You are on page 1of 18

Bin lun phng trnh, bt phng trnh bng th

99
BIN LUN PHNG TRNH, BPT BNG TH
I. BIN LUN PHNG TRNH BNG TH
1. Bi ton: a) Kho st v v th (C): y = f (x)
b) Bin lun theo m s nghim: F(x, m) = 0
2. Phng php: b) Bin i F(x, m) = 0 v 1 trong 4 dng sau:
Dng 1: (x) = m Dng 2: (x) = g(m)
Dng 3: (x) = ax + g(m) Dng 4: (x) = g(m) (x x
0
) + y
0

3. Cc bi tp mu minh ha
Bi 1. 1) Kho st s bin thin v v th
( )
2
3 3
( ) :
2
x x
C y f x
x
+ +
= =
+

2) Bin lun theo a s nghim ca PT:
( )
2
3 3 2 0 x a x a + + = v so snh cc
nghim vi (3) v (1)
Gii: 1) 1.1. Tp xc nh:
{ }
( ) ( ) D \ 2 , 2 2,
f
= = +
1.2. Chiu bin thin:
a) o hm v cc tr:
( )
2 1
2
2
3
4 3
0
2 1
x x
x x
y
x x x
= =
+ +
= =
+ = =


( )
( )
( )
( )
1 2
3 3; 1 1 f x f f x f = = = =
b) Tim cn:
( )
1
1
2
f x x
x
= + +
+


( )
2
2 1
3 3
lim lim
2
x x
x x
f x
x

+ +
= =
+
TC: x = 2.
( ) ( )
1
lim 1 lim 0
2 x x
f x x
x
( + = =

+
TCX: y = x + 1.
c) Bng bin thin:







x 3 2 1 +
( )
f x + 0 0 +
( )
f x


3

+



1

+

Chng I. Hm s Trn Phng
100

d) Nhn xt: Hm s ng bin trn ( ) ( ) , 3 1, +
Hm s nghch bin trn ( ) ( ) 3, 2 2, 1 ;
Hm s c cc i ( ) 3, 3 v cc tiu (1, 1)
2) PT
( )
2
3 3 2 x x a x + + = +
( )
2
3 3
2
x x
f x a
x
+ +
= =
+

Nghim ca phng trnh cho l honh
giao im ca ng thng y a = vi th
(C): y = f (x). Nhn vo th ta c:
Nu a < 3 th x
1
< 3 < x
2
< 1 Nu a = 3 th x
1
= x
2
= 3 < 1
Nu 3 < a < 1 th phng trnh v nghim.
Nu a = 1 th 3 < 1 = x
1
= x
2
Nu a > 1 th 3 < x
1
< 1 < x
2

Bi 2. a. Kho st v v th
( )
2
( ) :
1
x
C y f x
x
= =


b. Bin lun s nghim ca PT:
( )
4 3 2
2 1 0 z mz m z mz + + + =
c. Bin lun s nghim t(0,) ca PT:
2
cos cos 0 t m t m + =
Gii

( )
1
1
1
f x x
x
= + +


TC: 1
TCX: 1
x
y x
=

= +



( )
( )
( )
2
0 0
2
0
1 2 4
x y
x x
f x
x x y
= =

= =
= =

(T lp BBT)
b.
( )
4 3 2
2 1 0 z mz m z mz + + + =

( )
2
2
1
2 0
m
z mz m
z
z
+ + + =

( ) ( )
2
1 1
0 z m z m
z z
+ + + = . t
1 1
2 x z x z
z z
= + = + ,
( )
2
1 x m x =
( )
2
1
x
f x m
x
= =

vi ( ] [ ) D , 2 2, x = +
c) t ( ) ( ) cos 1,1 0, x t t = . Khi
2
cos cos 0 t m t m + =

( )
2
1
x
f x m
x
= =

vi x (1, 1).
1 2 -1
1
4
x
y
O
O x
y
1
-1
-3
-3 -2
y=a
x
2 1
x
a
1.3. th:

Bin lun phng trnh, bt phng trnh bng th
101
Bi 3. a. Kho st v v
2
3
2
x x
y
x
+
=
+

b. Bin lun theo m s nghim:
( )
4 2
1 3 2 0 t m t m + =
Gii
a.
TC: 2
1
1
2
TCX: 1
x
y x
x
y x
=

=

+
=



( )
2
1
1 0 2
2
y x
x
= + >
+

b.
( )
4 2
1 3 2 0 t m t m + =

( )
4 2 2
3 2 t t m t + = +
4 2
2
3
2
t t
m
t
+
=
+


( )
2
3
2
x x
f x m
x
+
= =
+
vi x = t
2
0
Bi 4. a) Kho st v v th
( )
2
1
( ) :
1
x x
C y f x
x
+ +
= =
+

b) Bin lun s nghim ca PT:
( )
2
1 1 0 x m x m + + =
c) Bin lun s nghim x[0,] ca PT:
( )
2
sin 1 sin 1 0 x a x a + =
Gii
( )
1
1
f x x
x
= +
+

TC: 1
TCX: 1
x
y x
=

= +


( )
( )
( )
2
2 2
2
0
1 0 1
x y
x x
f x
x x y
= =
+
= =
+ = =















x 2 1 0 +
f + 0 0 +
f

3

+
1

+

-2 1 O
y
x
-1
-3/2
x
y
O
-1
1
-2
-3
2
3
1
1
-2
-3
-1
O
y
x
Chng I. Hm s Trn Phng
102
b)
( )
2
1 1 0 x m x m + + = ( )
2
1
1
x x
f x m
x
+ +
= =
+
.
(C): ( ) y f x = c v t (C): y = f (x) theo qui tc: Gi nguyn phn th (C
a
)
ca (C) ng x 0. Ly (C
a
) i xng vi (C
a
) qua Oy, khi (C) = (C
a
) (C
a
)
c) t [ ] [ ] sin 0,1 0, t x x = . Khi
( )
2
sin 1 sin 1 0 x a x a + =

( )
2
1
1
t t
f t a
t
+ +
= =
+
vi t [0, 1].
Bi 5. a. Kho st s bin thin v v th ca
( )
2
2
( ) :
1
x x
C y f x
x
+
= =


b. Tm a phng trnh:
2
2
1
1
x x
ax a
x
+
= +

c nghim
c. Bin lun theo m s nghim ca phng trnh:
2
2
2
log
1
x x
m
x
+
=


Gii: a.
( )
( )
2 1
2
2
1 2
2 1
0
1
1 2
x x
x x
f x
x
x x

= =


= =

= = +


( )
( )
1
2
1 2 1 2 2
1 2 1 2 2
y f
y f

= =

= + = +


( )
2
1
f x x
x
= +

TC: x = 1; TCX: y = x.
b. Nghim ca
2
2
1
1
x x
ax a
x
+
= +

l
honh giao im ca ng thng
(D):
( )
1 1 y a x = + vi (C): y = f (x).
Do (D) lun i qua im c nh
I(1, 1) nn phng trnh trn c
nghim th (D) phi nm trong gc nhn
to bi 2 tim cn: TC: x = 1 (vi h
s gc k = +) v TCX: y = x (vi h
s gc k = 1) a > 1
c. Do ( )
2
2
1
x x
y f x
x
+
= =

l hm
chn nn th
( ) ( ) : C y f x = nhn
Oy lm trc i xng v c v t
(C): y = f (x) theo qui tc:
x
2 1-
y
1+ 2
-2
1
2 1+2
1
O
O
1
1+2 2
1
-2
2 1+
y
x
-1- 2
Bin lun phng trnh, bt phng trnh bng th
103
Gi nguyn phn th ca (C) ng vi x 0 ri ly i xng phn ny qua Oy.
Nghim ca phng trnh ( )
2
log f x m = (m > 0) l honh giao im ca
ng thng
2
log y m = vi th (C). Nhn vo th ta c:
Nu
2
log 2 m<
1
0
4
m < < th phng trnh c 2 nghim.
Bi 6. a. Kho st v v
( )
4 2
2 3 y f x x x = = + +
b. Bin lun theo m s nghim:
4 2 4 2
2 2 x x m m =
Gii
a.
( ) ( )
3 2
4 4 4 1 0 0; 1 f x x x x x x x = + = = = = Cc tr (0, 3), (1, 4)
( ) ( )
2 2 1
12 4 4 1 3 0
3
f x x x x = + = = = im un
32 1
,
9
3
| |

|
\







b.
( ) ( )
4 2 4 2 4 2 4 2
2 2 2 3 2 3 x x m m x x m m f x f m = + + = + + = (*)
Nhn vo th ta c:
Nu
( )
4 1 f m m = = th (*) c 2 nghim kp x = 1.
Nu
( ) ( ) { } 3 4 2, 2 \ 0, 1 f m m < < th (*) c 4 nghim phn bit.
Nu
( ) { } 3 0, 2 f m m = th (*) c 3 nghim x = 0; 2 x = .
Nu
( ) ( ) ( ) 3 , 2 2, f m m < + th (*) c 2 nghim phn bit.
Bi 7. a) Kho st v v th
( )
3
( ) : 4 3 1 C y f x x x = =
b) Tm m
3
4 3 1 0 x x mx m + = c 4 nghim phn bit.
Gii
( )
2 1
12 3 0
2
f x x x = = =
( )
24 0 0 f x x x = = =
Cc i
( )
1
, 0
2
; cc tiu
( )
1
, 2
2


x 1 0 1 +
f + 0 0 + 0
f


4

3
4




x

1
2



1
2

+
f + 0 0 +

f




0



2

+

3 - 3
O x
y
1 -1
- 2 2
3
4
Chng I. Hm s Trn Phng
104
im un U(0, 1)
b)
3
4 3 1 0 x x mx m + = ( ) ( )
3
4 3 1 1 f x x x m x = = (*)
th (C): ( ) y f x = c v t th (C): y = f (x) theo qui tc:
- Gi nguyn phn th (C
a
) ca (C) ng vi x 0.
- Ly (C
a
) i xng vi (C
a
) qua Oy, khi (C) = (C
a
) (C
a
)
Nghim ca (*) l honh giao im
ca ng thng ( )
( )
: 1
m
d y m x =
vi th (C): ( ) y f x = .
Ta thy (d
m
) lun i qua im A(1, 0) (C)
v (d
m
) qua B(0, 1) l (AB):
1 y x = c h s gc k
1
= 1.
ng thng ca h (d
m
) tip xc vi (C
a
)
ti im c honh x
0
< 0 l nghim ca phng trnh:
( )
( )
3
2
2
2
4 3 1 1
3 1 4
x x k x
x k
+ =


( ) ( )
3 2
4 3 1 3 1 4 1 x x x x + =

( ) ( ) ( )
2 2
1 4 2 1 3 1 4 1 x x x x x + =

( ) ( )
2
2 2 1 2 2 1 0 x x x = .
Do x
0
< 0 nn
0
1 3
2
x

=
2
6 3 9 k =
Nhn vo th (C) ta thy: phng trnh c 4 nghim phn bit th
( )
( )
: 1
m
d y m x = phi ct th (C): ( ) y f x = ti 4 im phn bit
1 2
k m k < < 1 6 3 9 m < <
Bi 8. Tm m
3
2 1 m x x + + = c 3 nghim phn bit.
Gii
-2
y
x O
1/2 1
-1/2
-1
-1
-1/2 1 1/2
O x
y
-2
-1
A
B
t
Bin lun phng trnh, bt phng trnh bng th
105
t
2
2 0 2 t x x t = + = , khi PT
3 2
2 1 m t t + =
( )
3
2
2 1 m t t + =
( )
3 2
4 3 1 f t t t t m = + = .
Xt th (C): y = (t). Ta c:
( )
2
4 7
3 8 3 0
3
f t t t t

= + = =
Cc tr:
4 7 7 14 7
3 27
f
| |

= |
\
v
( )
0 1 f = Hnh dng th (C)
Vi mi gi tr t 0 th cho ta 1 nghim
2
2 x t = nn PT cho c 3 nghim
phn bit th (t) = m phi c 3 nghim
phn bit t 0.
Nghim ca (t) = m l honh giao im ca th y = (t) vi y = m.
Nhn vo th ta c (t) = m c 3 nghim phn bit t 0

( )
4 7 7 14 7
0 1
3 27
f m f m
| |

< < |
\

Bi 9. Tm m PT:
2 2 2
sin sin 3 cos 2 0 x x m x + = (*) c nghim.
Gii
( )
2 2 1 cos 2 1 cos 6 1
(*) cos 2 1 cos 6 cos 2 cos 2
2 2 2
x x
m x x x m x

+ = + =
3 2
2cos 2 cos 2 1 cos 2 x x m x + + =

t [ ] cos 2 1,1 t x = , khi (*)
( )
3 2
2 1 f t t t mt = + + = .
Ta c:
( )
2 1
6 1 0
6
f t t t = + = =





Nhn vo th ta thy: (*) c nghim Parabol (P
m
):
2
y mt = ct th
(C): y = (t) ti im c honh t[1, 1] m > 0

t 1

1
6


1
6

1
f + 0 0 +



2



CT

C


0

-1
O x
y
7 4+
3
3
4- 7
7 14
3
-7
-7
3
-14 7
y
x O
2
1
1
-1
Chng I. Hm s Trn Phng
106
II. BIN LUN BT PHNG TRNH BNG TH
1. Cc bi tp mu minh ha
Bi 1. Tm m BPT:
( ) ( )
2
4 6 2 x x x x m + + ng x[4, 6]
Gii
t
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
2
2
2
0 0
4 6 :
4 6
1 25
y y
y x x C
y x x
x y


= +

= +
+ =



(C) l na ng trn pha trn Ox
vi tm I(1, 0), bn knh R = 5.
( )
2
: 2
m
P y x x m = + l 1 parabol c
nh D(1, m 1) ng thng x = 1.
Ta c:
( ) ( )
2
4 6 2 x x x x m + + x[4, 6]
(C) nm pha di (P
m
) x[4, 6]
nh T(1, 5) ca (C) nm di D(1, m 1) m 1 5 m 6.
Bi 2. Cho BPT:
( )
2
2 1 2 3 x x m x x + + + (*)
a. Tm m BPT (*) c nghim
b. Tm m di min nghim ca (*) bng 2.
Gii
Parabol (P):
2
2 3 y x x = + c nh D(1, 2)
Gi (C
m
):
( )
2 1 y x x m = + +
( )
2
2 1
0
y x x m
y
= + +


(C
m
):
( )
2
2
0
1 2
y
x y m

+ = +

vi m 2.
Ta c (C
m
) l na ng trn pha trn Ox
vi tm I(1, 0), bn knh 2 R m = + v c
nh ( ) T 1, 2 m + .
a. BPT (*) c nghim th nh ( ) T 1, 2 m + phi nm pha trn D(1, 2)
2 2 2 4 2 m m m + +
b. Gi s (C
m
) (P) ti 2 im phn bit A
1
(x
1
, y
0
), A
2
(x
2
, y
0
)
O
y
x 1 -4 6
T
D
m-1
1
x
y
O
2 3
3
A
B
T
D
-1
Bin lun phng trnh, bt phng trnh bng th
107
Min nghim ca BPT (*) l [ ]
1 2
, x x x
2
x
1
= 2 (1)
V A
1
, A
2
(P) nn ta c x
1
, x
2
l nghim ca phng trnh
2
0
2 3 0 x x y + =

1 2
2 x x + = , kt hp vi (1)
1 2
0, 2 x x = =
0
3 y =
( )
2
2
1 0
2 1 1 9 10 m x y + = + = + = m = 8.
Bi 3. Tm m BPT:
( ) ( )
2
4 4 2 2 18 x x x x a + + ng x[2, 4]
Gii

( ) ( ) ( ) ( )
2
2 18
4 4 2 2 18 4 2
4 2 4
x x a
x x x x a x x

+ + + +
t
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
2
2
2
0 0
4 2 :
4 2
1 9
y y
y x x C
y x x
x y


= +

= +
+ =



(C) l na ng trn pha trn
Ox vi tm I(1, 0), bn knh R = 3.
( )
2
18
:
4 2 4
m
x x a
P y

= + l mt
parabol quay b lm xung di v
nhn x = 1 lm trc i xng.
(C) Ox ti A(2, 0) v B(4, 0) i xng qua x = 1. Ta xt parabol (P) thuc
h (P
m
) i qua A, B:
2
18 4 4
0 10
4 2 4
a
a

= + =
( )
2
: 2
4 2
x x
P y

= + +
Nhn vo th suy ra (*) ng x[2, 4] th a 10.
Bi 4. Cho BPT:
( )
2
6 6 2 x x x x m + + (*)
Tm m di min nghim p ca (*) tho mn: 2 p 4.
Gii
t
( )
( )
( )
( )
2
2
2
0 0
6 :
6
3 9
y y
y x x C
y x x
x y


=

=
+ =



(C) l na ng trn pha trn
Ox vi tm I(3, 0), bn knh R = 3.
( )
2
: 6 2
m
P y x x m = + + l mt
parabol quay b lm ln trn v
nhn x = 3 lm trc i xng.
A
-2
y
x
O
1 4
B
O
x
y
(P )
1
2
(P )
C
A B
D
1 2
3
4 5 6
Chng I. Hm s Trn Phng
108
Gi s (C) (P
m
) ti 2 im phn bit M
1
(x
1
, y
0
), M
2
(x
2
, y
0
) vi x
1
< x
2
.
M
1
, M
2
i xng vi nhau qua ng thng x = 3
1 2
2.3 6 x x + = =
Nghim ca BPT (*) l x[ ]
1 2
, x x di min nghim p ca (*) l:
( )
2 1 2
2 3 p x x x = = . 2 p 4 th 1 x
2
3 2 4 x
2
5
Xt cc parabol P
1
, P
2
thuc h (P
m
) ln lt qua ( ) ( ) 4, 2 2 , 5, 5 A B (C) l
( )
2
1
: 6 8 2 2 P y x x = + + v ( )
2
2
: 6 5 5 P y x x = + +
Nhn vo th suy ra (*) c di min nghim p tho mn 2 p 4
th 5 5 2 8 2 2 3 5 6 2 2 m m + + + + +
Bi 5. Tm m BPT:
( )
2
2 2 3 x x m + ng x
Gii
( )
2
2 2 3 x x m +
( )
2
2
3 2
1
2
2 2 2
x x
x m x m x

+
Parabol
2
1
( ) : 2
2 2
x
P y x

= + quay b lm xung di.


th ( ) D :
m
y x m = l hnh v
ch V nh M(m, 0) gm 2 na
ng thng nm pha trn Ox v
to vi Ox cc gc 45 v 135.
Xt nhnh phi ca (D
m
) tip xc vi (C), khi honh tip im l nghim
ca:
2 1 1
2 1
2 2
0
1 2
x m x x x
m
x

= + =


= +

( )
0
D : y x = tip xc (C)
Xt nhnh tri ca (D
m
) tip xc vi (C), khi honh tip im l nghim
ca:
2 1 1
2 3
2 2
4
1 2
x m x x x
m
x

+ = + =


= +

( )
4
D : 4 y x = tip xc (C)
Nhn vo th ta c: BPT ng x nh M(m, 0) ca (D
m
) nm bn tri
nh (0, 0) ca (D
0
) hoc nm bn phi nh (4, 0) ca (D
4
) m 0 hoc m 4.
y
x
O
1
1 2 3 4
3/2
Bin lun phng trnh, bt phng trnh bng th
109
Bi 6. Gii bin lun BPT:
2
5 4 x x a + <
Gii
( )
( )
[ ]
2
2
2
5 4 khi \ 1, 4
: 5 4
5 4 khi 1, 4
x x x
C y x x
x x x
+

= + =

+


Gi (C
1
) l phn th nm pha trn trc honh ca
2
5 4 y x x = + cn (C
2
) l
phn th i xng qua Ox vi phn th nm pha di Ox ca
2
5 4 y x x = +
Khi (C) = (C
1
) (C
2
). Xt ( ) ( )
2
1
: 5 4 C y a x x a = + =

1 2
5 9 4 5 9 4
;
2 2
a a
x x x x
+ + +
= = = =
Xt ( ) ( )
2
2
: 5 4 0 C y a x x a = + + =

3 4
5 9 4 5 9 4
;
2 2
a a
x x x x
+
= = = =
Nhn vo th ta c:
Nu a 0 th BPT v nghim.
Nu
9
0
4
a < th BPT c nghim x(x
1
, x
3
) (x
4
, x
2
)
Nu
9
4
a > th BPT c nghim x(x
1
, x
2
)
Bi 7. 1) Kho st v v (C):
( )
2
2 1
1
x x
y f x
x
+ +
= =


2) Tm s a nh nht
( ) ( )
2
2 2
1 1 a x x x x + + + ng x[0, 1]
Gii
1)
( )
4
3
1
f x x
x
= + +


TC: 1
TCX: 3
x
y x
=

= +


( )
( )
2
1 0
4
1 0
3 8 1
x y
f x
x y x
= =
= =

= =



x 1 1 3 +
f + 0 0 +
f


0

+
8

+

4 5/2 1
y
x O
4
9/4
-9/4
y=a
Chng I. Hm s Trn Phng
110
2) t [ ] [ ]
2
0, 2 0,1 t x x x = +
( ) ( )
2
2 2
1 1 a x x x x + + + x[0, 1]
( ) ( )
2
1 1 a t t + t[0, 2]

( )
( ]
( )
[ )
1, 2
0,1
f t a t
f t a t


( ]
( )
[ )
( )
1,2
0,1
Min
Max
t
t
f t a
f t a


( )
( )
2 9
0 1
f a
f a
=

1 a 9.
Vy s a nh nht
( ) ( )
2
2 2
1 1 a x x x x + + + ng x[0, 1] l a = 1.
Bi 8. 1) Kho st v v (C):
( )
2
3 3
2
x x
y f x
x
+
= =


2) Tm s a ln nht
( )
2
6 12 4 2 x x a x + ng x[4, 5]
Gii
1)
( )
1
1
2
f x x
x
= +


TC: 2
TCX: 1
x
y x
=


( )
( )
2
1 1
1
1 0
3 3 2
x y
f x
x y x
= =
= =

= =


2)
( )
2
6 12 4 2 x x a x + x[4, 5]

( )
2
6 12
4 2
x x
a
x
+

x[4, 5]

2
3 3 3
2 4
x x x
a
x
+
+

x[4, 5]
ng thng (d):
3
4
y x a = +
nm pha di (C) x[4, 5]
Xt
( ) ( )
2
3
2 4
4
f x x = = [ ] 4 4; 5 x =
Phng trnh tip tuyn ca (C) song song vi (d) l:
(D):
( ) ( )
3 3 1
4 4
4 4 2
y x f x = + = + . Nhn hnh v suy ra:
S a ln nht
( )
2
6 12 4 2 x x a x + ng x[4, 5] l
1
2
a =
y
O
-3
8
x
1 -1 3 2
-1
9
3

x 1 2 3 +
f + 0 0 +
f


1

+
3

+

-1
2
3
3
O
x
y
1
(D)
4 5
Bin lun phng trnh, bt phng trnh bng th
111
III. BIN LUN H PHNG TRNH BNG TH
1. Phng php chung
Biu din cc iu kin bng ngn ng hnh hc v xt tnh tng giao
Nghim ca h l giao im ca cc ng cong biu din cc iu kin
2. Cc bi tp mu minh ha
Bi 9. Tm a h
( )
( )
2 2
2
2 1
4
x y a
x y
+ = +

+ =

c ng 2 nghim.
Gii
Nu a < 1 th h v nghim.
Xt a 1: ( )
( )
2 2
: 2 1
a
C x y a + = + l ng
trn tm O(0, 0) bn knh
( )
2 1 R a = + .
( )
2
4 x y + = x + y = 2.
Nghim ca h cho chnh l to ca cc giao im do ng thng
( )
1
: 2 0 x y + + = v ( )
2
: 2 0 x y + = ct (C
a
).
Do (
1
), (
2
) i xng nhau qua O nn h cho c ng 2 nghim
(
1
), (
2
) tip xc (C
a
) ( ) ( )
( )
1
O, 2 1 2 0 R d a a = + = =
Bi 10. Cho h phng trnh:
2 2
0
0
x ay a
x y x
+ =

+ =


a. Tm a h c 2 nghim phn bit.
b. Gi ( ) ( )
1 1 2 2
, , , x y x y l cc nghim ca h.
CMR: ( ) ( )
2 2
2 1 2 1
1 x x y y + . Du bng xy ra khi no?
Gii
( ) ( )
( )
( )
2
2 2
2
: 1 0
0
1 1
0
:
2 4
a
x a y
x ay a
x y x
C x y
+ =
+ =



+ =
+ =


(C) l ng trn tm
( )
1
, 0
2
I bn knh
1
2
R =

(
a
) l ng thng quay quanh im A(0, 1) c nh.
a. h c 2 nghim phn bit th (
a
) ct (C) ti 2 im phn bit
( )
1

2
( )
x
O
y
2
2
-2
-2
y
O
x
1
I
1
M
N
2
A
Chng I. Hm s Trn Phng
112
( ) ( )
( )
2
2
2
2 2
1
1 2 2 1 4
, 1 3 4 0 0
2 3
1
1
a
a
a
d I R a a a
a
a

< < < < < <


+
+

b. Vi
4
0
3
a < < th ng thng (
a
) ct (C) ti 2 im phn bit
( )
1 1
M , x y , ( )
2 2
N , x y 2 MN R =1 (ng knh l dy ln nht)
( ) ( )
2 2
2 1 2 1
1 x x y y + (pcm)
Du bng xy ra MN = 2R (
a
) i qua
( )
1
, 0
2
I
1
2
a =
Bi 11. Tm a h
1 2
3
x y a
x y a

+ + + =

+ =

c nghim.
Gii
Nu a < 0 th h v nghim. Xt a 0:
t
1 0
2 0
u x
v y

= +

= +

. H
( )
2 2
, 0
3 1
u v
u v a
u v a

+ =

+ = +


( ) ( )
2 2
: 3 1 C u v a + = + l h cc ng trn tm O(0, 0) bn knh
( )
3 1 R a = +
( )
: d u v a + = l h cc ng thng // vi nhau to vi Ou

gc 135
Xt ng thng
( )
1
( ) : 3 1 d u v a + = + i qua A(R, 0); B(0, R) (C)
v ng thng
( )
2
( ) : 6 1 d u v a + = + tip xc vi (C) ti M
Nhn vo th h c nghim th (d) ct (C) ti im c ta dng
(d) nm gia (d
1
) v (d
2
)
( ) ( )
3 1 6 1 a a a + +

2
2
3 3 0
3 21
3 15
2
6 6 0
a a
a
a a

+
+


Bi 12. Tm m h
2 2
1 1 1 x y
x y m
+ + =

+ =

c 4 nghim phn bit.


3a+3
v
O
u
3a+3
6a+6
6a+6
Bin lun phng trnh, bt phng trnh bng th
113
Gii
( )
: 1 1 1 L x y + + =
[ ] [ ]
[ ] [ ]
[ ] [ ]
[ ] [ ]
1 0 1, 2 , 1, 0
3 0 1, 2 , 2, 1
1 0 0,1 , 2, 1
1 0 0,1 , 1, 0
x y x y
x y x y
x y x y
x y x y
+ =

+ + =

+ + =

vi
vi
vi
vi

(L) c hnh biu din l 4 cnh ca hnh vung
ABCD vi A(1, 0); B(2, 1); C(1, 2); D(0, 1)

( )
2 2
: C x y m + = l ng trn tm O(0, 0) bn
knh R m = .
Xt ng trn tm O tip xc vi BC c bn knh l: ( )
1
3
, ( )
2
R d O BC = =
ng trn tm O i qua 2 im B, C c bn knh l:
2
5 R OC = = .
Nhn vo th ta c: H c 4 nghim phn bit (L) ct (C) ti 4 im.

1 2
3 9
5 5
2
2
R R R m m < < < < < <
Bi 13. Cho
2 2
1 v 6 a b c d + = + = . CMR:
2 2
2 2 18 6 2 c d ac bd + (1)
Gii
Trn mt phng ta ly M(a, b) v N(c, d)
( ) ( )
2 2
2
MN c a d b = +
v M nm trn ng trn
( )
2 2
: 1 C x y + = ; N nm trn (): 6 x y + =
Khi (1)
2
MN 19 6 2 MN 3 2 1
Gi khong cch t O n () l: ( ) O, d
Ta c: ( ) OM MN ON O, d +
( )
2 2
0 0 6
1 MN O, 3 2
1 1
d
+
+ = =
+

MN 3 2 1 (pcm)
Du bng xy ra M on ON v ON ()
1
2
a b = = ; 3 c d = =
x
O
y
D
A
B
C
O
y
6
6
M
N
1 x
Chng I. Hm s Trn Phng
114
IV. BIN LUN H BT PHNG TRNH BNG TH
Bi 1. Cho h bt phng trnh:
2
2
2 0
4 6 0
x x a
x x a
+ +


a. Tm a h c nghim. b. Tm a h c nghim duy nht.
Gii
( )
( )
2
2
2
2
2
2 0
4
4 6 0
6
a f x x x
x x a
x x
a g x x x a
=
+ +



(P
1
): y = f (x) l 1 parabol quay b lm
xung di v c nh l (1, 1)
(P
2
): y = g(x) l 1 parabol quay b lm ln trn v ct (P
1
) ti
8
0;
7
x x

= =
a. H cho c nghim ng thng y = a i qua min gch cho to bi
(P
1
) v (P
2
) 0 a 1.
b. H cho c nghim duy nht ng thng y = a ct min gch cho ti
mt im duy nht a = 0 hoc a = 1.
Bi 2. Tm m BPT:
( )
2
1
2
log 2 3 x x m + > (1) c nghim
v mi nghim u TX ca
( )
3
1
log 1 . log 2
x x
y x x
+
= + (2)
Gii
TX ca (2) l nghim ca h:
( ) ( ) ( )
2
3 3
1
0 1 0 1
2
log 1 2 1 1
x
x x
x
x x x
+
< <



+ + +



( )
2
1
2
log 2 3 x x m + >
2
0 2 8 x x m < + <

( )
( )
( )
( )
2
1
2
2
2 :
2 8 :
m x x f x y P
m x x g x y P
> + = =

< + + = =


ng thng y = m i qua min gch cho to bi (P
1
) v (P
2
) m 9.
Mi nghim ca (1) u TX ca (2) Mi nghim x ca (1) u < 2
Hnh chiu ca on thng giao gia y = m vi min gch cho ln Ox l
tp con ca khong (, 2). T th duy ra 8 m 9.
y
O
x -1
-2 2 4
1
-2/3
9
-2
2 1 x
8
O
y
4
Bin lun phng trnh, bt phng trnh bng th
115
Bi 3. Tm m h
2
4 2
2 4 0
6 8 18 0
x x m
x x x m
+

(*) c nghim.
Gii
H
2
4 2
2 4 0
6 8 18 0
x x m
x x x m
+

( )
( )
2
4 2
2 4
6 8 18
m f x x x
m g x x x x
= + +


= +


(P): y = f (x) l 1 parabol quay b lm xung di v c nh l D(1, 5)
Xt (C): y = g(x).
Ta c:
( ) ( ) ( )
2
3
4 12 8 4 1 2 g x x x x x = = +




Xt (C) (P):
( ) ( )
g x f x =
( ) ( )
3 2
1 4 14 0 x x x x + =
( )
3 2
1 4 14 0 x h x x x x = = + =
Do
( ) ( )
2 6; 3 10 h h = = nn (C) (P) ti x
1
= 1 v x
2
(2, 3)
Nhn vo th ta c h (*) c nghim ng thng y = m i qua min
gch cho to bi (P) v (C) 6 m 5.
Bi 4. Tm a ( ) 2 1 2 x y x y a + + + = (*)
c nghim.
Gii
(*) ( ) ( ) 2 1 2 x y a x y + = +

( ) ( )
2
2
2 1 2
x y
x y a x y
+


( + = +



( )
( )
2 2
2 0
1 2 1
x y
x y a
+


+ = +


( ) ( )
( )
2 2
: 1 2 1 C x y a + = + l ng trn tm I(1, 2) bn knh 1 R a = +

x 1 2 +
f 0 0 +
f
+

6

+

y
O x 1
2 5 1+ 1- 5
-6
5
I
2
2
1 x O
y
Chng I. Hm s Trn Phng
116
Nghim ca (*) l giao ca ng trn (C) vi min gch cho nm pha di
ng thng (): x + y 2 = 0.
(*) c nghim th
( )
( )
2 2
1 2 2 1 1
, 1 1
2 2
1 1
d I R a a a
+
+ +
+

Bi 5. Tm m h
( )
2 2
log 1 (1)
2 (2)
x y
x y
x y m
+
+

+ =

c nghim.
Gii
(1)
2 2
2 2
1
0
1
x y x y
x y
x y x y
+ + >

+ >

+ + <



( ) ( )
( ) ( )
2 2
2 2
2 2
2 2
1
1
0
1 1 1
1 1 1
2 2 2
2 2 2
x y
x y
x y
x y
x y
+ <
+ >
+ >


( )
2 2
1
: 1 C x y + = l ng trn tm O(0, 0) bn knh
1
1 R =
( )
( ) ( )
2 2
2
1 1 1
:
2 2 2
C x y + = l ng trn tm
( )
1 1
,
2 2
I bn knh
2
1
2
R =
(d): x + y = 0 ct (C
1
) ti
1 1 1 1
, ; ,
2 2 2 2
A B
| | | |
| |
\ \
. Nghim ca (1) l min
gch cho (hnh v) trong khng ly bin ca (C
1
) nhng ly bin ca (C
2
).
Xt ng thng thuc h (
m
): x + 2y = m i qua A l (
1
):
1
2
2
x y

+ =
ng thng thuc h (
m
) tip xc vi (C
2
)
( )
2
,
m
d I R =
2 2
1
1
2 1
2
1 2
m +
=
+

10 3 10
3
2 2 2
m m

= =
ng thng (
2
):
3 10
2
2
x y
+
+ =
nm pha trn v tip xc vi (C
2
).
(*) c nghim th (
m
) ct min gch cho
(
m
) nm gia (
1
) v (
2
)
3 10
1
2
2
m
+

<

O
x
y
I
1
1 1/2
1/2
A
(D )
1
2
(D )

You might also like