Bi 16 PHONG TRO GI I PHNG DN T C V T NG KH I NGHA THNG TM NM (1939-1945). N C VI T NAM DN CH C NG HA RA I I. TNH HNH VI T NAM TRONG NH NG NM (1939 1945) 1.

. Tnh hnh chnh tr . a. Th gi i

- 1/9/1939 : Chi n tranh th gi i th hai bng n , c ko vo Php ,Php u hng c. . - Php th c hi n chnh sch th ch i v i cc l c l ng ti n b trong n c v phong tro cch m ng thu c a .

b. Vi t Nam
ng Dng, Ton quy n -cu th c hi n chnh sch v vt s c ng i, s c c a c a Vi t Nam d c vo cu c chi n tranh . 9/1940, Nh t v t bin gi i Vi t Trung vo mi n B c Vi t Nam, Php nhanh chng u hng . Nh t s d ng b my th ng tr c a Php v vt kinh t ph c v cho chi n tranh, n p cch m ng.. VN, bn c nh ng phi thn Php cn c ng phi thn Nh t nh : i Vi t, Ph c Qu c ra s c tuyn truy n l a b p v vn minh, s c m nh Nh t B n, thuy t i ng , d n ng cho Nh t h t c ng Php. Vi t Nam t d i ch th ng tr c a Nh t Php. u 1945 , pht xt c b th t b i n ng n (chu u), Nh t b thua to nhi u ni.( chu Thi Bnh Dng) ng Dng, ngy 9/3/1945 Nh t o chnh Php. L i d ng c h i , cc ng phi chnh tr VN tng c ng ho t ng. Qu n chng nhn dn s c si kh th , s n sng vng ln kh i ngha .

2. Tnh hnh kinh t x h i . a. Kinh t * Chnh sch c a Php:

u thng 9/1939, Ton quy n Ca-t-ru ra l nh t ng ng vin nh m cung c p cho m u qu c ti m l c t i a c a ng Dng v qun s , nhn l c, cc s n ph m v nguyn li u. - Php thi hnh chnh sch Kinh t ch huy : tng thu c, t thm thu m i , sa th i cng nhn, vin ch c, gi m ti n lng, tng gi lm , ki m sot g t gao s n xu t, phn ph i, n nh gi c . - Php ph i cho Nh t s d ng phng ti n giao thng, ki m sot ng s t, tu bi n. Nh t b t Php trong 4 nm 6 thng n p kho n ti n 723.786.000 ng .
23

* Chnh sch c a Nh t:

- C p ru ng t c a nng dn, b t nng dn nh la, ng tr ng ay, th u d u ph c v cho chi n tranh . - Bu c Php xu t c ng cc nguyn li u chi n tranh sang Nh t v i gi r nh : than, s t, cao su, xi mng - Cng ty c a Nh t u t vo nh ng ngnh ph c v cho qun s nh mng-gan, s t, ph t pht, crm .

b. X h i
- Chnh sch bc l t c a Php Nh t y nhn dn ta t i ch cng c c .Cu i 1944 u nm 1945 c t i 2 tri u ng bo ta ch t i . - Cc giai c p, t ng l p n c ta, tr tay sai qu c, i a ch v t s n m i b n u b nh h ng b i chnh sch bc l t c a Php- Nh t . ng ph i k p th i, ra ng l i u tranh ph h p .

Tnh hnh Vi t Nam trong nh ng nm 1939-1945 II. PHONG TRO GI I PHNG DN T C T THNG 3/1945 . 1. H i ngh Ban Ch p hnh Trung ng Dng thng 11-1939. THNG 9/1939 ng C ng s n N ng
i m

Thng 11/1939, H i ngh Ban Ch p hnh Trung ng ng h p t i B (Hc Mn) do T ng B th Nguy n Vn C ch tr, xc nh :

* Nhi m v , m c tiu tr c m t l nh qu c v tay sai, gi i phng cc dn t c ng Dng, lm cho ng Dng hon ton c l p.

* Ch trng:
+ T m gc l i kh u hi u cch m ng ru ng t, t ch thu ru ng t c a th c dn qu c v a ch , ph n b i quy n l i dn t c , chng t cao, li n ng . + Thay kh u hi u Thnh l p chnh quy n X Vi t cng nng binh b ng kh u hi u Chnh ph dn ch c ng ha.

* V phng php

ng chuy n t u tranh i dn sinh, dn ch sang nh chnh quy n c a qu c v tay sai; t ho t ng h p php ,n a h p php sang ho t ng b m t v b t h p php.

u tranh:

* a ra ch trng thnh l p M t tr n dn t c th ng nh t ph n ng Dng thay cho M t tr n dn ch ng Dng. ngha: nh d u b c chuy n h ng quan tr ng, t nhi m v gi i
phng dn t c ln hng v n ng c u n c . u , a nhn dn ta b c vo th i k tr c ti p

Nu hon c nh, n i dung c b n v ngha l ch s c a H i ngh Ban Ch p hnh Trung ng ng C ng s n ng Dng thng 11/1939.

24

2. Nh ng cu c

u tranh m

u th i k m i.

+Kh i ngha B c Sn ( 27 / 9 /1940) * Nguyn nhn :

- 22/9/1940, Nh t v t bin gi i Vi t Trung, nh chi m L ng Sn, nm bom H i Phng, b ln Sn . L ng Sn, s l n Php u hng, s cn l i rt ch y v Thi Nguyn qua ng B c Sn

* Di n bi n :
L ng Sn,s l n Php u hng,s cn l i rt ch y v Thi Nguyn qua ng B c Sn . m 27/9/1940 ng b a phng lnh o nhn dn B c Sn ch n nh Php, chi m n M Nhi, chnh quy n ch B c Sn tan r, nhn dn lm ch chu l v cc vng ln c n, i du kch B c Sn thnh l p. - Php v Nh t c u k t v i nhau ,Nh t cho Php tr l i L ng Sn; Php kh ng b , t ph lng b n, b n gi t nh ng ng i tham gia kh i ngha . * ngha: m u phong tro u tranh gi i phng dn t c, ng rt ra nh ng bi h c qu bu v kh i ngha v trang, th i c ... -

+ Kh i nghi Nam K ( 23/11/1940) * Nguyn nhn: Thng 11/1940, Php b t thanh nin Vi t Nam v Cao Min
lm bia i. n t i bin gi i Thi Lan , nhn dn Nam K v binh lnh ph n

* Di n bi n:
- X y Nam K chu n b pht ng kh i ngha, c i bi u ra B c xin ch th c a Trung ng . - 11-1940 H i ngh Ban ch p hnh Trung ng ng t i nh B ng - T Sn- B c Ninh , xc nh k th chnh l qu c Php-Nh t ; duy tr i du kch B c Sn .l p cn c du kch v nh ch cu c kh i nha Nam K v th i c cha chn mu i. - K ho ch b l nhng l nh kh i ngha c a X y n cc a phng, nn kh i ngha v n n ra m 22 r ng sng 23/11/1940. - Kh i ngha bng n t mi n ng n mi n Ty Nam B : Bin Ha, Gia nh, Ch L n, Tn An, B n Tre, Tr Vinh, C n Th, Sc Trng, B c Liu, R ch Gi, M Tho, Vnh Long. Chnh quy n cch m ng thnh l p nhi u ni, l n u tin xu t hi n l c sao vng. - Php cho my bay nm bom tn st nhn dn nh ng vng n i d y v b t nhi u ng i. Ngha qun cn l i rt v ng Thp v U Minh c ng c l c l ng. X b n nhi u ng vin nh Nguy n vn C , Nguy n th Minh Khai * ngha: Ch ng t tinh th n yu n c c a cc t ng l p nhn dn Nam B , s n sng ng ln chi n u ch ng qun th .

+Binh bi n Lng (13/01/1941) * Nguyn nhn : Binh lnh ng i Vi t trong qun

25

i Php ph n Php a lnh ng i Vi t sang Lo nh nhau v i qun Thi Lan .

i vi c

* Di n bi n :
- Ngy13/1/1941 i Cung (Nguy n Vn Cung) ch huy binh lnh n Ch R ng (Ngh An) n i d y, nh chi m n Lng r i ko v Vinh ,ph i h p v i binh lnh y chi m thnh. - Php k p th i i ph,chi u hm sau, ton b binh lnh tham gia n i d y b b t. - Php x b n i Cung cng 10 ng ch, nhi u ng i khc b k t n kh sai, a i y .

* ngha :
* Th hi n tinh th n yu n c c a binh lnh Vi t Nam trong qun i Php . * Trong ba thng, ba cu c n i d y n i ti p n ra ba mi n c a t n c, do nhi u t ng l p nhn dn v binh lnh tham gia, nu cao tinh th n b t khu t c a dn t c. * Cc cu c n i d y th t b i v i u ki n kh i ngha cha chn mu i , nhng l nh ng ti ng sng bo hi u cho cu c kh i ngha ton qu c , l b c u u tranh b ng v l c c a cc dn t c ng Dng

+ Nguyn nhn th t b i :
N ra cha ng th i c : Php cn tng i m nh. L c l ng cch m ng cha c t ch c v chu n b i u ki n cha chn mu i y .

+ ngha :
Nu cao tinh th n anh dng , b t khu t c a nhn dn Vi t Nam , ging nh ng n m nh vo th c dn Php v nghim kh c c nh co pht xt Nh t. Cc cu c kh i ngha l: nh ng ti ng sng bo hi u cho cu c kh i ngha ton qu c. L b c u u tranh b ng v l c c a cc dn t c ng Dng

+ Bi h c kinh nghi m :
- Bi h c v kh i ngha ginh chnh quy n ph i c chu n b chu o v ng th i c. - Bi h c v kh i ngha v trang , v xy d ng l c l ng v trang v chi n tranh du kch , tr c ti p chu n b cho T ng kh i ngha thng Tm.

Nh ng cu c u tranh m ngha Nam K v binh bi n

u th i k m i kh i ngha B c Sn, kh i Lng. o cch m ng. Hi ngh l n ng C ng s n ng Dng (05/1941)

3.Nguy n i Qu c v n c tr c ti p lnh

8 Ban ch p hnh Trung ng

26

- 28/01/1941, lnh t Nguy n i Qu c tr v n c tr c ti p lnh o cch m ng, tri u t p H i ngh Trung ng ng l n th 8 P c B (Cao B ng) t ngy 10 n 19/5/1941. - Kh ng nh nhi m v ch y u tr c m t l gi i phng dn t c . - T m gc kh u hi u cch m ng ru ng t ,nu kh u hi u gi m t , gi m thu , chia l i ru ng cng , ti n t i ng i cy c ru ng . - Sau khi nh u i Php Nh t s thnh l p Chnh ph nhn dn c a n c Vi t Nam Dn ch C ng ha . - Thnh l p M t tr n Vi t Nam c l p ng minh thay cho M t tr n Th ng nh t ph n ng Dng . - Thay tn cc h i ph n thnh h i C u qu c , gip vi c l p M t tr n Lo, Campu chia i t kh i ngha t ng ph n ti n ln t ng kh i ngha , chu n b kh i ngha v trang l Nhi m v trung tm c a ng ..

ngha h i ngh : - H i ngh 8 hon ch nh ch trng chuy n h ng

ra t h i ngh Trung ng thng m t c a CM l c l p dn t c v hi n m c tiu y. - Ngy 19/05/1941, thnh l p M Tuyn ngn, Chng trnh, i u l c nhn dn ng h .

u tranh c

11-1939 ,nh m gi i quy t m c tiu s ra nhi u ch trng sng t o th c

t tr n Vi t Minh. Nm thng sau,

Vi t Minh c cng b chnh th c,

ngha
H i ngh Trung ng 8 hon ch nh s chuy n h ng chi n l c v sch l c ra t H i ngh Trung ng (11/1939): + Ging cao hn n a v t ng n c gi i phng dn t c ln hng u. + Gi i quy t v n dn t c trong t ng n c ng Dng. + Ch trng ti n t i kh i ngha v trang ginh chnh quy n.

Nu hon c nh v n i dung c b n c a H i ngh l n th 8 c a Ban Ch p hnh Trung ng ng C ng s n ng Dng thng 5/1941. V ngha. 4. Chu n b ti n t i kh i ngha ginh chnh quy n. a/B c u xy d ng l c l ng cho cu c kh i nghi v trang:

* Xy d ng l c l ng chnh tr : Cao B ng: - Nhi m v c p bch l v n

+ ng qu n chng tham gia Vi t Minh. Cao B ng l ni th i m xy d ng cc H i C u qu c.

27

- Nm 1942 , kh p cc chu Cao B ng u c H i C u qu c , trong c ba chu hon ton , y ban Vi t Minh t nh Cao b ng v lin t nh Cao-B cL ng oc thnh l p.. mi n B c v mi n Trung, cc "H i ph n " chuy n sang cc "H i c u qu c", nhi u "H i c u qu c" m i c thnh l p. - Nm 1943, ng a ra b n " cng vn ha Vi t Nam" v v n ng ng dn thnh l p H i vn ha c u qu c Vi t Nam (cu i 1944) v ch Vi t Nam ng trong M t tr n Vi t Minh (6/1944). ng cng tng c ng v n ng binh lnh Vi t v ngo i ki u ng Dng ch ng pht xt.

* Xy d ng l c l ng v trang:
- Sau kh i ngha B c Sn, i du kch B c Sn thnh l p, ho t ng t i cn c B c Sn - V Nhai. i C u - Nm 1941, cc i du kch B c Sn th ng nh t thnh Trung ng chi n tranh du kch trong 8 qu c qun s I (14-2-1941), pht thng. - Ngy 15/9/1941, Trung i C u qu c qun II ra i.

* Xy d ng cn c
Hai cn c a

a cch m ng:

u tin c a cch m ng n c ta l: B c Sn V Nhai v

Cao B ng
- H i ngh Trung ng 11/1940 xy d ng B c Sn V Nhai thnh cn c a cch m ng . - 1941, sau khi v n c, Nguy n Ai Qu c ch n Cao B ng xy d ng cn c a d a trn c s l c l ng chnh tr v t ch c pht tri n.

b/G p rt chu n b cho kh i ngha v trang ginh chnh quy n.

- T u nm 1943, H ng qun LinX chuy n sang ph n cng qun c, s th t b i c a phe pht xt r rng ph i y m nh hn n a cng tc chu n b kh i ngha. - Thng 02/1943, Ban Th ng v Trung ng ng h p t i Vng La ( ng Anh- Phc Yn) v ch ra k ho ch chu n b ton di n cho kh i ngha v trang.: +Kh p nng thn, thnh th mi n B c, cc on th Vi t Minh, cc H i C u qu c c xy d ng v c ng c . + cn c B c Sn - V Nhai, Trung i c u qu c qun III ra i (25/02/1944). + cn c Cao B ng, cc i t v v trang, i du kch thnh l p. + Nm 1943, 19 ban xung phong Nam ti n c l p ra lin l c v i cn c a B c Sn V Nhai v pht tri n l c l ng xu ng mi n xui . + 07/05/1944: T ng b Vi t Minh ra ch th s a so n kh i ngha + 22/12/1944, theo ch th c a H Ch Minh, i Vi t Nam tuyn truy n gi i phng qun thnh l p. Hai ngy sau, i th ng hai
28

tr n Phay Kh t v N Ng n.( 5-1945 hai i Vi t Nam tuyn truy n Gi i phng qun v C u Qu c Qun h p thnh Vi t Nam Gi i phng Qun). + Cng cu c chu n b c ti p t c cho n tr c ngy T ng kh i ngha . ngha : - L c l ng chnh tr v v trang c n c c xy d ng v pht tri n m nh, s n sng n i d y khi th i c n. - Cng vi c chu n b cho kh i ngha v trang ginh chnh quy n c ti n hnh g p rt, t o i u ki n thu n l i cho kh i ngha ginh th ng l i nhanh chng.

Trnh by cng cu c chu n b kh i ngha c a ng C ng s n ng Dng v nhn dn Vi t Nam k t sau H i ngh l n th 8 c a Ban Ch p hnh Trung ng (thng 5/1941). Nu ngha c a cng cu c chu n b . III. KH I NGHA V TRANG GINH CHNH QUY N 1. Kh i ngha t ng ph n (t thng 3 a. Hon c nh l ch s * Th gi i .
u 1945, Lin X nh b i pht xt c, gi i phng cc n c Trung v ng u. chu Thi Bnh Dng, Nh t th t b i n ng n . ng Dng, l c l ng Php theo phi Gn ch th i c ph n cng Nh t, mu thu n Nh t - Php tr nn gay g t. * Trong n c. - T i 09/03/1945, Nh t o chnh Php, Php u hng. Nh t tuyn b : gip cc dn t c ng Dng xy d ng n n c l p, d ng Chnh ph b nhn Tr n Tr ng Kim, a B o i lm Qu c tr ng. Th c ch t l c chi m ng Dng, tng c ng v vt, bc l t v n p d man nh ng ng i cch m ng. - Ngy 12/03/1945, Ban Th ng v Trung ng ng ra ch th : Nh t Php b n nhau v hnh ng c a chng ta, nh n nh : + K th chnh c a nhn dn ng Dng l pht xt Nh t. + Kh u hi u: nh u i pht xt Nh t. + Thay kh u hi u nh u i pht xt Nh t Php b ng nh u i pht xt Nh t. + Hnh th c u tranh: t b t h p tc , bi cng, bi th n bi u tnh th uy, v trang du kch v s n sng chuy n qua t ng kh i ngha khi c

n gi a thng 8/1945)

i u ki n
Ch trng Pht

m lm ti n

ng m t cao tro khng Nh t c u n c m nh cho cu c t ng kh i ngha.

29

b. Kh i ngha t ng ph n, chu n b ti n t i t ng kh i ngha.

cn c a Cao - B c - L ng, Vi t Nam tuyn truy n gi i phng qun v C u qu c qun ph i h p v i l c l ng chnh tr c a qu n chng gi i phng hng lo t x, chu, huy n, chnh quy n nhn dn c thnh l p. B c K,v B c Trung K tr c n n i tr m tr ng, ng ch trng Ph kho thc, gi i quy t n n i, p ng nguy n v ng c p bch c a nng dn, t o thnh phong tro u tranh m nh m cha t ng c. - Vi t Minh lnh o qu n chng n i d y Tin Du (B c Ninh), B n Yn Nhn (Hng Yn) . Qu ng Ngi, t chnh tr nh lao Ba T n i d y, l p chnh quy n cch m ng, t ch c i du kch Ba T. Hng ngn cn b cch m ng b giam trong nh t H N i, Bun M Thu t, H i An u tranh i t do, n i d y ph nh giam, ra ngoi ho t ng. Nam K, Vi t Minh ho t ng m nh m M Tho, H u Giang.

2. S chu n b cu i cng tr c ngy T ng kh i ngha .

T ngy 15 n 20/4/1945, H i ngh qun s cch m ng B c k quy t nh: + Th ng nh t cc l c l ng v trang, pht tri n hn n a l c lng v trang v n a v trang; + M tr ng o t o c p t c cn b qun s v chnh tr ; + Pht tri n chi n tranh du kch, xy d ng cn c a khng Nh t, chu n b T ng kh i ngha khi th i c n, y ban Qun s cch m ng B c K c thnh l p. + Ngy 16-4-1945 y Ban dn t c gi i phng Vi t Nam v y Ban Dn t c gi i phng cc c p thnh l p. + 15/05/1945, Vi t Nam c u qu c qun v Vi t Nam tuyn truy n gi i phng qun th ng nh t thnh Vi t Nam gi i phng qun. + 5-1945 Bc H ch n Tn Tro ( Tuyn Quang ) lm trung tm ch o phong tro cch m ng trong c n c . - 04/06/1945 thnh l p Khu gi i phng Vi t B c g m 6 t nh Cao B ng, B c C n, L ng Sn, H Giang, Tuyn Quang, Thi Nguyn v m t s vng thu c cc t nh ln c n B c Giang, Ph Th , Yn Bi, Vnh Yn. Tn Tro c ch n lm th . y ban lm th i Khu gi i phng c thnh l p. Khu

gi i phng Vi t B c tr thnh cn c a chnh c a cch m ng c n c v l hnh nh thu nh c a n c Vi t Nam m i. Nh v y, n tr c thng 8/1945, l c l ng cch m ng Vi t Nam
chu n b chu o v ang t ng b c kh i ngha, s n sng cho m t cu c t ng kh i ngha khi th i c xu t hi n.

Hon c nh l ch s thng 8/1945 .

v di n bi n kh i ngha t ng ph n t

thng 3

3 .T ng kh i ngha thng Tm nm 1945 .

30

a. Nh t u hng ng Minh, l nh T ng kh i ngha c ban b . * Khch quan: th i c thu n l i n. - Thng 8-1945, qun
ng minh ti n cng qun Nh t Chu Thi Bnh Dng . - Ngy 6 v 9-8-1945 M nm hai tri bom nguyn t xu ng Hiro6sima v Nagasaki. Ngy 09/08/1945, H ng qun Lin X tiu di t i qun Quan ng c a Nh t ng B c Trung Qu c . - Tra 15/08/1945, Nh t hong tuyn b u hng. B n Nh t ng Dng v tay sai Nh t hoang mang. - i u ki n khch quan c l i cho T ng kh i ngha n. ng t n

d ng c h i ngn nm c m t ny ti n hnh T ng kh i ngha thng Tm ginh th ng l i nhanh chng v t mu. * Ch quan: L c l ng cch m ng chu n b s n sng
- Tr c tnh hnh pht xt Nh t lin t c b th t b i. - Ngy 13/08/1945, Trung ng ng v T ng b Vi t Minh thnh l p y ban kh i ngha Ton qu c, ban b : Qun l nh s 1, pht l nh T ng kh i ngha trong c n c. ng h p Tn Tro - T 14 n 15/08/1945, H i ngh ton qu c c a (Tuyn Quang), thng qua k ho ch lnh o ton dn T ng kh i ngha , quy t nh cc v n i n i v i ngo i sau khi ginh chnh quy n - T 16 n 17/08/1945, i h i qu c dn Tn Tro tn thnh ch trng T ng kh i ngha c a ng, thng qua 10 chnh sch c a Vi t Minh , c ra y ban dn t c gi i phng Vi t Nam do H Ch Minh lm Ch t ch, l y l c sao vng nm cnh lm Qu c k, bi Ti n qun ca lm Qu c ca .

b. Di n bi n cu c T ng kh i ngha thng Tm nm 1945 :

- Gi a thng 8/1945, kh th cch m ng s c si trong c n c. T ngy 14.08.1945, m t s c p b ng, Vi t Minh, tuy cha nh n c l nh T ng kh i ngha nhng cn c tnh hnh c th c a a phng v v n d ng ch th : Nh t Php b n nhau v hnh ng c a chng ta, pht ng nhn dn kh i ngha nhi u x, huy n thu c cc t nh ng b ng chu th sng H ng, Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Th a Thin Hu , Khnh Ha - Chi u 16/08/1945, theo l nh c a y ban kh i ngha, m t n v gi i phng qun do V Nguyn Gip ch huy, t Tn Tro v th x Thi Nguyn, m u cu c T ng kh i ngha. - 18/ 8/ 1945, B c Giang, H i Dng, H Tnh, Qu ng Nam ginh chnh quy n s m nh t .

* Ginh chnh quy n

H N i :

- Chi u 17/08/1945, qu n chng mt tinh t i Nh ht thnh ph , h vang kh u hi u : ng h Vi t Minh, o b nhn, Vi t Nam c l p.

31

y ban kh i ngha H N i quy t nh ginh chnh quy n vo 19/8/1945. - 18/08, c sao vng xu t hi n trn cc ng ph chnh. - 19/08, hng ch c v n nhn dn xu ng ng bi u dng l c l ng, chi m cc c quan u no c a ch: Ph Khm sai B c B , S C nh st Trung

ng, S Bu i n, .T i 19/8/1945 kh i ngha th ng l i. * Ginh chnh quy n Hu : Ngy 20/08/1945, y ban kh i ngha t nh ginh chnh quy n vo ngy 23/08.
c thnh l p, quy t nh

Hng ch c v n nhn dn bi u tnh th uy chi m cc cng s . Chnh quy n v tay nhn dn. Chi u 30/08/1945, vua B o i thoi v , ch phong ki n s p .

* Ginh chnh quy n

Si Gn :

- X y Nam K quy t nh kh i ngha ngy 25/08 . - Sng 25/08/1945, cc n v Xung phong cng on, Thanh nin ti n phong, cng nhn, nng dn cc t nh Gia nh, Bin Ha, Th D u M t, M Tho ko v thnh ph , chi m S M t thm, S C nh st, Nh ga, Bu i n, Nh my i n ginh chnh quy n. - Th ng l i ba thnh ph H N i, Hu , Si gn tc ng m nh n cc a phng c n c .

ng Nai Th ng v H Tin l nh ng

a phng ginh chnh quy n

mu n nh t (28/08/1945). Nh v y :T ng kh i ngha ginh c th ng l i trn c n c trong vng n a thng, t ngy 14 n ngy 28/08/1945.

Hon c nh l ch s v di n bi n c a T ng kh i ngha thng Tm nm 1945 IV.N c Vi t Nam Dn ch C ng ha c thnh l p- 2-9-1945.

- 25-8-1945 Ch T ch H Ch Minh , Trung ng ng t Tn H N i . - Theo ngh c a H Ch Minh , y ban dn t c gi i phng Vi thnh Chnh ph lm th i n c Vi t Nam Dn Ch C ng Ha . - H Ch Minh so n th o Tuyn Ngn c l p , chu n b cho ph Lm th i . - Ngy 2-9-1945 Ch T ch H Ch Minh c b n Tuyn ngn l p n c Vi t nam dn Ch C ng Ha . Tro ti n v t Nam c i t ra m t Chnh c l p , thnh

N i dung : - N c Vi t Nam c quy n h ng t do v c l p, v s th t thnh m t n c t do c l p. - Php ch y, Nh t hng, vua B o i thoi v . Dn ta nh cc xi ng xch th c dn g n 100 nm nay gy d ng nn n c Vi t Nam c l p. Dn ta l i nh ch qun ch m y mi th k m l p nn ch Dn ch C ng ha.
32

- Vi t Nam quy t em t t c tinh th n v l c l ng, tnh m ng v c a c i

gi v ng quy n t do,

c l p y. C ng ha v ngha c a s BI H C KINH

Ngy 2-9-1945 mi mi i vo l ch s Vit Nam , l ngy h i l n nh t .

S ra i c a n c Vi t Nam Dn ch ki n

V. NGUYN NHN TH NG L I, NGHA L CH S NGHI M C A CCH M NG THNG TM NM 1945 . 1. Nguyn nhn th ng l i a. Nguyn nhn khch quan:

- Chi n th ng c a ng minh trong chi n tranh ch ng pht xt, nh t l chi n th ng c v Nh t c a Lin X. c v tinh th n, ni m tin cho nhn dn ta trong u tranh gi i phng nhn dn ta ng ln T ng kh i ngha. dn t c, t o th i c

b. Nguyn nhn ch quan:

- Dn t c ta c truy n th ng yu n c n ng nn, khi ng C ng s n ng Dng, Vi t Minh ph t cao c c u n c th ton dn nh t t ng ln c u n c, c u nh. ng ra ng l i chi n l c, ch o chi n l c v sch l c ng n trn c s l lu n Mac L-nin c v n d ng sng t o vo hon c nh VN. ng c qu trnh chu n b su t 15 nm, qua cc phong tro cch m ng 1930 1931, 1936 1939 v thoi tro cch m ng 1932 1935, rt nh ng bi h c kinh nghi m thnh cng v th t b i, nh t l qu trnh xy d ng l c l ng chnh tr , v trang, cn c a trong th i k v n ng gi i phng dn t c 1939 1945. - Ton ng, ton dn nh t tr, quy t tm ginh c l p t do, linh h at, sng t o ch o kh i ngha, ch p th i c pht ng qu n chng n i d y ginh chnh quy n.

2. ngha l ch s . a. i v i dn t c Vi t Nam
- M ra b c ngo t l n trong l ch s dn t c ta. - Ph tan xi ng xch n l c a Php - Nh t, l t nho ngai vng phong ki n, l p n c Vi t Nam Dn ch C ng ha. nh d u b c pht tri n nh y v t c a cch m ng Vi t Nam. - M ra k nguyn m i c l p, t do; nhn dn lao ng n m chnh quy n, lm ch t n c, lm ch v n m nh dn t c; k nguyn gi i

phng dn t c g n li n v i gi i phng x h i.
ng CS D tr thng th ng l i ti p theo . ng c m quy n chu n b i u ki n cho nh ng

b.

i v i th gi i :
- Gp ph n vo chi n th ng ch ngha pht xt trong Chi n tranh th gi i th hai.
33

- C v m nh m cc dn t c thu c h ng to l n n Min v Lo.

u tranh t gi i phng, c nh

3. Bi h c kinh nghi m:
ng c ng l i ng n , trn c s v n d ng sng t o ch ngha Mc L-nin vo th c ti n Vi t Nam, n m b t tnh hnh th gi i v trong n c ra ch trng , bi n php cch m ng ph h p. ng t p h p ,t ch c cc l c l ng yu n c trong M t tr n dn t c th ng nh t, trn c s lin minh cng nng, t o nn s c m nh ton dn, phn ha v c l p cao k th ti n t i tiu di t chng. - K t h p u tranh chnh tr v i v trang, ti n hnh kh i ngha t ng ph n, ch p th i c pht ng T ng kh i ngha trong c n c . -

Nu nguyn nhn th ng l i, ngha l ch s c a Cch m ng thng Tm nm 1945.

v bi h c kinh nghi m

34