BI 3: I CHIU M TIT VIT ANH Lp: D07 K52

H & tn (Nhm 1 Nhm 2) Nguyn Thu Huyn Nguyn Th Thm Nguyn Hi H Nguyn Th Nhung Nguyn Xun Hng Li Thanh Sn Trn Th Thu Ho Nguyn Triu Tun Quch Th Hng Hong Hi Yn Nng Th Chu Loan Trn Th Trang Ni dung trnh by (Vit Anh) Nhm trng

Khi qut chung v m tit Bn cht ca m tit Cc loi m tit Bn cht m tit c im cu trc ca m tit

S th hin cc dng m tit theo lc Phn u m tit S th hin cc dng m tit theo lc Phn cui m tit

1. Khi qut chung v m tit (H - Nguyn Th Nhung)

Ni dung

Ting Vit

Ting Anh

nh ngha

m tit l 1 t hp cc m t c cu to bi mt ht nhn (NA) v cc m khc bao quanh (PA) m tit l n v pht m VD: "hc sinh" c 2 m tit: hc v sinh V pht m: Khi pht m khng th tch ri tng yu t to thnh m tit (m t). Cc m tit c c tch bch, r rng, khng c hin tng ni m. V nghe: C th phn chia m tit thnh cc yu t nh hn (m t, m v) da vo kinh nghim so snh cc t hoc cc hnh v quen thuc. m tit l khc on li ni c kh nng mang cc hin tng ngn iu: thanh iu v ng iu, khng c trng m m v vi t t (hnh v) t VD: pupil c 2 m tit: pju v pl V pht m: TA c hin tng ni m

c im

Ting Anh c cc hin tng ngn iu : trng m, ng iu, khng c thanh iu m tit hnh v (t t) t

V tr

i chiu: * Ging: u l n v pht m m v hnh v (t t) t * Khc: Ting Anh C hin tng ni m C trng m, khng c thanh iu
2. Bn cht ca m tit (Hng - Sn)

Ting Vit Khng c C thanh iu, khng c trng m

2.1. Cc loi m tit Cc loi m tit trong ting Vit Gm 4 loi: 1. m tit m (kt thc = NA): ta, bi 2. m tit hi m (kt thc = bn NA): lu nay 3. m tit hi ng (kt thc = PA vang): thng tin 4. m tit ng (kt thc = PA): ht, mc Cc loi m tit trong ting Anh Gm 2 loi: 1. m tit ng (kt thc = PA): treat, class 2. m tit m (kt thc = NA): fee, tie i chiu: * Ging nhau: u c m tit ng v m tit m

* Khc nhau: Ting Vit c thanh iu, c m tit na m Ting Anh c trng m v khng c m tit na m 2.2. Bn cht m tit Vit Anh: a. V mt ng m hc: m tit c xc nh nh mt ln cng c tht b my pht m. VD: Ti hc ting Anh. I go to school. Cu to m tit: m m u (Onset) trung tm (nucleus) m kt thc (coda) m trung tm: nh m tit m m u & m kt thc: ranh gii m tit (bin) Mt m tit khi pht m c th c phn chia thnh 4 giai on: bt u cng - cng ln - trng xung - kt thc. Trong ting Vit m tit nh nht dng // /a/... kh phn bit hn. VD: Mua m tit thng vit ri nn d nhn din. Trong ting Anh Phn nh ranh gii m tit t bnh din ng m hc khng n gin b. V mt m v hc: Ranh gii m tit tit c xc nh da trn cc c im: m m u m tit th hai l NA hay PA trong mi lin h vi m cui ca m tit trc . C bao nhiu m kt hp Trong ting Vit: PA mnh cui: /k, p/. VD: hc tp PA mnh u: /t, d/. VD: thi ua PA mnh hai u. VD: /t/ kp ng gia hai m tit nh: quyt tm Trong ting Anh PA mnh u c th l 1 hoc t hp ca 2 hoc 3 PA, nhng khng t no khi u nhiu hn 3 PA PA mnh cui c th l 1 hoc t hp ca 2, 3 hoc (s rt t) 4 PA, nhng khng t no kt thc trn 4 PA. i chiu * Ging nhau: Bn cht m tit: bt u cng cng ln trng xung - kt thc * Khc nhau: Ting Vit m tit thng trng vi t hoc nh hn t Ting Anh 1 t c th gm 1 hoc nhiu m tit xc nh ranh gii m tit kh hn

S phn bit ranh gii m tit rch ri trng Khng phn bit rch ri (luyn m) hp c PA v NA 2 m tit i lin nhau Khng c m tit PA m tit c s nh hng ca thanh iu C m tit PA Khng c thanh iu, c trng m

3. c im cu trc m tit Vit Anh

nh ngha: m tit l l mt khc on m thanh c cu to bi mt ht nhn, l NA cng vi nhng m khc bao quanh, l PA. 3.1. Cu trc m tit ting Vit (Ho) m tit ting Vit c cng v ngn ng hc va nh hnh v li va nh m v V mt cu to, m tit c th l im xut pht ca vic phn tch m v hc. iu ny c ngha l t m tit ta c th phn tch ra cc m v cu to nn n v ngc li. Ni cch khc, mt hay nhiu m v c t hp to thnh m tit. Lc cu trc m tit ting Vit: Thanh iu m u Vn m m m chnh m cui

Thanh iu: gm 1 trong 6 thanh l: khng khng du, \ (huyn), / (sc), . (nng), ? (hi), ~ (ng) m u ch yu do cc m v PA m nhim. m m do m v bn NA mi m nhim /u/ m chnh do cc NA m nhim m cui do cc PA hoc bn NA m nhim. Trong 5 thnh phn dn trn c 3 thnh phn lun c mt trong m tit vi ni dung tch cc l: thanh iu, m u v m chnh. 3.2. Cu trc m tit ting Anh (Tun) Trc PA u PA Sau NA u PA u Phn u Trung tm Trc PA cui PA cui Sau PA Sau PA cui 1 cui 2 Phn cui Sau PA cui 3

3.3. i chiu: * Ging nhau: u c thnh phn trung tm l mt NA u c phn u v phn cui l PA * Khc nhau: m tit Ting Anh C th cu to ch bng PA, gi l m tit PA. C trng m nhn mnh. Khng c m m. C th kt thc ti a bng 4 PA C th bt u nhiu nht vi 3 PA Cu trc m tit c 3 phn

m tit Ting Vit Khng c hin tng ny, nht thit phi c NA mi cu thnh m tit C thanh iu khu bit ngha. C m m. Ch c th kt thc bng 1 PA. Ch c th bt u bng 1 PA u hoc m tc thanh hu Cu trc m tit c 5 phn

4. S th hin cc dng m tit Vit Anh theo lc

4.1. Phn u m tit nh ngha: m tit l l mt khc on m thanh c cu to bi mt ht nhn, l NA cng vi nhng m khc bao quanh, l PA. 4.1.1. Phn u m tit ting Vit (Hng) Thanh iu m m M u = NA. Vd: n, ung,... M u = 1 trong 22 PA u
STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 m [b] [m] [f] [v] [t] [t] [d] [n] [s] [z] [ l] [t,] [] [Z,] [c] [] [k]

m u

Vn m chnh

m cui

Ch vit b m ph v th t n x d, gi l tr s r ch nh - k (trc i, e, , i) - q (trc u) - c (cc trng hp cn li) - ngh (trc i, e, , i) - ng (cc trng hp cn li) kh - gh (trc i, e, , i) - g (cc trng hp cn li) khng c ch vit h

18 19 20 21 22

[] [] [] [?] [h]

VD ba, b, b m, ming ph, phong vi, v th, th ti, tm i, ng na, nng xa, xanh da, ging long, li tru, trng sng, sn ra, rung cha, chuyn nh, nh - kin, k - qu, qun - con, c - ngh, nghch - ngc, ng khc, kh - gh, gh - gai, gi n, anh hi, hi

4.1.2. Phn u m tit ting Anh (Yn) a. M hnh phn u m tit Anh Trc PA u PA u Sau PA u NA Trung tm Trc PA cui PA cui Sau PA Sau PA cui 1 cui 2 Phn cui Sau PA cui 3

Phn u

b. c im phn u m tit Anh Bt u = NA (v tr zero) Bt u bng 1 PA (bt c PA no tr 2 m / / v // t gp) Bt u = 2 PA: 2 loi: Trc PA u s VD: sting, smoke, sway, ... PA u b, d, f, h, k, l, m, n, p, t, g, v, , s VD: play /plei/, try /trai/, quick /kwik/, ... Bt u = 3 PA (ti a): Trc PA u s PA u p, t, k Sau PA u l, r, w, j Sau PA u l, r, w, j PA u p, t, k, f, l, m, n, w

VD: split /split/, stream /stri:m/, square /skwe/ 4.1.3. i chiu: * Ging: m tit trong Ting Vit v Ting Anh u c th bt u bng 1 PA VD: m, b mum, dad * Khc: Ting Vit Phn u m tit do 1 trong 22 PA m nhn, khng c t hp PA. VD: m, ch, bc Khng c trng hp NA bt u m tit (Phn u m tit do PA tc thanh hu /?/ m nhim V tr zero) Ting Anh Phn u m tit do 1 hoc 1 t hp PA m nhn (ti a: 3 PA). VD: mother, slip, split C th bt u bng 1 NA, tr m // t gp. Khng c m tc thanh hu.

4.2. Phn cui m tit nh ngha: m tit l l mt khc on m thanh c cu to bi mt ht nhn, l NA cng vi nhng m khc bao quanh, l PA. 4.2.1. Phn cui m tit ting Vit (Loan) Thanh iu Vn m u m m m chnh m cui

Kt thc = NA. Vd: ta, bi ... Kt thc = 1 trong 6 PA cui /p, t, k, m, n, / . Vd: ht, chn,... Kt thc = 1 trong 2 bn NA /i, u/. Vd: lu nay

4.2.2 Phn cui m tit Anh (Trn Trang) Trc PA u PA u Phn u Sau PA u NA Trung tm Trc PA cui PA cui Sau PA cui 1 Phn cui Sau PA cui 2 Sau PA cui 3

Kt thc = NA m kt thc zero VD: fee /fi:/, lay /lei/, ... Kt thc = 1 PA (tr: h, r, w, j) Kt thc = 2 PA Trc PA cui (l, n, m, s) + PA cui VD: belt/ belt/, ask /a:sk/ PA i sau PA trc cui --> PA sau cui (thng l 1 t hp cc PA nhm sau: s, z, t, d, ) VD: eighth /eit/, bets /bets/ Kt thc = 3 PA cui PA trc cui + PA cui + PA sau cui VD: helped /helpt/ PA cui + PA sau cui 1 + PA sau cui 2 (kt thc) VD: next /nekst/ Kt thc = 4 PA cui: PA trc cui + PA cui + PA sau cui 1 + PA sau cui 2 VD: prompts /prompts/ PA Cui + PA sau cui 1 + PA sau cui 2 + PA sau cui 3 VD: texts /teksts/ 4.2.3 i chiu: * Ging: u kt thc = bng NA u kt thc = bng PA * Khc: Tiu ch TV Kt thc = 1 PA PA cui PA trc cui PA sau cui Bn NA m tit PA /p, t, k, m, n, / Khng c Khng c C (/i, u/) Khng c TA C th kt thc = 4 PA Bt k PA no, tr: /h, r, w, j/ /m, l, n, s/ /s, z, t, d, / Khng c C