NHIM MI TRNG T Nguyn Th Phng

PHN A. M U
I. L DO CHN VN Mi trng t l ni tr ng ca con ngi v hu ht cc sinh vt cn, l nn mng cho cc cng trnh xy dng dn dng, cng nghip v vn ha ca con ngi. t l mt ngun ti nguyn qu gi, con ngi s dng ti nguyn t vo hot ng sn xut nng nghip m bo ngun cung cp lng thc thc phm cho con ngi. Nhng vi nhp gia tng dn s v tc pht trin cng nghip v hot ng th ho nh hin nay th din tch t canh tc ngy cng b thu hp, cht lng t ngy cng b suy thoi, din tch t bnh qun u ngi gim Trong tin trnh hi nhp kinh t quc t hin nay, nhiu quc gia ngho v mun y mnh tc pht trin kinh t m xem nh v li lng vic bo v mi trng sng v kim sot cng ngh tr thnh nn nhn ca cc d n u t vi cng ngh lc hu v nhim mi trng rt nghim trng. Nc ta trong tin trnh hi nhp kinh t quc t va qua cng gp phi nhng vn nn v nhng d n u t vi cng ngh lc hu v nhim mi trng nng n. Cc nh khoa hc mi trng th gii cnh bo rng: cng vi nhim ngun nc, nhim khng kh th nhim t ai cng l vn ng bo ng hin nay, c bit trong vic s dng nng dc v phn ho hc. nhim t khng nhng nh hng xu ti sn xut nng nghip v cht lng nng sn, m cn thng qua lng thc, rau qu... nh hng gin tip ti sc kho con ngi v ng vt. Ngy cng xut hin nhiu cn bnh ung th qui c cp i hng ngn sinh mng mi nm. Do nhim mi trng trong c nhim mi trng t cn phi c ngn chn v gii quyt mt cch c hiu qu. Chnh v nhng l do trn ti chn vn nhim mi trng t II. NHIM V NGHIN CU - Khi qut hin trng nhim mi trng t hin nay trn th gii v Vit Nam. - Phn tch nhng nguyn nhn chnh gy ra nhim mi trng t v a ra nhng bin php kim sot tnh hnh nhim cng nh nhng bin php x l t nhim
1

PHN B. NI DUNG
I. KHI NIM NHIM MI TRNG T 1. nh ngha Mi trng t l ni tr ng ca con ngi v hu ht cc sinh vt cn, l nn mng cho cc cng trnh xy dng dn dng, cng nghip v vn ha ca con ngi. t l mt ngun ti nguyn qu gi, con ngi s dng ti nguyn t vo hot ng sn xut nng nghip m bo ngun cung cp lng thc thc phm cho con ngi. Nhng vi nhp gia tng dn s v tc pht trin cng nghip v hot ng th ho nh hin nay th din tch t canh tc ngy cng b thu hp, cht lng t ngy cng b suy thoi, din tch t bnh qun u ngi gim. * Th no l nhim mi trng t? nhim mi trng t c xem l tt c cc hin tng lm nhim bn mi trng t bi cc tc nhn gy nhim. t b nhim c cha mt s c t, cht c hi cho cy trng vt qu nng c quy nh. Th d nng thuc tr su, phn ha hc, kim loi nng qu mc quy nh ca T chc Y t th gii. nhim t c th do t nhin hay nhn to * T nhin: - Nhim phn: do nc phn t mt ni khc di chuyn n. Ch yu l nhim Fe2+, Al3+, SO42-. pH mi trng gim gy ng c cho con ngi trong mi trng . - Nhim mn: do mui trong nc bin, nc triu hay t cc m mui, nng p sut thm thu cao gy hn sinh l cho thc vt - Gley ha trong t sinh ra nhiu cht c cho sinh thi (CH4, N2O, CO2, H2S. FeS,..) * Nhn to: - Cht thi cng nghip: khai thc m, sn xut ha cht, nha do, nylon, cc loi thuc nhm, cc kim loi nng tch t trn lp t mt lm t b chai, xu, thoi ha khng canh tc tip c. - Cht thi sinh hot: + Rc v phn x vo mi trng t: rc gm cnh l cy,rau, thc n tha , vi vn , gch ,va, polime, ti nylon.... +Rc sinh hot thng l hn hp ca cc cht v c v hu c m cao nhiu vi khun vi trng gy bnh. +Nc thi sinh hot theo cng rnh ra mng v c th ra ng rung ko theo phn rc v lm nhim t - Cht thi nng nghip: + Phn v nc tiu ng vt
3

+ S dng d tha cc sn phm ha hc nh phn bn ha hc, cht kch thch sinh trng, thuc tr su, tr c, tn ti lu trong t, tch t sinh hc, thay i cn bng sinh hc gia t v cy trng + Lan truyn t mi trng nhim (khng kh, nc), t xc b thc, ng vt phn loi nhim mi trng t c th da theo cc tc nhn gy nhim c: nhim t do tc nhn ho hc: Bao gm phn bn N, P (d lng phn bn trong t), thuc tr su (clo hu c, DDT, lindan, aldrin, photpho hu c v.v.), cht thi cng nghip v sinh hot (kim loi nng, kim, axit v.v...). nhim t do tc nhn sinh hc: Trc khun l, thng hn, cc loi k sinh trng (giun, sn v.v...). nhim t do tc nhn vt l: Nhit (nh hng n tc phn hu cht thi ca sinh vt), cht phng x (Uran, Thori, Sr90, I131, Cs137). 2. Cc ngun gy nhim mi trng t 2.1. nhim t v nc thi Nguyn nhn l khng bit cch li dng mt cch khoa hc cc loi nc thi ti cho cy trng. S dng hp l ngun nc thi ti ng rung s tn dng c lng Nit, Photpho, Kaki... trong nc, c li cho cy trng. Nhng nu nh nc nhim cha qua x l cn thit, ti ba bi, th c th a cc cht c hi trong ngun nc vo t gy nhim. Vit Nam, hin nay nhiu ngun nc thi cc th, khu cng nghip v cc lng ngh ti ch kim loi, cha cc kim loi nng c hi nh :Cd, As, Cr, Cu, Zn, Ni, Pb v Hg. Mt din tch ng k t nng nghip ven th, khu cng nghip v lng ngh b nhim kim loi nng. 2.2. nhim t v cht ph thi Ngun cht thi rn c rt nhiu, cht thi rn cng nghip, cht thi rn ca ngnh khai thc m, rc th, cht thi nng nghip v cht thi rn phng x. Chng loi ca chng rt nhiu, hm lng cc nguyn t c trong chng cng khng ging nhau; t l nguyn t c hi trong cht thi rn cng nghip thng cao hn; rc thnh th cha cc loi vi khun gy bnh v k sinh trng; cht thi rn nng nghip cha cc cht hu c thi ra v thuc nng nghip cn lu li...; cht thi phng x c cha cc nguyn t phng x nh Uranium, Strontium, Caesium... nhng cht thi rn ny c vt ba bi, ngm nc ma, v r ra nc gy nhim t, sng ngi, ao h v ngun nc ngm, ngun nc nhim ny li c dng ti ng rung s lm thay i cht t v kt cu t, nh hng ti hot ng ca vi sinh vt trong t, cn tr s sinh trng ca b r thc vt v nh hng ti sn lng cy trng. 2.3. nhim t do kh thi
4

Cc cht kh c hi trong khng kh nh xit lu hunh, cc hp cht nit... kt t hoc hnh thnh ma axit ri xung t lm nhim t. Mt s loi khi bi c hi ngng t cng l nguyn nhn ca nhim t. V d, cc vng t gn cc nh my sn xut ho cht Photpho, Flo, luyn kim d b nhim v khi bi, hm lng flo cha trong khong cht photpho s dng cc nh my phn ho hc thng l 2 4%, nu kh thi khng c x l thch ng, c th lm cho mt vng hng ngn km2 t xung quanh b nhim flo nng. gn cc xng luyn kim, v trong kh thi c cha lng ln cc cht ch, cadimi, crom, ng... nn vng t xung quanh s b nhim bi nhng cht ny. t 2 bn ng, thng c hm lng ch tng i cao l sn phm ca kh thi ng c. 2.4. nhim t bi nng nghip hin i nhim t xy ra ch yu nng thn. Trc ht l do s bnh trng ca k thut canh tc hin i. Nng nghip hin nay phi sn xut mt lng ln thc n trong khi t trng trt tnh theo u ngi ngy cng gim v dn s gia tng v cng v s pht trin thnh ph, k ngh v nhng s dng phi nng nghip. Ngi ta cn phi thm canh mnh hn, dn ti vic lm xo trn dng nng lng v chu trnh vt cht trong h sinh thi nng nghip. Phn bn ha hc chc chn gia tng nng sut, nhng vic s dng lp li, vi liu rt cao gy ra s nhim t do cc tp cht ln vo. Hn na Nitrat v Phosphat ri mt cch d tha s chy theo nc mt v lm nhim cc mc thy cp. Cng th, nng dc v c hay hu c cng c th lm nhim t v sinh khi. Trong nhiu ha cht s dng trong nng nghip, ngi ta c th phn bit cc cht khong (v c) v cc cht hu c tng hp. Chng l cc cht gy nhim thng ngun ca t trng. Nhng s gin on ca chu trnh vt cht trong cc h sinh thi nng nghip hin i cn gy mt nhim h ngun ni mt s t ai. Tht vy, cc ni rc khng l c ngun gc nng nghip, sn phm do s khai thc hay s tiu th sn lng ng vt v thc vt th c thy tt c cc nc cng nghip ha. Cc cht ny khng quay tr li rung ng, khc vi li canh tc c truyn. Chng khng b ti sinh nhng cht ng bi rc vi s ln men him kh to ra cc hp cht S v N c, lm cho nhim t gia tng. Thm canh khng ngng ca nng nghip, s dng ngy cng nhiu cc cht nhn to (phn ha hc, nng dc...) lm cho t nhim tuy chm nhng chc, khng hon li (irreversible), t s km ph nhiu i. a. nhim t do phn ha hc Phn ha hc c ri trong t nhm gia tng nng sut cy trng. Nguyn tc l khi ngi ta ly i ca t cc cht cn thit cho cy th ngi ta s tr li t qua hnh thc bn phn. Trong cc phn ha hc s dng nhiu nht, ta c th k phn m, phn ln v phn kali. Trong mt s t phn ngi ta cn bn vi, thch cao.
5

Do mt s lng ln phn bn (ch yu l N, P, K) c ri ln t trng. S tiu th phn bn ca th gii gia tng 16 ln t nm 1964 - 1986 . V l do li nhun, cc cht trn khng c tinh khit. Do chng cha nhiu tp cht kim loi v kim c v t di ng trong t . Chng c th tch t cc tng mt ca t ni c r cy. Nu bn qu nhiu phn ho hc l hp cht nit, lng hp thu ca r thc vt tng i nh, i b phn cn lu li trong t, qua phn gii chuyn ho, bin thnh mui nitrat tr thnh ngun nhim cho mch nc ngm v cc dng sng. Cng vi s tng ln v s lng s dng phn ho hc, su v rng ca loi nhim ny ngy cng nghim trng. Cc loi phn ha hc thuc nhm chua sinh l (urea, (NH4)2SO4, K2SO4, KCl, super photphat) cn tn d acid lm chua t, ngho kit cc ion baz v xut hin nhiu c t i vi cy trng nh : Al3+, Mn2+, Fe3+; lm gim hot tnh sinh hc ca t. Bn nhiu phn m vo thi k mun cho rau qu, lm tng ng k hm lng NO3- trong sn phm.

Hnh - Dng my bay ri phn ha hc Tp qun s dng phn Bc, phn chung ti trong canh tc nng nghip cn ph bin. Ch tnh ring thnh ph H Ni, hng nm lng phn Bc thi ra khong 550.000 tn, trong 2/3 c dng bn cho cy trng gy nhim mi trng t v nng sn. Huyn T Lim nhiu h nng dn phi dng phn Bc ti vi liu lng 7 12 tn / hecta. Do vy, 1 lt nc mng mng khu trng rau c ti 360 E.Coli, nc ging cng cng l 20, cn trong t n 2.105/100g t. BSCL, phn ti c coi l ngun thc n cho c. Phn Bc v phn chung ti trc tip xung ao h, mng lch nui c.
6

b. nhim t do nng dc Cc nng dc hin i a s l cht hu c tng hp. Thut ng pesticides l do t ting Anh pest l loi gy hi, nn pesticides cn gi l cht dit dch hay dit ha. C cc loi: - Thuc tr su (insectides) - Thuc tr nm (fongicides) - Thuc tr c (herbicides) - Thuc tr chut (gm nhm = rodenticides) - Thuc tr tuyn trng (nmatocides) S lng nng dc gia tng mnh trong vi thp k nay. Php, c hn 300 hp cht, M hn 900 v c thng mi ha di 60.000 tn gi khc nhau S s dng c h thng mt lng nng dc ngy cng tng nng thn l mt dn chng cho mt thm ha sinh thi t vic s dng thiu suy ngh ca mt k thut mi. Nng dc chim mt v tr ni bt trong cc nhim mi trng. Khc vi cc cht nhim khc, nng dc c ri mt cch t nguyn vo mi trng t nhin nhm tiu dit cc k sinh ca ng vt nui v con ngi hay vo nng thn trit h cc loi ph hi ma mng. Cc din tch c s dng thuc (phun xt) rt ln. 5% lnh th Hoa K c phun xt. Php, 18 triu ha c s dng nng dc mt ln mt nm, chim 39% lnh th. V s lng ln nng dc tch lu trong t, c bit l cc thuc c cha cc nguyn t nh ch, asen, thu ngn... c c tnh ln, thi gian lu li trong t di, c loi nng dc thi gian lu trong t ti 10 n 30 nm, nhng loi nng dc ny c th c cy trng hp thu, tch trong qu v l v i vo c th ngi v ng vt qua thc phm, nh hng n sc kho. Thuc tr su ng thi vi vic dit cc cn trng gy hi, cng gy c i vi cc vi sinh vt v cn trng c ch, cc loi chim, c... v ngc li mt s loi su bnh th li sinh ra tnh khng thuc. Theo iu tra ca t chc nng lng th gii: nm 1965, c 182 loi cn trng gy hi c kh nng khng thuc, nm 1968, tng ln 228 loi v n 1979 ln ti 364 loi. Trong s 25 loi su hi nng nghip ch yu cc nng trng California M th c 17 loi c kh nng khng i vi mt hoc vi loi thuc, mi nm, s su hi khng thuc ny lm thit hi my chc triu la cho nng nghip vng ny. 2.5. nhim t do vi sinh vt Ngun gy nhim ny ch yu l cht thi cha qua x l ca ngi v ng vt, nc thi bnh vin, nc thi sinh hot... trong nguy hi ln nht l cht thi cha c x l kh trng ca cc bnh vin truyn nhim. Rt nhiu vi khun v k sinh trng tip tc sinh si ny n trong t, bm vo cc cy trng nng nghip v truyn vo c th ngi, ng vt.
7

Ngoi nhng ngun nhim trn, cc hot ng ti khng thch ng, cht cy rng, khai hoang... cng to thnh cc hin tng ra tri, bc mu, nhim phn... trong t. Theo thng k, hng nm din tch t ny trn th gii tng t 5.000.000 n 11.000.000 ha. II. TC HI CA NHIM T S tch t cao cc cht c hi, cc kim loi nng trong t s lm tng kh nng hp th cc nguyn t c hi trong cy trng, vt nui v gin tip gy nh hng xu ti sc khe con ngi. - Vic li dng nc thi ti rung gy nhim t, nh hng ti ngi v gia sc c mi quc gia. S kin Cadimi xy ra Nht Bn nm 1955 l mt v d. Nng dn vng ni Ph S mt thi gian di s dng nc thi ca mt nh my luyn km gn ti rung, Cadimi cha trong nc thi tch lu dn trong la go khu vc ny. Hu qu l nhng ngi nng dn b chng au nhc cc khp xng, 34 ngi cht, 280 ngi tn ph. Theo mt iu tra nng thn Nht Bn, nm 1970, din tch t nhim do nc Nht l 190.000 ha, lm thit hi 22 t Yn. - Trong nhng nm 70, nng dn n cng s dng trn lan cc nc thi thnh th cha qua x l ti rung, khin cho kh nng sn xut ca t gim, gy hi ti sc kho nng dn. Theo mt bo co, t l nhim cc bnh v ng rut ngi do nng phm nhng khu vc ny cao hn gp 3 ln nhng ni khc - Tc hi ca vic s dng phn bn Ngoi vic nhim nc do d lng Nitrat v Phosphat, cc phn bn cn lm nhim thc n. Tht vy, nhng liu cao ca phn dng trong t trng lm gia tng lng Nitrat trong m thc vt mc y. Nn x lch trng trn t bnh thng, cha 0,1% m Nitrit so vi trng lng kh. Con s ny ln n 0,6% t bn 600 kg Nitrat/ha. Mng ti (pinard) c th cha mt lng m Nitrit rt cao. Ngi ta cho thy l Mng ti M cha 1,37 g/kg v c l 3,5 g/kg Nitrat trong m thc vt ny (Schupan, 1965). Lng m cao vy l c tc hi cho sc khe v chng gy chng methemoglobinemie, th hin qua vic ion NO2 kt hp vi Hemoglobin, lm cho h hp (tip nhn O2) kh khn. Khi chun b thc n cho tr, khi tr trong t lnh hay do hot ng ca vi khun ng rut, Nitrat bin thnh Nitrit rt c. Nhng nguy hi hn, Nitrit c thnh lp trong ng tiu ha c th bin thnh Nitrosamine, l mt cht gy ung th mnh. Nhng lm dng phn bn khng ch e da sc khe con ngi, m cn lm mt n nh h sinh thi nng nghip. Kiu canh tc dng nhiu phn v c, kt hp vi vic ngng quay vng ca cht hu c trong t trng, to nn mt e da nghim trng trong vic gi ph nhiu ca t. L do s tch ly lin tc cc cht tp (kim loi, kim) c trong phn ha hc v s bin i cu trc ca t. Thnh phn cht hu c ca t b gim nhanh v kh nng gi nc v thot nc ca t b thay i.
8

Cht mn khng cn quay v t. S ngho mn lm ph hy cu trc ca t, gim phc hp hp th st mn (complexe absorbant argilo humique) nn gim ph ca t. Phn ng vt v thc vt khng quay v vi t m cht ng s nhim mc thy cp sau khi ln men amoniac. Hoc chng b em thiu t b, khng v t c. S t rc c ngha l thay i nhim i phng ca t bng s nhim khng kh din rng hn nhiu. - nh hng ca vic s dng nng dc: Dng thuc dit c s lm thay i thm thc vt ca h sinh thi nng nghip. V nh hng ca chng ng rung v cc vng ph cn, v cy 2 l mm rt nhy cm vi thuc tr c trong gieo trng ng cc. Vit Nam, trong chin tranh chng M, mt lng ln thuc tr c c s dng gy nhiu thm ha cho mi trng. D ch mt ln phun nhng cc thuc khai quang ny lm cht cc cy i mc nhit i, c bit rng St: Mm, c, Vt ... Hay Du, Thao lao v cc cy mc h Caesalpiniaceae cc rng vng ni (Westing, 1984). Cc dn xut ca acid phenoxyacetic cng c i vi cc ng vt thy sinh. Ngoi ra chng cng c th gy t bin ngi. Nh Vit Nam, s bin dng thai nhi c thy cao hn mc bnh thng ni cc b m b nhim nng bi vic phun xt thuc khai quang trong thi gian chin tranh chng M. Dng thuc tr su gy cht cc qun x ng vt trong hay quanh vng x l. Phun xt thuc tr su trn rng gy cht nhiu chim v th. Cui nhng nm 50, Hoa k chin dch dit Kin la (Solenosis soevissina), trn 110.000 km2 bng my bay, s dng cc ht Heptachlore v dieldrine vi liu 2,5 kg/ha nm u; 1,4 kg/ha vo 2 nm tip theo. Chin dch ny c li cho cc nh kinh doanh nng nghip, nhng gy nhiu thm ha cho ng vt y. So, Sn ca v cc chim b S khc b nh hng mnh. B st, cn trng sng trong t b gim s lng mnh. Thuc tr nm mc d khng qu c i vi cy xanh v ng vt, nhng hu qu sinh thi hc ca chng vn c. Nh chng t ra c i vi trn t l sinh vt ng vai tr quan trng trong sinh thi hc t, nht l vic gi phi nhiu cho t. Ht ging trn vi thuc dit nm gy hi cho chim. Mt s cht c th c tch ly trong m ca ng vt. a s cc hu qu ca sinh thi hc ca vic dng nng dc l nh hng gin tip th hin sm hay mun. nh hng ca s nhim c mn tnh l do hp th lin tc cc nng dc cng vi thc n. N gy cht cho cc tui v lm gim tim nng sinh hc, nn lm gim s gia tng ca cc qun th b nhim, dn n s dit chng ca loi. nh hng ca nng dc do s chuyn vn qua sinh khi, vi s tch t nng dc trong mi nc dinh dng, lm cho nng nng dc trong cc vt n tht lun rt cao. Trng hp nng gp cc nng dc t hay khng b phn hy sinh hc. Cho nn thc vt c th tch t nng dc trong m. n phin chng lm thc n cho nhng bc dinh dng cao hn, s lm nng dc chuyn n cui chui thc n:
9

iu ny lm nhim c mn tnh cc ng vt, d thy l ri lon chc nng sinh sn (chm trng thnh sinh dc, s trng t, trng c v mng). Cc chlor hu c nh DDT, dieldrine, heptachlor v PCB, cng nh cc thuc dit c u nh hng n sinh sn ca chim. nh hng ln din th. Din th ca cc qun th ng vt l thuc cht ch vo din th ca cc qun th thc vt, nn thuc dit c nh hng mnh hn thuc tr su trong din th ca qun x. Thuc dit c t chn lc tc ng ging nh la. N lm h sinh thi tr li giai on u ca giai on chim c bi cc thc vt tin phong. Trong vi trng hp, s s dng c h thng ca thuc tr c c th to ra giai on cao nh nghn (dysclimax). Cc khu rng Vit Nam, ni b tn ph hon ton bi thuc khai quang, th t trng c tre v ng c bao ph, rng khng th phc hi tr li c. Rng tre v ng c pht trin thnh qun x cao nh nghn (tc nghn, dysclimax). Do s dng nhiu ha cht trong nng nghip, hin nay tnh hnh ng c thc phm do cc ha cht c, trong c thuc bo v thc vt vn din ra phc tp v c chiu hng gia tng. Theo thng k ca Cc an ton v sinh thc phm nm 2004 c 145 v ng c ( trong thc phm c chim 23%, ha cht 13%) vi 3580 ngi mc, c 41 ngi t vong. Con ngi ngy cng mc nhiu cn bnh l cha tng thy, nhng cn bnh ny c coi l hu qu ca nhim mi trng. Theo thng k ca B Y T H Ni, hng nm Vit Nam c khong 200,000 mc bnh ung th vi khong 70,000 ngi cht. Vit Nam ngy cng xut hin nhiu ni gi l lng ung th bi v trong mt lng c rt nhiu ngi b cht v mc nhng cn bnh ung th. Nhng lng ung th c bit n l: - Lng ung th x Thch Sn, huyn Lm Thao, Ph Th. T nm 1991 n 2005, x Thch Sn c 106 ngi cht v bnh ung th, hay gp nht l ung th gan, phi, d dy, vm hng. 19 gia nh c t nht 2 ngi cht v bnh ny (v chng, hoc b con, m con), trong mt s h c hn 3 ngi mt mng do ung th. Ti khu Mom Dn, cch y 15 nm c 200 h gia nh t di di i ni khc do khng chu ni ln khng kh nhim nng t nh my Supe Pht pht Lm Thao. 70% trong cc gia nh ny c ngi cht v ung th. - Lng Nhn Lc 2, x Hnh Tn ng, huyn Ngha Hnh (tnh Qung Ngi). Thng k cha y ca chnh quyn x: t nm 1989 n 2006, vi chiu di 800m, chiu ngang 400m c trn 30 ngi b cht v b ung th gan, phi, d dy... - Lng Khnh Sn, phng Ha Khnh Nam, qun Lin Chiu, thnh ph Nng. Trong vng 5 nm gn y, lng Khnh Sn, phng Ha Khnh Nam, qun Lin Chiu, thnh ph Nng c hn 10 ngi cht do cn bnh ung th - Xm Hng Sn, x c Thn, huyn Yn Thnh, tnh Ngh An: 28 ngi mc phi cn bnh ung th qui c (19 ngi cht)
10

- Lng Thanh L, thuc x Triu Trung, huyn Triu Phong, tnh Qung Tr, 1/3 s h trong lng c ngi cht v bnh ung th, ch yu ung th gan v d dy - Th trn Minh c ,Thu Nguyn - Hi Phng: 67 ngi cht v ung th. - X Kim Thnh, huyn Yn Thnh, tnh Ngh An: Tnh s b, trong vng 7 nm tr li y, ti 3 xm ny vi hn 500 h, phi ln lt chng kin gn 100 ngi ni gt nhau v vi t thn Mi y, ti Ngh An li pht hin thm mt lng ung th mi: lng Phong Yn, x Hng Ho, thnh ph Vinh. Con s thng k ban u cho thy, sau 3 nm pht bnh c gn 20 trng hp cht. - Thn Lng V, x ng Phng Yn, huyn Chng M, H Ty: 80 % s ngi cht l do ung th. Trong vng 10 nm tr li y, thn Lng V c ti 40 ngi cht, trong phn ln t cn bnh xa gan dn n ung th III. HIN TRNG NHIM MI TRNG T 1. Trn th gii Tng din tch 14.777 triu ha, vi 1.527 triu ha t ng bng v 13.251 triu ha t khng ph bng. Trong , 12% tng din tch l t canh tc, 24% l ng c, 32% l t rng v 32% l t c tr, m ly. Din tch t c kh nng canh tc l 3.200 triu ha, hin mi khai thc hn 1.500 triu ha. T trng t ang canh tc trn t c kh nng canh tc cc nc pht trin l 70%; cc nc ang pht trin l 36%. Ti nguyn t ca th gii hin ang b suy thoi nghim trng do xi mn, ra tri, bc mu, nhim mn, nhim phn v nhim t, bin i kh hu. Hin nay 10% t c tim nng nng nghip b sa mc ho. 2. Hin trng nhim mi trng t Vit Nam Theo Bo co Hin trng mi trng quc gia 2005 : - nhim do s dng phn ha hc: s dng phn bn khng ng k thut trong canh tc nng nghip nn hiu lc phn bn thp, c trn 50% lng m, 50% lng kali v xp x 80% lng ln d tha trc tip hay gin tip gy nhim mi trng t. Cc loi phn v c thuc nhm chua sinh l nh K2SO4, KCl, super photphat cn tn d axit, lm chua t, ngho kt cc cation kim v xut hin nhiu c t trong mi trng t nh ion Al3+, Fe3+, Mn2+ gim hot tnh sinh hc ca t v nng sut cy trng. - nhim thuc bo v thc vt: Thuc bo v thc vt c c im rt c i vi mi sinh vt; tn d lu di trong mi trng t- nc; tc dng gy c khng phn bit, ngha l gy cht tt c nhng sinh vt c hi v c li trong mi trng t. Theo cc kt qu nghin cu, hin nay, mc d khi lng thuc bo v thc vt c s dng Vit nam cn t, trung bnh t 0,511

1,0 kg ai/ha/nm, tuy nhin, nhiu ni pht hin d lng thuc bo v thc vt trong t. - nhim cht thi vo mi trng t do hot ng cng nghip: kt qu ca mt s kho st cho thy hm lng kim loi nng trong t gn cc khu cng nghip tng ln trong nhng nm gn y. Nh ti cm cng nghip Phc Long hm lng Cr cao gp 15 ln so vi tiu chun, Cd cao t 1,5 n 5 ln, As cao hn tiu chun 1,3 ln. IV. CC GII PHP V VN NHIM T 1. Cc bin php chng nhim t C th thy rng, chng nhim t ang l vn bc thit t ra cho nhiu quc gia. Mt s bin php c bn hin nay l: Th 1 khng ch cc cht thi rn, lng, kh. M rng v pht trin cng ngh tun hon kn hoc x l cht thi gim hoc loi b cc cht gy nhim; khi li dng nc thi ti rung, cn nm c thnh phn cht nhim, hm lng v trang thi, khng ch s lng nc ti hoc thc hin x l chn thit Th 2 l nn khng ch vic s dng nng dc ho hc, hn ch s dng cc thuc c c tnh cao, kh nng tn ti ln, pht trin cc loi thuc nng nghip mi c hiu qu cao, c tnh thp, lng tn tr t. Bn phn ho hc mt cch hp l Tng nng sut nng nghip thng qua vic tng cng s dng cc kiu gen c nng sut cao, chng chu su bnh v thch ng cc iu kin kh khn, duy tr ph ca t, tnh a dng ca cy trng, p dng lun canh cy trng, s dng h thng cy hng nm, cy lu nm, ngh c, chn nui tng hp . Th 3, nn tch cc p dng rng ri cc k thut sinh hc phng tr su hi, li dng cc loi chim c ch, cn trng c ch v mt s vi sinh vt gy bnh chng li cc loi su hi, bin php ny ang c rt nhiu nc trn th gii s dng. t, nc v khng kh l nhng iu kin c bn cho s sinh tn ca con ngi, nhng hiu ng ph ca khoa hc cng ngh hin i hn ch ln ti s pht trin lnh mnh ca x hi loi ngi, nu chng ta khng c bin php t hm nay, chng ta s cht dn cht mn trn nhng mnh t nhim y. 2. Cc bin php x l nhim t Hin nay mt bin php hu hiu nht x l nhim t l nh vo lnh vc sinh hc Qua gn 50 cng trnh nghin cu, cc i biu gii thiu kh nng phong ph ca cng ngh x l nhim bng phng php sinh hc, a ra nhiu gii php c th v nhng bi hc kinh nghim thnh bi. Cng ngh x l nhim sinh hc l qu trnh da trn kh nng phn hy cht nhim ca thc vt hoc vi sinh vt, cho php khp kn cc chu trnh t nhin, tr li cho t nhin s cn bng vn c. Hin ti, cng ngh ny c p dng thnh cng trong nhiu lnh vc, nh trong cc bi chn lp, x l cht thi cng
12

nghip, nc thi sinh hot khu th, cht thi nguy hi hay gip khi phc nhng vng t b nhim

PHN C. KT LUN
nhim t hin nay l mt vn ang cn c quan tm su sc bi nhng tc hi to ln gy ra cho con ngi v nhng sinh vt khc. nhim t cng vi nhng nhim khc nh nhim khng kh, nhim nc... ang hy hoi mi trng sng ca chng ta. Cc loi nhim ny c quan h mt thit vi nhau, nhim khng kh to ma acid ri xng lm nhim t, nhim nc thi vo t gy nhim v ngc li nhim t lm nhim mch nc ngm v nh hng n mi trng khng kh xung quanh... Nguyn nhn ch yu ca nhim t n t nng dc v phn ho hc, chng tch lu dn trong t qua cc ma v v cht c tng ln rt ln khi i vo c th con ngi. Th hai l cc loi cht thi trong hot ng ca con ngi (rn, lng, kh), m trong c bit nguy hi l cht thi y t v cc loi cht thi c tnh c hi khc m hin nay vn cha c x l trit trc khi thi ra ngoi. Th ba, t cng l mt yu t ca mi trng cng vi khng kh, nc v vnh ai sinh vt, nn n tip nhn nhng cht nhim t cc yu t khc mi ni, mi lc. Ngoi ra, cc vng khai thc khong sn kim loi thng to thnh mt khu vc khuch tn, khin cho hm lng nguyn t ny trong vng t xung quanh cao hn nhiu so vi t thng thng, y cng l nguyn nhn ca nhim t. t mt khi b nhim th vic x l l v cng kh khn v mt nhiu cng sc, tin ca. Do cn phi c bin php ngn chn nhim t, trong gii php quan trng nht l nng cao thc ca con ngi trong vic thi b cht thi, thc s dng thuc tr su, phn bn ha hc ca nhng ngi nng dn. ng thi cn khuyn khch s dng phn bn sinh hc, s dng cc ging cy trng khng c su bnh hn ch vic s dng thuc tr su v phn bn ha hc. Khi t b nhim th bin php phc hi t hu hiu nht l bng bin php sinh hc

13