NHNG CHUYN K V TM GNG O C H CH MINH (Km theo k hoch s - KH/, ngy 0 / /2007 ca Hi thi Bo co vin gii k chuyn v tm gng

o c H Ch Minh - Cng ty TNHH nh nc mt TV Kim loi mu Thi Nguyn c chn lc trong cun 117 chuyn k v tm gng o c H Ch Minh ca Trung tm thng tin cng tc t tng - Ban Tuyn gio Trung ng, H ni-2007 s dng ti Hi thi Bo co vin gii k chuyn v tm gng o c H Ch Minh trong ng b Cng ty. Cc cu chuyn di y c c sp xp theo ch th sinh cc n v tham kho. * Lu : + Ch s in m khng c ngoc (v d 1-) l d kin s th t chuyn c sp xp theo ch + Ch s trong ngoc vung (v d [6.]) l s th t ca cu chuyn trong cun 117 chuyn k v tm gng o c H Ch Minh do Trung tm thng tin cng tc t tng - Ban Tuyn gio Trung ng bin tp. 1- [6.] Ti l ngi cng sn nh th ny ny! Bc H ca chng ta, t sau khi b phiu tn thnh gia nhp Quc t th ba ti i hi Tua ng X hi Php m 30/12/1920, th cng t gi pht y, Ngi tr thnh ngi cng sn, tr thnh mt trong nhng ngi sng lp ng Cng sn Php. ng thi cng l ngi cng sn Vit Nam u tin. T ngi yu nc tr thnh ngi cng sn, nh Ngi ni r, l do tri qua thc t u tranh v nghin cu l lun, Ngi hiu c rng ch c ch ngha x hi, ch ngha cng sn mi gii phng c cc dn tc b p bc v nhng ngi lao ng trn th gii khi ch n l. Trong gn 50 nm mang danh hiu ngi cng sn, khi thun li, lc kh khn, d khi ch l mt ngi th nh bnh thng hay tr thnh v Ch tch nc y uy tn v danh vng, bui cch mng thng li rn r hay khi b k th dn dp phn kch, lc no Bc H ca chng ta cng t ra l mt ngi cng sn kin nh, thu chung, ngha kh, thng khng kiu, bi khng nn, v cng khim tn nhng cng rt mc t ho v danh hiu ngi cng sn ca mnh. c thi, c ngi nhn mnh qu ng phm cht siu vit ca ngi cng sn, cho rng l nhng ngi c mt tnh cch c bit ring, v.v c cu to bng mt cht liu c bit ring. Khng bit c phi l mt trong nhng nguyn nhn ra ci gi l thi kiu ngo cng sn hay khng? C iu chc chn rng Bc H ca chng ta khng tn thnh cch ni thm xng , nht l vo khi ng cm quyn, vo lc cch mng ang thun li. Ngi ni: ng vin chng ta l nhng ngi rt tm thng, v chng ta u l con ca giai cp cng nhn, ca nhn dn lao ng th thi. Chnh v chng ta rt tm thng nn ng ta rt v i.

-1-

Ngi tng ni nhiu ln: Ngi cng sn cng l con ngi, nn c u, c khuyt, c tt, c xu. ng ta khng phi trn tri sa xung. N trong x hi m ra. Cng c nhng ngi hng ngy li bn m trn mnh h c hi bn, vt bn Cn phi tm ra lu mi sch. V vy, Ngi dy: Khng phi c khc ln hai ch cng sn l c nhn dn tn nhim u; phi khim tn, khng hiu danh, khng kiu ngo, phi nh mnh va l ngi lnh o, va l ngi y t ca nhn dn. Bc H ca chng ta, trong cuc i hot ng cch mng i u v , tng gip mt vi bao gian kh, kh khn (hai ln ngi t: 1931-1933 v 19421943), tng lnh n t hnh vng mt (nm 1929); nhng v tin vo l tng, tin vo nhn dn, tin chnh mnh, nn lc no Ngi cng ung dung, t ti, lun th hin nhn cch cao p ca ngi cng sn. Nm 1931, khi Ngi b giam trong nh ngc Victoria ca quc Anh ti Hng Kng hoc khi b bnh phi a vo nh thng, nhiu ng b ngi Anh c quyn th v c mt s nhn vin ngi Trung Quc r nhau n xem, chng h mun thy mt mi l lng ca mt ngi cng sn! Cui cng, h bt gp mt nhn cch ln m h rt khm phc v sn lng gip t . Nm 1944, ti Liu Chu, tuy Ngi c ra khi ngc Quc dn ng, nhng vn b qun thc v h bit Ngi l lnh t cng sn, khng mun th cho v nc. Bc H ni thng vi Trng Pht Khu: Ti l ngi cng sn, nhng iu m ti quan tm hin nay l c lp v t do ca nc Vit Nam. Chnh lng yu nc, c v ti tr ca Bc H lm cho Trng cm phc, tr li t do v to mi iu kin thun li cho Ngi tr v Vit Nam. Nm 1946, Paris, trong mt cuc hp bo, mt nh bo Php mun lm gim thin cm ca nhng ngi Php khng a cng sn i vi Bc, bng cch a ra mt cu hi: - Tha Ch tch, Ngi c phi l cng sn khng? Bc H ca chng ta lin i n lng hoa by trn bn, va rt ra tng bng tng mi ngi, va vui v ni: - Ti l ngi cng sn nh th ny ny! cng l iu gip ta c th hiu c v sao my chc nm qua, th gii c bao s i thay, Bc H vn lun c c th gii tn knh v ngng vng, coi nh mt biu tng cao c ca nhn o, chnh ngha ca ho bnh, mt kiu ngi cng sn hi ho gia yu nc v quc t, anh hng dn tc v danh nhn vn ho, phng ng v phng Ty. C th dn ra y mt kin, trong rt nhiu kin ca nh bo M Saph-len, vit t nm 1969: Trong rng Vit Bc, C H nh mt ng tin. Nu c ai bo y l mt ngi cng sn th ti c th ni C l mt ngi cng sn khc vi quan nim

-2-

chng ta vn thng ngh; v theo ti, c th dng mt t mi: Mt ngi cng sn phng ng, mt ngi cng sn Vit Nam. Theo Trn Hiu c Ngun: Bc H, con ngi v phong cch. Nxb Lao ng, H Ni, 1993, tp 1 [15.] Cch ng p mn tip ca Ch tch H Ch Minh Nm 1946, mt nh vn l u vin thng trc Ban vn ng i sng mi n gp H Ch tch xin kin Ngi v ni dung cuc vn ng. Bc H ni nn vn ng nhn dn thc hin my ch: Cn, Kim, Lim, Chnh. - Tha c, my ch y rt hay nhng nghe c v c. C c th thay bng my ch khc khng ? - Th cm ng cha ta tng n hng ngn nm trc, hin nay ch v ti hng ngy vn n, ch thy c c khng? Khng kh ng cha ta tng ht th, ngy nay chng ta vn tip tc ht th, ch thy c c khng? Sau Cch mng thng Tm nm 1945, my chc vn qun Tng ko vo tm cch khiu khch ly c tiu dit qun i cch mng Vit Nam. Bc H triu tp cc v lnh o cao cp x l mt vn h trng, Bc ni: - Tng T.V. ca qun i Trung Hoa dn quc c gi cho ti mt bc cng vn, ni dung nh sau: Knh tha c H Ch Minh, Ch tch nc Vit Nam Dn ch Cng ho, Yu cu c cho mn mt ci ni nu cm. Khng cn phi ni, ai ny u c th hnh dung khng kh tc gin bao trm ln cuc hp. C nhng kin i nh. Vi phong thi bnh tnh, ung dung, Bc H ni: Nn c lp ta va mi ginh c ging nh mt chic bnh ngc. Nay c nhng con kin b trn ming bnh, nu ta dng gy p kin, cha chc kin cht m bnh ngc v. Nu ta ly mt ci que bc cu cho chng xung th kin s i ht, nh vy c hn khng? Cn trong s vic va em ra bn, h mn ci ni nu cm th ta cho h mn, vic g cc ch phi ni nng nh vy?! Khong gia nm 1949, mt nh bo Thi Lan trc tip phng vn H Ch tch thm d xem Vit Nam ng v pha no trong cuc chin Quc Cng Trung Quc. - Tha C Ch tch, nc Vit Nam ca C ng v pha no ng Tng hay ng Mao? Xin C min cho cu tr li ng trung lp. - Chng ti ng trung lp. Cng nh Thi Lan ca ng ang ng trung lp gia Anh v M! - Nghe ni qun gii phng nhn dn Trung Hoa gi cho C sng ci v sng lin thanh. C nhn c cha, nu cha th c c nh nhn khng? - Chng ti cha nhn c g ht. Cn ng nh ng ni l h c nh gi cho chng ti th trong trng hp ny, ng khuyn chng ti nn lm nh th no?

-3-

Ngy 5/10/1959, ng Si-ra I-si Bn, c vn bin tp bo A-xa-hi-sin-bun Nht Bn phng vn Ch tch H Ch Minh nhiu vn , trong c vic Chnh ph Nht Bn d nh bi thng chin tranh, m pha Nht li chn Vit Nam lc do ngu quyn Si Gn kim sot lm i tc. Cu hi v cu tr li nh sau: Hi: Vic m phn v vn bi thng chin tranh c tin hnh gia Chnh ph Nht Bn v Vit Nam. Ngay Nht Bn cng c ngi ch trch vic m phn ny v tin tc cho bit Ngi khng hi lng. Theo Ngi, nhn dn Nht Bn cn c hiu vn ny nh th no? Theo Ngi, vn ny cn c gii quyt nh th no mi ng? Tr li: Trong cuc i chin ln th hai, qun phit Nht Bn xm chim nc Vit Nam v gy ra nhiu tn tht cho nhn dn Vit Nam t Bc ch Nam. Ton th nhn dn Vit Nam c quyn i hi Chnh ph Nht Bn tin hnh m phn v k kt bi thng chin tranh vi chnh quyn min Nam Vit Nam l khng hp php. Nhn dn Vit Nam v Chnh ph nc Vit Nam Dn ch Cng ho thy rng, vic i hi Nht Bn bi thng s l mt gnh nng cho nhn dn Nht Bn. Vn ct yu trong quan h gia hai nc khng phi l vic i bi thng, m tnh on kt hp tc gia hai dn tc Vit - Nht u tranh chng chin tranh, bo v ho bnh l qu hn ht. Ngun: Trn Thnh - Hu Chi Bo An ninh Th , s 562, ngy 20/2/2001 2- [8.] Va p va chi mt ng bo Nm 1956, Bc H n mt v Tng thng ti khu vn Ph Ch tch. Mt s cng nhn Nh my n H Ni c Bc mi vo mc n in trn cc cnh cy gip Bc. Anh em lm vic sut ngy, rng dy dn in lp n nhiu loi mu sc trn ngn, trn cnh trong cc lm cy. Khong 19 gi 30 cng ngy, Bc ra vn thm anh em. Bc ni: - Cc ch bt n ln cho Bc xem i. Sau khi ng cu dao, nhng bng n in bng vt hin ln, lung linh nh trong mt hi hoa ng. ng ch t trng cng nhn in mi Bc i xem v kim tra. Bc ch tng ngn n, tng on dy dn an ton cha, gt u t hi lng. n mt n pha chiu sng t di mt gc cy, Bc dng li ni: - Ngn n ny phi khut trong lm cy, va p va chi mt ng bo i qua ng. Bc nhanh nhn bc ti ngn n. ng ch t trng Dng Vn Hu lo Bc vp ng v i guc mc di chn Bc i trn ng ri si, chy vi n:
-4-

- Bc chng chu lm. Nhng Bc ci xung, rt ngh nghip, hai bn tay bng ly thn ngn n pha du vo mt lm cy inh hng. Ngn n pha mi c t, p hn ln, ngi ngoi nhn vo khng b chi mt, m ch thy nhng tia sng chiu qua cc k l ht ln mt mu xanh du. Ln sau, anh em nh my in H Ni li c n Ph Ch tch mc n dy Bc tip khch. Rt kinh nghim ln trc, ln ny anh em lm khc hn li treo n c, nh tha vi Bc phi lun lun i mi, khng ngng pht huy sng kin nh li Bc dy. Anh em t mt dy n mu t di gc cy da nc ln ngn ri to ra cc cnh, mi cnh c mt n mu khc nhau. cc thn cy c qu n mu trng, cnh cy n mu xanh, gn qu, mt chm n mu . Chch hai bn t hai n pha du trong lm cy ht nghing ln. Nh ln trc, va chp ti, Bc n trc khch, thm anh em cng nhn in v kim tra, Bc khen: - Ln ny cc ch mc p y. Chc khch qu ca chng ta cng s khen Bc ly thuc l chia cho anh em cng nhn in mi ngi mt iu (sau ny c bit l thuc l thm Cu-ba do th tng Phi en Ct-xtr tng Bc. Bc chia gn ht hp thuc. Mt cng nhn tr, thy Bc vui, hp thuc cn, mun c mt k nim v Bc, mnh dn tha vi Bc xin ci hp. Bc ci v ni: - Cc ch c phn ri. Ci hp ny Bc dnh cho cc c cc c ng kim ch ch! Theo Minh Anh Vit theo li k ca Dng Vn Hu Sd, T2, trg 123 [51.] Bc khng thm nhng ngi nh m con thm th cn thm ai? Thy ngi l, my em quay ra nhn ti. Em ln, cp mt nh d hi nhng vn l php: - Chu cho bc ! - M chu u? - Ti vi hi. - Bc , bc hi g chu? - Ch Chn t trong bp i ra, vai quy i thng, c l ch i gnh nc sm mai khi b dng. Ch va tr li va nhn ti hi ngc nhin, ti vi bo: - Ch , ch nh Ch Chn c v lo lng, quay li nhn l tr. Hnh nh ch lo l tr nghch di nn cn b ti chng? Ti vi bo thm: - Ch nh, c khch n thm Tt y!

-5-

Va lc y, Bc bc vo. Ch Chn sng st nhn Bc. Chic n gnh bng ri khi vai ch. Chic thng st reo xung t ku long xong. Ti vi xp li h ch. My chu nh ku ln: Bc, Bc H ri chy li quanh Bc. Lc ny ch Chn mi nh cht tnh, ch chy ti m chong ly Bc v bng nhin khc nc n. i vai gy sau ln o nu bc rung ln tng t. Bc ng lng, hai tay Ngi nh vut ln mi tc ch Chn. Ch cho ch bt xc ng, Ngi an i: - Nm mi sp n, Bc n thm thm, sao thm li khc? Tuy c nn, nhng ch Chn vn khng ngng thn thc, ch ni: - C bao gi c bao gi Ch tch nc li ti thm nh chng con, m by gi m con chng con li c thy Bc nh. Con cm ng qu! Mng qu thnh ra con khc Bc nhn ch Chn, nhn cc chu mt cch tru mn v bo: - Bc khng ti thm nhng ngi nh m con thm th cn thm ai? Ngi xoa u cc chu v cho cc chu ko, ri hi ch Chn: - Thm hin nay lm g? - D, chu lm phu khun vc Vn in ! - Nh vy l lm cng nhn ch! Sao gi l phu? - Vng , chu trt quen ming nh trc kia. - Thm vn cha c cng vic n nh ? - D, chu ngoi ba mi tui, li km vn ho nn tm vic c ngh nghip cng kh. Bc quay nhn ng ch Ph b th Thnh u v ng ch Ch tch U ban hnh chnh thnh ph H Ni. Bc li hi: - M con thm c b i khng? - Tha Bc, hi Ty cn y th du c c b chu cng vn i ! By gi b chu mt ri, nhng i th khng ngi, rt cng khng lo, song vic chi tiu th cn cht chiu lm ! Ni ti y th ch li rm rm nc mt. Bc ch vo chu ln nht v hi: - Chu c i hc khng? - D, chu ang hc lp bn ! Chu n vt v lm! Sng i hc, chiu v phi trng cc em v i bn kem, hoc i bn lc rang n chu Cn chu th hai th hc lp ba, chu th ba hc lp hai. D, kh khn nhng v chng chu trc dt nt, nay cng phi c cho cc chu i hc. Bc t bng lng. Ngi n cn dn d vic lm n v vic hc tp cho cc chu. Nhn dn trong ng ti quy qun trc sn. Bc bc ra thm hi v chc Tt b con. Mi ngi cng m con ch Chn theo tin Bc ra xe. Khi chic xe t t ln bnh, my m con ch vy cho Bc, nhng nt mt ch Chn vn bng hong nh vic Bc vo thm Tt nh ch khng r l tht hay h.
-6-

Trn xe v Ph Ch tch, vng trn mnh mng ca Ngi cn m nhng nt suy ngh. Ti kh trnh by vi Bc: - Tha Bc, nm nay Thnh u H Ni ra mi vn ng tr cp cho cc gia nh tng thiu. Bc quay li nhn ti ri bo: - Bc bit, nhng mun cho mi ngi vui Tt, trc ht phi lo cho ai cng c vic lm. Phi ch nhng ngi c kh khn c bit. K chuyn Bc H Sd, T.4, tr. 11 3- [19.] Bc H vi Trung thu c lp u tin Chiu hm , th 6, ngy 21/9/1945 tc ngy 15/8 nm t Du, tan gi lm vic, Bc bo ng ch th k v nh trc, cn Bc li Bc B ph n cc em thiu nhi vui Tt Trung thu. Ngay t chiu, Bc cho mi ng ch Trn Huy Liu, B trng B Tuyn truyn v mt ng ch ph trch thiu nhi ca Thanh nin n hi v t chc Trung thu ti nay cho cc em. Nghe bo co ch c ba a im xung quanh B H by mm c cho hng vn em, Bc bo cc anh ch ph trch phi t chc tht kho em no cng c phn. V chng trnh vui chi, Bc khen l c nhiu c gng v mt hnh thc v cn dn l phi m bo an ton, nht l i vi cc em nh. Sau , Bc tr v phng lm vic ca mnh trn cn gc 2 Bc B ph. Nhng chc chc Bc li hi: - Cc em tp trung B H cha? Trng bt u ln. Bc H ra ng ca ngm m trng v lng nghe ting trng rn rng t cc ng ph vng n. Ai m bit c nim vui ln m nay ca Bc H, ngi chin s cch mng bn ba khp nm chu, bn b, nm mt nm gai, vo t ra ti, ch nhm mt mc ch duy nht l em li c lp cho T quc, no m cho nhn dn v c bit, chy bng trong lng Ngi l nim mong c hnh phc m no cho lp tr th. m nay, gia lng H Ni, ngay trong Dinh Ch tch, Bc H hi hp chun b n tip By con cng ca mnh. Trc Trung thu my hm, Bc vit mt l th di gi cc em nhn ngy tu trng. Lin sau , Bc li vit Th gi cc chu thiu nhi nhn dp Tt Trung thu. Th vit trc Trung thu mt tun l kp n vi cc em khp cc min t nc. Bc H bao gi cng chu o nh th. V m nay, Trung thu thc s n trong ni bi hi mong i ca Bc. Theo chng trnh th ng 21 gi cc em mi n vui chung vi Bc H. Th m lc ny cha n 20 gi Bc bn chn i li trong phng, xem li cng bi pht biu lt na s ni vi cc em, xem li nhng tm nh lt na Bc s tng cho mi em mt tm Tht kh m hnh dung c mt c gi gn tui 60, mt v Ch tch nc, mt nh hot ng quc t ni ting, mt con
-7-

ngi vn c bn lnh ung dung, bnh thn trong mi tnh hung, m nay li nng lng ch i, gp g cc em nh nh vy. H Hon Kim tng bng no nhit. Nhng bng in lp lnh trong cc vm cy. Hng ngn, hng vn n giy trn tay cc em soi bng xung mt h. Trn nh Thp Ra rc sng nh in vi bng khu hiu Vit Nam c lp. ng 20 gi, l Trung thu c lp u tin bt u. Sau l cho c, mt em i din cho hng vn thiu nhi H Ni pht biu nim vui sng c tr thnh tiu ch nhn ca t nc c lp. Tip ng ch Trn Huy Liu, i din Chnh ph, trnh trng c th ca Bc H gi thiu nhi, cn dn cc em c gng hc tp xng ng vi s quan tm, chm sc ca Bc. Bui l kt thc, cc on i ng chnh t u bc trong ting trng vang vang hng v Bc B ph. Dn u on l nhng i ma ln, ma s t cng hng ngn, hng vn chic n giy lung linh un ln nh mt dng sng sao ng 21 gi cc em c mt trc Bc B ph. Bc H xut hin ti ci, thn thit. Ting hoan h nh sm dy. Ting trng rn rng. S t li nhy ma. Tt c sung sng h reo. Chc mng Bc H knh yu. Bc H xc ng bc xung thm n cc em, ting hoan h li dy ln. Mt em ng trc my phng thanh c li cho mng. c xong em h to Bc H mun nm!. Lp tc ting h Mun nm rn vang khng ngt. Bc H gi cao hai tay t cm n cc em ri Bc ln lt n bt tay tng em ng hng u. Cp mt ca Bc nh ln mt nim vui c bit. Trong lc pha ngoi, cc on xe tng, cc binh s ca Hai B Trng, ca inh B Lnh, cc i s t vi rt nhiu em eo mt n n n ko vo dinh ca Ch tch trong ting trng h reo vang dy, khu vn Ph Ch tch bng nhin im phng phc khi ng ch ph trch gii thiu Bc H s ni chuyn vi cc em. Bng ging x Ngh c pha ln ging cc min ca t nc, Bc thn thit tr chuyn vi cc chu: Cc chu! y l li Bc H ni chuyn Cui cng Bc ni: Trc khi cc chu i ph c, ta cng nhau h hai khu hiu: Tr em Vit Nam sung sng!, Vit Nam c lp mun nm!. Ting h hng ng ca cc em rn vang c mt vng tri. Trng rm vng vc to sng. Nim vui trn ngp c H Ni, Bc H vui sng ng nhn cc em vui chi. Ai hiu c ht nim vui ca Bc H lc ny. Bao nhiu nm xng pha chin u, phi chng Bc cng ch mong c c giy pht sung sng nh m nay. Tr em Vit Nam sung sng! Khu hiu ca Bc H cch y 45 nm, vn ang l mc tiu phn u ca cc th h hm nay v mi mi mai sau. V K - Bo H Ni mi s ra ngy th t 03/10/1990 4- [21.] Ba ln c gp Bc H. H Th Thu k:

-8-

Khi chu trong Nam, chu c nghe cc ch c li dy ca Bc H, chu cng thng nh Bc nhiu. Chu v cc bn chu mong sao nc nh thng nht, cng ng bo min Nam n Bc vo thm. Qua thi gian chin u, chu c ng, Mt trn cho ra min Bc hc tp, chu vinh d c gp Bc. Ln u chu c gp Bc, Bc hi chu bit ch cha. Chu vng tay tr li Bc m chu ni khng nn li, v chu cm ng qu. Sau, chu c gng tr li Bc nghe: - D tha Bc, chu cha bit ch no . V gia nh chu ngho, ba m chu mt sm, chu ng em nn khng c i hc. Va ni xong, chu ngc ln nhn Bc. Hai hng nc mt Bc rng rng lm cho chu cng thm cm ng hn. Ln th hai chu c gp Bc. Bc hi chu: - ng bo min Nam u tranh v chin u nh th no? Chu lin ng ln vng tay li: - D, tha bc, ng bo min Nam u tranh khng s gian kh, chin u khng s b thng, khng s hy sinh, m ch s m hai mt, sau ny nc nh thng nht, Bc vo thm khng nhn thy Bc. Chu ngc nhn ln li thy Bc rng rng nc mt. Ba y Bc cho chu n cm. Chu ngi bn Bc, Bc gp thc n cho chu Ln th ba, chu c gp Bc hi trng Ba nh. Chu mng r chy li m v hn Bc. Bc hi chu: - K ny chu c n c cm khng, n c my bt? Chu p: - D, tha Bc, chu n c hai bt ! - n th l t y! C n nhiu cho kho vo. Bc dn thm chu phi gi gn sc kho cho tht tt, on kt tt, thng yu ng i tt, phi nghe li cc c, cc ch dy bo. Sau nhng gi pht qu bu y chu ra v, khng mun ri Bc, ch mong sao gn Bc lun lun. Ngy thng qua i, bnh ca chu li pht trin, nn cc ch a chu vo vin. c tin y, Bc in vo thm chu. Lc y bnh chu qu nng, n khi chu tnh dy, cc ch ni li, chu v cng xc ng, v Bc bao nhiu l cng vic m Bc cn quan tm n sc kho ca chu. Thi gian sau chu xa H Ni v trng hc, hng ngy chu lun thc hin li Bc dy. H Th Thu Dng s thiu nin min Nam. i i n Bc. NXB Kim ng, H Ni, 1970. [23.] Nhng khch c bit ca Bc H. Vo mt bui sng ma thu thng tm nm 1990, trong on ngi ko di v tn vo thm nh sn, ni Bc H knh yu tng sng v lm vic, c hai
-9-

cha con ngi Php. Ngi ph n ngoi 50 tui, gng mt sng, n ci ti tn, dng ngi mnh mai, i bn ngi cha c gng mt n hu, cht phc. l hai cha con ng -brc, mt gia nh ngi Php c nhiu k nim su sc vi Bc H. Ngi ph n mnh mai kia l -li-da-bt, ngi con gi u ca Bc H. i cng vi dng ngi ngm nhn vn cy ao c, dng chn hi lu bn nh sn, ng -brc bo vi con gi ca mnh: - y l ton b gia ti ca ngi cha u ca con , con c hiu khng con? Nhng git l ln trn m ch. Chng l Bc H ngi cha u ca ch khng c mt ci g khc ngoi cn nh sn i vo huyn thoi v li sng trong sng, gin d, vn cy ao c v thin nhin xanh ngt quanh mnh. iu kh tin nhng c tht. Mi m 54 nm tri. Bit bao k nim v Bc H knh yu khng bao gi phai m, nht nho trong k c ca mi thnh vin trong gia nh ch. Nhn nhng em b nh by chim non vo Lng ving Ngi, ch cng hiu su sc cu ni khng ch Vit Nam, m khp mi ni trn tri t, ni Bc H tng n, ai ai cng thuc: Ai yu nhi ng bng Bc H Ch Minh. Ngy y, khi ch mi ra i trong mt nh h sinh mt lng thuc ngoi Pa-ri. Lc by gi, Ch tch H Ch Minh ang c mt trn t Php vi t cch l mt thng khch ca Chnh ph Php. Bo ch xut bn Th Pa-ri hoa l u trang trng in trn u trang nht bc chn dung ca Bc H vi nhng hng tt ln trang trng. Hi ngh Phng-ten-n-bl ang hp, Bc H l thng khch, tm tr Ngi lun hng ti vic ginh li nn ho bnh, c lp cho dn tc, vn Nam B l mu tht ca Vit Nam. trong to lu i sang trng, Bc H cm thy khng thoi mi v khng c vn cy, thiu hoa l, thin nhin. Khi ng -brc ngh Bc n ti ngi nh c knh ca ng ngoi vi Pa-ri, Bc H nhn li dn n 6 tun l. Ni y, c chiu chiu sau gi hi m, gp g vi cc chnh khch, Bc H thng dt chu Ging Pi-e, 7 tui, con trai u lng ca ng b -brc ch nh, i do chi khp lng, thm hi i sng ca b con lao ng, ni chuyn vi ng lo trng hoa, vui a vi cc em b vng ngoi . C bui tra, ng brc cn thy Bc H ang cng con trai ng, Ging Pi-e ngh tra thanh thn trn bi c trong vn. Chnh trong dp ny, vo ngy 15/8/1946, gia nh ng -brc n mt tin vui mi: c con gi t va cho i. c tin ny, Bc H ngi trn xe c h tng n tn nh h sinh chc mng b -brc v chu b mi sinh. Bc H t tn cho chu b l Ba-bt v nhn chu lm con gi u ca Ngi. T ngy xa Pa-ri, xa vng ngoi vi Pa-ri tr v nc, d bn trm cng ngn vic, lnh o nhn dn Vit Nam trong cng cuc trng k khng chin v nhng nm ho bnh min Bc cng nh cuc u tranh chng M gii phng min Nam, thng nht t nc, Bc H vn lun dnh tnh cm ca mnh cho con gi u Ba-bt. Thng 6/1967, ng -brc c Hi ng cc
-10-

nh bc hc th gii hp Pa-ri nh chuyn n Ch tch H Ch Minh mt bc thng ip. Gp li ng -brc gia nhng ngy H Ni ang chin u chng chin tranh ph hoi bng khng qun ca quc M, Bc H rt vui v khng qun hi thm v ngi con gi u Ba-bt ca mnh. ng -brc chuyn cho Ngi mn qu m ch Ba-bt nh gi n cha u: mt chic hp vung bn trong ng mt qu trng c lm t th qu. Theo ch cho bit th qu trng l biu hin ca s sng, tng lai v hon ho. Cha u l hin thn ca nhng iu . Khi chia tay, Bc H gi mt tm la nh ng brc chuyn cho con gi u ca ti chu may o ci. Hng nm ch Ba-bet vn gi th u cho Bc H. Ngy Bc qua i, cng nh ton th nhn dn Vit Nam v nhn loi yu chung ho bnh, c gia nh ng -brc v cng thng tic Ngi. Bao nhiu k nim, nhng mn qu Bc gi cho ch Ba-bt vn cn ; bc nh nh ca Ngi, cc con vt d thng bng ng, bng s, tm la Bc gi ch may o civn cn y. V ln ny, ch c sang thm t nc, thm ni , ni lm vic ca ngi cha u v tinh thn ca mnh Khi nghe ch thuyt minh ni rng hai hng gh v b c vng l ni Bc H thng dng tip khch t hon, khch c bit ca mnh, ch Ba-bt nc mt tun tro. Ch lng l ngi xung tm gh mt lnh, mt nhn nhng con c vng tung tng bi li trong b, th lng mnh trong nhng hoi nim khng bao gi qun v Ngi. Tnh thng bao l ca Bc vn dnh cho tt c mi ngi, c bit nht vn l nhng em nh nh bp trn cnh. Ch Ba-bt cng l mt trong nhng chu b ngy no c si m bng mun vn tinh thng yu ca Bc. Ngun: Kim Dung. H Ch Minh bn Ngi to sng, NXB Thanh nin, H Ni, 1977. 5- [25.] Qu ca Bc H tng chu. Ngy tt dng lch nm 1960, mi ngi ln Ph Ch tch chc Tt Bc H. Cc c quan, on th trong nc, on ngoi giao v U ban Quc t u n ng . Vn trong b ka-ki gin d, vi phong thi ung dung, ch ng, Bc p l vui v v ni li chc mng. Sau tic ngt, Bc cm ly mt qu to to cng mt ti ko ng ln Bc i n ch ng i s n v hi: - Ngi i s c a phu nhn sang y khng? V i s ru hm, hm n, lm lit oai phong l vy m lc y, v v cng xc ng trc vinh d bt ng, bng l v lng tng, p ng p: - Tha Ch tch cm n Ch tch Ti ch a theo sang y chu trai nm nay chn tui. - Th th - Bc H ni ti gi ng mang v cho chu qu to ny v gi chu nhng ci hn.

-11-

Mi ngi u xc ng v v cng cm phc mt c ch va thn mt, t nhin ca H Ch tch. Ri quay li pha khch nc ngoi, Bc ni: - Tt nht, nh cc v chng thiu th g. Nhng xin cc v hy cm ly cht hoa qu trn bn v mang v gi l qu ca Bc H tng cc chu nh. C phng khch n o nhn nhp hn ln. Khch nc ngoi, khch trong nc a n bn tic cm ly l, to, bnh ko, nt mt hn h. Theo cu chuyn Qu to Bc H. S,T.2.tr177. [26.] Mt cuc i thoi sinh ng. Mt ln, thm tri thiu nhi Tip Khc gn Pra-ha, Bc H c mt cuc i thoi sinh ng vi cc chu: - Cc chu thn mn! Cc chu c bit Bc l ai khng? - Ano (C ). Strycek H! (Bc H). Cc chu ru rt tr li. - Bc t nc no n? - Vit Nam! Tt c ng thanh ni to. - Cc chu c yu hc tp khng? - Ano! - C yu lao ng khng? - Ano! - Bc H rt yu cc chu. Cc chu c yu Bc H khng? - Ano! Nhiu chu chen nhau xin c hn Bc, Bc ci n hu ni vui: - Bc H gy, cc chu hn Bc nhiu qu, Bc s gy hn. Cc chu hy c i biu n hn Bc vy. Tt c ci ngt ngho. L B Thuyn Ch tch H Ch Minh s gi cho tnh hu ngh, S,T.2,tr.181. [86.] Qu to Bc H cho em b. Thng 4 nm 1964, vi danh ngha l Ch tch nc Vit Nam Dn ch Cng ho, Bc H sang Php m phn vi chnh ph Php v nhng vn c lin quan n vn mnh ca t nc. ng c L thnh ph Pa-ri m tic long trng thit i Bc H. Trc khi ra v, Ngi chn ly mt qu to p trn bn, b vo ti. Mi ngi, k c ng c L u kinh ngc ch ti vic y, ngc nhin v khng giu c s t m. Khi Bc H bc ra khi phng, rt ng b con Vit kiu v c ngi Php na ang ng n Bc. Bc cho mi ngi. Khi Bc trng thy mt b m b mt chu nh c lch m ng li gn, Bc lin gi tay b chu b v a cho chu b qu to. C ch ca Bc H lm nhng ngi c mt t ch t m ngc nhin n ch vui mng v cm phc v tm lng yu tr ca Bc. Trch trong Bc H vi thiu nhi v Ph n. S,tr.103.
-12-

[27.] Chu ca Bc H. Va l ngi lo toan th h ni tip cho tng lai, va l ngi thn chm lo cho con chu, c l cng v vy, m dn ta, gi tr, ln b u gi Ngi l Bc. M khng ch nhn dn ta! R-met Chn-ra, nguyn Ch tch Hi ng ho bnh th gii pht biu trong dp d Hi ngh quc t Vit Nam v th gii nhng li chn tnh, thn thit: Vit Nam, cc bn t xng rt ng mnh l chu ca Bc H. Cc bn cho php chng ti thay mt hng trm triu nhn dn th gii c c mt hm nay ti y. Chng ti yu cu cc bn thm mt c n na: Mong cc bn, nhng ngi chu ca Bc H cho php chng ti t cc ni trn th gii u c t nhn l chu ca Bc H. Tt c chng ta, chu ca Bc H tt c cc nc trn th gii, s tp hp li ging cao ngn c H Ch Minh tin ln nhng thng li mi hn na. Chu ca Bc H. Bc H ca cc chu. Ngi suy ngh v tui tr chng ta, Hi tng ca V K, S,T.2.tr.186. 6- [38.] Bc H n vi cc chu m ci tri Kim ng. Mt sng p tri, Bc H n vi cc chu tri Kim ng. Ngay t pht t chn n cng tri nhn b ro dng dy thp gai, trong mt Bc hin ln s nhc nhi. Ni vi cc cn b ph trch ging Bc nh nhng, nhng v cng thm tha: - y l ni nui dy cc chu m ci, c mang tn lit s Kim ng, sao cc c, cc ch li ro dy thp gai nh mt nh t th ny? Ch Thun tha: - D tha Bc, c ngi ca thi i c li y ! Bc lc u: Cc c, cc ch phi tho g m dy thp gai ngay. Ch c nhm cc chu vo y, chng ta tip tc nui dy v tng lai ca cc chu. Bc i vo tng cn phng , phng n, phng hc, ni cc chu vui chi. Bc khen c ci gn gng, ngn np, sch s, nhng cn Bc hi cn b ph trch tri cn th no, cc c, cc ch bit khng? Mi ngi nhn Bc, va xc ng va lng tng. Ri ch Thun mnh dn p: - Tha Bc, cc chu tri cn cht chi . Bc H mm ci: - Ch ni mi ng c mt phn nh thi. i vi cc chu m ci, iu ln nht l phi b p tnh thng. Cc chu khng cn b, m th cc c, cc ch y l b, l m ca cc chu. Cc c, cc ch nui dy cc chu phi em lng lm m, lm cha m c x, m sn sc, m dy bo. Bc thy y, i vi cc chu, cn ci v tri lnh, thiu ci m cng ca gia nh. Dy cho cc chu vo
-13-

khun php, sng c k lut, trt t l ng. Nhng khng c cc chu mt ci hn nhin, mt ci vui ti, thoi mi. ng bin cc chu thnh cc ng c non. Cc c, cc ch phi lm sao cho cc chu thy tri Kim ng l gia nh ca cc chu, i xa cc chu nh, lc nh cc chu vui. c nh vy th cn g phi ro dy thp gai, phi canh phng nghim ngt vi cc chu? Bc li hi: - Nhng chu km c nhiu khng? - Tha bc, cn nhiu lm . - Nhiu l bao nhiu? ng ch ph trch hi bi ri. Bc ni ngay: - Qun l cc chu th cn bit c th tng chu mt, bit chc chn ci d, ci hay ca mi a. C nh vy th dy mi c kt qu tt. Bc bo ch Thun ng bn: - Cho Bc gp chu no km nht tri. Em Quc ng khoanh tay trc mt Bc, Bc ci xung vut ve nh nh tc em. Bc hi: - Tn chu l g? - Tha Bc, tn chu l Quc li ! Bc nhn em, i ngi: - Ai t cho chu ci tn y? - D tha, cc bn gi chu th . - V sao cc bn gi chu l Quc li? - Tha BcChuChu hay trn tri. Chu chui qua hng ro, li vo cc ng ph . - Sao chu khng chu trong tri m li trn ra bn ngoi? - Tha Bc trong tri kh cc lm . - Kh cc nh th no? - D chng chu b g b th . - Chu ni r s g b cho Bc nghe no? - Tha Bc Quc nhn Bc H m nc mt tro ra, nghn ngo khng ni ln li. Bc xoa u em, Bc hiu thu tt c, d em cha ni ra c nhng iu mun tha vi Bc, Bc khuyn Quc: T nay chu phi phn u b ci tn li, gi li ci tn Quc. Nc mt cng gin gia trn hai m Quc. Bc H cm tay em Quc i ra ch c tri ang tp hp n i Bc. Bc thn mt k cho cc em nghe mt s gng tt ca thiu nhi trong khng chin chng Php, gng tt ca thiu nhi Lin X v cc nc bn. Cc em khng cm c nc mt khi nghe Bc k v thi nin thiu ca Bc, Bc tng thm mt ci chi, c ao mt b qun o mi mc Tt. Bc cng m ci m t nm ln chn, ln mi. Bc phi b em tro tro bn hng i xin sa cho em sau ngy m qua i.
-14-

Bc cn dn cc em nh ng dn chu: - Cc chu phi vng li cc c, cc ch ph trch. Thiu nhi th phi ngoan, phi tht th, l php vi ngi ln, knh trng ngi gi, gip ngi tn tt yu au. Cc chu trong tp th vi nhau cng phi yu thng nhau nh anh ch em rut tht. V phi dng cm sa cha nhng khuyt im, nhng thi h tt xu ln ln lm ngi ch ca t nc, ng mnh l ci gnh nng ca x hi Ri Bc bo: - Cc chu c ha lm c iu Bc cn dn khng no? Mt ting c vang ln, u khp v si ni. Bc cn dn thm cc em l, noi gng dng cm ca lit s Kim ng trong hc tp v rn luyn, em no t kt qu tt, c ban ph trch bo ln Bc, Bc s gi phn thng. V Bc thn mt hn: Nu c tri cng tin b vt bc, Bc s cn v thm cc chu nhiu ln na. Ngy hm y, Bc li rt nhiu qu chia cho cc em. Nhn phn qu ca Bc cho, nhiu em khng n, ct lm k nim. T hm trong tng i mt ca cc em, ngi ln nim vui nhn qu Bc. Em Quc khng li ra ngoi tri na m gi gn mnh nh gi gn k nim qu Bc trong tri tim. Sn Tng, Hoa rm bt, S,T.2,tr.212. 7- [40.] Bc H Pc B. Ngy mng 3 tt, nm Tn T, tc ngy mng 8 thng 2 nm 1941 Bc v n Pc B. Pc B thuc x Trng H, huyn H Qung. Ni y ni rng trng ip v a th him tr rt c li cho hot ng b mt ca cn b Vit Minh, nhiu c s cch mng vng Pc B c xy dng vng chc. Gia nh c My L l mt trong nhng c s chng ti chn lm ni Bc v lm vic. Gia nh ch c ba ngi, c ng, c b v c con gi. Nh khng c rng nhng thong mt, ngay ba rng v kn o, i li rt thun tin. Gia nh n tip Bc v chng ti rt thn mt. Sau ba cm tt chiu mng 3, Bc ch th chng ti phi nghin cu tng ni v lm vic cho thch hp v kn o hn. Bc ni i : y da vo dn th c nhiu thun li nhng cng c ci khng li c cho yu cu hot ng b mt ca ta m cng khng tin cho sinh hot ca dn, nn phi su sn thi. Su sn ting a phng c ngha l vo ni. M l vo ni th phi hang hoc dng lnV ngay ti hm bn bp la nh sn, Bc hi c My L y c ch no ma khng ht ti khng? Nh vy chng ti hiu Bc l phi hang. Chng ti bn cch tm hang. C My L cho bit, gia nh c c mt ci hang su v rt kn dng lnh nn khi c bin (c ph v cp, git). Sng hm sau (ngy mng 4 tt), chng ti mi Bc i xem hang nh c My L, Bc ng ngay. Chng ti quyt nh tin hnh cng tc chun b vo hang. Anh Phng Ch Kin giao cho ti lin h vi c s chun b cc th. Anh Cp, anh Lc c phn cng tr li hang nghin cu thm li vo, ng ra v tnh hnh c th trong hang.
-15-

C My L cho chng ti mn 5 tm vn g nghin. Vn hi ngn nn khi k ng phi nm hi co mi ch cho 5 ngi. Chng ti cht cy lm mt ci gi trn c tip na Bc v anh em t ti ng qun o. Ngy 5 tt th Bc v chng ti dn vo hang. Cng hang vi Bc c anh Phng Ch Kin, Hong Sm, Th An, anh Cp, anh Lc v ti. Nhm cng tc ca chng ti do anh Phng Ch Kin ph trch, cn cc anh Quc Vn, c Thanh (tc m Minh Vin) l ng dy lin lc ng thi ph trch lc lng v trang bo v vng ngoi. hang c t lu, chng ti thy trong ngi rt mt. Sc kho ca Bc lc cng khng c tt lm. Ngi gy, nc da xu, n ung kham kh m Bc li lm vic cng thng nn chng ti rt lo. Tuy ni l bo v Bc, nhng thc cht Bc li l ngi dy chng ti rt nhiu trong cng tc bo v. Bc quan tm gio dc chng ti chi li tng vic rt b ch. Nhng vic tip xc vi dn trc ht phi c nhn dn qu mn, tin tng nhng ng thi phi c cu chuyn ho trang hp l m bo gi gn b mt cng vic cch mng ang lm. V thc t chng ti lm tt li Bc dy. Nhng c s cch mng vng Pc B ngay c nh anh i Lm cng ch bit c cn b Trung ng quan trng v nhng khng bit c bao nhiu ngi, c th l ai v hin nay u. Cn chuyn nhn lng thc do dn gip , Bc dy mi lc phi c gi gic, cch lm, cch i li khc nhau khng ch nm c quy lut hot ng ca ta, ngy nhn lng thc chuyn n phi lun thay i; mang lng thc trn ng phi ho trang hp l v ng i phi c hng thay i lun. Go v mui do cc c s vn ng quyn gp khng nn tp trung mt nh, phi phn tn mi ni mt t. dng cho hu cn mn ca dn phi mi nh mt th, thm ch c th phi mn nhiu nhBc k cho chng ti nghe rt nhiu nhng mu chuyn v i hot ng ca Bc khi cn nc ngoi, ni dung mi chuyn tuy xy ra cc nc khc nhau nhng u nhm gio dc chng ti thc gi b mt. Cui cng Bc dy: Trong iu kin v hon cnh cch mng nc ta hin nay, b mt phi c coi l nguyn tc trong mi hot ng ca ng. Tuy ni lc Pc B l khu vc an ton hn cc khu khc trong vng, nhng li l ni k ch lun dm ng, tm kim, t chc phc kch cc ng ng nghi c cn b ta i qua. Cch ni Bc v pha bn Lng 10 cy s, chng dng n vi hn mt trung i lnh dng do Php ch huy t chc tun tra, kim sot, bt b hoc cn qut nhng bn nghi c cn b ta hot ng. ng thi hot ng ca bn ph lc ny cng rt to tn nn chng ti cng lo lng, trn tr v nhim v bo v Bc. Hng ngy sau gi lm vic bui chiu, Bc thng i do leo ni, nhng thc ra l Bc i nm tnh hnh khu vc, phn ln anh em chng ti hot ng vng ny lu nay quen vi li sui tro o nhng i lc phi va i, va chy theo kp Bc. C nhiu vic rt n gin nhng khi Bc hi anh em chng ti khng tr li c. Cng c vic chng ti lm nhng khi nghe Bc ging
-16-

gii mi bit mnh cn n gin v kh di qu. thc cnh gic c ngh n nhng cch gi b mt cn tu tin, non km. Bc dy chng ti hot ng vng ni, dn tha, khi i cng tc tt nht l phi em theo cm nm. Nh vy va c vic m khng gy phin h cho dn. K ch li rt tinh qui, u m chng chng ci ngi vo. Nhng bang t, trng bn,v ngay c nhng gia nh dn tc sng ven ng i, ch thng dng vt cht nh bc hoa xo, mui, vi mua chuc lm ch im. Mnh phi su st gio dc thc ng h cch mng cho ng bo, nhng phi ch pht hin tay chn ca chng. Trn ng i, khi n cm phi tm ni sui sch s, n xong l m cm phi chn su, tin khi ra tay khot cho nc di ht nhng ht cm vi xung sui, c c n m ta li xo c du vt lm cho k ch c mt cng nh m. Hot ng b mt phi lai v nh, kh v hnh. Chng ta n ch khng bit m rt i chng cng khng hay, th mi bo v c mnh v c nhiu thun li dit ch. Ti y lc lng cch mng s pht trin. K ch li tm mi cch tiu dit lc lng cch mng. Tnh hnh s cng thng v phc tp hn nhiu. Chng ta va phi chin u va tng gia sn xut v lm nh ngoi rng Tng gia hoc lm nh cng phi bit gi b mt. Trng rau hay gieo bp cng phi lm ng kiu cch ca dn tc ni mnh . Lm ln cng phi ging kiu ln ca ng bo. Nu ta lm khc i l ch v bn xu s pht hin c ngay. Khi lm ln cng phi bit tnh ton sao cho c li i ng. Mi ln ch nn lm cho 1 n 2 ngi l cng. Ni lm ln phi xem xt va li cho vic quan st pht hin ch t xa nhng ng thi phi c ng rt khi b vy. Lip che chung quanh ln khng nn dng na an vng chc m nn ly c tranh tt np li thnh tm thng. Trng hp b ch vy hoc n gn mi pht hin th ch vic lch nh qua lip tranh cho d dng. Mun bo v ng, trc ht mi thnh vin phi suy ngh t bo v mnh. Ngh li nhng nm trc y, khi ng b khng b, nhiu ng ch b bt b t ti v hy sinh, anh em chng ti cng thm tha li Bc dy. hang n tun th hai, chng ti thy tnh hnh sc kho ca Bc c hin tng mt mi hn. Chng ti ai ny u lo lng cho sc kho ca Bc. C hm dn v sinh, anh Hong Sm pht hin thy rn c chui vo hang, nm di tm phn ngay ch Bc. Hng ngy Bc vn mi mit lm vic, t khi thy Bc rnh ri. Mi bui i do, chng ti vn thy Bc nhanh nhn, vui v hot bt nn cng yn lng. C dm ba ngy c My L li em lng thc vo mt ln. Bc tip c rt thn mt v chuyn tr tht vui v. Ngay c c My L cng khng bit Bc l ai. Mt ln trong cu chuyn vui, c hi tn Bc, Bc ci ri chm ri gii thch: Su sn l vo ni cn c ngha l Thu Sn. Tn ti l Thu Sn. T mi ln gp c My L thng cho Bc bng cu cho k Thu Sn (Gi Thu). Chng ti v mt s anh em khc cng t dng ci tn Gi Thu gii thch cho cc ng ch khc khi b hi v Bc m theo nguyn tc khng c ni r hn. Chng ti c nh lm ln Bc , m bo sc kho hn. Khi bo co nh , c Bc ng , chng ti rt mng. Cng vic chun b c khn
-17-

trng tin hnh. Vic tm mt a im lm ln theo Bc dy cng rt kh. Mt hm sau gi lm vic bui chiu Bc i do n mt on sui cch ca hang khng xa. Bc dng li quan st v gi ch ny nu lm ln th tin nht. Ni Bc ch l mt khong t bng ngay cnh b sui. Con sui nc rt trong v ngay b c nhiu tng to v p. Phi i ngc theo dng chy mi vo c ca hang ni Bc . Nhng ng y nhn ln th li khng thy c ca hang. Khi c bin, c th theo dng sui rt vo hang hoc ln trin ni c rng cy rm cng rt tin. Th l chng ti bt tay vo cng vic dng ln ngay. Ln rng ch va chic chiu i. Ca ln hng xung con ng mn di thung lng. Chung quanh cng dng c tranh thay lip na nh li Bc dy, nhng bn ngoi c treo mt s tu l c trng ging nh nhng ci ln canh nng ca ng bo. Anh Lc hng dn chng ti vo rng ly na tp (loi na ch ln bng ngn chn ci), vt nhn lm hng ro chung quanh. Anh gii thch y l kinh nghim ca ng bo dn tc thng dng loi cy ny ro vn nh v con h trng thy s. Ln lm xong, chng ti mi Bc ra xem. Bc rt ng v ngay ngy hm sau, anh Kin mi Bc xung ln v lm vic. Bc ng v ch ban ngy xung ln lm vic, n ngh, cn ban m li vo hang. Lng thc do ng bo gip thng l go ng (bp b) xay nh v mui. C hm thy go gn ht, Bc bo chng ti nu cho ng (cho b) n thay ba. Cn rau xanh ch yu l mng t kim trong rng. C hm cu c con c hoc hi c t rau rn (loi ging cy dng x mc ven b sui) th ba n c ci thin v ngon ming hn. Mt hm Bc v chng ti ang n cho ng, c ngi ni a y l bnh c, th Bc ung dung c my cu th: Sng ra b sui ti vo hang Cho b rau mng vn sn sng. Bn chng chnh dch s ng Cuc i cch mng tht l sang Th Bc lm hin thc vi cuc sng qu, chng ti mi ngi c li mt cu v gii ngha lun. n lt anh Hong Sm c cu Bn chng chnh dch s ng th tt c ai cng ci vang. Tht vy, ti chen vo: ng hn chng chnh tht, nhng vng lm y. Th m c hm anh Kin thy Bc ngi lm vic li s Bc ng. Chng ti vui v tranh nhau v c i c li nhng cu th ca Bc. Bc nhn chng ti ci hin hu v vi ging m p, Bc ni: - Thi cc ch n tip i ko cho b ngui mt!... T xun Tn T nm y, n xun Mu Thn nm nay thm thot ngt gn na th k tri qua. Th m c dp gp li, thy nh mi hm qua. Bc i xa, nhng bit bao k nim su sc trong cuc i ngi chin s bo v Bc mi mi l nhng bi hc truyn thng v vang khng bao gi phai.

-18-

L Qung B1 k, Cao B Sanh ghi trong Nhng chuyn vui v cm ng v H Ch tch. NXB Cng an nhn dn, H Ni, 2000. 8- [45.] Thng Tm nm 1945 H Ni. u nm 1941, Bc H v nc trc tip lnh o cch mng. Ngy 19 thng 8 nm 1945, H Ni khi ngha ginh chnh quyn, ri ln lt n cc tnh khc trong c nc. Cui thng 8 nm 1945, Thng v Trung ng quyt nh a Bc H v Th H Ni lnh o, gi vng v cng c chnh quyn non tr. Lc y, Bc m v rt gy. Chng ti mua t tim gan nu cho cho Bc. Nhng c th do khng may mua phi tim gan ca ln go nn Bc li ln cn st cao. Trn ng v H Ni, c lc mt qu, Bc khng i c, anh em dng vi v n tre lm cng. Nm trn cng, ngi st hm hp nhng Bc vn thy vui v i ti u cng thy c sao vng v ng bo ho hng h vang: ng h Vit Minh, Ch tch H Ch Minh mun nm. Chiu 25 thng 8, v n ngoi thnh H Ni, Bc dng li lng Ph Gia. Chiu ti Ch Nht, 26 thng 8 nm 1945, ng ch Trng Chinh n n Bc. H Ni hng hc kh th cch mng. Khp ph phng trn ngp nim hn hoan vi c sao vng. t ai n mt chic xe c, mu en ch Bc chy t pha Chm, dc theo Yn Ph, xung dc Hng Than, qua ph Hng Giy ri r Hng M v n trc s nh 35 Hng Cn. Xe a Bc vo cng sau, ri Bc ln thng gc 2 nh 48 ph Hng Ngang. y l ngi nh 3 tng ca ng Trnh Vn B, mt thng gia ln ca H Ni v l c s ca cch mng. Nh xy chc chn, rt tin cho cng tc bo v. Tng 1 v tng 3 ch nh dnh v bn hng. Cn tng 2 ginh cho cch mng. Lc ny, ch nh cha bit ngi cch mng chnh l Ch tch H Ch Minh. i ln, i xung nhiu, ch nh ch thy mt c gi dng ngi gy nhng nhanh nhn, c i mt sng l thng. Sau ny ch nh mi bit ngi nh ca mnh c vinh d c n tip Ch tch H Ch Minh. Ngay chiu ti hm sau, 27 thng 8, ti (tc V K) c Trung ng chn lm th k cho Bc. Bc thn mt hi ti: - Ch tn g? Ti tha: - Chu tn Cn (tn ca ti hi ). C l ti xc ng ni khng r nn Bc nghe thnh Cn. Bc tru mn bo: - Cn , Cn l cn thn. Rt tt. Sng hm sau, Bc li hi tn ti, ti tha rt r: - Chu l Cn . Bc t ra rt vui v ni ngay: - Cn th cng tt. Cn l cn, kim, lim, chnh.

Sau l cp tng trong qun i nhn dn Vit Nam.

-19-

 cng l iu mong mun ca Bc v phm cht, o c ca ngi cn b m nhng nm sau ny mi dp gp cn b, mi khi n thm cc lp hun luyn, Bc u cn dn mi ngi phi thc hin cn, kim, lim, chnh. Trong cn nh 48 ph Hng Ngang, ch nh dng cn phng pha sau trn tng 2 lm phng n. Gia phng k mt chic bn g di v to, quanh bn c 8 chic gh ta m mm. Bc dng bn ny lm vic vi cc ng ch Thng v Trung ng. Cui phng k mt chic bn trn. Ni y Bc dng lm bn n. Trong cuc sng hng ngy, Bc khng dnh cho mnh mt s u i no. Bc l tm gng sng v c tnh gin d ca ngi cn b cch mng. Bc thng ngi lm vic trn chic bn k st tng bc d xanh mu l m, va tp giy bt v chic my ch nh Bc mang t chin khu v. Trong nhng ngy ny, Bc dnh nhiu thi gian v tm tr cho vic son tho bn Tuyn ngn c lp. Hng ngy Bc dy sm tp th dc, sau ngi vo bn v nh my lun bn tho. Ban m, Bc cng thc rt khuya, trm ngm suy ngh v nhng ni dung trong bn tho Tuyn ngn c lp. Sng 29 thng 8, Bc chuyn n Bc B ph lm vic. y, Bc tip tc hon chnh bn Tuyn ngn c lp. Sau my ngy st, tuy sc kho gim st trng thy, nhng sc lm vic ca Bc th vn phi thng. m 29 thng 8, Bc thc khuya hn bnh thng v ngy 02 thng 9 cn k. Bc vit ri li sa. Nhng lc suy ngh cng thng nht Bc thng t tay ln trn v i mt sng ln khi nhn thy nhng dng ch nh c hn va c vit ra, khi th nhn vo m ti nh tm mt iu g m ch ring Bc mi hiu. Cho n ngy 30 thng 8, bn Tuyn ngn c lp c d tho xong, Bc a ra tranh th kin cc ng ch Trung ng. Sng 31 thng 8, Bc hi ti: - Ch Cn c bit Qung trng d nh hp mt tinh nh th no khng? Ri Bc bo ti v phc tho bn cho Bc. Xem bn xong, Bc hi: - Liu c bao nhiu ngi? Ti tha vi Bc: - c vi chc vn ngi y . Bc hi tip: Th cc ch nh b tr ng bo i v sinh u? Ti sng s trc cu hi ca Bc v lng tng khng bit tr li nh th no, th Bc ni tip: - Vic nh, nhng nu khng ch b tr cho tt th rt d mt trt t. Ch c bit khng, Hng Cng, cng nhn lao ng biu tnh th chnh quyn Anh cha gii quyt, nhng khi cng nhn v sinh i nh cng th chnh quyn Anh phi gii quyt ngay. V c ln gii quyt chm, rc ri bn thu ngp ng ph. Tip , Bc dn ti ni vi Ban t chc nu tri ma th kt thc mt tinh sm hn, trnh cho ng bo khi b t, nht l i vi cc c gi v cc chu nh.
-20-

Tht hnh phc bit bao cho nhn dn Vit Nam khi c bit v ng u Chnh ph Vit Nam Dn ch Cng ho non tr ch trc khi c bn Tuyn ngn c lp vi gi vn chm lo n nhng ci nh nht trong i sng. Ngy 02 thng 9 nm 1945 i vo lch s dn tc Vit Nam nh mt mc son chi li: khai sinh ra nc Vit Nam Dn ch Cng ho. Ti Qung trng Ba nh, khi c bn Tuyn ngn c lp, n on t co ti c ca pht xt Nht, c bin ngi im phng phc. Ngh ng bo nghe mnh ni ting Ngh An khng r v qun c mnh l Ch tch nc ang trnh trng c Tuyn ngn c lp, Bc ngng c ct ting hi rt thn mt: - ng bo nghe r ting ti khng? Ting tr li: C nh sm dy. Cha bao gi v cha u, ngi ta li thy tnh cm gia lnh o cao nht v dn chng gn gi v thn thng n th! Kt thc cuc mt tinh, ra v nhng mi ngi vn nh c nhn thy nh mt, vn nh nghe thy ging ni m p v hin hu ca Bc. V K k, Huyn Tm v T Nn ghi Truyn k v Bc H nhng chng ng Trng k khng chin Nxb CTQG, H Ni, 2001 9- [44.] Di gc a Tn tro. Qua my ngy li sui, tt rng, vt o, on i biu H Ni do ng ch Hong o Thu dn u ti cy a Tn Tro, im lin lc cui cng. Ton on kh mt, ngi ngh di gc a, c lin lc n v mi nc ch ti. Ton on ang ngm nhn chin khu vi s cm kch, ho hng Bi rng gi hng v, ni non trm mc. Va lc y, t bn gn , mt on ngi i ra, ngi qun o Ty, ngi qun o Dao. Dn u on ngi l mt c gi mc qun o Ty, i m si mu chm, tay chng gy. c bit, l nhn dn a phng ra n on i biu H Ni. on i biu H Ni vi ng ln cho mng nhn dn a phng. Sau pht cho hi vui v, ng ch Hong o Thu c ng ch Nguyn Ti, u vin dn vn ca on ra ni chuyn cng nhn dn a phng. Cn c on xin php c ngi ngh di gc a lin ch thng cp. c gp ng bo chin khu, vi nim t ho l i biu ca H Ni i d Quc dn i hi (8/1945), ng ch Nguyn Ti dng ht kh nng tuyn truyn ca mnh ni chuyn vi ng bo : no l ti c ca Php cng Nht xm lc nc ta, cp bc thc la, hng triu ng bo ta b cht i; no l pht xt c u hng; Hng qun Lin X nh tan o qun Quan ng ca Nht; no l lc lng Vit Minh ta H Ni rt mnh, khp nc cng rt mnh. Thi c ni dy ginh c lp ti, vv... Chng ta li c lnh t Nguyn i Quc lnh o... ng ch Nguyn Ti va ni ti y th c gi - ngi dn u on nhn dn a phng v tay ngt li, nhn dn cng v tay hoan h theo. ng c ra hiu, mt n i biu t trong on nhn dn ng ra p li: Nhn dn Tn Tro rt cm n on i biu H Ni v d i hi. i biu va ri ni
-21-

chuyn vi nhn dn nhiu hay, li p. Dn y cng c cn b Vit Minh, nht l ng K dy bo nhiu. Hp vi ca i biu va ni. Nh vy l xui ngc mt lng cu nc. Chc cc i biu H Ni thu nhiu kt qu. N i biu pht biu xong, th nhn dn tr v bn. on i biu H Ni cng ng dy, i bn vy cho nhau. ng c vy ng ch Nguyn Ti li gn, cm tay nh dt i. Va i, va hi: - ng ch thy n i biu ni th no? - D, n ng ch y ni ngn, nhng th hin trnh kh cao. Chu ang bn khon l mnh ni hi tha ng K tm tm ci, nh nhng bo ng ch Ti: - Ch cn nh l H Ni b ch chim trc, trn ny b ch chim sau. By gi trn ny li c gii phng trc, H Ni vn b qun gic cp nc thng tr. Cho nn ngi i sau khng nn ch ng cho ngi i trc. ng ch Nguyn Ti git mnh nhn ng K: Tri i! ng gi min ni gy g, mnh khnh kia ni n gin nhng y ngha: Ngi i sau sao li ch ng cho ngi i trc. ng ch Nguyn Ti vi vng nm cht tay ng gi: Chu hiu ra ri !. Nhn theo bng ng c bc i, Nguyn Ti thm ngh: Vit Minh mnh c nhng sc mnh, chnh l nhng con ngi ny y. Thy ng ch Nguyn Ti i theo ng K mt lt ri bn thn ng li, ng ch Hong o Thu lin ti gn v hi: ng K bo g, m cu ngn ng ra vy?. ng ch Nguyn Ti k li li ng K. ng ch Hong o Thu gt u bo: Phi nhc nh anh ch em mnh, tr chuyn vi dn vng gii phng, phi cn trng. Nhn theo bng ng c, ri ng ch Thu thm th vi ng ch Ti: Khng kho ng K y chnh l c Nguyn i Quc y!. n ngy khai mc Quc dn i hi, nhng bn khon ca hai ng ch mi c r rng: ng K y chnh l c Nguyn i Quc. Ngc Chu, Nhng ngy c gn Bc, NXB Qun i nhn dn, H Ni, 2001. [57.] nh n xong ri ta phi lm g? Trong cuc mt tinh, c cht vn no ti u a ra c (t vic pht xt c b nh gc, ti s suy vong ca pht xt Nht, mu thun Nht - Php v.v). ang thao thao bt tuyt, ti bng thy ch Chi hi hp gh tai ti thm th: - ng ch gi ang ng nghe y. Chc ng ch y n t u. Ti git tht mnh, t nhin khp ngi nng ran ln. Bng ng ch gi t trong m ng bc ra. Ngi vn mc b qun o chm nh mi khi. Dng ting a phng, Ngi hi:
-22-

- ng bo nghe cn b ni c hay khng? - Hay l! - ng bo c bit cn b ni ci g khng? - d, cn b ni ci hay, ci tt m, ni di m, khng nh ht u! ing ngi, ti tng t di chn mnh c th b st. Quay li nhn ch Chi, th mt ch cng nh gc chn, tng git m hi ang lm tm ni tc mai. Cng may, ng ch gi khng hi chng ti cu no, ng ch ch yu cu ng bo ng v vi, ng ch ni li cho d nh thi. c ng bo ng thun, ng ch lin hi: - Nht v bn quan li ca n by gi so vi Php v bn quan li ca Php ngy trc, th no? - Php nh con h, con bo th Nht cng nh bn con bo con h thi. - Bn quan ca Php trc l bn quan ca Nht y m. - Rn lt xc vn l rn thi. - Khng phi rn lt xc u. Ch sn i ch y! ng ch gi li hi: - Dn ta c th cho con rn, con h n tht mnh khng? - Khng! - ng bo cng ct ting tr li. Ri t cc c gi ti cc thanh nin nam n thi nhau k chuyn gic git ngi, t y, thu nng, bt lnh, bt phu v.v Nhng iu h k ra cn su sc, cay ng hn nhng iu ti va ni, v n u l nhng s vic ngay trong a phng, nhn dn mt thy tai nghe v chnh h k li. Ch cho ng bo ngt li. ng ch gi kt lun: - Ta phi quyt tm nh Nht, quyt tm tr bn quan li ca chng cu ly nc mnh. ng bo ng khng? Ting h nh vang ln. ng ch gi li ch mt thanh nin rt kho, hi: - Mt ngi kho nh anh ny, nh c khng? ng bo ci ln. Mt ngi ni: - Khng nh c u! N ng y, li c sng to, sng nh nhiu m. - Th c nc mt lng, Kinh, Th, Mn, Mo cng ng dy nh c c khng? - c, nh c! Mi ngi cng mt lng th s g Nht, s g Ty. Thy n cht th bn quan tay sai ca n cng cht thi! - nh n xong ri ta phi lm g? ng bo ng ngc nhn nhau. Lc y ng ch gi mi ni thm: - nh xong ri ta khng lp li ci quan na, v ta bit n c lm! ng bo u ni:

-23-

- Phi, phi! - Ta xem trong dn ta, ai tt v gii th mnh chn ngi y gip dn, lo lm n, sao cho dn c cm no, o m, ai cng c hc hnh. Mi dn tc, mi ngi thng nhau nh anh em rut mt nh. Tt c ct ting reo ln: - i d, c th th sng cht mt thi! Mt mi ngi u sng ln, ngm nhn ng ch gi nh mun ung tng li. ng ch gi li hi: - ng bo nh cha? - Nh ri, nh ri. ng ch gi cn dn thm v vic phng gian, chng gic, cch gi ba khng (khng nghe, khng thy, khng bit). Cuc mit tinh kt thc, ng ch gi cng ti v ch Chi tr v. Dc ng ng ch gi bo ti: - Ln sau ni chuyn u, phi hiu r trnh dn ni y, phi ni lm sao cho thit thc, ng bo d hiu, d nh th ng bo mi theo mnh c. Ti v ch Chi u vng li. Ti ch r, ch cho ng ch gi i khut, ti mi bo ch Chi: - c mt bi hc thm tha. Khng r ng ch gi ngi Kinh hay ngi Th. Trch trong cun K chuyn Bc H Sd, T.4, tr.30 10- [46.] Ch tch nc cng khng c c quyn u nm 1946, c nc ta tin hnh cuc Tuyn c bu Quc hi u tin. Gn n ngy bu c, ti H Ni - l ni Bc H ra ng c - c 118 Ch tch U ban nhn dn v i biu cc gii hng x cng b mt bn ngh: Yu cu c H Ch Minh khng phi ra ng c trong cuc Tng tuyn c sp ti. Chng ti suy tn v ng h vnh vin c H Ch Minh l Ch tch ca nc Vit Nam Dn ch Cng ho. T nhiu ni trong c nc, ng bo vit th ngh Bc khng cn ra ng c mt tnh no, nhn dn c nc ng thanh nht tr c Bc H vo Quc hi. Trc tnh cm tin yu ca nhn dn, Bc vit mt bc th ngn cm t ng bo v ngh ng bo cho Bc thc hin quyn cng dn ca mnh: Ti l mt cng dn ca nc Vit Nam Dn ch Cng ho, nn ti khng th vt khi th l ca Tng tuyn c nh. Ti ra ng c H Ni nn cng khng th ra ng c ni no na. Xin cm t ng bo c lng yu ti v yu cu ton th ng bo hy lm trn nhim v ngi cng dn trong cuc Tng tuyn c sp ti. Sau ngy ho bnh lp li, c ln Bc i thm mt ngi cha c, v s ch tr ra n v khn khon xin Bc ng ci dp khi vo trong cha. Bc khng
-24-

ng v lng l lm ng nhng quy nh nh khch thp phng n l cha. Trn ng t cha v, khi vo n thnh ph, xe Bc n mt ng t th va lc n bt. S ph ng, xe dng lu, ng ch bo v nh chy li ngh ng ch cng an giao thng bt n xanh Bc i, Bc hiu ngn li: - Cc ch khng c lm th, phi tn trng v gng mu chp hnh lut l giao thng. Khng c bt lut php ginh quyn u tin cho mnh. Nguyn Dung, trong Bc H vi chin s, tp 1 Nxb QND, H Ni, 2001 [76.] Khng ai c vo y Sch H Ch Minh bin nin tiu s, tp 10, do Vin Nghin cu ch ngha Mc - L nin v t tng H Ch Minh bin son, Nh xut bn Chnh tr quc gia n hnh nm 1996, trang 334, c on: Ngy 27 thng 4 nm 1969, Ch tch H Ch Minh nghe hai ng ch: L c Anh v Chu Huy Mn bo co cng vic, sau Ngi mi hai ng ch li n cm vi Ngi. Sng hm y, Ch tch H Ch Minh i b phiu bu Hi ng nhn dn cp huyn, x, Ngi b phiu ti hm phiu s 6, n v 1, tiu khu 1, khu ph Ba nh, H Ni, t ti Nh thuyn H Ty. Khi Bc H n, trong Nh thuyn c nhiu c tri ang b phiu. T bu c thy Bc n, ra hiu ng bo tm dng v to iu kin Bc b phiu trc. Bit , Bc ni sng phng: - Ai n trc, vit trc, Bc n sau, bc ch. Bc ch cho n hng mnh, mi nhn phiu v vo bung phiu. Nh bo Ma Cng cht ngh l hnh phc mt i ca ngi lm bo, c hi ngn nm c mt v vi gi my ln bm, rt nhanh, Ch tch H Ch Minh ly tay che phiu li, ni vi Ma Cng: - Khng ai c vo y. y l phng vit phiu kn ca c tri. Phi m bo t do v b mt cho cng dn. Nh bo bung my, nhng vn thy hnh phc. Theo li k ca cc ng ch gn Bc, trc khi i bu c Bc khng cho ai gi c, Bc ni: - y, ng c lnh o Bc nh. Bc khng bit ng u hng dn danh sch ai, xo ai u nh. a l lch ca nhng ngi ng c y Bc xem. C ch no d bui ng c vin trnh by kin vi c tri, ni li Bc cn nhc, Bc t bu. Theo Nguyn Vit Hng Sd, tr. 83 11- [94.] Tm lng Bc H vi chin s. i vi chin s l nhng ngi hy sinh nhiu nht cho dn tc, Bc H thng dnh cho anh em s chm lo, sn sc n tnh, chu o nht.

-25-

Ma ng, thng anh em chin s rt mt rng ni hay bng bin, Bc em tm o la ca mnh c ng bo tng, bn u gi ly tin mua o m gi cho cc chin s. Bc thng ni: Chin s cn i kh, ti n ngon sao c!. Chin s cn rch ri, mnh mc th ny cng y lm ri!. Ma h nm y (1967), tri H Ni rt nng. Sc kho ca Bc H km, thn kinh tui gi cng suy nhc, d b tot m hi, t m, c ngy phi thay my ln qun o, c khi hong ti ch, ri li thay ngay. Bc khng cho dng my iu ho nhit . Bc bo: mi n mi hi lm, Bc khng chu c! (Bc khng dng nn ni vy thi, ch my c nt x thm). Thy tri oi bc qu, Bc ni vi ng ch V K: - Nng nng th ny, cc ch b i trc phng khng trn nc hi trng Ba nh th chu sao c? Cc ch y c nc ung khng? Ch th ln tm hiu xem th no, v cho Bc bit. ng ch V K ln, c bit trn c mt t sng my 14 ly 5. ct s si, nu ch bn vo th ch c hy sinh, rt nguy him. Tri nng chi, ng mt lc m hoa c mt. ng ch V K hi: - Cc ng ch c nc ngt ung khng? - Nc ch thng cn cha c, ly u ra nc ngt! - Di hi trng thy c nc ngt c m! - y l dnh cho cc ng b n hp mi c ung, cn bn ti ly u ra! ng ch V K v ni li vi Bc, Bc gi in ngay cho ng ch Vn Tin Dng: - Sao cc ch khng lo nc ung cho cc chin s trc phng khng? Nghe ni sng trn nc hi trng Ba nh rt s si, ch phi lo sa ngay m bo an ton cho chin s trong chin u! Sau Bc bo ng ch V K i ly s tit kim ca Bc, xem tin tit kim ca Bc cn bao nhiu. Ti sao Bc c tin tit kim? Lng Bc cao nht nc, nhng hng thng cng ch tiu. Mi chi ph cho sinh hot ca Bc, t ci chi lng g, u ghi vo lng c. Tin tit kim ca Bc l do cc bo tr nhun bt cho Bc. Bc vit bo nhiu, c nm hng trm bi. Cc bo gi n bao nhiu, vn phng u gi vo s tit kim ca Bc. Trong khng chin chng thc dn Php, Bc cng c tin tit kim. n dp Tt Nguyn n, Bc li em chia cho cn b cc c quan chung quanh Bc, mua ln n xun. ng ch V K xem s v bo co: - Tha Bc, cn li tt c hn 25.000 ng (lc l mt mn tin rt ln, tng ng vi khong 60 lng vng). Bc bo:
-26-

- Ch chuyn ngay s tin cho B Tng tham mu v ni: l qu ca Bc tng mua nc ngt cho anh em chin s trc phng khng ung, khng phi ch cho nhng chin s Ba nh, m cho tt c cc chin s ang trc trn mm pho khp min Bc. Nu s tin khng th yu cu a phng no c b i phng khng trc chin gp sc vo cng lo! V sau, B T lnh Phng khng Khng qun bo co li cho Vn phng Ph Ch tch bit: S tin ca Bc mua nc ung cho b i phng khng, khng qun c mt tun! Trn c Hiu (theo li k ca ng ch V K) Trch trong Bc H, con ngi v phong cch Tp 1, Nxb Lao ng, H.1993 [48.] Tng tiu chun cho chin s Nm 1952, khi vng t do c m rng sau nhiu chin dch ln cc i on ch lc c thnh lp. Chnh sch thu nng nghip c ban hnh, nhn dn nhiu vng ra sc ng gp thu nng nghip nui qun. Bc ngh tng gp i tiu chun cho b i (lc chin s c tiu chun 1 kg go/ngy, k c n v tiu vt), cn b th c hn. Ch trng c ph bin ti Tng cc Hu cn v Cc Qun lng. Cc ng ch qun lng nhiu ln lm n trnh Bc, cn c vo thc t thc c trong kho v tnh ton cn i vi B Ti chnh, th tng gp i cho cn b t trung i ph tr ln, cn chin s th thm hai lng, tc l mi ngy c tiu chun 1,2 kg go. Ti thy nhiu m Bc thao thc v vn ny. C ln n phin ti trc, Bc hi: Sc trai nh ch mi ba n my bt cm th no?. Lc y n ung chng c g, ch yu l cm. Ti hiu tm trng Bc hi l c , nn tha thc: - Tha Bc, nh sc chu mi ba n 5 bt mi no. - 5 bt cm phi mt b b y go l 0,33 kg, ngy ba ba, ring n l 1kg ri. Vo mt m thng Chp nm , tri rt nh ct tht. Ti thu mnh trong chic o d chin li phm ng di nh sn ca Bc. nh n trn sn nh vn sng. Khong 1 gi sng g c ting lp xp trn sn na, ti on Bc li suy t iu g, xung hi ti y. ng nh d on, ch hn mt pht sau Bc ng cnh ti, Bc a cho ti mt iu thuc l ht cho rt ri hi: - Ch n cm chiu lc my gi? - Tha Bc lc 5 gi ri ! - Ch i cha? Bit l khng th ni di Bc c, ti th tht: - Tha Bc i ri ! Bc vui hn ln nh tm ra mt vt qu v ni - ging ni y thng yu.
-27-

- ng ri, ch bo v hu phng m lc ny i, th cc chin s cng n, phc kch qun ch, vo lc ny chc chn s i gp i. Vy mi ch ch c 1,2 kg go th nh gic sao ni. Bc ln sn ri quay li rt nhanh a cho ti mt bp ng np luc rt to. - Phn ca ch y, ch n i cho i lm nhim v. Ti bit khng th t chi, nn cm bp ng n, trong bng vn bn khon khng bit m nay Bc n g cha? Khi nh sn tt n, ti lic nhn ng h th 2 gi sng. Nhng g din ra tip th ti khng r, ch bit rng u thng sau cc chin s bo v chng ti cng c tng tiu chun 2 kg go/ngy. H V, theo li k ca ng ch Ma Vn Trng, Trong Bc H vi chin s, tp 2 - NXB QND, H Ni, 2001 [92.] Ch ng c au khng? Vo u nm 1954, tit tri sang xun, nhng Vit Bc vn cn rt. Gi Bc thi mnh, ma phn lm rm gy nn ci lnh but, Bc vn lm vic rt khuya. Bc khoc chic o bng c, ming ngm iu thuc l thnh thong li hng ln, ting my ch lch tch, lch tch u u Tri lnh, nhng c ng gc bn Bc, ti thy lng mnh nh c si m ln. Ti nh bc chn i vng quanh ln. Mt ln va i, va ngh, ti b tht chn xung mt ci h trnh my bay. Ti ang tm cch ln khi h, cht nghe c ting bc chn v pha mnh. C ting hi: - Ch no ng y? Cha kp nhn ra ai, th ti thy hai tay Bc lun vo hai nch, chm ru ca Bc chm vo m ti. Ti c trn tnh li ni mt li th git mnh khi thy Bc khng khoc o bng, Bc i tt, mt chn c guc, mt chn khng, nc mt ti tro ra. Va ko, Bc va hi: - Ch ng c au khng? Bc s khp ngi ti, nn chn, nn tay ti. Ri Bc ni: - Ch ng th au lm. Ch c ngi xung y bp chn cho au. Ngi xung! Ngi xung! Ti bng hong c ngi, khng tin tai mnh na. C tht l Bc ni nh vy khng! Bc i! Bc thng chng chu qu! Ti tr li Bc: - Tha Bc, chu khng vic g . Ri ti c gng bc i Bc yn lng. Bc ci hin hu v cn dn: Bt c lm vic g ch cng phi cn thn. Ri Bc quay vo. Ti ng nhn theo Bc cho n lc li nghe ting my ch ca Bc ku ln lch tch, u u trn nh sn gia m Vit Bc. ND (theo li k ca Ng Vn Ni) Trch trong Bc H, con ngi v phong cch
-28-

Tp 2, Nxb Lao ng, H.1993 [75.] Cu chuyn v 3 chic ba l Trong nhng ngy sng Vit Bc, mi ln Bc i cng tc, c hai ng ch i cng. V s Bc mt, nn hai ng ch nh mang h ba l cho Bc, nhng Bc ni: - i ng rng, leo ni ai m chng mt, tp trung vt cho mt ngi mang i th ngi cng chng mt. C phn ra mi ngi mang mt t. Khi mi th c phn ra cho vo 3 ba l ri, Bc cn hi thm: - Cc ch chia u ri ch? Hai ng ch tr li: - Tha Bc, ri ! Ba ngi ln ng, qua mt chng, mi ngi dng chn, Bc n ch ng ch bn cnh, xch chic ba l ln. - Ti sao ba l ca ch nng m Bc li nh. Sau , Bc m c 3 chic ba l ra xem th thy ba l ca Bc nh nht, ch c chn, mn. Bc khng ng v ni: - Ch c lao ng tht s mi em li hnh phc cho con ngi. Hai ng ch kia li phi san u cc th vo 3 chic ba l. Trn Th Li (su tm) Sd, tr. 82 [77.] Bt ch x i ng ch lin lc i cng vn 10 gi m mi n. Bc gi mang ra mt bt, mt tha con. Ri Bc em bt ch u en, ng phn, m anh em phc v va mang ln, x mt na cho ng ch lin lc. - Chu n i! Thy ng ch lin lc ngn ngi, li c ting ng hng bn ngoi, Bc gic: - n i, Bc cng n Cm n Bc, ng ch lin lc ra v. Ra khi nh sn, xung sn, ng ch cp dng bm vo vai anh lnh thng tin: - Cu chn qu. C ngy Bc c bt ch bi dng lm m m cu li n mt mt na. - Kh qu, anh i! Em c sung sng g u. Thng Bc, em va n va rt nc mt, nhng khng n li s Bc khng vui, m n th bit chc l cc anh mng m ri Theo Thy Xun, Sd, tr 85. 12- [52.] Cc ch c bo khng? ng c bt tay chng ti v hi: - Cc ch l t v thn y? - D.

-29-

ng c lin ch tay vo cc ng ch cng i, ni: - Cc ch y l Gii phng qun. Lu nay ba ting Gii phng qun c sc thu ht mnh lit i vi ti. Hng ngy c ng trn , hng v dy ni Tam o, ti ao c sao c cnh bay ti chin khu Tuyn - Thi m sng cuc sng chin u v t do trn y. Ti nhiu ln ngh cp trn cho thot ly tham gia Gii phng qun, nhng cha c. Gi y trc mt ti l nhng con ngi y ang ti ci bt tay mnh. Ti khng sao nn c cm ng trc nhng ng ch mi gp ln u ny, c bit l c gi trong on. Sau pht cho hi, chng ti mi ng c v tr s t v ca chng ti trong thn. Ti cng thn, ng c dng li xem cc khu hiu k trn bc tng. Cht nhn thy hng dy c cng trc cng thn, ng c bng nhin hi: - Sao cc ch lm c ca ta nh hn c ca cc nc ng minh? Chng ti cng nhn ln, th ra c ca ta nh hn c ca cc nc ng minh tht! Mt ng ch trong chng ti tha vi c: - D, giy v giy vng nhn dn ta mua lm c nhiu qu nn thiu ! V mun cho , nn chng chu phi ct b i mt cht . - Khng nn - ng c kh lc u v bo. Cc ch phi hiu l: Cch mng thnh cng, nc ta ginh c c lp v ngang hng vi cc nc khc, v vy c ca ta phi bng c ca cc nc. C th mi t r ch t cng, t trng ca mnh. Chng ti u vng li, mt ng ch t v vi tro ln ly dy c xung sa li. V ti tr s ca i t v (ni l tr s, tht ra ch l mt ngi miu gn nh lng ti, c ngi miu by gi ch c 2 ci phn chng ti ngh mi khi i tun tra, canh gc v; s d chng ti chn ni y l ct yn tnh v ch n ti s chuyn sang a im khc), ti vi i ln trc, toan tri chiu, nhng ng c gt i v thn nhin ngi xung phn. Hai ng ch Gii phng qun cng anh em t v chng ti gc pha ngoi. S cn li th vo ngh chic phn k bn. Ti mang b tr ti. Quen nh tip khch nh, ti toan rt nc ra chn. ng c bo: - Chu c y, ai kht s rt ung, khng nn rt sn. Ti vng li. ng c li hi: - Cc ch c bo khng? - D, c . Ti vi mang ti cho ng c t bo C gii phng chng ti va mua ban sng. ng c ch u bi ri giao cho mt ng ch Gii phng qun c, cc ng ch khc cng ngi quy qun lng nghe. ng c va nghe, va thnh

-30-

thong ghi g vo s tay. C lc ng c dng li, nu cu hi cc ng ch Gii phng qun nu kin, ri c ging gii thm sau mi cho c tip. K chuyn Bc H Sd, T.4,tr.17 [95.] Cc ch Bc thuyt minh cho. Khi cn hot ng chin khu Vit Bc, Bc thng xem phim cng cc ng ch phc v trong c quan. l nhng gi pht, Bc chu thoi mi sau hng tun, hng thng lm vic trong nhng hon cnh thiu thn, cng thng. Mt ln, my chiu phim chy u u, trn mn nh din ra nhng cnh ni tip nhau, ting i thoi ca cc nhn vt si ni, nhng ngi xem th khng ai hiu g c, v l phim nc ngoi m khng c thuyt minh. Nh bit r yu cu ca mi ngi, Bc hi ng ch ph trch chiu phim: - Sao ch khng thuyt minh cho mi ngi nghe? ng ch ph trch tha vi Bc l phim mi nhp v, khng c bn thuyt minh i km. Nhng v thc hin lch chiu phim do c quan quy nh nn c thc hin chng trnh Vi n ci n hu, Bc ni: - Ch Bc thuyt minh cho Bc cm micr, tm tt on phim va chiu v trc tip thuyt minh ht b phim. Mi ngi cng thm mn phc Bc. Ho bnh lp li, c quan ca Bc chuyn v H Ni. Lch chiu phim trong c quan Bc vn c duy tr. Thng vo ti th 7, ti phng ln ngi nh Ph Ch tch c chng trnh chiu phim. Ti y, nghe thy c phim hay, ngi xem kh ng. ng gi, Bc ti. Ngi ra hiu cho mi ngi ngng v tay ri nhanh nhn ngi vo gh. Mt s chu nh tu tt quanh Bc. Bui chiu phim: Hong t Cc bt u. Mi ngi trt t theo di phim. Song ln ny, ng ch thuyt minh cha xem trc, nn nhiu on li thuyt minh v hnh nh khng n nhp vi nhau. Ngi xem kh theo di. C ngi x xo, phn nn Nhiu ngi quay li ch t my chiu c ch i Hiu r hon cnh, Bc bo ng ch thuyt minh: - Ch thuyt minh nh vy lm mt c ci hay ca b phim. Ch Bc thuyt minh cho. Ni ri, Bc cm micr chm ch theo di hnh nh, lng nghe i thoi v thuyt minh trc tip b phim Php ny. Mi ngi chm ch theo di. C lc Bc gii thch thm. Li thuyt minh r rng, ngn gn. Ging Bc m p gi cm Ngi xem hng c ln mn nh.

-31-

Cnh cung in huy hong ca nh vua Hong t bn cung chn v. Mi tn trng mt con Cc. Cc ni ting ngi. Nng Cc yu cu hong t a mnh v Cung. Hong t bun b v phi sng chung vi nng Cc. Song c iu l l, t khi chung phng vi nng Cc, hong t c n nhng ba n ngon hn yn tic trc y, nh ca lun lun c ngn np sch, p. Hong t b mt theo di. Cui cng, nng Cc hin nguyn hnh l mt c gi p, duyn dng. T hai ngi sng cuc i hnh phc Phim kt thc. Nh thng l, mi ngi hng v Bc ch i mt li, mt ca Bc, Bc hi mi ngi: - Phim c hay khng? - D, hay lm ! Mi ngi ng thanh tr li. Bc li hi: - Hay v sao? V khng i cu tr li, Bc gii thch lun: - Hay v c ni dung tt. Cu chuyn rn mi ngi mun c la i hnh phc, th ng qu l thuc vo hnh thc bn ngoi; cn phi c ci p bn trong, ci p bn cht, v phm gi con ngi. Cc ti t ng kho, mu sc p, tnh tit hp dn Ngi xem hm y hiu thm v ni dung phim, v Bc. Lm vic g Bc cng em li iu b ch cho mi ngi, phc v mi ngi Nguyn L Trch trong Bc H, con ngi v phong cch Tp 3, Nxb Lao ng, H.1993 13- [53.] Cc ch ni c l nhng cha hp l Cc ng ch B Chnh tr u tham gia kin u gi li cho Bc. Bc xem v bo ng ch V K ly bn ca ng ch Trng Chinh lm bn gc, v bn ny c nhiu kin thit thc, sau b sung cc t nhng bn ca cc ng ch khc. Sa xong Bc cho i nh my li v ngy 30/1 mi ng ch ph trch tuyn hun sang cng Bc sot li ln cui. ng ch tuyn hun c xong, ci gng, ni: - Tha Bc, so vi bn bn Tuyn hun gi sang, Bc sa li hu ht . Bc ci lng: - Bc c sa nhng cc chnh trong bi Bc c sa u. ng ch ph trch tuyn hun tha: - Tha Bc, cn b ng ta ni chung l tt. Ch c mt s t thoi ha bin cht. Bc t u nh vy th mnh qu, xin Bc a v Nng cao o c cch mng ln trc, v Qut sch ch ngha c nhn xung sau ! Bc quay sang hi ng ch V K: - kin ch th no? ng ch V K tha vi Bc l ng vi ngh ca ng ch tuyn hun. Nghe xong Bc ni:
-32-

- Cc ch c l, nhng cha hp l. Bc mun hi iu ny. Gia nh cc ch tit kim mua c mt b bn gh v ging t mi. Vy trc khi b vo phng, cc ch c khnh c ra qut sch s hay c rc bn thu m k bn gh, ging t mi vo? Ngng mt lt, Bc tip: - V cc ch l a s. Bc ng nhng b, i li u Nng cao o c cch mng, qut sch ch ngha c nhn, nhng trong bi dt khot gi nguyn : Qut sch ch ngha c nhn, nng cao o c cch mng. K chuyn Bc H Sd, T.4,tr.19 [54.] Ch ni ng, nhng cha Nghim ngh nhn chng ti mt lt, Bc li hi: - Ha bnh lp li, nhim v ca cc ch l g? ng ch Tn, cn b i i, p: - Tha Bc, b i chng chu phi tip tc cng nhn dn tr gian, tch cc sn xut v tch cc hc tp qun s, chnh tr, vn ha. Ring on chng chu c nhim v bo v Trung ng ng, Chnh ph ti H Ni . Bc gt u: - Ch ni ng, nhng cha . Cc ch cn phi cng nhn dn u tranh thc hin ci cch rung t, tng gia, chng i, chng lt. Phi xy dng qun i ln mnh bng cch hc tp chnh tr, vn ha, qun s cho gii v sn sng chin u. Phi phng mi m mu, th on ca k ch. Sau khi gii thch cn k v Hip nh Gi-ne-v, Bc li hi mt ln na: - Cc ch cn g thc mc na khng? K chuyn Bc H Sd, T.4, tr.24 [55.] Ch tr li cho r hn! Sau khi thm xong khu nh , chng ti a Bc ti hi trng, ng thi cng l cu lc b ca n v. Thy nn gch trong hi trng c anh em lau rt sch, Bc ci dp ngoi thm, i chn khng vo hi trng. Chng ti cng lm theo Ngi. Thy vy, Bc bo: - Nn ci g lau chn, va sch nh, va p mt. Bc vo trong hi trng, Bc a mt nhn chung quanh mt lt, xem cch b tr hi trng v phng c sch. Sau , Ngi ln lt xem cc bc v v bch bo ca cc chin s. Bc ch nhng bi ni v kinh nghim hc tp qun s, chnh tr, vn ha, thnh tch tng gia Bc khen: - Cc bc v v bch bo u tt, nhng thiu mc ph bnh! Ti gia hi trng, Bc nhn ln khu hiu di nh Ngi v bo: - Ch vit p. Nhng l nhng ch g? - Ni xong, Bc lin c H Ch tch mun nm. Ph bnh m chng ti vn khng sao nhn c ci. Bc cng ci. ui mt ca Ngi nheo hn li, chm ru rung rung.
-33-

- Tha Bc, chng chu vit khu hiu H Ch tch mun nm y ! S v nh du s gim mt m thut nn vit nh th . - l li ng ch Minh, ngi chin s va tng qun nm 1961. Ln u gp Bc, thy Bc c khu hiu nh th, Minh tng Bc c tht, vi trnh by li. Bc nhn Minh, u ym hi: - Ch bao nhiu tui? - Tha Bc, chu 18 ! - Ch nh lm g? Gia nh hin nay th no? - D, chu nh i hc v gip b m chu lm trong hp tc x ! B chu trc l c nng, sau Cch mng thng Tm i b i, mi phc vin nm 1959 ! - Ch hc lp my? - D, chu hc lp 9 Bc ch vo bn Vit Nam treo trn tng v bo Minh: - Chu ch cho Bc xem m mu M - Dim dng cht c ha hc min Nam Vit Nam nh th no, tc hi ra sao? Minh tr li xong, Bc gt u t v hi lng: - Ch hiu ng! Nn lm cho anh em khc cng hiu nh mnh. Nhc Minh xong, Bc quay li hi ti: - Lc nh ch lm g? - Ngy b chu i cho a ch, ln ln c ngi anh xin cho vo hc vic nh my xe la Gia Lm. Khng chin chu tham gia i ngha qun Hng H, ri sau chuyn sang s on Qun tin phong ! Bc quay li hi Minh: - Ch ngh nh th no khi thy mnh hc ht lp 9 v trung on trng ca ch trc lm cng nhn? Minh suy ngh c v kh khn, i lng my thanh thanh nhu li. M li bng ln. Cui cng Minh tr li gng: - Tha Bc, l nh c s lnh o ca ng v qun i ta tin ln chnh quy hin i ! C ting x xo, Bc ra hiu gi trt t ri ch thng s Bnh, ngi chin s tnh nguyn: - Ch tr li cho r hn! Rp chn ng nghim li, v t tin, Bnh tha: - l bn cht ca ch ta, mt khc cng ni r qun i ta l ca qun chng nhn dn lao ng, cng nng l ch lc ca cch mng. - Ch hc lp my? - Bc hi tip ng ch Bnh. - D, chu hc lp 5 ! - Bnh hi thn, thanh minh thm: Chu vo b i mi c hc ! Bc dn:
-34-

- Hai ch cn hc tp ln nhau, gip nhau cng tin b. K chuyn Bc H Sd, T.4, tr.24 14- [58.] c Bc i tn. - Sao ch li tn l Thu? Khng nn ni xc ng. Thu lng ngi i, nc mt tro ra. Bc a cho Thu mt chn nc, Thu nghn ngo k li vi Bc tnh cnh ring ca mnh. Nh Thu ngho lm. Lc nh Thu c cha m t tn l thng cu Ny. Thu cng bit rng tn khng hay, nhng quanh xm, bn tr cng cnh ngho nh Thu, tn cng xu vy thi. Ch c con nh giu mi c tn p! Ri n nm 1945, m Thu cht i, cha Thu phi bng b dt du con ngc dng sng Lam, sang tn bn Lo kim sng. C cc qu, khng nui ni cc con, cha Thu phi bn cc em cho nh giu. Cn Thu th lang thang tht tha tht thu, u ng x ch kim n. Cng t , ngi ta quen gi n l thng Thu v th l ci tn thng Ny m cha m n t ra cng mt nt. Vo b i, chin u dng cm, tr thnh Chin s thi ua, Thu vn gi ci tn c. Lng nghe Thu k xong, Bc rt xc ng. Ngi cm tay Thu v ni: - Bc chu ta lm cch mng xo b kip sng c, xy dng cuc i mi, ch nn t tn mi th hin s thay i ca cuc i mnh. Bc ngng li, nhn cc chin s mt lt. Cc chin s, nht l Thu, cng nhn Bc chm ch ch i. Bc ni tip: - T nay ch Thu s tn l Tho. Nh th va gi c vn c, li c ngha hiu tho vi nhn dn. Thu cm ng v sung sng nhn tn mi: Nguyn Vn Tho. Sau ng ch Tho, gp ng ch Thi Don Thip. Bc li hi: - Sao tn ch li nh tn con gi vy: Cu hi ca Bc lm Thip xu h. - Tha Bc, chu khng r ! Bc ni: - Cc c t tn l c lm v bao gi cng gii thch cho con chu nghe ngha tn ca mnh. - Tha Bc, chu nghe cha m chu ni l v him hoi, lc mi sinh chu li gy yu v trng nh con gi, nn mi ly tn con gi t tn cho chu ! Bc ci v ni: - , th mi ng - Bc nhn Thip v ni tip - By gi ch l chin s bo v - chin s bo v th khng nhng phi dng cm, cnh gic, thng minh, tn tu, m cn phi lch thip na. Cho nn i tn Thip thnh tn Thip l hn.

-35-

Thip phn khi nhn ngay ci tn mi m Bc va t cho: Thi Don Thip. Trch trong cun K chuyn Bc H Sd, T.4, tr.33 [60.] Nhn tn mi. Mt ng ch trong chng ti hi Bc: - Tha Bc, chng chu ngh mi vn cha r ti sao phi nh trng k, v nh trng k th hi ngi, hi ca lm! Bc phn tch cho chng ti r cc mt li hi, ri ly mt v d: - Sc ta lc ny nh trai mi su, m gic nh mt lo gi qu quyt, c c. Nu ta cy sc nh ba sao chc thng c! Phi va nh va nui sc cho mnh ln ln. Khi sc kho, gic suy yu, gi ci, ta mi la th qut ng, nh vy c chc thng khng? Bc dng li nhn chng ti. V khi thy chng ti nhn thc c, Bc kt lun: - V vy mi ni trng k khng chin nht nh thng li. Sau , Bc bo chng ti: - Cc ch y mi ngi mt tn, kh gi, d l b mt. d gi, gi b mt v cng th hin quyt tm khng chin ca chng ta, t nay Bc t cho cc ch tn mi theo cu Bc va ni. Cc ch c ng khng? - D! - chng ti u phn khi nhn tn mi. Bc ch vo ti v ln lt t tn cho tng ng ch. T tm anh em chng ti c tn mi l: Trng, K, Khng, Chin, Nht, nh, Thng, Li. Trch trong cun K chuyn Bc H Sd, T.4, tr.40 15- [64.] Bi th ni ting ca Bc H cn dn thanh nin c ra i nh th no. i thanh nin xung phong cng tc trung ng u tin thnh lp ngy 15/7/1950 theo ch th ca Trung ng ng v H Ch tch. Sau khi phc v chin dch Bin gii, i c giao nhim v bo v tuyn ng quan trng: Cao Bng - Bc Cn - Thi Nguyn. i c t chc thnh nhiu Lin phn i ri qun dc tuyn ng v nhn nhim v bm tr nhng ni him yu. Lin phn i TNXP 321 ca chng ti c nhn trng trch bo v cu N C (thuc huyn Bch Thng, tnh Bc Cn), nm trn tuyn ng t th x Bc Cn i Cao Bng. Cu N C lc ny khng nhng tr thnh mc tiu nm bom bn ph ca my bay ch, m cn c nguy c b nc l cun tri. Trung tun thng 9/19501, chng ti c tin bo c ng ch Trn ng Ninh, Ch nhim Tng cc Cung cp (nay l Tng cc Hu cn) s n thm n v. m hm , chng ti t chc la tri trong rng N Tu n khch. Va trng thy nh n pin thp thong t ngoi ca rng i vo, on l khch n, ti cho anh ch em v tay hoan h: "Hoan h ng ch Trn ng Ninh". Khch vo ti ni, nh thn nhn li, tt c chng ti u sng s trc nim hnh phc tht bt ng: Bc H n thm. Hng ng ca chng ti tr nn xo
1

H Ch Minh ton tp, Nxb Chnh tr Quc gia 1995, T.6, tr.95

-36-

ng, nhng do vic gi b mt n su vo thc tng ngi nn trong hng ng cng ch truyn i nhng ting reo khe kh: "Bc H! Bc H!". R rng Bc ang trc mt m chng ti c ng nh mt gic chim bao! Bc vn gin d vi b qun o b ba mu nu, chic khn qung c che kn c chm ru. i bn cnh Bc l ng ch Trn ng Ninh. Bc ti ci nhn chng ti v gi tay ra hiu: - Cc chu ngi c xung. Chng ti u rm rp nghe theo li Bc, im lng ngi xung. Nhng cu u tin Bc hi chng ti l nhng li hi thm n cn v tnh hnh i sng ca n v. Bc hi: - Cc chu n ung c no khng? - Tha Bc c ! - Cc chu c mui n khng? - Tha Bc ! - Qun o, chn mn, thuc phng bnh cha bnh c khng? - Tha Bc ! Qua n ci hin hu trn nt mt ca Bc, chng ti thy Bc bit tha l chng ti ni di Bc vui lng. Bc c ng ch Ch nhim Tng cc Cung cp bo co y v ch cp pht lng thc, thuc men, qun trang cho TNXP cn thiu thn. Bc li hi: - Cc chu c bit ng Lao ng Vit Nam khng? - Tha Bc c ! Sau Bc li hi tip: - ng Lao ng Vit Nam vi ng Cng sn ng Dng khc nhau im no? Mt s ngi trong chng ti c Bc kim tra trc tip tot m hi, nn tr li rt lng tng. Sau bng nhng cu ngn gn, Bc truyn t tinh thn Ngh quyt i hi ng ln th II va mi hp v vic i tn ng Cng sn ng Dng thnh ng Lao ng Vit Nam. Tip Bc nhc nh: - Ln sau ci g khng bit cc chu phi ni khng bit, khng bit m ni bit l giu dt. Ri Bc t ngt hi tip: - o ni c kh khng? Chng ti ai cng d dt khng dm tr li o o nh trc na. Th l Ngi tr li: kh, ngi s ni kh b cho l t tng ngi kh nn tr li khng kh. Tr li xong m c nm np s Bc hi thm. Bc cha kt lun m hi thm chng ti:

-37-

- C ai dm o ni khng? V ch nh mt i vin gi ngi ngy trc mt Bc, ng ch ny mnh dn ng ln tha: - Tha Bc c ! TNXP chng chu ngy ngy vn ang o ni m bo giao thng y ! (Hi by gi chng ti o ni bng cuc, xng, khng c c gii ho nh by gi). Nghe xong, Bc ci: - o ni khng kh l khng ng, nhng kh m con ngi vn dm lm v lm c. Ch cn ci g? Chng ti bnh tnh, ly li c tinh thn v mnh dn hn ln, thi nhau gi tay ln pht bit, c ngi tr li "cn quyt tm cao", c ngi "cn kin gan bn ch", "cn vt kh vt kh", c ngi "cn xung phong dng cm", ton l nhng khu hiu hnh ng ca TNXP chng ti hi . Bc ng vin chng ti: - Cc chu tr li u ng c: Tm li vic g kh my cng lm c, ch cn quyt ch. Tc ng ta c cu: "C cng mi st c ngy nn kim". ghi nh bui ni chuyn ca Bc chu ta hm nay, Bc tng cc chu my cu th: Khng c vic g kh Ch s lng khng bn o ni v lp bin Quyt ch t lm nn. c xong mi cu th, Bc li bo chng ti ng thanh nhc li. Cui cng Bc ch nh ti nhc li c bi th cho tt c n v nghe. Tht may mn, ti nhc tri chy khng sai ch no. Gia rng m khuya, di nh la bp bng, Bc cng chng ti ho nhp theo bi ca "Nhc tui xanh". Chng ti ht ho hng, say m. n khi bi ht c ht li ln th hai, nhn li th khng thy Bc u na! Bc xut hin v ra i nh mt ng tin trong chuyn c tch huyn thoi. m thanh nin chng ti ngn ng nui tic hi lu. Bi th ni ting ca Bc H cn dn thanh nin c ra i nh th . Rt mc mc, gin d nhng li v cng su sc. Bi th l ngun c v, ng vin lp lp TNXP chng ti lao vo cuc khng chin v kin quc. Sau ny mi khi gp kh khn, hnh nh ca Bc H v bn cu th ca Bc li c ti hin trong lng chng ti, tip cho chng ti thm sc mnh vt qua. Trch trong cun K chuyn Bc H Sd, T.4,tr.57 16- [66.] Cc chu ht c bi Kt on ch? Bc i v pha chng ti. Cc ng ch ban t chc ca nhc thy Bc, khch quc t v cc ng ch cng i ng qu, vi chy lo i tm gh cho Bc v cc i biu. Nhng gom gp li cng ch c chc ci, ai ngi, ai khng? Va lc , Bc nhanh nhn bc ti, hnh nh vic gii quyt linh hot cc kh khn d ln, d nh thnh thi quen i vi Bc. Bc ci vi chng
-38-

ti ri ngi ngay xung bi c pha trc. Cc i biu ng bn i sau u theo Bc m ngi c xung c. Ban t chc th pho, trt c mi lo. S gh t i chun b m ra tha. Anh Nguyn Hu Hiu ch huy chng ti trnh bi ca ngi ng v ca ngi Bc. Cha bao gi chng ti biu din trong trng thi say m n th! m hng bi ht ca ngi Bc cha dt, nim say m ca chng ti cha kp lng xung th Bc ng ln, tin v pha chng ti. Chng ti sung sng ch nghe ting ni hn hu ca Bc m phn ln chng ti ch c nghe qua loa truyn thanh. Nhng khng, Bc khng ni chuyn vi chng ti m n gn bc ch huy ri bc ln. V trc ni thch n mun reo ln ca chng ti, Bc cm ly a ch huy ca anh Nguyn Hu Hiu. Chng ti cng thch th khi thy cc ng ch bn xn xao kinh ngc. Nhiu v ng ln, ri tt c cng ng ln nhn Bc cho r hn. Cc ng ch bn ngc nhin l phi, v trong qu trnh hot ng ca Bc, mi ngi ch bit Bc tng tri qua nhiu ngnh ngh, nhng c ai nghe ni Bc ch huy dn nhc bao gi u, m y li l mt dn nhc giao hng hin i vi c khi hp xng ngt nghn ngi. Bc vn im tnh hi chng ti: - Cc chu ht c bi Kt on ch? V chng ti n v ht bi Kt on di s ch huy ca Bc. Bc khng ni li dy bo g khc i vi chng ti, Bc ch bt nhp cho chng ti ht bi Kt on; chnh l chng ti ht ln li dy bo ca Bc. Theo Vn Long (Nh th) [67.] Thanh nin phi gng mu trong on kt v k lut Ln no gp Bc, cu u tin Bc thng hi l: "Th cc ch c on kt khng, c thng yu nhau khng?" ri Bc dn: "Thanh nin phi gng mu trong on kt v k lut". C chi on ly li ni ca Bc lm ni dung tu dng. Mi khi c g va chm, km gn b vi nhau, anh ch em li rt n hn l cha xng ng vi li Bc dn, c anh ch em khc nc n v hi hn cha thc hin c theo ng li Bc. C ln Bc hi ti: "Trong chi on chu, c on vin no c t tng mun lm "ngi sao" khng?". Ti cn ang lng tng, Bc bo: "Biu din tht hay phc v nhn dn c nhiu l tt. Nhng nu c t tng mun lm "ngi sao" th ngi sao c khi t, c khi ln, lc ngi sao ln th li bun. Trong on chu c thanh nin no c t tng mun lm "ngi sao" th chu phi gip ". Ln cui cng ti c gp Bc l vo thng 7 Sau khi i din Php, , Angiri, Lin X, Trung Quc v, c on li c quy qun quanh Bc.
-39-

Ti l Ph trng on, nn cng c n gp Bc v bo co vi Bc l Angriri cng nh Php, , c mi ln tit mc ca ta hay, h v tay n v nh ht v h: Vit Nam - H Ch Minh, Vit Nam - in Bin Ph. Bc vui v bo: - Th l ngi ta hoan nghnh cc chu, cc chu c hch mi ln khng? (Bc a tay y mi ln). C on ci r v ai ny u hiu l Bc c rn bo. Xong Bc bo: "Ngi ta hoan h cc chu, hay hoan h Bc l ngi ta hoan h ca dn tc mnh, c dn tc Vit Nam anh hng". Theo Thu Qunh (Din vin ma) Sd, T.4, tr. 84 [69.] S ra i ca mt bi th Nhng nm u cch mng, trong hon cnh t nc cn nhiu kh khn, Bc phi chm lo trm cng ngn vic. Nhn dn ta ai cng lo cho sc kho ca Bc. Nhiu ngi vi t cch c nhn, tp th dnh thi gi n thm Bc B ph - ni v lm vic ca Chnh ph ta hi - thm sc kho ca Bc. Lc by gi, vic n thm v Ch tch nc khng n ni phi qua nhiu th tc phin phc rc ri. Nhn chuyn vo Thanh Ha c vic ring, n thi s Hng Phng ngh lm sao khi v phi c mn qu y ngha n thm sc kho ca Bc. Ti Thanh Ha c loi cam lng Giang ngon ni ting. Nh th lin chn mua chc qu v biu Bc. Ngi trn xe tr v H Ni, va kh kh m ti cam, va ngh n ngy mai vo Bc B ph gp Bc nn ni cu g, v ni th no cho phi php vi Bc. Hng Phng nhm ngay mt bi th: Cam ngon Thanh Ho vn dng Knh dng Ch tch t lng mn yu ng cay C tri nhiu Ngt bi tri tr iu t y Cng quc dn hng nhng ngy T do hnh phc trn y tri Nam Anh hng t mt giang san Lu danh thin c v vang ging ni. Sng hm sau, nh th cn thn gi cam vo giy p, trn trng chp li bi th ri n Bc B ph thm Bc. Va n cng, b lin c ng ch bo v ch ng vo phng lm vic ca Bc. Nhng lc Bc cn bn tip mt v khch nc ngoi phng tip khch. ng ch vn phng bo nh th ngi ch mt lt. Nhng nh th thy Bc bn qu, khng mun lm phin Bc, bn gi cam v bi th li ri xin php ra v. Sau khi tin chn ngi khch nc ngoi, Bc tr li vn phng v bit b khch v ri. Nhn gi cam v c bi th, Bc rt cm ng, nhng li
-40-

khng bit tn v a ch ca khch, Bc lin lm mt bi th ng Bo Ph n tr li. Bi th l "Tng cam": Cm n b biu gi cam Nhn th khng ng, t lm sao y n qu nh k trng cy Phi chng kh tn n ngy cam lai. Bi th by t li cm n, ng thi nhn nu ln bi hc o c t mt cu tc ng rt quen thuc v khng nh nim tin vo thng li sp ti. My chc nm qua, bi th i vo lng mi ngi, nhng t ai ch n chi tit b biu gi cam - mt chi tit gi cm hng cho s ra i mt bi th c gi tr ca Bc. Trch trong cun K chuyn Bc H Sd, T.4. tr. 104 17- [79.] Thi gian qu bu lm. Sinh thi, Bc H ca chng ta yu ci g nht, ght ci g nht? K cng hi kh tr li cho tht chnh xc, bi ta khng c thi quen "t bch" v kn o, nh vn l mt c im ca li ng x phng ng. Tuy nhin, theo di qua tc phm, hot ng v sinh hot i thng, iu ta c th thy r ci m Ngi ght nht, "ght cay, ght ng, ght vo tn tm" l cc thi quan liu, tham nhng, xa hoa, lng ph tin bc v thi gian ca nhn dn. mt mc khc, thp hn, nhng ngi c iu kin tip xc v lm vic vi Bc H, u thy r nht l Bc rt kh chu khi thy cn b lm vic khng ng gi. Nm 1945, m u bi ni chuyn ti l tt nghip kha V Trng hun luyn cn b Vit Nam, Ngi thng thn gp : "Trong giy mi ti y ni 8 gi bt u, by gi 8 gi 10 pht ri m nhiu ngi cha n. Ti khuyn anh em phi lm vic cho ng gi, v thi gian qu bu lm". Trong khng chin chng Php, mt ng ch cp tng n lm vic vi Bc sai hn mt 15 pht, tt nhin l c l do: ma to, sui l, nga khng qua c. Bc bo: - Ch lm tng m chm i mt 15 pht th b i ca ch s hip ng sai i bao nhiu? Hm nay ch ch quan, khng chun b y cc phng n, nn ch khng ginh c ch ng. Mt ln khc, Bc v ng bo phi i mt ng ch cn b n bt u cuc hp. Bc hi: - Ch n chm my pht? - Tha Bc, chm mt 10 pht ! - Ch tnh th khng ng, 10 pht ca ch phi nhn vi 500 ngi i y.

-41-

Bc qu thi gian ca mnh bao nhiu th cng qu thi gian ca ngi khc by nhiu, v vy thng khng bao gi bt c ai phi i mnh. Nm 1953, Bc quyt nh n thm lp chnh hun ca anh ch em tri thc, lc ang bc vo cuc u tranh t tng gay go. Tin vui n lm no nc c lp hc, mi ngi hi hp ch i. Bng chuyn tri t ngt, my en n n ko ti, ri mt cn ma dn dp, xi x, ti t, ti tri, hai ba ting ng h khng dt. Ai cng xut xoa, tic r: ma th ny, Bc n sao c na, tri hi qu. Gia lc tri ang trt nc, lng ngi ang tht vng, th t ngoi hin lp hc c ting r ro, ri bt ln thnh ting reo t c ting ma ngn, sui l: - Bc n ri, anh em i! Bc n ri! Trong chic o ma t sng nc, qun sn n qu u gi, u i nn, Bc hin ra gia nim ngc nhin, hn hoan v sung sng ca tt c mi ngi. V sau, anh em c bit: gia lc Bc chun b n thm lp th tri ma to. Cc ng ch lm vic bn cnh Bc ngh Bc cho bo hon n mt bui khc. C ng ch ngh tp trung lp hc mt a im gn ni ca Bc Nhng Bc khng ng : " hn th phi n, n cho ng gi, i tri tnh th bit n khi no? Th ch mt mnh Bc v mt vi ch na chu t cn hn c lp hc phi ch ung cng!". Ba nm sau, gia th H Ni ang vo xun, cu chuyn c thm mt on mi. Vo dp tt c truyn ca dn tc, hng trm i biu cc tng lp nhn dn th tp trung ti U ban Hnh chnh thnh ph ln chc tt Bc H. Sp n gi ln ng, tri bng ma nh trt. Gia lc mi ngi cn ang lng tng thu xp phng tin cho on i Bc khi phi ch lu th bng xch, mt chic xe u trc ca. Bc H t trn xe bc xung, cm i vo, ln lt bt tay, chc tt mi ngi, trong ni bt ng rng rng cm ng ca cc i biu. Th ra, thy tri ma to, thng cm vi kh khn ca ban t chc v khng mun cc i biu v mnh m vt v, Bc ch ng, t thn n ti ch chc tt cc i biu trc. Tht ng l mi hng tm ca mt lnh t sut i qun mnh, ch ngh n nhn dn, cho n tn pht lm chung, vn khng qun dn li: "Sau khi ti qua i, ch nn t chc iu phng linh nh, khi lng ph thi gi v tin bc ca nhn dn". Song Thnh (Theo li k ca ng ch Huy Vn) Trong cun "Bc H, con ngi v phong cch", NXB Lao ng, H. 1993, T.1. [110.] ng bin nhanh gic no cng thng. Nhn dp n cc ng ch min Nam ra thm min Bc vo dp Tt Nguyn n, Vn phng Trung ng ng t chc ba cm thn mt..

-42-

Cc ng ch v gia nh c mi n d ng . Ring cn thiu gia nh i tng V Nguyn Gip, Ban T chc c i mt lt Bc bo: ng gi ta i n cm, ai ti chm phn. ang lc mi ngi chun b nng cc th i tng V Nguyn Gip v gia nh ti. Bit chm, i tng mc d mc qun phc vn vi b hai chu nh khn trng bc vo phng. V ng ch cng chu ln theo sau vi v Thy i tng, Bc xem gi ri ni: Ch Vn chm 5 pht? i tng cng chm gi ? i tng vi t hai chu xung ri li trc Bc ng nghim ni: - Tha Bc, ring qun ch lc th c ng d dng. Song cn lc lng dn qun du kch ng o th ny c ng kh qu ! Bc ci v khen: - Gii! Ch ng bin nhanh nh vy, nu nm vng lc lng ca mnh th gic no cng thng. Ni ri Bc ch vo bn n: - Xung trn! Mi ngi cng ci c ln v theo Bc vo trn. Minh Hin Trch trong Bc H vi chin s Nxb QND, H.1994 18- [81.] Bc c phi l vua u? C mt s ngi c ngi cao, chc c, sng trong s trng vng, chiu chung ca mi ngi, thng xuyn c hng s u i c bit, lu dn cng quen i m khng h bit rng mnh nhim phi thi c quyn, c li. Sut i tm nim l ngi cng bc ca nhn dn, lo trc thin h vui sau thin h, Bc H ca chng ta lun lun ha mnh vo cuc sng chung ca ng bo, ng ch, khng nhn bt c mt s u tin no ca ngi khc dnh cho mnh. Khng chin ton quc bng n, nhiu nhn s, tr thc cao tui theo Bc ln Vit Bc, i khng chin, o cao, sui su, ng bn ly, nhiu v phi nm cng. Anh em phc v lo Bc mt cng ngh Bc ln cng, Bc gt i: Bc cn kho, cn i c, cc ch c nhim v a Bc i nh th ny l tt ri. Nm 1950, Bc H i chin dch bin gii. Chuyn i di ngy, gian kh. Anh em cnh v kim c mt con nga, mi Bc ln, Bc ci: chng ta c 7 ngi, nga ch c mt con, Bc ci sao tin? Anh em va khn khon: chng chu cn tr, Bc cao tui, ng xa, vic nhiu, Khng n t chi, Bc tr li: - Thi c, cc ch c mang nga theo n h ba l, go nc v thc n. Trn ng i, ai mt th ci. Bc mt, Bc cng s ci. Cui nm 1961, Bc v thm x Vnh Thnh, huyn Yn Thnh, tnh Ngh An, mt x c phong tro trng cy tt. Ti mt ngn i thp, Bc ng
-43-

ni chuyn vi nhn dn trong x. Tri gn tra, tuy sang ng m nng cn gay gt. Nhn Bc ng gia nng tra, ai cng bn khon. ng ch Ch tch huyn cho tm mn c chic , nh ging ln che nng cho Bc, th Bc quay li hi: - Th ch c che cho tt c ng bo khng? Thi, ct i, Bc c phi l vua u? Mt ln, trong ba n, ng ch phc v dn ln cho Bc mt a c anh v, mt loi c sng qu him thng ch c khc sng Hng on Bch Hc Vit Tr. Nhn a c bit ngay l ca him, Bc khen v bo: - C ngon qu, th m ch T (tc ng ch Phm Vn ng) li i vng. Thi, cc ch n chiu ng ch T v cng thng thc. Ming ngon khng bao gi Bc chu n mt mnh. Chia s ngt bi l th, tng chuyn cng s qua i. Nhng n ba sau, trong mm cm li c mn c hm trc. Nhn a c, Bc hiu ngay v t ra khng bng lng. - Bc c phi l vua u m phi cung vi tin! Ri Ngi kin quyt bt mang i khng n na. Nh Bc tng ni, i ai chng thch n ngon, mc p, nhng nu ming ngon li nh i bng s mt nhc, phin h ca ngi khc th Bc u c chp nhn. Nhng anh em cng tc trong Ph Ch tch hng ngy vn thng i li bng xe p, thnh thong c gp Bc i b. Nhn thy Bc, mi ngi u xung dt xe ch Bc i qua ri mi ln xe i tip. Thy vy, Bc thng khot tay ra hiu bo anh em c i tip, khng cn xung xe. Nhng ai c th cho php mnh ngi trn xe khi Bc i b. Mt ln, Bc gi ng ch va xung dt xe li gn v bo: - Cc ch c cng vic ca mnh nn c tip tc p xe m i. Bc u c phi l ci n c bin "h m" trc ai i qua cng phi xung xe, xung nga? Lo T c ni: "Tri t s d c th di v lu v khng sng cho mnh nn mi c trng sinh. Thnh nhn t thn mnh sau m li ln trc, t thn mnh ngoi m li cn". Bc H sng qun mnh, khng ngh n mnh m li tr thnh sng mi. Li Lo T tht su sc lm thay! Trn Hiu Trong cun "Bc H, con ngi v phong cch", Tp 1, NXB Lao ng, H. 1993. [63.] Tng Th tng b hoa ny th tt lm! Chng ti va ti phng i th Ngi t phng ring bc ra. Thy chng ti, Ngi ti ci ni: - A! Nm mi Bc mng cc ch thm mt tui! Bc gi cc ch li chc mng nm mi c mnh kho, sn xut, tit kim tt ti cc c, cc thm, cc chu nh! Ri Bc khen: - Nm mi c khc, trng ch no cng p trai!
-44-

Thy ng ch i biu cm b hoa bc ra, Bc bo ngay: - Cc ch tht kho v chuyn! Bc vi cc ch sng bn nhau hng ngy, vic g phi hoa! Ngi ngng li, cng chng ti ci vui ri ni tip: - Dng chng cho Bc n c Tt m n tay khng th ngi, phi khng? Cc ch trng c nhiu rau tt, sao khng chn nhng cy no p, tt, trng vo chu cnh mang ti biu Bc. Bc s t n trc phng khch. Khch ti Bc s gii thiu l cc ch trng, ht Tt cc ch li mang rau v dng. Th l Bc c qu tng, cc ch c tuyn truyn m li chng mt g c! Nh vy c tt hn khng? Chng ti a mt nhn nhau tht l ngng ngp. i biu tng hoa Bc lc ny cng d, m mang v cng d May sao Bc g th b cho chng ti, Ngi bo: - Cc ch mua c hoa p y! Ta mang sang chc tt Th tng i! Tng Th tng b hoa ny th tt lm! Mng qu chng ti reo ln, theo Ngi sang chc tt ng ch Th tng. Gn ti nh ng ch Th tng, Bc vui v ni to ln: - Nm mi, cc chin s, cn b ti chc tt Th tng. Chc Th tng mnh kho, cng nhn dn ginh nhiu thng li mi! ng ch Th tng nghe thy ging ni ca Bc, vi vng t trong nh bc ra n, nt mt Th tng vui v, sung sng, p l li li chc mng ca Bc. V, k t nm y c 30 Tt l chng ti li chn bn cy bp ci, bn cy su ho, loi to nht, p nht trong vn a ti chc tt Bc. Bc em t hai bn bc li vo phng khch, xen ln vi nhng gc qut, gc o. Ai nhn thy qut , o hng bn cnh nhng cy su ho, bp ci, xanh mn mn cng khen l p. Trch trong cun K chuyn Bc H Sd, T.4, tr.48 19- [82.] T i dp n chic xe t i dp ca Bc "ra i" vo nm 1947, c "ch to"t mt chic lp t qun s ca thc dn Php b b i ta phc kch ti Vit Bc. i dp o ct khng dy lm, quai trc to bn, quai sau nh rt va chn Bc. Trn ng cng tc, Bc ni vui vi anh em cn b i cng: - y l i hi vn dm trong chuyn c tch ngy xa i hi thn t, i n u m chng c. Chng nhng khi "hnh qun" m c ma ng, Bc i thm i tt cho m chn, tip khch trong nc, khch quc t vn thng thy Bc i i dp y.

-45-

Gp sui hoc tri ma trn, bn nc vo dp kh i, Bc tt dp xch tay. i thm b con nng dn, si chn trn cc cnh ng ang cy, ang v gt, Bc li xn qun cao li rung, tay xch hoc nch kp i dp Mi mt nm ri vn i dp y Cc ng ch cnh v cng i ba ln "xin" Bc i dp nhng Bc bo "vn cn i c". Cho n mt ln i thm n , khi Bc ln my bay, ngi trong bung ring th anh em lp mo giu dp i, sn mt i giy mi My bay h cnh xung Niu -li. Bc tm dp. Anh em tha: - C l ct xung khoang hng ca my bay ri Tha Bc Bc n tn ni: - Bc bit cc ch ct dp ca Bc i ch g. Nc ta cn cha c c lp hon ton. Nhn dn ta cn kh khn. Bc i dp cao su nhng bn trong li c i tt mi th l lm m vn lch s Th l cc ng "tham mu con" phi tr li dp Bc i v di t ch nh ang nng lng ch i Trong sut thi gian n , cc chnh khch, nh bo, quay phim, chp nh li rt quan tm n i dp ca Bc. H ci xung s np quai dp, thi nhau bm my t nhiu gc , ghi ghi chp chp lm anh em cnh v li phi mt phen xem chng v bo v "i hi thn k" y. Nm 1960, Bc n thm mt n v Hi qun nhn dn Vit Nam. Vn i dp "thm nin y". Bc i thm ni n, chn , tri chn nui ca n v. Cn b v chin s rng rn ko theo, ai cng mun chen chn, vt ln c gn Bc, Bc vui ci nm tay chin s ny, v vai chin s khc. Bng Bc dng li: - Thi, cc chu dm lm tt quai dp ca Bc ri Nghe Bc ni, c m dng li ci xung yn lng nhn i dp ri li n o ln: - Tha Bc, chu, chu sa - Tha Bc, chu, chu c "rt dp" y Nhao nhc, m nh th, nhng ng ch cnh v ch ng ci v bit i dp ca Bc phi ng inh ri, c "rt" cng v ch Bc ci ni: - Cng phi Bc n ch gc cy kia, c ch da m ng ch! Bc "lp xp" lt i dp n gc cy, mt tay vn vo cy, mt chn co ln tho dp ra, "thch thc": - y! Chu no gii th cha h dp cho Bc Mt anh nhanh tay ginh ly chic dp, gi ln nhng ng ra, lng tng. Anh bn cnh lic thy, "vt vy" chy bin Bc phi gic:

-46-

- ka, ngm mi th, nhanh ln cho Bc cn i ch. Anh chin s lc ny chy i tr li vi chic ba con, my ci inh: - Ti, ti sa dp Mi ngi dn ra. Pht chc, chic dp c cha xong. Nhng chin s khng c may mn cha dp phn nn: - Ti dp ca Bc c qu, Tha Bc, Bc thay dp i Bc nhn cc chin s ni: - Cc chu ni ng nhng ch ng mt phn i dp ca Bc c nhng n ch mi tt quai. Chu cha li chc chn cho Bc th ny th cn "th" lm! Mua i dp khc chng ng l bao, nhng khi cha cn thit cng cha nn Ta phi tit kim v t nc ta cn ngho i dp c nhn vy, cn "i dp" t ca Bc cng th!. Chic xe "Pa-bit-a" sn xut ti Lin X Bc vn i, c, Vn phng xin "i" xe khc, "i mi" hn, tt hn, nhng Bc khng chu: - Xe ca Bc hng ri ? Anh em tha rng cha hng, nhng mun thay xe Bc i nhanh hn, m hn. Bc ni: - Ai thch nhanh, thch m th i Hm sau n gi i lm, khng bit l xe hng tht hay "ai" xui m Bc ng i bn xe m xe c "" ra. Bc ci bo ng ch li xe: - My mc c trc trc, ch c bnh tnh sa. Sa xong Bc chu ta i cng kp Vi pht sau, xe n my Bc li ci ni vi ng ch li xe, cnh v: - Th l xe vn cn tt! Minh Anh (theo ng ch Phan Vn Xon, Cc cnh v) Trch trong cun "Bc H vi chin s" NXB Qun i nhn dn, H. 1994. [72.] Vic chi tiu ca Bc H Cc ng ch gn Bc u cho bit Bc rt tit kim. C i tt rch v i, v li my ln Bc cng khng dng tt mi. Bc ni: - Ci g cn dng c nn dng. B i khng nn Khi tt rch cha kp v, anh em a i mi Bc dng, Bc xoay ch rch vo bn trong ri ci x xo: - y, c trng thy rch na u C qu chui hi nu, anh cn b ch khng n, Bc ly dao gt phn nu i, bc n ngon lnh, ri ni: - chin khu c c qu chui ny cng qu Cu ni v vic lm ca Bc lm ng ch cn b "khip va", hi hn mi.
-47-

D cho lm n Ch tch nc, sut trong nhng nm Vit Bc, H Ni, Bc cha bao gi "c tin" (nh anh em cn b, chin s cng tc quanh Bc thng nhn xt). Thc t lch s cho thy rng: sut cuc i hot ng ca Bc nc ngoi, Bc gp rt nhiu kh khn v ti chnh do nhng nguyn nhn khc nhau. c ng no, ch yu do lao ng t thn m c, Bc dnh cho cng tc cch mng. Bc chi tiu rt d xn, cn nhc tng xu. Lin hoan mng thnh lp ng cng ch c bt cm, mn xo, t canh, a c. Chiu i ng ch L Bi Qun, ngi Trung Quc, ngi mua chic my ch t Hi Phng v tng mnh (nm 1939), Bc cng ch "khao mt mn canh v 2 a thc n, thm hai lng ru, tng cng cha ht mt ng bc". T tht i mnh "khi nghe tin Hng qun bt sng 33 vn qun Htle Xtalingrt nm 1943", ti nh t, trong ti ch cn vn vn mt ng bc, Bc "nh ngi lnh gc mua gim cho t ko v du ch quy". Sau khi phn khi h my khu hiu hoan nghnh thng li ca Lin X, Bc "ngi mt mnh, chn tc, chn th rt ng hong vui v" Nm 1957, Bc v thm Ngh Tnh, khi n cm chung vi ng ch Nguyn S Qu, Nguyn Ch Thanh, Hong Vn Dim, Bc bt ra ngoi mm my mn n, ri ni: "n ht ly thm, khng n ht ngi khc n, ng ngi ta n tha ca mnh". C th dn ra nhiu na nhng v d v cch chi tiu, s dng tin bc, c s vt cht ca Bc, rt "mu thun thng nht": cht chiu, tn tin nhng vn rng ri, khng hoang ph m cng khng keo kit, "ki bo". Th gii, loi ngi t ho v Bc. L ngi Vit Nam, ng hng ca Bc, chng ta cn t ho bit bao! Cch ng x ca Bc vi tin ti, vi ci n, ci mc, vi c s vt cht ni chung u c phi l cao qu m chng ta khng hc tp c, u c phi l mt to thnh cm uy nghim m chng ta khng t chn ln c thm bc, d l bc thm th nht? Theo Nguyn Vit Hng Mt s li dy v mu chuyn v tm gng o c ca Ch tch H Ch Minh, NXB Chnh tr quc gia, H Ni. 2007, tr.76. [107.] Thi ua v lng yu nc th chng ta thng. Nhng bc nh ca Bc H chng ta bit c n ngy nay, thng l khng thy Bc mc Com-pl, tht cla-vt. Nh li khong thng 10 nm 1945, khi i thm tnh Thi Bnh, Bc gp mt i vin bo v chn i giy ght, tht lng to bn (by gi gi l xanh-tuya-rng) v tht c cla-vt na. Bc dng li ni: - Ch m cng phi tht ci ny ? Trong Bc B ph, thy c mt s cn b t chin khu mi v xng xnh, Bc nh nhng: - Trng cc ch ra dng ngi thnh ph ri

-48-

Bc bao gi cng mong ng bo ai cng c cm n, o mc, c hc hnh. Ri Bc cn mong cc chu c o p, c gi c khn la Bc khng bao gi ly ca mnh p t cho ngi khc, khng bt ai c phi theo mnh. Ln sang thm mt nc bn, mt cn b ngoi giao xin php ra ph. Bc bt cn b mc qun o, tht cla- vt nghim chnh ri mi cho php i. Bc ni: - i sng kh hn th n mc cng c kh ln. Nhng phi tu cnh, tu thi. Thi v cnh nm 1945 l a s ng bo ta va qua 80 nm b p bc n l, qua cn i t Du, va b lt bo, ming cm, c khoai cha n, o khng mc. Th m cc cn b - l nhng y t ca nhn dn, nh li Bc dy - li mc nhng b qun o sang trng, t tin, khng phi lc, th kh coi. Khi Bc i thm ng bo nng dn, Bc i dp, ti rung, Bc b dp, sn qun li rung, tt nc vi b con. Trong khi , c anh cn b, i giy bng long, ch c th ng trn b hi thm. Bo Nhn dn ngy 18/5/1994, c ng mt bi, ni dung tm tt nh sau: Chuyn rng vo khong cui thng 4 nm 1946, do tnh hnh thc dn Php khng chu t b xm lc tr li Vit Nam, to iu kin, thi gian chun b khng chin, Bc v phi on do Th tng Phm Vn ng lm trng on, sang thm Php iu nh vi Chnh ph Php. Trc ngy ra i, vn thy Bc lm vic theo ng thi gian biu nh, chng thy Bc sm sa g. Trong khi , mt s cn b trong phi on lo tm hiu mt Pa-ri, lo may mc nhng b com-pl, s-mi, cla-vt, ng giy mi, v c ngi cn lo c khon nc hoa. Vic lm y ca cc cn b cng l iu tt. Nhng c iu chc l cc v i hi xa, hay c th hi n o, c v nh mt cuc thi ua may sm. Chuyn n ti Bc. Thng yu, bnh ng, nhng khng th khng nhc nh, Bc ni: - Cc ch mun thi ua vi Tng thng, Th tng nc ngoi v n mc th thua h thi. Bc chu ta thi ua vi h v lng yu nc, thng dn th ta mi thng. Nguyn Vit Hng Trch trong Bc H, con ngi v phong cch Tp 4, Nxb Lao ng, H.1993 20- [89.] o c ngi n cm. Mt chin s bo v Bc - sau ny c phong qun hm cp tng - c ln ni rng: Bc thng dy qun dn ta cn, kim, lim, chnh, ch cng v t, Bc dy phi lm gng trc. Bc dy phi nu cao o c cch mng. C cn b ngh rng o c cch mng l p dng trong cng tc thi. Bn

-49-

thn ti, c gn Bc thy ngay trong khi n cm, Bc cng dy cho chng ti th no l o c. Th nht, Bc khng bao gi i hi l Ch tch nc phi c n th ny, th kia. Khng chin gian kh nh l Bc sng nh mt ngi bnh thng, khi ho bnh lp li c iu kin Bc cng khng mun coi mnh l vua c g ngon, l l cng, hin. Th hai, mn n ca Bc rt gin d, ton cc mn dn tc, tng c, c kho thng l ch 3 mn trong c bt canh, kh hn l 4-5 mn thi Th ba, Bc thng bo chng ti, n mn g cho ht mn y, khng ng a vo cc mn khc. Gp thc n phi cho c . Ct ming b cng phi cho vung vc. Nh ln i khu 4, ng ch B th v Ch tch Qung Bnh n cm vi Bc, trong mm c mt bt mm Ngh hi nhiu. Bc dng ba xong trc, ngi bn mm cm. Hai cn b tnh n tip ri bung a. Bc nhn bt mm ni: - Hai ch x bt mm ra, cho cm thm vo n cho ht. Hai quan u tnh nh phi n tip va no, va mn Chiu hm , hai ng ch a Bc i thm b bin, tri nng, n mn nn kht nc qu. Ln khc, mt cn b ngoi giao cao cp ngi H Tnh c n cm vi Bc, gp my cng rau mung cui cng vo bt tng n ht. Tng l hon thnh nhim v no ng Bc li ni: - Tng Ngh ng bo cho Bc, ngon lm. Chu cho thm t cm vo bt qut cho ht Th t, c mn g ngon khng bao gi Bc n mt mnh, Bc s cho ngi ny, ngi kia ri sau cng mi n phn mnh, thng l phn t nht. n xong thu xp bt a gn gng, vt v cho ngi phc v. Th nm, ti c cm gic l i khi n cm c nhng giy pht Bc cm i a, nng bt cm. Bc nh t l v iu g . Tng nh Bc ngh n ng bo, c gi, em b i rch u u. Tng nh Bc nh li nhng ngy lao ng x ngi kim tng mu bnh n, ung, lm cch mng Hay l Bc li ngh n nhng ln t y khng c g n. Tht kh hiu m cng kh hiu, ti li cng thng Bc qu, thng qu. By gi vo nhng ba tic cao lng, m v, ru bia thc n by la lit, qui l ti li nh n Bc ri c n cng chng thy ngon nh khi xa ngi vo mm cm m bc vi Bc. Trch trong cun Tm lng ca Bc Sd, tr.107 [93.] n no ri hy n lm vic. Anh em, bn b, h hng lu ngy gp nhau, cng ung mt chn ru, n vi nhau mt ba cm cng l vic thng tnh. Ci chnh l tm lng trung thc, tnh ngha, knh trng, yu thng nhau ch khng nn khch mt kha mi tranh th chi tiu tin cha x lng. Khch khng nn v cng v gi kho ch nh nghnh tip. Anh em gn Bc cho bit, d trong khng chin Vit Bc, hay khi v H Ni, k c trong nhng nm chng M, cu nc, h i cng tc xa, gn,
-50-

l nht nh Bc bt mang cm i theo. Khi cm nm, n c ng, m. Khi l bnh m vi thc n ngui. Ch c canh l cho vo phch n ba, Bc dng cho nng. Nh ln v thm tnh Thi Bnh, Tnh u v U ban nhn dn c ni Bc li n cm. Bc ni: i thm tnh lt cn n ung ni g. Ni xong, Bc li thng cn b v c cm sn. Bc gi ng ch cnh v a cm nm thc n mn ca Bc n v bo: - Mi ng ch B th v Ch tch n n cm vi Bc. Cn ch v bc s sang mm kia n cm vi cn b tnh. Thng l i cng tc, n ba Bc cho dng xe, chn ni vng, mt, sch, Bc, chu mang cm ra n. Lm vic xong, Bc chn gi ra v kp n cm nh. Nu khng, li c cm nu ba th hai mang theo. Ch khi no u, cng tc lu Bc mi chu n cm a phng. Bao gi Bc cng dn ch nh: - on Bc i c tng ny ngi. Nu c, ch n tng ny, tng ny D khng nghe li Bc, ch nh dn c ra, Bc cng c cch ring ca Bc. Bc ni vi anh em: - Bc chu ta ch n ht mn ny, mn ny thi. Cn mn ny nguyn. Nh ch thit tha mi Bc dng th mn cy nh l vn, Bc cng ch gp vo bt anh em v bt mnh mi ngi mt ming ri li xp ngay ngn a thc n y, kin quyt ra ngoi mm, ngi ngoi nhn vo thy a thc n vn nh nguyn vn. Bc ni vi cn b: - Ngi ta dn mt ba sang, Bc chu mnh c khi cng chng n u, chng n ht. Nhng i ri li ci ting: y, Bc H n thm cng lm cm th ny, th n, cng iu ng ngi ny, ngi n t giao t sang, mt thi gian. Th l, t mnh, Bc bao che cho ci chuyn xi, tht C n no ri n lm vic. Nguyn Vit Hng Trch trong Bc H, con ngi v phong cch Tp 4, Nxb Lao ng, H.1993 [85.] Ai n th ngi y tr tin Nm 1954, ho bnh lp li trn na nc. ng bo cc a phng c sn vt g qu u gi mt t ln biu Bc gii thiu thnh tch tng gia vi Ngi. Trong mt ba cm, Bc thy c mn c Ngh, qu nh, ci dn, ngm mm. Ba y Bc n rt ngon. Hm sau li c mn c qu hng. Bc n ht vi ba qu. Thy th ng ch anh nui li dn c. Bc hi: - C mui mua hay ai cho th? - Tha Bc, ng bo Ngh An a ra tng Bc. - C nhiu khng?
-51-

- D, mt t . Bc chm ri ni: - Th ny nh. C Ngh n rt ngon. Bc n my ba lin l ri. By gi ai mun n na th tr tin cho ng bo Ngh An. ng ch chin s anh nui li ra ni: - Cht cha! bo m. Bch Hnh "Bc H vi chin s" Tp 3, NXB Qun i nhn dn. H. 1998. [83.] Ba cm khng chin Khong gia nm 1952, on i biu qun i gm 20 ngi tiu biu ca cc n v ch lc, b i a phng v dn qun du kch trong c nc n Tuyn Quang d "i hi lin hoan anh hng chin s thi ua cng nng binh ton quc". Trc khi vo i hi, Bc mi cm mi ngi. C Hong Hanh, Thiu tng Trn i Ngha, anh Ng Gia Khm, ch Nguyn Th Chin v mt em thiu nhi c Bc gi ngi cng mm vi Bc. Trn chic bn bng tre na sch s, thc n c by ln, c tht g, c rn, da chua, rau v c mt bt da nu dm c. Bc ni: "y l ba cm khng chin chc mng cc chin s thi ua lp nhiu thnh tch trong sn xut v chin u. Trung ng ng v Chnh ph khng c g nhiu, ch ton nhng th do anh em trong c quan v Bc trng trt, chn nui thu hi c, mi c, cc c cc ch n. n l n tht no, n no sc tham gia hi ngh, nghe hiu ht mi iu v ni li vi nhn dn. No, xin mi! Ri Bc cm a gp thc n vo bt cho tng ngi. C ng ch ni: "Chao i! Bc tht chng chu nhiu mn qu". Bc quay sang vui v ni: "Tt c y u l kt qu tng gia sn xut ca tp th c quan: g v c l Bc t nui. Rau th cc c cc ch xem ka - Bc ch tay ra khong t pha sau hi trng. Gia tn cy cao, c mt khong nng rng, nhn r cc lung rau xanh v gin bu ti. Bc tip: Rau thm, hnh ti cng khng phi mua. Hm nay cha git ln, Hi ngh thnh cng, ri s khao chung mt ba. Mi ngi mi nghe Bc ni, khng ai gp thc n. Bc li vn v gic: "No tt c n i, n xong ta s ni chuyn vi nhau". C Bc cng n, mi ngi n rt ngon lnh, vui v. Trong ba n, nhn anh Ng Gia Khm c thng tt tay, cm tha xc n tht vt v, Bc rm rm nc mt v c gp cho anh u. Thy ch Chin thch n c, Bc hi: - Qu chu c nui c khng? - Tha Bc, khng nui . Khi mun n th xch gi ra ng, hoc nh bt ao, h, sng. - y, Bc v anh em trong c quan ch ngn li mt qung sui, vy m c to th y.

-52-

Bc vui v hi chuyn mi ngi. Ba n hm y tht ngon ming, thoi mi v thn thit. Trung Kin Trch trong cun Bc H vi chin s" NXB Qun i nhn dn, H. 1994. 21- [116.] n vua hay n Bc. Hi cn b, ti c thy mt ln nhn dn huyn Thiu Ho t chc n Bo i n khnh thnh trng tiu hc ca huyn. Khng bit th u v, h dng cng cho bng g, bng my, bng cnh da, an, ci hoa l, vit ch, treo c, ging n rt cng phu Cc quan s ti t cc x xa v, m o thng xanh, giy hia xng xnh chp tay ch i. Lnh trng sng ng canh gc nghim ngt. Trng n l mt Ln ln theo cch mng, ti c chng kin mt s ln cc c quan, n v, on th, hi ngh n Bc Ln Bc n d l k nim thnh lp qun i nh khch quc t trn ng Phm Ng Lo. Bc t mt chic xe khng c p lm bc xung, anh em chng ti qun c k lut chy ra vy ly Bc. My ng ch bo v x bt chng ti ra. Bc ch ni nh nhng: - Cc chu Bc i. Cc ch ng lm th. Ln vo Vinh, sng sm, hoa trong vn ti l th m mi 9, 10 gi r xung lm cho cc v ch nh ho ht c rut gan. Bc ra vn, cm cy hoa nh ln. Th ra khng phi l cy hoa trng m mi cm Bc cng nh nhng ni: - Khng nn lm th Nm 1953, Trung ng Hi Ph n mi Bc n thm. Ch em h ho qut nh trong, vn ngoi, u cng sch s. Cc ch cng mt khu hiu ct dn ch H Ch Minh mun nm nhng khng dn cc du. Li mt cng cho kt l, ci hoa rng Ai cng bo nhau mc qun o tht p ri xp hai hng, t cng vo nh nh kiu hng ro danh d, hi hp, ch i Sng sm Vit Bc tan, tri p. Ch mi khng thy khch n. Ch tch Hi st rut ht i ra, li i vo. Bng c ting bo: - Ch Xuyn i! Bc trong ny ri!... Th l hng ro danh d tan! a vo trong nh thy Bc ang thm vn rau, ging nc Bc bc ra cng, Bc ni: - Cho cc c, cc chu. Vo nh thy vng. Bc on ngay l tt c ngoi ny. Nhn ln khu hiu, Bc ci: - Ting Vit ta c du, pht m rt hay, phn bit r rng. Dn ch th ny c th no cng c, sai ca mnh i. Vo n Hi trng Bc hi: - Cc c n ai th? Mi ngi ng ra, khng r Bc l th no.
-53-

- Tha Bc, n Bc y ! Bc n tn ni: - ra th. Cc c n Bc, ch c phi n ng vua, ng quan no u m sa son trang tr cu k nh th!... Ngh thng cc ch mt vui, Bc r sang chuyn khc khen: - Sch s, gn gng thng xuyn hay ch c hm nay thi y!... By gi cc ch em mi dm bt chuyn: - D tha Bc, thng xuyn . Tho Hnh (Theo ch X v cc anh H.) Trch trong cun: Tm lng ca Bc Nxb Cng an ND, H.2005 [78.] Mt ba n ti ca Bc Thng 4 nm 1946, gia lc t nc ang b bn cng vic, th Bc vn dnh nhng th gi qu bu v Ninh Bnh dn xp nhng vn i ni, i ngoi c li cho quc gia. Vo khong ngy 10 n 12, Bc i qua th x Ninh Bnh xung Pht Dim. Lc ti l quyn Ch tch U ban hnh chnh tnh. Mt dp may him c c n Bc v tnh, ngh vy, ti mi ng ch U vin th k kim Ph ch tch v Chnh Vn phng n hi . Hai ng ch cng cng chung mt ngh nh ti. Ti phn cng ng ch Ph Ch tch huy ng nhn dn ra tp trung n Bc, ng ch Chnh Vn phng chun b cm mi Bc, cn ti ph trch vic dn dp vn phng, chun b ch ngh v ch ng cho Bc qua m. Qu nh ti d on, su gi chiu th xe Bc v n pha nam th x Ninh Bnh. Nhn dn vy c, h khu hiu ri a xung lng ng n Bc. Bc ra khi xe vy cho nhn dn. Nhn lc chng ti mi Bc vo tr s U ban hnh chnh tnh. Trc s nhit tnh ca nhn dn th x, khng n t chi, Bc vo gp U ban hnh chnh tnh Ninh Bnh. n cng c quan, Bc bo ng ch li xe dng li ri xung i b. Va i Bc va hi tnh hnh i sng ca nhn dn, c bit ng bo vng cng gio. Chng ti bo co vi Bc v nhng kh khn trong tnh, mt s ni nng dn cn b i. Bc cn dn chng ti phi ch on kt lng gio, ng vin b con tch cc tng gia sn xut chng i, ch cng tc dit gic dt, m nhiu lp bnh dn hc v vo bui tra, bui ti, vn ng b con i hc. Chng ti mi Bc ngh li c quan cho mt ri dng ba ti. Thc ra ba cm chng ti chun b cho Bc khng c g ngoi mt con g gi luc, nc dm nu b ao, v lc kinh ph ca U ban hnh chnh tnh cng ht sc kh khn. Bc ni:

-54-

- Hng ngn ng bo ta ang ch Bc ngoi kia, Bc khng th ngh y n cm c v 9 gi ti Bc c vic Ch tch ph. By gi cc ch gip Bc: mt ch ra tp hp ng bo vo mt ng t rng gn y Bc ra ni chuyn vi ng bo mi pht, mt ch ra ca hng bnh mua cho Bc mt cp bnh gi. Cn cc ch i vi Bc th tranh th n cm trc. Ni chuyn xong, Bc ngc H Ni ngay cho kp hn. Trong xe Bc s n bnh va tn km, va tit kim c thi gian cho Bc. Chng ti vng li Bc lm theo. Ni chuyn vi ng bo Ninh Bnh hm , Bc nhn mnh: - ng bo ch on kt lng gio v m mu ca k th lun tm cch chia r ng bo lng gio. - ng bo tch cc tng gia sn xut chng gic i, chng gic dt. - ng bo chun b tinh thn chu ng gian kh chng gic ngoi xm bo v T quc. Kt thc, Bc hi: - ng bo c ng thc hin ba iu ti nu ra khng? - ng ! ng ! H Ch tch mun nm. Hng ngn nm tay gn guc gi ln hng ng. Ting h v ting v tay rm ran. Bc vy tay cho ng bo ri ln xe v H Ni. Xe i c mt qung Bc mi bt u dng "ba n ti" ca mnh. Ph Vn Bi k, H V ghi Trong cun "Bc H, con ngi v phong cch" Tp 1, NXB Lao ng, H. 1992. 22- [103.] Tnh yu thng bao la1 on chuyn gia y t Cng ho Dn ch c chng ti sang ti th H Ni vo ngy 2 thng 2 nm 1956, sau mt thi gian ngt ba tun p tu lin vn quc t t thnh ph Bc-lin. Chng ti c thy gm 35 ngi, do Gio s Tin s Kic-s, nh gii phu xut sc lm trng on. Tt c chng ti sang Vit Nam ln u v u t ho nhng cng u lo lng, hi hp trc nhim v m Hi ng ton quc mt trn dn tc giao cho l gip trang b nh thng Ph Don, tc bnh vin Hu Ngh Vit Nam - Cng ho Dn ch c ngy nay, bng nhng my mc v dng c y t do nhn dn nc chng ti gi tng nhn dn Vit Nam anh em. Ring ti v mt vi anh ch em na, trong c ng ch Tht-xk, Tnman, v-s, Vt-xtu-ba c nhim v hon thnh xng lm chn tay gi cho cc ng ch thng binh Vit Nam. Ti cn nh, nhng ngy u ti Vit Nam, thi tit kh lnh v tt Nguyn n cng sp n. C mt khng kh n nc chun b Tt. Chng ti c sng vi cc bn Vit Nam trong khng kh y v s khng bao gi qun
1

Vit theo li k ca ng ch Quyn-th -, bc s ni ting khoa chnh hnh.

-55-

cc mn n dn tc, cc phong tc, cc tr vui trong Tt c truyn. Ring ng ch trng on ca chng ti cn c hng mt vinh d c bit cng mt s bn quc t n Tt vi Bc H. i d v, ng ch k cho chng ti nghe nhiu mu chuyn l th trong dp him c y v chng ti u hy vng rng trong thi gian cng tc Vit Nam s c dp c trng thy Ngi. V, khng ng l chng ti khng nhng c trng thy v lnh t knh yu ca nhn dn Vit Nam m cn c tha chuyn vi Ngi, c bn Ngi nhiu ln. Ln th nht l ti mng 9 thng 6, chng ti c Bc mi n d cuc vui trong vn Ph Ch tch do Ngi t chc ring cho cc chuyn gia cc nc x hi ch ngha Chu u. Ti nh m y Bc rt vui, coi chng ti nh ngi quen thn lu v chnh v vy, ngay t gi pht u, chng ti hon ton khng cm thy nhng ngn cch gia v lnh o ti cao ca mt Nh nc vi nhng cng dn bnh thng. Bc k chng ti nghe v nhng ngy u khng chin chng thc dn Php, v nhng au thng, mt mt m nhn dn Vit Nam phi chu ng ginh cho c nn c lp, t do chn chnh ca mnh. Bc ni: Bc thay mt Chnh ph v nhn dn Vit Nam cho mng nhng ngi anh em x hi ch ngha t nhng phng tri xa sang y chung sc, chung lng gip nhn dn Vit Nam trong cng cuc xy dng li t nc. Bc ch ni c th, khng c din vn trang nghim g c, cng chnh v vy m chng ti cng thm tha nhng iu Bc mong mun. Bc i gp, ni chuyn vi tng on chuyn gia. Vi on chng ti, Bc cng hi rt k v cng vic ca tng nhm, tng ngi. Bit ti ph trch nhm chnh hnh, Bc dng li hi kh k v ni dung cng vic v dn nu c yu cu g th c cho Bc bit. Thy chng ti cn rt tr, Bc hi thm tnh hnh gia nh, v con ra sao. Ti c tha vi Bc l ti cha xy dng gia nh, ngi yu ca ti ang cng tc th Bc-lin. Chng ti ha hn vi nhau l s lm l thnh hn sau chuyn i cng tc ny. Bc v vai thn mt ni: Cho ti gi li thm ngi bn gi thn yu ca ng ch v mong hai ngi vit th u cho nhau. Ti rt sung sng c chuyn li thm ca Ngi ti ngi yu ca ti. Trong chn thng cng tc Vit Nam, ti vit cho c y nhng bc th v iu th v l cho n nay, nhng bc th y vn cn gi c c. Bc cng c hi thm ng ch c-n Brc, ngi va mi ci v c ba thng th nhn c lnh i cng tc Vit Nam. ng ch Brc bo co vi Bc rng, lc u ngi v y cng bun, nhng khi hiu r ngha cng vic m chng s lm th li vui v ngay Cng trong cuc vui y, Bc ngh tng ng ch chuyn gia ht mt bi dn ca ca nc mnh. M u l ting ht m du ca mt n vn cng Vit Nam. Chng ti thy gay qu, bi v lm thy thuc chng ti u c ti ht! M cc chuyn gia nc khc cng chng hn g chng ti! Nhng ri ai cng ht. on chng ti rt n hn l khng thuc mt bi dn ca no c, cho nn xin php Bc ht bi L on Ten-l-man, mt bi ht quen thuc ca nhng ngi tng chin u Ty Ban Nha. V Bc cng gt u khen.

-56-

Nh c ln gp y, c Bc H quan tm, khuyn khch, ti cng t tin trong cng vic ca mnh. Chng hn vic m rng xng chnh hnh lc u khng phi l c nhiu ng ch Vit Nam tn thnh. Ti trnh by kin ca ti vi mt ng ch cn b cao cp ca Vit Nam v khng ng Bc cng bit chuyn ny. Cui cng kin ca ti c Bc, ng ch Trng Chinh hi y l Tng B th ng v ng ch Th tng Phm Vn ng ng h. Ngy 28 thng 7 nm 1956, nhn khnh thnh Bnh vin Hu ngh Vit Nam - Cng ho Dn ch c, Bc H ti thm, mang n cho cn b, cng nhn vin Vit Nam v Cng ho Dn ch c nim phn khi c bit. Tic rng, ti khng c mt hm v bn i cng tc a phng. Nhng t lu sau, vo ngy 12 thng 8, ti cuc chiu i tin on i biu Mt trn Dn tc nc Cng ho Dn ch c do ng ch Smt-xl dn u ang thm Vit Nam, ti sung sng c gp li Bc v c iu kin bo co vi Ngi v cng vic ca chng ti. Ti cng khng qun by t nim xc ng ca mnh v s quan tm ca Bc. Bc bo: Chng ti cm n cc ng ch mi ng ch!. Bc t quan tm c bit vi vn lm chn tay gi v cng tc thng binh x hi ni chung. Qua nhng iu Ngi hi, ti nhn thy rt r tnh cm yu thng ca Bc i vi anh em thng binh. Tht ra, ti nhn thy iu ngay t khi mt ng ch bc s Vit Nam cho ti xem bc th ca Bc H gi anh em thng binh, bnh binh nm 1948. L th ngn, nhng trn y tnh thng yu ca v cha gi i vi nhng ngi con u t ca T quc, ng thi th hin ni dung ht sc ng n i vi cng tc thng binh. Ti nh mi mt cu trong l th : Ti cng ng bo lun lun nh n cc ng ch. Va qua, ti c i nghin cu tnh hnh cng tc thng binh trn ton min Bc, vo n tn khu gii tuyn Vnh Linh, cho nn c th bo co vi Bc H mt s suy ngh ca ti. Bc tng ni Thng binh tn ch khng ph, ti ngh l mt kin ht sc quan trng, bi v n ng vin mnh m anh em thng binh lun lun nhn thy trin vng ca i mnh, ngha l c th tr thnh ngi c ch cho x hi. Bc H rt ch lng nghe nhng iu ti tha vi Ngi. Sau , Bc nhn ti vi v trm ngm: - ng ch -, ng ch c vui lng vit thnh vn bn cho ti nhng kin ng ch va ni khng? Ti sung sng p: - D tha Bc, c !. Bc t hi lng. Mt lt sau Ngi li ni: - Hay th ny vy: ti s ngh mt nh bo ca chng ti n ghi li nhng kin ca ng ch v cho ng ln bo. Ti khng ng iu ti ni li c th c ch nh vy. t hm sau, c mt ng ch bo Nhn dn n tm gp ti v chng ti lm vic vi nhau trong hai gi lin theo ch th ca Bc. D nhin, ti c th ni t m hn l khi tha chuyn vi Bc, v ni thm v tm quan trng ca th dc th thao i
-57-

vi sc kho ca anh em thng binh - tht tnh l n cn quan trng hn c i vi ngi thng - n gip anh em vng tin sc lc mnh, t thy lm ch c sc kho ca mnh, khng b l thuc vo thng tt hay tr ngi v thng tt. Ti cng trnh by mt s kinh nghim v vic dy ngh cho thng binh Cng ho Dn ch v bo Nhn dn cng gii thiu li. L mt thy thuc, ti rt xc ng trc s quan tm ca Bc i vi thng binh, mt mi quan tm cha chan tnh thng yu. Chnh tnh cm ca Ngi ng vin ti nhiu trong nhng ngy cng tc Vit Nam cng nh trong sut qu trnh cng tc sau ny ca ti. C th ni: Chng ti lm vic vi tt c tri tim mnh. Trch trong: Bc H nh chng ti bit Sd, tr.158 [105.] Ngi Php, ngi M Tun bo y Paris ra ngy 18/6/1946 l mt trong nhng bi vit sm nht, tng i y nht v phong cch ca Bc H. Ch tch nc Vit Nam l mt ngi gin d qu i. Quanh nm ng ch mc mt b o ka ki xong xnh v khi nhng ngi cng tc quanh ng , ni vi ng rng vi a v ng ngy nay, nhiu khi cn phi mc cho c trang trng, th ng ch mm ci tr li: Chng ta tng rng chng ta c qu trng v c o p mc, trong khi bao nhiu ng bo mnh trn ang rt run trong thnh ph v cc vng qu. S n gin d n cc , nh mt nh n s, l mt c tnh r rt nht ca Ch tch H Ch Minh. Mt tun l ng nhn n mt ba, khng phi l hnh h mnh cho kh s m l nu mt tm gng d xn go cho ng bo ng lm gim bt nn i trong nc. Ht thy mi ngi xung quanh u bt chc hnh ng ca ng. Trong nhng ngy thng, ng thng dng cm Bc B ph, ngi chung vi ht thy mi ngi. Ngi ta thy quy qun xung quanh bn n: cc b trng, nhng th k v c nhng cu thiu nin phc v bn giy. Nh c c tnh gin d ca ng m khi ngi n vi mi ngi ng khng lm cho ai phi gi k nhiu qu, m tri li, khng kh chung l ra, lc no cng thn mt, cng vui v, gy cho ba n mt v gia nh. Tnh gin d v thn mt ca ng cn biu l ra trong nhng bi din vn. Khng bao gi ng t v thng thi, vn rt rng ca ng. ng thng tho by th ting khc nhau v ni c rt nhiu ting th m, tri li ng ch dng nhng cu nm na, khin cho mt ngi d qu ma cht phc nghe cng hiu ngay c. Ngy ng vit x lun cho Bo Cu quc, trc khi em bi cho nh in, bao gi ng cng em c cho mt s ngi khng bit ch, ng gi, b gi cng nghe. Nu ng thy thnh gi t v khng hiu my nhng tng trong bi vit lp tc ng vit li ngay bi khc. Tt c c tnh H Ch Minh bao gm trong mt c ch b nh .

-58-

Ch tch H Ch Minh rt ght thi khoa trng, vn v. Mi bi din vn ca ng l mt bi hc nh kt lun bng mt kin o c. Bi nhng tng ht sc gin n y m bi din vn ca ng c mt ting vang ln trong gii tr thc v dn chng. Hai mi lm nm sau bi vit trn, nm 1971 - sau khi Bc H mt, mt ngi M - nh bo, nh vn y-vt Han-bc-stn trong cun sch H ca mnh, do Nh xut bn Rng-m Hao-s Niu-Oc n hnh vit: H Ch Minh l mt trong nhng nhn vt k l ca thi i ny Hi ging Gng-i, hi ging L-nin, hon ton Vit Nam. C l hn bt k mt ngi no khc ca th k ny, i vi dn tc ca ng, v i vi c th gii ng l hin thn ca cuc cch mng. Th nhng i vi hu ht nng dn Vit Nam, ng l biu tng ca cuc sng, hy vng, u tranh, hy sinh v thng li ca h. ng l mt ngi Vit Nam lch s, khim tn, ni nng ho nh, khng mng a v, lun lun mc qun o n gin nht - cch n mc ca ng khng khc my ngi nng dn ngho nht - mt phong cch m phng Ty ch giu ng trong nhiu nm, ci ng thiu nghi thc quyn lc, khng c ng phc, khng theo thi trang. Cho n mt ngy h mi tnh ng v nhn thy chnh ci tnh gin d y, ci sng bi s gin d y, ci kh nng ho mnh vo nhn dn y l c s cho s thnh cng ca ng. Trong mt nc khi m dn chng thy nhng ngi cm u t ti mt a v no ri tr thnh Ty hn l Vit Nam, b quyn lc, tin bc v li sng phng Ty lm thi nt; trong mt nc khi nhng ngi ngoi ln kh cao th khng lm g cho dn chng c, lp tc b bn mnh cho ngi nc ngoi, tnh gin d ca ng H l mt sc mnh. a v cng cao sang, ng cng gin d v trong sch. Hnh nh ng lun lun gi c nhng gi tr vnh cu ca ngi Vit Nam: knh gi, yu tr, ght tin ca. ng H khng c tm kim cho mnh nhng ci trang sc quyn lc v ng t tin mnh v mi quan h ca ng vi nhn dn, vi lch s n ni khng cn nhng pho tng, nhng ci cu, nhng pho sch, nhng tm nh chng t iu cho mnh v cho thin h bit. Vic ng t chi s sng bi c nhn l c bit ng ch trong ci x hi km pht trin Nguyn Vit Hng Trch trong Bc H, con ngi v phong cch Tp 4, Nxb Lao ng, H.1993 23- [106.] Ci ui Tn Ng Khng. Mt cn b cao cp d lp Chnh ng Trung ng kho 1, nm 1952 ti Vit Bc ni vi chng ti: - By gi xem Ty Du K hay, p tht y nhng mnh vn nh mi cu chuyn ngoi Ty Du K hay nht m mnh c Bc H dy. Nm y, Bc n lp. Bc ni: Cc c, cc ch (bao gi Bc cng gi cc c trc, ng bo, chin s trc) hc cng thng, nn Bc ngh ti nay ngh hc Bc chu ta ni chuyn vui.
-59-

C lp v tay hoan h, khng kh lp hc si ni hn ln. Bc hi: Trong cc ch y, ai c Ty Du K? Nhiu cnh tay gi ln. Bc nhn ng Tn Quang Phit l nh hot ng cch mng, ngi tham gia sng lp ng Tn Vit, by gi l Tng Th k U ban Thng trc Quc hi, Bc mi ng Phit, ng hng Ngh An ln k chuyn, nhng yu cu ch c ni trong 15 pht. ng Phit mi i c vi on ht gi, nh th thc k vn tt kh lm v ng Phit tru li Bc: xin mi Bc. Bc ci, thng cm ri k: T khi loi ngi c u c t hu th sinh ra nhiu thi h, tt xu. ng Tng l mt v chn tu, bn cht tt, c lng nhn hu, c tnh khoan dung. ng ta mun chng p bc, nhng khng c ng li cch mng dn ng. Tin vo sc mnh cm ho ca o Pht, nn ng tnh nguyn i ly Kinh Pht truyn b. Sau 14 nm tri, tc l qua 5.048 ngy m, thy tr ng Tng vt 18 vn 8 ngn dm ng, chu ng 81 tai ng ly c 55 b kinh gm 5.048 quyn. l pho truyn di, u tranh gia thin v c, chnh ngha v phi ngha. Cn c th tm thy Ty Du K nhiu vn b ch na. ng Tng l mt ngi c lp trng kin nh, c bn lnh, to c ci bt bin i ph vi ci vn bin. Cn Tn Ng Khng v khng tu thnh o c nn vn cn ci ui. Khi Tn Ng Khng bin thnh ci nh th ci ui sau phi ho php lm ci ct c. Bn ma vng thy l, ti sao ct c pha sau nh, pht hin ra ci ui ca T Thin i Thnh nn khng b mc la, khng vo nh na, nn mu ca h Tn b tht bi. Nghe n y chng ti s qu. Qu l c nghe mt bn tng thut v gi tr v Ty Du K. Bit chc l Bc cn ci g na nn ch Bc ni tip: Ngi cch mng chng ta nu khng tu dng th cng c phen c ci ui y, d nh s c ngy gy hu qu khn lng C lp ngi im Nguyn Vit Hng Trch trong Bc H, con ngi v phong cch Sd, tr. 177 [111.] Ch Quan liu vit th no? Nm 1952, trong mt ln n thm lp chnh hun chnh tr cn b trung, cao cp, anh em quy qun xung quanh Bc, nghe Bc k chuyn, dn d. Cui bui, Bc cm mt ci que ni: - Cc ch hc gii, by gi Bc ch ny xem cc ch c bit khng nh! Anh em hng ng Vng ! Vng !. Ngi no bit ting Anh, ting Php, ting Trung Quc th nhm li kin thc ca mnh, ngi khng bit ting nc ngoi th bn khon c ch g kh m li khng c c nh? Bc v mt gch ngang trn mt t ri hi:
-60-

- Ch g no? Tng ch phn ch c i no ch ch y ai m khng bit. C lp h ln: Tha Bc, ch nht . Bc khen: - Gii y. Ri Bc li gch mt gch na di ch nht. Cha kp hi, anh em n ln: - Ch nh . Bc ng vin: - Gii lm Ngi li gch thm mt gch na di hai gch c. - Ch tam Bc ci: - Kh lm. Ri Ngi vch thm mt vch na di ch tam - Ch g no? Cc v ngi ra, nhn vo vch u tin th va phi, vch th hai di hn c hi lch mt cht, vch th ba di hn t na cng khng c song song cho lm, vch th t di nht, c v cong lm ri Ting Php th khng phi. Ting Hn ch t vit khc c! Bc gic: - Th no? Cc nh mc-xt? Bc li cm mt ci que vch mt vch, ri hai vch dc t trn xung di, ban u th thng ng, xung n vch ngang th hai queo, vch th ba th quo, vch bn nh mt con giun, long ngong nh ci ui chut nht Bc ng dy: - Chu ht ? C th m khng on ra Cc ch bit c y que xung t, Bc ni: - Ch trng, chnh sch, ng li ca ng ng n n tnh th hi cong, n huyn t hu, n x sai lch. V sao? V cn b khng lm ng, khng nm chc ch trng ng li, khng gn gi dn, khng chu lm y t nhn dn m ch mun lm quan cch mng. Cho nn ch y l ch quan liu. Cc ch khng hc nhng bit v vn lm. Cn ci cc ch hc, th cc ch li t lm Hc vin c lp ng im, khng dm nhn vo Bc. Nguyn Hng Nhung trch trong Bc H vi chin s Nxb QND, H.1994 24- [117.] Cch mng theo Bc H.

-61-

Nm 1946, khi nu ln khu hiu cn, kim, lim, chnh, ch cng v t, mt s cn b gp vi Ngi l nghe n c qu. Bc gii thch, i khng phi ci g cng b. Nm 1947, chin khu Vit Bc, vi tn k l Tn Sinh, Bc vit cun i sng mi, xut bn ln u tin ngay trong nm . Trong trang u tin cp ti i sng mi, tc gi vit: Khng phi ci g c cng b ht, khng phi ci g cng lm mi. Ci g c l xu, th phi b. Th d: ta phi b ht tnh li bing, tham lam. Ci g c khng xu nhng phin phc th phi sa i li cho hp l. Th d: n c ci hi qu xa x, ta phi gim bt i. Ci g c m tt th phi pht trin thm. Th d, ta phi tng thn, tng i, tn trung vi nc, tn hiu vi dn hn khi trc. Ci g mi m hay th ta phi lm. Th d, n cho hp v sinh, lm vic cho c ngn np. Nm 1958, khi ng ch Giang c Tu, B th Tnh u Thi Bnh n gp Bc ti Vn phng Ch tch ngy 20 thng 10, Bc dn: Cch mng ch xo b ci xu, ci d v gi li ci tt, ci hay. Vn phng Hi ng B trng c lu tr mt bi ni chuyn ca Bc, nhan Thc hnh tit kim, chng tham lng ph, chng bnh quan liu (cha xc minh chnh xc ngy thng ra i ca vn kin nn tm xp vo nm 1952). Bc ni: Cch mng l tiu dit nhng ci xu, xy dng nhng ci g tt. Bc thc s cho ta mt tm gng sng v li ni v c v hnh ng cch mng. Bc nghin cu, i chiu, gn lc, xo b tt c nhng ci xu ngay trong lng x hi mi hin i, vn minh nht ng thi, ng thi pht hin v gi li tt c nhng ci hay, tt, p ca lch s pht trin cc dn tc trn th gii, c, kim, ng, ty. Ngi thy c ci hay, ci tt trong Pht gio, Thin cha gio, trong Khng hc vn dng vo cuc cch mng Vit Nam di nh sng nhng iu hay, iu tt ca ch ngha Mc - Lnin. Bc cng thy c trong tng con ngi, tng cng ng ngi, tuy c, tuy xu, nhng vn c ci tt phc v cch mng, m ci tt trn ht l lng yu T quc, yu nc, thng ni. Cho nn, c nhng ngi lm quan to cho Php, cho triu nh Hu, hc v kim c nhiu tin trn t nc t bn, nhng nh t sn, nhng a ch, nhng cng dn sng lu, sng su vi k ch, nhng h vn thy c ci iu cch mng Ch tch H Ch Minh, tin v i theo C H. Ngi n ving v thp hng n B Triu ti Thanh Ho, thch cc ln iu dn ca Ngh Tnh, Vit Nam, Php, . Khi ni, khi vit u dng li l, ch ngha gin d, khi cn thit cng nu ln nhng hay ca Tng thng Hoa K, d dm ca ngi Anh, su sc ca Khng T. Tt c nhng iu y v bit bao iu khc na u c th ni l Bc c!. Bc tng ni Mt on th mnh th ci tt ngy cng pht trin, ci d ngy cng bt i. Mt iu tt phi a ra cho tt c mi ngi cng hc,
-62-

mt iu xu phi a ra cho tt c mi ngi cng bit m trnh. Ngi cng dy rng xo iu xu, lm iu tt khng th gp gp c. V nu c nu cm cng phi 15 pht mi chn, hung chi l sa cha c mt nc 80 nm n l, ngi tt c, ngi xu c, mt m rung c la li c c, mun nh c cng phi vi ba gi mi xong. Trong tnh hnh i mi ca nc ta hin nay, cm t Cch mng, ci xu, ci tt, nht thit cng cn cho chng ta suy ngh. M ca n gi bn phng, khng phi nhp c nhng iu mi, hin i nhng li xu xa, i bi, c nhng ci khng tt ca khch m chnh h cng b, tm lm, cng khng phi mt cuc loi b nhng ci c p dn mt i, ci mi cha tt li ang c o b, ang c mi trng sinh si, ny n. iu ny lm cho nhng ai , rt cc oan, mun tr li hai u c, c ht, mi, mi ht; c xu ht, mi tt ht. l mt thi khng cch mng, nh li Bc dy. Theo cun: Nh li Bc dy [88.] So snh. Sch "Sa i li lm vic" k tn X.Y.Z ca Ch tch H Ch Minh vit vo thng 10/1947, c Nh xut bn S tht xut bn ln u tin vo nm 1948, ln th 7 vo nm 1959. T nm 1959 n nay, sch cha c iu kin ti bn na. Chng V ca sch c tiu Cch lnh o. Tit 3 ca chng ny c Bc t tn Hc hi qun chng nhng khng theo ui qun chng, trong bi c on Bc nhn mnh rng Dn chng ng lng vic g cng lm c, Dn chng khng ng h vic g lm cng khng nn. Dn chng s khng tin chng ta nu cn b khng nhit thnh, khim tn, chu kh hc hi dn chng, Bit, h khng ni. Ni, h cng khng ni ht li cp n c im r nht trong t tng ca dn chng l h hay so snh, Bc vit rt c th: H so snh by gi v h so snh thi k qua. H so snh tng vic v h so snh ton b. Do s so snh, h thy ch khc nhau, h thy mi mu thun. Ri li do , h kt lun, h ra cch gii quyt. Trong khi vit bi ca mnh, Bc H cho bit: Dn chng so snh ng, gii quyt ng, l v tai mt h nhiu, vic g h cng nghe, cng thy. V s so snh k cng m cch gii quyt ca dn chng bao gi cng gn gng, hp l, cng bnh, Dn chng cng do cch so snh m h bit r rng (cn b) Bc cn dn: Trong dn chng, c nhiu tng lp khc nhau, trnh khc nhau, kin khc nhau, C nhin khng phi dn chng ni g, ta cng c nhm mt theo. V Bc H dy cn b cng phi bit so snh, So i snh li, s li ra mt kin m mi ngi u tn thnh, hoc s ng ngi tn thnh, thnh mt kin y , kin tc l ci kch thc n t r s pht trin trnh ca dn chng trong ni , trong lc . Theo kin m lm, nht nh thnh cng.

-63-

So i snh li, phn tch r rng l cch lm vic c khoa hc. Cui cng Bc H cn dn v mong mun lm nh th mi trnh khi ci c on, mi trnh khi sai lm. Cn b l Trung tm ca vn , rng ct ca t chc, cn b quyt nh tt c. Cn phi so i snh li chn ng cn b cn cho ng, cho qun i. Lm nh th, chnh sch cn b, nhn dn s nht tr, m ng ta s pht trin rt mau chng v vng vng. l nhng dng ch kt lun cui cng ca Bc H trong bi vit nm 1947 y. Theo cun Nh li Bc dy Sd, tr.222 25- [84.] Quyn lao ng ca Bc Vit Bc trong khng chin chng Php, Bc c vic phi i gia mt ngy ma rt to. Anh em cnh v lo tm nga Bc i cho mt. Bc ni: - Chng ta c 7 ngi. Nga ch c mt con, Bc i sao tin. Bc chu phi cng i b ch. Thi, em tr nga cho dn. Anh em nn n mi, Bc mi ng cho dn nga theo mang c. an ton khu, mc du xa ch, nhng mi ln chuyn a im, ngoi vic lm ln tri, Bc chu cn phi o hm, h. Bc thng gip cc chin s bo v v mu hm, cch cm xng, ph t , nn chong Ngay trong hm mi nh, mi ln Bc u cho o cng s phng my bay tp kch bt ng, cy rng xung. C mi ngy Bc o mt t, sau gi lm vic vi ba bui l xong. Ai mun n gip, Bc ngn li, khng ng v ni: - y l quyn lao ng ca Bc. Hng Dng trch trong cun Bc H vi chin s Tp3, Nxb Qun i nhn dn, H. 1998. [74.] Bc H tng gia rau ci Ma ng nm 1952, lc ti ang cng tc Vn phng Trung ng ng. Tr s c quan ng ti o De (ni Hng). C quan Ph Ch tch cng st ngay cnh . Sau hi ngh chnh quyn ln th 5 (thng 3/1952), Chnh ph pht ng phong tro tng gia, sn xut, tit kim trong ton quc. Trung ng, c quan ny thi ua tng gia vi c quan khc. V hai c quan gn nhau, ti c cng on c ra thi ua vi c quan bn Ph Ch tch. Bn Vn phng Ph Ch tch li c Bc l i din c nhn thi ua tng gia vi c quan Vn phng Trung ng. Bui l pht ng thi ua din ra tht si ni. Ti ang sc tr nn thay mt anh em ng ln thch thc thi ua cng mt khong t nh nhau 36m2, trong mt thi gian nht nh ti xin trng rau n vi sn lng cao nht. Bc cng ng ln: Bc nhn thch thc thi ua tng gia vi ch Thng, vi mnh t 36m2 trong mt thi gian bng nhau, t sn lng rau nhiu hn ch Thng. Mi ngi v tay hoan h. Mt s ng ch x xo: Mt cuc thi ua khng cn sc. Bc va gi, va bn nhiu vic, ch sao c vi cu Thng kho nh
-64-

voi, trng rau quen. C ngi nu: Gii thng thi ua l mt con g trng 2 kg. Mi ngi li hoan h tn thng. My ng ch Vn phng Trung ng ni to: Nht nh chuyn ny chng ta c n tht g ca Ph Ch tch. Bc ni vui: Cc ch mun n g ca Ch tch th phi tch cc tng gia c nhiu rau xanh cung cp cho nh bp c quan. Ti v suy ngh: chc n v c nng sut cao th trng ci c, v ci c vng ny c rt to, rt nng. Ti trao i vi anh em cng on, mi ngi ng h cho l sng kin. Sau mt tun, ti lm t v trng xong 36m2 ci c. Ngay st mnh t ca ti, Bc v anh em bn Ph Ch tch lm rt k, t nh, mn v sch c. Hn mt tun th Bc reo ht ci mo g (ci xanh l xoan). Anh em Vn phng Ph Ch tch lm ch i tiu gn nh v mua mt ni hng ln hng nc tiu. Pha Vn phng Trung ng ti cng huy ng anh em lm nh tiu ly phn bn. Sau mt tun cc cy ci mc u v p. Bc ly nc tiu pha long ti. Cn ti ly phn bc ti ho ra ti. Mi ln ti c c quan bt mi. Sau mt thng, hai vt ci tt ngang nhau. Nhiu ngi ng h ti cho rng ti s thng v c ci ln rt nhanh. Mt hm Bc nh rau bn cho nh bp ch c 15 kg. Bc li nhng cy to, kho, mi cy cch nhau chng hai gang. Mt s anh em lo lng v thy vn rau Bc nh i x xc m ch c c 15 kg rau ci con. Ba bui chiu lin, sau gi lm vic Bc u ra vn dng chic dm xi t cho ci v ti nc gii u. Sau hai thng 10 ngy th c ci ca ti to bng bp tay v c cy c n. Ti nh v cn cho nh bp c 60 kg. Ti vui mng v thng li. Nhng cng lc , cy ci mo g ca Bc to bng ci nm, c 5 ngy mt ln Bc ta tu cn cho nh bp khong 10 kg. K l thay ci mo g cng ta cy cng ln, tu cng to v cng tr lu. Sau hai thng ri ci mi c ngng. Lc Bc nh c cy cho nh bp mui da. Bc cn em biu c gi dn tc gn 2 cy rt to lm ging. C gi sung sng khoe vi mi ngi: Rau ci c H tt tht. M s nh bp ra cng - Ci con: 15 kg - Tu ci canh: 14 ln x 10 kg = 140 kg - Cy ci lm da nn: 20 kg Cng 175 kg Vy ti thua r rng. Cng on Vn phng Trung ng phi np con g trng nui c cho cng on Vn phng Ph Ch tch. Nh c rau tng gia m c ma ng m nh bp rau nu, khng phi ra dn mua. Bui tng kt tht vui v. Ti ng dy xin nhn thua. Bc ni chuyn vi anh em: khi tng gia, cc c, cc ch phi lu bn iu kin: ging, cn, phn, nc. Ging: nn chn loi rau trng mt ln, n nhiu ln, c ci d trng, nng sut cao nhng
-65-

ch n c mt ln th khng bng ci mo g, tr lu, ta n c nhiu ln. Cn: ngi trng rau phi chm ch, chn ng thi v trng loi rau cho hp kh hu, rau mi tt. Vun xi phi ng cch. Ci mo g khi tt c mi ngy xi mt ln cho r con t, chng ra nhiu nhnh r hn v ht c nhiu phn bn, mui khong trong t. Phn: phi chn loi phn bn thch hp. Ci canh rt hp nc tiu pha long. Th phn ti ch Thng bn cng tt y nhng mt v sinh lm. Nc: phi ti u v ti m rau mi tr lu v xanh tt. Ln y thua Bc, ti ht sc ch quan v rt ra c bi hc mi v tng gia. Nguyn Thng k, H V ghi Sd, tr.78 26- [99.] Tm lng ca Bc vi thng binh, lit s Ngy 10 thng 3 nm 1946 bo Cu quc ng th ca Ch tch H Ch Minh gi ng bo Nam b. Trong th c on Ngi vit: Ti xin knh cn ci cho vong linh cc anh ch em b thn v nc v cc ng bo hy sinh trong cuc u tranh cho nc nh. S hy sinh khng phi l ung. Tip sau , trong Th gi ng bo min Nam, Ch tch H Ch Minh li vit: Ti nghing mnh trc anh hn nhng chin s v ng bo Vit Nam v T quc m hy sinh anh dng. Hn na thng sau khi i Php v, ngy 7 thng 11 nm 1946, Ngi n d l Ma ng binh s do Hi lin hip quc dn Vit Nam t chc ti Nh ht ln thnh ph H Ni, vn ng ng bo hu phng ng gp tin ca may o trn th cho chin s, thng binh, bnh binh. Cuc khng chin ton quc chng Php thu ht nhiu thanh nin nam n tham gia qun i. Mt s chin s hy sinh anh dng, mt s na l thng binh bnh binh, i sng gp nhiu kh khn, mc du anh ch em tnh nguyn chu ng khng ku ca, phn nn. Trc tnh hnh y, thng 6 nm 1947, Ch tch H Ch Minh ngh Chnh ph chn mt ngy no trong nm lm Ngy Thng binh ng bo ta c dp t lng hiu ngha, yu mn thng binh. C l - tr nhng ngy ngy k nim quc t - Ngy Thng binh l ngy k nim trong nc u tin c t chc. Hng ng v p li tm lng ca Ch tch H Ch Minh, mt hi ngh tr b khai mc ti x Ph Minh, huyn i T tnh Thi Nguyn gm mt s i biu Trung ng, khu v tnh. Hi ngh nht tr ly ngy 27 thng 7 hng nm l Ngy Thng binh Lit s v t chc ngay ln u trong nm 1947. Bo V quc qun s 11, ra ngy 27 thng 7 nm 1947 ng th ca Ch tch H Ch Minh gi Thng trc Ban t chc Ngy Thng binh ton quc. u th Ngi vit: ang khi T quc lm nguy, giang sn, s nghip, m m, n cha, nh th ca t tin ta b uy hip. Cha m, anh em, v con, ao

-66-

vn, lng mc ta b nguy ngp. Ai l ngi xung phong trc ht chng c qun th? l nhng chin s m nay mt s thnh ra thng binh. Ch tch H Ch Minh gii thch: Thng binh l ngi hy sinh gia nh, hy sinh xng mu bo v T quc, bo v ng bo. V li ch ca T quc, ca ng bo m cc ng ch chu m yu, qu qut. V vy, T quc v ng bo phi bit n, phi gip nhng ngi con anh dng y. Cui th, Ngi vn ng ng bo nhng cm s o, gip thng binh. Bn thn Ngi xung phong gp chic o la, mt thng lng v tin n mt ba ca Ngi v ca tt c cc nhn vin ca Ph Ch tch, tng cng l mt ngn mt trm hai mi by ng (1.127 ng) tng thng binh. Nm sau, ngy 27 thng 7 nm 1948, trong mt th di y tnh thng yu, Bc ni: Nn ngoi xm nh trn lt to e da trn ngp c non sng T quc, e da cun tri c nh mnh, ti sn, chm m c b m, v con, dn ta. Trong cn nguy him y, s ng thanh nin yu qu ca nc ta quyt em xng mu ca h p thnh mt bc tng ng, mt con vng ngn cn nn ngoi xm trn ngp T quc, lm hi ng bo. Ngi xt xa vit: H quyt liu cht chng ch, cho T quc v ng bo sng. Ngy nay, b m h mt mt ngi con yu qu. V tr tr nn b go. Con di tr nn m ci. Trn bn th gia nh c thm mt linh bi t s. Tay chn tn ph ca thng binh s khng mc li c. V nhng t s s khng th ti sinh. Trch trong cun Tm lng ca Bc Nxb Cng an nhn dn, H. 2005. [97.] Bc qut Nm y, Bc n thm tri iu dng thng binh H Ni. Tin Bc n nhanh chng lan ra khp tri. Anh ch em thng binh ai cng mun len vo gn Bc, qun c nng phi dng i. ang lc Bc thm hi sc kho thng binh bng mt ng ch hng mt nh mt y t dn n xin ng bn Bc. ng ch Ninh i vi Bc nh bc li ng ch y, nhng Bc i ti, gi hai tay ra n. ng ch thng binh m chm ly Bc nghn ngo Bc i!. Bc lng i giy lt ri mi tip tc cu chuyn thm hi. Bc n tng ging anh ch em au nng hi thm bnh tt cha, mi ba n c bao nhiu bt cm. Hm y, tri nng bc, Bc ly ci qut giy vn dng qut cho cc thng binh. C ngi nh lm thay, Bc ni: - Bc qut. Hm y, lc ra v Bc khng vui. V c l v th m khi c quan nh lp my iu ho nhit ni Bc , Bc bo em ra cho cc ng ch thng binh. Nguyn Dung Trch trong: Bc H vi chin s
-67-

Nxb Qun i nhn dn, H. 1998, T.3. * Nhng dng ch . Vo mt ngy cui nm 1963, ng ch Hng Long, U vin Ban Chp hnh ng b Khu Gang thp Thi Nguyn kho I (t thng 8-1961 n thng 7 nm 1964), Tng Gim c Cng ty Gang thp Thi Nguyn (1970-1974) c trao mt t giy trng do Bc H vit bng bt bi yu cu cho Ngi bit mt s vn v Khu Gang thp trc khi ln thm. Xc ng trc nhng tnh cm, s quan tm su sc ca Ch tch H Ch Minh i vi Khu Gang thp, ng ch Hng Long vit bn hi k vi tiu : Nhng dng ch . Di y l ni dung bn hi k: Vo mt ngy thng Chp nm 1963, l cao s 1 va khnh thnh xong c my hm, th anh inh c Thin (B th ng u, Tng Gim c) cho ti bit l Bc sp ln thm nhn dn Thi Nguyn v Khu Gang thp. Tin vui n lm ti nh li ngy mi m cng trng, Bc H ln thm Khu Gang thp hai ln, nhng ln y ni y vn cn i hoang v c di. By gi nh my vo sn xut, nhng khu nh mi mc ln nguy nga nh mt thnh ph. Cng nh mi anh ch em cn b cng nhn vin chc y u mong i ngy Bc H v thm Khu Gang thp, nn khi c tin ny, ti rt xc ng. Anh inh c Thin a cho ti xem mt t giy trng gp t cn thn, ri ni: - y l nhng vn Bc cn bit r trc khi ln y. Anh chun b thm tnh hnh ri cng i vi anh Tn ln trc tip gp Bc, xem Bc c hi g thm khng. T tay Bc vit y! Ti v cng xc ng c ngm ngha mi t giy trn tay. l mt t giy trng khng c dng k, ch c mi bn dng ch vn tt vit bng bt bi mu . Nguyn vn nh sau: Gang thp Thi Nguyn S .c. chuyn za. S cb k thut - s cb khc. S cng nhn: trai, gi. Anh hng lao ng - chin s thi ua. Qun nhn chuyn ngnh. i lao ng xhcn. Lng cao nht, thp nht, trung bnh. Tng za t tc. ng vin - on vin. Phong tro thi ua - u im - khuyt im. Ngy thng bt u xy zng.
-68-

Quan h za chuyn za v cb v cng nhn. Qun h za cb vi nhau v vi cg nhn. Ti bi hi nhn nhng dng ch Bc vit v suy ngh: Bc bn trm cng nghn vic ln lao, nhng Bc vn quan tm n nhiu mt ca Khu Gang thp, Bc mun bit t mc lng thp nht n tng lun rau, con g, con ln tng gia t tc ca nhng cng nhn, Bc mun bit n quan h gia chng ti v cc chuyn gia bn; gia chng ti v cng nhn nh th no Ti tr li t giy ca Bc cho anh Thin. Ri v chun b ln ch anh Chu Vn Tn. Trn ng i, ti c ngh n nhng iu ang cn phi chun b trc tip bo co vi Bc, ri li ngh n nhng k nim v nhng ln c gp Bc. T nhin lng ti c xn xang xao ng mt nim vui. Trch trong Bc H vi Thi Nguyn - Thi Nguyn vi Bc H Nxb L lun Chnh tr. --------------------------------

-69-