MC LC

LI M U

Trong nn kinh t th trng hot ng y si ng v cnh tranh gay gt nh hin nay thu c li nhun cao v ng vng trn thng trng, cc nh kinh t cng nh cc doanh nghip phi nhanh chng tip cn, nm bt nhng vn ca nn kinh t mi. Mt trong nhng vn kinh t ni cm hin nay l lm pht. Lm pht nh mt cn bnh ca nn kinh t th trng, n l mt vn ht sc phc tp i hi s u t ln v thi gian v tr tu mi c th mong mun t kt qu kh quan. Kim sot lm pht l nhim v ca Chnh ph. Lm pht nh hng n ton b nn kinh t quc dn, n i sng x hi, c bit l tng lp lao ng. Vit Nam hin nay, kim ch lm pht, n nh kinh t v m v m bo an sinh x hi l mc tiu rt quan trng trong pht trin kinh t x hi, nng cao i sng nhn dn. Tiu lun vi ti: Lm pht v cc gii php nhm hn ch v kim sot lm pht Vit Nam hin nay do Nhm 9 thc hin xut pht t vn nghin cu lm pht l cn thit, cp bch, mang tnh thi s hin nay. Vi lng kin thc cn hn ch, nhm em thit ngh quan tm nghin cu n ti cng l mt phng php tm hiu n mt cch thu o, su sc hn. Trong qu trnh thc hin khng th trnh khi sai st. Mong Thy cho nhn xt, nh gi gip chng em c th hon thin hn. Chng em xin chn thnh cm n Thy !

Nhm thc hin Nhm 9

I/ Vn chung v lm pht Khi nim: Trong kinh t hc, lm pht l s tng ln theo thi gian ca mc gi chung ca nn kinh t. Trong mt nn kinh t, lm pht l s mt gi tr th trng hay gim sc mua ca ng tin. Khi so snh vi cc nn kinh t khc th lm pht l s ph gi tin t ca mt loi tin t so vi cc loi tin t khc. Thng thng theo ngha u tin th ngi ta hiu l lm pht ca n v tin t trong phm vi nn kinh t ca mt quc gia, cn theo ngha th hai th ngi ta hiu l lm pht ca mt loi tin t trong phm vi th trng ton cu. Phm vi nh hng ca hai thnh phn ny vn l mt ch gy tranh ci gia cc nh kinh t hc v m. Ngc li vi lm pht l gim pht. Mt ch s lm pht bng 0 hay mt ch s dng nh th c ngi ta gi l s "n nh gi c". o lng lm pht Lm pht c o lng bng cch theo di s thay i trong gi c ca mt lng ln cc hng ha v dch v trong mt nn kinh t (thng thng da trn d liu c thu thp bi cc t chc Nh nc, mc d cc lin on lao ng v cc tp ch kinh doanh cng lm vic ny). Gi c ca cc loi hng ha v dch v c t hp vi nhau a ra mt "mc gi c trung bnh", gi l mc gi trung bnh ca mt tp hp cc sn phm. Ch s gi c l t l mc gi trung bnh thi im hin ti i vi mc gi trung bnh ca nhm hng tng ng thi im gc. T l lm pht th hin qua ch s gi c l t l phn trm mc tng ca mc gi trung bnh hin ti so vi mc gi trung bnh thi im gc. d hnh dung c th coi mc gi c nh l php o kch thc ca mt qu cu, lm pht s l tng kch thc ca n. Khng tn ti mt php o chnh xc duy nht ch s lm pht, v gi tr ca ch s ny ph thuc vo t trng m ngi ta gn cho mi hng ha trong ch s, cng nh ph thuc vo phm vi khu vc kinh t m n c thc hin. Cc php o ph bin ca ch s lm pht bao gm: Ch s gi sinh hot (vit tt ting Anh: CLI) l s tng trn l thuyt gi c sinh hot ca mt c nhn so vi thu nhp, trong cc ch s gi tiu dng (CPI) c gi nh mt cch xp x. Cc nh kinh t hc tranh lun vi nhau l c hay khng vic mt CPI c th cao hn hay thp hn so vi CLI d tnh. iu ny c xem nh l "s thin lch" trong phm vi CPI. CLI c th c iu chnh bi "s ngang gi sc mua" phn nh nhng khc bit trong gi c ca t ai hay cc hng ha khc trong khu vc (chng dao ng mt cch rt ln t gi c th gii ni chung).
2

Ch s gi tiu dng (CPI) o gi c cc hng ha hay c mua bi "ngi tiu dng thng thng" mt cch c la chn. Trong nhiu quc gia cng nghip, nhng s thay i theo phn trm hng nm trong cc ch s ny l con s lm pht thng thng hay c nhc ti. Cc php o ny thng c s dng trong vic chuyn tr lng, do nhng ngi lao ng mong mun c khon chi tr (danh nh) tng t nht l bng hoc cao hn t l tng ca CPI. i khi, cc hp ng lao ng c tnh n cc iu chnh gi c sinh hot, n ng l khon chi tr danh nh s t ng tng ln theo s tng ca CPI, thng thng vi mt t l chm hn so vi lm pht thc t (v cng ch sau khi lm pht xy ra). Ch s gi sn xut (PPI) o mc gi m cc nh sn xut nhn c khng tnh n gi b sung qua i l hoc thu doanh thu. N khc vi CPI l s tr cp gi, li nhun v thu c th sinh ra mt iu l gi tr nhn c bi cc nh sn xut l khng bng vi nhng g ngi tiu dng thanh ton. y cng c mt s chm tr in hnh gia s tng trong PPI v bt k s tng pht sinh no bi n trong CPI. Rt nhiu ngi tin rng iu ny cho php mt d on gn ng v c khuynh hng ca lm pht CPI "ngy mai" da trn lm pht PPI ngy "hm nay", mc d thnh phn ca cc ch s l khc nhau; mt trong nhng s khc bit quan trng phi tnh n l cc dch v. Ch s gi bn bun o s thay i trong gi c cc hng ha bn bun (thng thng l trc khi bn c thu) mt cch c la chn. Ch s ny rt ging vi PPI. Ch s gi hng ha o s thay i trong gi c ca cc hng ha mt cch c la chn. Trong trng hp bn v vng th hng ha duy nht c s dng l vng. Khi nc M s dng bn v lng kim th ch s ny bao gm c vng v bc. Ch s gim pht GDP da trn vic tnh ton ca tng sn phm quc ni: N l t l ca tng gi tr GDP gi thc t (GDP danh nh) vi tng gi tr GDP ca nm gc, t c th xc nh GDP ca nm bo co theo gi so snh hay GDP thc). (Xem thm Thc v danh nh trong kinh t). N l php o mc gi c c s dng rng ri nht. Cc php kh lm pht cng tnh ton cc thnh phn ca GDP nh chi ph tiu dng c nhn. Ti M, Cc D tr Lin bang chuyn sang s dng kh lm pht tiu dng c nhn v cc php kh lm pht khc tnh ton cc chnh sch kim ch lm pht ca mnh. Ch s gi chi ph tiu dng c nhn (PCEPI). Trong "Bo co chnh sch tin t cho Quc hi" su thng mt ln ("Bo co Humphrey-Hawkins") ngy 17 thng 2 nm 2000, Federal Open Market Committee (FOMC) ni rng y ban ny thay i thc o c bn v lm pht ca mnh t CPI sang "ch s gi c dng chui ca cc chi ph tiu dng c nhn".
3

Cc loi lm pht phn theo mc Lm pht thng c phn loi theo tnh cht hoc theo mc ca t l lm pht. Nu phn loi lm pht theo mc ca t l lm pht, cc nh kinh t thng phn bit 4 loi lm pht: thiu pht, lm pht thp, lm pht cao (lm pht phi m) v siu lm pht. Thiu pht: Thiu pht trong kinh t hc l lm pht t l rt thp. y l mt vn nn trong qun l kinh t v m. Vit Nam, nhiu ngi thng nhm ln thiu pht vi gim pht. Khng c tiu ch chnh xc t l lm pht bao nhiu phn trm mt nm tr xung th c coi l thiu pht. Mt s ti liu kinh t hc cho rng t l lm pht mc 3-4 phn trm mt nm tr xung c gi l thiu pht. Tuy nhin, nhng nc m c quan qun l tin t (ngn hng trung ng) rt khng a lm pht nh c v Nht Bn, th t l lm pht 3-4 phn trm mt nm c cho l hon ton trung bnh, ch cha phi thp n mc c coi l thiu pht. Vit Nam thi k 2002-2003, t l lm pht mc 3-4 phn trm mt nm, nhng nhiu nh kinh t hc Vit Nam cho rng y l thiu pht. Lm pht thp: Mc lm pht tng ng vi tc tng gi t 3.0 n 13 phn trm mt nm. Lm pht cao (Lm pht phi m): Mc lm pht tng ng vi tc tng gi trong phm vi hai hoc ba ch s mt nm thng c gi l lm pht phi m, nhng vn thp hn siu lm pht. Vit Nam v hu ht cc nc chuyn i t c ch k hoch ha tp trung sang n kinh t th trng u phi i mt vi lm pht phi m trong nhng nm u thc hin ci cch. Nhn chung lm pht th phi m c duy tr trong thi gian di s gy ra nhng bin dng kinh t nghim trng. Trong bi cnh , ng tin s b mt gi nhanh, cho nn mi ngi ch gi lng tin ti thiu va cho cc giao dch hng ngy. Mi ngi c xu hng tch tr hng ha, mua bt ng sn v chuyn sang s dng vng hoc cc ngoi t mnh lm phng tin thanh ton cho cc giao dch c gi tr ln v tch ly ca ci. Siu lm pht: Siu lm pht l lm pht "mt kim sot", mt tnh trng gi c tng nhanh chng khi tin t mt gi tr. Khng c nh ngha chnh xc v siu lm pht c chp nhn ph qut. Mt nh ngha c in v siu lm pht do nh kinh t ngi M Phillip Cagan a ra l mc lm pht hng thng t 50% tr ln (ngha l c 31 ngy th gi c li tng gp i). Theo nh ngha ny th cho n nay th gii mi tri qua 15 cuc siu lm pht. Mt trng hp c ghi nhn chi tit v siu lm pht l nc c
4

sau Th chin th nht. Gi mt t bo tng t 0,3 mark vo thng 1 nm 1922 ln n 70.000.000 mark ch trong cha y hai nm sau. Gi c ca cc th khc cng tng tng t. T thng 1 nm 1922 n thng 11 nm 1923, ch s gi tng t 1 ln 10.000.000.000. Cuc siu lm pht c c tc ng tiu cc ti nn kinh t c n mc n thng c coi l mt trong nhng nguyn nhn lm ny sinh ch ngha c quc x v Th chin th hai. C mt s iu kin c bn gy ra siu lm pht. Th nht, cc hin tng ny ch xut hin trong cc h thng s dng tin php nh. Th hai, nhiu cuc siu lm pht c xu hng xut hin trong thi gian sau chin tranh, ni chin hoc cch mng, do s cng thng v ngn sch chnh ph. Vo thp nin 1980, cc c sc bn ngoi v cuc khng hong n ca Th gii th ba ng vai tr quan trng trong vic gy ra siu lm pht mt s nc M La-tinh. Theo Tiu chun K ton Quc t 29, c bn tiu ch xc nh siu lm pht, l: (1) ngi dn khng mun gi ti sn ca mnh dng tin; (2) gi c hng ha trong nc khng cn tnh bng ni t na m bng mt ngoi t n nh; (3) cc khon tn dng s tnh c mc mt gi cho d thi gian tn dng l rt ngn; v (4) li sut, tin cng v gi c c gn vi ch s gi v t l lm pht cng dn trong ba nm ln ti 100 phn trm. Cc hiu ng t lm pht Cc hiu ng tch cc Nh kinh t ot gii Nobel James Tobin nhn nh rng lm pht (t l tng gi mang gi tr dng) va phi s c li cho nn kinh t. ng dng t "du bi trn" miu t tc ng tch cc ca lm pht. Mc lm pht va phi lm cho chi ph thc t m nh sn xut phi chu mua u vo lao ng gim i. iu ny khuyn khch nh sn xut u t m rng sn xut. Vic lm c to thm. T l tht nghip s gim. Cc hiu ng tiu cc i vi lm pht d kin c Trong trng hp lm pht c th c d kin trc th cc thc th tham gia vo nn kinh t c th ch ng ng ph vi n, tuy vy n vn gy ra nhng tn tht cho x hi: Chi ph mn giy: lm pht ging nh mt th thu nh vo ngi gi tin v li sut danh ngha bng li sut thc t cng vi t l lm pht nn lm pht lm cho ngi ta gi t tin hay lm gim cu v tin. Khi h cn phi thng xuyn n ngn hng rt tin hn. Cc nh kinh t dng thut ng "chi ph mn giy" ch nhng tn
5

tht pht sinh do s bt tin cng nh thi gian tiu tn m ngi ta phi hng chu nhiu hn so vi khng c lm pht. Chi ph thc n: lm pht thng s dn n gi c tng ln, cc doanh nghip s mt thm chi ph in n, pht hnh bng gi sn phm. Lm thay i gi tng i mt cch khng mong mun: trong trng hp do lm pht doanh nghip ny tng gi (v ng nhin pht sinh chi ph thc n) cn doanh nghip khc li khng tng gi do khng mun pht sinh chi ph thc n th gi c ca doanh nghip gi nguyn gi s tr nn r tng i so vi doanh nghip tng gi. Do nn kinh t th trng phn b ngun lc da trn gi tng i nn lm pht dn n tnh trng km hiu qu xt trn gc vi m. Lm pht c th lm thay i ngha v np thu ca cc c nhn tri vi mun ca ngi lm lut do mt s lut thu khng tnh n nh hng ca lm pht. V d: trong trng hp thu nhp thc t ca c nhn khng thay i nhng thu nhp danh ngha tng do lm pht th c nhn phi np thu thu nhp trn c phn chnh lch gia thu nhp danh ngha v thu nhp thc t. Lm pht gy ra s nhm ln, bt tin: ng tin c s dng lm thc o trong tnh ton cc giao dch kinh t, khi c lm pht ci thc ny co gin v v vy cc c nhn kh khn hn trong vic ra cc quyt nh ca mnh. i vi lm pht khng d kin c y l loi lm pht gy ra nhiu tn tht nht v n phn phi li ca ci gia cc c nhn mt cch c on. Cc hp ng, cam kt tn dng thng c lp trn li sut danh ngha khi lm pht cao hn d kin ngi i vay c hng li cn ngi cho vay b thit hi, khi lm pht thp hn d kin ngi cho vay s c li cn ngi i vay chu thit hi. Lm pht khng d kin thng mc cao hoc siu lm pht nn tc ng ca n rt ln. Cc nh kinh t c quan im rt khc nhau v quy m ca cc tc ng tiu cc ca lm pht, thm ch nhiu nh kinh t cho rng tn tht do lm pht gy ra l khng ng k v iu ny c coi l ng khi t l lm pht n nh v mc va phi. Khi lm pht bin ng mnh, tc ng x hi ca n thng qua vic phn phi li ca ci gia cc c nhn mt cch c on r rng l rt ln v do vy chnh ph ca tt c cc nc u tm cch chng li loi lm pht ny.

1. Thc trng lm pht Vit Nam hin nay Nhn chung, lm pht nc ta t nm 2004 n nay lun mc kh cao. T nm 2007 n nay, lm pht lun cao hn tc tng trng kinh t. Tc tng trng GDP bnh qun hng nm giai on 2006-2010 khong 7,1%, trong khi lm pht bnh qun hng nm khong gn 11%. Mc lm pht ni trn nc ta cng cao hn nhiu so vi lm pht ca cc nc trong khu vc. V d, lm pht bnh qun hng nm Trung Quc giai on 2006-2009 khong 3%, Indonesia khong 8,4%, Thi Lan khong 3,1%, Malaysia khong 2,7% v Philipine khong 5,8%,v.v... Cui thng 12 2011, Tng cc Thng k Vit Nam chnh thc thng bo t l tng ch s gi tiu dng ca nm 2010 l 11,75%, cao hn ch tiu do Quc hi ra nm gn 5%. Qua ti nm 2011, trong bn thng u nm, lm pht nc ta vn mc cao v din bin phc tp. Lm pht cui thng 4 nm 2011 so vi thng 12 nm 2010 tng 9,64%; tng 17,51% so vi thng 4 nm 2010; lm pht 4 thng u nm 2011 so vi cng k nm 2010 tng 13,95%. Mc lm pht c th ln n 20% trc khi gim xung 13% vo cui nm theo mt d kin ca Vietnam Property Fund Ltd. [3] Nhiu ngi e s rng Vit Nam tr li tnh trng lm pht phi m gn 30% vo nm 2008. Trong khi nh nc nhm duy tr lm pht mc ti a l 7% cho c nm 2011. iu ny xem ra khng th no thc hin c trn thc t.

Biu : CPI Vit Nam 2007 4/2011 Lm pht 4 thng u nm nay nc ta cng cao hn nhiu so vi cc nc khc trong khu vc. V d, lm pht thng 3 nm nay Trung Quc l 5,4% so vi cng k nm ngoi; cn lm pht qu I nm nay Indonesia c th tng ln 7,1%, Phillipine l 4,9%, Thi Lan l 4% v Malaysia l khong 2,8% so vi cng k nm ngoi. Qu tin t quc t (IMF) va mi cng b bo co trin vng kinh t th gii, theo mc tng trng d bo cho nn kinh t Vit Nam nm 2011 l 5,8% cng vi lm pht k vng 19%. Nm 2012, d kin kh nng kim ch lm pht ca Vit Nam s tt hn, mc tng gi s trong khong 12% v tng trng kinh t l 6,3%. 2. Tc ng: Lm pht cao, ko di trong nhiu nm lin tc gy nhiu tc ng tiu cc n sn xut v i sng ca ngi dn. Lm pht cao l mt trong cc biu hin ca bt n kinh t v m. Lm pht cao v bt n kinh t v m l bt li ln i vi khuyn khch v thu ht u t; lm cho mi trng kinh doanh nc ta km cnh tranh hn so vi cc nc khc. Lm pht cao, bin ng lin tc lm gia tng chi ph sn xut, gim li nhun; lm cho cc k hoch u t trung v di hn tr nn ri ro hn v khng d tnh c mt cch chc chn. H qu l, cc doanh nghip ni chung khng nhng phi ct gim u t pht trin, m c th phi ct gim c quy m sn xut hin hnh i ph vi lm pht cao.
1

Thc t cho thy, lng vn FDI ng k bn thng u nm nay ch bng 52% ca cng k nm ngoi. Ln u tin trong hn 10 nm qua, s doanh nghip ng k mi v s vn ng k gim xung, ch bng khong 75% ca cng k nm ngoi. iu tra ca Hip hi doanh nghip chu u cng cho thy ch s lc quan kinh doanh ca cc doanh nghip thnh vin Vit Nam trong qu I 2011 gim ng k. Lm pht cao (nhng tin lng v thu nhp bng tin khc ca ngi lao ng khng tng ln tng ng) lm cho thu nhp thc t ca h gim xung. V d, trong hai nm qua, lm pht lm cho thu nhp thc t ca ngi lao ng mt hn 20%; t , i sng ca a s dn c tr nn kh khn hn nhiu so vi trc y. Lm pht cao lm gim gi tr thc ca ng tin ni t, lm xi mn gi tr s tin tit kim ca dn chng; lm gim lng tin v mc a chung ca ngi dn trong vic nm gi v s dng ng ni t. iu va gy p lc thm i vi lm pht, bt n kinh t v m trc mt, va lm xi mn nn tng pht trin lu di trong trung v di hn.

Nguyn nhn Lm pht v thc cht l s mt gi ca ng tin so vi hng ha, dch v, vi nguyn nhn tng qut l mt cn i gia tng cung v tng cu, m biu hin ca n l mt cn i tin-hng: tng cung cao hn tng cu, tin nhiu hn hng th lm pht (cn tng cung t hn tng cu, tin t hn hng th thiu pht). Nguyn nhn ch yu ca lm pht bao gm nhng yu t tc ng n hai v ca quan h cn i ny, tc l cc yu t tc ng n tng cung, n hng v cc yu t tc ng n tng cu, n tin. Xt theo cc mt ny, th cc nguyn nhn ca lm pht thi gian qua bao gm cc yu t sau. 1. Xt tng qut l sn xut trong nc cha cho u t v tiu dng cui cng, hay u t v tiu dng vt qua sn xut ln n trn di 10% hng nm, phi nhp siu, phi vay n t nc ngoi b p. Khi tng cu vt qu tng cung th Vit Nam khng ch v th nhp siu, m cn rt d ri vo lm pht cao, nu c s bt n bn ngoi (khng hong, lm pht...) v c trc trc bn trong (thin tai, dch bnh, bt n v m...). Vn u t GDP gia tng t 34,9% trong thi k 1996-2000 ln 39,1% trong thi k 2001-2005 v ln 43,5% trong thi k 2006-2010. Tiu dng cui cng/GDP ca Vit Nam tng tng ng t 71,1% thi k 2001-2005 ln 72,2% thi k 2006-2010.

y l t l cao so vi mt s nc (nm 2009 ca Vit Nam l 72,8%, trong khi ca Brunei l 47%, Trung Quc 48,7%, Singapore 52,4%, Malaysia 64%, Indonesia 68,2%, Thi Lan 68,3%, n 69,6%, Hn Quc 70,3%...). Tiu dng cui cng/GDP ca Vit Nam cao v tng ln, c mt phn do quy m GDP bnh qun u ngi thp, c mt phn do tiu dng c xu hng tng ln; nhng c mt phn do xut hin tnh trng n chi sm v chung hng ngoi ca mt b phn dn c. Do u t v tiu dng cui cng vt xa so vi GDP, nn nhp siu tng ln qua cc thi k (thi k 1996-2000 mi gn 9,4 t USD, tng ln trn 19,1 t USD thi k 2001-2005 v tng ln gn 62,8 t USD thi k 2006-2010). Trong tnh trng thiu ht ngun cung, phi nhp khu t nc ngoi, trong ng lu c cc mt hng m mt nc i ln t nng nghip phi nhp khu ln nh thy sn, sa v sn phm sa, rau qu, ng, du m ng thc vt, thc n gia sc v nguyn ph liu, cao su, g v nguyn ph liu, ng, tht; m mt nc c b bin di nhng phi nhp mui; mt nc c t l xut khu GDP cao, nhng do tnh gia cng, lp rp cao m nhp khu nguyn ph liu ln, nh nguyn ph liu dt may, giy dp, cht do nguyn liu, my vi tnh, sn phm in t v linh kin; mt s loi hng tiu dng c kim ngch ln, nh in thoi cc loi v linh kin, t nguyn chic, xe my nguyn chic, ha m phm... ln n my t USD. 2. Nguyn nhn tim n, su xa ca lm pht l hiu qu u t v nng sut lao ng thp. Hiu qu u t thp th hin h s ICOR cao v tng ln qua cc thi k (thi k 1996-2000 l 5 ln, thi k 2001-2005 ln 5,2 ln, thi k 2006-2010 ln 6,2 ln, cao gp i nhiu nc trong khu vc). T trng u t cng trong tng u t ca Vit Nam t nm 2003 tr v trc mc trn di 57%, t 2004 gim xung nhng vn mc trn di 40%, trong khi ICOR ca khu vc ny cao gp ri h s chung ca c nc. Nng sut lao ng x hi ca Vit Nam nm 2010 t 40,3 triu ng ngi, ch tng ng vi 2.067 USD, thp xa so vi cc con s tng ng ca mt s nc (nm 2008 ca Nht Bn 73.824 USD, Brunei 72.500 USD, Singapore 62.724 USD, Hn Quc 38.235 USD, Malaysia 17.718 USD, Thi Lan 6.915 USD, Trung Quc 5.460 USD, Indonesia 4.597 USD, Philippines 4.535 USD, n 2.706 USD...). 3. Tng thu ngn sch/GDP ca Vit Nam thuc loi kh cao (my nm nay t trn di 28%), nhng thu t du th, t hi quan, thu t t ai l nhng khon khng trc tip phn nh hiu qu kinh t v c xu hng gim (thu t du th nm 2005 chim

29,2%, 6 thng u nm 2011 chim 13,9%; thu t hi quan, tng ng chim 16,7% v 22,5%; thu t t ai chim khong 6-7%). Bi chi ngn sch/GDP t nm 2006 tr v trc mc thp, nhng t nm 2007 n nay mc cao, tuy c xu hng gim xung trong vi nm nay, nhng vn thuc loi cao. Trong tng chi ngn sch, t trng chi cho u t, chi cho lnh vc x hi l cn thit, nhng thuc loi cao, nht l chi cho u t cng-th hin Nh nc cn m nhiu qu m cn khuyn khch cc ngun lc x hi. 4. Tin t l nguyn nhn trc tip v bc l ra cui cng ca lm pht. Tc tng d n tn dng cao gp nhiu ln tc tng GDP. Nm 2010 so vi nm 2000, tn dng cao gp trn 13,7 ln, trong khi GDP ch gp trn 2 ln; h s gia tc tng ca tn dng v ca GDP ln n trn 6,2 ln-mt h s rt cao. Do vy, d n tn dng GDP mc khong 125%, cao gp i con s tng ng ca nhiu nc. Cng vi tng trng tn dng l tng trng tng phng tin thanh ton, m tng phng tin thanh ton ca Vit Nam khng ch l tin ng m cn c vng, c ngoi t. t 5. Tnh trng vng ha v la ha kh cao, tc ng tiu cc i vi lm pht trn 4 mt. - Ht vo y mt lng vn ln ca x hi m khng c u t trc tip cho sn xut kinh doanh to ra sn phm cn i vi tin. - Vng v USD tr thnh phng tin thanh ton, lm cho tng phng tin thanh ton tng ln. - Gi vng trong nc bin ng, nhiu ln cao hn gi vng th gii, tc ng ti nhp lu, ko t gi bin ng theo. Khi gi vng v t gi tng cao li tc ng n tm l, n lng tin vo ng ni t... - T gi tng tuy khuyn khch xut khu, nhng li lm khuych i lm pht trong nc v y l yu t lm cho lm pht ca Vit Nam cao hn lm pht ca th gii; lm tng n quc gia khi tnh bng VND. 6. Vic thc hin l trnh gi th trng khi chuyn sang kinh t th trng l tt yu, ng hng, l mt ni dung quan trng ca ng li i mi. Tuy nhin, kt qu ca vic thc hin l trnh ny nu thc hin dn dp cng mt lc s to ra mt bng gi mi cao hn, nh tng xy ra trong thi k lm pht phi m, hay vo thng 2-3 va qua. 7. Gi c th gii tng l mt trong nhng yu t quan trng tc ng i vi lm pht trong nc xt trn cc gc khc nhau.
4

- T l xut, nhp khu/GDP ca Vit Nam tng nhanh v hin mc kh cao (nm 1992 t 51,6%, nm 1995 t 65,4%, nm 2000 t 96,5%, nm 2005 t 130,8%, nm 2010 t 154,4%, kh nng nm 2011 s cn cao hn)-tc l c m kh cao, ng th 5 th gii-nn bin ng gi c trn th gii s tc ng nhiu n bin ng gi Vit Nam hn cc nc khc. - Gi th gii tng s lm cho chi ph y trong nc tnh bng VND tng kp: va tng do n gi tnh bng USD tng, va tng do tnh bng VND tng. 8. Ngoi ra, cng cn tnh n s chuyn ng ca dng tin gia cc knh u t. T qu II/2007, th trng chng khon sau khi ln nh ao xung mnh, lm cho mt lng tin ln t knh ny chuyn sang lm cho gi bt ng sn bc ln v gi tiu dng tng cao vo cui nm 2007, t nh im vo nm 2008. Gi vng, gi bt ng sn tng cao vo nm 2009, u nm 2010 cng ht mt lng tin ln vo y, nn CPI cng tng chm li. T cui 2010, chng khon v bt ng sn u gim, gp phn lm cho sc p tng gi tiu dng cao ln. S chuyn ng ca dng tin gia cc knh cng gp phn to ln s cng hng v chia s dng tin vi th trng tiu dng. Nh vy, lm pht Vit Nam do nhiu yu t. Cc gii php kim ch lm pht cn tc ng vo cc yu t .

4. Gii php nhm hn ch v kim sot lm pht i ph vi lm pht cao v bt n kinh t v m, Chnh ph ban hnh v thc thi Ngh quyt s 11/2010/NQ-CP ngy 24 thng 2 nm 2011 v kim ch lm pht, n nh kinh t v m v bo m an sinh x hi. Ngy 16 thng 3 nm 2011, B Chnh tr ra Kt lun s 02-KL/TW v tnh hnh kinh t-x hi nm 2011. Kt lun ca B chnh tr cng nhn mnh n tp trung u tin hng u l vic kim ch lm pht; n nh kinh t v m v m bo an sinh x hi; coi y va l nhim v cp bch ngn hn ca nm 2011, va l nhim v quan trng ca mt vi nm tip theo. Hng lot cc gii php c th dc cc b, ngnh v a phng trin khai thc hin, nh: tht cht tn dng, gim cung tin t, tng li sut, iu chnh t gi, qun l cht ch th trng vng, qun l, kim sot cht hot ng th trng ngoi t phi chnh thc, r sot, ct, hon, gim v iu chuyn vn u t nh nc, thc hin tr cp cho cc tng lp, nhm dn c thu nhp thp, u tin tn dng cho doanh nghip nh v va, cho nng nghip v nng thn, cho xut khu, lp danh mc hn ch nhp, gim nhp khu, gim thm ht cn cn thanh ton,.v.vC th nh sau:

V chnh sch tin t : mc tiu u tin ca chnh sch tin t l n nh gi tr ng ni trn c s kim sot lm pht . Chng ta u bit vn quan trng l kim sot lm pht ch khng phi trit tiu n v t l lm pht va phi s c nhng tc ng tch cc ln nn kinh t. Trch nhim ny thuc v NHNN, thng qua cc cng c ca chnh sch tin t ca mnh NHNN s phi c gng iu tit mc cung tin cho hp l. V vy vn nng cao trnh ca cc nh hoch nh chnh sch cng rt quan trng. V chnh sch ti kho : i vi nc ta hin nay th vn t ra l phi kin ton b my nh nc, ct gim bin ch qun l hnh chnh. Thc hin tt bin php ny s gp phn to ln vo vic ct gim chi tiu thng xuyn ca Chnh ph , trn c s lm gim bi chi ngn sch nh nc. Cc gii php ni trn t c nhng kt qu ban u nh t gi c xu hng n nh dn; th trng ngoi t phi chnh thc gim v quy m v mc hot ng; cung-cu ngoi t bt cng thng hn; quy m th trng vng t do c thu hp ng k, nht l vng ming; vic s dng vng lm phng tin u c, lm phng tin thanh ton cng gim hn,.v.v Tuy vy, vic trin khai Ngh quyt s 11/2011/NQ-CP v Kt Lun s 02KL TW cho n nay cn c mt s khim khuyt sau y:- Cc gii php v tin t c thc hin kh quyt lit, bm st ni dung v tinh thn Ngh quyt s 11/2011/NQCP v Kt lun s 02-KL/TW ca B Chnh tr. Tuy vy, mt s gii php, nht l gii php v li sut t ra l cha tht hp l.- Khc vi chnh sch tin t, cc gii php v ti kha cha c thc hin ng theo yu cu ca Ngh quyt s 11/2011/NQ-CP v Kt lun s 02-KL/TW ca B Chnh tr; v cha c tc dng ng k. Cc a phng, cc ngnh vn khi cng mi hn 5000 d n mi vi s vn c phn b hn 22 nghn t ng. Vn u t pht trin t ngn sch nh nc 4 thng u nm vn tng hn 18% so vi cng k nm ngoi. S vn u t c bo co l s ct gim, nh hon v iu chuyn vn cn thp hoc cha tin cy. Danh mc c th cc d n c ct gim vn cha c xc nh c th v cng b cng khai. Cng tng t nh vy i vi danh mc cc d n s c b sung thm vn t vic iu chuyn vn t cc d n b ct gim. Mt ln na, c s thiu ht ng k trong phi hp cn c gia chnh sch ti kha v chnh sch tin t trong cuc chin chng lm pht v n nh kinh t v m. Cc gii php c thc hin cho n nay cn mang nng tnh hnh chnh, ngn hn v tnh th; cha t trong tng th cc gii php i mi m hnh tng trng v chuyn i c cu kinh t; nn cha hng n gii quyt nguyn nhn c bn ca lm pht v bt n kinh t v m nc ta. Ngh quyt s 11/2011/NQ-CP ca Chnh ph v Kt lun s 02-KL/TW ca B chnh tr c nh gi l ph hp kim ch lm pht v n nh kinh t v m. Thc hin cc
6

bin php chng lm pht, bn cnh cc kt qu bc u, cng gy ra mt s kh khn ngn hn i vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip, nh li sut vay vn cao, kh tip cn vn tn dng, tiu th hng ha kh khn, tc tng trng nm nay s thp hn so vi ch tiu k hoch..v.v. Tuy vy, v trung v di hn, th lm pht thp, n nh kinh t v m mt cch lu di v vng chc l iu kin cn thit khng th thiu cho nn kinh t pht trin nhanh v bn vng. V vy, phi tip tc kin tr v nht qun thc hin y ni dung, tinh thn Ngh quyt 11 ca Chnh ph v Kt lun s 02 ca B Chnh tr khng ch trong nm 2011 v c trong nhiu nm tip theo. Mc tiu c th trong ba nm ti l phi gim c lm pht hng nm v gi n nh mc lm pht mc khong 5%. Phi gim chi tiu, nht l chi u t nh nc gim bi chi ngn sch; qua , phi hp v h tr tt hn, hiu qu hn vi chnh sch tin t v t gi chng lm pht v n nh kinh t v m. Bn cnh cc gii php ni trn, phi khi ng ngay cc gii php kch hot qu trnh ti c cu kinh t, chuyn i m hnh tng trng, trong , trng tm l i mi c ch phn b v s dng ngun lc theo hng nng cao nng sut, hiu qu v nng lc cnh tranh. Theo tinh thn , trong nm 2011 cn trin khai nghin cu, son tho Lut Qun l u t nh nc, Lut sa i b sung Lut Ngn sch nh nc, Lut sa i, b sung Lut t ai, Lut sa i b sung Lut u t, n i mi ton din c ch qun l DNNN, thc hin trit , y v nht qun kt qu n 30 v n gin ho th tc hnh chnh trn mt s lnh vc qun l nh nc. Trong thi gian ti cn thc hin ng b nhng gii php iu tit kinh t v m nh sau: - iu hnh chnh sch tin t thn trng, linh hot ph hp vi din bin th trng tin t n nh li sut nhm t mc tiu tng trng tn dng, thc y tng trng kinh t. Tuy nhin, trng hp c nhiu yu t bt li lm cho ch s gi tiu dng (CPI) tng vt khi tm kim sot,cn p dng kp thi cc gii php tht cht tin t trn c s s dng cc cng c chnh sch tin t, nh tng t l d tr bt buc kim sot tn dng, ng thi tip tc s dng nghip v th trng m nh cng c ch o trong vic iu tit tin t ca Ngn hng Nh nc (NHNN), trong li sut nghip v th trng m c iu chnh tng trn c s tn trng nguyn tc th trng pht tn hiu iu hnh chnh sch tin t thn trng v thc y cc t chc tn dng tp trung huy ng vn t cc t chc kinh t v dn c. - Tip tc thc hin c ch iu hnh t gi linh hot bm st cung cu v ngoi t trn th trng, m bo t gi danh ngha bm st t gi thc, khng xy ra cc c sc t bin v t gi; tip tc pht trin cc cng c phng chng ri ro trn th trng ngoi hi; phi hp vic iu hnh t gi v iu hnh li sut nhm m bo mi quan h hp
7

l gia li sut VND - t gi - li sut ngoi t trnh gy tc ng xu th trng ngoi hi i vi pht trin kinh t. Ngoi ra, NHNN cn cng c hot ng h thng ngn hng thng mi an ton, lnh mnh, hin i v bn vng hn thng qua vic sa i cc quy nh v m vn phng, chi nhnh, v phn loi n ng v trch lp ri ro tn dng... - S dng cng c hn ngch, thu... iu tit hot ng xut, nhp khu mt hng c th gy bin ng gi trong nc nh go, st thp, phn bn, cht do...; ng thi thc hin tt d tr cc mt hng trn can thip th trng trong nc khi xy ra nhng bin ng do thin tai, v gi c th gii ln cao. - Thc hin tt cng tc kim tra, qun l th trng, h thng phn phi trnh u c, y gi ln cao, ng thi tip tc chn chnh, sp xp li mng li kinh doanh, ban hnh v t chc thc hin quy ch kinh doanh i vi mt s vt t, hng ho quan trng nh xi mng, st thp, phn bn, in, than, thuc cha bnh... khc phc tnh trng u c, mua bn lng vng, lng on th trng - Lm pht v tng trng kinh t c mi quan h mt thit vi nhau. thc y tng trng kinh t, thng thng Ngn hng Trung ng cn phi thc hin chnh sch tin t ni lng, h thp li sut ch o, m rng ca cung ng tin cho nn kinh t, tng cng kh nng p ng nhu cu vn tn dng cho cc nhu cu sn xut kinh doanh. Song bn cnh vic kinh t tng trng theo mun, th lm pht c th tng cao. V vy, trong thc thi chnh sch kinh t v m, thng thng t kh t c hai mc tiu cng mt lc. Lm pht v tng trng kinh t c mi quan h mt thit vi nhau. thc y tng trng kinh t, thng thng Ngn hng Trung ng cn phi thc hin chnh sch tin t ni lng, h thp li sut ch o, m rng ca cung ng tin cho nn kinh t, tng cng kh nng p ng nhu cu vn tn dng cho cc nhu cu sn xut kinh doanh. Song bn cnh vic kinh t tng trng theo mun, th lm pht c th tng cao. V vy, trong thc thi chnh sch kinh t v m, thng thng t kh t c hai mc tiu cng mt lc. - y mnh ci cch h thng ngn hng, y nhanh tc c phn ho NHNN, nng cao tnh c lp ca NH trung ng trong vic hoch nh thc thi chnh sch tin t v s bn vng ca h thng ngn hng cn nhiu ri ro; y mnh ci cch ti chnh cng theo hng phn cng, xc nh trch nhim ca cc c quan, trch nhim gii trnh m bo cng khai minh bch; y mnh x hi ho kinh t, x hi. Ngoi ra, phi pht trin th trng vn, ti chnh phc v hiu qu u t pht trin, tng cng kim sot cht ch u t gin tip, khuyn khch u t di hn. ... - Vit Nam ang tip tc m ca nn kinh t theo xu hng hi nhp, thc hin cc cam kt ca Hip nh thng mi Vit - M, AFTA, cam kt gia nhp WTO, nn th
8

trng trong nc din bin theo st th trng quc t. Trong qu trnh , Vit Nam c hng li t gi c xut khu cc mt hng c khi lng ln, th cng b nh hng ca gi c bin ng tng ca nhng mt hng nhp khu. Thi gian ti y gi c th trng th gii tip tc c nhng bin ng phc tp kh lng trc. l tnh tt yu khch quan ca cc giao dch bun bn trn th trng quc t. V vy Vit Nam cn tn trng tnh th trng, tn trng quy lut khch quan ca nn kinh t th trng, Chnh ph khng nn lm thay th trng. c bit l khng nn s dng cc bin php c tnh bao cp t ngun ngn sch nh nc nh: cp b l, cp b li sut, khoanh n,... khi m th trng trong nc c tnh thng thng vi th trng th gii. C ch bao cp qua gi mt s mt hng c tnh theo st th trng th gii s lm mo m gi c trong nc, to iu kin cho tnh trng xut lu qua bin gii, tc ng tiu cc n ngn sch quc gia, tc ng gy tim n nguy c lm pht. Vic s dng bin php ti chnh h tr cho cc doanh nghip trong d tr v thu mua nng sn phm cng lm gia tng c ch xin cho, k h cho nhiu loi tiu cc khc, trong khi ngi nng dn, ngi sn xut khng c hng li trc tip. C ch qun l gi v qun l th trng cng cn linh hot v i mi ph hp vi tnh hnh ca nn kinh t nc ta hin nay. - Lm pht ta cng do mt nguyn nhn quan trng l Ngn sch Nh nc lin tc mc thm ht. Hu nh t khi thng nht t nc n nay, cha bao gi ngn sch t c cn bng thu chi, c bit trong nhng thi k khng hong kinh t v m trc thp k 90. Sau cuc khng hong kinh t trong khu vc, thm ht ngn sch tng dn, t mc 0,13% GDP nm 1998 ln n 3,23% nm 2001, sau gim xung, nhng vn cn ng mc kh cao, trn 2% trong vng 2 - 3 nm gn y. Nh vy, kim ch thm ht ti kho s gp phn ng k vo vic kim ch lm pht v do , lm gim bt tm quan trng ca chnh sch tht cht tin t. Dng nh lu nay ta c mt quan nim sai lm v nguy hi rng lm pht ch yu bt ngun t cc cn st gi nguyn nhin liu chin lc u vo. Mt s t ngi th tnh to hn nhc n s tng trng tn dng mnh kch cu trong nhng nm trc l mt nguyn nhn khc ca xu hng lm pht tng cao trong nhng nm gn y. Th nhng hu nh khng ai ng n mt nguyn nhn cng rt quan trng l thm ht ti kho v ang mc kh cao nh hin nay. T nhn thc y v ngun gc lm pht ny, c th thy chnh sch kim ch lm pht nh tht cht tn dng v kim ch gi ca cc nguyn nhin liu u vo khng cho tng ln l cha , cha tht thch hp, thm ch l c hi cho chnh sch tin t c hiu lc trong vic kim ch lm pht, c mt s iu kin tin quyt. l mt th trng ti chnh c t do ho, mt Ngn hng Trung ng c lp vi Chnh ph v mt c ch t gi linh hot hn, tin gn n c ch th ni hon ton. Vit Nam, 3 iu kin ny cha (hon ton) c xc lp. Chng ta mi bt u t do ho th trng ti chnh qua mt s ng thi, trong c vic xo b trn
9

li sut, nhng hot ng trong cc ngnh ti chnh v ngn hng cha hon ton da trn cc nguyn tc th trng. Ngn hng Nh nc, vi t cch l mt Ngn hng Trung ng, vn l mt thnh vin ca Chnh ph v chu nhiu chi phi t y. C ch t gi vn rt cng nhc, hu nh l gn cht gi ng ni t vi USD.

10

KT LUN Chng ta nhn thc rng qu trnh u tranh chng lm pht khng n gin ngy mt ngy hai. N l cn bnh mn tnh nhng vic xa b hon ton lm pht th ci gi phi tr khng tng xng vi li ch em li. Tnh hnh din bin lm pht v khc phc n ti Vit Nam rt phc tp. Lm pht honh hnh cng khai khi Vit Nam tin hnh ci cch kinh t x hi, xa b c ch bao cp, quan liu. S qun l khng ng b gia gi c v qun l kinh t dn n khng hong trm trng. Thnh cng trong cng cuc chng lm pht 1989 a t nc vt ln chnh l s i mi trong nhn thc qun l kinh t ca ng v Nh nc ta. Kinh t n nh lm tin c s cho s thnh cng ca cc thnh tu trong lnh vc gio dc, khoa hc, chnh trNhng thnh tu to ln m chng ta t c trong cng cuc chng lm pht cng khng v th m lm chng ta ch quan, ni lng. Lm pht lun rnh rp v e da chng ta bt c lc no. Chnh v vy ng v Nh nc cn phi lun thn trng trong nhng bc i ca mnh m bo cho nn kinh t nc ta pht trin vng mnh lm nn tng pht trin khoa hc, gio dc ui kp s pht trin ca cc nc trong khu vc ni ring v cc nc trn th gii ni chung. iu ny khng ch ca ring ai m mt phn khng nh dnh ring cho cc nh doanh nghip tr gp phn lm rng danh t nc trong nhiu nm ti ny. Lm pht v ang s l vn ni cm trong l thuyt Ti chnh Tin t. Tuy vy, chng em c gng ti mc cao nht hon thnh tiu lun trong kh nng ca mnh. Bi vit ny ch l nhng thu thp bc u mang tnh cht c s cho vic pht trin nhn thc sau ny. Chng em hy vng y l cch tip cn c hiu qu trong qu trnh tm hiu nn kinh t ni chung v lm pht ni ring. Chng em xin chn thnh cm n! Nhm 9

11

TI LIU THAM KHO

12