BI GING MI TRNG TRONG XY DNG - S tit: 30 tit - L thuyt:30 M U Trong nhng nm gn y, cc nhu cu v khai thc ti nguyn thin nhin,

s dng nng lng ngy cng tng. S pht trin kinh t x hi vi s xut hin hng lot nh my x nghip, cc cng trnh xy dng tc ng mnh m n h sinh thi, mi trng xung quanh cng nh iu kin sng ca con ngi. Ti nguyn c xu th cn kin dn, nhim mi trng tng ln. V vy vn BVMT v pht trin bn vng tr thnh mi quan tm hng u ca nhn loi. Xy dng c bn bao gm xy dng cc cng trnh dn dng v cng nghip, cc cng trnh giao thng, thy li, h thng h tng c s, sn xut vt liu xy dng... l mt trong nhng hot ng kinh t x hi tc ng mnh m nht i vi mi trng v ngun ti nguyn. Vic xy dng cc cng trnh ln trng im Quc gia nh nh my thy in Sn La, cc nh my xi mng Nghi Sn, H Tin,...cng Ci Ln, khu cng nghip ch bin du Dung Qut v s gy suy thoi mi trng mt phm vi ln nu nh khng c s hiu bit v bin php ngn nga, gim thiu tc ng tiu cc ny. Do vy ngay t khi cc d n xy dng c bn cha trin khai th cn phi c nhng nh gi cc tc ng n mi trng khi d n i vo hot ng v trong qu trnh thi cng cc cng trnh xy dng, vic BVMT l rt quan trng, iu yu cu ngi k s xy dng phi c nhng kin thc nht nh v cng tc qun l mi trng v cng ngh mi trng ng dng n vo cng vic hng ngy trong vic BVMT. Mc tiu ca mn hc: trang b cho sinh vin nhng kin thc v cc tc ng n mi trng c th xy ra trong qu trnh thi cng cc cng trnh xy dng v cc bin php ngn nga, gim thiu cc tc ng . ng thi

mn hc cn cung cp mt s bin php khc phc, x l cc cht nhim khi thi cng cc cng trnh v cng trnh i vo hot ng. Ni dung ca mn hc: - Chng 1. Mt s vn chung v mi trng - Chng 2. Qun l mi trng trong xy dng - Chng 3. Bo v mi trng khng kh - Chng 4. Bo v mi trng nc - Chng 5. Bo v mi trng t, cnh quan - Chng 6. Qun l cht thi rn

Chng 1. NHNG VN CHUNG V MI TRNG (Tng s tit: 5) 1.1. Khi nim mi trng Mi trng l g? Thut ng mi trng c th c dng trong rt nhiu cc trng hp khc nhau nh mi trng kinh t, mi trng vt l, mi trng php l,...Tt c cc thut ng trn u c im chung l: "l tp hp cc iu kin v hin tng bn ngoi c nh hng ti mt vt th hoc mt s kin no ". Nh vy bt c mt s vt hin tng no cng tn ti trong mt mi trng ca n. Tuy nhin mi trng, ci m loi ngi hin nay ang phi i mt v nghin cu bo v n l mi trng sng bao quang con ngi, n c nh ngha nh sau: Mi trng sng: (living environment) l tng hp cc iu kin vt l, ho hc, sinh hc, x hi bao quanh con ngi v c nh hng ti s sng, s pht trin ca tng c nhn v ton b cng ng ngi Theo lut BVMT 2005: Mi trng bao gm cc yu t t nhin v vt cht nhn to bao quanh con ngi, c nh hng n i sng, sn xut, s tn ti, pht trin ca con ngi v sinh vt. Theo ngnh Khoa hc mi trng: Mi trng l tp hp tt c cc yu t t nhin v x hi bao quanh con ngi c nh hng n con ngi v tc ng qua li vi cc hot ng sng ca con ngi nh: khng kh, t, nc, sinh vt, x hi loi ngi v.v.. Nh vy mi trng sng bao gm cc thnh phn: - Mi trng t nhin: bao gm cc yu t vt l, ho hc, sinh hc tn ti khch quan ngoi mun ca con ngi (t, nc, khng kh, sinh vt) - Mi trng x hi: l tng th cc mi quan h gia ngi vi ngi to ln s tr ngi hoc thun li cho s tn ti v pht trin ca x hi loi ngi - Mi trng nhn to: l tt c cc yu t t nhin, x hi do con ngi to nn v chu s chi phi ca con ngi. 3

1.2. Cc chc nng c bn ca mi trng 1.2.1. Mi trng l khng gian sng ca con ngi v cc loi sinh vt Trong cuc sng hng ngy, mi ngi cn mt khng gian nht nh phc v cho cc hot ng sng nh: nh , ni ngh, t sn xut nng nghip, lm nghip, thy sn, kho tng, bn cng,trung bnh mi ngi cn khong 4 m3 khng kh sch th; 2,5 lt nc ung, mt lng lng thc thc phm tng ng vi 2000-2400 calo. Nh vy chc nng ny i hi mi trng phi c mt khng gian thch hp cho mi con ngi. V d phi c bao nhiu m2, hecta hay km2 cho mi ngi. Khng gian ny li i hi phi t nhng tiu chun nht nh v cc yu t vt l, ha hc, sinh hc, cnh quan v x hi. Tuy nhin din tch khng gian sng bnh qun trn Tri t ca con ngi ngy cng b thu hp. Yu cu v khng gian sng ca con ngi thay i theo trnh khoa hc v cng ngh. Trnh khoa hc cng ngh pht trin cng cao th nhu cu khng gian sn xut cng gim. Nh vy chc nng ny c th chia nh thnh cc chc nng nh sau: - Chc nng xy dng: cung cp mt bng v nn mng cho cc th, khu cng nghip, kin trc h tng v nng thn. - Chc nng vn ti: cung cp mt bng, khong khng gian v nn mng cho giao thng ng thy, ng b v hng khng - Chc nng sn xut: cung cp mt bng sn xut nng-lm-ng nghip; - Chc nng gii tr ca con ngi: cung cp.. 1.2.2. Mi trng l ni cung cp ti nguyn cho con ngi Trong hot ng sng con ngi phi lin tc sn xut to ra ca ci vt cht phc v nhu cu ca mnh. C th ni hu nh tt cc cc dng vt cht u vo u c ngun gc t t nhin nh ti nguyn rng, khong sn, t, nc, khng kh, 1.2.3. Mi trng l ni cha ng v ng ha cht thi Trong qu trnh sn xut, sinh hot ca con ngi lun to ra mt lng cht thi, c th ni cng ngy lng cht thi thi ra cng nhiu. Ni cha 4

ng cc loi cht thi chnh l cc thnh phn ca mi trng t nhin nh mi trng nc (ao, h, sng sui, bin) hoc t hoc khng kh. Trong cc thnh phn mi trng lun lun cha cc loi vi sinh vt, chnh cc vi sinh vt li c kh nng phn hy cc cht thi thnh cc dng vt cht t hoc khng gy nhim. chnh l kh nng t lm sch ca mi trng. Tuy nhin kh nng t lm sch ch trong mt gii hn nht nh 1.2.4. Mi trng l ni ghi chp lch s loi ngi - Cung cp s ghi chp v lu gi lch s a cht, lch s tin ha v lch s sinh vt, lch s xut hin v pht trin vn ha ca loi ngi - Mi trng l ni gim nh tc ng ca thin tai i vi con ngi v sinh vt 1.3. nhim mi trng 1.3.1. Khi nim nhim mi trng l s thay i thnh phn v tnh cht ca mi trng, c hi cho cc hot ng sng bnh thng ca con ngi v sinh vt. Theo lut BVMT 2005: nhim mi trng l s bin i ca cc thnh phn mi trng khng ph hp vi tiu chun mi trng, gy nh hng xu n con ngi, sinh vt. Nhn bit nhim mi trng: - Bng trc quan: cn c mu sc bt thng ca mi trng (nc), bi,... - Bng cm quan: kh chu - Bng cc sinh vt ch th: s bin mt ca cc loi sinh vt nhy cm vi mi trng, hoc s thay i bt thng v tp tnh ca chng. Ba cch trn mang tnh nh tnh, c c s php l kt lun mi trng b nhim bi mt yu t no phi da vo thanh tiu chun ca Nh nc ban hnh (quy chun mi trng). Nu mt thng s mi trng no sau khi o c, phn tch bng cc phng php tiu chun m vi phm thanh tiu chun quy nh th c kt lun mi trng b nhim bi thng s : V d: ti khu dn c ngi ta tin hnh o c v phn tch hm lng kh SO2 trong khng kh thy gi tr ca n l 0,5 mg/m3. Theo QCVN 05:2009 5

ca BTNMT th gii hn ti a cho php ca thng s ny l 0,3 mg/m3. Nh vy khng kh khu dn c b nhim kh SO2. 1.3.4. Ngun gc gy nhim mi trng a, Ngun gc t nhin Do cc hin tng t nhin gy ra nh hin tng chy rng (do nguyn nhn t nhin), l lt, bo tp, ni la, s phn hy xc ng thc vt to ra cc kh gy nhim, cc hin tng mn ha, phn ha, Nhn chung cc nguyn nhn trn xy ra mt cch khng thng xuyn tuy nhin nu xy ra ty theo mc c th gy nhim mi trng trn mt din rng tc ng su sc n i sng con ngi v sinh vt, c th to ra cc ri ro mi trng. V d hin tng chy rng Innxia nm 1997 to ra mt lng khi bi khng l nh hng ti c Min Nam Vit Nam hoc nh hin tng ni phun s to ra mt lng khi bi, nhit nh hng trn mt din rng vi bn knh nhiu km. b, Ngun gc nhn to y l ngun gy nhim thng xuyn, lin tc v ngy cng pht trin. N v ang din ra khp ni vi xu th ngy cng tng, c bit ti cc thnh ph, khu th, cc nh my x nghip. Nguyn nhn ny c th phn thnh cc loi sau: - Do hot ng cng nghip; - Do hot ng nng nghip; - Do sinh hot; - Hot ng giao thng vn ti; - Hot ng xy dng c bn; - Sn xut lng ngh; 1.4. H thng tiu chun nh gi cht lng mi trng ca Vit Nam Ty thuc vo i tng nghin cu m ta p dng cc h thng tiu chun mi trng nh gi. Hin nay nc ta cng tn ti nhiu b tiu chun nh gi cht lng mi trng nh Quy chun cht lng mi trng do B ti nguyn v mi trng ban hnh nm 2008 v 2009; tiu chun cht 6

lng mi trng trong cc c s sn xut do B Y t ban hnh. i tng ca QCVN v mi trng quy nh cho cc thnh phn ca mi trng t nhin khng thuc trong phm vi khu vc lao ng trong cc nh my x nghip hay ni mt cch khc l cc thnh phn mi trng nm bn ngoi tng bao ca nh my. N bao gm cc thng s nh gi cht lng khng kh xung quanh, cht lng nc thi ca cc c s sn xut, nc thi c trng cho tng ngnh sn xut c trng, nc mt, nc ngm, nc sinh hot,Mi trng trong phn xng sn xut (mi trng lao ng) p dng cc tiu chun v v sinh lao ng ca B Y t ban hnh. Do khi nh gi cht lng mi trng cn phi p dng cc tiu chun nh gi ph hp 1.5. H sinh thi v cn bng sinh thi 1.5.1. Khi nim H sinh thi l h thng cc qun th sinh vt v cc thnh phn ca mi trng sng bao quanh, trong mt quan h cht ch v tng tc vi nhau Nh vy h sinh thi phi bao gm hai nhn t: nhn t v sinh v nhn t hu sinh Nhn t v sinh: bao gm cc yu t vt l v ho hc ca mi trng sng Nhn t hu sinh (sinh vt): gm ba yu t sau + Sinh vt sn xut: cc loi thc vt, to,...c kh nng tng hp cc cht dinh dng t nng lng mt tri v cc cht v c (sinh vt t dng) + Sinh vt tiu th: ly cc cht dinh dng t sinh vt sn xut thng qua tiu ho thc n (sinh vt d dng) + Sinh vt phn hu: bao gm vi khun v nm c chc nng phn hu xc cht v thc n tha, chuyn chng thnh cc yu t mi trng. Vy nu thiu mt trong cc thnh phn trn c c gi l mt h sinh thi khng? gi s nu thiu mt trong cc thnh phn th mi trng s nh th no? (v d khng c sinh vt phn hu chng hn) 1.5.2. C ch hot ng ca h sinh thi: H sinh thi hot ng theo cc c ch sau: 7

- T duy tr v t iu chnh gi nguyn tnh n nh ca mnh: h sinh thi khng tnh nhng lun lun duy tr tnh n nh nh gi c s lng ging, loi sinh vt, gi c s lng c th trong qun th, gi c cn bng gia cc yu t vi sinh v hu sinh. Do h sinh thi khng bao gi vt ngng trong khi cc h sinh thi nhn to u c th vt ngng ca n. - H sinh thi t duy tr v t iu chnh tnh n inh ca mnh thng qua ba c ch: + iu chnh tc dng nng lng i qua h (tng hoc gim s quang hp v tiu th thc n) + iu chnh tc chuyn ha vt cht bn trong h (tc phn hy xc ng thc vt, tc ca vng tun hon sinh a ha) + iu chnh tnh a dng sinh hc ca h: nu c mt loi pht trin khng bnh thng th mt loi khc s thay th hoc hn ch loi ban u. Nh cc c ch trn HST lun lun duy tr tnh n nh ca mnh trong sut mt qu trnh lu di trc s thay i ca mi trng v t nhin. 1.5.3. Tc ng ca con ngi vo h sinh thi Tc ng vo c ch t n nh v t cn bng ca h sinh thi: C ch t n nh v t cn bng ca HST t nhin l tin ti t l P/R =1; P/B = 0. C ch ny khng c li cho con ngi v con ngi cn to ra nng lng tinh cn thit cho mnh bng cch to ra HST c P/R >1 v P/B >0. Do vy con ngi thng to ra cc HST nhn to khng t n nh v t cn bng nh: ng c chn nui, t trng lng thc, thc phm. Cc HST ny thng k n nh v duy tr con ngi phi b sung thm nng lng di cc dng: sc lao ng, xng du, phn bn. Tc ng vo s cn bng ca cc chu trnh sinh a ha t nhin. - Khai thc nng ln ha thch, to ra mt lng khng l cc kh gy hiu ng nh knh trong khi to ra c nng lng ha thch phi mt hng triu nm.

- Ngn cn chu trnh tun hon nc: p p, xy dng nh my thy in, ph rng u ngun Thay i v ci to HST t nhin: - Chuyn t rng thnh t nng nghip: mt nhiu loi ng thc vt qu him, tng xi mn t, thay i kh nng iu ha nc v bin i kh hu - Ci to m ly thnh t canh tc, lm mt i cc vng t ngp nc c tm quan trng i vi mi trng sng ca nhiu loi sinh vt v con ngi; - Chuyn t rng, t nng nghip thnh cc KCN, T Tc ng vo cn bng sinh thi: sn bt qu mc, cht ph rng,... 1.6. Mt s vng tun hon ca vt cht trong mi trng t nhin 1.6.1. Vng tun hon ca nc trong mi trng

my bc hi ma

gi

my

bng

bc hi i dng Chu trnh nc bao gm vic bc hi t cc i dng, to ra dng chy mt , ngm v kt thc cc i dng. Chu trnh nc c vai tr cc k quan trng trong i sng ca Tri t kha cnh to ra ngun nc ngt cho ng thc vt v con ngi, thc hin s ti phn b nhit b mt tri t, vn ng dng chuyn dch ca khng kh v nc trn Tri t. Chu

trnh nc cn to iu kin thc hin cc chu trnh sinh a ho khc trn Tri t. 1.6.2. Vng tun hon ca cacbon trong mi trng Di y l chu trnh cacbon t nhin ca Tri t bt u t phn ng quang hp ca thc vt to ra sinh khi v cui cng l s phn hy xc ng thc vt v qu trnh h hp to ra CO 2. Trong mi trng ngoi chu trnh cacbon t nhin trn cn c chu trnh cacbon v c chnh l qu trnh to ra CO2 t phn ng chy, qu trnh t chy nhin liu ha thch cng nh lng CO2 thot ra t lng t; ni la, y ao h,...v qu trnh ha tan CO 2 vo nc. Trong lch s pht trin ca Tri t, k t khi xut hin loi ngi chu trnh cacbon trong mi trng c s thay i theo chiu hng gia tng CO2 trong kh quyn, gim s tch ly cacbon trong lng t. chnh l nguyn nhn gy mt cn bng vng tun hon sinh a ha l ngun gc gy ra cc bin i to ln trong mi trng (bin i kh hu) Quang hp
CO2, H2O C6H12 O6

ng vt n c H hp ng vt n tht bc 1

Xc cht ng thc vt

ng vt n tht bc cao

Sinh vt phn hy

S chu trnh cacbon hu c ca Tri t

10

1.6.3. Vng tun hon ca nit trong mi trng N2

C nh trong kh quyn (NO, NO2)

C nh trong cng nghip

C nh sinh hc

Vng tun hon ca nit c bt u bng qu trnh c nh nit do qu trnh vn chuyn ca nit trong kh quyn, a quyn, thy quyn v sinh khi. Vic c nh ni t bng sinh hc c gip bi cc vi khun sng t do nh vi khun hiu kh, bn k kh v ym kh vi nhng thc vt bc cao. Vic c nh nit bng phng php ha hc do nhu cu ngy cng tng v phn m chuyn ha mt lng ng k lng nit trong kh quyn thnh NH3 v cc mui amon do lm tng nng ca cc ion NO3-, NO2-, NH4+ trong thy quyn v nc ngm. ng thi qu trnh t chy nhin liu cng thi mt lng ng k cc hp cht nito dng kh gy nhim khng kh. Do vn mi trng hin nay lm sao kim sot c cc dng tn ti ca nito m bo s an ton ca mi trng. 1.7. Cc vn mi trng Vit Nam ( bi tp) Vit tiu lun v cc vn sau. Ni dung gm - t vn ; - Hin trng vn nghin cu; - Cc tc nhn gy nhim - Nguyn nhn ca tnh trng trn; - Gii php; - Kt lun. Mi chuyn di khng qu 10 trang, vit trn giy A4. 1.3.1. nhim khng kh cc th 1.3.2. nhim nc cc th khu cng nghip 1.3.3. Suy gim a dng sinh hc 11

1.3.4. nhim lng ngh 1.3.5. nhim ti cc nh my ch bin lm sn (trnh by cng ngh sn xut, nguyn nhin liu u vo v u ra ca qu trnh sn xut, xc nh cc yu t gy nhim v xut gii php. 1.8. Chin lc quc gia v php lut bo v mi trng 1.8.1. Chin lc quc gia v BVMT Chin lc l g??? S khc nhau nh th no gia chin lc v k hoch? - Chin lc: l mt k hoch mang tm v m, c tnh tng qut cao c lp ra thc hin trong mt thi gian di nhm t c cc mc tiu c th. - K hoch l chng trnh hnh ng c lp ra tng bc thc hin theo mt l trnh nht nh. K hoch l c th ha ca chin lc v l con ng thc hin chin lc a, Mc tiu ca chin lc quc gia BVMT C s no a ra mc tiu ca chin lc BVMT? - Phi cn c vo hin trng mi trng ca quc gia; - Xc nh cc vn cn u tin gii quyt; - Xc nh kh nng gii quyt cc vn : kh nng ti chnh, trnh cng ngh, qun l ca quc gia,... Mc tiu ca chin lc BVMT quc gia giai on 2000-2010 nh sau: * Mc tiu tng qut: khng ngng bo v, ci thin mi trng, nng cao cht lng cuc sng v sc kho ca nhn dn bo m pht trin bn vng t nc. * Mc tiu c th: Phng nga nhim Bo tn v s dng bn vng ngun ti nguyn thin nhin, a dng sinh hc Ci thin mi trng Cn nh gi xem cc kh nng t c cc mc tiu n u khi m nm 2010 n gn? 12

- Cc mc tiu c t c hay khng? Nguyn nhn do u? - D bo trong tng lai? 1.8.2. Php lut bo v mi trng a, Qu trnh hnh thnh Lut Quc t v MT Vo nhng nm cui th k XIX xut hin mt s iu c song phng v a phng v mt s vn mi trng m ch yu v mt s vn v nc sng, h bin gii, giao thng thy v quyn nh c bin gii. Vo nhng nm 1950-1960 ca th k XX, trc nguy c v ht nhn v nhim du xut hin cc iu c v trch nhim Quc gia i vi thit hi do tai nn ht nhn gy ra v Cng c Quc t 1954 v ngn chn nhim du. T nhng 1970, c bit l sau hi ngh Lin Hip Quc v mi trng v con ngi c t chc ti Stockholm nm 1972 th hng trm iu c quc t v mi trng c ra i nh. y cng l thi k nh du s pht trin vt bc v ca Lut quc t v mi trng. nhiu cng c quan trng ra i trong thi gian ny nh Cng c quc t v bun bn cc loi ang b e da (CITEST), cng c Lun n v thi cc cht thi ra bin. T nhng nm 1985 n 1992 xut hin hng lot cc iu c quan trng v mi trn nh Cng c Vin v bo v tng ozone; ngh nh th Montreal v cc cht lm suy gim tng ozon, Cng c Basen v vn chuyn qua bin gii cc cht thi c hi,c bit vo nm 1992 Hi ngh Lin hp quc v mi trng v pht trin ti Ri l mt bc tin trong vic hnh thnh php lut quc t v mi trng vi s c mt ca 187 quc gia, trong c 118 nguyn th quc gia, Hi ngh a vn nhim thnh mt vn php l trong quan h quc t. Khi nim Lut quc t v mi trng: Hin cha c quan im thng nht v khi nim Lut quc t v mi trng. C th tm thi a ra mt nh ngha sau: Lut quc t v mi trng l tng th cc nguyn tc, quy phm quc t iu chnh mi quan h gia cc quc gia, gia cc quc gia vi cc t 13

chc quc t trong vic ngn chn, loi tr cc thit hi do cc ngun khc nhau gy ra cho mi trng ca tng quc gia v mi trng thin nhin ngoi phm vi ti phn quc t. b, Lut php BVMT Vit Nam - Tham gia vo mt s cng c quc t v BVMT: - Lut BVMT 2005 vi XV Chng v 36 iu v cc vn bn di Lut

14

Chng 2 QUN L MI TRNG TRONG XY DNG (thi lng: 8 tit) 2.1. Khi nim chung Xy dng c bn gp phn c bit quan trng trong vic pht trin kinh t x hi ca t nc. Qu trnh xy dng cc cng trnh thng gy ra nhng tc ng xu n mi trng v c th l nguyn nhn gy ra hu qu nghim trng i vi thin nhin v con ngi. Vn mi trng cn c xem xt, nh gi v gim st trong qu trnh thi cng cng nh khai thc cc cng trnh xy dng. Qu trnh xy dng cng trnh c th thc hin trong thi gian mt vi thng n nhiu nm, trong phm vi hp n c mt vng rng ln. Cc loi cng trnh xy dng cng c th khc nhau: cng trnh dn dng, cng nghip, giao thng vn ti, nng lngV th tc ng ca cc hot ng xy dng ny cng mang tnh tm thi. Qu trnh xy dng cc cng trnh cng tp trung nhiu lc lng lao ng khc nhau ln s hiu bit v thc bo v mi trng ca h cng khc nhau. V vy cn thit phi nhn bit, phn tch v nh gi cc tc ng n mi trng ca qu trnh xy dng t y ra cc bin php hu hiu gim thiu nhim mi trng, m bo cho s hot ng lu bn ca cng trnh xy dng. Qu trnh thi cng xy dng cng trnh bao gm cc hng mc sau y:

15

Chun b san lp mt bng

Thi cng h thng ng giao thng trn cng trng

X l, gia c nn mng

Thi cng cc cng trnh chnh v ph tr

Thi cng lp t ng ng v cng trnh cp thot nc

Lp t, hon thin mt bng, trng cy xanh

Lp t thit b

Vn hnh th, hiu chnh, a h thng cng trnh vo hotng 2.2. Cc tc ng n mi trng trong qu trnh xy dng cc cng trnh Nhng nh hng chnh ca hot ng xy dng n mi trng l: nh hng n iu kin kinh t x hi: ti nh c, thay i hon cnh v iu kin sng ca con ngi, xm phm di tch lch s, vn ha

16

nh hng n h sinh thi: cht ph rng, di c ng vt hoang d, tc nghn dng chy, thay i mt ph thm nc, ng ngp, st l t

nh hng n mi trng vt l: thay i cht lng nc, khng kh, gy cht thi rn, bi, n, rung ng

Cc tc ng ca qu trnh xy dng thng mang tnh tm thi cn s khai thc cng trnh s nh hng lu di n mi trng. Cc tc ng trong qu trnh xy dng nu trong bng sau: Cc tc ng 1. Tc ng n mi trng vt l 1.1. Mi trng khng kh lp, vn chuyn vt t a im v phm vi tc ng

- Hnh thnh bi do ph d, o, san - Cng trng xy dng v khu vc xung quang; - Tng nng mt s kh c hi - Khu vc kho cha v my trn kh, nh SO2, NOx, COdo tp trung ng chuyn ch vt liu, cng nhiu thit b thi cng, phc v thi trng xy dng, thit b tnh ti (my cng v s dng ng c diezen cng pht in, trm trn). sut cao 1.2. Mi trng nc - Gim st cht lng nc do nc - Ln tri cng nhn v thit b thi thi v cht thi sinh hot ca cng cng nhn thi cng; - Thay i cu trc b mt t, gy - Cng trng thi cng v cc vng xi mn v cun tri cc cht bn vo trc do dn sch thm thc vt, vng sng h khi ma vo ngun nc mt 1.3. t ai cc m khai thc vt liu xy dng v cng trng xy dng 17 ln cn cng trng dng - Cc loi du v cht thi xy dng - Cng trng khai thc vt liu xy

t b thoi ha bi cht thi rn t Ni cht thi

Xo trn b mt ti cng trng xy B mt t trc ti cng trng xy dng 1.4. Ting n v rung ng dng

n cao do hot ng thi cng v Cng trng thi cng, ng vn phc v thi cng: n mn, ng p chuyn vt liu cc, san lp, vn chuyn vt liu xy dng 1.5. ng ngp hoc ng nc H thng thot nc b ngn chn Cng trng thi cng v ni khai thc hoc thay i 2. H sinh thi 2.1. H sinh thi vc nc ng xy dng v phc v xy dng 2.2. H sinh thi rng Tn ph rng 3. Cc gi tr s dng cho con ngi v cht lng cuc sng 3.1. S dng ng giao thng 3.2. S dng ngun nc Cn tr qu trnh cung cp nc 3.3. S nh c Di di dn khi ch sinh sng 3.4. Cc gi tr vn ha lch s vn ha, lch s 3.5. Y t v sc khe S nhim nc, khng kh, ting ng, n, rung, cht thi rntc 18 ng giao thng ct qua cng trng xy dng Cng trng xy dng v thy vc h lu cng trng Cng trng thi cng Cc cng trnh xy dng khu vc rng ni vt liu

Suy gim cht lng nc do hot Cng trng xy dng gn ngun nc mt

Ph hoi cnh quan cc cng trnh Cc cng trnh vn ha, lch s gn v trong khu vc cng trng xy dng Cng trng thi cng

ng xu n sc khe con ngi 3.6. Cnh quan Cc tc ng bt li v cnh quan Cc vng t trc gn ng

2.3. Bo v mi trng trong hot ng xy dng Hot ng xy dng to nn nhng tc ng tiu cc i vi mi trng nh nu. Qu trnh xy dng tuy din ra trong mt thi gian nht nh nhng n gy nn nhim mi trng vi cng ln. iu 40 ca Lut BVMT 2005 quy nh v BVMT trong hot ng xy dng l: 1. Quy hoch xy dng phi tun th tiu chun v yu cu v bo v mi trng. 2. Vic thi cng cng trnh xy dng phi bo m cc yu cu bo v mi trng sau y: a) Cng trnh xy dng trong khu dn c phi c bin php bo m khng pht tn bi, ting n, rung, nh sng vt qu tiu chun cho php; b) Vic vn chuyn vt liu xy dng phi c thc hin bng cc phng tin bo m yu cu k thut khng lm r r, ri vi, gy nhim mi trng; c) Nc thi, cht thi rn v cc loi cht thi khc phi c thu gom, x l t tiu chun mi trng. 3. U ban nhn dn cc cp, n v qun l trt t cng cng c p dng bin php x l i vi ch cng trnh, phng tin vn ti vi phm quy nh v bo v mi trng. Mt s bin php trc tip trin khai trn cng trng xy dng gim thiu nhim mi trng nh sau: a, T chc thi cng xy dng Trong qu trnh thi cng xy dng, cc n v thi cng xy dng phi thc hin y cc quy nh v an ton lao ng v v sinh mi trng. Cc bin php sau y s c thc hin hn ch cc tc ng c hi ti mi trng xung quanh: 19

- B tr hp l ng vn chuyn v i li. Lp hng ro cch ly cc khu vc nguy him, vt liu d chy nThit k chiu sng cho nhng ni cn lm vic ban m v bo v cng trnh. Che chn nhng khu vc pht sinh bi v dng xe ti nc ti ng giao thng vo ma kh. Cc phng tin vn chuyn u c bt ph kn. - Lp k hoch xy dng v ngun nhn lc chnh xc trnh trng cho gia cc quy trnh thc hin, p dng phng php xy dng hin i, cc hot ng c gii ha v ti u ha quy trnh xy dng - Cc ti liu hng dn v my mc v thit b xy dng c cung cp y . Lp t cc n bo hiu cn thit - Cng nhn cn phi c trang b y bo h lao ng trong qu trnh thi cng xy dng. b, Bin php gim thiu nhim mi trng nc Trong qu trnh thi cng khng x nc trc tip xung cc thy vc xung quanh khu vc d n, khng gy nhim nc sng h,...do nc thi xy dng. V vy d n cn b tr cc h thu gom nc x l cn v bn lng khng gy hin tng bi lng vng nc sng khu vc ny. Xy dng cc cng trnh x l nc thi tm thi (v d: b t hoi kiu thm), quy nh bi rc trung chuyn tm thi trnh phng u, vt rc sinh hot ba bi gy nhim mi trng do cng nhn xy dng gy ra. La chn thi im thi cng xy dng chnh vo cc thng ma kh trong nm hn ch lng cht bn sinh ra do nc ma chy trn qua khu vc thi cng xung nc sng h. H thng thot nc m bo c lng cn v gi li cc cht thi trong qu trnh xy dng nh rc, vt liu xy dng trc khi chy ra ngoi. c, Khng ch nhim do kh thi t cc phng tin thi cng - Khng s dng cc loi xe, my qu c thi cng xy dng v vn chuyn vt liu - Khng chuyn ch vt liu qu trng ti quy nh

20

- Gim tc thi cng, lu lng vn ti t 22 h n 6 h sng khng lm nh hng n cc khu vc xung quanh. - Lp t thit b gim ting n cho cc my mc c mc n cao nh my pht in, my nn kh. - Kim tra mc n, rung trong qu trnh xy dng t t ra lch thi cng ph hp t mc n cho php theo TCVN 5949-1998 - Khng s dng cng mt lc trn cng trng nhiu my mc, thit b thi cng c kh nng gy n ln trn cng trng. Cc loi cht thi rn c thu gom, vn chuyn ng ni quy nh. e, Bin php gim thiu cc tc ng tiu cc khc Cc n v thi cng, nh thu xy dng c quy nh v gi gn v sinh mi trng bn trong cng trng xy dng v khu vc xung quanh. Tp kt vt liu xy dng ng ni quy nh, khng lm bay bi, khng gy nh hng n giao thng, khng nh hng n sinh hot cng nh lao ng sn xut ca nhn dn trong vng. i vi sc khe ngi lao ng: d n t chc cuc sng cho cng nhn, m bo cc iu kin sinh hot nh ln tri, nc schm, n, . Cng nhn thi cng cn c trang b bo h y 2.4. nh gi tc ng mi trng cc d n v hot ng xy dng c bn 2.4.1. Khi nim v nh gi tc ng mi trng Theo Lut BVMT Vit Nam nm 2005 th "nh gi tc ng mi trng l vic phn tch, d bo cc tc ng n mi trng ca d n u t c th a ra cc bin php bo v mi trng khi trin khai d n ''. Nh vy i vi mt d n u t xy dng, TM l qu trnh nghin cu nhn trc nhng nh hng v hu qu m n mang li i vi mi trng t y xut cc bin php gim thiu nhim v vn hnh d n mt cch bn vng. D n phi lp bo co TM chin lc l cc d n: chin lc, quy hoch, k hoch pht trin kinh t - x hi cp quc gia; chin lc, quy 21

hoch, k hoch pht trin ngnh, lnh vc trn quy m c nc; chin lc, quy hoch, k hoch pht trin kinh t - x hi ca tnh, thnh ph trc thuc trung ng, vng; quy hoch s dng t; bo v v pht trin rng; khai thc v s dng cc ngun ti nguyn thin nhin khc trn phm vi lin tnh, lin vng; quy hoch pht trin vng kinh t trng im; quy hoch tng hp lu vc sng quy m lin tnh. D n phi lp bo co TM l cc d n: cng trnh quan trng quc gia; d n c s dng mt phn din tch t hoc c nh hng xu n khu bo tn thin nhin, vn quc gia, cc khu di tch lch s - vn ho, di sn t nhin, danh lam thng cnh c xp hng; d n c nguy c nh hng xu n ngun nc lu vc sng, vng ven bin, vng c h sinh thi c bo v; d n xy dng kt cu h tng khu kinh t, khu cng nghip, khu cng ngh cao, khu ch xut, cm lng ngh; d n xy dng mi th, khu dn c tp trung; d n khai thc, s dng nc di t, ti nguyn thin nhin quy m ln; d n khc c tim n nguy c ln gy tc ng xu i vi mi trng. Cc n v, c nhn l ch u t cc d n thuc cc lnh vc nu trn u phi lp bo co TM chin lc hoc bo co TM cho d n (c th thu t chc t vn lp bo co TM). Bo co TM chin lc l mt ni dung ca d n v phi cc bo co ny phi lp ng thi vi qu trnh lp d n; bo co TM cng phi c lp ng thi vi bo co nghin cu kh thi. Mc ch ca TM: TM l cng c qun l gip cho cc c quan qun l Nh nc c thm quyn: - Xc nh tnh kh thi ca d n pht trin kinh t x hi; - Gim ti thiu nhng hu qu c hi ca d n; - Nng cao li ch v kh nng khai thc ca d n. TM c xem ging nh mt lun chng kinh t k thut hoc nh mt nghin cu kh thi v lnh vc mi trng trong d n. Nhng nh gi

22

ny s lm c s khoa hc, cn c thit k xy dng cc cng trnh va m bo hiu qu kinh t - x hi va m bo mi trng. TM tp trung vo cc vn hoc nhng hn ch ca ti nguyn thin nhin c th nh hng ti tnh kh thi ca d n, cng nhng tc ng c li v bt li i vi con ngi, ti nguyn thin nhin v mi trng. Trn c s d kin nhng tc ng, ra cc bin php phng trnh, khc phc hoc hn ch nhng hud nv tc ng xu, ph hp vi nhng quy qu nh ca php lut v mi trng. Kt qu ca vic nghin cu TM s c trnh by trong mt bo co gi l Bo co nh gi tc ng mi trng. Bo Kh thi thm Kh thi mt co ny c v c quan Chp l Nh nc c thm quyn v nh v ph qun nhn Chun b kinh t c v MT k thut duyt. Ch sau khi bo co TM c ph duyt th d n u t mi c n d php trin khai. Do kh khn trong vic nghin cu TM, khng phi tt c cc d n u t u phi lp bo co TM. Thng t s 08/2006/TT-BTNMT ngy Xem xt c cn mi trng 08/9/2006 ca B ti nguyn lp TM hng dn hng dn lp v thm hay khng? nh Bo co TM i vi cc d n u t. Trong Thng t ny phn cp cc loi d n phi lp bo co TM v cp thm nh n. Cc d n nh cn cu Nghin Lp tin kh thi ng k m bo tiu chun mi trng. ng k t Trong qu trnh trin khai d n nh: thit k k thut, thi cng lp t, TCMT vn hnh th, a cng trnh vo hot ng,...cc c quan c trch nhim theo di, gim st v thc hin cc cam kt trong bo co TM. Khi vic thc hin khng ng hoc nhng bin php phng nga, hn ch hu qu ti mi trng khng t c nh nhng yu cu ra th c quan qun l Nh Lp bo co TM nc c thm quyn v mi trng c th yu cu cc ch d n sa cha b sung, v trong trng hp khng t yu cu, gy hu qu xu ti mi trng v con ngi th d n c th b nh ch hot ng. Thm nh 2.4.2. Cc bc nh gi tc ng mi trng cho mt d n TM hin TM d n c m t quan qun sau C s khi l chp thun 23 Gim st mi trng Nghin cu kh thi

Quy trnh trin khai thc hin d n u t xy dng c bn v thc Thc hin d n (thit k, thi cng, vn hnh)

Lp bo co nh gi s b TMT

Xem xt s b TM

Hnh.: S khi cc bc d n v nh gi tc ng mi trng Nh vy, bo co TM l mt trong nhng cng c cn thit, xem xt cc kha cnh kinh t - x hi mi trng ca d n pht trin kinh t x hi mt cch tng th, lm c s cho cc c quan qun l Nh nc, c quan ch 24

qun quyt nh cho php thc hin hoc khng thc hin d n. Bo co TM gip cho ch d n, cc nh u t hon thin cc mc tiu v hn ch c nhng hu qu bt li trc mt cng nh lu di ca d n. Qu trnh thc hin d n s din ra song song vi qu trnh TM. Cc bc nghin cu, lp bo co TM d n pht trin kinh t x hi (u t xy dng c bn) c nu trong hnh 2.4 2.4.3. Ni dung v phng php lp bo co TM cc d n u t xy dng a, Cc mc tiu chnh ca bo co TM cho mt d n u t xy dng nh sau: - Phn tch mt cch c cn c khoa hc v d bo nhng tc ng c li v c hi, trc tip v gin tip, trc mt v lu di ca d n ti mi trng t nhin v kinh t x hi. - Xy dng v xut cc bin php tng hp hn ch n mc thp nht nhng nh hng bt li nhm tm ra nhng phng n ti u v hn ch cc tc ng c hi, va pht huy cc li ch cao nht ca d n. Bo co TM d n u t xy dng thit lp cc c s khoa hc trong vic nghin cu mi trng t nhin v mi trng kinh t - x hi, trn c s nh gi cc tc ng tch cc cng nh tiu cc c th xy ra, t c th a ra cc bin php nhm gim nh cc tc ng tiu cc . b, Ni dung ca bn bo co TM cho d n pht trin kinh t x hi Bao gm cc ni dung sau: - M t d n; - Xem xt cc iu kin t nhin, kinh t x hi ti khu vc d n; - Xc nh cc vn mi trng tim tng ca d n; - nh gi cc tc ng chnh ca d n n mi trng t nhin v kinh t x hi ca vng d n v d bo xu th bin i ca chng; - xut cc bin php gim thiu cc tc ng tiu cc ca d n v bo v m trng khu vc hot ng ca d n.

25

* Qu trnh phn tch TM: l mt qu trnh lin tc, quan h cht ch vi chu k d n. Cc s liu, kt qu v TM c nh hng trc tip n quyt nh thc hin d n. Qu trnh phn tch xc nh cc tc ng ca mi trng c tin hnh theo trnh t sau: Mc tiu pht trin kinh t - x hi

D n pht trin

Cc hot ng thc hin s n

Cc bin i mi trng do cc hot ng d n gy ln

Cc tc ng ca bin i thin nhin, mi trng

Cc bin php phng trnh, khc phc v x l c, Cc phng php s dng lp Bo co TM cho cc d n pht trin - Phng php thng k: nhm thu thp v x l cc s liu kh tng thy vn, kinh t x hi ti khu vc d n - Phng php ly mu ngoi hin trng v phn tch trong phng th nghim: nhm xc nh cc thng s v hin trng cht lng mi trng khng kh, mi trng nc, t, ting n ti khu vc cng trnh xy dng; - Phng php iu tra x hi hc: c s dng trong qu trnh phng vn lnh o v nhn dn a phng ni thc hin TM 26

- Phng php so snh: dng nh gi tc ng trn c s cc Quy chun mi trng Vit Nam; - Phng php chp bn mi trng: phng php ny s dng nhng bn th hin nhng c trng mi trng trong khu vc nghin cu v trn giy trong sut. Mi bn din t nhng khu vc a l vi nhng c trng mi trng xc nh c qua ti liu iu tra c bn. Thuc tnh ca nhng c trng mi trng c biu th bng cp mu (mu sc m nht khc nhau). - Phng php ma trn mi trng: phng php phi hp lit k cc hnh ng ca hot ng pht trin vi lit k cc nhn t mi trng c th b tc ng vo mt ma trn. Hot ng lit k trn trc honh, nhn t b tc ng (thnh phn mi trng) lit k trn trc tung hoc ngc li. Cch ny cho php xem xt quan h nhn - qu ca nhng tc ng khc nhau mt cch ng thi. Thng thng vic xem xt chung da trn s nh gi nh lng ca cc tc ng ring l i vi tng nhn t. Phng php ny c hai loi: + Ma trn n gin: Trc honh ghi cc nhn t mi trng, trc tung ghi cc hot ng ca d n. Hnh ng no c tc ng n mi trng th c nh gi cc mc tch cc, tiu cc, rt tiu cc hoc khng r. Xt v d sau: Lp mt ma trn n gin m t cc tc ng n mi trng ca mt d n xy dng trm x l nc thi

27

Bng...Tc ng ca cc hot ng t D n xy dng trm x l nc thi n mi trng khu vc

Cc thnh phn mi trng Cc hot ng ca d n t ai, Nc mt Nc ngm 0 0 Khng kh -

Ting n Cht thi rn -

Khu du Di lch

tch a dng i sng sinh hc sc khe --

iu I. Giai on thi cng 1.1. Mng li thot nc 1.2. Trm bm nc thi 1.3. Trm x l nc thi 1.4. H iu ha 1.5. Trm bm tiu v knh -dn x nc thi ra sng II. Giai on vn hnh 2.1. Mng li thot nc 2.2. Trm bm nc thi 2.3. Trm x l nc thi 2.4. H iu ha 2.5. Trm bm tiu v knh dn x nc thi ra sng

lch s

+ + -

+ + + -

+ + +

28

Ghi ch: Tc ng tch cc: nh du + Tc ng tiu cc yu: nh du * Tc ng tiu cc trung bnh: nh du ** Tc ng tiu cc mnh: nh du *** i vi d n ny cc tc ng tiu cc ch yu xy ra trong thi gian ngn, cc tc ng tch cc xy ra khi vn hnh trm x l nc. + Ma trn nh lng: trn cc ca ma trn khng ch ghi c hay khng c tc ng m phi ghi mc v tm quan trng ca tc ng. Tm quan trng ca cc nhn t mi trng i vi tng hot ng pht trin c xc nh bng cch ly kin cc chuyn gia da theo ma trn tng tc gia cc nhn t mi trng vi nhau. - Phng php m hnh ha: Da trn cc yu t u vo l cc quan h nh lng - Phng php phn tch chi ph li ch. Phng php ny s dng cc kt qu phn tch, nh gi tc ng mi trng m cc phng php gii thiu trn em li, t i su v mt kinh t, tin thm mt bc so snh nhng li ch m vic thc hin hot ng s gy ra. Li ch chi ph y hiu theo ngha rng bao gm c chi ph li ch v mi trng, v vy c gi l chi ph - li ch m rng.

29

Chng 3 BO V KHNG KH TRONG XY DNG C BN (thi lng: 5 tit) 3.1. Mt s tnh cht ca khng kh Xung quanh Tri t c bao bc bi mt khi khng kh c gi l kh quyn. Trong cc tng ca kh quyn th tng i lu c cao t mt t n 11 km l tng c tc ng trc tip n i sng, sc kho ca con ngi. Ngi ta tnh rng mi ngy c th ngi cn khong 23 kg khng kh tng ng vi mt th tch khng k rt ln. Nh vy nu khng kh b nhim bn th qua ng h hp n s i trc tp vo c th con ngi do vic quan trc v gim st cht lng khng kh l v cng quan trng v cn thit. Lp khng kh st mt t c c trng bi cc yu t vt l v ho hc. Cc tnh cht vt l ca khng kh nh nhit , p sut, hng gi, cng gi, m l cc nhn t gy ln cc hin tng thi tit v c quan trc thng xuyn phc v cho cng tc d bo thi tit. Trong phn tch mi trng, vic o c cc thng s nh nhit , p sut, hng gi v cng gi lun i cng vi vic o c cc cht kh gy nhim trong khng kh nhm quy i chng v iu kin tiu chun v xc nh hng di chuyn ca cht nhim. Vic xc nh cc tnh cht vt l rt n gin v nhanh chng do c cc thit b o c nhanh nh nhit k, p k, my o gi,... Vn cn quan tm nht ca cc nh mi trng hin nay trong vic kim sot cht lng khng kh l vic quan trc thng xuyn c cc cht gy nhim khng kh l cc hi kh c v mt lng bi pht thi ra trong cc qu trnh sng ca con ngi. i vi khng kh sch, thnh phn ca n gm c cc nhm kh sau: nhm c hm lng ln nh: oxi, nito, hi nc; nhm c hm lng nh nh Ar, CO2; cc kh c hm lng vt nh: neon, heli, CH4, Kripton, oxit nito, H2, xenon, SO2, O3, NO2, NH3, CO2, I. Cc kh ny iu kin kh, sch cao mc nc bin c hm lng nh sau: Cht kh N2 O2 CO2 CO N2O Hm lng (theo % th tch) 78,085 20,916 320 ppm 0,1 ppm 0,5 ppm 30

NO2 SO2 he Ne Ar Kr Xe NH3 H2 CH4 O3

0,02 ppm 1 ppm 5,24 ppm 18,18 ppm 9340 ppm 1,14 ppm 0,087 ppm 0 n vt 0,5 ppm 2 ppm 0,02-0,07 ppm

nhim khng kh v ang l mt vn nng v mi trng c bit l cc khu th, cc khu cng nghip. Nhn mt cch ton din th cc kh oxit nito, oxit cacbon, oxit lu hunh l cc kh chnh gy ln nhim khng kh. Cc khi ny l cc sn phm ca qu trnh t chy nhin liu ho thch. phm vi vi m nh trong mi trng lao ng trong mt s ngnh sn xut th vic pht sinh ra cc hi kh c c bit l cc dung mi hu c pht tn vo khng kh c tc ng trc tip v rt nguy him n sc kho ca ngi lao ng. V vy vic quan trc cc kh ny l rt cn thit. Bn cnh hai nhm cht gy nhim khng kh nu trn th trong khng kh c bit l trn cc tuyn ng giao thng th bi cng l mt nhn t gy nhim khng kh nghim trng, cc ht bi c kch thc cng nh th cng d dng i vo cc ph nang phi nhng tn cht nguy him ca n khng ch dng li bi v cc ht bi ny lun hp ph cc hi kh c trong khng kh c bit tren cc tuyn giao thng th trong kh pht thi cu cc ng c xe my, t ngoi cc kh v c k trn cn c cc ht bi c l sn phm chy khng hon ton ca nhin liu ho thch nh cacbon, cc oxit kim loi,... chng s hp ph cc kh cc c nh cc hp cht PAHs cng l sn phm ca qu trnh t nhin liu ho thch. 3.1.1. Khi nim nhim khng kh: l s thay i thnh phn v cht lng khng kh khng ph hp vi Quy chun mi trng. 3.1.2. Ngun gc v tc nhn gy nhim * Ngun gc - T nhin: 31

Stt

Ngun Tc nhn Hot ng ni la Bo tp Chy rng Bi phn hoa S phn hy xc ng thc vt

Dng ngun Ngun im Din Din Din Din

- Nhn to: Stt Ngun Hot ng cng nghip: CN giy CN phn bn CBLS Xi mng Nhit in C kh ch to Dc phm Hot ng lng ngh: + Ti ch kim loi + Th cng m ngh Hot ng nng nghip Hot ng giao thng Sinh hot 3.1.3. Phn loi tc nhn gy nhim khng kh v phng php xc nh a, Tc nhn gy nhim dng bi nh ngha v phn loi: - nh ngha: Bi l tp hp cc phn t vt cht tn ti di dng kh, rn hoc lng c kch thc ln hn kch thc phn t nhng nh hn 500 m. Tc nhn Dng ngun

32

- Phn loi: tu theo kch thc ca ht cu to ln bi, ngi ta chia thnh: Bi lng (bi trng lng); c kch thc ln hn 20 m nhng nh hn 500 m. Cc bi ny c kch thc tng i ln ln khng tn ti lu trong kh quyn v ri xung mt t gy nhim mi trng t, nc v h sinh thi. Phng php xc nh Bi lng c xc nh bng phng php khi lng dng khay hng bi. * Nguyn l: phng php da trn s cn dng c hng mu c phn ng cht bt dnh trc v sau khi ly mu xc nh nhanh hm lng bi lng trong thi gian khng ma. Kt qu c biu th bng g/m2.ngy hoc mg/m2.ngy. * Dng c: Khay hng mu: bng nhm hoc bng thu tinh, khay hng c chiu dy 1 mm, chiu cao 11mm, ng knh trong 85 mm, din tch hng 57 cm2 c bi mt lp vazlin vi khi lng trong khong 50 mg - 60 mg sy trong t sy t 5 -10 pht nhit 400C to mt bng trn khay. Khay c y np, cho vo ti PE, xp trong hp bo qun * Ly mu: khay ly mu bi lng kh c t trn cc gi cao ng nht cch mt t 1,5 cm hoc 3,5 cm. im ly mu phi b tr ni thong gi t mi pha, khong cch gia cc im ly mu vi cc vt cn (nh cao tng, cy cao,...) phi m bo sao cho gc to thnh giu nh ca vt cn vi im o v mt nm ngang khng ln hn 30 0. S lng mu, s phn b cc im ly mu trong khu vc quan tm c xc nh theo yu cu c th nhng khng t hn 4 mu cho mi im o. Thi gian hng mu bi lng kh khu cng nghip, khu dn c tp trung khng t hn 24 gi nhng khng qu 7 ngy. * X l mu: dng khn lau cn thn bn ngoi khay, sau t vo t sy, sy nhit 400 trong 2 gi. Sau khi sy, cn khay hng trn cn phn tch vi chnh xc 0,1 mg. Tnh ton kt qu:

33

bi lng =

m2 m1 S .t

Trong : m1, m2: kt qu cn khay trc v sau khi hng mu (g, mg) S: din tch hng mu (m2+) t: thi gian hng mu (ngy, 24 gi) Bi l lng (bi l lng tng s): tp hp cc ht bi c kch thc nh hn hoc bng 20 m. Do kch thc nh nn tc ri khng ng k, bi l lng tn ti lu trong kh quyn gy nhim cho con ngi thng qua ng h hp. Kch thc ca bi l lng cng nh cng d xm nhp vo c th tc ng mnh ln h h hp v c th dn ti ung th. Do vy trong nghin cu tc ng ca bi l lng ngi ta chia thnh cc loi bi sau: Bi PM10: l tp hp cc ht c kch thc 10 m Bi PM5: l tp hp cc ht c kch thc 5 m Bi PM2,5: l tp hp cc ht c kch thc 2,5 m Bi PM1: l tp hp cc ht c kch thc 1 m Phng php xc nh: Bi l lng c xc nh bng cch cho khng kh i qua giy lc Whatman c ng knh l < 0,45 m. Bi s c gi li trn giy lc. Vn tc ly mu l 10 lt/pht, thi gian ly mu l 45 pht. Sau khi bi tng s c xc nh bng cch cho khng kh i qua giy lc, bi s b gi li bi giy lc. Cn giy lc trc v sau khi cho khng kh i qua bng cn phn tch c sai s
+

0,1mg tnh c khi lng bi trn

mt n v th tch khng kh. Giy lc trc v sau khi ly mu u c sy nhit 1050C n khi lng khng i. Tc hi ca bi n mi trng v sc khe con ngi: - Gim tm nhn, gy kh khn cho sinh hot lm vic, lm bn vt, gy thit hi ln v kinh t (phi lau ra vt dng, phng tin, tm git nhiu hn,) - Tc ng n h h hp, cc ht bi PM5 tr xung rt d i vo v nm li trong ph nang phi. c bit cc bi kim loi, bi silic,.gy s ha v ung th phi, rt kh phc hi k c sau khi ngng tip xc. 34

b, Tc nhn gy nhim dng kh Mt s cht kh chnh gy nhim khng kh t cc ngun thi cng nghip: Kh Sunfuro (SO2): l kh khng mu, mi hng cay, khng chy, c tan ln. Trong khng kh m tc dng vi nc sinh ra H2SO3 gy ra ma axitph hy cc cng trnh xy dng,cc thng cnh t nhin (ni ). SO2 tc ng xu n s pht trin ca thc vt,Kh ny sinh ra do hot ng t chy nhin liu ha thch (than , du m,), ngoi ra trong hot ng gia cng c kh nh hn x, Kh Cacbon oxit (CO): khng mu, khng mi, khng v. Sinh ra do vic t chy khng hon ton nhin liu ha thch,Trong hot ng xy dng n pht sinh t cc ng c ca my mc s dng nhin liu xng, du. N l mt cht rt c hi, ngi v ng vt c th cht t ngt khi ht phi kh CO mt hm lng . Do n tc dng mnh vi Hemoglobin lm mt kh nng vn chuyn oxy ca mu v gy ra ngt c phn ng thun nghch nh sau: Hb2 + CO HbCO + O2 Nhim c cp CO thng b au u, tai, chng mt, bun nn, mt mi, co git ri b hn m. Nhim c mn tnh thng b au dai dng, chng mt, mt mi, st cn. Kh NOx cng c pht sinh trong hot ng t chy nhin liu ha thch. NO2 c mu hi hng, mi c th pht hin khi nng khong 0,12ppm, n c kh nng hp ph cc tia t ngoi, nng 100ppm c th gy t vong cho con ngi sau vi pht tip xc. N tc ng rt xu n h h hp vi nng t 15 50 ppm c th gy nguy him cho tim, phi, gan. Cc dung mi hu c: pht sinh ch yu trong cc nh my, x nghip ti cc dy truyn sn xut c s dng cc sn phm c cha dung mi hu c. Do c t tnh ha tan tt cc cht hu c, vi kh nng bay hi nhanh ln nhiu dung mi hu c c s dng trong nghip nh mt cht lm 35

nhanh kh sn phm, tng kt dnh v do dai. V d nh benzen v ng ng, axeton, focmandehyde,...Ngc li y li l nhng cht rt c hi vi con ngi v thng gy c dng mn tnh v rt nhiu cht trong s c xp vo nhm cht gy ung th ngi. * Phng php xc nh: C hai nhm phng php o l o bng my o nhanh hoc o bng phng php ha hc s dng dung dch hp th hp th cc kh to thnh dng ha tan trong dung dch. Sau dng cc phn ng ha hc xc nh. c, Ting n Trong thi gian xy dng, cc hot ng ca cc thit b my mc v thi cng nh n mn, ng p cc, m btng, xe c vn chuyn v nguyn vt liu, th nn t bng cc phng php kim tra ng,...gy ln ting n v rung ng trong khu vc. Qu trnh thi cng xy dng vo ban m thng to ln n vt tiu chun cho php nhiu ln, nh hng n iu kin sng ca nhn dn trong vng ln cn. nc ta hin nay cha c tiu chun v mc ting n cho cng tc thi cng, tuy nhin mt s quc gia pht trin nh M c quy nh c th v ting n cho khu vc thi cng, chng hn nh: STT Loi thit b 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Mc ting n Yu cu ca tng cc dch v M < 75 < 75 < 75 < 75 < 75 - 80 < 80 < 75 < 75 < 75 < 75 < 75 < 75 < 95 36 khong cch 15m (dBA) My m nn (xe lu) 72-88 My xc gu ngc 72-83 My xc gu trc 72-96 My ko 72-83 My cp, my san 77-95 My trn b tng lt 82-92 ng Xe ti My trn b tng Cn trc di ng My pht in My nn kh Ba chn v khoan My ng cc 70-96 71-90 75-95 70-82 69-86 76-99 90-104

14

My rung

70-80

< 75

* Phng php o ting n: o bng my o, n v l dBA 3.1.4. Tc ng ca nhim khng kh n bin i kh hu ton cu Do s bin i kh hu ton cu ngy cng tr ln v cng quan trng v ang tc ng trc tip n nhiu quc gia trn th gii gy thit hi v cng ln v kinh t v con ngi. Trong bi cnh Hi ngh Copenhaghen v bin i kh hu ti an Mch va din ra (12/2009) vi mt quy m ln nht t trc n nay cho thy s quan tm ca c cng ng quc t v vn ny. Nguyn nhn trc tip ca bin i kh hu ton cu l do nhit tri t ngy cng nng ln. D bo n cui th k ny nhit tri t s tng t 2-60C. Nhit tng ko theo hng lot cc hin tng thi tit bt thng xy ra m c th l hin tng nc bin dng cao s nhn chm nhiu di t ven bin, thm ch l c mt vng lnh th ca cc quc gia trong c Vit Nam. Vit Nam l mt trong 2 nc ang pht trin cng vi Philipin chu tc ng nhiu nht ca hin tng ny. Khi nc ta s mt khong 30 % din tch trng la BSH v BSCL. Nguyn nhn lm tri t nng ln l do s gia tng ca cc kh nh knh. Cc kh ny gy hiu ng nh knh lm cho T nng ln gi l cc kh nh knh, l cc kh CO2, hi nc, CH4, NOx, Bn cht ca hin tng ny nh sau: Khi bc x mt tri chiu xung T th mt phn s phn x li vo v tr ti bin bn ngoi kh quyn, phn cn li xuyn qua bu kh quyn truyn n b mt tri t di dng bc x sng ngn. Ti y mt phn bc x sng ngn phn x tr li xuyn qua lp kh nh knh vo khng gian v tr, mt phn t nng tri t. Tri t hp th bc x sng ngn tr thnh vt bc x nhit vo kh quyn (bc x sng di). Mt phn bc x sng di ny b hp th bi cc kh nh knh trong kh quyn nh CO2, CH4, NOx,to thnh mt lp nhit bao trm tri t gi cho kh quyn b mt tri t mt 37

nhit nht nh. Nu khng c lp kh nh knh th Tri t s khng gi c nhit v nhanh chng lnh i di 00C v duy tr c cc hot ng sng ca con ngi v sinh vt. Tuy nhin nu cc kh nh knh cng ngy cng gia tng ng ngha vi vic..lm cho nhit Tri t ngy cng tng dn n hng lot cc hin tng trn. 3.2. Tiu chun, Quy chun nh gi cht lng khng kh Cht lng khng kh c th hin qua cc kha cnh sau: - Cht lng khng kh xung quanh: quy nh cho khng kh bn ngoi cc nh my, x nghip, c s sn xut; - Cht lng kh thi: p dng cho kh thi c o ti u thi ra ca cc ng khi nh my; - Tiu chun V sinh an ton lao ng ca B Y t. Tiu chun ny p dng cho khng kh vng lm vic ca cng nhn thng l bn trong cc c s sn xut. Hin nay nh gi cht lng mi trng khng kh B Ti nguyn mi trng ban hnh Quy chun mi trng cho khng kh xung quanh bao gm QCVN 05 v QCVN 06 lm c s php l so snh, nh gi. Cc Quy chun ny thay th cho cc Tiu chun mi trng trc y vn p dng. 3.3. Lan truyn bi v cc kh thi trong mi trng khng kh 3.3.1. Cc yu t nh hng n s khuch tn nhim trong mi trng khng kh Mc nhim (nng cht nhim) tng khng kh gn mt t khng ch ph thuc vo cc thng s ca ngun thi (thi lng, kch thc...) m cn ph thuc vo tnh cht ca hn hp cht thi c hi v iu kin kh tng. Trong kh quyn cc phn t nhim s chuyn ng nh s khuch tn phn t v khuch tn ri v chnh iu s a n s trao i nhit, trao i cht nhim,.v.v. S khuch tn ri gy ra s lan truyn cc phn t trong khng kh rt mnh, cn s khuch tn phn t khng ng k. S lan truyn cc phn t trong dng kh theo hng t ni c p sut cao n ni c p sut thp. 38

- nh hng ca gi: Gi l yu t kh tng c bn nht c nh hng n s lan truyn cht c hi trong khng kh. Gi to ra cc dng khng kh chuyn ng ri trn mt t. Nng ca cht nhim ti mt a im ph thuc nhiu vo hng gi v tc gi thi. Gi c vn tc ln tng khng kh st mt t vo ban ngy, cn ban m th tng cao. Nhiu nh nghin cu cho rng trong thnh ph vi cc ngun thi thp th nng cc cht c trong khng kh s cao nht khi vn tc gi c gi tr nh t 0-1m/s. i vi ngun thi cao (v d nh ng khi ca cc nh my xi mng) th s bin thin nng kh thi (SO2) theo trc lung kh trng vi hng gi theo quy lut vn tc gi cng ln th nng SO2 t cc i cng gn ngun thi, v sau ngun thi th nng SO2 gim nhanh hn.

Nng (g/m3) 2 3

Khong cch X (km) Hnh.....: Bin thin nng kh SO2 vo vn tc gi thi 1-khi v = 1m/s; 2-khi v = 3 m/s; 3-khi v = 6 m/s - nh hng ca m v ma

39

Khi m tng i ca khng kh ln, cc ht bi l lng c th lin kt li thnh ht to hn v ri nhanh xung t. m cn to ra phn ng ha hc vi cc kh thi cng nghip nh SO2, to thnh H2SO3. Cc v sinh vt t mt t pht tn vo khng kh gp m ln s pht trin nhanh chng, bm vo cc ht bi bay i xa gy truyn nhim bnh. Ma c tc dng lm sch mi trng khng kh. Cc ht ma ko theo cc ht bi, ha tan mt s kh c hi v sau ri xung, gy nhim t v nc. Ma cng lm sch bi trn l cy, lm cho cc di cy xanh tng kh nng ht bm v che chn bi. - nh hng ca a hnh v cng trnh: Nhiu cng trnh nghin cu cho thy pha sau cc g, i ni, cng trnh tnh theo hng gi thng c nng cht c hi ln hn rt nhiu so vi ni c a hnh bng phng. Nh vy khi c gi thi ti mt trc i ni, cng trnh, gi to ra p sut dng cn pha sau n l vng gim p v cn gi l vng gi qun. Hng v vn tc chuyn ng ca dng khng kh st mt t trong khu vc i ni , thung lng khc nhau rt ln so vi khu vc trng tri, bng phng. Ngoi ra cn phi ch ti nhng lung gi ni thi theo sn ni t nh ni xung thung lng. V vy khi chun b xy dng cc cng trnh cng nghip ni c a hnh phc tp cn phi tin hnh kho st cc yu t kh tng, a hnh c th. Trong cc khu cng nghip, hng gi v vn tc gi cng ph thuc nhiu vo s b tr hp l v khong cch gia cc nh xng. Nu pha trn v sau cc nh xng to thnh cc vng gi qun th cht c hi khng thot ra c v tch t trong khng kh ca phn xng ny v s nh hng n cc phn xng khc. Kt qu l nng cc cht nhim s tng ln cao qu mc cho php v nh hng n sc khe con ngi v mi trng xung quanh. Ngoi ra trong cng nghip cn c cc dng kh nng chuyn ng do cc ngun nhit khc nhau v do bc x mt tri nug nng mi nh, sn bi, ng s,vv,...lm cho nhit khng kh y tng ln 40

- S thay i nhit theo chiu cao v trng thi ca kh quyn Trong khng kh gn mt t s thay i ca nhit khng kh nh hng ti s phn b nng cht c hi. Kh nng hp th v bc x nhit ca mt t c nh hng ti s phn b nhit khng kh theo chiu cao 3.3.2. Tnh ton nng cht nhim trong khng kh ( b) Phng trnh vi phn c bn Tr s trung bnh ca nng cht c hi trong khng kh phn b trong khng gian, thay i theo thi gian v c xc nh t phng trnh vi phn c bn sau: c/t + uc/x + vc/y + wc/z = /x(kxc/x) + /y(kyc/y) +....1c 2c Trong : c l nng cht nhim trong khng kh, g/m3; t l thi gian, s; x, y, z ta im tnh theo phng x, y, z; u, v, w hnh chiu vn tc gi trn cc trc x, y, z kx, ky, kz cc h s khuch tn ri theo phng x, y, z 1 h s k n s thm nhp thm cc cht nhim trn ng lan truyn; 2 h s k n s bin ha t cht ny sang cht khc do cc phn ng ha hc trn ng khuch tn. Tuy nhin thng thng ngi ta thng n gin ha bng cch tha nhn gn ng mt s iu kin nh coi ngun pht thi l n nh theo thi gian, tnh ton trn mt phng gn mt t vi z = const, chuyn ng theo phng thng ng nh hn so vi vn tc gi, trc z thng ly chiu dng hng ln pha trn, ... T phng trnh vi phn tng qut vi gc ta l chn ng khi, trc x trng vi hng gi, trc z l trc tung, hnh chiu vn tc gi trn ng trc z v trc y rt nh ln c th b qua, ng thi b qua s thm 41

nhp v chuyn ha cht th ta c phng trnh vi phn bin i cht nhim theo m hnh Gauss nh sau: c/t 3.4. Cc bin php kim sot nhim v bo v mi trng khng kh 3.4.1. Gii php quy hoch a, La chn gii php Quy hoch th, b tr cc khu cng nghip, khu dn c, cc cng trnh kinh t x hi c ngha rt quan trng i vi vic phng nga nhim v BVMT. Khi lp lun chng kinh t k thut cho mt ti, d n bt buc phi nghin cu n vic bo v mi trng khu vc v xung quanh. Cn phi tnh ton d bo tc ng ca cng trnh khi n hot ng v pht trin n mi trng nhng vi mc nhim khng vt qu tiu chun cho php. Khi quy hoch phi ch n a hnh v v hng gi ch o v ma h v ma ng ca khu vc. a hnh xy dng nh my, cng trnh c pht sinh nhim phi t cui hng gi so vi khu dn c nhm gim bt s c hi ca kh c v bi. Cc ngun thi cht c hi nn tp trung li thun tin hn trong vic x l. Khi thit k mt bng chung cho khu th cng nghip cn phi c quy hoch pht trin trc mt cng nh lu di. Vic m rng quy m sn xut ch c tin hnh khi c tnh ton d bo tng lng cht c hi thi ra khng vt qu tiu chun cho php. Trong mt khu cng nghip hay mt nh my cn phi c khong cch hp l gia cc nh xng m bo thng gi t nhin v khng lan truyn cht c hi t cng trnh ny sang cng trnh khc. Cc ng khi hoc cc ngun pht sinh bi, kh c hi, ting n thng b tr ring khu vc nm cui hng gi thi. p ng c nhu cu trn khi thit k mt bng chung ca cc nh my khu cng nghip cn tun theo cc nguy tc sau y: - Hp khi trong thit lp mt bng chung; 42

- Phn khu hp l theo cc giai on pht trin m rng; - Tp trung ha cc h thng ng ng ; - Bo m din tch cy xanh, mt nc v s thng thong trong khu vc. m bo tn dng cao kh nng thng gi t nhin trong khu vc nh my nn phn chia mt bng chung thnh cc , cc khi v cc nhm cng trnh. Thng cc nh thp nn b tr u hng ch o. Nu vng xy dng khng c hng gi chnh, tn xut gi thi cc hng l xp x nhau th nn t cc nh cao gia. Nh hnh chnh v phc v cng cng thng c b tr ring bit v trng cc di cy xanh bao bc xung quanh ngn nga nh hng ca bi, kh c hi, ting n v gim bt bc x mt tri. Khong cch gia cc di cy xanh phi hp l m bo s thong mt. Nn chn cc loi cy va c kha nng ngn nga, gim thiu nhim li va c th sng v pht trin trong mi loi nh my. b, Vng cch l v sinh cng nghip Khong cch ly v sinh c tnh t ngun thi cht nhim n khu dn c. Kch thc ca di cch ly ph thuc vo cng sut ca nh my, mc tin tin, hin i ca cng ngh sn xut, tnh trng cc trang thit b x l nhim mi trng. Nm 1971 B Y t nc ta ban hnh quy nh chiu rng di cch ly v sinh cng nghip tng ng vi cc cp c hi nh sau: Mc c hi I II III IV V B rng di cch ly 1000 500 300 100 50 Nu theo quy nh trn m nng cht c hi khu dn c vn vt qu tiu chun cho php th phi p dng k thut x l ti ngun hoc tng b rng di cch ly, nhng khng nn vt qu hai ln trnh lng ph din tch t. 3.4.2. Gii php k thut a, Trng cy xanh 43

- Vai tr ca cy xanh trong vic ngn nga gim thiu s pht tn cht nhim trong khng kh: + V mt kh hu: cy xanh c tc dng che nng, gim bc x mt tri chiu xung t, ty theo cy l to hay nh, dy l hay tha l. Thng thng cy xanh c th che chn c t 40 -60% bc x mt tri. Ngoi ra cy xanh cn gim c phn x t bc x mt tri. H s Anbeto ca cc cy xanh l rt thp ch bng t 0,2 n 0,3 ngha l ch c 20 -30 % nng lng bc x mt tri chiu xung b phn x ra xung quanh. So vi vng t trng khng trng cy th nhit khng kh vng cy xanh ban ngy thp hn t 1 -30C, hm lng oxy tng ln ti 20 %, cn hm lng CO2 gim i nhiu. Trong nhiu trng hp nhit khng kh vng cy xanh, thm c thp hn ti vng t trng t 3-50C. Cn nhit cc b mt b tng, ng nha cao hn mt t kh ti 20 -300C. m khng kh vng ao h, cy xanh cao hn mt cht t 2-6% so vi khu th + Cy xanh c tc dng ht bt cc kh c hi trong mi trng th, khu cng nghip v giao thng. + Cy xanh cn thu gi bi lm sch mi trng khng kh. Kh nng gi bi ph thuc vo b dy l, kch thc l, nhm ca l,...v vo thi tit; + Cy xanh c kh nng ht m v gim ting n rt tt. Sng m khi truyn qua lm cy s b phn x qua li nhiu ln v nng lng s gim i r rt. N rt c tc dng trong vic ngn nga gim thiu ting n t hot ng giao thng hay trong cc nh my x nghip. Cc dy cy xanh dy c rng t 10 -15 mt c th gim ting n t 15 18 dBA. Kh nng gim ting n ca cy xanh ph thuc vo nhiu yu t nh; loi cy, cch b tr cy, s phi hp cc loi cy c tn, c lm, cc khm cy, bi cy v cc du cy. Chnh v nhng tc dng to ln ca cy xanh nh phn tch trn ln mi th cn thit phi t chc h thng cy xanh hon chnh, bao gm: - Vnh ai cy xanh mt nc xung quanh th;

44

- Vnh ai cy xanh cch ly xung quanh cc khu cng nghip v ven cc ng giao thng chnh; - H thng cng vin, h nc ca thnh ph; - Vn cy trong cc khu vc nh ; - Vn cy trong hng ro cc cng trnh dn dng, cng nghip nh bnh vin, trng hc, th vin, bo tng, nh my,... b, Ci tin cng ngh sn xut y l bin php c xp vo nhm u tin trong chin lc BVMT quc gia trn nguyn tc phng nga nhim l chnh. N c tc dng gim thiu ngay ti ngun cc cht nhim thi ra mi trng, ng thi li tit kim c nguyn nhin vt liu trong qu trnh sn xut. Tuy nhin bin php ny cn thit phi b ra mt khon kinh ph ban u tng i ln c c cc cng ngh hin i nhng xt v mt lu di th n li kinh t hn rt nhiu bi v chi ph x l, khc phc nhim, s c mi trng s tn km hn rt nhiu so vi vic u t ci tin cng ngh. c, X l bi, kh c hi trong kh thi ti cc c s sn xut * X l bi: C rt nhiu cc phng php khc nhau c th c p dng x l bi. Trong mt s ngnh cng nghip c bit l cng nghip xy dng nh sn xut xi mng, gch ngi, tm lp,...s pht tn vo mi trng mt lng bi rt ln. Do vy phng php u tin l dp bi bng phng php kh trnh to ra nc thi. C th s dng trong cc phng php sau: - Phng php lng trng lc (phng php bung lng):
u
v gh

Nguyn l hot ng: khi cho dng kh cha bi i qua bung lng th vn
v

tc dng kh gim xung rt nh nh th m ht bi c thi gian ri xung y di tc dng ca trng lc v gi :

Dng kh thi vo

a)

45

vgh

u nhc im: - u im: cu to n gin; u t thp; chi ph vn hnh v sa cha thp , tn tht p sut thp c th lm vic nhit cao - Nhc im: cng knh, ch tch c bi kch thc ln, c > 50 m , hiu sut tch bi khng cao, ch yu tch cc ht bi th v c dng lc th trc khi p dng cc phng php khc - Phng php Xyclon: Nguyn tc hot ng: Nu ta cho dng kh cha cc ht bi chuyn ng theo mt qu o trn th cc ht bi s chu tc dng ca lc ly tm c xu hng vng ra khi qu o. Nu ta gii hn dng kh chuyn ng trong mt v hnh tr th cc ht bi s va vo thnh ca hnh tr lm mt ng nng v ri xung pha y ca hnh tr. Nu t trong tm ng tr mt ng nh dn kh ra ta s thu c kh sch hoc kh c cha t bi:

46

Do De 5 S 1
W
H

2 H1

Wi =0,25D0 H =0,5D0 H1 =2D0 H2 =2D0 De =0,5D0 S =0,625D0 Dd =0,5D0

H2

4 Dd

u nhc im: + u im: gi thnh u t thp, cu to n gin; chi ph sa cha thp; kh nng lm vic lin tc tuy nhin thch hp vi bi c kch thc > 5 micromet. C hai loi xyclon l xyclon kh v xyclon t. u im ca xyclon t l dp bi hiu qu cao hn xyclon kh, k c nhng bi nh li ti. Tuy nhin nhc im l li to ra nc thi, do li phi c bin php x l nc K thi. K h bi -Phng php lc bi ti vi: voNguyn tc ca phng php l cho dng khh cha bi i qua ti vi (i sch ra Gi t trong ra ngoi hoc t ngoi vo trong), bi s c gi li lp vi v kh Lp vt sch s i ra ngoi, sau ngi radng mt dng kh sch thi ngc tr li liu lc Lp vt gi bi, bi s c lng xung pha di y. Kh liu lc B u im ca phng php l hiu sut tch bi cao, tch cKh biht nhng sch ra i vo bi rt nh ty thuc vo kch thc l lc ca ti vi. Nhc im l khng p dng vi dng kh c nhit cao (trn 1100C), Gi c tnh n mn, i a ) B ti 47 a) Kh bn i t trong ra Hnh 9: Lc bi kiu ) b

ngoi vo

* X l ting n Ting n c nh ngha l tp hp ca nhng m thanh tp lon vi cc cng m rt khc nhau v gy cm gic kh chu cho ngi nghe. m thanh l mt loi sng lan truyn trong mi trng n hi. Cc i lng c trng ca m thanh l: - Tn s m thanh: l s dao ng ca m thanh trong mt n v thi gian, k hiu l f, n v o trong h SI l Hec (Hz). C th biu din ph m thanh theo tn s f (Hz) nh sau: H m Vng nghe thy Siu m

m thanh m tai ngi nghe c nm trong phm vi tn s t 16Hz n 20.000 Hz. + Nhng m thanh c f < 16 Hz gi l h m + Nhng m thanh c f > 20.000 Hz gi l siu m Trong di tn s m thanh m tai ngi nghe c ngi ta cn chia ra: + Nhng m thanh c f < 300 Hz gi l m h tn; 48

+ Nhng m thanh c f = 300 1000 Hz l m trung tn; + Nhng m thanh c f > 1000 Hz l m cao tn. - Cng m thanh : k hiu l I, n v trong h SI l W/m2. Cng m thanh l thng lng m gi qua mt n v din tch t vung gc vi phng truyn sng trong mt n v thi gian: I = /S (W/m2) Trong = W/t l thng lng m thanh vi W = 1/2ka2 - p sut m: k hiu l P, n v l N/m2, Pascal,...Trong qu trnh truyn m mi trng b nn dn lin tc, v vy trong qu trnh truyn m c xut hin mt p sut d (phn thm vo p sut kh qun tnh), gi l p sut m. - Mc cng m v mc p sut m: Thnh gic ca cong ngi c c im l cm th m thanh theo hm logarit, v d cng m thanh tng 100 ln nhng tai ta ch cm thy to hn 2 ln, hay cng m thanh tng 1000 ln nhng tai ta ch cm nhn tng ln 3 ln,...V vy c th dng nhiu n v vt l khc nhau o mc cng m thanh nhng c dng ph bin nht l n v exiben, l h thng thc o c chia theo hm s logarit do Alfred Bell thit lp ln. Bi s 10 ca dxiben l Bel. Cng m thanh yu nht m con ngi c th nghe c l 1 dB. Tai ngi c th cm th c khong mc cng m rt rng, 0180 dB. Mc cao nht m tai ngi c th chu ng c gi l mc chi tai, thng thng ngng chi tai l 140dB. Ting ni chuyn thng thng hay tranh lun vi nhau c mc m bin thin theo cc tn s l 30 60 dB, ting n lc my bay ct cnh l 160 dB. Tc hi ca ting n: Theo thng k ca B Y t v Vin nghin cu khoa hc k thut v bo h lao ng th ting n gy nh hng n hu ht cc b phn ca c th con ngi * Cc ngun sinh ra ting n: - Hot ng giao thng:

49

- Hot ng xy dng: ting n t hot ng xy dng nhn chung xu hn nhiu so vi ting n trong cc nh my bi ting n pht sinh t hot ng xy dng cu cng, nh ca, ng s khp ni khng iu khin c. ng thi tin n t cc thit b trong thi cng xy dng thng c ting n ln; - Tin n cng nghip: sinh ra t qu trnh va chm, chuyn ng ca cc h thng my mc trong nh xng,... - Ting n trong nh: c hai dng ting n ny l ting n khng kh v ting n va chm. Ting n va chm c pht sinh v lan truyn trong vt rn v ch c mt cch lm gim n l to ra cc cu mn xp gia ni pht sinh ra ting n v ni cn ngn cch ting n; Ting n khng kh truyn t bn ngoi vo ch yu Ting n

Tai

H thn kinh

Cc c quan cu c th

H h hp

Th gic

H tiu ha

H.tun hon

Hvn ng

ri lon tin nh

Ngoi ra ting n cn gy ra cc xung t khc trong x hi... * Cc loi ngun sinh ra ting n 50

- T hot ng giao thng; - T thi cng cng trnh xy dng: ting n pht sinh t ngun ny nhn chung xu hn nhiu so vi cc ngun khc v hot ng xy dng cu cng, nh ca, ng giao thng din ra khp cc ni v khng th iu khin c, ng thi ting n t cc thit b thi cng xy dng thng rt ln; - Ting n cng nghip: sinh ra t qu trnh v chm, chn ng hoc chuyn ng qua li do s ma st ca cc thit b v hin tng chy ri ca cc dng khng kh v hi; - Ting n trong nh: c hai dng ting ng trong nh l ting n khng kh v ting n va chm. Ting n va chm c pht sinh v lan truyn trong vt rn v ch c mt cch lm gim n l to ra cc cu mm xp gia ni pht sinh ra ting n; loi ting n th hai l ting n khng kh, n truyn t ngoi vo nh ch yu qua cc l hng nh ca s, ca i, l thng gi v cc l tng t cn qua tng rt t. Ca n lp knh c kh nng cch m khong 15 n 18 dB, nu tng ln 2 lp knh c th cch m c t 28 -21 dB. Ca kp bng 2 lp knh nng, cnh ca c bc vt liu ht m th c th tng kh nng cch m ca ca ln n 40 dB. Hin nay cc phng lm vic hin i c tri thm xung quanh tng, c rm ca, cy cnh khng nhng to cm gic thoi mi m cn c tc dng gim ting n r rt * Cc bin php gim thiu nhim ting n: - p dng cc bin php gim thiu ti ngun, thit k cc b phn gim m trong cc ng c, tng cng ht bc ngun m bng cc vt liu ht m; - Quy hoch t chc cc tuyn ng giao thng hp l, thit lp vnh ai xanh xung quanh cc khu cng nghip, bnh vin, trng hc,...trng cy ven cc tuyn ng; - Kim sot ting n trong nh: + B tr cng trnh xa ngun n trong iu kin c th; + B tr cy xanh xung quanh nh ht m;

51

+ B tr cc phng ph nh hnh lang, bp, phng tm, phng phc v... pha c ting n. Cc phng ng, phng lm vic pha yn tnh + Tng, sn, trn ln dng vt liu cch m tt. * X l hi kh c Mt s khi nim: Hi: l th kh ca cc cht m trong iu kin bnh thng chng tn ti th lng hoc rn (ng knh 0,005m) Hi c: l cc loi hi gy hi cho sc kho ca con ngi v sinh vt mt liu lng nht nh. V d nh hi kim loi (Hg, Pb,) hi dung mi benzen, toluen, Cc phng php x l hi kh c 1.Phng php hp ph a, Mt s khi nim - Khi nim hp ph: l qu trnh tch ly cc cht ln b mt phn cch pha. B mt phn chia pha c th l lng-rn; kh-rn. Trong mt s trng hp c bit b mt phn chia pha c th l kh-rn. - Cht m trn b mt ca n c s hp ph xy ra gi l cht hp ph - Cht b thu gi trn b mt cht hp ph gi l cht b hp ph - Din tch b mt ca mt gam cht hp ph gi l din tch b mt ca cht hp ph. - Lc lin gy ra hin tng hp ph l cc lc lin kt Vandervan hoc cc lc lin kt ion, cng ha tr, lin kt phi tr 2. Cc loi hp ph: hp ph vt l v hp ph ha hc - Hp ph vt l: l hp ph m cc cht khi b hp ph ln trn b mt cc cht hp ph khng to thnh cc hp cht ha hc. Hp ph vt l c tnh cht thun nghch - Hp ph ha hc: l hp ph m cht b hp ph to thnh cc hp cht ha hc trn b mt phn chia pha.

52

3. Phng php hp ph rt c hiu qu trong vic x l cc dung mi hu c, cc hp cht VOCs. Trong CBLS thng pht sinh ra mt s dung mi hu c ln c th s dng phng php ny x l. Cc cht hp ph thng s dng l than hot tnh hoc silicagel, bentonit, S hnh v thit b hp ph c m t qua hnh v sau Nguyn l lm vic: (m t theo s di y: Kh i t di ln, nh li phn phi m kh c phn phi u trc khi vo lp vt liu hp ph. Kh qua lp vt liu hp ph, y xy ra qu trnh hp ph. Kt qu l kh thi c hp ph, kh sch c a ra ngoi. Nng kh thi cn x l thp, lu lng ln; Mun hon nguyn kh thi;
Dng ra kh

Lp vt liu hp ph

Dng kh vo

Hnh:.....cu to thit b hp ph

Qu trnh hp ph xy ra theo ba giai on kt tip nhau: u tin cc cht b hp ph khuch tn n b mt cht hp ph sau n tip khuch tn theo 53

cc mao qun n b mt cht hp ph v sau tng tc vi cht hp ph. Cht hp ph sau mt thi gian s dng s b bo ha, ngi ta c th tin hnh gii hp ph bng cch gia nhit hon nguyn li cht hp ph v c th ti s dng 2. Phng php hp th Hp ph l hin tng mt cht kh ha tan vo trong mt cht lng to thnh mt th ng nht. Dung dch lng c gi l cht hp th, cht kh ha tan trong cht lng c gi l cht b hp ph. Hp th cng c hai loi: hp ph vt l v hp ph ha hc Hp ph vt l: ch bao gm qu trnh khuch tn, ha tan mt cht kh vo trong mt cht lng. V d axeton ha tan vo nc, ru ha tan vo nc. Hp th vt l khng c phn ng ha hc. Cc qu trnh xy ra: - Cc phn t kh khuch tn ti b mt cht lng - Cc phn t kh ha tan vo b mt cht lng - Khuch tn vo su trong lng cht lng Hp th ha hc: l qu trnh hp th vt l km theo phn ng ha hc. qu trnh gm c 4 bc trong 3 bc u nh hp th vt l, bc cui cng l phn ng ha hc xy ra gia cht hp th v cht b hp th. Cc dung dch hp th thng dng: nc, cc dung dch kim nh NaOH, Ca(OH)2, NH4OH, Na2CO3, Cc cht kh thng x l l SO2, cc dung mi hu c nguyn l hot ng Cu to v

54

Dng lng vo

Dng ra

kh

Lp vt liu m

Dng kh vo

Dng ra

lng

Hnh : Cu to thit b hp th

u im: - C hiu sut cao c bit l dng kh c kh nng ha tan tt - C th x l kh lu lng ln, nhit thp - Vn hnh n gin, d bo qun - Dung dch hp th d kim, mt s sn phm ca qu trnh c th s dng li - C th kt hp vi s l kh v tch bi Nhc im: - Ch ph hon nguyn dung dch hp th cao, nu khng hon nguyn c th sinh ra nc thi. - Thit b cng knh, chim din tch; 55

- Tn nng lng

Chng 4 BO V MI TRNG NC (thi lng: 5 tit) 4.1. S phn b v cc dng tn ti ca nc trn Tri t 4.1.1. Nc trong t nhin Trong t nhin nc c chia thnh cc dng: - Nc mt: bao gm nc ao, h, m, sng sui v nc i dng - Nc di t: gm nc ngm v nc th nhng - Nc kh quyn: hi nc, bng trn ni v nc cc bng cc Nc ngt trong t nhin ch chim khong 0,3% tng lng nc ngt trn Tri t cong li la 97% l nc mn bin, i dng. Trong tng s 56

nc ngt th ch yu l nc cc bng cc, cn li l nc ngt sng h v nc ngm, nc di t chim mt t l rt nh. Hin nay nc ngt trn Tri t ang b suy gim nghim trng v cht lng. Nguyn nhn l do cc hot ng sn xut ca con ngi ang x thi vo mi trng nc nhng cht nhim ngy cng gia tng,. 4.1.2. Nc thi Nc thi l nc c loi b ra trong qu trnh sn xut, sinh hot. Nc thi c th chia thnh nhiu loi khc nhau, theo ngun gc pht sinh c th chia thnh: - Nc thi cng nghip; - Nc thi nng nghip; - Nc thi sinh hot; - Nc thi bnh vin c tnh ca mt s loi nc thi trn: 4.2. Mt s thng s nh gi cht lng nc thi. nh gi cht lng nc thi phi cn c vo cc tiu chun p dng. QCMT 24:2009/BTNMT c 33 ch tiu nh gi. Tuy nhin i vi tng ngnh cng nghip th cn c vo cng ngh sn xut la chn mt s ch tiu ph hp trnh lng ph tin ca v thi gian. Thng thng cc ch tiu sau y: 1. Nhit : mt s ngnh nc thi c nhit cao nh nhit in - Cch xc nh: o bng nhit k hoc bng my o cng vi mt s thng s khc 2. pH: l thng s quan trng nh gi CLNT, n c s dng nh gi hu ht tt c cc loi nc thi. Gi tr pH cn c q uan trc lin tc c phng php x l cc thng s khc thch hp - Cch xc nh 3. BOD5 : nhu cu xi sinh ha - Cch xc nh 4. COD: nhu cu xi ha hc 57

- Cch xc nh 5. Cht rn l lng (SS) - Phng php xc nh: phng php trng lng xc nh qua giy lc 6. Mt s kim loi: As, Cd,Cu, Pb, Mn, Zn, Ni, 7. P ts 8. P hu c 9. N ts 10. Amoni (N) 11. Sun fua 12.Cl d 13.Du khong 14.Xianua 15.Colifom 4.3. Cc phng php x l nc thi 4.3.1. Lm sch bng phng php c hc Phng php ny dng loi b cc tp cht th, cc cht rn l lng khi dng nc thi. N c p dng giai on u ca qu trnh x l. Song chn rc v cc b lng, b lc c dng thc hin k thut ny - Song chn rc: loi b cc tp cht th nh si, gi, hp, - B lng: loi b ct v nhng cht l lng d dng lng theo trng lc trong thi gian ngn. C hai loi b lng l b lng ng v b lng ngang. - B lc: tch cc tp cht phn tn c kch thc nh khi nc thi m cc b lng khng th loi c chng. Lc c th c tin hnh nh p sut thy tnh ca ct cht lng hoc p sut cao trc vch ngn hay p sut chn khng sau vch ngn. 4.3.2. Phng php ha l - Keo t - ta bng: Qu trnh lng ch c th tch c cc ht rn huyn ph nhng khng th tch c cc cht gy nhim bn dng keo v ha tan v chng l nhng ht rn c kch thc qu nh. tch c cc ht 58

rn mt cch hiu qu bng phng php lng cn tng kch thc ca chng bng cc cht keo t, tr keo t. Trong t nhin ty theo ngun gc xut x cng nh bn cht ha hc, cc cht rn l lng u mang in tch m hoc dng. Cc hp cht hu c hoc hp cht c ngun gc silic u c in tch m, ngc li cc hydroxyt st hoc nhm c in tch dng. Khi th cn bng in ng ca h b ph v cc phn t mang in tch tri du s kt hp vi nhau to thnh mt t hp cc phn t gi l cc bng keo. tng qu trnh ng t th vic s dng thm cc cht tr ng t s lm tng tc qu trnh lng ca cc bng keo. Cc cht keo t thng dng l Al2(SO4)3.18H2O, NaAlO2,cht tr ng t thng dng l PAC (polyacryamit: (CH2CHCONH2)n - Tuyn ni: Dng tch cc tp cht rn lng ( dng rn hoc lng) phn tn khng tan, t lng km ra khi pha lng. trong mt s trng hp qu trnh nay cng c dng tch cc cht ha tan nh cc cht hot ng b mt. Qu trnh nh vy cng c gi l qu trnh tch bt hay lm c bt 4.3.3. Phng php x l sinh hc Phng php x l sinh hc lm sch nc thi sinh hot cha cc hp cht hu c v mt s cht v c nh H2S, cc sunfit, amoniac, nit,... Phng php ny da trn c s s dng hot ng ca vi sinh vt phn hy cc cht hu c gy nhim bn nc thi. Cc vi sinh vt s dng cc cht hu c v mt s cht khong lm ngun dinh dng v to nng lng. Trong qu trnh dinh dng chng nhn cc cht dinh dng xy dng t bo, sinh trng v sinh sn nn sinh khi ca chng c tng ln. Qu trnh phn hy cc hp cht hu c nh VSV gi l qu trnh oxi ha sinh ha. Ngi ta c th phn loi ra cc phng php sinh hc da trn cc c s khc nhau. Song nhn chung chng c th chia ra lm hai loi chnh sau: 59

- Phng php hiu kh l phng php x l s dng cc nhm VSV hiu kh. m bo hot ng sng ca chng cn cung cp oxi lin tc v duy tr nhit trong khong 20 400C. - Phng php ym kh l phng php s dng cc VSV ym kh Trong x l nc thi cng nghip cc phng php hiu kh c ng dng rn ri hn c.

Chng 5 BO V MI TRNG T V CNH QUAN (thi lng: 3 tit) 5.1. Bo v mi trng t 5.1.1. nh hng chin lc S dng hp l l mt yu t quan trng trong vic hp thnh chin lc BVMT t v pht trin bn vng. Nhng nh hng trong khai thc v s dng t ca nc ta n nm 2010: - C bn ph xanh t trng i ni trc, phc hi ph nhiu ca t v cn bng sinh thi pht trin bn vng;

60

- S dng tim nng t trng i ni trc min ni, trung du, bi bi ven bin v mt nc cha n nh nhm tng thm sn phm hng ha v nguyn liu cho cng nghip; - Hon thnh c bn cng tc ti nh c, ci thin nng cao i sng vt cht, tinh thn cho ng bo vng kinh t mi, ng bo cc dn tc, gp phn tch ly cho Nh nc v cng c c an ninh quc phng. 5.1.2. Chng xi mn t Xi mn t c hiu l s mang i khi lp t mt do nhiu tc nhn khc nhau nh nc ma, dng nc chy, gi, hoc cc tc nhn a cht khc nh cc qu trnh st l trng lc. Nhng yu t chnh nh hng n lng xi mn: - Yu t kh hu; - Yu t dc; - che ph t ca cy; - Tnh cht t,... Nhng nguyn l chung kim sot xi mn t : - Gim tc xung lc ca ma; + Qun l t + Qun l cy trng - Tng sc chu ng ca t + Ci thin cu trc v tnh bn vng ca cu trc t + Tng mc g gh - Gim dng chy lng + Tng sc chng i vi dng chy + Gim tc dng chy 5.1.3. Bo v mi trng t bng cch gim thiu nhim mi trng khng kh, hn ch v khc phc hu qu ma axit - Loi b NOx; - Loi b SO2

61

5.1.4. Bo v mi trng t bng cch x l nc thi sinh hot v cng nghip 5.1.5. Bo v mi trng t bng cch thu gom v x l cht thi - X l cht thi lng; - X l cht thi rn 5.1.6. S dng hp l v nng cao hiu qu trong s dng cc cht ha hc cho mc ch nng lm nghip.

62