TRÖÔØNG CÑSP NHA TRANG GIAÙO AÙN SOAÏN GIAÛNG

KHOA TÖÏ NHIEÂN MOÂN : SINH 8

Ngöôøi soaïn : Leâ Thò Nhung BAØI 48 : HEÄ THAÀN KINH
SINH DÖÔÕNG
GV hướng dẫn : Lâm Minh Hoàng

I-Muïc tieâu :
1- kieán thöùc :
- so saùnh ñöôïc cung phaûn xaï sinh döôõng vaø cung phaûn xaï vaän ñoäng
veà caáu taïo vaø chöùc naêng .
- so saùnh ñöôïc hai phaân heä giao caûm vaø ñoái giao caûm veà caáu taïo
vaø chöùc naêng.
2- Kó naêng :
- quan saùt tröïc quan .
- hoaït ñoäng nhoùm .
- vaän duïng kieán thöùc ñeå giaûi thích moät soá hieän töôïng.
3- Thaùi ñoä :
- coù yù thöùc baûo veä heä thaàn kinh khi vui chôi  coù yù thöùc chaáp
haønh nghieâm luaät giao thoâng.
II-Phöông tieän daïy hoïc :
1-Chuaån bò cuûa giaùo vieân :
- Tranh 48-1,48-3 SGK151,152 .
- Baûng 48-1, 48-2 SGK 152, 153.
- Phieáu hoïc taäp .
2-Chuaån bò cuûa hoïc sinh :
- Hoïc baøi cuõ .
- Đoïc laïi baøi 43 veà phaân loaïi heä thaàn kinh veà chöùc naêng .
III- Phöông phaùp daïy hoïc :
- Phöông phaùp hoaït ñoäng nhoùm .
- Phöông phaùp tröïc quan , giaûi thích minh hoaï .
IV-Tieán trình tieát hoïc :
1- Oån dònh vaø kieåm tra só soá lôùp hoïc :
2- Doø baøi cuõ :
Hôm trước các em vừa học xong phần đại não. Các em gấp sách vở nghe câu hỏi kiểm tra
bài cũ
hoûi : 1, Neâu caáu taïo ngoaøi vaø caáu taïo trong cuûa ñaïi naõo?
2, Cho bieát nhöõng vuøng chöùc naêng cuûa voû naõo ? cho vd .
nhöõng vuøng naøo noùi leân söï tieán hoaù cuûa ngöôøi so vôùi
ñoäng vaät ?
3- Tieán trình baøi hoïc :
a. Vaøo baøi môùi :
Hieän töôïng khi xấu hổ ta hay đỏ mặt hay hiện tượng tim đập nhanh hơn khi ta vận động
mạnh có phải do ý thức ta điều khiển không ?--> không .Vậy thì do đâu ?
Hoâm nay chuùng ta hoïc baøi 48 : HEÄ THAÀN KINH SINH DÖÔÕNG ôû
baøi naøy chuùng ta seõ tìm hieåu 3 vaán ñeà :cung phản xạ sinh dưỡng ,
caáu taïo vaø chöùc naêng cuûa heä thần kinh sinh dưỡng ñeå coù theå
traû lôøi caâu hoûi treân .
Hoaït ñoäng 1 :so sánh cung phản xạ vận động và cung phản xạ sinh döôõng .

1
Hñ cuûa giaùo vieân Hñ cuûa hoïc sinh Noâi dung ghi
baûng
Ở bài 43 ta đã biết nếu xét về Quan saùt tranh I-Cung phaûn xaï
chức năng thì hệ thần kinh được 48-1 sinh döôõng :
chia thành : Cho hs kẻ sơ đồ cung
+ hệ thần kinh vận động điều phản xạ sinh dưỡng vào
khiển các cơ vân , là hoạt động vở
có ý thức của con người.
+ hệ thần khiển các hd của các
nội quan , là hd không ý thức của
con người.
hỏi :  là phản xạ theo ý
vậy em hiểu như thế nào là muốn của con người ,do
phản xạ vận động ? hệ thần kinh vận động
điều khiển .
-caàn cho hs neâu vd vd: khi tay vô tình
chạm vào ngoïn
löûa , có ngay
một phản xạ rất nhanh
: tay ruït laïi
, khi tay ta bị kim
+phản xạ sinh dưỡng ?
chích tay rụt ta lại ngay
.

 là phản xạ không

theo ý muốn của con
người do hệ thần kinh
sinh dưỡng điều khiển .
Vd: neáu ngaäm
trong mieäng
- yeâu caàu hs quan saùt
moät hoøn soûi
hình 48-1, 48-2
thì laäp töùc
- gv chỉ tranh 48-1 trên
mieäng seõ tieát
baûng giới thiệu đây là hình
ñaày nöôùc boït,
của hai cung phản xạ: vận động
và sinh dưỡng . chæ roõ caùc
boä phaän cuûa hai cung
phaûn xaï , nhấn mạnh các
bộ phận của cung phản xạ sinh
dưỡng : cơ quan thụ cảm ( ở
ruột ) , TƯTK( chất xám sừng
bên ) ; hạch giao cảm , đối giao
cảm ( nơi chuyển tiếp các nơ
ron ); các nơ ron :cảm giác
( hướng tâm ), nơ ron trung
gian , nơ ron trước hạch ( li
tâm ) : sợi trục có bao miêlin ,
nơ ron sau hạch ( li tâm ) : sợi
trục không có bao miêlin

2
- dựa vào các thông tin vừa tìm
hiểu :
- các em hãy làm bài tập sau
cho cô
phaùt phieáu hoïc taäp
yeâu caàu hoïc sinh thaûo
luaän nhoùm(chia lớp làm 6 Thaûo luaän
nhóm, yeâu caàu thaûo nhoùm hoaøn
luaän trong voøng 2’) :sau thaønh phieáu hoïc
2’ gv cho nhóm 1và 3 lên taäp .
bảng ghi kết quả thảo luận -caùc nhoùm nhaän
xeùt boå sung .

- giaùo vieân keâu hoïc

sinh nhaän xeùt boå sung
 giaùo vieân nhaän xeùt
,
giáo viên cho 1 hs chæ
leân tranh ñöôøng ñi
cuûa hai cung phaûn
xaï .
- hoûi :
töø ñöôøng ñi cuûa
hai cung phaûn xaï ,
caùc em haõy traû lôøi
caâu hoûi của trong TWTK đ:
mục I SGK .  + vaän ñoäng :là
+ câu 1:Trung ương của phản chất xám ở sừng trước và
xạ vận động và phản xạ sinh sau của tuûy soáng
dưỡng nằm ở đâu ? vaø ñaïi naõo
+ sinh döôõng
:söøng beân tuûy
- giaùo vieân gọi hoïc soángvaø truï naõo .
sinh nhaän xeùt , boå
sung .
- giaùo vieân keát
luaän bằng cách chỉ lên  cung phaûn xaï
tranh . sinh döôõng phaûi
qua haïch thaàn
+ câu 2:so sánh cung phản xạ kinh tröôùc khi ñeán
vận động và cung phản xạ sinh cô quan phaûn öùng
dưỡng ? .
-cung phản xạ sinh
dưỡnh gồm có bốn lọai
nơ ron (cảm giác , trung
- giaùo vieân gọi hoïc gian, trước ạch , sau
sinh nhaän xeùt , boå hạch ) các sợi sau hạch
sung . không có bao miêlin 
- giaùo vieân keát chính vì phải đi qua

3
luaän bằng cách chỉ lên
tranh
Nhấn mạnh một lần nữa
đường đi của cung phản xạ
sinh dưỡng ,
- vẽ sđ cung phản xạ .
- TIEÅU KEÁT :
cung phaûn xaï sinh döôõng
hạch và sợi sau hạch
không có bao miêlin nên
phản xạ sinh dưỡng
thường chậm hơn
so với phản xạ vận
động

Kích thích cơ quan TWTK là chất xám Hạch Cơ

quan
thụ cảm ở sừng bên của (giao cảm phản ứng
(ở ruột) tủy sống và trụ não /đối giaocảm) ( ở ruột)

Chuyeån yù :
Chuùng ta vöøa tìm hieåu cô cheá hoaït ñoäng cuûa heä thaàn kinh
sinh döôõng vaäy cấu tạo cuûa noù nhö theá naøo ta qua II- Caáu taïo
heä thaàn kinh sinh döôõng :

Hoaït ñoäng 2: so saùnh caáu taïo cuûa hai phaân heä giao caûm vaø
ñoái giao caûm :

Hñ cuûa giaùo vieân Hñ cuûa hoïc Noâi dung ghi

sinh baûng
- Giaùo vieân y/c hs II-C aáu taïo
nghieân cöùu thoâng tin cuøa heä thaàn
SGK , gv treo tranh 48-3 kinh sinh
- hoûi : döôõng :
heä thaàn kinh sinh  coù caáu taïo
döôõng coù caáu taïo goàm hai phaàn : - cho hs keû
goàm maáy phaàn ? + trung öông : baûng 48-1
naèm ôû tuûy SGK/ 151
- gv chæ tranh giôùi sonág vaø truï vaøo vở
thieäu caùc phaàn naõo .
cuûa heä thaàn kinh + ngoaïi bieân :
sinh döôõng : goàm :
+ chæ roõ caùc phaàn  haïch thaàn
trung öông vaø ngoaïi kinh nôi chuyeån
bieân. tieáp cuûa caùc
nôron .
 Nôron tröôùc
+ giôùi thieäu caùc haïch: sôïi truïc
haïch vaø caùc sôïi coù bao mielin.
tröôùc haïch vaø sau  Nôron sau

4
haïch . haïch sôïi truïc
khoâng coù bao
mielin.
-phaân loaïi heä thaàn
kinh sinh döôõng ?
- treo baûng phuï ,  gồm phân hệ giao
yeâu caàu: các em hoaøn cảm và đối giao cảm
thaønh baøi taäp sau : so - hoïc sinh
saùnh hai phaân heä hoaøn thaønh
giao caûm vaø ñoái baøi taäp
giao caûm treân
baûng phuï , kêu hs lên
bảng hòan thành bt:
So sánh phần trung ương và
phần ngọai biên :giao cảm và
đối giao cảm có gì khác nhau ?
+ giao cảm : có vị
trí
t Caùc nhaân
xaùm ôû söøng
beân tuyû soáng
(töø ñoát tuyû
ngöïc I ñeán
ñoát tuyû thaét
löngIII)
+ đối giao cảm :
Caùc nhaân
xaùm ôû truï
naõoVaø ñoaïn
cuøng tuyû
soáng
+giao cảm :
vị trí:Chuoãi
haïch naèm
gaàn coät
soáng( chuoãi
haïch giao
caûm) xa cô
quan phuï
gv keát luaän : sd traùch
tranh nhaán maïnh söï  có độ dài :sợi trước
khaùc nhau veà caáu hạch ngaén hơn sợi
taïo cuûa hai phaân sau hạch .
heä : + đối giao cảm :
vị trí: Haïch
- các em chöøa vôû keû
naèm gaàn cô
baûøng 48-1 vaøo vôû.
quan phuï
traùch
có độ dài Sôïi

5
 trước hạch daøi
hơn sợi sau hạch .

Tieåu keát :
Heä thaàn kinh sinh döôõng bao goàm hai phaàn :
+ phaàn trung öông: naèm trong naõo , tuyû soáng .
+ phaàn ngoaïi bieân :bao goàm caùc daây thaàn kinh vaø
haïch thaàn kinh .
tuy nhieân giöõa hai phaân heä giao caûm vaø ñoái giao caûm
vaãn coù nhöõng sai khaùc .
( baûng `48-1 .)
Chuyển ý : chúng ta vừa tìm hiểu chức năng của hai phân hệ giap cảm và đối giao cảm ,
vậy hai phân hệ này có chức năng gì ? ta đi II- Chức năng của hệ thần king sinh dưỡng :
Hoaït ñoäng 3 : so saùnh chöùc naêng cuûa hai phaân heä:

Hñ cuûa giaùo Hñ cuûa hoïc sinh Noäâi dung ghi

vieân
- hoûi :
+ chức naêng cuûa,
hệ thần kinh sinh dưỡng
là gì ?
+ döïa vaøo thông
tin bảng 48-2 và teân
goïi em coù nhaän
xeùt gì veà chức
naêng cuûa hai
phaân heä giao
caûm vaø ñoái giao
caûm ?
em coù theå cho
vd ?
-tại sao lại đối lập- söï
ñoái laäp naøy có
yù nghóa gì ?
- giáo viên kêu học sinh
nhận xét  gv nhận xét :
-nhôø taùc ñoäng
ñoái laäp naøy maø
heä thaàn kinh sinh
döôõng ñieàu hoaø
ñöôïc hoaït ñoäng
cuûa caùc cô quan
trong cơ thể.
 lieân heä :
- cho hs traû lôøi caâu
hoûi
vì sao khi ta vận động
mạnh tim lại đập
 chức năng của hệ thần
kinh sinh dưỡng là điều
khiển các cơ quan nội tạng
 chöùc naêng cuûa
hai phaân heä coù söï
ñoái laäp.vd
 taùc duïng ñieàu
hoaø hoaït ñoäng
cuûa caùc cô quan
trong cơ thể
khi ta vận động mạnh
áp thụ quan bị kích thích
sẽ xuất hiện xung thần
kinh theo dây hướng tâm
truyền về cơ quan phụ
trách nằm trong nhân
xám thuộc phân hệ giao
baûng
III-Chức năng của hệ
thần kinh sinh dưỡng
-chức năng của hệ thần
kinh sinh dưỡng là điều
khiển các cơ quan nội tạng
- C höùc naêng giöõa
hai phaân heä giao
caûm vaø ñoái giao
caûm coù söï ñoái
laäp , tuy nhieân söï
ñoái laäp naøy laø
moät quaù trình
thoáng nhaát .
- nhôø taùc ñoäng
ñoái laäp naøy maø
heä thaàn kinh sinh
döôõng ñieàu hoaø
ñöôïc hoaït ñoäng
cuûa caùc cô quan
cơ thể

6
 nhanh hơn ?
- cho hs giải thích hoạt
động mạch máu dưới da
khi ta xấu hổ ,
Giài thích hđ của tim và
mạch máu khi ta bị tăng
huyết áp ?
Các em về nhà làm câu 2
trong phần BT và giải
thích hoạt động củađồng
tử mắt khi ta nhìn gần hoặ
c nhìn xa và các hiện tương
cảm tại đây thông tin
được xử lí theo dây li tâm
tác động lên tim , phổi
,mạch máu đến cơ gây
tăng lực và nhịp cơ , dãn
phế quản và dãn mạch
máu đến cơ cung cấp oxi
cho nhu cầu năng lượng
co cơ  đó là nguyên
nhân tại sao , hô hấp tăng
và tim ta lại đập nhanh
khi vận động mạnh
khi ta xấu hổ áp thụ
quan bị kích thích tại đây
sẽ xuất hiện xung thần
kinh , theo dây hướng tâm
truyền về trung ương phụ
trách nằm ở chất xám
thuộc phân hệ đối giao
cảm tại đây thông tin sẽ
được xử lí và theo dây li
tâm tác động lên mạch
máu dưới da làm dãn
mạch máu  đó là
nguyên nhân tại sao ta
hay đỏ mặt khi xấu hổ
ngượng ngùng
Khi ta hoạt động mạnh
áp thụ quan bị kích thích,
xuất hiện xung theo dây
hướng tâm truyền về
trung ương phụ trách
nằm trong các nhân xám
thuộc phân hệ đối giao
cảm , theo dây thần kinh li
tâm tới tim làm giảm lực
co đồng thời làm , dãn các
mạch máu dưới da gây hạ
huyết áp
7
 khác mà ta thường gặp

Tieåu keát :
-chức năng của hệ thần kinh sinh dưỡng là điều khiển các nội quan
trong cơ thể
- Chöùc naêng giöõa hai phaân heä giao caûm vaø ñoiá
giao caûm coù söï ñoái
laập .
- Tuy nhieân söï ñoái laäp naøy laø moät quaù rrình
thoáng nhaát
Nhôø taùc ñoäng ñoái laäp giöõa hai phaân heä naøy
maø heä thaàn kinh sinh
Döôõng ñieàu hoaø ñöôïc hoaït ñoäng cuûa caùc noâi
quan

liên hệ : chính vì có chức năng quan trọng đối với cơ thể như vậy chon nên các em cần phải
bảo vệ hệ thàn kinh sinh dưỡng nói riêng và hệ thần kinh nói chung trong học tập , vui chơi
bằng cách tránh xô đẩy nhau khi lên xuống cầu thang , đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy , ngồi
học đúng tư thế ……

4.Cuûng coá :
- cho hoïc sinh ñoïc phaàn ghi nhôù sau saùch , đọc phần em có biết
5.daën doø :
- hoïc baøi cuõ traû lôøi caâu hoûi SGK .
- Veõ hình 48-1 SGK, keû baûng 48-1, vaøo vôû .
- Chuaån bò baøi mới bài 49

Phụ lục :

NHÓM :.........
I-phieáu hoïc taäp :
Hoàn thành sơ đồ sau bằng cách chọn từ thích hợp đieàn vaøo choã troáng
: cảm giác, thụ cảm, hướng Tâm , sừng trước và sau của tủy sống và đại não , ở sừng bên của tủy sống và trụ
não , li tâm, trước hạch , Hạch, sau hạch , phản ứng
1, ñöôøng ñi cuûa cung phaûn xaï vaän ñoäng
Kích thích cơ quan TWTK là chất xám Cơ quan
cảm giác hướng ở sừng trước li tâm phản ứng
(da ) Tâm sau của tủy sống (cơ )

2, ñöôøng ñi cuûa cung phaûn xaï sinh döôõng

Kích thích cơ quan TWTK là chất xám Hạch Cơ

quan
thụ cảm hướng ở sừng bên của li tâm (giao cảm li tâm phản ứng
(ở ruột ) Tâm tủy sống và trụ não trước hạch /đối giaocảm) sau hạch ( ở ruột)

8
9