lu HS lm th nghim cn thn, ch dng 1 mu Na hoc K c chun b trc, khng c dng nhiu Na, K.
b) Trong mt chu k :

HS thc hin th nghim nh hng dn trong SGV. Na tc dng mnh vi H2O, dd chuyn mu hng. Mg ch tc dng vi H2O nhit cao (cc 3 nc nng dd chuyn mu hng, c bt kh bay ra, cc 2 khng c phn ng). C th thc hin th nghim chng minh s bin i tnh cht ca nguyn t trong mt chu k theo cch sau : t ba mu kim loi Na, Mg, Al ln mt thanh nha (hoc chic thc k HS), ng vi ba cc cha dd HCl t pha di (hnh 1). Nghing cn thn chic thc 3 mu kim loi ri ng thi xung 3 cc cha dd HCl. Hng dn HS quan st hin tng xy ra v c kt lun. Hot ng 4 : Cng vic cui tit thc hnh GV : Nhn xt, nh gi kt qu tit thc hnh. Yu cu HS vit tng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc. Hnh 1

50

Chng 3 lin kt ho hc A. M u Mc tiu ca chng Hc sinh cn nm vng : Khi nim LKHH, quy tc bt t. S to thnh : ion m v ion dng ; ion n v ion a nguyn t ; lin kt ion. Khi nim tinh th ion, mng tinh th ion, tnh cht chung ca hp cht ion. Hiu m in ca 2 nguyn t v cc kiu lin kt tng ng. Khi nim v tnh cht chung ca hp cht c tinh th nguyn t, tinh th phn t. Khi nim in ha tr, cng ha tr v cch xc nh. Khi nim lin kt kim loi. Mt s tinh th kim loi v tnh cht ca chng. Vit c cu hnh electron ca ion n nguyn t, cng thc electron (CT e), cng thc cu to (CTCT). Xc nh ion n nguyn t, ion a nguyn t trong mt phn t cht c th. V c s hnh thnh lin kt v lin kt , lai ha sp, sp2, sp3. Da vo cu to loi mng tinh th, d on tnh cht vt l ca chng. Mt s im cn lu 1. H thng kin thc ca chng 3
51

B i

Tn bi

Ni dung

1 Khi nim v lin S to thnh : cc ion, cation 6 kt ho hc. v anion ; ion n, ion a nguyn t ; lin kt ion. Lin kt ion Mi quan h gia mng tinh th ion v tnh cht chung ca mng. 1 Lin kt cng ha Lin kt cng ha tr trong 7 tr phn t n cht v hp cht. S phn cc trong lin kt cng ha tr. 18 S lai ha cc obitan nguyn t. S hnh thnh lin kt n, lin kt i v lin kt ba S lai ha cc obitan nguyn t v lai ha sp, sp2, sp3. Dng hnh hc ca phn t theo lai ha. Lin kt n, lin kt i, lin kt ba, . 19 Luyn tp v : Lin kt ion. lin kt cng ha tr. lai ha cc obitan nguyn t Cc loi lin kt ho hc. Lin kt ion ; bn cht lin kt ion. Lin cng ha tr ; bn cht lin cng ha tr. Lai ha sp, sp2,sp3. 20 Tinh th nguyn t. Tinh th nguyn t v tnh Tinh th phn t cht. Tinh th phn t v tnh cht.
52

lin kt v

21

Hiu m in nh hng ca m in v lin kt ha hc n cc kiu LKHH. Hiu m in v LKHH. Ha tr v s oxi Ha tr v s oxi ha ? ha Ha tr v s oxi ha trong lin kt ion v lin kt cng ha tr. Lin kt kim loi Lin kt kim loi v cc kiu mng tinh th kim loi ph bin. Mi quan h gia tnh cht chung v mng tinh th kim loi

22

23

24

Luyn tp chng 3

Cng c, h thng ha kin thc. Rn k nng gii bi tp.

2. Phng php dy hc Da vo ni dung bi hc, vn dng cc kin thc l thuyt ch o v cu to nguyn t v quy tc bt t gii quyt vn v lin kt. GV c th t chc tho lun chung c lp hoc theo nhm trn c s phiu hc tp. i din ca nhm s trnh by kt qu tho lun, cc nhm khc theo di, b sung, nhn xt v GV kt lun. S dng cc phng tin dy hc (tranh v, s , m hnh, cc m phng, mu vt, cc phn mm dy hc...), cc phiu hc tp, gy hng th, tng hiu qu dy hc. HS c rn k nng phn tch, so snh, i chiu rt ra s ging nhau v khc nhau gia lin kt ion, lin kt cng ha tr, lin kt v lin kt , lin kt trong cc loi mng tinh th v hc cch t hc. B. Dy hc cc bi c th
53

Bi 16 I. Mc tiu Hc sinh nm c :

Khi nim v Lin Kt Ho Hc Lin kt ion

Khi nim v LKHH. Ni dung quy tc bt t. S hnh thnh : cation v anion ; ion n v ion a nguyn t ; lin kt ion. Tinh th ion, mng tinh th ion v tnh cht vt l chung ca hp cht ion. Cu hnh electron ca ion n nguyn t, CT e, CTCT ca mt s phn t. II- Chun b Tranh nh, phiu hc tp... Mu vt tinh th NaCl hoc m hnh tinh th NaCl. Phiu hc tp Ni dung 1. Cho bit nguyn t Na (Z = 11) ; F (Z = 7). 1. Hy gii thch v sao cc nguyn t trung ha v in. 2. Nu nguyn t Na nhng 1 electron, F nhn thm 1 electron. Hy tnh in tch phn cn li ca nguyn t. 3. Vit cu hnh electron nguyn t ca nguyn t Na v F. p dng quy tc bt t cho bit kh nng nhng v nhn electron ca Na v F. 4. Rt ra kt lun v s hnh thnh ion, ion dng, ion m. Ni dung 2. 1. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt ca phn t NaCl khi 2 nguyn t Na v Cl tip xc vi nhau ? 2. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt ca phn t KBr khi 2 nguyn t K v Br tip xc vi nhau ?
54

3. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt ca phn t MgO khi 2 nguyn t Mg v O tip xc vi nhau ? 4. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt ca phn t FeS khi 2 nguyn t Fe v S tip xc vi nhau ? 5. Rt ra khi nim v lin kt ion. Ni dung 3. 1. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt ca phn t Na2O khi 2 nguyn t Na v O tip xc vi nhau ? 2.p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt ca phn t CaCl2 khi 2 nguyn t Ca v Cl tip xc vi nhau ? 3. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt ca phn t K2S khi 2 nguyn t K v S tip xc vi nhau ? 4. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt ca phn t MgCl2 khi 2 nguyn t Mg v Cl tip xc vi nhau ? 5. Rt ra khi nim v lin kt ion. III- thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Ti sao trong t nhin nguyn t ca cc nguyn t tn ti ch yu di dng phn t hoc tinh th. Nh phn t NaCl, phn t O2 bn vng. S kt hp gi l LKHH. Vy LKHH l g ? C my kiu LKHH ? Bn cht ca cc kiu lin kt nh th no ? Hot ng 2 : Khi nim lin kt ho hc GV t vn : v sao oxi HS trnh by khi nim khng tn ti di dng nguyn t LKHH nh trong SGK. m tn ti di dng phn t O2 bn vng ? V sao phn t NaCl tn ti di dng tinh th bn vng ? S kt hp ngi ta gi l LKHH. Vy LKHH l
55

g ? C lp tho lun v rt ra GV thng bo nguyn nhn nhn xt c im lp hnh thnh phn t hay tinh electron ngoi cng. th. GV cho HS viu cu hnh HS pht biu ni dung electron ca He (Z = 2) ; Ne quy tc bt t trong SGK. (Z = 10) tho lun c lp v c im ca lp electron ngoi cng. GV gi HS pht biu quy tc bt t. Hot ng 3 : S hnh thnh ion GV chia lp thnh 4 nhm v i din cc nhm ln ln tho lun phiu hc tp s 1 trnh by theo s phn cng. GV kt lun s hnh thnh HS lng nghe GV phn ion, ion dng v ion m v loi, nghin cu SGK v tr cch gi tn. li cu hi. GV a ra mt s v d : ion dng Mg2+ ; Al3+ ; ion m O2 ; Cl , SO42, NH4+, NO3,...ch ra cc n ion, a ion v yu cu HS pht biu th no l ion a, ion n nguyn t ? GV kt lun v s hnh thnh ion Hot ng 4 : S to thnh lin kt ion ca phn t 2 nguyn t GV chia lp thnh 4 nhm v i din nhm ln trnh phn cng tho lun theo by, cc nhm khc b phiu hc tp s 2. sung v nhn xt. GV ch nh i din nhm ln trnh by. Hot ng 5 : S to thnh lin kit ion trong phn t nhiu nguyn t
56

GV hng dn tho lun nhm theo phiu hc tp s 3. GV : T 2 th d trn cho bit lin kt ion l g ?

i din nhm ln trnh by, cc nhm khc b sung v nhn xt. HS Rt ra kt lun v s hnh thnh lin kt ion. Hot ng 6 : Tinh th v mng tinh th GV hng dn HS quan st tinh HS quan st v tho lun th v mng tinh th (c th chung trn lp. Sau i xem m hnh, tranh nh, phn din nhm ln pht biu, mm...), nghin cu SGK cc nhm cn li b sung. hiu khi nim tinh th v mng tinh th. HS lng nghe, quan st GV cho HS quan st m hnh m hnh v tr li cc cu tinh th NaCl ch cho HS thy hi ca GV : th no l nt mng. Yu cu + Cu trc hnh lp phHS m t cu trc tinh th NaCl ng. c hnh g ? Cc ion phn b + Mt ion Na+ c bao nh th no ? quanh 6 ion Cl v ngc li. GV b sung : n gin HS : ch vit NaCl. + Dng tinh th th bn, GV : T kin thc thc t hy t0nc v t0s kh cao. + Trng cho bit tinh th mui n c thi hi : dng phn t c dim g v tnh bn, ring r. nhit nng chy. HS gii thch do : GV b sung : cc hp cht ion + Lc ht tnh in gia tan nhiu trong nc v dn cc ion. in (khi nng chy v khi ha + Lin kt ion l lin kt tan), v khng dn in( khi bn. trng thi rn). GV : Ti sao tinh th ion li c nhng tnh cht c bit k trn ? Hot ng 7 : Cng c GV nhn mnh kin thc trng HS ghi nh cc khi nim tm ca bi cn ghi nh, c th v lin kt ion, cation, luyn tp thm trn lp v giao anion, ion n, ion a, bi tp v nh. mng tinh th. Da vo cu to v quy tc bt t. Gii thch cu to phn
57

t. Bi 17 I- Mc tiu Kin thc S hnh thnh lin kt cng ha tr, lin kt cho nhn. Nguyn nhn ca s hnh thnh lin kt cng ha tr. c im ca lin kt cng ha tr. S xen ph cc obitan nguyn t trong s to thnh phn t n cht (H2, Cl2), phn t hp cht (HCl, H2S ). nh hng ca m in n s phn cc trong lin kt cng ha tr nh th no ? K nng Vit c CT e, CTCT ca mt s phn t c th. V s hnh thnh lin kt , , lai ha sp, sp2, sp3. II- Chun b GV chun b phiu hc tp. S s hnh thnh phn t hiro, s xen ph ss, pp, sp . Cc bn trong v cc obitan s, p hoc c th s dng phn mm trn my vi tnh biu din s xen ph cc obitan Phiu hc tp Ni dung 1. Vit cu hnh electron ca Na , Cl, H. Biu din s hnh thnh cc ion Na+, Cl , H+. Gii thch s hnh thnh phn t NaCl. S hnh thnh phn t NaCl da trn quy tc no v trnh by khi nim lin kt ion l g ? Ni dung 2. C th hnh thnh phn t H H, H Cl theo quy tc trn c hay khng ? Ti sao ? III- Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV
58

lin kt cng ho tr

Hot ng ca HS

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV s dng phiu hc tp s 1 kim tra bi c ri a ra kt lun : hnh thnh phn t mi nguyn t trn a ra 1 electron gp chung thnh i electron nhm tha mn quy tc bt t. LKHH hnh thnh theo cch ny gi l lin kt cng ha tr. Hot ng 2 : S hnh thnh phn t H2 GV ngh HS gii thch s hnh thnh phn t H2 theo HS c SGK v gii quy tc bt t, Nhn xt cp thch : electron chung c s dng + c cu hnh electron trong lin kt ny nh th no ? l 1s1. GV b sung quy tc vit CT e + c 1 cp electron dng v CTCT nh sau : CT electron l chung. H : H v CTCT l H H HS : Gia 2 nguyn t GV kt lun : l lin kt hiro c 1 cp electron cng ha tr khng phn cc. chung gi l lin kt n. Hot ng 3 : S hnh thnh phn t N2 GV ngh HS gii thch s hnh thnh phn t N2 theo quy tc bt t, Nhn xt cp electron chung c s dng trong lin kt ny nh th no ? GV kt lun : Lin kt trong phn t H2, N2 nh trn gi l lin kt cng ha tr. Vy lin kt cng ha tr l g ? Ti sao trong phn t H2, N2 l lin kt cng ha tr khng phn cc ? HS da vo cu to nguyn t v quy tc bt t gii thch v rt ra nhn xt : + C 3 cp electron l chung. + Kh N2 km hot ng. HS rt ra nhn xt : + Hai nguyn t ging nhau. + cc cp electron dng chung v gia. Hot ng 4 : S hnh thnh phn t HCl GV ngh HS gii thch s HS gii thch v vit CT hnh thnh phn t HCl da electron v CTCT. vo quy tc bt t. HS tr li khi nim GV yu cu HS nhc li khi m in v nhn xt : nim m in l g ? Bit cp electron chung b
59

m in ca clo l 3,16 ca lch v pha Cl do hiro l 2,20. T cho bit m in ca Cl > H. kh nng cp electron lin kt b lch v pha nguyn t ca HS : b sung cch vit nguyn t no ? v nhn xt : l lin kt GV gi HS b sung cch vit cng ha tr c cc. CT electron v CTCT. C nhn xt g v lin kt H Cl ? Hot ng 5 : S hnh thnh phn t CO2 GV yu cu HS vit CT e ca nguyn t C v O v gii thch HS : Vit cu hnh s hnh thnh phn t CO2 electron ca C v O, gii theo quy tc bt t. thch nh SGK. GV yu cu HS nhn xt v s HS nhn xt : electron C v O trong phn t + u c 8 electron lp CO2, cho bit m in ca ngoi cng t cu hnh C (2,55) ca O (3,44) nhn xt ca kh him. kh nng ht cp electron ca + Cp electron chung b nguyn t cc nguyn t trn. ht lch v O. GV gi HS gii thch ti HS gii thch : sao lin kt gia nguyn t O v + Lin kt cng ha tr C trong phn t CO2 l lin kt khng phn cc. cng ha tr khng phn cc ? + Do phn t CO2 c cu to thng nn hai lin kt i phn cc (C = O) trit tiu nhau. Hot ng 6 : S hnh thnh phn t SO2 GV yu cu HS vit cu hnh HS vit cu hnh electron vit di dng lng t electron lp ngoi cng di ca S v O. Nhn xt s dng lng t. Nhn xt : electron c thn ca nguyn + u c 6 electron lp t S v O. ngoi cng. GV gi HS biu din CTCT + 2 cp electron phn t SO2 : ghp i. + Hai electron c thn ca + 2 electron c thn. S gp chung vi 2 electron c HS biu din CTCT ca thn ca 1 trong 2 nguyn t O phn t SO2 theo s hng + Nguyn t S a mt cp dn ca GV. electron ring dng chung vi
60

nguyn t O cn li . + Cp electron chung biu din bng gch ni. + Cp electron cho nhn HS tr li nh SGK. bng mt mi tn c chiu hng v pha nguyn t nhn. GV t cu hi cho HS : lin kt cho nhn ? Hot ng 7 : Tnh cht ca cc cht c lin kt cng ha tr GV yu cu HS c thng tin HS c SGK, kt hp vi trong SGK v c v d phn t kin thc bit cho cc c lin kt cng ha tr c cc v d c th. v khng c cc ? trng thi ? HS c th d on mt GV ngh HS d on tnh s tnh cht vt l : cht vt l ? tan, kh nng dn in, ... Hot ng 8 : S xen ph ca cc obitan nguyn t trong s hnh thnh cc phn t n cht GV a ra hnh v 3.2 (SGK) trnh by s xen ph 2 obitan ss (ca phn t H2) hng dn HS quan st vng xen ph, c HS lng nghe GV, quan SGK v tr li phiu hc tp s st v tr li : 2 (Tho lun trn lp). 1. Cc electron tp trung 1. Xc sut c mt electron ln ch yu khu vc gia nht u ? c mt hai ht nhn. C mt 2 my electron ? electron . 2. Chu lc y gia 2 2. Vng xen ph ny chu cc proton v 2 electron. lc y v lc ht no ? Khi cc Chu lc ht gia cc lc y v lc ht cn bng electron vi hai ht nhn nhau th phn t H2 trng hng v tm phn t. thi nng lng cao hay thp ? Do lc y v ht bng GV b sung : gii thch lin nhau ; phn t H2 c nng kt cng ha tr gia 2 nguyn lng thp hn tng nng t H l mt lin kt bn. lng ca hai nguyn t ring r. Hot ng 9 : S hnh thnh phn t Cl2
61

GV ngh HS v hnh dng HS lm theo ch dn lng t cha electron c ca GV v nhn xt : thn ca clo kt hp hnh v phn t Cl2 hnh thnh 3.3 (SGK), hng dn HS quan st l nh s xen ph ca 2 vng xen ph, c SGK rt ra obitan p cha electron nhn xt. c thn. Hot ng 10 : S hnh thnh phn t HCl GV ngh HS vit cu HS vit cu hnh hnh electron di dng lng t electron ngoi cng di ca H v Cl. dng lng t v d on GV s dng hnh 3.4 (SGK) lin kt hoc phn mm m phng HS quan st, nhn xt: cho HS quan st v nhn xt + Do s xen ph gia LKHH trong phn t HCl c obitan 1s ca H v obitan hnh thnh nh s xen ph ca 3p c electron c thn cc obitan no ? ca Cl. Tng t nh trn GV cho HS HS vit, trnh by v trnh by s to thnh lin kt tr li : trong phn t H2S v rt ra + Do s xen ph ca 2 nhn xt ? obitan 1s ca 2 nguyn t GV s dng hnh 3.5 (SGK) H vi 2 obitan 3p cha hoc phn mm m phng electron c thn ca cho HS quan st. nguyn t S. + Gc lin kt trong H2S l 920 (gn vung gc). Hot ng 11 : Tng kt bi v cng c GV cng c li kin thc v lin HS n luyn li kin kt cng ha tr, s xen ph thc va hc trn lp. cc obitan nguyn t. Cho HS lm mt s bi tp trong SGK Bi 18 S lai ho cc obitan nguyn t. S hnh thnh lin kt n, lin kt i v lin kt ba I- Mc tiu
62

Gip HS hiu : Khi nim v s lai ho cc ocbitan nguyn t. Cc kiu lai ho sp, sp2, sp3. Lin kt , lin kt c hnh thnh nh th no ? Th no l lin kt n, lin kt i, lin kt ba ? Da vo s lai ha, gii thch dng hnh hc ca mt s phn t. II- Chun b 1. Gio vin : Tranh v cc kiu lai ho cc ocbitan (hnh 3.6, 3.7, 3.8) hoc dng cc qu bong bng minh ho cc kiu lai ho. 2. Phng php dy hc : Vn p gi m gii thch minh ho. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : Tnh hung hc tp Ti sao phn t CO2 c cu to thng, ti sao phn t H2O, NH3 c dng l hnh t din u ? Nguyn nhn dn n s nh hng hnh hc ca phn t l do s lai ha cc obitan nguyn t. Vy s lai ha l g ? Hot ng 2 : Xt phn t metan CH4 GV cho HS tho lun phiu HS tho lun trn lp : hc tp 1 : 1. C*c 4 electron c 1. Vit cu hnh electron ca thn ; H c 1 e. nguyn t C* ( trng thi kch 2. Do AO2s v 3AO2p ca thch) v ca nguyn t H ? C* xen ph vi 4AO1s ca 2. Gii thch s hnh thnh 4 nguyn t H. phn t CH4 theo cu to 3. C 3 lin kt (p s) c nguyn t v quy tc bt t ? NL nh nhau. 3. Nhn xt v nng lng v + 1 lk (s s) c NL gc lin kt ? khc vi (p s) GV thng bo : thc nghim + gc lin kt 90o). cho bit 4 lin kt C H trong phn t CH4 nh nhau v gc

H H H H

63

lin kt l 109028'. GV gii thch hnh dng phn t CH4 v hi HS c nhn xt g v s AO tham gia lai ho v s AO to ra ? sau khi trn ln cc AO c ging v khc nhau khng ? Vy s lai ho l g ? GV thng tin thm v : + Nguyn nhn s lai ho. + iu kin lai ho.

HS nhn xt c : + 1 AO2s trn ln 3 AO2p 4 AO lai ha sp3 nh nhau v hnh dng, kch thc nhng hng khc nhau. + 4 AO ny xen ph vi 4 AO1s ca H 4 lin kt C H ging nhau. + HS tr li ni dung s lai ha trong SGK. Hot ng 3 : Lai ho sp (lai ho ng thng) GV s dng tranh v hoc s HS quan st v nhn dng cc qu bong bng v xt : chm mt qu gii thiu l kiu lai ho sp. Sau xt phn t BeH2. GV c th pht vn HS v : kiu lai ha, hnh dng v gc lai ha ? + Lai ho sp : 1AO3 +1AOp 2AO mi. + 2 AO ny nm trn 1 ng thng nhng ngc chiu nhau. + Gc lai ho : 1800. Hot ng 4 : Lai ho sp2 (kiu tam gic) GV s dng tranh hnh 3.8 HS nhn xt : hoc s dng cc qu bong + Do 1AOs+2SOp3AO bng v li tip tc chm lai ha sp2. gii thiu l kiu lai ho sp2 + C 3AO ny hng v 3 ? Sau xt phn t BF3. GV nh ca tam gic c th pht vn HS v : Kiu u. lai ha, hnh dng v gc lai + Gc lai ho : 1200. ha ? Hot ng 5 : Lai ho sp3 (kiu t din)
64

GV s dng tranh hnh 3.9 hoc s dng 6 qu bong bng sau chm 1 qu gii thiu l kiu lai ho sp3 (nh xt phn t CH4). GV c th pht vn HS v : Kiu lai ha, hnh dng v gc lai ha ? GV khng nh vai tr quan trng ca thuyt lai ha trong vic gii thch dng hnh hc phn t. Hot ng 6 : S xen ph trc GV s dng tranh v s xen ph cc obitan ss, sp, pp (hnh 3.10a) tm hiu c im ca s xen ph ny ? Vy xen ph trc l g ? Lin kt to bi s xen ph trc l lin kt g ?

HS quan st v nhn xt : + Do 1AOs +3AOp 4 AO lai ha sp3. + 4 AO ny hng v 4 nh ca hnh t din u. + Gc lai ho : 109o28.

HS quan st v nhn xt c im : + Trc cc obitan lin kt (ss, sp, pp) trng vi ng ni tm ca hai nguyn t lin kt. + Khi nim xen ph trc (SGK). + l lin kt (bn).

GV s dng tranh 3.10b cho HS nhn xt s xen HS tm hiu c im ca ph bn : s xen ph ny ? + Trc cc obitan lin GV ngh HS t so snh kt (pp) song song vi s ging v khc nhau ca s nhau v vung gc vi xen ph trc v xen ph bn. ng ni tm ca hai nguyn t. + lin kt bn hn ). Hot ng 7 : Lin kt n
65

(km

GV yu cu HS nhc li s hnh thnh lin kt gia cc nguyn t trong phn t H2, HCl, Cc phn t lin kt vi nhau nh th no?

HS nhc li kin thc c : lin kt vi nhau bng mt cp electron chung, biu din bng du ().

* GV thng bo : y l lin kt n. HS rt ra nhn xt : GV yu cu HS da trn quan + X xen ph trc, lin im xen ph cc obitan rt kt n ( ). ra nhn xt c im ca + Bn vng. kiu lin kt ny ? GV kt lun. Hot ng 8 : Lin kt i GV hng dn HS da vo quy HS m t v nhn xt : tc bt t m t s hnh + Mi C c s lai ha thnh phn t C2H2, HS sp2. nghin cu SGK v quan st + C 3 lin kt C (lin hnh v s xen ph cc AO t kt gia C C v lin rt ra nhn xt ? kt gia hai C vi hai H). GV kt lun : Lin kt i + Mi C cn li 1 obitan biu din bng (=). p s xen ph vi nhau to lin kt . Hot ng 9 : Lin kt ba GV hng dn HS da vo quy tc bt t m t s hnh thnh phn t N2. Theo quan nim xen ph HS rt ra c im ca lin kt ba gia hai nguyn t N trong N2 ? GV kt lun (SGK) ; lin kt
66

HS nhn xt : + 3 electron c thn (2pz, 2px v 2py) + C mt lin kt (xen ph trc) + C hai lin kt .

i v lin kt ba c gi l lin kt bi.

Hot ng10 : Tng kt bi hc GV nhn mnh kin thc trng HS ghi nh cc khi tm ca bi v giao bi tp nim mi trong bi, vn v nh. dng lm cc bi tp trong sch. Bi 19 Luyn tp v : Lin kt ion. lin kt cng ha tr. Lai ha cc obitan nguyn t I- Mc tiu 1. Kin thc Nguyn nhn hnh thnh LKHH ; lin kt ion v bn cht ca lin kt ion ; lin kt cng ha tr v bn cht ca lin kt cng ha tr. S lai ho cc obitan (AO) nguyn t. S hnh thnh lin kt , lin kt . 2. K nng Phn bit c lin kt ion v lin kt cng ha tr da vo bn cht lin kt. Gii thch c dng hnh hc ca mt s phn t da vo s lai ho cc obitan nguyn t. III. Thit k hot ng dy hc A. Kin thc cn nm vng Hot ng 1 : Lin kt ho hc (trnh by theo nhm)
67

GV yu cu nhm 1 trnh by kin thc v LKHH di dng s Lin kt ha hc ? sau :


Nguyn nhn ?

Lin kt ion ? iu kin ? Bn cht ?

So snh s ging v khc nhau ?

Lin kt cng ha tr ? C my loi ? iu kin ? Bn cht ?

Hot ng 2 : S lai ha cc obitan nguyn t ( tho lun trc lp) GV yu cu nhm 2 trnh by kin thc v lai ha sp, sp2 v sp3 l g ? iu kin cc obitan c th lai ha c vi nhau ? GV yu cu nhm 3 tho lun kin thc v s xen ph l g ? Xen ph trc to lin kt ? Xen ph bn to lin kt ? bn ca cc lin kt ny c ging nhau khng ? GV giao nhim v cho nhm 4 da vo cc kiu lai ha trnh by kin thc v lin kt n, lin kt bi ? Nguyn nhn hnh thnh cc kiu lin kt ny ? B. Gii cc bi tp Hot ng 3 : Cho HS lm bi tp cng c kin thc hc. Dng bi tp vit cu hnh e, vit CT e, CTCT ca phn t n cht v hp cht. Dng bi tp da vo quy tc bt t gii thch s hnh thnh phn t (HNO3, Cl2,...). Dng bi tp s dng thuyt lai ha gii thch hnh dng phn t (CH4, C2H4,..). Bi 20 I- mc tiu
68

tinh th nguyn t. tinh th phn t

Gip HS bit : Th no l tinh th nguyn t ? tinh th phn t ? Tnh cht chung ca tinh th nguyn t, tinh th phn t ? II- chun b GV : Tranh v hoc m hnh m phng, phn mm v tinh th iot, nc , kim cng,.. my chiu a nng, my tnh,... Phng php dy hc : Vn p gi m gii thch minh ho. III-Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. Tnh hung hc tp Nh ta bit than , mui n,... tn ti di dng tinh th. Vy mng tinh th l g ? C my kiu mng tinh th ? Hot ng 2 : Mng tinh th nguyn t GV c th dng tranh v, HS quan st m hnh hnh 3.12 (SGK), phm mm tinh th kim cng, nhn v mng tinh th kim cng xt : m t, gii thch v yu cu + Do C lai ha sp3 cu HS nhn xt v : cu trc, lai to nn. ha, xen ph, nt, lin kt + Mi C lin kt vi 4 C trong mng, tnh cht chung khc 4 nh ca t ca mng tinh th nguyn t? din u. + u l lin kt mng kim cng bn, t0nc v ts0 cao. Hot ng 3 : Mng tinh th phn t GV s dng tranh hnh 3.13 HS quan st v nhn ( mng tinh th phn t I2) xt : cho HS quan st v nhn xt + Mng I2 : lp phng v cu trc ca n ? lm tng tm din. t vi mng tinh th phn t + Nc : t din u. nc (hnh 3.14). + Cc phn t nm GV : ti sao tinh th iot v nc nt mng. mm, t0nc thp, d bay hi ? GV kt lun : do lc tng tc HS c th nghin cu gia cc phn t l rt yu SGK tr li cu hi

H H H H

69

nn tinh th phn t c tnh ca GV : cc phn t cht nu trn. trong mng lin kt vi nhau bng lc tng tc gia cc phn t. Hot ng 4 : Cng c GV cho HS lm mt s bi HS lm bi tp tp trong SGK cng c cng c kin thc. kin thc v mng tinh th. Bi 21 I. Mc tiu Gip HS hiu : m in nh hng th no n cc kiu LKHH ? Phn loi LKHH theo hiu m in. II. Chun b GV : Chun b bng m in ca cc nguyn t nhm A (bng 2.3). HS : n li khi nim v m in III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : Tnh hung hc tp S khc nhau v m in gia cc nguyn t tham gia lin kt s quyt nh kiu lin kt. Vy hiu m in v LKHH lin quan vi nhau nh th no ? Hot ng 2 : Hiu m in v lin kt cng ha tr khng cc GV : Trong phn t H2, O2, HS tnh ton v nhn N2,... hiu m in ? Ti thy : sao lin kt trong phn t H2, + Hiu m in Cl2, li l lin kt cng ha ca HH, ClCl,.. bng tr khng cc ? (s dng bng khng (nguyn t ging m in) nhau).
70

Hiu m in v Lin Kt Ho Hc

H H H H

+ Cp electron chung khng lch v pha Thng bo quy c : O hiu no. m in < 0,4 lin kt + Lin kt cng ha tr cng ha tr c coi l khng khng cc. cc. HS phi nm chc quy c ny phn bit cc loi lin kt. Hot ng 3 : Hiu m in v lin kt cng ha tr c cc GV yu cu HS da vo hiu HS tnh ton thy: m in nhn xt + Hiu m in v cp electron chung v a ca H v Cl l 0,96 > ra kt lun v lin kt trong 0,4. phn t HCl. + Cp electron chung * GV thng bo : hiu m lch v pha Cl. cng ln th s phn cc + Lin kt cng ha tr cng mnh. c cc. Thng bo quy c : 0,4 hiu m in < 1,7 lin kt cng ha tr c coi l c cc. HS p dng quy c suy Tng t xt v so snh ra th t nh sau : HF > phn cc ca cc phn t sau HBr >NO. theo th t tng dn HBr, HF, NO. Hot ng 4 : Hiu m in v lin kt ion GV hng dn HS da vo hiu m in xc nh lin kt trong phn t NaCl, MgO,... ? * Thng bo quy c : hiu m in 1,7 lin kt ion. GV giao bi tp p dng : S dng hiu m phn bit cc loi lin kt trong cc phn t sau : Na2O, H2O, SO2, MgCl2, MgO, HI. HS tnh ton thy hiu m in ca Na v Cl l 2,23 >1,7 + L lin kt ion. HS lm bi tp GV giao : + Lin kt cng ha tr : H2O, SO2, HI + Lin kt ion : Na2O, MgO, MgCl2.
71

Hot ng 5 : Kt lun v cng c GV nhc li cc quy c v HS nm chc quy c : hiu m in. 0 hiu m in GV nhn mnh : cng khng < 0,4 lin kt cng c ranh gii r rt gia lin kt ha tr khng cc. cng ha tr v lin kt ion. 0,4 hiu m Luyn tp : phn bit u in < 1,7 lin kt l lin kt cng ha tr c cc cng ha tr c cc. v khng c cc trong cc Hiu m in phn t sau : HBr, NH3, H2, N2, 1,7 lin kt ion. NO2, SO3. HS t lm bi luyn tp trn lp. Bi 22 I. Mc tiu Gip HS bit : Ha tr ca mt nguyn t trong hp cht l g ? cch xc nh ha tr ca mt nguyn t trong lin kt ion v lin kt cng ha tr nh th no ? cch ghi k hiu ? Khi nin in ha tr ca mt nguyn t l g ? cch ghi k hiu in ha tr ? S oxi ha l g ? cc quy tc xc nh s oxi ha ? cch ghi s oxi ha. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : Tnh hung hc tp Xt cu hnh electron ca mt nguyn t cho php ta suy on kh nng nhng thu electron ca nguyn t tr thnh ion. S electron nhng hoc thu chnh l in ha tr ca mt nguyn t. Hot ng 1 : Ha tr trong hp cht ion GV yu cu HS tr li trong HS ghi qu trnh : Na phn t NaCl nguyn t Na v 1e Na+ : Na c in nguyn t Cl c in ha tr ha tr l 1.
72

Ha tr v s oxi ha

H H H H

Cl+1eCl : Cl c in ha tr l 1. Sau pht biu khi nim ha tr v in ha tr nh trong SGK. HS ghi li in ha tr ca Na v Cl trong phn t NaCl l : + in ha tr ca Na : 1+ + in ha tr ca Cl : 1 HS lm bi GV giao : in ha tr ca Ca, Mn, Al, Cl v O ln lt l 2+, 2+, 3+, 1 v 2. Hot ng 2 : Ha tr trong hp cht cng ha tr GV yu cu HS tr li trong HS vn dng kin thc phn t HCl ha tr ca H v c : Cl c tnh bng g ? Vy + Lin kt trong phn khi nim ha tr ca nguyn t HCl l lin kt cng t trong hp cht cng ha tr ha tr. c gi l g v cch tnh nh + C 1 cp electron th no ? dng chung. GV lu : cng ha tr c tnh + Cng ha tr ca H v bng s lin kt nn khng Cl l bng 1. mang du. HS pht biu khi nin Luyn tp : xc nh ha ha tr ca nguyn t tr ca cc nguyn t trong hp trong hp cht cng ha cht sau : CH4, NH3, H2O. tr HS lm bi tp:cng ha tr ca C, H, N v O ln lt l : 4, 1, 3 v 2. Hot ng 3 : S oxi ha GV yu cu HS c SGK v HS tr li khi nim v tr li : S oxi ha l g ? s oxi ha. GV yu cu HS nghin cu cc quy tc xc nh s oxi HS pht biu 4 quy ha ? tc xc nh s oxi l bao nhiu ? GV ngh HS hnh thnh khi nim in ha tr v ha tr ? Cch ghi nh th no ? GV gii thiu cch ghi in ha tr : gi tr in tch trc, du ca in tch sau. Luyn tp : xc nh ha tr (in ha tr) ca cc nguyn t trong cc trong cc phn t sau : CaCl2, MnCl2, Al2O3
73

* GV thng bo quy c ghi s ha. oxi ha : S oxi ha c t trn k hiu ca nguyn t, ghi du trc, s sau. HS lm bi tp trn lp : V-3
H 3 C C H 2 OH

d -1

+6 -2

S O3 ,

Ba S O 4 ,

+26 + -2

N H3 , H 3 C - C H 3 , K F , Mn Cl 2 K Mn O 4 , H Cl , Mg O .
+ +7 -2 + +2 -2

-3 +1

-3

-3

+ -

+2

-1

Luyn tp : xc nh s oxi Cu+2, Fe+2, Fe+3 c s ha trong cc hp cht sau : oxi ha ln lt l +2, +2, NH3, H3C CH3, KF, MnCl2, +3 KMnO4, HCl, MgO, Cu+2, Fe+2, Fe+3. Hot ng 4 : Cng c GV nhn mnh kin thc HS cn nm chc : khi nim ha tr v s oxi ha ; quy tc xc nh s oxi ha. GV giao bi tp cho 4 nhm. Bi 23 I. Mc tiu Gip HS hiu : Khi nim LKHH ? Tnh cht chung ca tinh th kim loi. Cc kiu mng tinh th ca kim loi thng gp. Mi lin quan gia mng tinh th v tnh cht chung ca kim loi. Bit da vo c im ca lin kt kim loi gii thch tnh cht chung ca tinh th kim loi. II. Chun b GV : M hnh cc mng tinh th lp phng tm khi, lp phng tm din, lc phng. Bng 3.15 Kiu cu trc mng tinh th ca cc kim loi trong BTH. HS : Tm kim thm tranh nh, mu vt, phn mm c trn mng internet.
74

Lin kt kim loi

III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : Tnh hung dy hc Nh ta bit, iu kin thng a s cc kim loi tn ti di dng tinh th. Ngi ta gi lin kt trong mng tinh th kim loi l lin kt kim loi. Vy th no l lin kt kim loi. Hot ng 2 : Khi nim v lin kt kim loi GV yu cu HS nghin cu HS nghin cu SGK v SGK v tr li cu hi : tr li cu hi ca GV : + Nguyn nhn hnh thnh + Cc ion dng kim loi lin kt kim loi. nt mng tng tc vi + Khi nim v lin kt kim cc electron t do. loi. + Khi nim (SGK). + Bn cht ca lin kt kim + Lc ht tnh in ion loi. electron. GV ngh HS so snh lin HS t lp ct (hoc kt kim loi v lin kt ion bng)so snh. (khi nim, bn cht). Hot ng 3 : Mt s kiu mng tinh th kim loi GV hng dn HS quan st m HS quan st phn hnh (hoc xem phn mm) bit c cu trc v v cu to mng tinh th lp cch sp xp cc phng tm khi, lp phng nguyn t v ion mi tm din, lc phng. Yu cu mng l rt khc nhau HS phn bit s khc nhau (SGK). ca mng trn l g ? GV pht vn : Cc em c HS nghin cu v nhn nhn xt g v c kht xt c : ( ) ca ba mng tinh th + c kht l khc ny ? Vy c kht cho nhau. ta bit ngha g ? + Biu th % V cc nguyn t trong tinh th
75 H H H H

v cho bit kiu mng. Hot ng 4 : Chia lp thnh 4 nhm GVgiao nhim v cho tng Nhm 1 : Nghin nhm nghin cu tng ct ct IA. bng 3.1 : phn loi v v c Nhm 2 : Nghin kiu mng tinh th cc kim ct IIA. loi. Nhm 3 : Nghin GV hng dn HS tho lun ct IB v IIB. trn lp. Nhm 4 : Nghin ct VIIIB. i din nhm trnh by trn bng. Hot ng 5 : Tnh cht ca tinh th kim loi GV pht vn HS : Hy d on mt s tnh cht vt l c bn ca tinh th kim loi ? Nguyn nhn gy ra tnh cht ? Hot ng 6 : Cng c GV phn vic cho 4 nhm hon thnh bi tp trong SGK. GV ch i din ca nhm 1 v 2 ln trnh by, sau l nhm 3 v 4. Bi 23 I. Mc tiu 1. Kin thc H thng ha ton b kin thc c hc chng 3 :
76

cu cu cu cu

HS t kin thc, thc t thy kim loi : + C tnh do, nh kim, dn nhit v in. + Do c cc electron t do, di chuyn.

Luyn tp chng 3

Phn bit v so snh c bn cht, iu kin hnh thnh lin kt ion, lin kt cng ha tr v lin kt kim loi. Da vo thuyt lai ha v s xen ph m rng hn v su sc hn kin thc v lin kt ion, lin kt cng ha tr, s chuyn tip gia lin kt ion v lin kt cng ha tr, gii thch hnh dng ca mt s phn t thng gp,.. Nu v phn bit c c im cu trc v tnh cht chung ca kiu mng tinh th nguyn t, tinh th phn t v tinh th kim loi. Phn bit c ha tr ca nguyn t trong hp cht ion v hp cht cng ha tr. Nm chc quy tc xc nh s oxi ha ca nguyn t trong hp cht l kin thc quan trng cho vic hnh thnh kin thc tip theo chng 4 : Phn ng oxi ha kh. 2. K nng Hiu v vn dng c khi nim m in, hiu m in d on c tnh cht ca lin kt. Da vo c im ca tng loi lin kt gii thch v d on c tnh cht ca mt s cht c cu trc tinh th. Xc nh c ha tr, in ha tr, s oxi ha ca nguyn t trong hp cht ion v hp cht cng ha tr ; quy c cch ghi nhng i lng . Gii c cc bi tp trong SGK v SBT ha hc 10. S dng thnh tho v tm kim c thng tin cn thit v lin kt, mng tinh th v cc kin thc ha hc khc gip chng ta hc tp mn ha hc ngy cng tt hn. II. Chun b Yu cu HS chun b trc bi luyn tp. GV c th chun b thm mt s phiu hc tp hoc s , biu bng.
77

III. Thit k hot ng dy hc B. Kin thc cn nm vng Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GVt cu hi cho HS : Chng ta c hc cc loi LKHH no ? Hot ng 2 : n li cc kiu LKHH theo s sau :
Lin kt ha hc

Lin ion

kt

Lin kt kim loi Bn cht v iu kin ?

Lin kt cng ha tr C cc : Bn cht v iu kin ? Khng cc : Bn cht v iu kin ?

Bn cht v iu kin ?

GV yu cu HS in tip cc cu tr li vo s . HS in tip cc kin thc vo m GV t cu hi. Hot ng 3 : Da vo s va hon thnh, GV hng dn HS so snh : 1. Lin kt ion v lin kt cng ha tr c g ging v khc nhau ? 2. Lin kt kim loi, lin kt ion v lin kt cng ha tr c g ging v khc nhau ? 3. Thc t cho thy vic phn bit lin kt ion v lin kt cng ha tr l khng r rng. Vy hiu m in c ngha nh th no cho vic phn loi hai lin kt ny? Da vo cc kin thc c hc, HS ln lt trnh by cc cu hi ca GV. Hot ng 4 : HS trnh by trn lp : 1. Phn bit cc kiu lai ha sp, sp2 v sp3.
78

2. Phn bit lin kt n, lin kt i, lin kt ba. 3. Xen ph trc, xen ph bn vi vic hnh thnh lin kt v lin kt ; bn ca cc lin kt ny. 4. Da vo thuyt lai ha gii thch dng hnh hc ca phn t CO2 v CH4. GV b sung v tng kt : s xen ph trc, xen ph bn v thuyt lai ha l kin thc rng hn gip chng ta gii thch c bn cht lin kt, hnh dng phn t Hot ng 5 : So snh cc kiu mng tinh th GV chun b sn mu phiu so snh (di dng bng) cho HS. HS tho lun v trnh by v in cc ni dung cn thiu trong bng : Lo i TT c tnh 1. Khi nim 2. Lin kt gia cc phn t cu to 3. c im v lc lin kt 4. Tnh cht chung Da vo bng ny GV hng dn HS so snh khi nim, c im cu to, lc lin kt v tnh cht ca cc cht c mng tinh th tng ng.
79

Tinh th ion

Tinh th nguyn t

Tinh th phn t

Tinh th kim loi

GV tng kt kin thc v mng tinh th. Hot ng 6 : Phn bit c ha tr v s oxi ha theo bng sau : Loi Mc 1. Khi nim 2. Cch xc nh 3. Cch ghi GV yu cu HS in y cc thng tin vo ch trng trong bng trn. GV tng kt li ton chng. C. Bi tp Hot ng 7 : GV cht li mt s dng bi tp thng gp trong chng 3 : + Bi tp phn loi nh gi lin kt da vo m in. + Bi tp v LKHH. + Bi tp v xc nh ha tr v s oxi ha trong hp cht ion v cng ha tr. + Bi tp v mng tinh th. GV giao nhim v cho tng nhm cha mt s bi c th trong SGK, tho lun. + Nhm 1 : cha bi 3 trang 100 SGK. + Nhm 2 : cha bi 4 trang 100 SGK. + Nhm 3 : cha bi 7 trang 100 SGK. + Nhm 4 : cha bi 8 v 9 trang 100 SGK. Sau mi bi cha GV cng c li kin thc hc. Ha tr trong Ha tr trong hp cht ion hp cht cng ha tr S oxi ha

80

81

Chng 4 phn ng ho hc A. M u Mc tiu ca chng HS bit v hiu : Bn cht v du hiu ca cht kh, cht oxi ho, s kh, s oxi ho, phn ng oxi ho - kh. Phn ng ho hc c chia thnh hai loi : phn ng oxi ho - kh v khng phi l phn ng oxi ho - kh. Khi nim phn ng to nhit v phn ng thu nhit. ngha ca phng trnh nhit ho hc. HS c k nng v thi : Xc nh thnh tho s oxi ho ca cc nguyn t ho hc. Nhn bit c cht oxi ha v cht kh, vit c cc bn phng trnh th hin s oxi ho v s kh trong phn ng oxi ho - kh c th. Cn bng phn ng oxi ho - kh theo phng php thng bng electron. Phn bit c phn ng oxi ho kh v phn ng khng phi oxi ho kh. Xc nh c mt phn ng thuc loi phn ng to nhit hay phn ng thu nhit da vo phng trnh nhit ho hc, bit cch vit phng trnh nhit ho hc, bit s dng gi tr H lm mt s php tnh v nhit lng ca qu trnh ho hc. Mt s im cn lu

1. H thng kin thc ca chng 4 Kin thc v phn ng oxi ho kh v nhit ca phn ng l trng tm ca chng 4.
82

lp 8, HS nm c cc nh ngha cht kh, cht oxi ho, s kh, s oxi ho, phn ng oxi ho kh da trn c s nhng v chim oxi. V th chng ny cn lm cho HS hiu c bn cht ca cht kh, cht oxi ho, s kh, s oxi ho, phn ng oxi ho kh da trn c s nhng kin thc v cu to nguyn t, LKHH. GV cn gip cho HS hiu c nguyn tc v vn dng phng php thng bng electron cn bng cc phn ng oxi ho kh. HS phi vn dng thnh tho cc kin thc v phn ng oxi ho kh phn bit mt phn ng ho hc c phi l oxi ho kh hay khng t nm c cch phn loi phn ng ho hc da vo s thay i s oxi ho. Khi nim hiu ng nhit phn ng l khi nim hon ton mi i vi HS, cn lm cho HS nh i vi phn ng to nhit th H < 0, phn ng thu nhit th H > 0, khng nn i xa SGK vo vic trnh by khi nim, cch tnh hiu ng nhit phn ng. Cc bi tp ch nu mc vn dng gi tr H cho ca phn ng tnh nhit lng to ra, thu vo khi mt lng cht no trong phn ng b tiu hao. 2. Phng php dy hc Cc kin thc ca chng 4 c khai thc ch yu da trn nn tng nhng kin thc sn c ca HS. Kin thc v cu to nguyn t, lin kt ho hc, s oxi ho c HS vn dng phn tch tm ra bn cht ca cht kh, cht oxi ho, s kh, s oxi ho, phn ng oxi ho kh sau tng hp v khi qut ho hnh thnh kin thc mi. Nn dng nhiu bi tp a dng, vi mc t d n kh HS xc nh s oxi ho, nm vng cc khi nim, lp phng trnh phn ng oxi ho - kh. Tng cng cc hot ng theo nhm, HS t nh gi kt qu hc tp pht huy tnh tch cc, ch ng ca HS.
83

B. Dy hc cc bi c th Bi 25 I. Mc tiu 1. Kin thc Hiu c th no l cht oxi ho, cht kh, s oxi ho, s kh, phn ng oxi ho kh theo thuyt cu to nguyn t. Bit lp phng trnh oxi ho - kh bng phng php thng bng electron. 2. K nng Rn k nng xc nh s oxi ho, cn bng PTHH, phn bit phn ng oxi ho - kh vi cc phn ng ho hc khc. II- Chun b GV giao cho hc sinh chun b mt s cu hi n tp kin thc c : Cu 1 : a. Th no l phn ng oxi ho - kh, cht kh, cht oxi ho, cho VD c th ? (tham kho SGK ho hc lp 8). b. Phn ng sau y c phi phn ng oxi ho - kh khng ? V sao ? Xc nh cht kh, cht oxi ho nu c : 4Na + O2 2Na2O Cu 2 : a. Nu qui tc xc nh s oxi ho cc nguyn t. b. Xc nh s oxi ho ca cc nguyn t trong cc cht sau : O 2, Na, H2O, NaCl, H2SO4, CuSO4 ? III- thit k hot ng dy hc Hot ng GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Th no l phn ng HS tho lun, n li kin oxi ho kh ? thc c v phn ng oxi ho kh hc lp 8.
84

Phn ng oxi ho - kh

Hot ng 2 : Phn ng oxi ho - kh GV : Xt phn ng ca Na vi O2 : 1. Vit PTHH ? 2. Phn ng c phi oxi ho - kh khng ? V sao ? 3. Xc nh cht kh, cht oxi ho ? GV : Sau y chng ta cng nghin cu bn cht ca phn ng oxi ho kh trn. 1. Hy cho bit lin kt ho hc trong phn t Na2O ? 2. Qu trnh hnh thnh lin kt ho hc trong phn t Na2O ? GV : Nh vy bn cht ca cht kh, cht oxi ho, phn ng oxi ho - kh gia Na v O2 l g ?

HS vn dng kin thc c tr li cu hi, tho lun chung rt ra cht kh, cht oxi ho, phn ng oxi ho kh da vo du hiu nhng v chim oxi nh SGK. HS vn dng kin thc v lin kt ho hc v cu to nguyn t tr li cu hi. HS tho lun chung rt ra nhn xt : - Cht kh Na nhng e. S oxi ho nguyn t Na l s nhng e Na Na+ + 1e - Cht oxi ho O2 nhn e. S kh nguyn t O l s nhn e O + 2e O2 - Na nhng e cho O2. HS tho lun v rt ra nhn xt : - Phn ng ca Na vi O2 : 4 Na 0 + O20 2 Na2+ O2 - Cht kh Na c s oxi ho tng v Na nhng e. - Cht oxi ho O2 c s oxi ho gim v O nhn e. - Phn ng oxi ho kh gia Na v O2 c s thay i s
85

GV : 1. Xc nh s oxi ho ? 4Na + O2 2 Na2O 2. Cht kh Na c s oxi ho tng hay gim ? V sao ? 3. Cht oxi ho O2 c s oxi ho tng hay gim ? V sao ? 4. Phn ng c s thay i s oxi ho khng ? V sao ? GV : Nh vy trong 2 du hiu xc nh phn ng

oxi ho kh : - Du hiu nhng v chim oxi. - Du hiu thay i s oxi ho. Du hiu no l du hiu cho thy bn cht ca phn ng ? GV : Xt phn ng ca Fe vi CuSO4 1. Vit PTHH ? 2. Da vo du hiu nhng v chim oxi, phn ng ny c phi oxi ho - kh hay khng ? GV : Hy xem xt bn cht ca phn ng : - Xc nh s oxi ho ? - S oxi ho cc nguyn t c thay i khng ? V sao ? GV : Phn ng gia Fe v CuSO4 c bn cht tng t phn ng oxi ho kh ca Na v O2 v th cng thuc loi phn ng oxi ho kh. GV: 1. Xc nh cht kh, cht oxi ho ? 2. Vit s kh, s oxi ho xy ra trong phn ng trn ?

oxi ho v c s cho - nhn e. HS tho lun rt ra du hiu thay i s oxi ho mi l du hiu bn cht ca phn ng oxi ho kh.

HS vit PTHH, da vo du hiu nhng v chim oxi nhn xt : - Phn ng khng phi oxi ho - kh v khng c s nhng v chim oxi. HS tr li cu hi rt ra : Fe0 + Cu+2SO4 Cu0 + Fe+2SO4 - S oxi ho ca nguyn t Fe tng t 0 +2, v Fe nhng e. - S oxi ho ca nguyn t Cu gim t +2 0, v ion Cu+2 nhn e . - Phn ng Fe vi CuSO4 c s thay i s oxi ho v Fe nhng e cho ion Cu2+ HS xc nh : - Fe l cht kh. S oxi ho Fe : Fe Fe+2 + 2e - Cu+2 l cht oxi ho. S kh : Cu+2 + 2e Cu

86

GV : Xt phn ng ca H2 v Cl2 1. Vit PTHH ? 2. Xc nh s oxi ha cc nguyn t ?

GV : Phn ng ca H2 v Cl2 tuy khng c s cho v nhn hn electron nhng vn c s dch chuyn electron nn c s thay i s oxi ho tng t nh phn ng ca Na vi O2, phn ng Fe vi CuSO4 v vy cng l phn ng oxi ho kh. GV : 1. Xc nh cht oxi ho, cht kh ? 2. S oxi ho, s kh ? HS xc nh : - H2 l cht kh. S lm tng s oxi ho ca H l s oxi ho. - Cl2 l cht oxi ho. S lm gim s oxi ho ca Cl l s kh. - Phn ng tn ti ng thi s oxi ho v s kh v vy cng l phn ng oxi ho kh. Hot ng 3 : nh ngha GV : Cho bit du hiu v HS xem xt li ton b cc bn cht : VD nghin cu v phn ng oxi ho kh, nu : 1. Cht kh, cht oxi ho ? - Du hiu xc nh cht 2. S kh, s oxi ho? kh, cht oxi ho, s kh, s 3. Phn ng oxi ho kh ? oxi ho, phn ng oxi ho GV hng dn HS rt ra nh kh l s thay i s oxi ngha. ho, bn cht l s chuyn
87

=> Phn ng gia Fe v CuSO4 tn ti ng thi s oxi ho, s kh v vy cng l phn ng oxi ho kh. HS tr li cu hi, tho lun, rt ra : PTHH : H20 + Cl20 2H+1Cl-1 - S oxi ho ca H tng t 0 +1 v e ca H dch chuyn sang Cl. -S oxi ho ca Cl gim t 0 1 v Cl ht e ca H v pha mnh.

e. HS rt ra nh ngha nh SGK. Hot ng 4 : Cng c v vn dng nh ngha v phn ng oxi ho - kh HS lm bi tp 1, 2, 3, 4, 5 SGK trang 102, 103. (ht tit 1) Hot ng 5 : Lp phng trnh ho hc ca phn ng oxi ho kh (tit 2 ) GV nu ngn gn mc tiu ca tit hc. GV : lp mt phng trnh biu din phn ng ho hc cn phi bit : - Cng thc ho hc cc cht tham gia v to thnh sau phn ng. - La chn h s thch hp thc hin cn bng phn ng. GV gii thiu cho HS nguyn tc cn bng nh SGK. HS tin hnh cc bc cn GV : bng. Th d 1 : Lp PTHH ca HS trnh by ngn gn phn ng oxi ho kh sau vic cn bng mt PTHH y : ca phn ng oxi ho kh : Fe + Fe2+3O3 + C+4O Fe2O3 + CO Fe0 CO2 + C+4O2 GV gii thiu tng bc cn cht oxi ho : Fe+3, cht bng, yu cu HS tin hnh kh: C+4 cc bc . s kh : Fe+3 + 3e Khi HS thc hin xong Fe0 2 cc bc, GV nn hng dn HS s oxi ho : C+4 C+2 + trnh by ngn gn vic 2e 3 cn bng mt PTHH ca Kt qu : 2 Fe phn ng oxi ho - kh. Fe2O3 + 3CO + 3CO2 HS cn bng PTHH th d
88

GV yu cu HS lp PTHH 2, tham kho SGK xc nh ca phn ng oxi ho kh vai tr mi trng v cch th d 2 theo cc bc nh tm h s ca HCl. trn. Hot ng 6 : ngha ca phn ng oxi ho kh GV : Nu ngha ca phn HS tham kho SGK nu ngha ca phn ng oxi ho ng oxi ho kh ? kh, lin h thc tin rt ra kt lun : Hot ng 7 : Tng kt v vn dng HS lm cc bi tp s 6,7 SGK trang 103, 104. Bi 26 I- Mc tiu Cng c kin thc v phn loi phn ng ho hc, xc nh s oxi ho v nhn ra phn ng oxi ho - kh. Bit da vo s thay i s oxi ho phn loi phn ng ho hc thnh 2 loi : phn ng oxi ho - kh v phn ng khng phi oxi ho - kh. Bit th no l phn ng to nhit, phn ng thu nhit, nhit phn ng (H) , phng trnh nhit ho hc. II- Chun b GV chun b phiu hc tp, hnh v s 4.1, 4.2 nh trong SGK. Phiu hc tp Ni dung1. Phn ng c s thay i s oxi ho, khng c s thay i s oxi ho Bng 1. Kt lun : Da vo du hiu s oxi ho c th phn phn ng ho Th d v phn ng trong hc thnh nhng loi no ? Phn C s thay Khng c s S ng ? i s oxi ho thay i s oxi ho 89 A+B AB AB A+B AB+CD AD+ CB AB+C AC+B phn loi phn ng ho hc trong ho v c

Ni dung 2. Phn ng to nhit, phn ng thu nhit Bng 2. Phn ng nh ngha VD Nhit phn ng (H) Cho phng trnh nhit ho hc sau : H2(k) + 1/2O2(k) H2O(l) H = 285,8 kJ Em bit g v phn ng t nhng thng tin trong phng trnh ? III- Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : C th phn loi phn ng ho hc thnh nhng loi no ? Bi hc ny s gip chng ta tr li cu hi trn. Hot ng 2 : Phn ng c s thay i s oxi ho, v phn ng khng c s thay i s oxi ho. GV : Hy in y cc HS thc hin ni dung 1 thng tin, v tr li cu hi trong phiu hc tp, tho ni dung 1 (phiu hc tp). lun, rt ra nhn xt nh SGK. HS tr li cu hi vo phiu hc tp, tho lun v rt ra s phn loi phn ng ho hc nh SGK. Hot ng 3 : Phn ng to nhit, phn ng thu nhit GV : Gii thiu cho HS, da HS tham kho SGK, lin h vo nhit to ra hay thu thc t tr li ni dung 2 vo ngi ta phn lm hai trong phiu hc tp (bng loi : phn ng to nhit v 2), tho lun v rt ra kt phn ng thu nhit, yu cu lun v phn ng to nhit, HS hon thnh ni dung 2 phn ng thu nhit nh SGK. trong phiu hc tp.
90

Phn ng to nhit

Phn ng thu nhit

GV gii thiu cho HS v HS tho lun v rt ra kt nhit phn ng v cc gi lun v khi nim hiu ng tr ca H trong cc phn nhit ca phn ng ho ng, cho HS quan st hnh hc, cc gi tr ca n nh 4.1 ; 4.2 trong SGK. SGK. GV gii thiu cho HS v ph- HS rt ra th no l phng ng trnh nhit ho hc, trnh nhit ho hc v ly VD, ch r cho HS c ngha ca n. c cc thng tin trong phng trnh nhit ho hc. Hot ng 4 : Tng kt v vn dng HS thc hin cc bi tp 1, 2, 5, 6 trang 109, 110 trong SGK. Bi 27 I- Mc tiu Cng c kin thc v phn ng oxi ho kh, phn loi phn ng ho hc, phn ng to nhit, phn ng thu nhit. Rn k nng lp PTHH ca phn ng oxi ho - kh theo phng php thng bng electron. II- Chun b GV c th p dng phng php dy hc d n, giao cho HS cc nhim v c th thc hin mc tiu bi hc v t chc bo co kt qu trong gi hc. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Da vo s oxi ho ta c th phn loi phn ng ho hc thnh nhng loi no ? Du hiu bn cht v lp PTHH ca phn ng oxi ho kh nh th no ? Hot ng 2 : Kin thc cn nm vng GV : Hy cho bit : HS tr li cu hi, tho lun 1. Th no l phn ng oxi v rt ra kt lun nhng
91

Luyn tp chng 4

ho kh ? kin thc cn nh v phn 2. Th no l cht kh ? ng oxi ho kh nh SGK. cht oxi ho ? 3. Th no l s kh, s oxi HS nu phng php thng ho ? bng electron, nguyn tc, GV : cn bng phn ng cc bc cn bng PTHH ca oxi ho - kh, c th dng phn ng oxi ho - kh. phng php cn bng no ? Nu nguyn tc, cc HS tr li cu hi, tho bc cn bng ? lun, kt lun v cch GV : Da vo du hiu s phn loi phn ng ho hc oxi ho : nh SGK. 1. C th phn phn ng ho hc lm my loi ? l nhng loi no? 2. Cc phn ng : ho hp, HS tr li cu hi, kt lun phn ng trao i, phn v phn loi phn ng ho ng th, phn ng phn hc da vo nhit km theo hu, phn ng no thuc phn ng. loi phn ng oxi ho - kh ? GV : Da vo nng lng km HS tr li cu hi, kt lun theo phn ng ho hc di nh SGK. dng nhit c th phn loi phn ng ho hc thnh nhng loi no ? GV : Nhit phn ng l g ? k hiu ? n v ? Cho bit cc gi tr ca nhit phn ng trong phn ng to nhit, phn ng thu nhit ? Hot ng 3 : Bi tp vn dng HS lm cc bi tp 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9cde, 10a, 11 trong SGK trang 112, 113. Bi 28 I- Mc tiu
92

bi thc hnh s 2 phn ng oxi ho - kh

Bit c mc ch, cch tin hnh cc th nghim. S dng dng c, ho cht thc hin an ton, thnh cng cc th nghim trong bi. Quan st, gii thch hin tng xy ra, vit PTHH ca phn ng. II- Chun b 1. Dng c : Xem SGV. 2. Ho cht : Xem SGV. Dng c, ho cht cho HS thc hnh th nghim theo nhm. 3. Hc sinh n tp nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong tit thc hnh. Nghin cu trc bit c dng c, ho cht v cch thc hin tng th nghim. 4. Gio vin chun b mt s phiu hc tp Phiu s 1: Hy chn dng c, ho cht thch hp thc hin cc th nghim chng minh cho cc bin i : Fe + 2H+ Fe + Cu2+ Phiu s 2 : Ngi ta c th dng kh CO2 dp tt m chy c Mg kim loi c khng ? Gii thch, vit PTHH ca phn ng. Phiu s 3 : Khi nh t t tng git dd KMnO4 long vo hn hp dd FeSO4 v H2SO4 s c hin tng g xy ra, gii thch, vit PTHH ca phn ng. III. mt s lu
93

Fe2+ + Fe2+ +

H2 Cu

1. y l bi thc hnh cng c, khc su hn cho HS nhng kin thc v phn ng oxi ho kh. V vy GV cn hng dn HS bit quan st nhn ra nhng du hiu ca hin tng phn ng xy ra. 2. Nhng ni c iu kin, hc sinh kh, thnh tho trong thc hnh th nghim th : Phn ng ca kim loi vi dd axit ngoi vic thc hin th nghim ca Fe vi dd H 2SO4, c th thc hin mt s th dd HCl v.v... nghim khc nh Zn vi dd H2SO4 ; Zn vi rt ra bn cht ca cc phn ng. Phn ng ca kim loi vi dd mui ngoi phn ng Fe vi dd CuSO4, c th thc hin mt s phn ng khc nh Zn vi dd CuSO4 ... 3. Th nghim phn ng oxi ho - kh trong mi trng axit rt gn vi nhng phn ng phn tch nh tnh bng phng php chun , GV cn thc hin mu cho thc hin mu cho HS xem ng tc dng ng nh git, nh tng git dd KMnO4vo ng nghim cha hn hp H2SO4, FeSO4 lc, quan st v nhn ra s chuyn mu v kt thc phn ng. 4. GV c th th hin cc phiu hc tp ln bn trong, dng my chiu t chc hot ng ny cho HS s hiu qu hn. 5. Phn b thi gian, c th thc hin. IV. Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit thc hnh 1. GV : - Nu mc tiu tit thc hnh. - Nhng yu cu HS phi thc hin trong tit hc. 2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi ca HS v hng dn HS thc hin nhim v tit thc hnh.
94

3. Gio vin thc hin mu mt s thao tc (gi ti lu th 3). Hot ng 2 : Phn ng ca kim loi v dd axit HS thc hin th nghim nh hng dn trong SGK Quan st hin tng xy ra, gii thch, vit PTHH, xc nh vai tr cc cht trong phn ng. C bt kh hiro bay ra, km tan dn trong dd. Gii thch phi dng s trao i electron hay s thay i s oxi ho ca cc nguyn t tham gia phn ng. Hot ng 3 : Phn ng gia kim loi v dd mui. HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. Quan st hin tng xy ra, gii thch, vit PTHH ca phn ng. Hin tng : Trn mt chic inh st c ph dn dn mt lp mu nu ( l Cu c gii phng), mu xanh ca dd CuSO4 gim dn do phn ng to thnh dd FeSO4 khng mu. Hot ng 4 : Phn ng gia kim loi magie v kh cacbonnic. HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. HS quan st hin tng xy ra, gii thch, vit phng trnh. Hot ng 5 : Phn ng oxi ho kh trong mi trng axit HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. GV : Hng dn HS quan st hin tng : mu tm ca dd KMnO4 mt i khi nh tng git vo hn hp dd FeSO4 v H2SO4. n khi mu tm ca dd KMnO4 khng nht i na th dng khng nh tip KMnO4 na. Hot ng 6 : Cng vic cui tit thc hnh GV : Nhn xt, nh gi tit thc hnh. Yu cu HS vit tng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc.
95

96

Chng 5 nhm halogen A. M u Mc tiu ca chng HS bit : Cu to nguyn t, s oxi ho ca cc halogen trong cc hp cht. Tnh cht vt l, ho hc c bn, ng dng v phng php iu ch cc halogen v mt s hp cht quan trng ca chng. HS hiu : V sao halogen c tnh oxi ho mnh. Nguyn nhn s ging nhau v tnh cht ho hc cng nh s bin i c quy lut tnh cht n cht, hp cht ca cc halogen. Nguyn tc chung iu ch cc halogen. HS c k nng v thi : Quan st, lm mt s th nghim v gii thch hin tng cc th nghim hoc hnh nh th nghim v tnh cht ho hc, tnh cht vt l ca halogen v hp cht ca chng. Vn dng nhng kin thc hc v cu to nguyn t, LKHH, m in, s oxi ho v phn ng oxi ho kh gii thch mt s tnh cht ca n cht v hp cht ca halogen. Vit PTHH minh ho cho tnh cht ho hc ca n cht v hp cht halogen. Gii bi tp nh tnh v nh lng c lin quan n kin thc trong chng. Gio dc lng say m, thc hc tp, thc bo v mi trung. Mt s im cn lu Halogen l nhm nguyn t u tin c nghin cu sau khi HS hc cc l thuyt ch o (cu to nguyn t, BTH, nh lut tun
97

hon, LKHH, phn ng oxi ho kh...). V vy cn dng phng php suy din hay din dch (i t ci chung n ci ring) d on tnh cht ca n cht v hp cht halogen. Khi nghin cu flo, brom, iot c th dng phng php loi suy (i t ci ring bit ny n ci ring bt khc). GV cn hng dn HS so snh cu to ca clo vi cc halogen khc, t tnh cht ho hc ca clo suy ra tnh cht ho hc ca cc halogen khc. Trong cc bi luyn tp, cn dng phng php so snh, i chiu thy c s ging v khc nhau v cu to, tnh cht cc halogen v hp cht ca chng ng thi nu bt c s bin i c quy lut minh chng cho nhng kin thc hc trong l thuyt ch o. Halogen v hp cht ca chng c nhiu ng dng trong i sng v sn xut, GV cn khai thc kha cnh thc tin, gn kin thc khoa hc vi thc tin HS thy c ngha ca vic hc tp b mn. B. Dy hc cc bi c th Bi 29 I- Mc tiu Bit c v tr trong BTH cc nguyn t, c im chung v cu to nguyn t, cu to phn t, s oxi ho ca cc nguyn t trong nhm halogen. Hiu c tnh cht ho hc c trng ca cc nguyn t trong nhm halogen l tnh oxi ho mnh, v sao tnh cht l, ho hc ca cc halogen bin i c quy lut. II- Chun b BTH cc nguyn t ho hc, bng 5.1 SGK - Mt s c im ca cc nguyn t nhm halogen. tng cng mc ch ng ca HS, GV c th giao cho HS chun b trc mt s ni dung kin thc v BTH cc nguyn t ho hc c lin quan. C th l :
98

KhI qut v nhm halogen

1. Cc nguyn t trong cng mt nhm A c nhng c im g ging nhau ? a. V cu to lp electron ngoi cng (trng thi c bn, trng thi kch thch) ? b. S electron c thn lp electron ngoi cng ? c. S oxi ho ? d. Tnh cht ho hc ca nguyn t. Vn dng i vi nhm VIIIA. 2. F c g khc vi Cl, Br, I ? a. Cu to lp electron ngoi cng ( trng thi c bn, trng thi kch thch), s electron c thn c kh nng tham gia LKHH ? b. m in ? c. S oxi ho ? 3. Cc quy lut bin i tun hon cu to (bn knh nguyn t, m in, tnh kim loi, phi kim, tnh oxi ho), tnh cht cc nguyn t, tnh cht cc n cht. Vn dng cc quy lut i vi cc nguyn t thuc nhm VIIA ? C th thit k bi ging bng phn mm Powerpoint. III- thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : - Nhm halogen gm nhng nguyn t no ? HS nm c mc tiu v - Cc quy lut v cu to v nh hng bi hc. tnh cht cc cht th hin trong nhm halogen nh th no ? Hot ng 2 : V tr nhm halogen trong BTH cc nguyn t GV treo BTH, gii thiu cho HS s dng BTH, xc nh HS nhm halogen, yu cu v tr nhm, c tn, vit HS nu tn, vit k hiu cc k hiu cc nguyn t nguyn t trong nhm. halogen.
99

GV : V tr ca cc nguyn HS tham kho SGK tr li t nhm halogen trong chu cu hi. k c im g c bit ? Hot ng 3 : Cu hnh electron nguyn t v cu to phn t ca cc nguyn t trong nhm halogen GV : T v tr trong BTH HS trnh by bi chun b, (chu k, nhm A) hy cho tho lun b sung kin bit cu to lp electron thc v rt ra : ngoi cng ca nguyn t - S lp e = s th t chu k cc nguyn t nhm VIIA ? = n. - S e ngoi cng ca nguyn t cc nguyn t nhm A = s th t nhm Yu cu HS tr li cu hi 1 =7. Lp (a, b, c) , 2. e ngoi cng ca nguyn t cc nguyn t nhm VIIA l : ns2np5 T HS vit s phn b electron theo obitan v xc GV : Hy vit cng thc nh s electron c thn phn t, cng thc trng thi c bn v trng electron, cng thc cu to, thi kch thch : cho bit loi LKHH trong F : c 1e c thn phn t n cht Cl, Br, I : c 1, 3, 5, 7e c halogen ? thn. GV : Cho bit c im HS vn dng kin thc nng lng lin kt trong cc phn LKHH tr li cu hi. halogen ? c im cho thy phn t cc halogen bn hay km bn ? d hay HS tham kho bng 5.1 kh tham gia vo phn ng SGK, nu c im nng ho hc ? lng lin kt ca halogen t suy ra phn t X2 d tch thnh 2 nguyn t, c ngha l phn t km bn d dng tham gia vo phn ng ho hc. Hot ng 4: Khi qut v tnh cht ca cc halogen GV : Nhng tnh cht vt l HS tham kho SGK nu no bin i c quy lut ? c : trng thi tp hp, mu V sao nhng tnh cht sc, nhit nng chy, li bin i c quy nhit si bin i c
100

lut ? GV hng dn HS tm hiu c im chung v cu to n cht cc halogen. (thnh phn u l X2, u c lin kt cng ho tr) tr li cu hi. GV b sung thm tnh tan, tnh c. GV yu cu HS tr li cu hi 1d.

quy lut. HS tr li cu hi, tho lun, rt ra : - Lp electron ngoi cng ca nguyn t = 7 => tnh phi kim, nguyn t c kh nng thu thm 1e => u c s oxi ho 1. X + 1e X - m in ln => l cc phi kim in hnh, c tnh oxi ho mnh. GV : Em hy ly VD v cc HS dn ra cc VD minh ho hp cht ca halogen trong nh HCl, HBr, HI, HF, NaCl, s oxi ho ca halogen NaBr l 1 ? GV nhn xt v hng dn HS rt ra kt lun nh SGK. HS rt ra kt lun. GV yu cu HS tr li cu HS tr li cu hi, tho hi 3. lun, rt ra th t tnh phi kim ca cc nguyn t nhm halogen vi cc nguyn t trong chu k : (F > O > N >, Cl > S,) => halogen l cc cht oxi ho mnh nht so vi cc nguyn t trong cng chu GV : V sao trong tt c cc k. hp cht F lun c s oxi ho Tnh phi kim, tnh oxi ha 1 cn cc halogen khc c ca cc nguyn t nhm cc s oxi ho 1, +1, +3, halogen theo trnh t F > C +5, +7 ? l> Br > I. HS so snh m in ca F vi cc nguyn t khc, c im cu to electron lp ngoi cng ca cc nguyn t Cl, Br, I (trng thi c bn, trng thi kch thch) gii thch v rt ra kt lun v s oxi ho ca halogen.
101

Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm cc bi tp trong SGK. Bi 30 clo

I- Mc tiu Bit c : Tnh cht vt l, trng thi t nhin, ng dng ca clo, phng php iu ch clo trong PTN v trong cng nghip. Hiu c : Tnh cht ho hc c bn ca clo l phi kim in hnh, c tnh oxi ha mnh. Clo cn c tnh kh. II- Chun b Tit 1: (GV nn dng phn kt thc tnh cht ho hc ca clo). Ha cht : 2 bnh ng kh clo, 1 bnh ng dd nc clo, Na, dy Fe, th nghim m phng clo tc dng vi hiro, dd KI, KBr, qu tm, tha thu tinh. Tit 2 : Dng c v ho cht iu ch clo trong PTN, n cn, kp g, hoc th nghim m phng iu ch clo trong PTN. M hnh iu ch clo trong cng nghip (thng in phn NaCl). GV c th p dng phng php dy hc d n, giao cho HS tm hiu v cc ng dng v tc hi ca clo v nhng vn mi trng c lin quan n clo, tu theo iu kin, hon cnh c th giao cho HS lm mt bi trnh din a phng tin, hoc mt bi vit tm hiu v ng dng v tc hi ca clo. GV giao bi vo cui tit 1, thu bi, kim tra, nh gi, chn nhm c kt qu tt nht trnh by trong gi hc sau. GV c th son bi bng phn mm Powerpoin. Phiu hc tp Ni dung 1. Nghin cu tnh cht vt l ca clo - Trng thi ? - Nng hay nh hn khng kh ? - Mu sc ? - c hay khng ? - Tnh tan ? - Cc tnh cht khc ? Ni dung 2. Nghin cu tnh cht ho hc 1. Nhn xt v cu to : - Cu hnh electron ca clo trng thi c bn, trng thi kch thch ? - S electron c thn ? - So snh m in ca clo vi nguyn t khc ?
102

2. T cu to, d on tnh cht ho hc ca clo : - Clo c tnh cht g ? v sao ? - Clo tc dng c vi nhng ho cht no ? 3. Cc phn ng chng minh tnh cht ho hc ca clo : Tn th Hin tng Gii thch , nghim PTHH Na + Cl2 Fe + Cl2 H2(k) + Cl2(k) Qu tm + Cl2 kh Qu tm + dd Cl2 Cl2 + dd NaBr Cl2 + dd NaI Vn dng tnh cht ho hc ca clo lm cc bi tp sau y : Bi 1 : Hy vit cc PTHH ca Cl2 tc dng vi n cht, hp cht iu ch FeCl3 . Bi 2 : Clo tc dng c vi nhng ho cht no sau y, hy chn 1 phng n ng nht: A. Cu, NaBr, KOH, CH4, FeSO4. C. Mg, C6H6, KF , KI, KOH. B. Fe, O2, H2, H2O, NaOH. D. Na, Na2O, NaOH, NaBr, NaI. 4. Kt lun v tnh cht ho hc ca clo. III- Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : Clo l nguyn t tiu biu v quan trng nht trong nhm halogen. Trong chin tranh th gii ln th hai, pht xt c dng kh clo git ngi hng lot. Tuy nhin nhng hp cht ca clo rt quen thuc v v cng quan trng i vi cuc sng ca chng ta nh mui n NaCl, axit clohiric c trong dch v d dy, mt s thuc tr su, phn bn ho hc, dc phm, thuc ty. Vy ti sao pht xt c li s dng clo lm v kh ho hc ? clo c tnh cht vt l, tnh cht ha hc g ? clo c nhng ng dng g v iu ch clo nh th no ? Hot ng 2 : Tnh cht vt l GV cho HS quan st bnh HS quan st bnh ng ng kh clo, bnh ng kh clo v bnh ng dd
103

dd nc clo v yu cu HS clo v tr li cu hi v hon thnh ni dung 1 tnh cht vt l ca clo trong phiu hc tp. ni dung 1 trong phiu hc tp. GV hng dn cho HS nu HS tham kho SGK v tr li gp trng hp ng c kh do clo rt c, clo ph hoi clo th s cu ban u l nim mc ng h hp gy a ngay nn nhn ra ni cht ngi. thong kh v h hp nhn to. HS gii thch da vo t GV : Nu nh my ho cht khi ca clo so vi khng thi trc tip kh clo ra kh tr li cu hi v khng kh bng nhng ng tham kho SGK b sung khi rt cao, th vic lm thm mt s tnh cht vt l c gy c trc tip khc ca clo nh nhit cho con ngi sng trong khu ho lng, ho rn. vc hay khng ? Ti sao ? Hot ng 3 : Tnh cht ha hc GV yu cu HS tr li ni HS tr li cu hi, tho dung 2.1 trong phiu hc lun, kt lun v : tp. - Cu hnh electron ca clo GV : Vi c im v cu (trng thi c bn, kch hnh electron v m thch). in hy gii thch : - S electron c thn c - Trong hp cht vi flo v oxi, kh nng tham gia LKHH. clo c s oxi ha dng (+1, - m in F > O > Cl > +3, +5, +7), cn trong cc cc nguyn t khc. trng hp khc clo ch c s HS tin hnh : oxi ha 1 ? - So snh m in ca clo vi F, O => trong hp cht vi F, O clo c s oxi ho dng, trong hp cht vi cc nguyn t khc clo c s oxi ho m. - Clo c 1, 3, 5, 7 electron c thn lp electron ngoi cng (trng thi c bn, kch thch) => cc s
104

GV : T nhng c im trn cho bit tnh cht ho hc c bn ca clo l g ?

GV : - Clo c cc s oxi ho : 1 0 +1, +3, +5, +7 (hp cht) n cht ( hp cht ) V th trong mt s phn ng s oxi ho ca clo c th tng ln, th hin tnh kh. GV : Em bit clo c th tc dng vi nhng ho cht no ? GV : Sau y chng ta s cng xem xt bn cht v vai tr ca clo trong cc phn ng ho hc .

oxi ho + l +1, +3, +5, +7. - Clo c 7e lp electron ngoi cng nn s oxi ho m l 1. HS tin hnh d on tnh cht ho hc ca clo : - Cl c 7e ngoi cng => clo l mt phi kim, nguyn t d thu thm 1e t cu hnh kh him Ar : Cl0 +1e Cl - Clo c m in ln => clo l mt phi kim hot ng, c tnh cht c trng l tnh oxi ho mnh.

Nu cc phn ng ho hc ca clo nh tc dng vi kim loi, hiro, nc, dd kim HS quan st th nghim, nu hin tng, gii thch, vit cc PTHH v vai tr ca clo trong phn ng cui cng rt ra kt lun : GV lm th nghim Na, Fe - Clo tc dng mnh vi kim tc dng vi clo, yu cu HS loi to thnh mui clorua l tr li cu hi trong phiu hp cht ion, phn ng xy hc tp. ra nhanh, to nhiu nhit km theo pht sng. PTTQ : 2R0 + nCl2 - Cc phn ng u l phn ng oxi ho kh, clo ng vai tr cht oxi ho. GV cho HS quan st th HS tr li cu hi vo nghim m phng Cl2 tc phiu hc tp, tho lun
105
2R n + Cln1

dng vi H2. GV yu cu HS vit PTHH clo tc dng vi hiro, xc nh bn cht ca phn ng, vai tr ca clo trong phn ng. GV cha bi ca HS, t chc cho HS tho lun.

GV hng dn 1 HS lm th nghim ln lt cho mt mu giy qu kh vo l kh Cl2 v mt mu giy qu vo bnh ng dd Cl2. GV yu cu HS tr li cu hi trong phiu hc tp, t chc cho HS tho lun kt qu v rt ra kt lun. GV : Vit PTHH ca Cl2 tc dng vi NaOH ? xc nh bn cht ca phn ng ? vai tr ca clo trong phn ng ? GV hng dn 1 HS lm th nghim cho dd clo tc dng vi dd KBr, KI. GV yu cu HS tr li cu hi trong phiu hc tp, tho lun kt qu. GV : Clo cn oxi ho vi nhiu cht kh khc. Hy hon thnh cc PTHH sau y : Cl2 + SO2 + H2O ? ? Cl2 + FeCl2

kt qu v rt ra nhn xt. HS lm th nghim, quan st, nu hin tng, gii thch, vit PTHH, xc nh bn cht ca phn ng, vai tr ca clo trong phn ng. Tin hnh tho lun cha bi v kt lun. HS tin hnh tng t nh trn v rt ra kt lun phn ng ca clo vi dd kim cng thuc loi phn ng t oxi ho, t kh, clo va l cht oxi ho va l cht kh . HS lm th nghim, quan st, nu hin tng, gii thch, vit PTHH vo phiu hc tp, tho lun cha bi v kt lun : - Tnh oxi ho ca Cl yu hn F ; mnh hn Br, I.

HS hon thnh PTHH (xc nh s oxi ho, d on sn phm, cn bng phng trnh) t rt ra cc phn ng u c bn cht l oxi ho kh, clo l cht oxi ho. Hot ng 4 : Tng kt v vn dng (tit 1)
106

Sau khi HS hon thnh bi HS lm cc bi tp trong tp cng c GV nhn xt, phiu hc tp. hng dn HS rt ra kt lun. HS cha bi, cui cng rt ra kt lun v tnh cht ho hc ca clo vo phiu hc tp. - Clo l mt phi kim hot ng. - Tnh cht hc c trng ca clo l tnh oxi ho mnh : GV giao bi tp v nh cho Cl2 + 2e 2Cl HS v vic chun b cho clo oxi ho nhiu n cht, tit hc sau. (ht tit 1) hp cht. - Trong mt s phn ng ho hc clo cn th hin tnh kh. Hot ng 5 : T chc tnh hung hc tp (tit 2) GV : Tit hc trc chng ta HS nh hng c ni dung bit c tnh ca clo v cn nm c. nhng tnh cht ho hc ca clo, clo c nhng ng dng g ? c iu ch nh th no ? Hot ng 6 : ng dng ca clo GV: Hy cho bit cc ng HS tham kho SGK trnh dng ca clo ? by cc ng dng ca clo : - Clo l mt trong s nhng ho cht quan trng nht ca nn cng nghip ho cht. GV : Clo l mt ho cht c HS rt ra kt lun : tnh c tuy nhin nu Khi s dng ho cht chng hiu bit y v clo, ta phi tm hiu y s dng clo ng mc tnh cht l ho hc ca ch th clo l cht c li chng s dng chng cho con ngi, ngc li s gy sao cho c li cho chng ta hi khng nh. v khng gy hi cho mi
107

GV b sung cc thng tin trng. v tc hi ca clo v hp cht. Hot ng 7 : Trng thi t nhin GV : Clo c 2 ng v bn HS xc nh nguyn t khi 35 l 17 Cl (75,77%) v 37 Cl trung bnh ca clo. 17 (24,23%) Hy tnh nguyn t khi trung bnh ca clo ? HS tham kho SGK, lin h GV : trong t nhin clo tn thc t : ti ch yu l dng hp cht - Nu c trng thi t nhin no ? Cho VD ? Ti sao clo ca clo. khng tn ti dng n - Lin h vi tit hc trc tr cht ? li cu hi. Hot ng 8 : iu ch GV : Nguyn tc iu ch HS tham kho SGK tr li clo l g ? Dng ho cht cu hi. no iu ch kh clo trong PTN ? Vit cc PTHH dng iu ch clo ? GV : Quan st hnh 5.3 v HS tho lun v tr li cu cho bit ti sao lc kh clo hi. bng dd NaCl, dd H2SO4 c ? Ti sao li thu kh clo bng phng php ri khng kh ? HS thy ngay c ngun GV : sn xut clo trong nguyn liu phi sn c v cng nghip vi lng ln, gi c nhiu trong t nhin thnh r ta cn ly nguyn l mui NaCl. liu no iu ch HS tham kho SGK tr li clo ? cu hi. GV : Nu phng php iu ch clo t NaCl trong cng nghip v vit PTHH xy ra ? Hot ng 9 : Tng kt v vn dng GV cha bi v nhn xt kt qu. HS lm bi tp 3 SGK trang GV giao bi tp v nh : 128. Hon thnh grap bi clo.
108

Bi 31

Hiro clorua - axit clohiric

I- Mc tiu Bit cu to phn t, tnh cht vt l, tnh cht ho hc ca hiro clorua v axit clohiric, nguyn tc iu ch HCl trong PTN, trong cng nghip. Tnh cht v ng dng ca mt s mui clorua, nhn bit ion clorua. Hiu tnh cht ho hc ca dd HCl l tnh axit mnh v tnh kh. Phn bit c dd HCl, mui clorua vi dd axit v mui khc. II- Chun b Dng c, ha cht iu ch kh HCl nh : dd H2SO4 c, tinh th NaCl, ng nghim, n cn, gi st. 1 bnh kh HCl, qu tm, chu hoc cc thu tinh ng nc, nt cao su c ng dn kh xuyn qua, dd NaCl, dd HCl, dd AgNO3. Tranh hoc s thit b sn xut axit clohidric trong cng nghip. Nu c iu kin, GV chun b dng c, ho cht cho cc nhm HS thc hin cc th nghim nhn bit ion clorua. Mt s hnh nh v ng dng ca axit clohiric, mui clorua. Gii thiu mt s hp cht c cha ion clorua quen thuc v quan trng trong cuc sng. Phiu hc tp Ni dung 1. Nghin cu tnh cht vt l a. Kh HCl : - Trng thi ? - Mu sc ? - c hay khng? - Mi ? - T khi ? nng hay nh hn khng kh ? - Th nghim th tnh tan ca HCl : Tn th Cch lm nghim Tnh tan 1 bnh thu tinh HCl y bng nt cao su c ng thu tinh vut nhn, nhng u ng thu tinh vo nc c pha vi git dd qu tm. Hin tng Gii thch v kt lun

109

b. DD HCl : - Trng thi ? - Mu sc ? - Mi ? - Nng dd m 0 c nht (20 C) ? - Cc tnh cht khc ? Ni dung 2. Nghin cu tnh cht ho hc - Axit clohiric c tnh cht ha hc g ? - Kt lun v tnh cht ha hc ca axit clohiric ? - Nguyn nhn gy ra tnh cht ho hc ? Ni dung 3. iu ch HCl Vit PTHH dng iu ch HCl ? Ni dung 4. Nhn bit ion clorua Tn th nghim NaCl + AgNO3 Cch lm Hin tng Gii thch, PTHH

Nh t t tng git dd AgNO3 vo 1 ml dd NaCl HCl + Nh t t tng AgNO3 git dd AgNO3 vo 1ml dd HCl Thuc th nhn ra ion clorua l g ? Ni dung 5. Bi tp cng c Trnh by phng php ho hc nhn bit 4 bnh khng nhn sau y cha cc dd HCl, NaCl, HNO3, NaNO3. Bc 1 : Chn thuc th, nu cch lm. Bc 2 : Tin hnh th nghim nhn bit, ghi tng trnh. Bc 3 : Kt lun cc l, vit bo co hon chnh bi nhn bit. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : Trong d dy ca chng ta c mt lng axit clohiric nht nh gip tiu ho thc n, trong cng nghip axit clohiric dng iu ch nhiu ho cht quan trng khc. Vy hiro clorua v dd trong nc ca n - axit clohiric c nhng tnh cht l, ho hc g ? c iu ch ra sao ? Lm th no nhn ra n v mui ca n ? l ni dung bi hc ca chng ta hm nay. Hot ng 2 : Tnh cht vt l GV cho HS quan st bnh HS quan st bnh kh HCl
110

kh HCl, thng bo hiro v nhn xt : trng thi, clorua c mi xc, c (c mu sc v hon thnh cc th lm ngt th, khi lm cu hi ni dung 1.a trong th nghim phi cn thn, phiu hc tp. khi c du hiu c kh hiro clorua cn m ca, khn trng thc hin cc bin php phng c) HS quan st th nghim, GV lm th nghim hoc th tnh tan ca kh HCl. hng dn HS lm th Nu hin tng, tham kho nghim th tnh tan trong SGK, tho lun t gii nc ca hiro clorua. thch v kt lun v tnh GV cho HS quan st dd HCl tan ca HCl trong nc. c. HS quan st dd HCl c, GV : Ti sao dd HCl m tr li cu hi ni dung 1.b c li bc khi trong trong phiu hc tp. khng kh m ? Hot ng 3 : Tnh cht ha hc GV : Dd HCl phn ng vi HS lm bi, cha bi, tho nhng ho cht no sau lun v rt ra nhn xt y, chn phng n sau : ng, vit cc PTHH xy ra, - Dd axit clohiric l mt dd cho bit phn ng no l axit mnh mang y phn ng oxi ho kh : tnh cht ca mt axi.: A. Cu(OH)2, CuO, CuSO4, - Phn ng ca HCl vi kim Mg, KOH. loi l phn ng oxi ho B. Fe, Fe(OH)2, CaCO3, kh trong cht oxi ho Fe3O4, AgNO3. l H+ trong HCl. PTTQ : C. Al, S, Al(OH)3, Na2O, 2R0 + 2 + +n 0 nH Cl 2R Cln + nH 2 Na2CO3. D. Fe(OH)3, CaO, NaOH, HS tr li cu hi, vit NaNO3, Na. PTHH, xc nh vai tr ca - Dd HCl tc dng c vi dy Cl (HCl) trong phn ng, cht no sau y ? Vit tho lun chung v rt ra PTHH xy ra ? kt lun : A. KMnO4. B. - HCl c tnh kh khi tc K2Cr2O7. dng vi cht oxi ho mnh C. MnO2. D. do Cl Cl0 + 1e HClO. HS tham kho SGK tr li
111

E. C A, B, C, D. GV : Kh HCl, dd HCl trong dung mi benzen c tnh cht ho hc nh dd HCl khng ? Cui cng GV hng dn HS cht li tnh cht ho hc ca HCl.

cu hi. HS nhc li v tng kt v tnh cht ho hc ca HCl theo s :


H + Cl

Hot ng 4 : iu ch GV yu cu HS tr li cu HS hon thnh ni dung 3 hi v iu ch HCl trong trong phiu hc tp, y phiu hc tp. l mt cu hi m HS c th vit c nhiu PTHH GV : yu cu HS quan st to thnh HCl. hnh 5.5 SGK v cho bit HS quan st tranh, tham trong PTN HCl c iu ch kho SGK tr li cu hi t nhng ho cht no ? vo phiu hc tp. Vit PTHH xy ra ? GV : Hy cho bit : HS tr li cu hi. a. Nu thay NaCl khan bng dd NaCl, H2SO4 c bng H2SO4 long th phn ng xy ra nh th no ? b. Ti sao khng dng axit khc m phi dng dd H2SO4 HS nu c ngun nguyn c ? liu phi sn c v c GV : sn xut HCl trong nhiu trong t nhin l cng nghip vi lng ln, gi mui NaCl. thnh r ta cn ly nguyn HS ghi phng php sunfat, liu no ? ho cht iu ch HCl GV gii thiu phng php trong cng nghip vo v. sunfat cho HS. GV cho HS quan st s HS quan st s hnh thit b sn xut axit HCl 5.6 - S thit b sn trong cng nghip. xut axit clohiric trong
112

Tnh axit, tnh oxi ho Tnh kh (dd HCl) (kh, dd HCl)

GV : - PTHH iu ch HCl cng nghip v tr li cu bng phng php tng hp. hi. - Ti sao dn kh HCl t HS rt ra phng php tng pha di ln, H2O c ti t hp dd HCl c theo trn xung ? nguyn tc ngc dng. GV nhn xt phn tr li ca HS v hng dn HS rt ra nguyn tc ngc dng p dng trong qu trnh sn xut ho cht. GV : Gii thiu bin php thu hi ho cht trong qu trnh sn xut cc hp cht hu c cha clo, trnh thi kh HCl vo khng kh gy nhim mi trng. Hot ng 5 : Mui clorua v nhn bit ion clorua GV : Cho bit tnh tan ca HS s dng bng tnh tan, cc mui clorua ? ng dng tham kho SGK nu tnh ca mt s mui clorua tan, tnh d bay hi ca quan trng ? mt s mui clorua, lin h thc t nu mt s mui clorua quan trng v nhng GV hng dn HS lm 2 th ng dng ca chng. nghim : dd NaCl tc dng HS lm th nghim, quan vi dd AgNO3 v dd HCl tc st, nu hin tng, gii dng vi dd AgNO3. thch, vit PTHH vo phiu GV : C th dng ho cht hc tp. no lm thuc th nhn HS nu c thuc th nhn ra ion clorua ? ra ion clorua l dd mui GV lu : AgCl l mt kt AgNO3. HS c th nu cch ta mu trng, khng tan nhn bit ion clorua bng trong axit mnh nh HNO3, cc cht oxi ho mnh sinh b xm en ngoi nh sng ra kh Cl2 mu vng thot do : ra khi dd. nh sng 2AgCl 2Ag HS b sung kin thc v + Cl2 AgCl v i n kt lun Trng nh SGK. Bt en
113

Hot ng 6 : Tng kt v vn dng - GV yu cu HS trao i bi cho nhau (theo dy hoc theo bn), cho p n mu v hng dn chm im c th ri yu cu HS t chm im bi ca nhau. Nu c iu kin, GV chun b y ho cht cho cc nhm HS lm bi tp nhn bit cc cht HCl, NaCl, HNO3, NaNO3. GV kim tra, nh gi kt qu v giao bi tp v nh cho HS. Bi 32 I- Mc tiu Bit cng thc, tn gi mt s oxit v axit c oxi ca clo, quy lut bin i tnh oxi ho v bn cc hp cht cha oxi ca clo. ng dng, cch iu ch nc Gia-ven, mui clorat, clorua vi. Hiu c ti sao clo c cc s oxi ho dng, tnh cht chung ca cc hp cht cha oxi ca clo l tnh oxi ho. II. Chun b Ho cht : 1 l dd nc clo, 1 l dd nc Gia-ven v clorua vi, giy mu, 1 bao dim, kaliclorat. Nu c iu kin GV cho HS su tm 1 l nc ty Gia-ven, bt clorua vi, v chun b mt s cu hi tm hiu v nhng ng dng ca cc ho cht : Cu hi : 1. Thnh phn, tc dng ca nc Gia-ven, nc Gia-ven c dng lm g ? s dng nc Gia-ven nh th no tit kim v c hiu qu cao nht (cng c th cng tt) ?
114

- HS lm bi tp nhn bit ho cht vo phiu hc tp. - HS t nh gi v cha bi cho nhau. Sau khi cc nhm HS tin hnh xong th nghim, mi nhm c i din ln trnh by kt qu.

hp cht c oxi ca clo

2. Thnh phn, tc dng ca clorua vi ? dng clorua vi lm nhng vic g ? 3. Thnh phn ca dim ? Ti sao que dim chy c ? III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : Cc em bit v n cht clo, hp cht ca clo vi hiro, mui clorua v hiu c tm quan trng ca nhng ho cht i vi cuc sng ca chng ta, hm nay chng ta s cng nghin cu v nhng hp cht cha oxi ca clo. Chng l nhng ho cht no ? c cu to v tnh cht ra sao ? c ng dng g v lm th no iu ch c chng ? Hot ng 2 : S lc v cc oxit v cc axit c oxi ca clo GV : Em hy nu tn, vit HS tham kho ti liu vit cng thc cc oxit, axit c c CTPT, tn cc oxit, axit oxi ca clo ? c oxi ca clo. GV : Hy xc nh s oxi HS s xc nh c s oxi ho ca clo trong cc hp ho, gii thch c clo c s cht ? Ti sao clo li c oxi ho dng l do m cc s oxi ho ? in ca O > Cl. i vi HS kh v gii GV c th yu cu HS vit CTCT ca cc oxit, axit c oxi ca clo. HS tham kho SGK rt ra GV yu cu HS tm hiu quy lut bin i tnh oxi quy lut bin i tnh oxi ho, bn, tnh axit ca ho, bn, tnh axit cc cc hp cht c oxi ca clo. hp cht axit c oxi ca clo. Hot ng 3 : Nc Gia-ven GV cho HS quan st dd nc Gia-ven, gii thiu cho HS thnh phn ca dd. HS hc tnh cht ca clo - Vit PTHH iu ch nc nn vit c PTHH iu Gia-ven ? ch nc Gia-ven t clo v - Trong cng nghip iu dd NaOH long, ngui, kt ch nc Gia-ven nh th hp tham kho SGK nu c no ? phng php iu ch nc
115

Gia-ven trong cng nghip. HS lm th nghim, quan GV : Nc Gia-ven c tnh st, nu hin tng. cht g ? - Nc Gia-ven c tnh ty GV hng dn HS lm th mu tng t nc clo. nghim : HS gii thch theo dn dt 1. Dd nc Gia-ven + giy ca GV rt ra : mu hoc vi mu . nguyn nhn tnh ty mu 2. Dd nc clo + giy mu. ca nc Gia-ven. GV t chc tho lun kt qu th nghim, hng dn HS lin h thc t, tham HS gii thch hin tng. kho SGK nu cc ng dng GV : Nc Gia-ven c dng ca nc Gia-ven. lm g ? GV : S dng nc Gia-ven nh th no cho c hiu qu nht ? Hy chn p n HS tr li cu hi. ng trong s cc cu sau : HS c th trao i kinh Bi 1. Dng nc Gia-ven nghim hiu bit v ty trng qun o ta lm cch s dng ho cht sao nh sau : cho c hiu qu cao hn. A. Mua 1 l nc Gia-ven va dng, s dng ngay. B. Mua 1 l to dng c lu, gi thnh r. Bi 2 : S dng nc Gia-ven lm thuc ty nh v sinh cn : A. y np, ra ngoi sn nng nng. B. C m l cng khng sao. C. y np ngay sau khi s dng, vo ni thong mt. Hot ng 4 : Clorua vi GV cho HS quan st mt t HS quan st, nu nhn xt clorua vi v yu cu HS (trng thi, mu sc, mi) nhn xt : trng thi, mu v clorua vi.
116

sc, mi. GV : Clorua vi l sn phm ca phn ng gia Cl2 tc dng vi Ca(OH)2 Vit PTHH iu ch clorua vi ? GV : Phn ng ca clo vi vi c phi phn ng oxi ho kh khng ? GV : Ti sao ni clorua vi l mt mui hn tp ? GV : a. So snh thnh phn v cu to ca clorua vi v nc Gia-ven v cho bit clorua vi c tnh cht g ?

HS tham kho SGK vit PTHH iu ch clorua vi. HS xc nh s oxi ho ca cc nguyn t v tr li cu hi. HS vit CTCT ca clorua vi, xc nh s oxi ho ca clo, tham kho ti liu v tr li cu hi.

HS tin hnh so snh thy rng nc Gia-ven v clorua vi u l mui ca HCl v HClO nn suy ra c : - Clorua vi cng c tnh oxi ho mnh nh nc Giaven. - C phn ng vi cc axit mnh hn gii phng axit b. Vit PTHH sau : yu HClO. ? CaOCl2 + CO2 + H2O Vn dng hon thnh 2 ? CaOCl2 + HCl PTHH bn. GV : Clorua vi c ng dng HS tham kho SGK tr li g ? Ti sao trong thc t cu hi. clorua vi c s dng rng ri hn nc Gia-ven ? Hot ng 5 : Mui clorat GV gii thiu mui clorat. GV : KClO3 c iu ch bng cch cho Cl2 tc dng vi kim nng, hy hon thnh PTHH sau : HS hon thnh phng to Cl2 + KOH KClO3 + KCl trnh. + H2O Nhn xt v bn cht ca phn ng (phn ng t oxi GV : ho - kh). a. Bn chtca phn ng Cl2 HS nhn xt v im
117

tc dng vi dd kim l g ? ging nhau trong cch iu b. Trong cng nghip iu ch mui hipoclor v mui ch KClO3 bng cch no ? clorat l cho Cl2 tc dng vi dd kim, phn ng xy ra u l oxi ho - kh GV cho HS quan st tinh th ni phn t. HS tham kho KClO3, cho KClO3 vo nc v SGK nu cch iu ch yu cu HS tr li cu hi : KClO3 trong cng nghip. Trng thi ? mu sc ? tnh HS quan st tinh th KClO3, tan ca KClO3 ? lm th nghim th tnh GV : Vit PTHH khi un tan ca KClO3 trong nc v nng KClO3 c cht xc tc tr li cu hi, tham kho MnO2, bit phn ng ny SGK nu tnh cht vt l c dng iu ch oxi ca KClO3. trong PTN ? HS vit PTHH phn ng GV lu cho HS v iu nhit phn KClO3. kin phn ng nh SGK. GV cho HS quan st bao dim, gii thiu cho HS thnh phn ho cht u HS tham kho SGK, tho que dim, thnh hp dim lun chung tr li cu hi, v yu cu HS tr li cu t HS rt ra kt lun : hi : Ti sao khi qut que - KClO3 l hp cht kh bn dim vo thnh hp th (bn hn nc Gia-ven v dim li chy ? clorua vi ). GV nhn xt v hng dn - KClO3 l cht oxi ho mnh, HS rt ra kt lun. d dng tc dng vi nhiu GV : Vi tnh cht oxi ho cht d chy nh P, S, C, b mnh, KClO3 c nhng ng nhit phn nhit cao. dng g ? HS tham kho SGK tr li cu hi. Hot ng 6 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp s 2, 4, 5 SGK.

Bi 33 I- mc tiu
118

Luyn tp v clo v hp cht ca clo

Cng c tnh cht vt l, ho hc c trng ca clo, nguyn tc v phng php iu ch clo, tnh cht cc hp cht ca clo. II- chun b GV chun b h thng cu hi, bi tp, giao cho HS mt s cu hi yu cu HS chun b trc : Cu 1 : Nu cu to nguyn t, m in ca clo ? Gii thch cc s oxi ho ca clo ? Tnh cht l, ho hc ca n cht clo ? Cu 2 : Trnh by tnh cht ho hc ca dd HCl ? Vit cc PTHH minh ho. Cu 3 : Cc hp cht cha oxi ca clo c nhiu ng dng quan trng l nhng ho cht no (cng thc, tn gi) ? Lp bng tm tt s oxi ho, cch iu ch, tnh cht ho hc ca chng ? Cu 4 : C cc cht sau : KCl, KClO, KClO3, HClO, CaOCl2, Cl2, FeCl2, FeCl3, HCl, AgCl. Hy lp cc s bin ho gia cc ho cht trn v vit cc PTHH thc hin dy bin ho . GV c th dy theo phng php grap. HS chun b bi theo nhm, mi nhm chun b phn tr li 1 cu hi trnh by bng my chiu. GV chun b y cc phng tin k thut HS trnh by bi ca nhm trn my tnh. III-Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : Clo v hp cht ca clo c tnh cht, ng dng v iu ch nh th no ? Hot ng 2 : Kin thc cn nm vng GV : Yu cu HS trnh by HS tr li cu hi 1 lp tho cu hi 1, t chc cho HS lun, b sung kin thc, rt tho lun. ra kt lun v cu to nguyn t, cc s oxi ho ca clo, tnh cht l, ho ca clo c bit rt ra c s sau : d kh Cl0 Cl 1
119

Cl +1

GV : Yu cu HS trnh by Cl+3 cu hi 2, t chc cho HS 3s23p6 3s23p5 tho lun. Tnh oxi ho Tnh kh HS tr li cu hi 2, tho lun, b sung, rt ra kt lun v tnh cht ho hc ca HCl c bit nhn mnh cho HS : - Hp cht cha Cl c tnh kh do : 0 GV : Yu cu HS in thng 2Cl Cl2 tin vo trng trong bng HS thc hin yu cu ca mu, tr li cu hi 3. GV theo bng mu : Cc hp cht S oxi ho iu ch Tnh cht GV : Yu cu HS trnh by ho cu hi 4, t chc cho HS hc tho lun. ng GV : Trong cc phn ng dng ho hc : - Phn ng no th hin HS thit lp s , tho tnh oxi ho ca clo ? lun, a ra s hon - Phn ng no thuc loi chnh. oxi ho kh ni phn t ? HS vit PTHH thc hin dy V sao ? bin ho,. - Phn ng no cc hp cht cha oxi ca clo th hin HS tr li cu hi. tnh oxi ho ? - Phn ng no c dng iu ch clo trong PTN ?
120

trong cng nghip ? Hot ng 3 : Bi tp vn dng GV yu cu HS lm cc bi HS lm cc bi tp trong tp trong SGK. SGK, tho lun v cha bi. Bi 34 Flo

I. Mc tiu Bit trng thi t nhin, phng php iu ch, tnh cht ho hc, ng dng ca flo. Tnh cht v cch iu ch hiro florua, axit flohiric, oxi florua. Hiu flo l phi kim mnh nht, trong cc hp cht flo ch c s oxi ha 1, ch c th dng phng php in phn mi c th iu ch c flo. II. Chun b Bt CaF2, dd H2SO4, parafin, tm knh, dao nhn. GV c th s dng s grap cng c kin thc vo cui bi. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : Ti sao nguyn t flo l mt phi kim in hnh, hot ng ho hc mnh nht trong s cc phi kim ? flo c g ging v khc vi nguyn t clo ? Hot ng 2 : Trng thi t nhin, iu ch GV : 1. Trong t nhin, flo tn ti HS tham kho SGK rt ra trng thi n cht hay c trng thi t nhin ca flo, hp cht ? V sao ? da vo tnh cht hot 2. Cho bit mt s khong ng ho hc mnh nht cht cha flo trong t ca flo gii thch. nhin ? HS tham kho SGK nu Nu c iu kin GV cho khong cht, mt s dng HS xem cc mu vt, quan tn ti ca flo trong t nhin. st cc hnh nh v cc m khong ca flo. GV c th cung cp thm thng tin : Flo chim khong 6,25.10
121

% tng khi lng v tri t, ngha l cn nhiu hn Cu, Zn, Ni v mt s nguyn t quen thuc khc. GV : Hy cho bit : 1. Nguyn tc iu ch flo ? 2. Phng php iu ch flo ? Ti sao ch c th dng phng php iu ch ?

HS tham kho SGK tr li cu hi. HS vit PTHH : cc m : 2 H+ + 2e H2 cc dng : 2 F 2e F2

Hot ng 3 : Tnh cht, ng dng GV : Hy cho bit tnh cht HS nh li bi khi qut hoc vt l ca flo : trng thi ? tham kho SGK tr li cu mu sc ? tnh c ? hi. GV : Ti sao ni : flo l phi HS da vo cu hnh kim mnh nht ? electron, gi tr m GV : flo c tnh cht ho in ca flo tr li. hc ging v khc clo nh HS tin hnh so snh cu th no ? to v m in ca clo v flo, t rt ra flo c tnh oxi ho mnh nht. GV: Flo c tnh oxi ho HS d on : mnh nht vy flo tc dng + Flo tc dng c kim loi c vi nhng ho cht + Flo tc dng vi phi kim no ? + Flo tc dng vi hp cht HS tham kho SGK vit GV : Vit PTHH minh ha PTHH minh ha tnh cht tnh cht ha hc ca flo ? ha hc ca flo. GV cha bi v hng dn HS Sau khi cha bi HS rt ra rt ra kt lun v tnh cht kt lun nh SGK. ho hc ca flo. HS tham kho SGK v nu GV : Nu cc ng dng quan ng dng ca flo. trng ca flo ? GV c th lng vic gio dc mi trng vo bi hc. Nu c iu kin GV giao cho HS tm kim thng tin trn mng iternet tm hiu
122

v tnh hnh s dng cht CFC v nhng tc hi ca n vi mi trng. Hot ng 4 : Mt s hp cht ca flo GV : 1. Nu phng php, vit HS tham kho SGK tr li PTHH iu ch hiro cu hi. florua ? 2. Ti sao khng s dng phng php tng hp nh iu ch hiro clorua? HS tham kho SGK nu r : GV : HF v HCl c tnh cht - Hiro florua c nhit vt l khc nhau nh th no si cao hn hn ? hiroclorua. - Hiro florua tan v hn trong nc trong khi hiroclorua tan c hn. GV c th khuyn khch HS HS tham kho SGK tr li kh, gii v nh tm hiu, cu hi v i n kt gii thch s khc nhau . lun : GV : - Kh hiro florua tan vo 1. Kh hiro florua tan vo nc to thnh dd axit nc to thnh dd c tnh flohiric c tnh cht axit cht ho hc g ? yu. 2. Dd c tnh cht g - Dd axit flohiric c tnh khc vi dd HCl ? cht c bit n mn thu tinh do tc dng vi SiO2 c trong thnh phn thu tinh. Nu c iu kin GV c HS vit PTHH ca phn ng th lm th nghim biu gia dd hiro florua vi din kh nng n mn thu SiO2. tinh ca dd HF. HS tr li cu hi. GV : 1. Mun khc ch, hoa vn ln thu tinh ta lm nh th no ? 2. C th ng dd HF trong chai l lm bng thu tinh hay khng ?
123

GV b sung thm tnh tan, tnh c ca cc mui HS tr li hp cht vi oxi florua. ca flo : GV : Vit cng thc phn - Cng thc phn t : OF2 t, cng thc cu to, xc - Cng thc cu to : F O nh s oxi ho ca flo F trong hp cht vi oxi ? - S oxi ho : F : 1 ; O : +2. GV : 1. Vit PTHH ca phn ng iu ch oxi florua ? HS tham kho SGK tr li 2. Nu tnh cht vt l ca cu hi. oxi florua ? 3. Nu tnh cht ho hc ca oxi florua? GV : Hon thnh PTHH sau HS vn dng hon thnh y : cc PTHH. ? OF2 + H2 OF2 + Mg ? Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp s 3, 4 SGK trang 139. Bi 35 brom

I- Mc tiu Bit trng thi t nhin, phng php iu ch, tnh cht ha hc ca brom ; phng php iu ch v tnh cht ca mt s hp cht ca brom. So snh c tnh cht ho hc ca brom, hp cht ca brom vi cc halogen khc. II- Chun b Ha cht : nc brom, dd KI, dd h tinh bt. Phn mm m phng phn ng ho hc ca brom vi kim loi (Al v Br2), mt s hnh nh gii thiu ng dng ca AgBr trong vic ch to phim nh. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp Chng ta c hc 2 nguyn t halogen l clo v flo,
124

hm nay chng ta cng nghin cu tnh cht ca n cht v tnh cht mt s hp cht ca brom mt nguyn t phi kim duy nht trong BTH trng thi lng. Hot ng 2 : Trng thi t nhin, iu ch GV : t cu hi : 1. Trong t nhin brom tn ti trng thi n cht hay hp cht ? HS tham kho SGK tr li 2. Hy k mt s cht cha cu hi. brom trong t nhin ? GV : Hy cho bit : HS tham kho SGK rt ra 1.Ngun nguyn liu chnh c : iu ch brom l g ? - Ngun nguyn liu chnh 2. Nu nguyn tc iu dng iu ch brom l nc ch brom ? bin (c nhiu NaBr, KBr). 3. Vit PTHH iu ch - Nguyn tc iu ch : brom ? oxi ho ion Br2Br 2e Br2 Cht oxi ha l Cl2. - PTHH iu ch brom. Hot ng 3 : Tnh cht, ng dng GV cho HS quan st l cha HS quan st brom lng, brom lng GV : Quan st l ng trong l thu tinh ng brom v cho bit : trong sut, nt kn v tr li 1. Trng thi ? mu sc ? cu hi . 2. D hay kh bay hi ? HS tham kho SGK b sung GV : Brom cn c nhng tnh c, d gy bng tnh cht vt l no khc ? nng ca brom. GV : So snh : HS vit cu hnh electron 1. Cu to lp electron ngoi lp ngoi cng ca clo v cng, m in ca brom rt ra c : brom v clo ? - Brom c lp electron ngoi 2. So snh tnh cht ho cng ging vi clo => brom hc ca brom v clo ? c tnh cht ha hc ging clo. C th : - Brom c tnh oxi ho
125

GV : Vit cc PTHH minh mnh, ngoi ra brom cn c ha tnh cht ha hc ca tnh kh. brom ? - m in brom nh hn clo, tnh oxi ho ca Nu c iu kin GV cho brom yu hn clo. HS quan st phn mm m HS vit PTHH ca brom tc phng phn ng ca brom dng vi : vi nhm. + Kim loi GV : Hon thnh cc phn + Hiro ng ho hc sau y v + Nc cho bit vai tr ca brom HS xc nh bn cht ca trong phn ng : phn ng v ch r vai tr HBrO3 ca brom trong cc phn Br2 + Cl2 + H2O + HCl ng. NaBrO + HS cn bng PTHH v xc Br2 + NaOH NaBr nh r vai tr ca brom. T HS t rt ra kt GV : Sau y ta lm th lun : nghim brom tc dng vi - Brom c tnh oxi ho dd mui ca iot xem mnh, ngoi ra cn c tnh tnh oxi ho ca brom mnh kh. hn hay yu hn iot. Br Br 0 GV hng dn HS lm th Br+1, Br+5 nghim brom tc dng vi Tnh oxi ho Tnh kh dd mui ca iot. HS tin hnh lm th nghim, nu hin tng, gii thch, vit PTHH xy ra v GV : Nu cc ng dng ca rt ra kt lun : brom ? - Tnh oxi ho ca brom yu hn clo v mnh hn iot Th hin : Cl2 + 2NaBr 2NaCl + Br2 2NaBr + Br2 + 2NaI I2 HS tham kho SGK nu ng dng ca brom. Hot ng 4 : Mt s hp cht ca brom
126

GV : Vit cc PTHH iu HS c th vit nhiu PTHH ch hiro bromua ? iu ch hiro bromua, VD nh : - Br2 tc dng vi H2. GV phn tch cc phng n - Br2 tc dng vi H2O. ca HS v gii thiu cho HS - Br2 tc dng vi cht hu phng php iu ch c nh CH4 hiro bromua trong thc t - C HS tham kho SGK v v vit PTHH nh SGK. vit PTHH iu ch HBr t GV : So snh tnh cht vt PBr3 v H2O. l ca hiro bromua v hiro clorua ? HS tham kho SGK rt ra kt lun hiro bromua c nhiu tnh cht vt l tng GV : Dd axit bromhiric v t nh hiro clorua (trng dd axit clohiric c nhiu thi, mu sc, tnh tan, bc tnh cht ho hc tng t khi trong khng kh m). nhau, vy HBr v dd HBr c HS da vo tnh cht ho tnh cht g ? hc ca dd hiro clorua rt ra tnh cht ho hc ca HBr v dd HBr : - Dd axit bromhiric l mt GV : Hon thnh PTHH sau axit mnh . y, ch r bn cht v - Kh hiro bromua v dd vai tr cc cht tham gia axit bromhiric c tnh kh phn ng : . Br2 + SO2 HS cn bng PTHH qua HBr + H2SO4 + H2O thy v nu c bn cht H2O + Br2 HBr + O2 ca phn ng l oxi ho kh GV : Hy so snh cc tnh v Br l (trong HBr) l cht cht sau ca dd axit kh. bromhiric v dd axit HS tham kho SGK rt ra clohiric. c : - Tnh axit ? - Tnh axit ca dd axit - Tnh kh ? bromhiric mnh hn dd GV : AgBr l mt mui c axit clohiric. ng dng quan trng -Tnh kh ca dd axit ch to phim nh. Gii bromhiric mnh hn dd thch ? axit clohiric.
127

GV : Brom cng to thnh cc axit c oxi tng t nh clo. Hy vit v c tn cc axit c cha oxi ca brom ? cho bit s oxi ho ca Br trong cc hp cht ?

HS lin h thc t, tham kho SGK gii thch ng dng ca AgBr HS vit cng thc cc axit c oxi ca brom c tn v xc nh s oxi ho t GV : So snh tnh cht sau rt ra c : ca axit hypobrom v axit - Trong cc hp cht cha hipoclor : oxi, brom cng c cc s oxi - Tnh bn ? ho dng +1, +3, +5, +7. - Tnh axit ? HS tham kho SGK rt ra - Tnh oxi ho ? c : - Tnh bn, tnh axit, tnh oxi ha ca axit hipobrom u km hn axit hipoclor. Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp s 4, 6 SGK trang 145.

Bi 36 I- Mc tiu

Iot

Bit trng thi t nhin, phng php iu ch, tnh cht ho hc, ng dng ca iot ; tnh cht ha hc mt s hp cht ca iot ; phng php nhn bit iot. So snh c tnh cht ho hc ca iot, hp cht ca iot vi cc halogen khc. II- Chun b Ha cht : iot, ru etylic, nc brom, dd KI, dd h tinh bt.

128

Phn mm m phng th nghim Al tc dng vi iot, th nghim v s thng hoa ca iot, mt s hnh nh gii thiu bnh nhn mc bnh biu c, cch phng bnh biu c, mt s sn phm ng dng ca iot trong thc t nh 1 l cn iot, 1 gi mui iot III. Thit k hot ng dy hc Hot ng GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV gii thiu gi mui iot v HS lin h thc t tr li cu t cu hi : Theo cc em hi. mui iot ny lm g ? Ti sao ? GV : Iot c g gng v khc - HS nm c mc tiu v vi cc halogen khc. nh hng bi hc. Hot ng 2 : Trng thi t nhin, iu ch GV : 1. Trong t nhin iot tn ti HS tham kho SGK, lin h dng n cht hay hp cht thc tin rt ra c : ? - Trong t nhin iot tn ti 2. Cc hp cht cha iot tp dng hp cht. trung u ? - Hp cht ca iot c trong nGV c th b sung tr lng c bin, mt s loi rong iot trong t nhin t nht so bin, iot c trong tuyn vi cc halogen khc, chim gip ca ngi. 4. 10-5% khi lng v tri t v phn tn. GV: Ngi ta iu ch iot t rong bin. Em hy cho bit : HS tham kho SGK tr li 1. Phng php tch mui iot cu hi . t rong bin ? 2. Nguyn tc iu ch v vit PTHH iu ch iot ? Hot ng 3 : Tnh cht, ng dng GV cho HS quan st tinh th HS quan st tinh th iot nu iot v t cu hi : Nu c trng thi, mu sc ca trng thi, mu sc ca tinh th iot. n cht iot .
129

GV lm th nghim th tnh tan ca iot trong nc, cho HS quan st 1 l cn iot. GV : Cho bit tnh tan ca iot trong nc v dung mi hu c ? GV lm th nghim iot thng hoa. Em hy m t hin tng thng hoa ca iot ? GV: Iot c tnh cht ho hc g ging v khc vi cc halogen khc ? Ti sao ? GV: Phn ng ho hc no th hin tnh oxi ho ca iot ? GV: Sau y ta s xem iot th hin cc tnh cht ho hc nh th no : GV lm th nghim 1 : iot tc dng vi nhm hoc c th cho HS quan st th nghim m phng iot tc dng vi Al. GV : 1. Vit PTHH phn ng ca iot tc dng vi hiro ? 2. Cho bit phn ng ca iot vi hiro c g khc vi phn ng ca cc halogen khc vi hiro. GV : Hy dn ra phn ng ho hc chng minh : tnh oxi ho ca iot yu hn brom ? GV : Ngoi cc tnh cht
130

HS quan st th nghim, tham kho SGK tr li cu hi. HS quan st th nghim, m t ton b hin tng thng hoa ca iot. Cc HS kh gii GV c th giao cho bi tp nh : gii thch hin tng thng hoa ca iot . HS lin h vi cc halogen khc : - Iot cng c tnh oxi ho mnh. Tnh oxi ho ca I<Br<Cl<F. HS d on : Phn ng th hin tnh oxi ho ca iot (tc dng vi kim loi, tc dng vi hiro) HS quan st th nghim, nu hin tng, gii thch, vit PTHH, xc nh vai tr ca iot trong phn ng vi nhm, tin hnh tho lun v rt ra : - Iot oxi ho mnh kim loi khi b un nng hoc c cht xc tc. HS tham kho SGK tr li cu hi v rt ra c : - Iot ch oxi ho hiro nhit cao, c cht xc tc, phn ng thun nghch v thu nhit => kh nng tham gia phn ng ho hc ca iot yu hn cc halogen khc.

trn iot cn c tnh cht ho hc g m cc halogen khc khng c ? Ta cng xem th nghim iot tc dng vi h tinh bt. GV hng dn HS lm th nghim. GV hng dn HS rt ra kt lun v tnh cht ho hc ca iot. GV: Cho bit cc ng dng ca iot ? GV hng dn HS v nh c thm t liu SGK trang 146.

HS vit PTHH ca phn ng chng minh tnh oxi ho ca iot yu hn brom.

HS lm th nghim, cc HS khc quan st, nu hin tng, gii thch v rt ra : - Iot c tnh cht c bit l to thnh vi h tinh bt hp cht c mu xanh HS tng kt li v i n kt lun v tnh cht ho hc ca iot. - HS tham kho SGK, lin h thc t nu ng dng ca iot. Hot ng 4 : Mt s hp cht ca iot GV : 1. Vit cng thc phn t, HS tr li cu hi, tham cng thc cu to hp cht kho SGK so snh tnh bn ca iot vi hiro ? ca hiro iotua vi cc 2. So snh bn ca hiro halogenua khc, vit hiro iotua vi cc hiro PTHH phn hu hiro halogenua khc ? iotua. GV : Hiro iotua tan vo nc to thnh dd axit iothiric. Hy so snh cc tnh cht ho hc sau y ca dd axit iothiric vi dd axit clohiric, bromhiric: HS tham kho SGK tr li - Tnh axit ? cu hi. - Tnh kh ? GV: Hon thnh cc PTHH HS cn bng PTHH, thy v sau y v cho bit vai tr nu c vai tr ca HI l ca hiro iotua trong phn cht kh. ng : HI + H2SO4c I2 + H2S + H2O HS tng kt li v i n FeCl2 + I2 + kt lun nh SGK. HI + FeCl3
131

HCl HS s bng tnh tan nhn GV hng dn HS rt ra kt xt tnh tan ca cc mui lun v tnh cht ho hc iotua, tham kho SGK rt ca hiro iotua. ra : GV: Da vo bng tnh tan - a s cc mui iotua tan, v cho bit tnh tan ca cc tr mui AgI, PbI2 khng mui iotua ? tan, u c mu vng. GV : gii thiu cho HS v mt s hp cht cha oxi ca iot nh oxit, axit, mui t hng dn HS rt ra kt lun v cc s oxi ho dng ca iot. Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp s 4, 5 SGK trang 145. Bi 37 I- Mc tiu Cng c cc kin thc v cu to nguyn t, m in, s oxi ho ca cc halogen, tnh cht cc hp cht ca halogen vi H, cc hp cht cha oxi quan trng ca clo, iu ch cc halogen.. So snh rt ra quy lut v s bin i tnh cht cc halogen v hp cht ca chng. II- Chun b GV chun b h thng cu hi, bi tp, giao cho HS mt s cu hi yu cu HS chun b trc. Cu 1 : 1. Lp bng so snh cu to nguyn t v tnh cht cc halogen, vit PTHH minh ho. 2. Quy lut bin i tnh cht ca halogen ? Vit PTHH minh ho. Cu 2 : 1.Tnh cht ho hc ca dd hiro halogenua ? Vit cc PTHH minh ho.
132

Luyn tp chng 5

2. Quy lut bin i tnh cht ca dd hiro halogenua? Vit cc PTHH minh ho. Cu 3 : S oxi ho ca cc nguyn t trong hp cht cha oxi ca flo v cc halogen cn li c im g khc nhau ? V sao ? Cu 4 : Trnh by nguyn tc, phng php iu ch cc halogen. Vit cc PTHH xy ra ? GV cng c th p dng phng php grap dy bi luyn tp. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp - Cu to, tnh cht, cch iu ch halogen ; cu to tnh cht cc hp cht ca chng c g ging v khc nhau ? - Tnh cht n cht, hp cht ca halogen bin i theo quy lut no ? Hot ng 2 : Kin thc cn nm vng GV hng dn HS k bng so HS k bng so snh cu snh cu hnh electron hnh electron, m nguyn t, m in, in, tnh cht ho hc, tnh cht ho hc ca tho lun, b sung, rt ra halogen. GV hng dn tho kt lun v im ging lun cu hi 1 v rt ra kt nhau, khc nhau gia cc lun. halogen, quy lut bin i m in, tnh oxi ho GV yu cu HS tr li cu ca chng. hi 2, hng dn HS tho HS tr li cu hi, tho lun, rt ra kt lun. lun, b sung kin thc, rt ra kt lun v im ging nhau (CTPT, CTCT, tnh cht ho hc), khc nhau (HF vi cc hiro halogenua GV : Dng thuc th no cn li), quy lut bin i nhn ra ion halogenua ? tnh axit, tnh kh ca GV yu cu HS tr li cu chng. HS vit PTHH minh hi 3, hng dn HS tho ho. lun, rt ra kt lun v cc HS nu cc thuc th nhn hp cht cha oxi ca ra ion halogenua (AgNO3,...). halogen. HS tho lun cu hi 3, rt
133

GV yu cu HS tr li cu hi 4, t chc cho HS tho lun, rt ra kt lun v nguyn tc iu ch, phng php iu ch v PTHH ca phn ng iu ch cc halogen.

ra kt lun v s oxi ho ca cc halogen trong hp cht vi oxi. HS k bng so snh. i Nguy PhPTHH u n tc ng ch iu php ch F2 Cl2 Br2 I2 HS tho lun v kt lun v iu ch cc halogen. Hot ng 3 : Bi tp vn dng GV ra bi tp. HS lm cc bi tp trong SGK, tho lun, cha bi v rt ra kt lun nhng kin thc cn nh tng bi. Bi 38 I- Mc tiu Bit mc ch, cch tin hnh cc th nghim. K nng s dng dng c, ho cht tin hnh an ton, thnh cng cc th nghim. Quan st cc hin tng xy ra, vn dng kin thc gii thch, vit PTHH. Khc su hn v tnh oxi ho ca cc halogen, so snh tnh oxi ho ca cc halogen. II. Chun b 1. Dng c : Nh hng dn trong SGV. 2. Ho cht Nh hng dn trong SGV. Dng c, ho cht HS tin hnh th nghim theo nhm.
134

bi thc hnh s 3 tnh cht ca cc halogen

3. Hc sinh n tp nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong tit thc hnh. Nghin cu trc bit dng c, ho cht, cch thc hnh tng th nghim. 4. Gio vin Chun b phiu hc tp : C cc ho cht NaBr, NaI, clo, nc brom, c th thc hin cc phn ng ho hc nh th no chng minh tnh oxi ho ca cc nguyn t gim dn t Cl2, Br2, I2. D on cc hin tng xy ra. Vit PTHH ca cc phn ng. III. mt s lu 1. Cl2 , Br2 l nhng cht c, phi cn thn khi lm th nghim. 2. Ngoi cch thc hin nh hng dn trong SGK, c th thc hin cc th nghim trong bi vi lng nh, bng cc dng c n gin nh hm s gi th nghim thc hnh, hoc v cc v thuc vin. 3. GV nu gi cho HS tm hiu mt s dng c, ho cht d tm kim, rt n gin nh mt s c, qu cha tinh bt (lm th nghim nhn bit tinh bt v iot). 4. Phn b thi gian hp l. IV. Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit hc 1. GV : Nu mc ch tit thc hnh. Nhng yu cu HS cn thc hin. 2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi ca HS v hng HS vo nhng ni dung quan trng ca tit thc hnh.
135

Hot ng 2 : iu ch clo, tnh ty mu ca kh clo m. Cho vo ng nghim mt lng KClO3 bng ht ng. Nu dng KMnO4 th lng ho cht phi ln hn. y cht ming ng nghim bng nt cao su km ng ht nh git c cha dd axit HCl c. Kp mt mnh giy mu m vo ming ng nghim. t ng nghim trn gi ng nghim (hnh 2 trang 179 SGV). Khi tin hnh th nghim, ta bp nh qu bp cao su ca ng ht nh git. Hng dn HS quan st hin tng xy ra trong ng nghim. Nhn xt, gii thch v vit PTHH. Lu : Trc khi lm th nghim phi th xem nt y ng nghim c kn khng kh clo khng bay ra ngoi. C th thc hin th nghim theo phng n khc : dng ng nghim 2 nhnh. Rt vo nhnh ngn ca ng nghim hai nhnh mt t dd HCl c. Cho vo nhnh di mt lng nh KClO3. y ming ng nghim bng nt cao su, kp mt mnh giy mu m vo ming ng nghim (hnh 3a trang 179 SGV). Khi tin hnh th nghim, ta ch vic nghing ng nghim dd axit HCl t nhnh ngn chy sang nhn di tc dng vi KClO 3 (hnh 3b trang 179 SGV). Hot ng 3 : So snh tnh oxi ho ca clo, brom v iot Tin hnh th nghim nh hng dn trong SGK. Hng dn HS quan st, gii thch, vit PTHH. Hot ng 4 : Tc dng ca iot vi tinh bt GV hng dn HS tin hnh th nghim nh SGK.
136

Hoc c th lm cch khc, dng my lt khoai lang (hoc khoai ty, chui xanh ...). Dng ng nh git nh 1 2 git dd nc I2 ln lt khoai, quan st hin tng xy ra. Th nghim ny nhn ra tinh bt v iot. Hot ng 5 : Cng vic cui tit thc hnh GV : Nhn xt, nh gi kt qu tit thc hnh. vit tng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc. Bi 39 I- mc tiu Bit mc ch, cch tin hnh cc th nghim. S dng dng c, ho cht tin hnh an ton, thnh cng cc th nghim. Quan st hin tng xy ra, vn dng kin thc gii thch v vit PTHH. Cng c kin thc v tnh cht ca axit clohiric, tnh ty mu ca clo m. II- chun b 1. Dng c : Nh hng dn trong SGV. 2. Ho cht : Nh hng dn trong SGV. Dng c, ho cht HS thc hin th nghim theo nhm. 3. Hc sinh n tp nm nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong bi thc hnh. Nghin cu trc bit dng c, ho cht, cch tin hnh tng th nghim. 4. Gio vin : Chun b phiu hc tp :
137

Yu cu HS

bi thc hnh s 4 tnh cht cc hp cht ca halogen

Phiu s 1 : Thc hin cc phn ng ho hc : + Cu(OH)2 HCl + CuO + CaCO3 + Zn D on hin tng xy ra, gii thch, vit PTHH v xc nh vai tr ca cc cht trong phn ng. Phiu s 2 : Hon thnh s sau : C 4 dd HNO3 , HCl , NaNO3 , NaCl. + Dng thuc th no ? + Hin tng g xy ra.

Na Na 3 Cl, NO +D ng thuc th n o +Hi t ng g ra n xy

HCl , HNO 3 +D ng thuc th n o +Hi t ng g y ra n x

Na 3 NO

Na Cl

HNO3

HCl

III- mt s lu 1. Khi tin hnh cc th nghim thc hnh, GV c th hng dn HS theo nhng cch khc nhau, c bit lu vi HS nhng phng n d thc hin bng dng c n gin, tit kim ho cht. 2. Axit clohiric d bay hi lu HS phi cn thn.

138

3. y l bi thc hnh u tin THPT, HS lm quen vi dng bi tp thc hnh. GV nn hnh thnh cho HS cch thc hin theo trnh t sau : nh s th t cc bnh ng ho cht. Phn loi cc ho cht cn nhn bit thuc loi no (HNO 3, HCl thuc loi axit ; NaCl, NaNO3 thuc loi mui). Chn thuc th ph hp (giy qu xanh nhn ra axit, AgNO3 nhn ra Cl). Tin hnh th nghim. Tng trnh theo s . 3. Phn b thi gian hp l cho tng th nghim. III-Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit thc hnh. 1. Gio vin : Nu mc tiu tit thc hnh. Nhng yu cu cn thc hin. 2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi ca HS v hng dn HS thc hin nhim v tit hc. Hot ng 2 : Tnh axit mnh ca axit clohiric Tin hnh th nghim nh hng dn trong SGK. Quan st hin tng xy ra v gii thch. T nhng th nghim trn, GV gi HS rt ra kt lun v tnh axit mnh ca axit HCl. HS vit PTHH cc phn ng. Hot ng 3 : Tnh ty mu ca nc Gia-ven GV : Hng dn HS thc hin th nghim nh SGK. Lu : tit kim ho cht, ta c th hng dn HS tin hnh th nghim trong cc hm s gi th nghim: t mu vi hoc
139

giy mu vo hm s. Nh tip vo hm s vi git nc Gia-ven. Hng dn HS quan st hin tng xy ra v gii thch nguyn nhn. Hot ng 4 : Bi tp thc nghim nhn bit cc dd GV : - Hng dn HS nh s 1, 2, 3, 4 vo cc bnh ng ho cht. - Tho lun v la chn cc ho cht, cch thc hin cho ph hp. - Sau khi HS tho lun, GV tm tt c th thc hin theo cch sau : HNO3, HCl, NaNO3, NaCl Th bng giy qu xanh

Giy qu xanh chuyn thnh phn ng HNO3, HCl Th bng AgNO3 AgNO3

Khng c NaNO3, NaCl Th bng

Kt ta trng Khng c phn ng Kt ta trng Khng c phn ng NaCl HNO3 HCl HNO3 HS la chn ho cht, thc hin th nghim theo s . Lu : C th th bng nhng cch khc nhau th d : Dng kim loi (nh Zn, Fe, Al) nhn ra axit (HNO3, HCl) v mui (NaNO3 , NaCl) sau dng dd AgNO3 nhn ra Cl. Hoc c th dng dd
140

AgNO3 trc nhn ra HCl, NaCl v HNO3 , NaNO3 sau dng giy qu xanh... Hot ng 5 : Cui tit thc hnh. GV : Nhn xt, nh gi tit thc hnh. Yu cu HS vit tng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc.

141

Chng 6 nhm oxi A. M u Mc tiu ca chng HS bit v hiu : Tnh cht vt l, ho hc ca cc n cht O2, O3, S. Tnh cht l ho hc ca cc hp cht ca oxi (H2O2) v ca lu hunh (H2S, SO2, SO3, H2SO4). Nhng ng dng quan trng ca oxi, lu hunh v hp cht ca chng. HS c k nng v thi : Lm mt s th nghim v tnh cht ho hc ca O2, S (H2O2, H2S, SO2, SO3, H2SO4). Quan st, gii thch, kt lun cc hin tng th nghim, cc hin tng xy ra trong t nhin ( nhim khng kh, t, nc, s suy gim tng ozon, ma axit...) qua gio dc thc bo v mi trung. Lp PTHH ca phn ng c bit l phn ng oxi ho kh, xc nh cht kh, cht oxi ho. Gii bi tp nh tnh v nh lng c lin quan n kin thc trong chng. Mt s im cn lu 1. H thng kin thc ca chng 6 GV cn nm vng kin thc HS c hc cc lp di, kin thc HS c trang b t nhng chng u khai thc cng c nhng kin thc c, hnh thnh kin thc mi, khc su kin thc trng tm, trnh trng lp. 2. Phng php dy hc
142

Vn dng cc l thuyt ch o nh cu to nguyn t, lin kt ho hc, nh lut tun hon, phn ng ho hc d on tnh cht ho hc cc n cht, hp cht ca cc nguyn t trong nhm oxi, xc minh cc d on v tnh cht bng cc th nghim, thc hnh ho hc. Mt s tnh cht mi ca cc cht HS cha c hc c th khai thc cc th nghim di dng th nghim nghin cu. Gn nhng kin thc v ng dng v iu ch cht vi tnh cht vt l, ho hc v vai tr ca chng trong t nhin. B. Dy hc cc bi c th Bi 40 I. Mc tiu Bit c v tr nhm oxi trong BTH, cc nguyn t, c im chung v cu to nguyn t, s oxi ho ca cc nguyn t trong nhm oxi. Hiu c tnh cht ho hc c trng ca cc nguyn t trong nhm oxi l tnh oxi ho mnh, qui lut bin i tnh cht ho hc ca cc nguyn t v hp cht ca chng. II- Chun b BTH, bng 6.1 SGK. GV giao cho HS chun b trc mt s ni dung lin quan n nhng kin thc hc. C th l : n li kin thc v BTH v nh lut tun hon cc nguyn t ho hc. 1. Cc nguyn t trong cng nhm A c nhng c im g ging nhau ? (cu to lp electron ngoi cng, ho tr, s oxi ho, tnh cht ho hc ca nguyn t, thnh phn v tnh cht hp cht). Vn dng i vi nhm VIA. 2. Vit cu hnh electron ca nguyn t oxi v lu hunh trng thi c bn, trng thi kch thch, so snh : a. Cu to lp electron ngoi cng ( trng thi c bn, trng thi kch thch), s e c thn c kh nng tham gia LKHH ?
143

KhI qut v nhm oxi

b. m in ? c. S oxi ho ? 3. Cc qui lut bin i tun hon tnh cht cc n cht, hp cht, (tnh kim loi, phi kim, tnh oxi ho, tnh axit ca hp cht vi hiro, hiroxit). Vn dng cc qui lut i vi cc nguyn t thuc nhm VIA. GV c th thit k bi ging bng phn mm Powerpoint. III- thit k hot ng dy hc Hot ng GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Chng ta nghin cu v nhm cc nguyn t phi kim halogen, chng ny chng ta tip tc nghin cu mt nhm cc nguyn t phi kim na l nhm oxi. - Nhm oxi gm nhng nguyn t no ? - Cc quy lut v cu to v tnh cht cc cht th hin trong nhm oxi nh th no. Hot ng 2 : V tr nhm oxi trong bng tun hon cc nguyn t GV treo BTH, gii thiu cho HS s dng BTH, xc nh HS nhm oxi, yu cu HS v tr nhm, c tn, vit nu tn, vit k hiu cc k hiu cc nguyn t trong nguyn t trong nhm. nhm oxi. GV : Hy cho bit trng thi HS tham kho SGK tr li tn ti v mc ph bin cu hi. trong t nhin ca cc nguyn t nhm oxi ? Hot ng 3 : Cu to nguyn t ca nhng nguyn t trong nhm oxi GV : Yu cu HS tr li cu HS vn dng kin thc hi 1, t chc cho HS tho hc chng BTH v nh lun v rt ra kt lun. lut tun hon cc nguyn t ho hc tr li cu hi 1, rt ra : - S lp e = s th t chu
144

k. - S e ngoi cng ca nguyn t cc nguyn t nhm A = s th t nhm. Lp e ngoi cng ca nguyn t cc nguyn t GV: Yu cu HS tr li cu nhm VIA l : ns2np4 hi 2, t chc cho HS tho T HS vit phn b lun hng dn HS rt ra electron theo obitan v xc nhn xt. nh s e c thn ca nguyn t trng thi c bn. HS tr li cu hi 2, tho lun v im ging nhau, khc nhau trong cu to lp electron ngoi cng ca nguyn t oxi v lu hunh : - Nguyn t O khng c obitan d=> ch c 2e c thn lp electron ngoi cng. - Nguyn t S, Se, Te c obitan d=> trng thi c bn c 2e c thn, trng thi kch thch c 4, 6 e c thn=> chng c kh nng to nn cc hp cht c lin kt cng ho tr, trong chng c s oxi ho +4, +6. Hot ng 4 : Tnh cht ca cc nguyn t trong nhm oxi GV yu cu HS tr li cu HS vn dng kin thc chhi 3, t chc cho HS tho ng cu to nguyn t tr lun v rt ra kt lun v li cu hi 3, tho lun v tnh cht cc n cht. rt ra : - Nguyn t ca cc nguyn t nhm oxi c 6 electron lp ngoi cng nn chng l
145

cc phi kim (tr Po). - Tnh cht ho hc c trng l tnh oxi ho mnh do m in ln. - Tnh phi kim, tnh oxi ho ca cc nguyn t nhm oxi yu hn so vi cc nguyn t nhm Halogen cng chu k ( F>O , Cl>S , ) GV : Tin hnh tng t nh - Tnh phi kim, tnh oxi ha trn rt ra kt lun v ca cc nguyn t nhm oxi tnh cht ca hp cht cc gim dn theo trnh t: nguyn t. O>S>Se>Te>Po. HS vn dng kin thc chng BTH v nh lut tun hon cc nguyn t ho hc, tham kho SGK rt ra : - Hp cht vi hiro (H2S, H2Se, H2Te) l cc kh c tan vo H2O to dd c tnh axit yu. Tnh bn gim dn H2O>H2S>H2Se>H2Te. Hp cht hiroxit H2RO4 l nhng axit. Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm cc bi tp trong SGK. Bi 41 I- Mc tiu Bit vai tr quan trng ca oxi i vi i sng v sn xut, bit phng php iu ch oxi. Hiu c nguyn nhn tnh oxi ho mnh ca oxi. II- Chun b 0xi

146

Dng c, ho cht : 2 bnh kh oxi c iu ch sn, 1 dy magi, 1 mu than, ru etylic, 1 b dng c iu ch oxi (t H2O2, KMnO4 hoc KClO3 c xc tc MnO2). Mt s t liu nn cht ph rng, chy rng, khai thc rng, s sa mc ho t ai trn th gii, Vit Nam, mt s ng dng quan trng ca oxi. Nu c iu kin GV chun b dng c ho cht hc sinh thc hin th nghim theo nhm hoc c nhn. Phiu hc tp 1. Nghin cu cu to n cht oxi. 2. T cu to ca oxi d on tnh cht ho hc ca oxi - Oxi c tnh cht g ? - V sao ? - Cc phn ng dng chng minh tnh cht ho hc ca oxi : Tn th Cch lm Hin tng nghim O2 + Mg t nng dy Mg ri a vo bnh kh oxi. O2 + C t nng mu than cho chy ri a vo bnh kh oxi O2 + mt t cn ra C2H5OH a ri chm la. Gii thch

3. T tnh cht l, ho ca oxi nu ng dng ca oxi. 4. iu ch oxi : a.Trong PTN. b.Trong cng nghip. 5 . Oxi trong t nhin vi nn ph rng, khai thc rng.
147

III- Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Em hy cho bit HS tr li cu hi. nguyn t no ph bin nht trn tri t ? Nu nhng hiu bit ca em v HS nm c mc tiu v nguyn t ? nh hng bi hc. GV nu mc tiu ca bi nh trong SGK. Hot ng 2 : Cu to phn t oxi, tnh cht vt l v trng thi t nhin ca oxi GV : 1. Vit cu hnh electron HS vit cu hnh electron v s phn b electron v s phn b electron theo obitan ca nguyn t theo obitan ca nguyn t oxi ? oxi, xc nh s electron 2. T cu to lp elctrron lp electron ngoi cng, xc ngoi cng gii thch lin nh s electron c kt ho hc trong phn t thn, t cu to lp electron oxi ? ngoi cng gii thch lin kt ho hc trong phn t oxi. GV : Cc em bit oxi Bng kin thc bit a chim khong 20% th s HS s nu c trng thi, tch khng kh, c th mu sc, t khi, tnh t chng ta thng xuyn ht tan trong nc ca oxi. th khng kh, vy em bit g v tnh cht vt l ca oxi ? GV thng bo thm v tan ca oxi. Hot ng 3 : Tnh cht ho hc ca oxi GV : Ti sao ni oxi l HS xut pht t cu to nguyn t phi kim hot nguyn t, m in ng, c tnh oxi ho mnh ca oxi, gii thch nhn ? nh trn. GV : Nu cc loi phn ng HS d kin cc loi phn
148

ho hc chng minh tnh oxi ho ca oxi ? GV hng dn HS tin hnh th nghim magie, than, ru etylic tc dng vi oxi. GV gi cho HS xem xt bn cht ca phn ng da vo du hiu s oxi ho.

GV gii thiu cho HS cc hin tng chy trong t nhin (chy rng, cc v ho hon) HS thy c bn cht cc hin tng chy trong t nhin chnh l tc dng ho hc ca oxi. Qua GV yu cu HS nhn xt v iu kin phn ng, nhit to ra t phn ng, bn cht v trng thi ca cht tham gia phn ng . GV gii thiu thm v cc qu trnh h hp, phn hu cht hu c, s g ca kim loi u l cc qu trnh oxi ho. Hot ng 4 : ng dng ca oxi GV : 1. Nu cc ng dng ca HS tham kho hnh 6.3 oxi ? ng dng ca oxi trong SGK, 2. Ch r trong cc ng kt hp vi nhng kin thc dng vn dng tnh mi hc rt ra nhng ng cht l ho g ca oxi ? dng ca oxi. GV c th cung cp thm cc t liu v ng dng ca oxi cho bi ging thm phong ph. Hot ng 5 : iu ch oxi

ng : vi kim loi, phi kim, kh him. HS lm th nghim, quan st th nghim, nu hin tng, gii thch, vit PTHH vo phiu hc tp v tin hnh tho lun nhm v tnh cht ho hc ca oxi Sau khi tho lun, HS rt ra nhn xt v tnh cht ho hc ca oxi nh SGK. HS nhn xt v iu kin phn ng, nhit to ra t phn ng, bn cht v trng thi ca cht tham gia phn ng v rt ra kt lun theo SGK.

149

GV: Vit cc PTHH c th dng iu ch oxi trong PTN ? GV nhn xt cc PTHH do HS a ra, dn dt HS rt ra c phng php iu ch oxi trong PTN.

HS c th a ra nhiu phn ng ho hc to ra O2. Di s dn dt ca GV, HS rt ra c : - Trong PTN, iu ch oxi, ta thc hin phn ng phn hu cc hp cht giu oxi, km bn vi nhit nh KClO3, KMnO4, H2 O2... GV yu cu HS quan st HS hon thnh cc PTHH hnh 6.4 - iu ch oxi dng iu ch oxi bng cch phn hu H2O2, trong PTN. yu cu HS gii thch cch HS vn dng tnh cht vt thu kh oxi. l ca oxi gii thch GV: cch thu kh oxi. 1. Nu cc cht trong t HS lin h thc t, tham nhin c cha hm lng oxi kho SGK nu cch iu nhiu nht ? ch oxi t khng kh, ch 2. Trnh by phng php r s dng tnh cht vt iu ch oxi trong cng l no ca oxi vn dng nghip. iu ch oxi, vit s tch oxi t khng kh, nu cch iu ch oxi t nc v vit phng trnh in phn H2O . Hot ng 6 : Oxi trong t nhin GV: Cho bit qu trnh no Bng kin thc sinh hc HS trong t nhin sinh ra oxi, d dng xc nh c qu vit PT HH ca phn ng trnh quang hp sinh ra oxi ? v vit PT phn ng quang hp. GV: Lng oxi trong khng y l mt cu hi m, HS kh duy tr cho s sng c th c nhiu hng tr li, ca tri t b nh hng v c th cu tr li ca trc tip bi nhng yu t HS cp n nhiu lnh no ? vc khc nhau, GV nn khuyn khch HS a ra cc kin c nhn ca mnh. tng cng tnh tch cc
150

ch ng ca HS kt hp vi vn GDMT, GV c th cho HS thc hin nhng iu tra ngn v nhng vn suy thoi v pht trin rng trn th gii hoc a phng. Hot ng 7 : Tng kt bi Tu theo trnh ca HS, GV c th cho HS thc hin grap bi oxi hoc lm bi tp vn dng nh sau : 1. Ngi ta s dng n x axetilen hn, ct kim loi. Phi trn hn hp kh oxi v axetilen vi t l nh th no c hn hp chy tt nht, tit kim ho cht nht. 2. Trong dy truyn sn xut H2SO4 t qung pirit st FeS2 , ngi ta dng oxi trong khng kh t qung. Tnh th tch khng kh (ktc) cn dng t 1 tn qung. Bi 42 I- Mc tiu Bit c cu to phn t, tnh cht vt l, ho hc ca ozon v hiropeoxit. Hiu c nguyn nhn tnh oxi ho mnh ca ozon, hiropeoxit. Vn dng gii thch ng dng ca chng. Gio dc thi , hnh vi o c : bo v tng ozon l bo v Tri t. II- Chun b Ho cht : dd H2O2, dd KI, dd KMnO4, dd h tinh bt, qu tm, dd H2SO4. Cc t liu, hnh nh m phng v tng ozon, s ph hu tng ozon, mt s hnh nh v thin tai l lt, hn hn, mt s bnh nhn b ung th mt, da do nh hng ca tia cc tm. Nu c iu kin GV chun b y dng c, ho cht HS thc hin cc th nghim c nhn hoc theo nhm nghin
151

0zon v hiropeoxit

cu v tnh cht ho hc ca hiropeoxit, cc phng tin my tnh truy cp internet HS khai thc thng tin trn mng. Phiu hc tp Ni dung 1 : Nghin cu v ozon 1. Cu to phn t : CTPT ? CT electron ? CTCT ? Lin kt ha hc ? So snh bn cc lin kt ? 2. So snh tnh cht ho hc ca ozon v oxi ? 3. Chng minh tnh cht ho hc ca ozon ? 4. ng dng ca ozon vn l thng tng ozon v nhim kh quyn . Ni dung 2 : Nghin cu v hiropeoxit 1. Cu to phn t Cng thc electron ? Cng thc cu to ? LKHH ? bn LKHH ? S oxi ho ? 2. Nghin cu tnh cht ho hc ca Hiropeoxit a. D on tnh cht ca H2O2 ? b. Th nghim nghin cu tnh cht ho hc ca H2O2 : Tn TN Cch lm H2O2 + KI 2ml dd H2O2 + + qu tm 2ml dd KI + qu tm H2O2 + KI 2ml dd H2O2 + + h tinh 2ml dd KI + 2
152

D on

Hin tng

Gii thch , PTHH

bt H2O2 KMnO4 H2SO4

git h tinh bt + 2 ml dd KMnO4 + + 5 git H2SO4 + 2ml H2O2

c. Kt lun v tnh cht ho hc ca H2O2. 3. ng dng ca H2O2 ? III- Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV: Ozon v hiropeoxit l Vi cu hi ny hc sinh c g ? Em bit g v nhiu phng n tr li. nhng ho cht ? D kin mt s phng n GV nhn xt cc phng n tr li ca hc sinh. tr li v kt lun : ozon l HS nm c mc tiu v mt ho cht rt quan nh hng bi hc. trng, c nh hng ln n s sng trn tri t, hiropeoxit l cht c nhiu ng dng quan trng. Ti sao ozon v hiropeoxit li c nhng vai tr, tc dng quan trng nh vy, iu c lin quan g n tnh cht ca chng ? Bi hc hm nay s gip chng ta tr li c cu hi ny. Hot ng 2 : Ozon GV gii thiu cho hc sinh : HS tr li cu hi ni dung ging nh kim cng, than 1 vo phiu hc tp. ch l hai dng th hnh Sau khi GV cha bi v b ca nguyn t cacbon, oxi sung kin thc, HS rt ra (O2) v ozon (O3) cng l hai kt lun v cu to phn t dng th hnh ca nguyn ozon: t oxi. - CTCT :
153

GV : Yu cu HS tr li cu O hi. O O Ni dung 1.1 trong phiu - Lin kt ho hc : nguyn hc tp. t oxi trung tm to mt lin kt cho nhn vi mt trong hai nguyn t oxi v GV cha bi ca hc sinh to hai lin kt cng ho tr ri hng dn hc sinh kt vi nguyn t oxi cn li. lun v cu to ca ozon - Lin kt n (cho nhn) trong GV ch cho hc km bn hn hai lin kt sinh so snh bn ca cng ho tr nn phn t cc lin kt ho hc trong ozon (O3) km bn hn phn t ozon i n phn t oxi (O2). kt lun : lin kt n km bn hn lin kt i nn phn t ozon (O3) km bn hn phn t oxi (O2). GV gii thiu cho hc sinh cc kt qu nghin cu v cu to ca ozon cho thy ozon l mt phn t khng thng nn cu to ca ozon c vit nh trong SGK. Hot ng 3 : Tnh cht ca ozon. ng dng ca ozon GV : Nu cc tnh cht vt HS tham kho SGK v nu l ca ozon ? cc tnh cht vt l ca ozon. GV gii thiu cho hc sinh s hnh thnh ozon t oxi do tc dng ca tia cc tm hoc s phng in trong HS d on tnh cht ho cn dng. hc ca ozon c th theo GV : Da vo c im logic : cu to phn t, d on - Ozon v oxi u l n tnh cht ho hc ca cht ca nguyn t oxi. ozon ? Ozon km bn hn oxi nn GV t chc cho HS tho d phn ng hn oxi. Oxi l lun d on v tnh cht cht oxi ho mnh. Vy ozon ho hc ca ozon. phi l cht oxi ho mnh v
154

mnh hn oxi. HS c th tr li : - Ozon tc dng vi kim loi, GV: Vy ozon c th tc hiro dng vi nhng ho cht - Cc cht tc dng vi oxi s no ? tc dng vi ozon. - Ozon tc dng vi cc cht kh GV nhn xt cc phng n tr li ca hc sinh. HS tham kho SGK dn ra GV C th dng phn ng phn ng ca ozon vi bc, ho hc no chng dd KI v vit PTHH ca minh tnh oxi ho ca ozon phn ng. mnh hn oxi ? HS nhn xt v cc sn phm to thnh rt ra : - Cc ng ca ozon u sinh ra oxi (O2) tc l : O3 + 2e O2 + 2O => lin kt n (lin kt cho nhn) km bn hn hai lin kt cng ho tr nn khi xy ra phn ng lin kt n b ph v thnh oxi GV : nguyn t c tnh oxi ho 1. Trnh by cc hiu bit mnh hn oxi phn t, d ca em v cc ng dng dng thu electron hn to ca ozon ? thnh O2. 2. Ti sao khi nng ozon HS tho lun v cc ng ln(>10-6%) ozon li l cht dng ca ozon, vn dng gy nhim mi trng ? kin thc va hc gii thch cc ng dng, tc hi gy nhim mi trng ca ozon. Hot ng 4 : Cu to phn t hiropeoxit GV : Hiropeoxit (nc oxi HS quan st m hnh phn gi) c cng thc phn t t H2O2, cu trc khng gian l H2O2. Vy nc oxi gi c ca H2O2, tho lun nhm cu to nh th no ? theo ni dung 2 ca phiu
155

GV cho HS quan st m hnh phn t H2O2, gii thiu cho HS cu trc khng gian ca H2O2 l phn t khng thng, t chc cho HS tho lun v cu to ca H2O2, tr li cu hi 2.1 trong phiu hc tp.

hc tp t rt ra : - Cng thc phn t hiropeoxit: H2O2. - Cng thc cu to : H O O H - Lin kt gia nguyn t H v nguyn t O l lin kt cng ho tr phn cc, lin kt gia hai nguyn t O l lin kt cng ho tr khng phn cc, l lin kt n. Hot ng 5 : Nghin cu tnh cht ca H2O2 GV cho HS quan st dd HS quan st dd H2O2 kt hp H2O2. tham kho SGK rt ra tnh GV : Nu tnh cht vt l cht vt l ca H2O2. ca hiropeoxit ? HS tin hnh tho lun GV : Vi c im cu to nhm d on tnh cht nh trn, hiropeoxit c tnh ho hc ca H2O2. HS c th cht ho hc g ? d kin tnh cht ca H2O2 theo logic sau : S oxi ho ca oxi trong H2O2 l 1 nn c 2 kh nng : - Nhn thm 1 electron xung mc oxi ha 2 th hin tnh oxi ho. - Nhng i 1 electron ln s oxi ho 0 th hin tnh kh. GV : C th dng nhng Vy hiropeoxit va c phn ng ho hc no tnh oxi ho va c tnh chng minh cc tnh cht kh . ca hiropeoxit ? HS xut cc phn ng chng minh d on ca mnh : - Nu H2O2 c tnh kh s
156

GV hng dn cc nhm HS tin hnh th nghim : H2O2 tc dng vi KI (c h tinh bt, qu tm), H2O2 vi KMnO4 (c H2SO4). GV : Ti sao ngi ta li dng H2O2 iu ch oxi (O2) trong PTN ? GV : Ti sao H2O2 km bn ? GV hng dn HS lin h lin kt ho hc gia hai nguyn t oxi trong HOOH v trong O=OO i n nhn nh H2O2 km bn l do lin kt n OO trong H2O2 km bn tng t nh trong phn t ozon.

tc dng vi cht oxi ho (v d nh dd KMnO4) - Nu H2O2 c tnh kh s tc dng c vi cht kh (v d nh dd KI). Cc nhm HS tin hnh lm th nghim, quan st, nu hin tng, gii thch, vit phng trnh phn ng, tho lun v kt qu v khng nh tnh cht oxi ho, tnh kh ca H2O2. HS nh li nguyn tc v phng php iu ch oxi trong PTN, gii thch : - Do H2O2 km bn, d b nhit phn hu.

HS tng hp li cc kt qu th nghim, b sung kin thc v i n kt lun v tnh cht ho hc ca hiropeoxit. Hot ng 6 : ng dng ca hiropeoxit GV : Nu ng dng ca H2O2 ? cc ng dng c vn dng tnh cht l ho g ca hiropeoxit ? HS tham kho SGK, lin h thc tin nu cc ng dng ca H2O2, vn dng tnh cht l ho ca hiropeoxit gii thch cc ng dng . Hot ng 7 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp nhn bit kh oxi v kh ozon, nc v nc oxi gi. Bi 43 I- Mc tiu lu hunh

157

Bit cu to tinh th, tnh cht l, ho hc, ng dng v phng php iu ch lu hunh . Hiu c nguyn nhn lu hunh va c tnh oxi ho va c tnh kh. II- Chun b Ho cht : lu hunh, nhm, nc ct. Dng c : n cn, ng nghim, gi st. Tranh v hoc hnh nh m t cu trc tinh th, s bin i cu to ca lu hunh theo nhit , khai thc lu hunh trong lng t. Phiu hc tp Ni dung 1 : Nghin cu tnh cht vt l ca lu hunh. 1. Tnh cht vt l v cu to hai dng th hnh ca lu huunh : - Trng thi ? - Mu sc ? - Tnh tan (trong nc, trong dung mi hu c) ? - Hai dng th hnh ca lu hunh l g ? Cho bit s ging v khc nhau v cu to v tnh cht gia hai dng th hnh ? 2. nh hng ca nhit i vi cu to phn t v tnh cht vt l ca lu hunh Th nghim : Cho mt t bt lu hunh vo ng nghim ri un nng. Ghi kt qu th nghim v in y thng tin v bng sau : Nhit < 113 0C 119 0C > 117 0C >445 0C 1400 0C 1700 0C
158

Trng thi

Mu sc

Cu to phn t

Ni dung 2 : Tnh cht ho hc ca lu hunh 1. Cu to nguyn t : in thng tin vo bng sau : Oxi Lu hunh Cu hnh elctrron (trng thi c bn, kch thch) m in S oxi ho Tnh cht ho hc 2. Cc phn ng ho hc chng minh tnh cht ho hc ca lu hunh Tn TN S + Al Cch lm t nng S ti khi xut hin lp hi mu nu ri cho 1 mnh Al vo Dn kh H2 qua hi S nu Hin tng Gii thch, PTHH

S+ H2 S + O2

Ni dung 3 : ng dng v sn xut lu hunh 1. Nu cc ng dng ca lu hunh ? 2. Sn xut lu hunh : - Nguyn liu sn xut lu hunh ? - Nu bin php khai thc S t do ? - Nu nguyn tc v vit PTHH dng iu ch lu hunh t hp cht ? III- Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS
159

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV: Trong bi hc trc chng ta nghin cu v oxi, hp cht ca oxi, bi hc hm nay ta s nghin cu v nguyn t th hai trong nhm l nguyn t lu hunh. Vy lu hunh c cu to, tnh cht vt l, ho hc nh th no, c g ging v khc vi oxi. Hot ng 2 : Tnh cht vt l ca lu hunh GV cho HS quan st bt lu HS quan st bt lu hunh, hunh v yu cu HS tr li HS lm th nghim th cu hi ni dung 1.1 trong tnh tan ca lu hunh trong phiu hc tp. nc, nu trng thi, mu sc, GV : Chng ta cng nghin tnh tan ca lu hunh trong cu v cu to ca lu hunh nc vo phiu hc tp. va quan st. GV cho HS quan st tranh v HS quan st tranh v m t m t hai dng th hnh ca hai dng th hnh ca lu lu hunh, gii thiu cho hc hunh, tham kho SGK rt sinh hai dng th hnh ca l- ra s khc nhau v cu to u hunh. tinh th, mt s tnh cht vt l, s ging nhau v tnh cht ho hc, s bin GV hng dn HS lm th i qua li gia hai dng nghim nghin cu nh h- th hnh theo nhit . ng ca nhit i vi Cc nhm HS lm th cu to phn t v tnh nghim, quan st, nu hin cht vt l ca lu hunh. tng, ghi kt qu vo phiu GV t chc tho lun chung hc tp. v kt qu th nghim v i n kt lun nhit HS tho lun v rt ra kt c nh hng n cu to lun : v tnh cht vt l ca lu - Nhit c nh hng hunh ng thi cho HS n cu to v tnh cht phn bit r ngha ca vt l ca lu hunh. vic vit k hiu n cht - Cng thc phn t ca lu lu hunh l S. hunh thc cht l S8, n gin ta dng k hiu l S. Hot ng 3 : Tnh cht ho hc ca lu hunh GV : Yu cu HS tr li cu HS tr li cu hi vo
160

hi 2.1 trong phiu hc tp, t chc cho HS tho lun v rt ra kt lun. GV : 1. Lp s bin i gia cc trng thi oxi ho : S0 thnh S-2; S+4; S+6

phiu hc tp, tho lun v rt ra kt lun nh SGK.

HS thc hin lp s bin i s oxi ho S-2 S+6 S0

2. Theo s trn, cho S+4 bit lu hunh c tnh cht T rt ra : ho hc g ? S0 S-2 => S c tnh oxi ho S0 S+4 GV : Em hy nu cc phn S0 S+6 => S c ng ho hc chng minh cc tnh kh tnh cht trn ca lu HS bit lu hunh l mt hunh ? phi kim v vy dng xut c : - Lu hunh tc dng vi kim loi to mui. GV lm cc th nghim lu - Lu hunh tc dng vi hunh tc dng vi nhm, hiro to H2S. hirro (nu m bo cc - Lu hunh tc dng vi oxi iu kin phng c). to SO2. Cc nhm HS quan st th nghim, gii thch hin tng v vit PTHH ca phn ng vo phiu hc tp, tho lun v vai tr ca lu hunh trong phn ng v rt ra GV : kt lun : 1. Vit PTHH, xc nh vai 1. Lu hunh tc dng vi tr cc cht trong cc phn nhiu kim loi v hiro ng sau: nhit cao : to S + O2 ? S th hin tnh oxi ho khi phn ng vi kim loi v to S + F2 ? hiro: S0 S-2
161

GV cha bi ca HS hng HS vn dng kin thc v dn HS rt ra kt lun v tnh cht ho hc ca oxi, tnh cht ho hc ca S. GV tham kho SGK vit cc ch cho HS nhn xt v PTHH, phn tch vai tr iu kin phn ng (nhit ca S da vo s thay i cao) lin h vi cu to s oxi ho. phn t ca S nhm lm cho HS hiu r S trng thi hi c kh nng phn ng HS rt ra kt lun : rt ln. - Lu hunh tc dng vi mt i vi i tng HS kh, gii s phi kim nh oxi, clo, flo GV c th yu cu HS xc (cc cht oxi ho mnh hn nh CT e, CTCT ca SO2, S), trong cc phn ng S SF6 HS hiu s vn th hin tnh kh dng gn ng ca qui tc S0 S+4 bt t khi gii thch mi lin S0 S+6 kt ho hc trong phn t cc cht. Hot ng 4 : ng dng ca lu hunh v sn xut lu hunh GV : Nu cc ng dng quan HS lin h thc t, tham trng ca lu hunh ? kho SGK nu cc ng dng GV gii thiu cc trng thi ca S. tn ti ca lu hunh cho HS : - Lu hunh t do : cc m lu hunh, lm lng, phn b cc m S trn th gii. - Lu hunh trong cc hp cht : SO2, H2S thu c t cc cht thi cng nghip v phn hu rc thi hu Trn c s kin thc do GV c. cung cp, HS nu cc phng GV : php iu ch S. 1. C th khai thc lu hunh t nhng ngun nguyn HS quan st tranh, tham liu no ? kho SGK tr li cu hi. 2. Nu nguyn tc khai HS nhn xt s oxi ho ca thc S ? S trong cc hp cht SO2, GV treo tranh v khai thc S H2S t suy ra :
162

trong t nhin. - Nguyn tc iu ch S GV : khai thc lu hunh bng phng php ho hc t do ngi ta lm nh th l : no? + Oxi ho S2 thnh S : S2 GV : 2e S 1. Xc nh s oxi ho ca + Kh S+4, S+6thnh S : S+4 S trong SO2, H2S ? + 4e S 2. Nu nguyn tc iu HS tham kho SGK vit cc ch S t cc ho cht ? PTHH ca phn ng iu 3. Vit cc PTHH ca phn ch S t SO2, H2S. ng iu ch S t SO2, H2S HS tham kho SGK tr li : ? - Phng php ny cho php GV : Phn ng trn, ngoi thu hi S c trong kh thi tc dng iu ch S cn c hi nh SO2, H2S. c ngha g ? GV : Trong qu trnh pht HS c th a ra nhiu phtrin cng nghip, nng ng n, tho lun v rt ra nghip c bit cng kt lun. nghip sn xut ho cht, cn ch n vn g bo v mi trng ? Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp trong phiu hc tp. Bi 44 I- Mc tiu Bit cu to phn t, tnh cht l, ho, trng thi t nhin, iu ch H2S trong PTN. Hiu c v sao H2S li c tnh kh mnh. Vn dng cc kin thc c hc gii thch c nguyn nhn gy nhim mi trng, gio dc hnh vi, thi vi vn nhim mi trng. II- Chun b Ho cht : FeS, dd Na2S, dd HCl, giy qu tm, dd Pb(NO3)2. Dng c : bnh cu, ng nghim, cc thu tinh, ng dn cao su.
163

hiro sunfua

Bng tnh tan, mt s t liu v tnh hnh nhim mi trng do H2S. C th thit k bi ging bng phn mm Powerpoint. III- Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Thnh 11 nm 1950, Mexico, mt nh my Pozarica thi ra mt lng ln kh hiro sunfua, mt hp cht ca lu hunh vi hiro. Ch trong vng 30 pht cht kh cng vi sng m trng ca thnh ph lm cht 22 ngi v khin 320 ngi b nhim c. Vy hiro sunfua c nhng tnh cht l, ho hc g, hirosunfua c nh hng g n cuc sng ca chng ta ? Hot ng 2 : Cu to phn t, tnh cht vt l GV : HS lm vic c nhn, vit 1. Vit cu hnh electron cu hnh electron ca S, H, ca S v H ? vit cng thc electron, 2. Gii thch lin kt ho cng thc cu to, xc nh hc trong phn t H2S ? loi lin kt ho hc, s oxi 3. Xc nh s oxi ho ca ho ca S v H trong H2S. lu hunh trong H2S ? GV: 1. Nu tnh cht vt l ca H2S ? HS tham kho SGK rt ra 2. Gii thch hin tng kh tnh cht vt l, vn dng thi cha H2S lm cht tnh c ca H2S gii ngi ? thch hin tng kh thi 3. Khi tip xc vi cha H2S lm cht ngi. T hirosunfua (H2S) trong HS rt ra : khi tip xc PTN, cc ngun H2S trong t vi H2S, cc ngun H2S trong nhin (rc thi, kh bioga do t nhin (rc thi, kh bioga phn hu cht thi ng do phn hu cht thi vt) cn phi ch iu ng vt) cn c thi g ? nghim tc, thn trng, c cc bin php phng c. Hot ng 3 : Tnh cht ho hc GV: H2S c tnh cht ho HS vn dng kin thc
164

hc g ? GV thng bo H2S tan trong nc to thnh dd axit rt yu (yu hn H2CO3) gi l axit sunfuhiric. GV: Hon thnh cc PTHH, gi tn sn phm cc phn ng sau : H2S + NaOH 1 mol 1 mol H2S + NaOH 1 mol 2 mol H2S + Pb(NO3)2 GV : 1. Thc hin qu trnh bin i s oxi ho : S2 0 +4 +6 S ,S ,S 2. Hiro sunfua c tnh cht ho hc g ? GV : Sau y chng ta cng nghin cu xem H2S c nhng tnh cht ho hc nh ta d on khng. GV biu din th nghim iu ch H2S t FeS vi HCl, t H2S trong O2 d v O2 thiu hoc cho HS quan st phn mm m phng th nghim trn. GV : 1. Gii thch, vit PTHH ca phn ng xy ra trong cc hin tng sau : - Dd axit sunfuhiric tip xc vi khng kh, dn tr nn vn c mu vng. - Dn kh H2S vo dd Clo

hc trong bi khi qut rt ra dd ho tan kh H2S c tnh axit gi l dd axit sunfuhiric. HS thc hin cc PTHH v rt ra nhn xt: - Dd axit sunfuhiric c tnh axit rt yu. - Axit sunfuahiric c th to thnh hai loi mui : mui axit, mui trung ho.

HS vit cc qu trnh oxi ho S2 : S 2 S0 + 2e S2 S+4 + 6e S2 S+6 + 8e => H2S c tnh kh. Cc nhm HS quan st, nu hin tng, gii thch v vit PTHH ca phn ng, tho lun v rt ra nhn xt : - Hirosunfua tc dng mnh vi oxi, tu iu kin nhit , lng oxi phn ng m c th sinh ra S hoc SO2. - Trong phn ng vi oxi, hirosunfua th hin tnh kh do : S2 S0 +2e S2 S+4+6e
165

(mu vng) thy dd b mt mu, sn phm c xc nh c H2SO4. 2. Cho bit vai tr ca hirosunfua trong phn ng ? GV t chc cho HS tho lun chung t khng nh v tnh kh ca H2S.

HS lin h vi kin thc va hc, tham kho SGK gii thch hin tng, xc nh sn phm, vit PTHH ca phn ng xy ra, phn tch vai tr ca H2S trong phn ng, tho lun v rt ra : - H2S b O2 oxi ho dn thnh S, b Cl2 oxi ho thnh H2SO4. Trong cc phn ng H2S c tnh kh do : S -2 S0 +2e S-2 S+6+8e HS kt lun v tnh kh ca H2S . Hot ng 4 : Trng thi t nhin, iu ch GV cung cp thm t liu v lng H2S sn sinh trong t nhin. VD : Ngi ta c tnh HS tham kho SGK rt ra cc cht hu c trn tri trng thi t nhin ca H2S. t sn sinh khong 33 tn H2S hng nm. Trong s mt lng ln t rc do con ngi thi vo mi trng, H2S l ho cht gy nhim mi trng nng n, n c Cc nhm HS xut cc th gy c trc tip, phng n, tho lun v rt phn ln chuyn thnh SO2 ra nhn xt chung : Trong gy ra hin tng ma axit . cng nghip, cc kh thi GV : Theo cc em lm th c hi phi c s l v ti no gim lng H2S thi ch. Cc cht hu c, rc vo mi trng ? thi sinh hot phi c thu gom v c bin php s l trnh gy nhim mi trng.
166

GV : Kh H2S l ho cht c hi i vi con ngi nn ngi ta khng iu ch n trong cng nghip m ch iu ch mt lng nh trong PTN nhm nghin cu tnh cht l, ho hc ca n. Hy trnh by phng php ho hc iu ch H2S ?

HS quan st th nghim iu ch H2S trong phn tnh cht ho hc (th nghim t chy H2S) : un nng mui sunfua (FeS) vi dd axit mnh (HCl) v vit PTHH ca phn ng. Mt s HS c th nu cch iu ch H2S bng cch cho H2 tc dng vi S nhit cao.

Hot ng 5 : Tnh cht ca mui sunfua GV hng dn HS lm th HS lm th nghim, quan nghim dd Na2S tc st hin tng, gii thch,vit dng vi dd Pb(NO3)2, gn ly PTHH ca phn ng. kt ta nh thm vi git HCl. HS rt ra nhn xt : GV : Cho bit tnh tan ca - Na2S tan trong nc, dd thu mui Na2S, PbS, FeS ? Mu c khng mu. sc ca cc mui ? - FeS khng tan trong nc nhng tan trong dd axit HCl, H2SO4 long, c mu en. - PbS khng tan trong nc, khng tan trong dd axit HCl, H2SO4 long, c mu en. HS s dng bng tnh tan, tham kho SGK nu tnh GV : Cho bit tnh cht ca cht, mu sc ca mui sunfua. mui sunfua. GV : Mun nhn bit gc sunfua c th dng ho cht HS c th nu nhiu thuc th nhn ra no ? GV gii thiu cho HS thuc hirosunfua. th thng thng l dd Pb(NO3)2 do to kt ta mu en, khng tan trong axit
167

long nh HCl, H2SO4, HNO3. Hot ng 6 : Tng kt v vn dng HS lm cc bi tp 1, 2, 3, 4 SGK trang 176, 177. Bi 45 I- Mc tiu Bit c cu to phn t, tnh cht l, ho, trng thi t nhin, iu ch lu hunh i oxit, lu hunh trioxit. Hiu c v sao lu hunh i oxit va l cht kh, va l cht oxi ho. Bit c cu to, tnh cht l, ho hc ca axit sufuric long, c. Hiu nguyn nhn s khc nhau v tnh oxi ho ca axit sufuric long, axit sufuric c. Vn dng gii thch hin tng nhim khng kh, ma axit, lin h gio dc mi trng. II- Chun b Tit 1 : Dng c v ho cht cc th nghim iu ch SO2 t Na2SO3 vi H2SO4,SO2 tc dng vi dd KMnO4 . T liu ma axit, ng dng ca SO2. Tit 2 : Ho cht : H2SO4c, nc ct, Fe, Cu, ng saccaroz, BaCl2, Na2SO4. T liu : S ng dng ca H2SO4, sn xut H2SO4 , mt s bi bo v tnh hnh s dng axit H2SO4 trong thc t, hnh nh v bng axit . Bi hc ny c nhiu kin thc quan trng lin quan n nhng vn nng hi nh nn nhim mi trng, ma axit, nhng v n tt axit vv do GV nn giao cho HS cc bi tp tm kim t liu phc v cho bi hc. III. Thit k hot ng dy hc
168

Hp cht c oxi ca lu hunh

Hot ng GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV gii thiu cho HS hin tng ma axit v nhng tc hi ca n. GV : Th phm chnh gy ra hin tng ma axit chnh l lu hunh ioxit mt hp cht cha oxi ca S. Hot ng 2 : Cu to phn t, tnh cht vt l ca lu hunh i oxit GV : 1. Vit cu hnh electron HS lm vic c nhn tr li cu ca S v O ? hi. i n kt lun v cu to 2. Gii thch lin kt ho ca SO2 nh SGK. hc trong phn t SO2 ? 3. Vit cng thc cu to, xc nh s oxi ho ca S trong SO2 ? HS tham kho tnh cht vt l GV: Nu tnh cht vt l ca SO2 trong SGK v tr li ca lu hunh ioxit ? cu hi. Hot ng 3 : Tnh cht ho hc ca SO2 GV: T thnh phn nguyn HS phn tch SO2 l oxit ca t, s oxi ho ca S hy d phi kim suy ra SO2 l mt oxit on tnh cht ho hc axit, c cc phn ng : ca SO2 ? - Tc dng vi H2O to axit tng ng. - Tc dng vi baz kim to mui v nc. - Tc dng vi oxit ca baz kim GV : Vit PTHH ca phn to mui. ng : HS lm vic c nhn, cha bi, SO2 + H2O rt ra : 11 : SO2 + NaOH - SO 2 tc dng vi dd kim tu 12 : SO2 + NaOH theo t l s mol m to hai loi Gi tn sn phm, nhn mui : xt s oxi ho ca cc + Mui axit cha ion hirosunfit nguyn t trong phn ng HSO3ho hc ? + Mui trung ho cha ion GV : sunfit SO321. Hy thc hin qu trnh - Trong cc phn ng th hin bin i s oxi ho sau : tnh oxit axit ca SO2, s oxi
169

S 2. Ngoi tnh cht oxit axit, SO2 cn c tnh cht g ? GV biu din th nghim iu ch SO2 t Na2SO3 tc dng vi H2SO4 long, dn kh thu c vo dd thuc tm KMnO4. GV : Gii thch hin tng, vit PTHH v xc nh vai tr ca lu hunh ioxit trong phn ng : Khi dn kh SO2 vo dd Brom (mu da cam) thy dd b mt mu. GV hng dn HS suy lun sn phm, hon thnh PTHH v rt ra kt lun. GV : kh c kh SO2, ngi ta thu ly kh SO2 thi ra trong qu trnh sn xut ho cht v chuyn n thnh S. 1. C th dng ho cht no thc hin c qu trnh chuyn ho ? 2. Vit PTHH, xc nh vai tr cc cht tham gia phn ng ? GV : Mt s kim loi cng c th b oxi ho bi SO2. Hon thnh PTHH phn ng sau : Mg + SO2 S + ?
170

S 0 S+4

ho cc nguyn t khng thay i. HS thc hin qu trnh bin i s oxi ho ca S+4 t suy ra SO2 c tnh kh v tnh oxi ho. HS quan st th nghim, nu hin tng, gii thch v vit PTHH, nhn xt vai tr cc cht tham gia phn ng, tho lun chung v rt ra : - Khi tc dng vi cht oxi ho mnh nh KMnO4 lu hunh i oxit l cht kh do : S +4 S+6 +2e HS vn dng tnh kh ca lu hunh i oxit gii thch hin tng, suy lun sn phm, cn bng phng trnh, sau tho lun chung rt ra kt lun. HS vn dng kin thc bi lu hunh v H2S nu : c th dng H2S phn ng vi SO2 to thnh S v vit PTHH ca phn ng t rt ra : - Khi tc dng vi H2S, lu hunh ioxit l cht oxi ho do : S+4 +4e S0 HS suy lun xc nh sn phm, hoc tham kho SGK hon thnh PTHH, cha bi, t rt ra kt lun: - Khi tc dng vi Mg, lu hunh

ioxit l cht oxi ho do : S+4 +4e S0 =>SO2 l cht oxi ho khi phn ng vi cht kh mnh hn n. Hot ng 4 : Lu hunh i oxit cht gy nhim mi trng GV cho HS tho lun theo cc cu hi : HS tho lun chung c lp cui 1. Ti sao ni lu hunh i cng i n nhn nh : oxit l mt trong cc cht - SO2 l mt trong cc cht ch ch yu gy nhim mi yu gy nhim mi trng, l trng ? mt trong nhng nguyn nhn 2. Nguyn nhn chnh chnh gy ra hin tng ma axit. gy ra hin tng ma axit l HS c th nu c nhiu ngun g ? Tc hi ca ma axit ? thi kh SO2 vo khng kh v 3. Cc ngun sinh ra kh lu xut nhiu bin php hunh ioxit ? cn lm g ci thin lng SO2 thi vo mi hn ch lng SO2 thi trng. vo mi trng ? Hot ng 5 : ng dng v iu ch lu hunh i oxit GV : Nu cc ng dng ca HS tham kho SGK nu cc ng SO2 ? dng ca SO2. HS tham kho SGK tr li cu GV : Trnh by phng hi. php iu ch SO2 trong PTN v trong cng nghip. Vit cc PTHH ca cc phn HS vn dng tnh cht vt l v ng ? tnh cht ho hc ca SO2 gii GV : Ti sao ngi ta li tin thch cch tin hnh th hnh thu kh SO2 bng nghim trn. cch y khng kh (Hnh 6.12) v t ming bng tm xt trn ming l thu kh SO2 ? Hot ng 6 : Lu hunh tri oxit (SO3) Phn cu to phn t, tnh cht vt l ca SO3, GV
171

tin hnh nh hot ng 2. GV : Tng t SO2, SO3 cng l mt oxit axit. Em hy vit PTHH cc phn ng chng minh tnh cht oxit axit ca SO3 (nu ht thi HS tham kho v trnh by phgian c th giao cho HS v ng php iu ch SO3 nh SGK nh). . GV : SO3 t c ng dng thc tin, l sn phm trung gian trong qu trnh sn xut H2SO4. Hy nu phng php iu ch SO3 trong cng nghip v vit PTHH ca phn ng xy ra ? Hot ng 7 : Tng kt v cng c bi hc (ht tit 1) GV c th cho HS vn dng kin thc v cng c bi bng 2 bi tp sau : HS lm bi tp 1, 2, 3, 4, 5 SGK Bi 1 : Cc cht kh no trang 186. sau y c th tn ti trong cng mt hn hp iu kin thng ? V sao ? a. SO2 , H2S b. SO2 , HCl c. SO2 , O2 d. SO2 , H2O(hi) , Cl2 . Bi 2 : Vit PTHH cc phn ng theo s sau : 1 2 0 S S+4 S+6 3 5 4 -2 S Tit 2 : Hot ng 8 : T chc tnh hung dy hc
172

GV : Trong s cc ho cht c bn, H2SO4 l ho cht hng u trong nhiu ngnh sn xut. Cc em hy xem nhng ng dng HS nm c mc tiu v nh v tc hi ca H2SO4. hng bi hc. GV gii thiu cc t liu v ng dng v tc hi ca H2SO4 (nhn mnh hin tng gy bng nng ca H2SO4). Hot ng 9 : Cu to phn t v tnh cht vt l GV cho HS quan st m HS quan st m hnh c hnh c hoc rng v hoc rng ca phn t axit phn t axit sunfuric. sunfuric. GV : 1. Vit cng thc cu to HS vn dng kin thc v lin ca axit sufuric ? kt ho hc, tham kho SGK tr 2. Xc nh loi lin kt li cu hi. ho hc, s oxi ho ca S trong phn t H2SO4 ? GV : Cho bit : HS tham kho SGK tr li cu - Trng thi ca H2SO4 hi. nguyn cht ? - Mu sc ? - Cc tnh cht c bit HS quan st cch tin hnh pha khc ? long axit ca GV, nu hin tng, GV cho HS quan st mt l tham kho SGK gii thch, rt ra dd H2SO4 c, tin hnh kt lun. pha long vi nc, cho HS s vo thnh ng nghim kim tra s thay i ca nhit trc v sau khi pha long. GV : Nu nguyn tc pha long axit sunfuric c ? Hot ng 10 : Tnh cht ho hc ca axit sunfuric

173

GV : dd H2SO4 long tc dng vi nhng dy cht no sau y ? A. MgO ; Al(OH)3 ; NaOH ; NaNO3 ; K2CO3. B. CuO ; Fe(OH)2 ; FeS ; Fe ; Zn ; KHSO3. C. BaCO3 ; Ba(OH)2 ; Cu ; FeO. D. S ; Na2O ; KOH ; Na2SO3. Vit PTHH cc phn ng xy ra ? GV : H2SO4 c c tnh cht g khc vi H2SO4 long ? Ta cng nghin cu TN sau. GV biu din TN cho Cu vo dd H2SO4 long, c un nng. GV: 1. Nu hin tng ? 2. Gii thch hin tng ? 3. Vit PTHH ca phn ng xy ra ? 4. Xc nh vai tr cc cht tham gia phn ng ? GV t chc tho lun chung, hng dn HS rt ra nhn xt v s khc nhau gia axit sunfuric long v c, xc nh sn phm, vit PTHH v kt lun v tnh cht ca axit sunfuric c.

HS tr li cu hi t rt ra tnh cht ho hc ca H2SO4 long nh SGK.

HS quan st th nghim, nu hin tng, gii thch rt ra : - H2SO4 c c nhng tnh cht ho hc khc vi H2SO4 long . - H2SO4 c, nng tc dng mnh vi Cu l kim loi ng sau H to thnh dd xanh (cha CuSO4) ; kh mt mu dd KMnO4(kh SO2). PTHH : to Cu0+2H2SO4 Cu+2SO4+S+4O 2+2H2O -Vai tr cc cht : + Cht oxi ho : H2SO4 c + Cht kh : Cu => H2SO4c, nng c tnh oxi ho mnh.

GV : Hon thnh PTHH HS tham kho SGK hon thnh sau : cc PTHH, rt ra kt lun nh to Fe + H2SO4 c SGK.
174

Fe2(SO4)3 +SO2 + ? to Fe + H2SO4 c, ngui ? S + H2SO4 c H2O + ? H2SO4 + HI SO2 + I2 + ? GV cha bi ca HS, hung dn HS i n kt lun nh SGK. GV : Ngoi tnh oxi ho mnh H2SO4 c cn c tnh cht ho hc g c bit na ? Chng ta cng nghin cu th nghim sau y : GV biu din th nghim cho H2SO4 c vo ng saccaro. GV : Nu hin tng ? Gii thch ? GV t chc tho lun chung, hng dn HS rt ra nhn xt. GV : Gii thch cc hin tng sau : - Cho mui CuSO4 . 5H2O (mu xanh) vo H2SO4 c thy bin thnh mu trng ? - H2SO4 c ri vo giy thy giy b en v thng ? - H2SO4 c ri vo da gy bng nng ? GV : Tm li axit sunfuric c c nhng tnh cht ho hc g?

HS quan st th nghim, nu hin tng, tham kho SGK gii thch, tho lun v rt ra : -H2SO4 c bin ng thnh than (C) H2SO4c C12 H22O11 12 C + 11H2O H2SO4 c chim nc trong ng saccaro . HS tho lun tr li cu hi, t rt ra : - H2SO4 c c tnh ho nc. - H2SO4 c gy bng nng, khi s dng H2SO4 c phi ht sc thn trng. HS kt lun : H2SO4 c, ngoi tnh axit mnh, cn c tnh oxi ho mnh, tnh ho nc.

Hot ng 11 : ng dng v sn xut axit sunfuric


175

GV: 1. Nu ng dng ca axit HS tham kho SGK nu cc ng sunfuric ? dng ca H2SO4 v tr li cu 2. H2SO4 c vai tr nh th hi. no trong cng nghip sn xut ho cht ? GV : Trong cng nghip H2SO4 c sn xut theo s cc phn ng ho hc sau : FeS2 SO2 SO3 HS tham kho SGK tr li cu H2SO4 hi v vit PTHH cc phn ng S iu ch H2SO4. 1. sn xut H2SO4 cn phi qua nhng cng on no ? 2. Vit cc PTHH cc phn HS tham kho SGK tr li cu ng xy ra nhng cng hi. on ? GV : Gii thch : -Ti sao ngi ta khng dng nc hp th trc tip H2SO4 ? -Ti sao ngi ta phi cho SO3 i t di ln, H2SO4 c ti t trn xung ? -Olum l g? Ho olum vo nc s thu c g ? Hot ng 12 : Mui sunfat v nhn bit ion sunfat

176

GV : 1. Axit sunfuric to thnh my loi mui sunfat ? Cho VD, gi tn ? HS tr li cu hi. 2. Nhng mui sunfat no khng tan ? 3. Mu sc ca cc mui - Thuc th nhn ra ion SO42sunfat khng tan ? trong dd axit sunfuric, mui GV : C th dng thuc th sunfat l dd cha hp cht ca no nhn ra ion bari. sunfat ? Hy tin hnh nhn bit ion sunfat trong dd H2SO4 v dd Na2SO4 bng thuc th ? Hot ng 13 : Tng kt v cng c bi GV : Hy hon thnh PTHH cc phn ng sau : H2SO4 + FeO SO2 + ? +? H2SO4 + Fe(OH)2 SO2 + ?+ ? H2SO4 + Mg S + ? + ? H2SO4 + S ? + ? + ? HS lm bi tp theo yu cu ca H2SO4c C6H12O6 ? + ? GV. Trong cc phn ng ho hc H2SO4 th hin tnh cht g ? Bi 46 luyn tp chng 6 I- Mc tiu 1. Kin thc Cng c cc kin thc v tnh cht ho hc cc n cht (tnh oxi ho ca O2, O3, S); tnh cht ho hc ca mt s hp cht : H2O2, H2S , SO2, SO3, H2SO4. 2. K nng Rn cc k nng : vit PTHH chng minh tnh cht ca cc n cht, hp cht ca oxi, lu hunh.
177

II. Chun b GV chun b h thng cu hi, bi tp, giao cho HS chun b trc mt s cu hi. Cc cu hi yu cu HS chun b : Cu 1 : So snh cu to nguyn t, m in, s oxi ho ca oxi v lu hunh ? Cu 2 : So snh tnh cht ho hc ca cc n cht. Vit cc PTHH minh ho. a. Oxi v lu hunh. b. Oxi v ozon Cu 3 : a. Trnh by cu to, tnh cht ho hc ca hiropeoxit ? b. T cc cht H2O2, O2, H2O, hy lp s th hin tnh cht ho hc ca H2O2. Vit cc PTHH thc hin dy bin ho ? Cu 4 : a. Cc hp cht quan trng ca S l nhng ho cht no (cng thc, tn gi) ? Lp bng tm tt cu to, s oxi ho, tnh cht ho hc ca chng (tham kho bng tm tt trong SGK) ? b. C cc cht sau : SO2, SO3 ,H2S , H2SO4, S, Na2S, Na2SO3, Na2SO4. Hy lp s bin ho gia cc ho cht trn v vit PTHH cc phn ng thc hin dy bin ho . GV c th s dng phng php grap dy bi luyn tp, to nhiu iu kin thun li HS ch ng, tch cc hot ng hn trong gi hc. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Chng ta nghin cu v cc nguyn t nhm oxi v cc hp cht ca chng. Bi hc hm nay s gip ta cng c li nhng kin thc hc, xem xt chng mt cch c h thng v vn dng kin thc gii mt s bi tp. Hot ng 2 : Kin thc cn nm vng

178

GV : Trc ht ta xem xt v cc nguyn t quan trng nht trong nhm IVA l oxi v lu hunh. Em hy so snh cu to lp electron ngoi cng, m in v s oxi ho ca O, S ? GV nn hng dn HS k bng so snh. GV : Cu to quyt nh n tnh cht ho hc ca cc cht. Em hy : 1. So snh tnh cht ho hc ca nguyn t oxi v nguyn t S (n cht oxi v n cht S) ?

HS trnh by ni dung cu hi 1 theo bng mu do GV hng dn, tho lun, b sung kin thc cho nhau, cui cng rt ra : n Oxi n hunh Lu cht S cht CH 3s23p4 oxi electr 2s22p4 on (O2,O3) ho mnh -Tnh oxi2,8 (< F ,O 3,4 -2 m OO , SS-2 (<F) , Cl) in Th hin : Tc Gin dng mnh 6vie kim Ging -u c lp g nhau loi, H2, hp cht. e ngoi cng, 2 nha -Th t tnh oxi ho c thn. u : O3 > > S in -C O2 m + O3 tci dng vi tng ln -2 -2 Ag, dd KIS . O , Khc + O2 tc c phn O S dng vi d dng nhau cc cht lp d c khng hn S, oxi ho trng c cc c S v hp cht ca S phn thi kch nh H2S, mui sunua. lp d thch: -C tnh 2 3 Khc Khng kh 3p 3d1 3s : nha c S+4 S0 u tnh S+4,S+6 3s1 kh -Th hin: + 3p33d2S 6 Tc dng vi O2,F2,H2SO4
c,

2. Vit cc PTHH chng minh tnh cht ho hc ca oxi v lu hunh ?

HS trnh by cu hi 2 theo bng mu do GV hng dn, tho lun, b sung kin thc v rt ra : HS vit cc PTHH chng minh tnh cht ho hc ca oxi, ozon v lu hunh.
179

GV : Oxi v lu hunh to thnh nhiu hp cht quan trng. Sau y chng ta s h thng li cc hp cht ca oxi v lu hunh c hc trong chng. HS trnh by cu hi 3, tho GV : lun chung rt ra cu to, tnh 1. Hiropeoxit, hp cht ca oxi cht, cc PTHH chng minh tnh vi hiro, c cu to, tnh cht cht ho hc ca hiropeoxit. ho hc g ? HS tham kho bng tm tt 2. T cc cht H2O2, O2, H2O, hy trong SGK tr li cu hi. lp s th hin tnh cht HS trnh by s , tho lun, ho hc ca H2O2. b sung cho hon chnh, ln 3. Vit cc PTHH thc hin dy bng vit PTHH theo s va bin ho . lp, ch r cc PTHH th hin GV : tnh kh, tnh oxi ho ca cc 1. Cc hp cht quan trng ca cht. S l nhng ho cht no (cng thc, tn gi) ? 2. Nu cu to, s oxi ho, tnh cht ho hc ca chng ? GV : C cc cht : SO2, SO3, H2S, H2SO4, S, Na2S, Na2SO3, Na2SO4. 1. Hy lp cc s bin ho gia cc ho cht trn ? 2. Vit PTHH cc phn ng thc hin dy bin ho . 3. PTHH no th hin : a. Tnh kh ca H2S, S, SO2? b. Tnh oxi ho ca S, SO2, H2SO4 ? Hot ng 3 : Tng kt v vn dng HS thc hin bi tp trang 192 SGK. Bi 47 I- Mc tiu Bit c mc ch, cch tin hnh cc th nghim.
180

bi thc hnh s 5 tnh cht ca oxi, lu hunh

S dng dng c, ha cht thc hin an ton, thnh cng ca th nghim. Quan st cc hin tng xy ra, vn dng kin thc gii thch, vit PTHH. Bit mt s thao tc trong thc hnh th nghim ho hc nh ly ho cht, trn cc ho cht, ong ho cht, s dng mt s dng c thng thng. Bit s dng dng c, ho cht thc hin an ton, thnh cng th nghim v s bin i tnh cht cc nguyn t trong nhm, trong chu k. Quan st cc hin tng th nghim, vn dng kin thc gii thch, vit PTHH ca phn ng. II- Chun b 1. Dng c : Xem SGV. 2. Ha cht : Xem SGV. Dng c, ha cht cho HS thc hin th nghim thc hnh theo nhm. 3. Hc sinh n tp nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong bi thc hnh. Nghin cu trc bit ha cht, dng c, cch tin hnh tng th nghim. 4. Gio vin : Chun b mt s phiu hc tp. Phiu s 1 D on hin tng g s xy ra khi ang t chy lu hunh ng trong mung st ngoi khng kh ri a nhanh vo bnh ng kh oxi. Gii thch, vit PTHH, xc nh vai tr cc cht trong phn ng ? Phiu s 2 Vit PTHH, xc nh vai tr cc cht trong cc phn ng :
181

+ St tc dng vi oxi. + St tc dng vi lu hunh. + Cho bit bn cht ca cc phn ng ny l g ? + iu kin thc hin cc phn ng ? III- mt s lu 1. Cc phn ng thc hin trong bi ny u cn un nng nhit cao hoc nhit phn ng ta ra rt ln. Khi thc hin cc th nghim yu cu HS phi cn thn, lm th nghim vi lng ha cht nh, lm ng theo s hng dn ca GV. 2. Kh SO2 rt c, mi hc, gy kh th. Hi lu hunh cng rt c. Khi lm th nghim phi rt cn thn. 3. Nu c iu kin nn chun b cc phiu hc tp ln bn trong v photo pht n tay HS th t chc hot ng u tit thc hnh s kt qu hn. 4. Phn b thi gian hp l. IV. Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit hc 1. GV : Nu mc tiu tit thc hnh. Nhng yu cu HS phi thc hin trong tit thc hnh. Nhc nh HS phi thn trng i vi nhng th nghim d gy nguy him, th nghim tip xc vi cht c (nh phn ng t st trong oxi, t lu hunh trong oxi v.v...). 2. S dng phiu hc tp kim tra. Vic chun b bi ca HS v hng dn HS thc hin nhim v tit thc hnh. 3. GV thc hin mu mt s thao tc. Hot ng 2 : Tnh oxi ha ca cc n cht oxi v lu hunh a) St tc dng vi oxi GV : Hng dn HS thc hin th nghim nh SGK. Lu : phn ng ny thnh cng :
182

C th ly dy thp l mt on dy phanh (dy thng) xe p, phi dng vi hoc giy gip lau v nh sch g, du m. Mu than (hoc que dim) c t chy trc khi cho vo bnh ng O2, than (que dim) chy mnh to ra nhit lng ln khi mo cho phn ng gia O2 v Fe. Cn cho mt t ct sch hoc nc di y bnh ng oxi, phng v bnh. b) St tc dng vi lu hunh HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. Lu : Bt st phi l bt st cn mi, cha b oxi ha phn ng mi thnh cng. Hot ng 3 : Tnh kh ca lu hunh HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. Hot ng 4 : S bin i trng thi ca lu hunh theo nhit . GV : Hng dn HS lm th nghim, ch quan st s bin i trng thi, mu sc ca lu hunh. Lu : Cn hng ming ng nghim v pha khng c ngi trnh khng ht phi hi lu hunh c. Hot ng 5 : Cng vic cui tit thc hnh. GV : Nhn xt, nh gi tit thc hnh. Yu cu HS lm tng trnh. HS : Thu dn dng c, ha cht, v sinh PTN, lp hc. Bi 48 I. Mc tiu Bit mc ch, cch tin hnh cc th nghim. S dng dng c ho cht thc hin an ton, thnh cng cc th nghim.
183

bi thc hnh s 6 tnh cht cc hp cht ca lu hunh

Rn luyn k nng quan st hin tng, vn dng kin thc gii thch v vit PTHH. II. Chun b 1. Dng c : Nh hng dn trong SGV. 2. Ho cht : Nh hng dn trong SGV. 3. Hc sinh n tp nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong bi thc hnh. Nghin cu trc bit dng c, ho cht, cch thc hin tng th nghim. 4. Gio vin chun b mt s phiu hc tp Phiu s 1 : C cc ho cht : FeS, HCl. Hy chn dng c v cch n gin nht iu ch v th tnh kh ca kh sunfuahiro. Phiu s 2 : C cc ho cht H2SO4 c, Na2SO3. Hy la chn v lp rp dng c iu ch SO2 trong PTN. Phiu s 3 : Bng nhng th nghim nh th no chng minh SO2 l cht kh va c tnh kh, va c tnh oxi ho ? III. mT s lu 1. Kh H2S v SO2 l nhng kh c. GV phi lu HS lm th nghim rt cn thn vi lng ho cht nh, dng c phi kn khng cc kh thot ra lp hc. 2. H2SO4 c d gy bng, lm thng qun o... phi dng gng tay khi lm th nghim vi H2SO4. Cn thn khng H2SO4 giy vo ngi, qun o. 3. Phn b thi gian hp l. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit thc hnh. 1. GV : Nu mc tiu ca tit thc hnh. Nhng yu cu HS phi thc hin trong tit hc.
184

2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi nh ca HS v hng dn chun b cho tit thc hnh. C iu kin nn s dng bn trong, my chiu t chc hot ng ny. Hot ng 2 : iu ch v chng minh tnh kh ca hiro sunfua. a) Chun b v tin hnh th nghim GV : Hng dn HS thc hin nh SGK. Hot ng 3 : iu ch v chng minh tnh cht ho hc ca SO2 GV : Hng dn HS thc hin th nghim nh SGK. a) iu ch SO2 t Na2SO3 v dd H2SO4 v th tnh kh ca SO2 b) Th tnh oxi ho ca SO2 Hot ng 4 : Tnh oxi ho v tnh ho nc ca H2SO4 c a) Tnh oxi ho ca H2SO4 c trnh c hi, GV hng dn HS thc hin th nghim nh sau : Cho vi mnh ng vo ng nghim 1, nh 4 - 5 git H2SO4 c vo ng nghim, y nt cao su km ng dn thy tinh hnh ch L. Nhng su u ng dn thy tinh vo ng nghim 2 cha khong 2 ml nc c mu giy qu mu xanh. Kp ng nghim 1 bng kp g, cm kp g trn gi th nghim thc hnh. Dng n cn un nng ng nghim 1 (hnh 8 trang 229 SGV). Hng dn HS quan st hin tng xy ra, gii thch. b) Tnh ho nc ca H2SO4 c HS : thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. Hoc GV hng dn HS thc hin th nghim nh sau : GV c th hng dn HS tin hnh th nghim bng cch vit ch, v hnh trn giy trng bng dd H2SO4 long, kh. Sau
185

h t giy gn ngn la n cn. HS quan st, gii thch hin tng, vit PTHH. Hot ng 5 : Cng vic sau tit thc hnh. GV : Nhn xt, nh gi tit thc hnh. Yu cu HS vit tng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc.

186

Chng 7 tc phn ng v cn bng ho hc A. M u Mc tiu ca chng 1. Kin thc Nm c cc khi nim v tc phn ng, s khc nhau v tc gia cc phn ng, cc yu t nh hng n tc phn ng v t bit cc phng php lm thay i tc phn ng cho ph hp vi mc ch. Nm c khi nim v cht xc tc. Hiu cn bng ha hc v i lng c trng cho cn bng ha hc. Hiu s chuyn dch cn bng, cc yu t nh hng n cn bng ha hc lm chuyn dch cn bng. 2. K nng Tip tc hnh thnh v cng c mt s k nng : Hnh thnh khi nim tc phn ng v cn bng ha hc. Rn k nng vn dng nguyn l chuyn dch cn bng ca L Satli vo cc cn bng ha hc. Gii cc bi ton v tc phn ng v cn bng ha hc : tnh hng s cn bng, tnh nng cc cht ti thi im cn bng Rn mt s k nng tin hnh th nghim nghin cu tc phn ng v cn bng ha hc. Vit tng trnh th nghim. Mt s im cn lu

1. V ni dung Gip cho HS thy c s khc nhau v tc phn ng v gia cc phn ng khc nhau.
187

Lm cho HS thy r khng phi phn ng ha hc no cng xy ra hon ton, v cc yu t nh hng n mc phn ng t c th tm iu kin ti u cho cc qu trnh sn xut. 2. Phng php dy hc To c cho HS thi quen hc tp di hnh thc nghin cu, t tm hiu v rt ra kin thc. C th dy hc theo phng php nu vn v gii quyt vn , hoc m thoi gi m hng dn HS tm hiu bi, thng qua cc th nghim HS t rt ra kt lun khoa hc. C th kt hp vi cc phng tin dy hc nh my tnh, my chiu (projector) B. Dy hc cc bi c th Bi 49 I. Mc tiu Nm c cc khi nim v tc phn ng, tc trung bnh ca phn ng, cht xc tc. Hiu cc yu t nh hng n tc phn ng ha hc : nng , p sut, nhit , din tch b mt, cht xc tc. Bit vn dng cc yu t trn gii thch cc qu trnh trong thc tin. II Chun b Ha cht : dd BaCl2 0,1 mol/l, dd H2SO4 0,1 mol/l, dd Na2S2O3 0,1 mol/l, nc ct, dd H2O2 (c bn trn th trng), MnO2. Nu khng c dd Na2S2O3 c th thay th : dd NaOH 0,1 mol/l, du thc vt hay m ln, dd phenolphtalein. Dng c : 10 cc 100,0 ml trong c hai cc chu nhit, hai ng ong 25 ml, n cn v gi n cn. Tc phn ng ho hc

188

Nu c iu kin th chun b 4 b dng c cho bn nhm HS lm th nghim, mi b gm : 1 n cn, 1 kp g, mt gi ng nghim, mi loi ha cht mt l c ng nh git. Bng 7.1 c phng ln kh A4 trong trng hp khng c my tnh v my chiu projector. Chun b phiu hc tp, v chun b ni dung, bi gii ca cc phiu hc tp vo my tnh (nu c), projector. Phiu hc tp Ni dung 1 in cc kt qu vo cc ch trng, tho lun v rt ra nhn xt v tc thay i mu sc ca mu giy qu : Cc cht ly theo t l phn ng Phn ng gia Dd NaOH (c sn mu giy qu tm) v Dd HCl Phn ng gia Dd NaOH (c sn mu giy qu tm) v cht bo Phn ng gia Dd CH3COOH (c sn mu giy Hin tng quan st Tc phn ng Nhanh : Chm :

S i mu ca qu tm : Nhanh : Chm : PTHH : NaOH + HCl

S i mu ca qu tm : Nhanh : Chm : PTHH : NaOH + C3H5(OOCR)3

Nhanh : Chm :

S i mu ca qu tm : Nhanh : Chm : PTHH : CH3COOH + C2H5OH

Nhanh : Chm :
189

qu tm) v C2H5OH Ni dung 2. Bng 1 : Mt s th d v tc phn ng Phn ng ha hc Tc u ca phn ng mol.l

NaOH +HOCH2CH2ClHOCH2CH2 OH + NaCl 2,27.105 Nng NaOH 0,1 mol/l, HOCH2 1.s1 CH2Cl 0,2 mol/l 25oC H2 + I2 2HI 9.105 Nng I2 = 0,05 mol/l, H2 = 0,05 1 .pht1 0 mol/l 400 C NaOH + CH3COOC2H5 CH3COONa + C2H5OH 1,476.10 Nng NaOH 0,01 mol/l, CH3 1.h1 COOC2H5 0,01 mol/l 27oC
2

mol.l

mol.l

Ni dung 3 Hy in cc thng tin vo cc ch trng, nhn xt cch xc nh cc thng tin : Thng tin Mt ngi i xe my t H Ni n Hi Dng (qung ng 66 km) ht 1 gi 20 pht, sau i tip t Hi Dng n Hi Phng (qung ng 50 km) cng ht 1 gi 20 pht. Kt qu Tc trung bnh t H Ni n Hi Dng (km.h1) : Tc trung bnh t Hi Dng n Hi Phng (km.h1) : Tc trung bnh t H Ni n Hi Phng (km.h1) :

190

Trn 500 ml dd NaOH nng 0,02 mol/l vi 500 ml dd CH3COOC2H5 0,02 mol/l. Sau 5 pht nng NaOH trong dd xc nh c l 0,005 mol/l, cn sau 10 pht th nng NaOH cn li l 0,003 mol/l. (Coi th tch hn hp l khng i trong sut qu trnh phn ng)

Tc trung bnh ca phn ng trong 5 pht u l(mol.l1,s 1 ): Tc trung bnh ca phn ng trong 5pht tip theo l(mol.l1,s1) : Tc trung bnh ca phn ng trong 10 pht phn ng l (mol.l1,s1) :

Ni dung 4. 1. Hy tm cc phn ng m em bit xy ra theo tc phn ng sau : Tc phn ng Tc phn ng Tc phn ng ln trung bnh nh

2. Tnh tc trung bnh ca phn ng theo bng s liu : 2HI H2 + I2 Thi gian ng (giy) 0 60 120 180 Ni dung 5 Cu hi 1 : Trong nhng trng hp di y, yu t no nh hng n tc phn ng ? a) S chy din ra mnh v nhanh hn khi a lu hunh ang chy ngoi khng kh vo l ng kh oxi.
191

phn Nng ca (mol/l) 0,10 0,06 0,03 0,01

HI Tc bnh

trung

b) Khi cn bp than, ngi ta y np bp l lm cho phn ng chy ca than chm li. c) Phn ng oxi ho lu hunh ioxit to thnh lu hunh trioxit din ra nhanh hn khi c mt vanai oxit (V2O5). d) Nhm bt tc dng vi dd axit clohiric nhanh hn so vi nhm dy. e) Thp bn hn nu c sn chng g. Cu hi 2 : Trong mi cp phn ng sau, phn ng no c tc ln hn ? a) Fe + dd HCl 0,1M v Fe + dd HCl 2M cng mt nhit . b) Al + dd NaOH 2M 25oC v Al + dd NaOH 2M 50oC. c) Zn (ht) + dd HCl 1M 25oC v Zn (bt) + dd HCl 1M 25oC. d) Nhit phn KClO3 v nhit phn hn hp KClO3 vi MnO2. Cu hi 3 : Cho phn ng ho hc 298 K : (CH3)3Br + H2O (CH3)3OH + HBr Hon thnh bng s liu sau theo d kin thc nghim : Thi gian t t (s) (s) 0 15000 35000 55000 95000 145000 Nng C (CH3)3Br mol/l (mol/l) 0,0380 0,0308 0,0233 0,0176 0,0100 0,00502
V

(mol.lt 1 1 s )

III thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV c th dng th nghim t chc tnh hung hc tp : HS tin hnh th nghim, Phng n 1 : GV hng quan st, nhn xt v rt
192

dn cc nhm HS tin ra kt lun. hnh th nghim nh SGK, quan st, nhn xt v rt ra kt lun. HS tin hnh th nghim, Phng n 2 : GV Hng quan st, nhn xt : dn cc nhm HS ly Trong ng nghim 1 tc hai ng nghim, mi mt mu ca ng nghim ly 2 ml dd phenolphtalein rt chm, NaOH 0,2 mol/l, thm trong khi ng nghim vo mi cc khong 1 th 2 tc mu mu 2 git phenolphtalein. rt nhanh. so snh ngThm vo ng nghim i ta dng i lng tc th nht khong 1 ml phn ng so snh. du thc vt hay mt mu m ln, un nng ng nghim th nht trn ngn la n cn. Thm vo ng nghim th hai 2 ml dd H2SO4. GV nhn xt kin ca HS v rt ra kt lun. Hot ng 2 : Tc phn ng GV cho HS hon thnh HS hon thnh ni dung ni dung 1 ca phiu 1 ca phiu hc tp. hc tp. p n ni dung 1. GV nhn xt bi lm HS a ra kt lun. ca HS (GV c th a bi gii mu trn my chiu cho HS), v rt ra kt lun v tc phn ng ha hc. GV cung cp mt s cch biu din tc phn ng (Bng 1). Hot ng 3. Tc trung bnh ca phn ng Phng n 1 : GV cho HS c SGK HS c SGK v trnh by phn gii thiu cch ni dung :
193

1 tnh tc trung bnh N2O5 N2O4 + 2 ca phn ng v phn xt th d tnh tc O2 phn ng trung bnh 1 [ N 2O 5 ] t 2 [ N 2O 5 ] t1 ca phn ng. v= . = 1 t 2 t1 GV a bng 7.1 ln (c th dng my chiu 1 [ O 2 ] t [ O 2 ] t 2 1 . hoc bng photocopy). 1 t 2 t1 Trong bng 7.1 hng 2 dn HS tm hiu tc + i vi cc phn ng phn ng thay i theo thi gian v vy tng qut : xt tc phn ng a1A1 + a2A2 a1A1 phi xt tc tc + a2A2 thi. Tuy nhin vic xc nh tc tc thi 1 [ A1 ] t 2 [ A1 ] t1 v= . = rt kh khn nn thng a1 t 2 t1 dng tc trung [ A 2 ] t 2 [ A 2 ] t1 bnh, GV hng dn HS 1 . = a2 t 2 t1 cch tnh tc trung ' ' bnh ca phn ng. 1 A1 t 2 A1 t1 GV hng dn HS rt ra , . t 2 t1 a cng thc chung cho 1 cch tnh tc trung HS hon thnh ni dung 3 bnh ca phn ng v trnh by kt qu, nhn xt cch tnh. tng qut : Phng n 2 : GV cho HS hon thnh ni dung 3 ca phiu hc tp. GV nhn xt bi lm ca HS, kt lun biu thc tnh tc trung bnh ca phn ng. Hot ng 4. Cng c kin thc GV cho HS tho lun Cc nhm HS tho lun v hon thnh ni dung v hon thnh ni dung 4 4 ca phiu hc tp. ca phiu hc tp. Hot ng 5. nh hng ca nng

([ ] [ ] )

194

Phng n 1 : GV hng dn HS tin hnh th nghim nh SGK.

Phng n 2 : GV hng dn HS tin hnh th nghim : Ly hai ng nghim, ng 1 cho 2 ml dd HCl 1M, ng 2 ly 0,5 ml dd HCl 1M v thm vo 1,5 ml nc ct. Thm vo mi ng mt vin km hoc mt mu magie c cng kch thc, quan st tc thot kh trong mi ng. Hot ng 6. nh hng ca p sut Phng n 1 : GV cho HS c SGK HS c SGK. v gii thch ti sao khi Nhn xt : Khi tng p tng p sut th tc sut ng ngha vi vic phn ng : 2HI H2 + I2 tng nng ca cc li tng ? cht kh, do p sut GV nhn xt v gii tng lm tc phn ng thch li nu cn. tng. Phng n 2 : GV t cu hi cho HS tr li cu hi cc HS : cu hi ca GV. 1. Trong hn hp kh ( cng iu kin nhit v trong cung th tch) mi quan h gia nng v p sut ring ca tng kh trong hn hp nh th no ?

Phng n 1 : HS tin hnh th nghim, quan st tc kt ta trong mi cc, rt ra nhn xt. Vy khi tng nng cht phn ng th tc phn ng tng. Phng n 2 : HS tin hnh th nghim, quan st tc thot kh trong mi ng, rt ra nhn xt : ng 1 thot kh nhanh hn ng 2, vy nng HCl ln hn th tc phn ng ln hn.

195

2. Khi tng p sut chung ca h th nng v p sut ca chng thay i nh th no ? 3. Khi tng p sut ca h th tc phn ng thay i nh th no ? Hot ng 7. nh hng ca nhit GV hng dn HS tin HS tin hnh th hnh th nghim nh nghim, quan st tc SGK. kt ta trong mi cc, rt ra nhn xt. Trong cc A nhit cao hn cc B ng thi ta thy tc to kt ta cc A ln hn cc B. Do khi nhit tng, tc chuyn ng ca cc GV nhn xt kin tiu phn tng, dn n ca HS v rt ra kt s ln va chm tng, tc lun. phn ng tng. Vy khi tng nhit phn ng th tc phn ng tng. Hot ng 8. nh hng ca din tch b mt Phng n 1 : GV hng dn HS tin HS quan st tc hnh th nghimnh thot kh trong mi cc, SGK. rt ra nhn xt. GV nhn xt kin Vy khi tng din tch ca HS v rt ra kt tip xc trong cc phn lun. ng c cht rn tham gia th tc phn ng Phng n 2 : tng. GV t cu hi cho HS : 1. Trong thc t ti sao HS tr li cu hi cc
196

khi lm than t ong cu hi ca GV. un bp ngi ta li lm nhiu l? 2. Khi nung vi ngi ta thng p thnh c 3 5 cm, m khng tng ln hay nghin vi thnh bt trc khi nung ? GV c th gi thm, nhn xt cu tr li ca HS v kt lun nh hng ca din tch b mt n tc phn ng. Hot ng 9. nh hng ca cht xc tc GV hng dn HS tin HS tin hnh th hnh th nghim : nghim, quan st tc Ly hai ng nghim, thot kh trong mi ng mi ng nghim ly 2 nghim v lng MnO2 trc 3 ml dd H2O2 th trng. v sau th nghim, vit Thm vo ng nghim PTHH. th hai mt t bt Nhn xt : Trong cc MnO2. cho MnO2 c kh thot ra GV nhn xt kin mnh hn, lng MnO2 ca HS v rt ra kt khng thay i so vi trc lun. khi cho vo phn ng. 2H2O2 2H2O + O2 Vy cht xc tc l cht lm tng tc phn ng v khng tiu hao trong phn ng. Hot ng 10. ngha thc tin ca tc phn ng GV cho HS c SGK HS c SGK. Hot ng 11. Tng kt v vn dng GV cho cc nhm HS HS tho lun v hon hon thnh ni dung 5 thnh ni dung 5 ca
197

ca phiu hc tp. phiu hc tp. GV cho HS trnh by HS trnh by kt qu, v nhn xt kt qu HS khc nhn xt. ca ni dung 5 trong phiu hc tp. IV. Thng tin b sung 1 Trong phn ng ha hc nng ca cc cht tham gia phn ng thay i lin tc, do tc phn ng thay i theo thi gian phn ng. V vy ngi ta c th s dng tc phn ng tc thi thay cho tc phn ng trung bnh. Th d i vi phn ng : A1 + A2 A3 + A4 Gi s ti thi im t nng ca cc cht ln lt l [A1], [A2], [A3], [A4] v thi im t + t nng ca cc cht l [A1] + [A1], [A2] + [A2], [A3] + [A3], [A4] + [A4] trong [A1], [A2] < 0 cn [A3], [A4]>0 Khi tc trung bnh ca phn ng c tnh :
v= [A 1 ] [A 2 ] [A 3 ] [A 4 ] = = = t t t t

v tc tc thi ca phn ng c xc nh :
v = lim v =
t0

d[A 1 ] d[A 2 ] d[A 3 ] d[A 4 ] = = = dt dt dt dt

Trong trng hp tng qut : 1 A1 + 1 A2 +


1

A1 +

A2 +

cho tc phn ng lun n gin th tc phn ng c tnh theo biu thc sau :
v= 1 d[A i ] 1 d[A 'i ] = , i dt i dt

Trong h n v SI, n v ca tc phn ng c quy c l : mol.m3.s1. Tuy nhin ty theo tc phn ng thc t ang
198

xt m biu din con s khng qu nh m cng khng qu ln. 2. Phng trnh ng hc ca phn ng ha hc : i vi cc phn ng n gin th tc phn ng c tnh theo biu thc sau : 1 A1 + 1 A2 +
v=
1

A1 +
i

A2 +

i =s 1 d[A i ] 1 d[A ' ] i = , = k.[ A i ] i dt i dt i =1

trong k l hng s tc phn ng, [A i] l nng cht tham gia phn ng th i ti thi im xt tc phn ng, i l h s cn bng ca cht th i tham gia phn ng, s l tng s cht tham gia phn ng ca phn ng ang xt. Bi 50 I Mc tiu Hiu c cc khi nim : + Cn bng ho hc, hng s cn bng v ngha ca hng s cn bng. + S chuyn dch cn bng, cc yu t nh hng n cn bng ho hc v nguyn l chuyn dch cn bng. Bit vn dng cc yu t trn gii thch cc qu trnh ho hc trong t nhin v trong sn sut. Bit s dng hng s cn bng tnh ton cc bi ton ho hc. II Chun b Ha cht : dd HCl 1,0 mol/l, km vin, mt bnh kh NO2, phch nc xay nh, dd K2CrO4 0,2 mol/l, dd K2Cr2O7 0,1 mol/l, dd NaOH 1,0 mol/l, H2O2 th trng. B dng c : cc 500 ml, hai ng nghim cha kh NO2 ging nhau (c th chun b 2 ng nghim c nhnh cha NO2 c ni vi nhau bng ng nha hay ng cao su c kp). 1 xilanh hn kn
199

cn bng ho hc

mt u cha y kh NO2 (c th thay bng ng nghim v nt cao su lm pitong). Nu c iu kin th chun b 4 b dng c, ho cht cho bn nhm HS lm th nghim. Chun b cc phiu hc tp, v chun b ni dung, bi gii ca cc phiu hc tp vo my tnh (nu c), projector. Phiu hc tp Ni dung 1 Cu hi 1 : Quan st hin tng xy ra trong l ng nc oxi gi (H2O2), gii thch hin tng bng PTHH. Ngi ta c th iu ch H2O2 bng cch cho O2 phn ng vi H2O c khng ? Cu hi 2 : a. Khi ho tan Cl2 vo H2O c phn ng g xy ra, vit PTHH cho phn ng . Mt khc khi cho HCl vo dd cha HClO s c phn ng ho hc no xy ra, vit PTHH. Nhn xt v hai phn ng ho hc ny. b. Khi trn ru etylic (C2H5OH) v axit axetic (CH3COOH) c nhng phn ng no xy ra ? Ni dung 2 : Trong th nghim cho H2 tc dng vi I2, tc ca phn ng : H2 + I2 2HI v tc ca phn ng : 2HI H2 + I2 thay i nh th no theo thi gian ? Hy v th biu din s ph thuc ca tc phn ng cc phn ng trn theo thi gian. Nhn xt v s thay i tc ca hai phn ng ho hc trn v khi tc phn ng ca hai phn ng bng nhau th khi nng ca cc cht thay di nh th no ? Ni dung 3 : Cho cn bng ho hc : 1. Hon thnh bng kt qu sau : C(r) + CO2 (k)

2CO

So snh tc Nng Nng ca phn ng ca ca CO


200

Ban u X Thm CO2 vo h Thm CO vo h Bt CO2 ra khi h Bt CO ra khi h Thm C vo h Gim C trong h Nhn xt v s chuyn dch cn bng trong h. 2. Mi lin h gia tc phn ng thun, phn ng nghch vo nng ca CO2 v CO v C. Ni dung 4 : Cho cc cn bng ho hc : 2SO2 (1) 3H2 (2)
(k)

thun v phn CO2 ng nghch X

+ +

O2 (k) N2 (k)
(k)

2SO3 (k) 2NH3 (k) 2CO (k)

H = 198 kJ< 0 H = 92 kJ < 0 H = + 131

(k)

C (r) + CO2 kJ > 0 (3)

tng hiu sut trong sn sut ho hc ngi ta c th p dng cc bin php lm cn bng chuyn dch theo hng to ra sn phm (theo chiu phn ng thun). Hy a ra nhng gi v p sut, nhit , nng t mc ch trn : Phn Phn Phn ng (1) ng (2) ng (3)
201

Nhit (tng hoc gim) Thm (hoc bt) O2 vo h i vi phn ng (1), thm (hoc bt) H2 vo h i vi phn ng (2), thm CO2 (hoc bt) vo h vi phn ng (3). p sut chung ca h (tng hoc gim) Ly bt sn phm ra khi h Ni dung 5 Cu hi 1 : Hng s cn bng ca phn ng : C (r) > 0 (3) + CO2
(k)

2CO (k)

H = + 131 kJ

Ph thuc vo nhng yu t no : A. Nhit . B. Nng ca CO v CO2. C. p sut chung ca h. D. Nng ca CO, CO2 v C. Hy khoanh trn vo p n ng. Cu hi 2 : Vit biu thc hng s cn bng cho cc cn bng sau : 2SO2 (k) + O2 (k) 2SO3 (k) (1) SO2 C (r)
(k)

1 O2 (k) 2
(k)

SO3 (k) 2CO (k)

(2) (3)

+ CO2

Cu hi 3 : Tnh hng s cn bng ca cn bng sau : H2 (k) + I2 (k) 2HI (k) Bit ti thi im cn bng nhit 430 oC nng cc cht nh sau :
202

[HI] = 0,786 mol/l, [H2] = [I2] = 0,107 mol/l. III Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV cho HS hon thnh ni HS hon thnh ni dung 1 dung 1 ca phiu hc tp ca phiu hc tp, trnh s. by kt qu ni dung 1 ca phiu hc tp. GV nhn xt a p n HS khc nhn xt. ni dung 1. Hot ng 2 : Phn ng mt chiu phn ng thun nghch GV kt lun v phn ng Phn ng mt chiu l mt chiu v phn ng phn ng trong mt iu thun nghch. kin nht nh ch c mt hng cc cht tham gia phn ng tc dng vi nhau to thnh sn phm. Phn ng thun nghch l phn ng trong mt iu kin nht nh ch c mt hng cc cht tham gia phn ng tc dng vi nhau to thnh sn phm v ngc li. Hot ng 3 : Cn bng ho hc GV cho HS hon thnh ni HS trnh by kt qu ni dung 2 ca phiu hc tp. dung ca phiu hc tp. GV nhn xt a p n Kt lun v cn bng ho ni dung 2 v kt lun. hc. HS hon thnh ni dung 2 ca phiu hc tp. trng thi phn ng thun v phn ng nghch vn din ra nhng vi tc bng nhau, v vy cn bng ho hc l cn bng ng.
203

Hot ng 4 : Hng s cn bng Trong h ng th GV gii thch cho HS khi HS c v nhn xt v nim h ng th v h t s gia nng ca d th. NO2 v N2O4 vi s m theo h s t lng phn ng. GV yu cu HS c cc s Hng s cn bng ca liu thc nghim khi nghin cn bng : cu cn bng : N2O4 aA + bB cC + 2NO2 trong bng 7.2 v dD [C] c .[ D] d phn gii thiu v hng s KC = [ A ] a .[ B] b cn bng trong SGK. Nhn Trong [A], [B], [C] v [D] 2 [ NO 2 ] xt v t s : trong l nng mol/l ca cc [ N 2nng cht A, B, C, D trng thi O4 ] cc th nghim vi ban u khc nhau. cn bng; a, b, c, d l h s t lng ca cc cht trong PTHH. Hot ng 5: Hng s cn bng Trong h d th GV yu cu HS c SGK HS c v nhn xt cn phn cn bng trong h d bng trong h d th, trong th, nhn xt s khc nhau biu thc hng s cn gia h ng th v h d bng nng ca cc cht th. rn c coi l hng s nn khng c mt trong biu thc, cc gi tr c a vo gi tr ca hng s cn bng. Th d vi cn bng : C + CO2 2 [ CO ] 2CO KC = [ CO 2 ] Hot ng 6 : S chuyn dch cn bng GV tin hnh th nghim HS quan st so snh mu theo SGK (hnh 7.5) : gia hai ng nghim v gii + Bc 1 : quan st mu ca thch s nguyn nhn dn hai ng nghim nhit n s thay i . phng. Trong h cha NO2 lun + Bc 2 : cho mt ng din ra cn bng nghim vo cc nc 2NO2 (nu ) N2O4 (trn thm NaCl c (khng mu) nhit thp hn) mt Khi h nhit ca h lm
204

thi gian v so snh mu gia hai ng nghim. + Bc 3 ly ng nghim trong cc nc ra khng kh mt thi gian. GV nhn xt kin HS v rt ra kt lun v s chuyn dch cn bng :

cho nng ca NO2 gim, nng N2O4 tng ln do mu ca hn hp b nht i. l s thay i t trng thi cn bng th nht nhit phng sang trng thi cn bng th hai nhit thp hn. Nu ta ra ngoi cc nc , nhit ca h tr li nhit phng th h li tr v trng thi cn bng th nht. HS kt lun. Hot ng 7 : Cc yu t nh hng n cn bng ho hc nh hng ca nng GV yu cu HS c SGK HS c SGK v hon v hon thnh ni dung 3 thnh ni dung 3 ca phiu ca phiu hc tp. hc tp. GV nhn xt a p n HS a ra kt lun. ni dung 3 ca phiu hc Khi cn bng c mt tp v kt lun. cht rn th vic thm hay bt cht rn khng lm cn bng chuyn dch. Hot ng 8 : nh hng ca p sut GV tin hnh th nghim HS quan st, nhn xt theo SGK yu cu HS quan mu ca hn hp kh trong st mu ca hn hp kh xilanh. trong xilanh khi : Trong xilanh tn ti cn + Nn pitong bng : + Ko dn pitong 2NO2 (kh mu nu ) GV nhn xt v gii thch N2O4 (kh khng mu). li nu cn. + Khi tng p sut (nn pitong) cn bng chuyn dch theo hng to thnh N2O4 ng ngha vi vic lm gim s mol kh trong hn hp, v theo phn ng c 2 phn t NO2 kt hp
205

thnh 1 phn t N2O4 dn n lm gim p sut chung ca h chng li s tng p sut do tc dng bn ngoi. + Khi gim p sut (ko dn pitong) cn bng chuyn GV t vn : nu dch theo hng to thnh trong cn bng c tng h NO2 ng ngha vi vic s hp thc cc cht kh hai lm tng s mol kh trong v ca PTHH bng nhau hn hp, v theo phn ng th p sut chung ca h c 2 phn t NO2 kt hp nh hng nh th no ? Th thnh 1 phn t N2O4 dn d xt phn ng c s tham n lm tng p sut gia ca cht kh vi h s chung ca h chng li s t lng nh nhau : gim p sut do tc dng 2HI (k) H2 (k) + I2 (k) bn ngoi. HS rt ra kt lun. i vi cc cn bng c tng h s hp thc cc cht kh hai v ca PTHH bng nhau : khi tng p sut chung ca h, tc ca c phn ng thun v phn ng nghch u tng nh nhau nn khng lm chuyn dch cn bng ca h. Hot ng 9 : nh hng ca nhit GV yu cu HS nhc li HS nhc li khi nim khi nim phn ng thu phn ng thu nhit v phn nhit v phn ng to ng to nhit, ly th d nhit, ly th d minh ho. minh ho. GV nhn xt kin ca HS v thng bo cho HS phn ng : N2O4 2NO2 H= 58 kJ HS tin hnh th nghim, l phn ng thu nhit. quan st s thay i mu
206

GV yu cu HS tin hnh sc v nhn xt, rt ra kt th nghim : ngm bnh lun. cha kh NO2 vo cc nc , quan st s thay i mu sc v nhn xt, rt ra kt lun. Hot ng 10 : Nguyn l chuyn dch cn bng (nguyn l L Sa-t-li-) GV t vn : Da HS pht biu nguyn l trn cc kt qu nghin cu chuyn dch cn bng. nh hng ca cc yu t n s chuyn dch cn bng, hy rt ra kt lun chung ca s chuyn dch cn bng ? GV nhn xt v kt lun. Hot ng 11 : Vai tr ca cht xc tc GV yu cu HS c SGK HS c SGK. phn vai tr ca cht xc tc. Hot ng 12 : ngha ca tc phn ng v cn bng ho hc trong sn xut ho hc GV cho cc nhm HS tho Cc nhm HS tho lun v lun v hon thnh ni hon thnh ni dung 4 ca dung 4 ca phiu hc tp. phiu hc tp. GV nhn xt a p n HS trnh by kt qu v kt lun. phiu hc tp. Hot ng 13 : Cng c GV cho HS hon thnh ni HS hon thnh ni dung 5 dung 5 ca phiu hc tp. ca phiu hc tp. GV cha v a kt qu ca ni dung 5. Bi 51 I Mc tiu Cng c cc kin thc :
207

Luyn tp : Tc phn ng v cn bng ho hc

+ Tc phn ng v cn bng ho hc, hng s cn bng. + Cc yu t nh hng n tc phn ng v lm chuyn dch cn bng. Bit vn dng cc yu t tc v s chuyn dch cn bng gii thch cc qu trnh ho hc trong t nhin v trong sn sut, vn dng hng s cn bng gii cc bi ton ho hc. II Chun b Phiu hc tp Cho HS chun b cc phiu hc tp nh. Ni dung 1 Cu hi 1 : Tc phn ng l g ? Cu hi 2 : S thay i ca tc phn ng : Cc yu t nh hng S thay i Th d ca tc phn ng

Tng nng cht tham gia phn ng Tng p sut Tng nhit phn ng Tng din tch tip xc gia cc cht tham gia phn ng C mt cht xc tc Ni dung 2 Cu hi 1: Cn bng ho hc l g ? Ti sao ni cn bng ho hc l cn bng ng. Cu hi 2 : Th no l s chuyn dch cn bng ? Nhng yu t no lm chuyn dch cn bng ? Ly v d minh ho. Cu hi 3 : tng hiu sut qu trnh :
208

2SO2 + O2 Ngi ta thng :

2 5

VO

2SO3

H<0

A. Tng nhit , tng p sut chung ca h. B. Tng nhit , gim p sut chung ca h. C. Gim nhit , gim p sut chung ca h. D. Gi nhit thch hp duy tr tc phn ng, tng p sut chung ca h. Hy chn p n ng. Ni dung 3 : Cu hi 1 : Bi tp 1 (SGK) ; Cu hi 3 : Bi tp 3 (SGK) ; Ni dung 4 : Cc bi tp trong SGK Cu hi 1 : Bi tp 5 ; Cu hi 3 : Bi tp 7 Ni dung 5 Cu hi 1 : Phn ng tng hp amoniac l mt trong nhng sn xut ho hc quan trng. T amoniac ngi ta sn xut phn m, axit nitric, thuc n Hi trong phn ng tng hp amoniac biu din PTHH sau : 2N2 (k) + 3H2 (k)

P,xc tc

Cu hi 2 : Bi tp 2 (SGK). Cu hi 4 : Bi tp 4 (SGK). Cu hi 2 : Bi tp 6 ;

2NH3 (k)

Tc phn ng ho hc tng hp amoniac s tng bao nhiu ln nu tng nng hiro ln 2 ln khi nhit ca phn ng c gi nguyn. A. 2 ln. B. 4 ln. C. 8 ln. D. 16 ln. Cu hi 2 : T khi hi ca st (III) clorua khan so vi khng kh nhit 4570C l 10,50 v 5270C l 9,60 v tn ti cn bng : 2FeCl3 (K) Fe2Cl6 (K). a. Tnh % s mol Fe2Cl6 hai nhit trn ti thi im cn bng.
209

b. Phn ng trn l thu nhit hay to nhit ? Ti sao ? Cu hi 3 : Ngi ta tin hnh phn ng : PCl5 PCl3 + Cl2 vi 0,3 mol PCl5 ; p sut u l 1 atm. Khi cn bng c thit lp, p sut o c bng 1,25 atm (V,T = const). a. Tnh phn li v p sut ring ca tng cu t. b. Thit lp biu thc lin h gia phn li v p sut chung ca h. Cu hi 4 : V sao trong cc vin than t ong, ngi ta to ra nhng l rng? Gii thch v sao khi nhm l than ngi ta phi qut gi vo l bng qut tay hoc qut my? Cn khi bp than, ngi ta y np l than? Cu hi 5 : Tnh nng ti thi im cn bng ca h khi trn 1 mol CH3COOH vi 1 mol C2H5OH. Bit th tch chung ca h ti thi im cn bng l 120 ml v hng s cn bng nng ca phn ng : CH3COOH + C2H5OH CH3COOC2H5 + H2O nhit th nghim l 4. III Thit k hot ng dy hc Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1. Kin thc cn nh v tc phn ng GV yu cu HS trnh by HS trnh by ni dung 1 ni dung 1 ca phiu hc tp. ca phiu hc tp. GV nhn xt v sa cho HS nhm khc nhn xt. ng. Hot ng 2 : n tp v cn bng ho hc GV yu cu HS trnh by HS trnh by ni dung 2 ni dung 2 ca phiu hc tp. ca phiu hc tp. Hot ng 3 : Luyn tp v tc phn ng

210

GV yu cu HS trnh by HS trnh by ni dung 3 ni dung 3 ca phiu hc tp. ca phiu hc tp. GV nhn xt bi lm v HS nhm khc nhn xt. kin nhn xt ca HS. Hot ng 4 : Luyn tp v cn bng ho hc GV yu cu HS trnh by HS trnh by ni dung 4 ni dung 4 ca phiu hc tp. ca phiu hc tp. GV nhn xt bi lm v HS nhm khc nhn xt. kin nhn xt ca HS. Hot ng 5 : Cng c v vn dng GV yu cu HS trnh by HS trnh by ni dung 5 ni dung 5 ca phiu hc tp. ca phiu hc tp. GV nhn xt bi lm v HS nhm khc nhn xt. kin nhn xt ca HS. Bi 47 I. Mc tiu Bit c mc ch, cch thc hin cc th nghim. Bit s dng dng c, ho cht thc hin an ton, thnh cng cc th nghim trong bi. Quan st, gii thch hin tng xy ra, vit PTHH ca phn ng. II. Chun b 1. Dng c : Nh hng dn trong SGV. 2. Ho cht : Nh hng dn trong SGV. 3. Hc sinh n tp nhng ni dung kin thc c lin quan n tit thc hnh. Bi thc hnh s 7 Tc phn ng v cn bng ho hc

211

Nghin cu trc bit dng c, ho cht, cch lm tng th nghim trong bi. 4. Gio vin chun b mt s phiu hc tp Phiu s 1 : Nhng yu t no nh hng n tc phn ng ? C th thc hin nhng th nghim no chng minh ? Phiu s 2 : Nu np y kh NO2 (mu nu ) vo 2 ng nghim c nhnh, ni vi nhau bng ng dn cao su km kp Mo (hnh 7.5 SGK). Ngm ng nghim a vo nc , ng b vo nc nng 80 900C. Mt lc sau ly 2 ng nghim ra so snh. Hin tng xy ra nh th no ? Gii thch ? III. mT s lu 1. chng minh cc yu t nh hng n tc phn ng ho hc, ba th nghim thc hin trong tit thc hnh u c tin hnh theo phng php so snh, i chng. 2. Th nghim chng minh nhit nh hng n cn bng ho hc, thc hin vi NO2 l kh rt c phi c gio vin thu sn vo cc ng nghim c nhnh, ni vi nhau bng ng dn cao su di 3cm c kp Mo (Hnh 7.5 SGK). Np ng nghim phi tht kht khng cho kh NO2 thot ra ngoi. 3. Th nghim v cc yu t nh hng n tc phn ng ngoi cch thc hin nh hng dn trong SGK, c th thc hin theo cch khc, GV nghin cu p dng. 4. Nu c iu kin GV nn th hin cc phiu hc tp ln bn trong. Dng my chiu t chc hot ng u tit thc hnh cho HS s kt qu hn.
212

5. Phn b thi gian hp l. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : 1. GV : Nu mc tiu tit thc hnh. Nhng yu cu HS phi thc hin trong tit thc hnh. 2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi ca HS v hng dn HS thc hin nhim v tit hc. 3. GV nu nhng iu cn ch khi thc hin cc th nghim, lu HS quan st, so snh i vi tng th nghim rt ra kt lun v cc iu kin nh hng n tc phn ng, cn bng ho hc. 4. GV thc hin mu mt s thao tc, nh thao tc to ra s thay i nhit trong 2 ng nghim c nhnh ng NO2, cch quan st, gii thch hin tng xy ra. Hot ng 2 : nh hng ca nng n tc phn ng. HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. HS vn dng yu t nng nh hng n tc phn ng gii thch. Hot ng 3 : nh hng ca nhit n tc phn ng. HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. Hot ng 4 : nh hng ca din tch b mt cht rn n tc phn ng HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. HS vn dng yu t nh hng din tch b mt cht rn n tc phn ng gii thch. Hot ng 5 : nh hng ca nhit n cn bng ho hc HS : 2 ng nghim c nhnh c np y kh NO2 , kho K c ng li (hnh 7.5 SGK).
213

Chun b mt cc nc , mt cc nc nng (khong 80900C) ngm 1 ng nghim vo cc nc nng, mt ng nghim vo cc nc , sau vi pht, quan st v so snh mu ca 2 ng nghim. GV : Hng dn HS quan st hin tng xy ra, gii thch v vit PTHH. Lu : NO2 l kh rt c, ng nghim thu NO2 phi nt tht kn. Yu cu HS khng c m nt ng nghim ra v kh NO2 thot ra s nguy him, ng thi lm thay i lng NO2 cha trong 2 ng nghim, th nghim km chnh xc. Th nghim v cc yu t nh hng n tc phn ng c th thc hin cch khc nh sau: Dng c : Kp thng ng 2 ng nghim c nhnh trn gi th nghim. Ni nhnh mi ng nghim vi ng thy tinh ch U ng knh 3mm trong cha mt t nc mu ( d quan st). Dn bng giy c vch k u nhau Hnh 4 trn ng ch U (hnh 4). V d thc hin phn ng nh hng ca nng n tc phn ng : y mi ng nghim c nhnh c cha 1 2 vin km bng nt cao su km ng nh git, ng (1) cha dd HCl nng 18%, ng (2) cha dd HCl nng 6%. Nh ng thi vo mi ng cng mt lng dd HCl.

214

Hng dn HS quan st hin tng : Ct nc mu trong ng hnh ch U ca ng nghim (1) dng cao hn, chng t khi nng cht phn ng tng, tc phn ng tng. Vi dng c ny c th thc hin cc th nghim chng minh cc yu t nh hng n tc phn ng ho hc. Hot ng 6 : Cng vic cui bui thc hnh. GV : Nhn xt, nh gi kt qu tit thc hnh. Yu cu HS vit tng trnh th nghim. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc. kim tra chng 1 (Thi gian 45 pht) A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. a) Nguyn t M c s hiu nguyn t Z = 16. Hy cho bit M c bao nhiu lp electron, lp ngoi cng c bao nhiu electron, M l kim loi hay phi kim. A. M c 4 lp electron, c 2 electron lp ngoi cng v M l kim loi. B. M c 3 lp electron, c 6 electron lp ngoi cng v M l phi kim. C. M c 3 lp electron, c 3 electron lp ngoi cng v M l kim loi. D. M c 4 lp electron, c 2 electron lp ngoi cng v M l phi kim. Chn cu tr li ng nht. b) Ba nguyn t X, Y, Z c s proton v s ntron nh sau : X : 20 proton v 20 ntron. Y : 18 proton v 22 ntron. Z : 20 proton v 22 ntron.
215

Hi nhng nguyn t no l nhng ng v ca cng mt nguyn t ? A. X, Y. v Z. B. X, Z . C. Y, Z . D. X, Y

Chn p n ng. 2. a) Nguyn t nguyn t A c tng s electron cc phn lp p l 7, nguyn t nguyn t B c tng s ht mang in nhiu hn tng s ht mang in ca A l 8. X l hp cht ca A v B, khi ly 5,364 gam X.nH2O ho tan vo nc thu c dd Z. Cho Z phn ng vi AgNO3 d thu c 10,332 gam kt ta. Xc nh A, B v cng thc phn t X.nH2O. A. Nguyn t A l Ca, nguyn t B l S, hp cht X.nH2O l CaS.5H2O. B. Nguyn t A l Al, nguyn t B l Cl, hp cht X.nH2O l AlCl3.5H2O. C. Nguyn t A l Na, nguyn t B l O, hp cht X.nH2O l Na2O.H2O. D. Nguyn t A l Al, nguyn t B l Cl, hp cht X.nH2O l AlCl3.10H2O. Chn cu tr li ng. b) Hy cho bit s electron ti a c th phn b trn lp O (n = 5). A. 25. 50. B. 30. C. 40. D.

Chn p n ng. 3. a) Nguyn t ca nguyn t Cl (s hiu nguyn t l 17) ng v 35. Hy tnh tng khi lng ca nguyn t Cl v tng khi lng ht nhn nguyn t Cl. Bit rng mP = 1,073 u, mn = 1,0087 u v me = 0,00055 u. A. Khi lng nguyn t : 35 gam ; khi lng ht nhn : 35 gam.
216

B. Khi lng nguyn t : 35 u ; khi lng ht nhn : 35 u. C. Khi lng nguyn t : 35,5 gam ; khi lng ht nhn : 35,5 gam. D. Khi lng nguyn t : 35,29 u; khi lng ht nhn : 35,28 u. Chn cu tr li ng nht. b) Hy cho bit cu hnh electron 1s22s22p3 biu din cu hnh electron ca nguyn t no ? A. Bo. Oxi. Chn p n ng. Cu 2 (3 im) Cc ht vi m c cu hnh electron phn lp ngoi cng : 3s 1, 3s2, 3p3, 3p6 l nguyn t hay ion ? Ti sao ? Hy dn ra mt phn ng ho hc (nu c) minh ho tnh cht ho hc c trng ca mi vi ht. B. Bi tp Cu 3 (4 im) Hp cht Z to bi 2 nguyn t M v R c cng thc MaRb trong R chim 65,217% khi lng. Tng s ht proton trong phn t Z bng 77, trong phn t Z c 4 nguyn t v s khi ca Z l 161. Ht nhn nguyn t M c s ht ntron nhiu hn s ht proton l 4, cn trong ht nhn nguyn t R c s proton t hn s ntron l 1. Xc nh M v R, vit cu hnh electron ca chng v vit cng thc phn t ca hp cht Z. p n kim tra chng 1 A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. a) p n B. b) p n B. 2. a) p n B. b) p n D. 3. a) p n D. b) p n C.
217

B. Cacbon.

C. Nit.

D.

Cu 2 (3 im) Cu hnh electron trong ca cc vi ht ny l 1s22s22p6, ng vi cu hnh ca neon [Ne] Cu hnh [Ne] 3s1 ch c th ng vi nguyn t Na (Z = 11), khng th ng vi ion. Na l kim loi in hnh, c tnh kh rt mnh. Th d : Na t bc chy trong nc nhit thng. 2Na + 2H2O

2NaOH + H2

Cu hnh [Ne] 3s2 ng vi nguyn t Mg (Z = 12), khng th ng vi ion. Mg l kim loi hot ng, Mg chy rt mnh trong oxi v c trong CO2. 2Mg + O2

2MgO

Cu hnh [Ne] 3s23p3 ng vi nguyn t P (Z = 15), khng th ng vi ion. P l phi kim hot ng. P chy mnh trong oxi. 4 P + 5 O2
a)

2 P2O5

Cu hnh [Ne] 3s23p6: Trng hp vi ht c Z = 18. y l Ar, mt kh tr.

b) Vi ht c Z < 18. y l ion m: Z = 17. y l Cl , cht kh yu. Th d: 2 MnO4

+ 16 H+ + 10 Cl

2 Mn2+ + 8 H2O + 10 Cl2 2 S + 2 H2O

Z = 16. y l S2 , cht kh tng i mnh. Th d: 2 H2S + O2

Z = 15. y l P3 , rt khng bn, kh tn ti. Vi ht c Z > 18. y l ion dng: Z = 19. y l K+, cht oxi ho rt yu, ch b kh di tc dng ca dng in (in phn KCl hoc KOH nng chy). Z = 20. y l Ca2+, cht oxi ho yu, ch b kh di tc dng ca dng in (in phn CaCl2 nng chy). B. Bi tp
218

Cu 3 (4 im) Gi s ht proton, ntron v electron trong nguyn t nguyn t M l P, N, E, trong P + 4 = N. Gi s ht proton, ntron v electron trong nguyn t nguyn t R l P', N', E'. Trong P' = E' = N' 1. Tng s ht proton trong phn t Z : aP + bP' = 77 (I) % khi lng R trong Z l 65,217% nn % khi lng M l : (100 65,217)% = 34,783% Vy ta c :
%m R (P '+ N ')b 2P 'b + b 65, 217 = = = = 1,875 %m M (P + N)a 2Pa + 4a 34, 783

3,75Pa 2P'b + 7,5a b = 0 Mt khc : a + b = 4 (III)

(II)

S khi ca Z : (P + N)a + (P' + N')b = (2P + 4)a + (2P' + 1)b =161 2(Pa + P'b) + 4a + b = 154 + 4a + b = 162 (IV) 4a + b = 7

Kt hp (III) v (IV) ta c : a = 1 v b = 3. Thay a v b vo phng trnh (I) v (II) ta c : P + 3P' = 77 3,75P 6P' = 4,5 Gii h phng trnh thu c : P = 26, P' = 17. M l Fe c cu hnh electron : 1s22s22p63s23p63d64s2 R l Cl c cu hnh electron : 1s22s22p63s23p5 Cng thc phn t ca Z : FeCl3 kim tra chng 2 (Thi gian 45 pht) A. L thuyt Cu 1 (3 im)
219

1. Trong BTH, mi nguyn t ho hc c xp vo mt nht nh. S th t ca cho bit : A. S proton v s ntron trong ht nhn nguyn t ca nguyn t. B. S electron trong lp v nguyn t v s ntron trong ht nhn nguyn t ca nguyn t. C. S n v in tch ht nhn nguyn t, s proton trong ht nhn nguyn t v s electron lp v nguyn t ca nguyn t. D. C A, B, C. Chn p n ng. 2. a) S nguyn t trong cc chu k 1, 2 v 3 bng : 1. 1, 8, 18. 3. 2, 8, 18. 1. 8, 8, 18. 3. 18, 18, 32. A. a) p n 1 ; b) p n 4. n 3. C. a) p n 2 ; b) p n 3. n 4. Chn p n ng nht. 3. Hai nguyn t X v Y hai nhm lin tip trong cng chu k trong BTH cc nguyn t ho hc c tng s proton bng 27. Hy vit cu hnh electron nguyn t v xc nh v tr ca chng trong BTH. A. Nguyn t X : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1. Nhm s 13, chu k 3, nhm IIIA. Nguyn t Y : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p2. Silic chu k 3, nhm IVA, s 14.
220

2. 2, 8, 8. 4. 2, 8, 32. 2. 18, 18, 18. 4. 8, 18, 32. B. a) p n 1; b) p D. a) p n 2; b) p

b) S nguyn t trong cc chu k 4, 5, 6 bng:

B. Nguyn t X : 1s2 2s2 2p5. Flo s 9, chu k 2, nhm VIIA. Nguyn t Y : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6. Argon chu k 3, nhm VIIIA, s 18. C. Nguyn t X : 1s2 2s2 2p6. Neon s 10, chu k 2, nhm VIIIA. Nguyn t Y : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5. Clo chu k 3, nhm VIIA, s 17. D. C A, B, C. Chn cu tr li ng. Cu 2 (3 im) 1. Cho hai nguyn t ho hc c cu hnh electron ca nguyn t l : + Nguyn t A : 1s2 2s2 2p6 3s1 + Nguyn t B : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d5 4s1 a) Hi chng c trong cng mt nhm nguyn t khng ? Hy gii thch. b) Hai nguyn t ny cch nhau bao nhiu nguyn t ho hc ? C cng chu k khng ? 2. Hy so snh tnh axit ca cc cht trong mi dy sau v gii thch : a) Axit cacbonic v axit silicic ; b) Axit photphoric, axit sunfuric ; c) Axit silisic, axit sunfuric. B. Bi tp Cu 3 (4 im) 1. Oxit cao nht ca mt nguyn t l RO3. Hp cht vi hiro ca nguyn t l cht kh cha 5,882% hiro theo khi lng. Ht nhn nguyn t nguyn t R c s proton bng s ntron.
221

a) Xc nh nguyn t R. b) Vit cu hnh electron ca R v ion R2. c) Cation ca nguyn t no c in tch 1+ c cng cu hnh electron vi R2.
35 2. Cho ion clorua : 17 Cl

a) Nguyn t ca nguyn t no c cng cu hnh electron vi ion ny. b) Hy cho nhn xt v v tr ca nguyn t Cl v nguyn t va xc nh c. p n kim tra chng 2 A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. p n C. 2. p n C. 3. p n A. Cu 2 (3 im) 1. a) Hai nguyn t X v Y c cng s electron lp ngoi cng l 1. Nguyn t ca nguyn t X khng c electron phn lp d trong khi nguyn t ca Y c 5 electron trn phn lp 3d nn X l nguyn t nhm A (nhm IA). Trong khi nguyn t ca nguyn t Y c electron phn lp 3d nn nguyn t Y thuc nhm B ca BTH cc nguyn t ho hc. Y l nguyn t nhm B nn c s nhm = 1 + 5 = 6. Nguyn t Y nhm VIB trong khi nguyn t X nhm IIA. b) Tng s electron ca nguyn t X bng 11 cn tng s electron ca nguyn t Y bng 24. Vy chng cch nhau 12 nguyn t. Hai nguyn t X v Y khng cng chu k v X chu k 3 cn Y chu k 4. 2. a) H2CO3 c tnh axit mnh hn H2SiO3 do s gim tnh axit theo th t t trn xung trong mt nhm.
222

b) Trong mt chu k tnh axit ca cc axit c oxi ho tr cao nht ca phi kim tng dn khi i t tri sang phi do : Tnh axit ca H2SO4 > H3PO4. c) Tnh axit ca H2SiO3 < H3PO4 (trong 1 chu k) v H3PO4 < H2SO4 do vy tnh axit ca H2SiO3 < H2SO4. B. Bi tp Cu 3 (4 im) 1. a) Oxit cao nht ca mt nguyn t l RO3 nn hp cht kh vi H2R. Gi s khi ca R l A, ta c : %m H2 =
2 .100 = 5, 882% A = % 2+ A

32 = N + P P = 16. Vy R l S (lu hunh). b) S hiu nguyn t ca S l 16 nn cu hnh electron l : 1s22s22p63s23p4; S + 2e S2 nn cu hnh electron ca S2 l : 1s22s22p63s23p6 c) Cation M+ c cng cu hnh vi S2 : M 1e M+ V vy cu hnh electron ca M : 1s22s22p63s23p64s1 M l K (kali) Y l Al (nhm). 2. Nguyn t clo c 17 electron to ra cation Cl : Cl + 1e Cl Nh vy ion Cl c 18 electron. Cu hnh electron ca ion Cl l (Ne) 3s2 3p6. a) Nguyn t c cng cu hnh electron trn l nguyn t agon c Z = 18. b) Nguyn t agon ng ngay sau nguyn t clo. Chng thuc cng chu k 3. kim tra chng 3 (Thi gian 45 pht) Cu 1 (3 im)
223

1. a) Cc lin kt trong phn t NH3 thuc lin kt : 1) Cng ho tr. 3) Ion. 2) Cng ho tr phn cc. 4) Cho nhn.

b) Cu hnh electron lp ngoi cng ca nguyn t kali l 4s1, cu hnh electron lp ngoi cng ca nguyn t brom l 4s2 4p5. Lin kt ca nguyn t kali v nguyn t brom thuc kiu lin kt : 1. Cng ho tr khng phn cc. cc. 3. Ion A. a) p n 1, b) p n 3. 3. C. a) p n 3, b) p n 2. 1. Chn p n ng nht. 2. Trong cc tinh th sau y : iot, bng phin, kim cng, nc , silic. a) Tinh th phn t l cc tinh th : A. iot ; kim cng ; silic. C. kim cng ; nc ; iot. A. iot ; kim cng ; silic. C. kim cng ; silic. Chn p n ng nht. 3. a) S oxi ho ca Mn trong n cht, hp cht v ion sau y : Mn, MnO, MnCl4, MnO ln lt l : 4 A. +2 , 2, 4, +8. C. 0, 2, 4, 7.
224

2. Cng ho tr phn

4. Cho nhn. B. a) p n 2, b) p n D. a) p n 4, b) p n

B. bng phin ; nc ; silic. D. nc ; bng phin ; iot. B. bng phin ; nc . D. Nc ; bng phin; silic.

b) Tinh th nguyn t l cc tinh th :

B. 0, +2, +4, +7. D. 0, +2, 4, 7.

2 b) S oxi ho ca lu hunh (S) trong H2S, SO2, SO3 , SO2 ln lt 4

l : A. 0, +4, +3, +8. C. 2, +4, +4, +6. Chn p n ng nht. Cu 2 (3 im) 1. Cho dy cht sau : Na2O, MgO, Al2O3, SiO2 , P2O5, Na2S, Al2S3, SO3,
Cl 2O7.

B. 2, +4, +6, +8. D. +2, +4, +8, +10.

Bit rng m in ca cc nguyn t : Na, Mg, Al, Si, P, 1,61 ; 3,44. S, Cl, 1,90 ; O 2,19 ; Ln lt bng 0,93 ; 1,31 ; : 2,58 ; 3,16 ;

Hy cho bit trong cc hp cht th lin kt trong cc hp cht no l lin kt ion, lin kt trong cc hp cht no l lin kt cng ho tr phn cc. 2. Hy cho bit s khc nhau v cc cu t (cc ht to nn tinh th) trong tinh th ion, tinh th nguyn t, tinh th phn t. Hy cho bit s khc nhau v tnh cht gia tinh th nguyn t v tinh th phn t. Cu 3 (4 im) 1. Vit cng thc cu to cho cc phn t di y v xc nh cng ho tr ca cc nguyn t trong cc hp cht : a) CO2 v H2CO3. b) PH3, P2O5 v H3PO4. c) H2S, SO2, SO3 v H2SO4. d) HCl, HClO, HClO2, HClO3 v HClO4. 2. Vit cng thc cu to cho cc phn t di y : Na2CO3, Ca(NO3)2, Al2(SO4)3 v KClO3. p n kim tra chng 3
225

Cu 1 (3 im) 1. p n B. 2. a) p n D. b) p n C. 3. a) p n B. b) p n C. Cu 2 (3 im) 1. Hiu m in ca hai nguyn t lin kt vi nhau ln hn 1,7 th lin kt l lin kt ion, nh hn 1,7 l lin kt cng ho tr phn cc. Na2O : 3,44 0,93 = 2,51 > 1,7 nn lin lt gia Na vi O l lin kt ion. Tng t ta c cc cht to bi lin kt ion l : Na 2O, Na2S, MgO, Al2O3 Lin kt trong cc oxit : SiO2, P2O5, SO3, Cl2O7, Al2S3 l cc lin kt cng ho tr phn cc. 2. Trong tinh th ion, cc cu t l cc ion m v dng. Trong tinh th nguyn t, cc cu t l cc nguyn t. Trong tinh th phn t, cc cu t l cc phn t. Lin kt gia cc nguyn t trong tinh th nguyn t l lin kt cng ho tr rt mnh. V vy, cc nguyn t lin kt vi nhau mt cch cht ch, do tinh th nguyn t rt bn, rt cng, nhit nng chy v nhit si cao. Trong tinh th phn t, cc phn t vn tn ti nh nhng n v c lp v ht nhau bng lc tng tc yu gia cc phn t. V vy, cc tinh th phn t d nng chy, d bay hi. Cc tinh th nguyn t rt kh ho tan trong cc dung mi khc nhau. Cc tinh th phn t cu to t cc phn t khng phn cc d ho tan trong cc dung mi khng phn cc. Cc tinh th phn t cu to t cc phn t phn cc d ho tan trong cc dung mi phn cc. Cu 3 (4 im) 1.
226

a) Cu to ca cc phn t v cng ho tr ca cc nguyn t trong cc phn t :


C O 2 ; H 2 C O3
H O O C O H O C O
IV II I IV II

b) Cu to ca cc phn t v cng ho tr ca cc nguyn t trong cc phn t :


III I

P H 3 , P 2 O 5 v H 3 P O 4
O H P H H P O P O O O H O H O P O H O

II

V II

c) Cu to ca cc phn t v cng ho tr ca cc nguyn t trong cc phn t :


H 2 S , S O 2 , S O 3 v H 2 S O 4
H S H O S O O O S O H O O S H O O
I II IV II VI II I VI II

d) Cu to ca cc phn t v cng ho tr ca cc nguyn t trong cc phn t :


H Cl , H O Cl , H Cl O 2 , H Cl O 3 , H Cl O 4
H Cl H O Cl H O Cl O O H O Cl O O H O Cl O O
I I I II I

III II

V II

I VII II

2. Lin kt gia ion kim loi v gc axit l lin kt ion, cn cc lin kt gia cc nguyn t trong anion gc axit l lin kt cng ho tr phn cc :
Na2+ O C O O
2-

Ca2+

O O N O

Al23+
2

O S O

O O

2-

K+ O Cl
3

O O

227

kim tra chng 4 (Thi gian 45 pht) A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. Cho qu trnh sau : (1) Fe 2e Fe+2 (2) Cu+2 + 2e Cu A. Qu trnh (1) l qu trnh kh, qu trnh (2) l qu trnh oxi ho. B. Qu trnh (1) l qu trnh oxi ho, qu trnh (2) l qu trnh kh. C. Trong qu trnh trn Fe ng vai tr cht oxi ho, Cu ng vai tr cht kh. D. Trong qu trnh trn Fe+2 ng vai tr cht kh, Cu2+ ng vai tr cht oxi ho. Chn kt lun hon ton ng ? 2. Mt s hc sinh pht biu khi nim v phn ng thu nhit nh sau : A. Phn ng thu nhit l phn ng ho hc gii phng nng lng di dng nhit. B. Phn ng thu nhit l phn ng ho hc hp th nng lng di dng nhit. C. Phn ng thu nhit l phn ng lm cho mi trng sung quanh nng ln. D. Phn ng thu nhit l phn ng ho hc hp th nng lng ca nh sng. Chn cu tr li ng nht. 3. Cho cc phng trnh ho hc sau : 1. 2Al + 9Fe2O3
t
o

Al2O3 +

6Fe3O4 + MnO2 + O2

2. 2KMnO4
228

K2MnO4

3. CuSO4 + BaCl2 4. Ca + 2HCl

CuCl2 + CaCl2 +

BaSO4 H2

a) Trong cc phn ng ho hc trn, nhng phn ng oxi ho kh l : A. Phn ng ho hc 1, 2, 3. 3, 4 C. Phn ng ho hc 1, 3, 4. 2, 4. Chn cu tr li ng nht. b) Trong cc phn ng ho hc trn, phn ng nhit phn hu l : A. Phn ng ho hc 1. C. Phn ng ho hc 3, 4. 2. Chn cu tr li ng nht. Cu 2 (3 im) Hon thnh cc PTHH sau theo phng php thng bng electron : 1. Cu2S + HNO3 CuSO4 + NO2 + Cu(NO3)2 + H2O 2. As2S3 + HNO3 + H2O H2SO4 + H3AsO4 + NO 3. Fe + H2SO4 (c, nng) Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O 4. Al + HNO3 Al(NO3)3 + NH4NO3 + H2O B. Bi tp Cu 3 (4 im) Ho tan 6,25 gam hn hp Zn, Al vo 275 ml dd HNO3 thu c dd A, cht rn B c khi lng 2,516 gam v 1,12 lt kh D o iu kin tiu chun cha NO v N2O c t khi hi so vi H2 l 16,75. Tnh nng dd HNO3 v khi lng mui thu c khi c cn dd A (khng cha mui NH4NO3). p n kim tra chng 4
229

B. Phn ng ho hc 2, D. Phn ng ho hc 1,

B. Phn ng ho hc 2. D. Phn ng ho hc 1,

A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. p n B. 2. p n B. 3. a) p n D. b) p n B. Cu 2 (3 im) Hon thnh cc PTHH theo phng php thng bng electron : 1.
Cu2S + HNO 3 Cu SO4 + Cu(NO3 )2 + N O2 + H 2O
+1 2 +5 +2 +6 +2 +4

1 0 N + 1e N +2 +1 2C u 2e 2C u 2 +6 S 8e S
Cu2S + 12HNO3 CuSO4 + 10NO2 + Cu(NO3)2 + 6H2O 2.
As 2S3 + HNO 3 + H 2O H 2 S O4 + H 3AsO4 + NO
+3 2 +5 +6 +5 +2

+5

+4

2 8 N + 3e N +3 +5 3 2 A s 4e 2 A s 2 +6 3 S 2 e 3 S 4
3As2S3 + 28HNO3 + 4H2O 9H2SO4 + 6H3AsO4 + 28NO 3. 2Fe + 6H2SO4 (c, nng) Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O 4. 8Al + 30HNO3 8Al(NO3)3 + 3NH4NO3 + 9H2O B. Bi tp Cu 3 (4 im)
230

+5

+2

Khi lng kim loi phn ng l : 6,25 2,516 = 3,734 gam, s mol N2O v NO l a v b mol. Kim loi d nn HNO3 phn ng hon ton : Al 8Al 3Zn 4Zn Ta c + 4HNO3 + 30HNO3 + 8HNO3 + 10HNO3 Al(NO3)3 + NO + 2H2O (1) (2) (3) (4) 8Al(NO3)3 + 3N2O + 15H2O 3Zn(NO3)2 + 2NO + 4H2O + N2O + 5H2O
1,12 2 ,4 2

4Zn(NO3)2

MD =

44a + 30 b = 16,75.2 = 33,5 ; a+ b

a+b=

= 0,05 mol

a = 0,0125 mol, b = 0,0375 mol. Theo cc PTHH : sinh ra 1 mol N2O cn 10 mol HNO3 v khi lng mui tng so vi khi lng kim loi l 8.62 = 496 gam sinh ra 1 mol NO cn 4 mol HNO3 v khi lng mui tng so vi khi lng kim loi l 3.62 = 186 gam S mol HNO3 phn ng : n = 10a + 4b = 0,275 mol nng dd HNO3 : CM = 1,0 mol/lt Khi lng mui sinh ra : m + 496a + 186b = 3,734 + 496.0,0125 + 186.0,0375 = 16,909 gam kim tra chng 5 (Thi gian 45 pht) A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. a) Nguyn t X c 11 electron cc obitan p, l : A. Nguyn t Na. C. Nguyn t Br. B. Nguyn t F. D. Nguyn t Cl.
231

Chn cu tr li ng. b) Ho tan kh Cl2 vo dd NaOH long, d nhit phng thu c dd cha: A. NaCl, NaClO3, Cl2. C. NaCl, NaClO3, NaOH. Chn cu tr li ng. 2. a) C 3 l ng 3 dd ring bit l BaCl 2, NaHCO3 v NaCl b mt nhn. C th dng mt cht no trong s cc cht sau ng thi nhn bit c c 3 dd : A. Dd Ba(OH)2. C. Dd AgNO3. b) iu ch clo, ngi ta c th : 1. in phn mui NaCl nng chy hoc dd NaCl bo ho c mng ngn. 2. Cho KMnO4 hoc MnO2 tc dng vi dd HCl c. 3. Cho KClO3 tc dng vi dd HCl c. 4. Cho Br2 d tc dng vi dd HCl c. A. Cc phng php 1, 2, 3. C. Cc phng php 2, 3, 4. Chn cu tr li ng. 3. a) Mt dd c cc tnh cht : Tc dng vi nhiu kim loi nh Mg, Zn, Fe u gii phng hiro. Tc dng vi baz hoc oxit baz to thnh mui v nc. Tc dng vi vi gii phng kh CO2. Dd l ca cht no sau y ? A. NaOH. C. HCl.
232

B. NaCl, NaClO, NaOH. D. NaCl, NaClO3.

B. Dung dich NaOH. D. Dung dich H2SO4.

B. Cc phng php 1, 2, 4. D. Cc phng php 1, 3, 4.

B. HNO3. D. H2SO4 c, nng.

b) Cho 1,20g Mg kim loi phn ng hon ton vi V lt kh X2 (o ktc) thu c 4,75g hp cht MgX2. Hy cho bit X2 l kh no v tnh th tch V ca kh X2 phn ng vi Mg. A. Kh X2 l Cl2, V = 1,120 lt. 3,36 lt. C. Kh X2 l Br2, V = 2,480 lt. 3,360 lt. Chn cu tr li ng. Cu 2 (3 im) 1. Hiroflorua c iu ch bng cch cho axit sunfuric c tc dng vi canxi florua. a. Vit cc phng trnh phn ng xy ra. b. Tnh khi lng canxi florua cn dng iu ch 250 kg dd axit flohiric 40%. 2. Hon thnh cc PTHH theo s chuyn ho sau : Cl2 NaCl Na B. Bi tp Cu 3 (4 im) Cho kh Cl2 tc dng vi dd Ca(OH)2 thu c clorua vi l hn hp ca CaCl2, CaOCl2, Ca(ClO)2 v nc. Sau khi loi b nc thu c 152,4 gam hn hp A cha 50% CaOCl2; 28,15% Ca(ClO)2 cn li l CaCl2 (theo khi lng). Nung nng hn hp A thu c 152,4 gam hn hp B ch cha CaCl2 v Ca(ClO3)2. Tnh thnh phn % theo khi lng CaCl2 trong B. p n kim tra chng 5 A. L thuyt
233
H 2

B. Kh X2 l O2, V = D. Kh X2 l N2, V =

HCl NaOH

H Ca(O2 )

CaCl2 NaCl CaCO3 Na2CO3

NaCl
2 HO

CO2

Cu 1 (3 im) 1. a) p n D. b) p n D. 2. a) p n D. b) p n D. 3. a) p n C. b) p n A. Cu 2 (3 im) 1. Hng dn gii : a. CaF2 + H2SO4 CaSO4 + 2HF b. Khi lng CaF2 cn dng : m = 195 kg. 2. Cc phng trnh ho hc :
n ph nng chy i n 2NaCl 2Na

Cl2

Cl2 Cl2 2Na HCl 2HCl CO2

+ + + + + +

2Na H2 2H2O NaOH 2NaOH CaCl2

2NaCl 2HCl 2NaOH NaCl CaCl2 CaCO3 + + H2 H2O

Ca(OH)2

+ 2H2O + 2NaCl

Na2CO3 + H2O

Na2CO3 + B. Bi tp

Cu 3 (4 im) Hng dn gii : Cho Cl2 tc dng vi dd Ca(OH)2 : Cl2 + Ca(OH)2 2Ca(OH)2 CaOCl2 Ca(ClO)2 + H2O + CaCl2 + 2H2O 2Cl2 +

Hn hp A cha :
152, 4.50% = 0, 60 m ol 100%.127 152, 4.28,15% nCa(ClO)2 = = 0,30 m ol 100%.143 152, 4.(100 50 28,15)% nCaCl2 = = 0,30 m ol 100%.111 nCaOCl2 = 234

Khi nung hn hp A : 3Ca(ClO)2 6CaOCl2




to to

2CaCl2 5CaCl2

+ +

Ca(ClO3)2 Ca(ClO3)2
2 5 nCaCl2 = 0,3 + .0,3 + .0,6 = 1,0 3 6

S mol CaCl2 trong hn hp B :

mol mol

S mol Ca(ClO3)2 trong hn hp B : Thnh phn hn hp B :


%mCaCl2 = 1111,0 . .100 = 7283% % , 1524 ,

1 1 nCa(ClO3 )2 = .0,3 + .0,6 = 0,2 3 6

kim tra chng 6 (Thi gian 45 pht) A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. a) Khi iu ch oxi trong PTN bng phng php nhit phn dd H2O2 kh oxi sinh ra thng b ln hi nc. Ngi ta c th lm kh kh oxi bng cch dn kh i qua cc ng s cha : phng trnh ho hc A. Bt CaO C. Bt photpho A. Lu hung t phng (S ) (S ) C. C hai dng S v S bn Chn cu tr li ng. 2. Phn lp c mc nng lng cao nht trong nguyn t ca nguyn t X l 4s v ca nguyn t Y l 3p. X v Y to hp cht c cng thc l XY, trong phn t cha tng s cc loi ht n, p, e l 108. Xc nh v tr ca X v Y trong BTH cc nguyn t ha hc (s th t, chu k, nhm). Bit rng trong thnh phn cu to nguyn
235

B. Na kim loi D. CaSO4.10H2O B. Lu hung n t D. Khng c dng no

b) Dng th hnh bn nht ca lu hunh nhit phng l :

t ca X v Y u c tng s ht mang in gp 2 ln s ht khng mang in. A. X l K : 19, chu k 4, nhm IA ; Y l Cl : 17, chu k 3, nhm VIIA ; XY l KCl B. X l Ca : 20, chu k 4, nhm IIA ; Y l S : 16, chu k 3, nhm VIA ; XY l CaS C. X l Ca : 20, chu k 4, nhm IIA ; Y l F : 9, chu k 2, nhm VIIA ; XY l CaF2 D. X l K : 19, chu k 4, nhm IA ; Y l S : 16, chu k 3, nhm VIIA ; XY l K2S Chn cu tr li ng. 3. tng hiu qu ty trng ca bt git ngi ta thng cho thm vo mt t bt natri peoxit. Do natri peoxit khi tc dng vi nc s sinh ra H2O2 l mt cht oxi ho mnh c th ty trng c qun o : Na2O2 + 2H2O 2 NaOH + H2O2 2H2O2 2H2O + O2 . Vy cch tt nht bo qun bt git l : A. Bo qun trong mt hp khng c np ra ngoi nh nng cho bt git lun kh ro. B. Bo qun trong mt hp khng c np trong bng rm. C. Bo qun trong mt hp c np kn ngoi nng. D. Bo qun trong mt hp c np ni kh mt. Chn cu tr li ng. Cu 2 (3 im) 1. Ngi ta pha long 100,0 ml dd axit sunfuric nng 98%, d = 1,84 gam/ml thnh dd axit sunfuric nng 20%. a. Cch pha long phi tin hnh nh th no ?

236

b. Tnh th tch nc cn dng pha long (khi lng ring ca nc l 1,0 gam/ml). 2. Hon thnh s phn ng :
A1 A 2 A3
NaOH HCl
2O

A4

DdNH 3

A5 2

Br

A6

BaCl 2

7 A

A gNO 3

Trong 8 A

A1 l hp cht ca S v 2 nguyn t khc c khi lng mol bng 51, tng s nguyn t trong phn t A1 l 7. B. Bi tp Cu 3 (4 im) 1. Ho tan a gam Fe2O3 vo mt lng rt d dd H2SO4 long, thm b gam st tinh khit sau thm nc ct n th tch ng 500ml. Ly 25 ml dd ri thm dn 12,50 ml dd KMnO4 0,096M th xut hin mu hng tm rt nht trong dd. Tnh a v b, bit tng khi lng Fe2O3 v Fe tinh khit dng l 7,20 gam. 2. Mt hn hp A c khi lng l 7,2 gam gm 2 mui cacbonat ca 2 kim loi k tip nhau trong phn nhm chnh nhm II. Ha tan ht A bng dd H2SO4 long thu c kh B. Cho ton b kh B hp th ht bi dd Ba(OH)2 d thu c 15,76 gam kt ta. Xc nh 2 mui cacbonat v tnh phn trm theo khi lng ca chng trong A. p n kim tra chng 6 A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. a) p n A. b) p n A 2. p n B 3. p n D. Cu 2 (3 im) 1. a. Cch pha long : Do H2SO4 khi tan vo nc ta nhiu nhit d lm si t ngt lm bn dd ln d gy bng nn khng c cho
237

nc vo axit m phi cho axit t t vo nc dc theo a thy tinh. C th lm lnh bn ngoi cc nc nu cn thit. b. Khi lng H2SO4 :
mH2SO4 = 1000.1,84.98% , = 180,32 100 %

gam

Khi lng dd H2SO4 20% : mddH2SO4 =

180,32 .100 = 901,60 gam % 20%

Khi lng nc cn dng : m = 901,60 180,32 = 721,28 gam 2. Gi cng thc ca hp cht A1 l XxYySz ta c khi lng mol ca A1 : Xx + Yy + 32z = 51 z = 1 v x + y = 7 z = 6 ; Xx + Yy = 51 32 = 19 Khi lng mol nguyn t trung bnh ca X v Y l :
M= 19 = 3,3 6

vy

mt trong 2 nguyn t c khi lng nguyn t < 3,3 ch c th l H. Trng hp I : hp cht A1 l mui axit MHS trong M c 5 nguyn t nn khng th ca mt nguyn t vy M cng cha X v H : Xx + (y1).1 = 18 ch c nghim ph hp l x = 1, y = 5, X = 14. Vy A1 l NH4HS (amoni hirosunfua) Trng hp II : A1 l mui trung ha XxHyS ta c : Xx + y = 19, x + y = 6 khng c gc ha tr II no ph hp. Cc PTHH : NH4HS + 2NaOH Na2S 2H2S + 2HCl + 3O2 Na2S + NH3 + 2H2O 2NaCl + H2S 2SO2 + 2H2O (NH4)2SO3 (NH4)2SO4 + 2HBr 2NH4Cl NH4NO3 + BaSO4 + AgCl (6) (7) (2) (3) (4) (5) (1)

SO2 + 2NH3 + H2O (NH4)2SO4 + BaCl2 NH4Cl B. Bi tp


238

(NH4)2SO3 + H2O + Br2 + AgNO3

Cu 3 (4 im) 1. Gi x l s mol Fe2O3 v y l s mol Fe ly Fe2O3 x mol Fe2(SO4)3 x mol Fe + (y x) mol 10FeSO4 + 2KMnO4 K2SO4 + 8H2O + 8H2SO4 + Fe x mol H2SO4 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 x mol 3FeSO4 3x mol FeSO4 (y x) mol 5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + + H2 + 3H2O

S mol FeSO4 c trong 500 ml dd :


2x + y = 0, 096 12, 5 500 5 = 0,120 mol 1000 25

H phng trnh :
160x + 56y = 7, 20 , 2x + y = 012

x = 0,01 mol a = 1,6 gam ; y = 0,10 ; b = 5,6 gam 2. Gi cng thc chung ca 2 mui l M CO3, n l s mol 2 mui, l khi lng mol nguyn t trung bnh ca 2 kim loi
M CO3 M

+ H2SO4 = n n

M SO4

+ CO2 + H2O n mol

(1) (2) mol

n n

CO2 + Ba(OH)2 = BaCO3 + H2O n


15, 76 = 197

S mol BaCO3 = s mol CO2 = n=


7, 2 = 0, 08 M + 60

0,08 mol

M = 30

A gm MgCO3, CaCO3

Gi x, y l s mol MgCO3, CaCO3


239

84x + 100y = 7, 20 x + y = 0, 0, 08

x = 0,05 mol v y = 0,03 mol


84.0, 05 .10058 , 33% = 7, 2

%MgCO3 =

%CaCO3 = 41,67% kim tra hc k 1 (Thi gian 45 pht) I Phn trc nghim (3 im) Hy chn p n ng A, B, C hoc D. Cu 1 (0,25). Trong cng mt chu k, theo chiu tng ca in tch ht nhn : A. Tnh kim loi tng. B. Tnh axit ca cc oxit v hiroxit tng. C. Tnh phi kim gim dn. D. Tnh axit ca cc oxit v hiroxit gim. Cu 2 (0,25). Nguyn t ca mt nguyn t c bn lp electron, theo th t t pha gn ht nhn l : K, L, M, N. Trong nguyn t cho, electron thuc lp no sau y c mc nng lng trung bnh cao nht ? A. Lp K. B. Lp L. C. Lp M. D. Lp N. Cu 3 (0,25). Cc nguyn t v ion Ca2+, Cl, Ne c c im chung l : A. Cng mt chu k. C. Cng s electron. B. Cng mt nhm. D. Cng s proton.

Cu 4 (0,25). Nguyn t ca nguyn t no trong cc nguyn t sau lun cho 2 electron trong cc phn ng ho hc : A. Na (Z =11). C. Al (Z = 13).
240

B. Mg (Z = 12). D. Si (Z = 14).

Cu 5 (0,25). Cc nguyn t trong cng mt nhm A c c im no chung sau y : A. S electron ngoi cng. C. S electron. B. S lp electron. D. S proton.

Cu 6 (0,25). Dy cc nguyn t no sau y c sp xp theo chiu gim dn tnh kim loi v tng dn tnh phi kim ? A. Al, Mg, Br, Cl. C. Mg, K, S, Br. . B. Na, Mg, Si, Cl. D. N, O, Cl, Ne.

Cu 7 (0,25). Trong nguyn t, trng thi c bn, mi electron c : A. mt mc nng lng nht nh. lng thay i. B. mt mc nng

C. nhiu mc nng lng nht nh. D. nhiu mc nng lng thay i. Cu 8 (0,25). Nguyn t ca nguyn t X c cu hnh electron phn lp ngoi cng l 3p3. V tr ca X trong BTH l : A. Chu k 3, nhm IIIA. C. Chu k 3, nhm VA. B. Chu k 3, nhm VIA. D. Chu k 6, nhm IIIA.

Cu 9 (0,25). Tnh cht baz ca cc hiroxit nhm IA theo chiu tng ca s in tch ht nhn Z l: A. Tng. C. Khng i. B. gim. D. Va gim va tng.

Cu 10 (0,25). Nhit si ca cc n cht ca cc nguyn t nhm VIIA theo chiu tng s th t l A. Tng. C. Khng i. B. gim. D. Va gim va tng.

Cu 11 (0,25). S hiu nguyn t ca cc nguyn t trong BTH cho bit :

241

A. S electron ho tr. ht nhn. C. S ntron trong ht nhn. nhn.

B. S proton trong D. S khi ca ht

Cu 12 (0,25). Trong 20 nguyn t u BTH, s nguyn t c nguyn t vi 2 electron c thn trng thi c bn l : A. 1. B. 2. C. 2. D. 4. I Phn t lun (7 im) Cu 13 (2 im). Nguyn t nguyn t X, cc ion Y+ v Z2 u c cu hnh electron phn lp ngoi cng l 2p6. Xc nh v tr ca X, Y, Z (S hiu nguyn t, chu k, nhm) trong BTH. Cu 14 (2 im). Tng s ht c bn (p, n, e) trong nguyn t mt nguyn t A l 52. Bit s ht khng mang in bng mt na s ht mang in cng 1. a. Hy xc nh A. b. Vit cu hnh electron ca A v tnh cht ha hc c bn ca n cht A. Cu 15 (3 im) Cho 2,16 gam mt kim loi M v oxit ca kim loi ny c cng thc M2O3 vi s mol bng nhau tc dng vi dd axit HCl d th thu c 0,224 lt H2 (ktc).
a.

Xc nh kim loi M v oxit M2O3. Tnh th tch dd HCl 1M ti thiu cn dng. p n bi kim tra hc k 1 I Phn trc nghim (3 im) Cu 1. Cu 2. Cu 3. Cu 4. Cu 5. Cu 6. B D C B A B Cu 7. Cu 8. Cu 9. Cu A C A 10. A I Phn t lun (7 im)
242

b.

Cu 11. B

Cu 12. D

Cu 13. Cu hnh electron y ca X, Y+ v Z2 l : 1s22s22p6 Nguyn ion X Y+ Z2 Ta c t, S hiu NT 10 11 8 2Z + N = 52 (I) Chu k 2 3 2 Nhm VIIIA IA VIA

Cu 14. a. Xc nh nguyn t A Z + 1 = N (II) Z = 17 v A l clo (Cl). b. Vit cu hnh electron ca A v tnh cht ha hc c bn ca n cht A. 1s22s22p63s23p5 ; n cht Cl2 l mt phi kim in hnh. Cu 15. a. C th xy ra hai trng hp : Th nht l M c ha tr khng i, bng III PTHH : 2M + 6HCl 2MCl3 + 3H2 M2O3 + 6HCl 2MCl3 + 3H2O nM =
0, 224 2 2 gii ra c M = 92 loi. n H2 = 22, 4 3 3

Th hai l M c ha tr thay i II v III, ta c M = 56 l Fe v Fe2O3 . Trong BTH khng c kim loi no c cc ha tr I v III. b. Tng s mol HCl ti thiu = 2nM + 6n M O = 0,02 + 0,06 = 0,08 (mol)
2 3

VHCl =

0,08 = 0,08 (lt). 1

kim tra cui nm Cu 1 1) a. S nguyn t trong cc chu k 1, 2 v 3 bng:


243

Chu k A B C D

I 2 2 2 1

II 8 8 10 2

III 18 8 18 8

IV 32 18 36 8

V 64 18 54 18

VI 128 32 86 32

VII 256 32 118 32

Hy chn p n ng. b. Anion X c cu hnh electron nguyn t phn lp ngoi cng l 2p6. Bn cht lin kt ca X vi bari kim loi l : A. Cng ho tr khng phn cc phn cc C. Ion Hy chn p n ng c. Cc lin kt trong phn t nit c to thnh l do s xen ph ca: A. Cc obitan s vi nhau v cc obitan p vi nhau. B. Ch 3 obitan p hon ton ging nhau. C. 1 obitan s vi nhau v 2 obitan p vi nhau. D. 3 obitan p ging nhau v hnh dng v kch thc nhng khc nhau v nh hng khng gian. Hy chn p n ng. d. Nguyn t X c 17 electron cc obitan p, l : A. Nguyn t I. C. Nguyn t Br. 1. CaCO 2. NH4NO3 3. CuO
244
t
o o

B. Cng ho tr D. Cho nhn

B. Nguyn t F. D. Nguyn t Cl. CaO + N2O H2


t
o

2) Cho cc phng trnh ho hc c a phn ng sau :


3

CO2 H2O H2O

+ Cu +

4. 2AgNO3 5. CaO 6. Cu 7. Na2O 8. CuSO4

2Ag + Cl2 + Fe

+ H2O

2NO2 CuCl2 Cu

O2

Ca(OH)2 Na2CO3 + FeSO4

+ +

CO2

a. Trong cc phn ng ho hc trn cc phn ng oxi ho kh l : A. 1, 2, 3, 4, 5. C. 1, 2, 4, 5, 6. A. 1, 2, 5. C. 5, 6, 7. B. 4, 5, 6, 7, 8. D. 2, 3, 4, 6, 8. B. 3, 7, 8. D. 2, 4, 6.

b. Trong cc phn ng ho hc trn nhng phn ng ho hp l :

3) a. Trong phn ng ho hc ; Cl2 + 2NaOH NaClO + NaCl + H2O A. Cl2 ch th hin l cht oxi ho ho. B. Cl2 ch th hin l cht kh. C. Cl2 va th hin l cht oxi ho ho, va th hin l cht kh. D. Cl2 khng ng vai tr cht oxi ho, cng khng ng vai tr cht kh. Hy chn p n ng. b. C cc hp cht : K2MnO4, KMnO4, MnO2, MnCl2. S oxi ho ca Mn trong cc hp cht l : A. +7, +7, +4, +2. C. +7, +6, +4, +2. Hy la chn phng n ng. Cu 2 a. Cho m gam nhm vo trong bnh kn cha kh clo, t nng phn ng xy ra hon ton, em cht rn thu c ho
245

B. +6, +7, +4, +2. D. +6, +4, +3, +2.

tan vo nc thy khi lng cht rn khng tan l 10 gam. C cn dd thu c 26,7 gam cht rn khan. Tnh m v khi lng clo tham gia phn ng. b. Tnh th tch kh clo thu c (ktc) khi un nng nh 3,48 gam MnO2 vi dd axit clohiric c d. Lng clo ny phn ng ht bao nhiu gam nhm kim loi v to thnh bao nhiu gam mui khan. Cu 3 1. Cho phn ng: A(k) + B(k) C(k) tc phn ng c tnh theo phng trnh : V = k.[A].[B]. Gi nng cc cht khng i trong cc th nghim sau: Nu thc hin phn ng trn 398OC th phn ng s kt thc trong 1 pht 36 giy. Nu thc hin phn ng trn 448OC th phn ng s kt thc trong 0 pht 3 giy. a. Nu tng nhit ca phn ng ln 100C th tc phn ng tng ln bao nhiu ln ? Bit rng
k T2 = k T2
T2 T1 . 10

gi l h s

nhit ca phn ng hay s ln tc phn ng tng khi tng nhit thm 10 ). b. Nu thc hin phn ng trn 378OC th tc phn ng s tng bao nhiu ln so vi phn ng 398 OC v s kt thc trong thi gian bao lu. 2. Ngi ta ho tan hon ton 7,0 gam Fe nguyn cht trong bu kh quyn N2 bng H2SO4 long lnh, d. Lc dd thu c vi 1,12 lt kh clo (ktc). Sau th nghim st tn ti nhng dng mui g vi lng bao nhiu. Thm vo dd mt lng dd KMnO4 long cha 2,54 gam. S xy ra hin tng g lng thuc tm khng phn ng l bao nhiu. Tnh th tch clo (ktc) thuc tm cho vo khng phn ng.
246

p n kim tra cui nm Cu 1 1. a. p n B. p n C. 2. a. p n D. b. p n C. b. p n C. c. p n A. d.

3. a. p n C. b. p n B. Cu 2 Hng dn gii : a. p n : Khi lng Al ly mAl = 15,4 gam, khi lng clo mCl = 21,3 gam.
2

b. p n : Th tch clo thu c VCl = 0,896 lt ; khi lng nhm


2

phn ng 3,56 gam.

m Al = 0,72 gam ; khi lng mui to thnh mAlCl =


3

Cu 3 Hng dn gii : 1. a. Xt phn ng: A(k) + B(k) C(k) 398OC: Thi gian phn ng l 1 pht 36 giy = 96 giy
A Vt = t = kt[A][B] 1

(I)

448OC : Thi gian phn ng l 0 pht 03 giy = 3 giy


A V2 = t = k2[A][B] 2

(II)

Ly (II) chia cho (I) ta c:


V2 k2 t1 96 = = = = V1 k1 t2 3
O O T2 T1 10

O O T2 T1 10

= 32 5 = 32 = 2

b. Tng t nh phn xt trn ta c :


V3 k3 t1 = = = V1 k1 t3
O O T3 T1 10

= 2 2 V3 =

V1 4

Vy tc phn ng gim 4 ln so

vi phn ng 398OC. Do thi gian kt thc phn ng tng 4 ln : ht 4.96 = 384 giy.
247

2. S mol Fe : nFe = 0,05 mol S mol KMnO4 : Fe 6FeSO4

7,0 = 56

0,125 mol ; S mol clo :

nCl 2 =

1,12 = 22,4

nKMnO4 =

2,054 = 0,013 mol 158

+ H2SO4 + 3Cl2

FeSO4

+ +

H2 2FeCl3

(1) (2)

2Fe2(SO4)3

Theo cc PTHH (1) v (2) s mol cc mui trong dd thu c :


n Fe2 (SO 4 )3 = 0,1 0,1 mol; n FeSO4 = 0,025 mol; n FeCl3 = mol 3 3

Dd thu c cho tc dng vi KMnO4 : dd nht mu tm ca KMnO4 10FeSO4 + 2KMnO4 + 4H2SO4 2MnSO4 + 8H2O mol th tch Cl2 cn ly l : 1,40 lt. 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 +

khng c phn ng vi KMnO4 th s mol Cl2 cn ly l 0,0625

248

You might also like