Professional Documents
Culture Documents
QT7.1/PTCT1-BM-7
GIO TRNH MN HC
CHNG TRNH KHNG CHUYN
STT
1
2
3
4
5
MN HC
TN MN HC
M S
THI LNG
CHNGTR
NH
VI TCH PHN A1
IU KIN
TIN
QUYT
M T
MN
HC
Ton ph thong
GHI CH
S tn ch: 05 ( 01 tn ch ng vi 15 tit)
L thuyt: 75 tit
Thc hnh: 0 tit
Tng cng: 75 tit
IM T
Vi tch phn A1
trang 1
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Vi tch phn A1
trang 2
Trng i hc Tr Vinh
CU TRC
MN
HC
QT7.1/PTCT1-BM-7
KQHT 1
S tn ti vn
TON PH THNG
KQHT 4
Thc trin vn
Vi tch phn A1
KQHT 2
Phn tch vn
VI TCH PHN A1
KQHT 5
ng dng trong Ton
KQHT 3
Tng hp vn
TON PHC V
CHUYN NGNH
KQHT 6
ng dng trong cuc sng
trang 3
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
KT QU V CC BC HC TP
Kt qu hc tp/
hnh thc nh gi
1. Xc nh cc kin
thc c bn v gii
hn dy s v dy
hm mt bin s.
nh gi:
Bi tp dng l
thut
Dng k hiu logc.
+ t : Trnh by c
chnh xc t nht mt
trong ba nh ngha v
gii c mt v d.
* Gii hn dy s;
* Gii hn hm s;
* Hm mt bin s lin
tc ti mt im.
Cc bc hc tp
1.1 Hy dng k hiu
logic ton hc trnh
by:
+ nh ngha gii hn
dy.
+ nh ngha gii hn
hm.
1.2 Trnh by t nht
hai v d mang tch
cht l thuyt.
1.3 Th no l hm
s s cp lin tc ti
im, trong khong,
on? Kho st tnh
lin tc mt s hm
v d mang tch cht
l thuyt.
1.4. Trnh by cc
khi nim v cc?
2. Kho st hm s v
tnh gn ng gi tr
ca hm mt bin s
bng vi phn.
nh gi : Dng k
thut
+Lp s ch T.
+ t: Hon thnh
c hai trong nm
yu cu:
* Vit ng 9 cng
thc o hm c bn
mang tnh tng qut.
* Vit chnh xc biu
thc vi phn ton
phn hm mt bin.
Vi tch phn A1
2.1 o hm, vi
phn hm mt bin
l g? Ging v khc
nhau ra sao?
trang 4
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
2.3 ng dng.
+ Kho st hm s.
+ Thit lp phng
trnh tip tuyn.
+ Tnh gn ng gi
tr mt biu thc.
* Bng vi phn cp 1.
* Bng khai trin
TayloreMaclaurence
+ Bng, phn.
+ Kin thc Ph thng Trung hc
* Ti liu chnh: Vi tch phn
A1
* Cc ti liu tham kho
+ Nguyn nh Tr; T Ngc t Ton cao cp T2.
+ L vn Ht- i hc kinh t-Ton
cao cp P2.
+ Hc trong phng.
+ Tr li cu hi v bi tp ngn.
Vi tch phn A1
trang 5
Trng i hc Tr Vinh
4. Kho st mt s
bi ton v s hi t
hay phn k bng
vn dng l thuyt
tch phn suy rng
loi I, loi II
nh gi :
Cu hi ngn
Bi tp thc hnh
dng vit
t: Tr li ng hai
trong bn vn sau:
* Trong hai loi tch
phn suy rng loi I
v loi II tch phn
no d kho st? Ti
sao?
* Trng hp no s
dng cng thc gn
ng kho st s
ht t hay phn k ca
tch phn suy rng?
* Vit chnh xc t
nht hai tiu chun
xt s hi t hay phn
k ca tch phn?
* Xt ng t nht
mt v d s hi t hay
phn k ca tch phn
suy rng?
5. Kho st s hi t,
phn k ca chui s
dng.
nh gi :
Cu hi ngn
Bi tp gii theo
nhm.
t: Gii thch ng
Vi tch phn A1
QT7.1/PTCT1-BM-7
4.1 Trnh by nh
ngha tch phn suy
rng lai I; loi II ?
Cc loi tch phn ny
ging v khc tch
phn chng trnh
ph thng nhng
im no?
+ Bng, phn.
* Ti liu chnh: Vi tch phn
A1
* Cc ti liu tham kho
+ Vi tch phn A1 L Phng
Qun-i hc Cn th
+ Hc trong phng
+ Tr li cu hi v bi tp ngn.
4.2 Nu cc tiu
chun xt s hi
t v phn k ca
tch phn suy rng?
Ti sao tch phn
4.3 p dng xt s
t v phn k ca s
v d tch phn suy
rng.
5.1 Th no l mt
mt chui s? Chui
hm? Chui an
du? Chui ly
tha?
trang 6
Trng i hc Tr Vinh
ba yu cu:
* S hi t hay
phn k ca chui s
dng
* Chui hm hi t,
phn k, hi tuyt i
hay bn hi t?
* Xt ng t nht hai
v d v s hi t hay
phn k ca chui?
6. Tnh tng ca mt
chui hm hi t.
nh gi :
Cu hi ngn
Bi tp thc hnh
gii theo nhm:
*Yu cu: Gii ng
bi ton: Tm min
hi t v bn knh hi
t t suy tng ca
chng
t:
* Lp lun chnh xc
* ng thi gian theo
qui nh ca GV ra .
* C s hp tc cc
thnh vin trong nhm.
Vi tch phn A1
QT7.1/PTCT1-BM-7
6.1 Th no l chui
ly tha? Ngi ta
thng
kho
st
chui hm c tm
hay
chui
hm
khng c tm?
trang 7
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
* ng kt qu.
6.2 Trnh by cc
bc gii bi ton
tm min hi t?
6.3 Trnh by cc
bc gii bi ton
tnh tng ca mt
chui hm hi t?
K HOCH NH GI MN HC
Kt qu
hc tp
Thi
lng
ging dy
1.
11,0
2.
11,0
3.
9,0
4.
11,5
5.
9,0
6.
8,5
Hnh thc nh gi
Mc yu
cu t c
Gii
tp
Gii
tp
Gii
tp
Gii
tp
Gii
tp
Gii
tp
Vit
c bi
c bi
c bi
c bi
c bi
c bi
Thao
tc
Bi
tp v
nh
Thc
tp
thc
t
ti
T
hc
NH GI CUI MN HC
Vi tch phn A1
trang 8
Trng i hc Tr Vinh
HNH THC
Thi ( t lun) .
THI GIAN
90 pht.
NI DUNG
NH
GI
Trng tm:
Vi tch phn A1
QT7.1/PTCT1-BM-7
trang 9
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Lim
im n 1: Xt cc BT gii hn dng
f ( x)
= ? v hn
g ( x)
Lim U ( x) V ( x ) = ?
x ?
Lim f ( x) = f ( x 0 ) nh ngha
x x0
* im n 2: Xt cc BT lin tc
Tm tham s hm s lin
tc, gin on ti im.
Tp s hu t: Q = x sao cho x =
p
; p, q Z , q 0
q
1
3
= 0,25 ;
= 0,75.
4
4
7
7
= 1,1666... ta c th vit
= 1,1(6)
6
6
15
15
= 1,363636... hay
= 1, (36)
11
11
Vi tch phn A1
trang 10
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Nhn xt:
Mt s thp phn hu hn cng c th c xem l s thp phn v hn tun
hon, chng hn:
1
= 0,25000... hay
4
1
= 0,25(0)
4
Php ton:
Cho 2 s phc z1 = a1 + ib1; z2 = a2 + ib2,
khi ta c:
z1 z 2 = (a1 + a 2 ) + i (b1 + b2 )
M(a; b)
z = a + ib
r
(z 2 0)
-b
z = a ib
H 1.2
Ch : Ta thc hin cc php ton theo quy tc chung thun tin hn.
V d 3: (1 3i) + (- 2 + 7i) = - 1 + 4i
( 1 i)(2 + i) = 2 + i 2i i2 = 3 i
1
4i
4i
=
=
4 + i (4 + i )(4 i ) 17
Vi tch phn A1
trang 11
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
K hiu: Argz. Ta c tg =
Ta c: r = 12 + 12 = 2 , tg = 1 = z = 2 cos + i sin .
4
Cho
cc
phc
z1
z
z1
=
; Arg 1 = Argz1 Argz 2 + 2k
z2
z2
z2
z = u un = z
+ k 2
; k = 0; n 1
n = + k 2
=
n
+ k 2
+ k 2
u = n r cos
+ i sin
; k = 0; n 1
n
n
V d 5: Tnh 1/ A = (1 + i )20 .
2/ u = 4 1 + i
Gii
1/ Ta c: A = 2 cos
+ i sin
10
10
A = 2 (cos 5 + i sin 5 ) = 2 .
4
2/
z2 = 4
+ k 2
2 cos 4
+ i sin
4
+ k 2
4
8
+ k 8
+ k 8
= 2 cos
+ i sin
; k = 0; 3
16
16
u = 4 1 + i c 4 gi tr:
u 0 = 8 2 cos + i sin
16
16
17
17
+ i sin
u 2 = 8 2 cos
16
16
Vi tch phn A1
9
9
+ i sin
u1 = 8 2 cos
16
16
trang 12
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
25
25
+ i sin
u 3 = 8 2 cos
16
16
[a, b ) = {x R \ a x < b}
Khong v hn:
( , a ) = {x R \ x < a}; ( , a ] = {x R \ x a}
(b, + ) = {x R \ x > b}; [b, + ) = {x R \ x b}
nh ngha 3
Gi s a l mt s thc, khong m (a - , a + ) (vi > 0) c gi l ln
cn bn knh ca a.
(
)
a
a +
a -
Hnh 1.3
Cu hi cng c:
Hy dng ging Vence biu din cc trng s m bn hc?
trang 13
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
a. Hm s n iu
nh ngha 3:
Hm s y = f(x) c gi l tng ( hay tng nghim ngt ) trn tp E Df , nu
vi mi x1, x2 E , x1 < x2 th f(x1) f(x2) ( hay f(x1) < f(x2).
Hm s y = f(x) c gi l gim ( hay gim nghim ngt ) trn tp E Df ,
nu vi mi x1, x2 E , x1 < x2 th f(x1) f(x2) ( hay f(x1) > f(x2).
Hm s y = f(x) c gi l hm s n iu ( hay n iu nghim ngt)
trn E Df nu n tng hoc gim ( hay tng nghim ngt hoc gim nghim ngt )
trn E.
Nu ta s dng thut ng trn m khng nhc n tp E th coi nh E = Df .
V d 2:
Hm s y = f(x) = x2 gim nghim ngt trn (- , 0] v tng nghim ngt trn[0,
+ ).
Tht vy, gi s x1, x2 [0, + ) v x1 < x2 . Khi ta c
f(x1) f(x2) = x12 x22 = ( x1 x2 )( x1 + x2 ) < 0 f(x1) < f(x2)
Vy hm s y = x2 tng nghim ngt trn [0, + ) .
Chng minh tng t ta c hm s y = x2 gim nghim ngt trn (- , 0] .
b. Hm s chn v hm s l.
nh ngha 4: Tp X c gi l tp i xng qua gc to O nu vi bt k
x X th x X. Ngi ta thng gi tt l tp i xng.
nh ngha 5: Cho hm s y = f(x) xc nh trn tp i xng X, khi ta c:
Hm s y = f(x) l hm s chn nu vi mi x thuc X th f(-x) = f(x).
Hm s y = f(x) l hm s l nu vi mi x thuc X th f(-x) = - f(x).
V d 3:
1. Hm s f(x) = x2 l hm s chn trn R.
2. Hm s g(x) = x3 l hm s l trn R.
Tht vy, vi mi x R , ta c:
f(-x) = (- x)2 = x2 = f(x)
g(-x) = (- x)3 = - x3 = - f(x)
Ch : th ca hm s chn i xng qua trc tung, th ca hm s l
i xng qua gc to .
c. Hm s b chn.
nh ngha 6:
Hm s y = f(x) c gi l b chn di trn tp X Df nu tn ti s a R
sao cho f(x) a x X.
Hm s y = f(x) c gi l b chn trn trn tp X Df nu tn ti s b R
sao cho f(x) b x X.
Hm s y = f(x) c gi l b chn trn tp X Df nu n va b chn trn
va b chn di, tc l tn ti hai s a, b R sao cho a f(x) b x X.
Ch :
th ca hm s b chn s nm gia hai ng thng y = a v y = b.
4
b chn trn tp X= [1, + ).
x
4
4
Tht vy, vi mi x X ta lun c: f(x) = > 0 v f(x) = < 4
x
x
4
Vy hm s f(x) = b chn trn tp X= [1, + ).
x
V d 4: Hm s f(x) =
Vi tch phn A1
trang 14
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
d. Hm s tun hon.
nh ngha 7:
Hm s y = f(x) c gi l hm s tun hon nu tn ti s t 0 sao cho vi
mi x Df ta lun c x t Df v f(x + t) = f(x).
S dng T nh nht (nu c) trong cc s t ni trn c gi l chu k ca
hm s tun hon.
V d 5:
1. Cc hm s y = sinx v y = cosx tun hon vi chu k T = 2 .
2. Cc hm s y = tgx v y = cotgx tun hon vi chu k T = .
2
.
3. Cc hm s y = sin(ax + b) v y = cos(ax + b) tun hon vi chu k T =
a
at
at
+ b)sin = 0 x R
2
2
at
=0
2
at
= k , k Z\{0}
2
2k
t=
, k Z\{0}
a
2
l chu k
a
g o f = g[f(x)] = g(x2) = 2
f o g = f[g(x)] = f(2x) = (2x)2 = 22x
nh ngha 9:
Cho hm s y = f(x) tho: vi mi x1, x2 Df v x1 x2 ta lun c f(x1) f(x2).
Khi hm s ngc ca hm s f, k hiu f 1 c xc inh bi: x = f 1(y)
Gii
Vi tch phn A1
trang 15
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
f. Hm s s cp.
nh ngha 10: Cc hm s s cp c bn l cc hm s :
Hm s lu tha: y = x ( R).
Hm s m: y = ax ( 0 < a 1 )
Hm s logarithm: y = logax ( 0 < a 1 )
Cc hm s lng gic: y = sinx , y = cosx , y = tgx , y = cotgx
Cc hm lng gic ngc: y = arcsinx , y = arccosx , y = arctgx , y =
arccotgx
i. y = arcsinx:y = sinx l hm tng nghim ngt trn [
; ] nn n c hm ngc: x
2
= arcsiny.
Hm ngc ca y = sinx (
th ca hm y = sinx (
x ) l y = arcsinx, th ca n i xng vi
2
2
x ) qua ng thng y = x.
2
2
ii. y = arccosx:
x = arctgy.
Hm ngc ca hm y = tgx (
th ca hm y = tgx (
x ) qua ng thng y = x.
2
2
y = cos 4 x + sin( x +
V d 8:
)+3
y = 2x + x 4 + 2
y = 5 x 2 lg 3 x + 1
II. GII HN CA DY S
+ Cc nh ngha
nh ngha 1
Cho hm s f xc nh trn tp N = {1, 2, 3., n}, khi cc gi tr ca hm f
ng vi n = 1, 2, 3, . lp thnh mt dy s: f(1), f(2), f(3),., f(n) . Nu ta t xn =
f(n) (n = 1, 2, 3.) th dy s ni trn c vit thnh: x1, x2, x3, ., xn. hay vit gn
{xn}. Mi s x1, x2, x3, . c gi l s hng ca dy s {xn}, xn gi l s hng tng
qut.
V d 1:
Vi tch phn A1
trang 16
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
a. {xn}, vi xn = a n: a, a, a.
b. {xn}, vi xn = (-1)n : -1, 1, -1, 1, , (-1)n
nh ngha 2:
S a c gi l gii hn ca dy s {xn} nu > 0 cho trc (b ty ), tn
ti s t nhin N sao cho: n > N th xn a < .
n
=1
n
1
+
n
Vi mi
n
=1
n
n +1
n
1 <
n +1
Vy lim xn = lim
n
nh ngha 4:
Dy s {xn} c gi l dy s dn ti khi n nu M > 0, ln ty ,
Nsao cho n > N th x n > M .
K hiu: lim x n = hay xn khi n .
n
Gii:
Xt x
Vy: lim 5 n =
n
+ Cc tnh cht.
1. Nu dy s {xn} c gii hn th gii hn l duy nht.
2. Nu dy s {xn} c lim x n = a v a > p (hay a < q) th tn ti s dng N
n
Vi tch phn A1
trang 17
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
- Nu xn yn th lim x lim y
n
n n
x .
n = k nlim
n
x
lim x n
x
Dy s n cng hi t v lim n = n
( lim y n 0 )
n
n y
y
n
n nlim
y n
Cu hi cng c:
Dng k hiu logc Ton hc trnh by nh ngha gii hn dy s?
Vi tch phn A1
trang 18
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
GII HN HM
Bi hng dn:
I. GII HN HM CA HM S
a. Cc nh ngha.
Trong phn ny ta lun gi s f(x) l hm s c xc nh trong ln cn
im x0, khng nht thit phi xc nh ti x0.
nh ngha 1:
Ta ni hm s f(x) c gii hn l L nu vi mi dy s {xn} trong ln
cn ca x0 tho: x n x0 n v lim x n = x th lim f(x n ) = L .
0
nh ngha 2:
S L c gi l gii hn ca hm s f(x) khi x x0 nu vi mi > 0
cho trc ( b ty ) tn ti s dng sao cho vi mi x tho 0 < x x
f(x) L < .
< ta c
0
0
0
K hiu: lim f(x) = L ( lim f(x) = L ).
xx
+
0
xx
nh ngha 4:
S L c gi l gii hn ca hm s f(x) khi x nu vi mi > 0 (b
ty ) tn ti s M > 0 (ln ty ) sao cho vi mi x tho x > M ta c
f(x) L < .
K hiu: lim f(x) = L hay f(x) L khi x .
x
V d 1:
1. Chng minh: lim sin x = 0 .
x0
x2 9
2. Chng minh: lim
= 6.
x 3 x 3
3. Chng minh: lim
Gii:
x x
= 0.
1. V x 0 ta c th ch rt: x <
x0
Vi tch phn A1
trang 19
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
x2 9
2. Khi x 3 x 3 0 ta c:
x 3
6 = (x + 3) 6 = x 3 <
x2 9
x 3
x2 9
=6
x
3
x3
1
1 1
1
3. Xt:
0 = = < x > ,
x
x x
1
1
M = > 0 : x > M 0 < .
x
1
Vy lim = 0
x x
6 < .
Vy: lim
vi mi
> 0 (b ty )
b. Cc tnh cht.
Da vo gii hn ca dy s, nh ngha gii hn ca hm s, ta suy ra cc
tnh cht sau:
1. Nu f(x) c gii hn th gii hn l duy nht.
e) Nu hm s f(x) c gii hn l L khi xx0 v L > a (hay L < a ) th trong
mt ln cn no ca x0 (khng k x0) ta c f(x) > a (hay f(x)<a ).
2. Nu f(x) g(x) trong mt ln cn no ca im x0 v
lim f(x) = a , lim g(x) = b th b a.
xx
xx
e) Nu f(x) l mt hm s s cp xc nh ti im x0 v trong ln cn x0 th
lim f(x) = f(x ) .
xx
xx
xx
xx
+
0
xx
f(x)
cng c gii hn v ta c:
g(x)
trang 20
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Nu
x x0
lim f (u ) = L
u u0
f [u ( x)] = L .
th xlim
x
0
V d 2: Tnh: lim
2 x (x 2 + 3x 5)
x2
Gii
t f (u ) = u ; u(x) = 2 (x + 3x 5), ta c
lim u ( x) = lim 2 x ( x 2 + 3x 5) = 20
x
x2
x2
lim f (u ) = lim
u 20
u = 20 = 2 5
u 20
Vy lim
2 x (x 2 + 3x 5) = 2 5
x2
c. Cc gii hn c bn.
sin x
lim
=1.
x 0 x
ln(1 + x)
= 1.
lim
x0
x
ax 1
ex 1 .
.
t
bit
lim
= ln a
=1
lim
x 0
x 0
x
x
(1 + x) 1
= 1.
x 0
x
1
1
lim (1 + x) x = e hay lim (1 + ) x = e .
x
x 0
x
Ch : Khi tnh gii hn ca hm s chng ta thng gp cc dng v nh
lim
nh :
0
, , , 1 . sau y l mt vi v d minh ho.
0
V du 3:
1. Tnh: lim
x 0
1 + x + x2 1 .
x
x 2 7x + 6
2. Tnh: lim
.
x1 2
x 3x + 2
Vi tch phn A1
trang 21
Trng i hc Tr Vinh
3. Tnh: lim
x 0
4. Tnh: lim
x 0
QT7.1/PTCT1-BM-7
tgx
.
x
1 cos x
.
x2
x+ x .
x +1
5. Tnh: lim
x+
6. Tnh: lim ( x + x x ) .
x+
x0
Gii:
1 + x + x2 1
( 1 + x + x 2 1)( 1 + x + x 2 + 1)
= lim
x 0
x
x( 1 + x + x 2 + 1)
1) lim
x 0
x2 + x
1+ x
1
= lim
=
x 0
x 0
x( 1 + x + x 2 + 1)
1 + x + x2 + 1 2
(x 1)(x 6)
x6
x 2 7x + 6
2) lim
= lim
= lim
=5
x1 2
x1 (x 1)(x 2) x1 x 2
x 3x + 2
= lim
3) lim
x0
tgx
sin x
sin x
1
= lim
= lim
. lim
= 1 .1 = 1
x 0 x. cos x
x0
x
x x 0 cos x
4) lim
x 0
5) lim
1 cos x
= lim
x 0
x2
x+
x
x
sin
2 = lim (
2 ) 2 . 1 = 1.
x 0
x
2
x2
2
2 sin 2
x+ x
= lim
x + 1 x+
1
x
= 1.
1
1+
x
1+
6) lim ( x + x x ) = lim
x+
x+
x
x+ x + x
1
= lim
sin x
2x
x+
1
1
= .
1
2
1+
+1
x
= e2 = e .
Cu hi cng c:
Dng k hiu logc Ton hc trnh by nh ngha gii hn dy hm?
Vi tch phn A1
trang 22
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
V CNG B V V CNG LN
a. Cc nh ngha
nh ngha 1
Hm f(x) c gi l v cng b( hay v cng ln) khi x x0 nu
x x0
hn).
V d1:
1) Khi x 0 th sin x l VCB v lim sin x = 0 .
x0
2) Khi x th
1
1
l VCB v lim = 0 .
x
x
x
3) Khi x 0 th
1
1
= + .
l VCL v lim
x 0 x
x
Nhn xt:
Nu hm f(x) l mt VCB khi x x0 v khc 0 th
x x0 . Nu f(x) l mt VCL khi x x 0 th
1
l mt VCL khi
f (x)
1
l mt VCB khi x x0 .
f (x)
2. sin 2
x2
x
x
sin
2 = lim(
2 )2. 1 = 1 .
x 0
x
2 2
2
thi
f(x), g(x) u l tng ca nhiu VCB th gii hn ca t s
f ( x)
bng gii hn ca t
g ( x)
s
gia hai VCB c cp thp nht t s v mu s.
Vi tch phn A1
trang 23
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
x + sin 2 x + tg3 x
x 1
V du 3: lim
= lim
=
3
7
x0
x 0
3x + 4 x + 5x
3x 3
nh ngha 3
Gi s f(x), g(x) l hai VCB khi x x0 . Ta bo chng l cc VCB tng ng khi
f ( x)
= 1 . K hiu: f(x) g(x).
x x0 . nu lim
x x0 g ( x )
V d 4: Khi x 0 th sin x x ; ex 1 x; ln (1 + x) x.
Ch :
Nu trong qu trnh no : 1(x) 2 ( x) cn 1(x) 2 ( x) th trong qu trnh
( x)
( x)
= lim 2
.
y: lim 1
1 ( x)
2 ( x)
V d 5:
sin 5x
5x 5
1) lim
= lim
=
x 0
sin 3x x0 3x 3
ln(1 + 2x)
2x 2
2) lim 3 x
= lim
=
x0
x0
e 1
3x 3
b. Cc tnh cht
1) Tng ca hai VCB l mt VCB (khi x x0 ) .
2) Tch ca mt VCB vi mt i lng b chn l mt VCB (khi x x0).
f ( x ) = L (hu hn)khi v ch khi f(x)L = (x) l VCB khi x x0.
3) xlim
x
0
HM S LIN TC
I. Cc nh Ngha
nh ngha 1: Cho hm s f(x) xc nh ti x0 v trong ln cn x0, khi
hm f(x) c gi l lin tc ti x0 nu lim f (x ) = f (x 0 ) .
x x 0
Vi x = x x0 gi l s gia ca i s x.
f = f(x) f(x0) = f(x0 + x) f(x0), gi l s gia ca hm f(x)
ng vi x ti x0.
nh ngha 3: Hm f(x) c gi l lin tc tri ( phi )ti im x0 nu:
Hm f(x) xc nh ti im x0 v trong ln cn tri (phi ) im x0.
lim f ( x) = f ( x0 ) ( lim+ f ( x) = f ( x0 ) ).
x x0
x x0
nh ngha 4
- Hm f(x) c gi l lin tc trong khong (a; b) nu f(x) lin tc ti mi x
thuc khong (a; b).
- Hm f(x) c gi l lin tc trn [a; b] nu f(x) lin tc trong khong (a; b)
v lin tc phi ti x = a v lin tc tri ti x = b.
nh ngha 5: Hm s f(x) c gi l gin on ti x0 nu n khng lin tc
ti x0 v x0 c gi l im gin on ca hm f(x).
Ngi ta chia cc im gin on ca f(x) lm hai loi:
Vi tch phn A1
trang 24
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
x x0
x x0
Gii
* lim+ f ( x) = lim+ x = 1 = f (1) f (x ) lin tc phi ti x = 1 .
2
x 1
x 1
x 1
1
lin tc ti x 1.
x 1
3) f (x ) = x 2 1 lin tc ti mi x 1 x 1 x 1 .
III. Cc php tnh v hm lin tc ti cng mt im.
1) Nu f1(x), f2(x) l nhng hm s lin tc ti im x0 th tng, hiu (f1(x)
f2(x));
tch (f1(x) . f2(x)); thng
f1 (x )
( f2(x) 0) cng l nhng hm s lin tc ti
f2 (x )
im x0.
2) Nu u = u(x) l hm s lin tc ti x = x0, cn hm f(u) lin tc ti u = u0 th
hm f[u(x)]
cng l lin tc ti x0.
ngha hnh hc ca khi nim lin tc:
Nu hm s y = f(x) lin tc trn [a; b] th th ca n l mt ng cong
lin khng
b ngt qung ni hai im A(a, f(a)); B(b, f(b)).
Nhng tnh cht quan trng ca hm f(x) lin tc trn [a, b]:
i. Nu hm f(x) lin tc trn [a, b] th n b chn trn [a, b].
ii. Nu hm f(x) lin tc trn [a; b] th n gi tr nh nht v gi tr ln nht.
Cu hi cng c:
Vi tch phn A1
trang 25
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Vi tch phn A1
trang 26
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
im n:Xt cc vn v o hm
Tnh yca y = u ( x) v ( x )
Tnh vi phn ton phn
Gii BT ng dng:
+ Tnh gn ng.
+ Kho st hm s.
+ Tm GTLN+ GTNN.
+ PT tip tuyn
O HM
I. Cc nh ngha
nh ngha 1: Gi s y = f(x) l hm s xc nh ti im x0 v trong ln cn
f ( x 0 + x) f ( x0 )
y
= lim
tn ti hu hn th gii hn
x 0 x
x 0
x
dy df ( x)
;
; f (x).
dx
dx
x = x0
dy
dx
;
x = x0
df ( x)
dx
.
x = x0
trang 27
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Gii:
Ta c f ' ( x) = lim
x 0
y
l h s gc
x
y
l h s gc
ca cc tuyn M0M. Khi M M0 th x 0 v gii hn nu c ca
x
; y = y y 0 ta c t s
y
M
(C)
M0
O
Hnh 2.1
2. ngha vt l
Xt mt cht im M chuyn ng trn trc Ox sao cho ti thi im t th S(t)
l khong cch i s OM . Sau khong thi gian t tc l ti thi im t + t cht
Vi tch phn A1
trang 28
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
,
S (t + t ) S (t )
. By gi gi tr
t
S (t + t ) S (t )
l vn tc tc thi ca cht im ti thi im t.
t 0
t
S ' (t ) = lim
f ( x)
f ' ( x).g ( x) f ( x).g ' ( x)
=
g ( x)
g 2 ( x)
( g ( x) 0)
nh l 2:
Nu hm s u = u(x) c o hm ti x0, hm f(u) xc nh trong khong cha
im u0 = u(x0) v hm f(u) c o hm ti im u0 th hm hp h(x) = f[u(x)] c o
hm ti im x0 v h(x0) = h(u0).u(x0).
nh l 3:
Gi s hm y = f(x) c hm ngc l f 1(x). Nu hm f(x) c o hm ti x0 v
( ) (y ) =
1 '
1
.
f ( x0 )
'
V. BNG O HM CA CC HM S S CP.
f(x)
x ; un
a x ; au
e x ; eu
log a x ; lnx; logau
f ' ( x)
x 1 ; nuun-1
a x ln a ; uaulna.
e x lne = ex ; ueulne = ueu
1
( 1 a>0)
x ln a
;
sinx; sinu
cosx; cosu
tgx; tgu
cotgx; cotgu
arcsinx; arcsinu
arccosx; arccosu
Vi tch phn A1
1
u'
( 1 u>0); ;(x>0)
u log u
x
cosx; ucosu
- sinx; -ucosu
1
u'
;
cos 2 x cos 2 x
u'
1
sin 2 x
sin 2 x
u'
1
1 x2
1
1 u2
u'
;
1 x2
1 u2
trang 29
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
arctgx; arctgu
arccotgx; arccotgu
1
u'
;
1+ x2 1+ u2
1
u'
1+ u2
1+ x2
VI. o hm cp cao.
nh ngha : Gi s hm s y = f(x) c o hm y = f(x) trong khong (a, b),
ta gi f(x) l o hm cp 1ca hm f(x). Bn thn f(x) cng l hm s nn n c th
c o hm, nu hm f(x) c o hm ti x thuc khong (a, b) th ta gi o hm ca
hm f(x) l o hm cp 2 ca hm f(x) v k hiu y ' ' = f ' ' ( x ) =
d 2 ( y) d 2 f
.
=
dx 2
dx 2
d n ( y) d n f
.
=
dx n
dx n
Cu hi cng c
- Hy trnh by nh ngha o hm, cc nh l, ngha hnh hc ca o hm
bng s trc quan?
BC HC :
2. Xc nh th no l vi phn? Mi quan h vi phn o hm v cc nh l c
bn ca vi phn.
3. Trnh by mt s ng dng ca php tnh vi phn.
Vi tch phn A1
trang 30
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
VI PHN
I. NH NGHA VI PHN.
nh ngha :
Cho hm s f(x) xc nh ti x0 v trong ln cn ca n. Cho x mt s gia x
tu , nu ti x0 s gia ca hm s y = f(x0 + x) f(x0) vit c di
dng: y = A x + (x) trong A l i lng khng ph thc vo x v (x) l v
cng b bc cao hn x ( ngha l (x) 0 khi x 0 ) th ta ni hm s f(x) kh
vi ti im x0 v i lng A x c gi l vi phn ca hm s ti im x0. K hiu:
dy = A x .
Nhn xt:
T nh ngha ta suy ra y = dy + (x) hay y dy = (x) . Vy nu f(x) kh
vi th s gia ca hm s sai khc vi phn mt lng v cng b khng ng k. Do
ta c: y dy khi x 0 .
Vi phn cp hai ca hm f(x) l vi phn ca vi phn cp mt, k hiu: d2f(x). Vi
phn cp n ca hm f(x) l vi phn ca vi phn cp n - 1 ca hm f(x), k hiu: dnf(x).
Ta c: dnf(x) = f(n)(x).dxn.
II. MI LIN H GIA VI PHN V O HM.
nh l 1:
iu kin cn v hm s y = f(x) kh vi ti im x0 l f(x) c o hm hu hn
ti im x0.
Ch : Vi phn ca hm f(x) thng c vit di dng df = f ( x0 ) x
* QUI TC TNH VI PHN.
nh l 2:
1. Gi s f(x), g(x) l cc hm s kh vi, khi ta c:
d(f g) = df dg
d(fg) = gdf + fdg
'
f gdf fdg
d =
g2
g
( g 0)
28
Gii:
Ta c
Vi tch phn A1
1
1
28 = 3 271 + = 3 3 1 +
27
27
trang 31
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Xt hm s f(x) =
x f ' ( x) =
, Chn x0 = 1 v x =
33 x2
dng cng thc tnh gn ng ta c: f ( x0 + x) f ( x0 ) + f ' ( x0 )x
1
1
f (1 + ) f (1) + f ' (1).
27
27
1
1 1
3 1+
1+ .
27
3 27
1
1 1
Vy 3 28 31 + . = 3 +
3,04
27
3 27
1
. Khi p
27
f (b) f (a )
.
ba
nh l 4: (Cauchy)
Nu cc hm s f(x), g(x) lin tc trn on [a, b], kh vi trn khong (a, b) v
g ' ( x) 0 x (a, b) th tn ti t nht mt im c (a, b) sao cho
nh l 5: (Taylor)
Nu hm s f(x) kh vi n cp (n +1) trong ln cn ca im x0 th
x , x x0 tn ti s c nm trong khong gia x v x0 sao cho
f ( x) = f ( x0 ) +
f ' ( x0 )
f '' ( x 0 )
f ( n ) ( x0 )
( x x 0 ) n + Rn ( x )
( x x0 ) 2 + K +
( x x0 ) +
n!
2!
1!
f ( n +1) (c)
( x x 0 ) n +1 ( vi c nm gia x v x0 ).
(n + 1) !
n
(k )
( x0 )
( x x0 ) k + Rn ( x).
k!
a thc Pn ( x) =
k =0
Vi tch phn A1
(k )
( x0 )
( x x0 ) k gi l a thc Taylor.
k!
trang 32
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
n
(k )
(0) k
x + Rn ( x )
k!
k =0
( By gi phn d l: Rn ( x) =
( n +1)
f
(c) n +1
x ), gi l cng thc Maclaurin.
(n + 1) !
a c ln n +1 a n +1
x
( c nm gia 0 v x ).
(n + 1)!
2. f(x) = ex.
x2
xn
e = 1+ x +
+K+
+ Rn ( x)
2!
n!
x
Vi Rn ( x) =
x n +1 c
e
(n + 1)!
( c nm gia 0 v x ).
3. f(x) = sinx.
sin x = x
x3 x5
x 2 n 1
+
K + (1) n 1
+ R2 n 1 ( x)
3! 5!
(2n 1) !
Vi R2 n 1 ( x) =
sin[c + (2n + 1) ]
2 x 2 n +1
(2n + 1)!
( c nm gia 0 v x ).
4. f(x) = cosx.
x2 x4
x 2n
cos x = 1
+
K + (1) n
+ R2 n ( x )
2! 4!
2n !
cos[c + (n + 1) ] 2 n + 2
x
( c nm gia 0 v x ).
Vi R2 n ( x) =
(2n + 2)!
+ K + (1)
+ Rn ( x )
2
3
4
n
Vi Rn ( x) =
x n +1
(n + 1)(1 + c) n +1
( c nm gia 0 v x ).
6. f(x) = (1 + x) .
(1 + x) = 1 + x +
Vi Rn ( x) =
( 1)
2!
x2 +K+
( 1) K ( n)
(n + 1) !
( 1)( 2)K ( n + 1)
(1 + c) ( n +1) x n +1
n!
x n + Rn ( x )
( c nm gia 0 v x ).
V d:
Vi tch phn A1
trang 33
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Gii:
1) p dng cng thc khai trin Macluarin ca hm f(x) = ex vi x = 1, ta c:
1
1
e 1+1+ +K+
2!
n!
Vi sai s = Rn ( x) =
M =
ec
; c (0,1)
(n + 1) !
3
ec
c (0,1)
(n + 1) ! (n + 1) !
1 1 1 1 1
+ + + +
2! 3! 4! 5! 6!
2) p dng cng thc khai trin Macluarin ca hm f(x) = sinx vi x= 10, ta c:
(10 ) 3 (10 ) 5
(10 ) 2 n 1
sin 10 10
+
K + (1) n 1
3!
5!
(2n 1)!
sin[c + (2n + 1) ]
2 x 2 n +1 ; c (0, )
Vi sai s = R2 n 1 ( x) =
< 10 3 th ta ch cn ly n = 6, khi e 1 + 1 +
(2n + 1) !
180
2 n +1
sin[c + (2n + 1) ]
x
2 n +1
2
x
c (0,
)
M =
(2n + 1) !
(2n + 1) !
180
2 n +1
180
th = R2 n 1 ( )
Vi x =
180
(2n + 1) !
180
< 10
th ta ch cn ly n = 1, khi sin 1
(
)3
180 3!(180)3
3. g ( x) 0 trong ln cn ca x0.
'
f ' ( x)
= A ( hu hn hay v hn )
'
0 g ( x)
f ( x)
= A.
Khi xlim
x0 g ( x )
nh l 7: ( Qui tc LHospital th hai )
Gi s :
f(x) v g(x) l cc hm s kh vi trong ln cn ca im x0 .
f ( x) = lim g ( x) = .
2. xlim
x
x x
4. xlim
x
3. g ( x) 0 trong ln cn ca x0.
'
Vi tch phn A1
trang 34
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
f ' ( x)
= A ( hu hn hay v hn )
'
0 g ( x)
f ( x)
= A.
Khi xlim
x0 g ( x )
4. xlim
x
V d: Tnh
x3
1) lim
;
x 0 x sin x
xn
2) lim x
x + e
Gii:
2
x
3
2
2
x
3x
3x
2
= lim
= lim
= 6 lim = 6
1) lim
x 0 x sin x
x 0 1 cos x
x 0
x 0
x
x
sin 2
2 sin 2
2
2
n
n 1
n2
x
nx
n (n 1) x
n!
= lim
= K = lim x = 0
2) lim x = lim
x
x
x + e
x + e
x +
x + e
e
Cu hi cng c:
1. Hy dng s ch T phn bit mi quan h gia o hm v vi phn.
2. Hy vit biu thc vi phn ton phn v cng thc tnh xp x.
3. Vit khai trin Taylore- Maclaurence.
trang 35
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
f ' ( x)
1
-
2
2
f(x)
2
2
+ 0
C
CT
Vy hm s t cc tiu ti x =
2
2
2
, t cc i ti x =
; fCT = f(
)=
2
2
2
1
,
2
fC = f(
2
1
)= .
2
2
V d 1:
Tm gi tr ln nht, nh nht ca hm s f(x) = x3 3x + 4 trn [-3, 2].
Gii:
Ta c f ' ( x) = 3 x 2 3 = 0 x = 1
Vi tch phn A1
trang 36
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
S
= x x 3
2
Th tch ca lon l: V = x 2 y = x 2
S
x x 3 t gi tr ln nht.
2
S
S
3 x 2 = 0 x =
.
2
6
S
6
S
6
0
+
V(x)
Vy V t gi tr ln nht khi x =
S
y=2
6
S
6
V
x2
4V
x
4V
x
t gi tr nh nht.
4V
=0 x=3V
x2
S ' ( x)
Vi tch phn A1
+
trang 37
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
S(x)
CT
Vy V t gi tr nh nht khi x = 3 V y = 3 V
V d 4: Gi s AB l mt on thng trn b bin v L l
mt o nh
ngoi khi (AL vung gc vi AB), ngi ta mun mc mt ng dy cp t L n
B. Hy xc nh v tr ca im C trn on AB sao cho tng gi tin cp ( tnh trn
n v ngn ng ) l nh nht ? Bit rng: Phn cp di nc gi 500 ngn
ng/km, phn cp trn b gi 300 ngn ng/km, AL = 5 km, AB = 10 km.
Gii
Gi AC = x km ( 0 x 10 ) CB = 10 - x
V AL vung gc AB nn LC = x 2 + 5 2
Tng tin cp: 500 x 2 + 5 2 + 300(10 - x)
Xt hm s t(x) = 500 x 2 + 5 2 + 300(10 - x) t ' ( x) =
500 x
x 2 + 52
300
15
15
; Ta c: t = 5000; t (0) = 5500; t (10) = 2500 5 .
4
4
15
, tc l ta cn chn im C
Vy: t(x) t gi tr nh nht ( t(x)min = 5000) khi x =
4
Cho t(x) = 0 x =
cch A l 3,75 km .
3. Kho st v v th hm s.
kho st v v th hm s ta thc hin cc bc sau:
1. Tm min xc nh ca hm s, tnh o hm cp 1 t suy ra tnh n
iu, cc tr ca hm s.
2. Tnh o hm cp 2 kho st tnh li lm, im un ca th.
th hm s y = f(x) gi l lm ( hay li ) nu f ' ' ( x) > 0 (hay f ' ' ( x) < 0) .
im (x0, f(x0)) gi l im un ca th hm s y = f(x)Anu:
i. th ca hm s y = f(x) c mt tip tuyn ti x0.
ii. Tnh li, lm ca hm s tri ngc nhau hai pha ca x0.
3. Tm cc ng tim cn ca th hm s thng qua cc gii hn c bit.
Nu lim f ( x) = th x = a l ng tim cn ng.
xa
trang 38
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Vi tch phn A1
trang 39
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Khng
1. Min xc nh.
2. o hm cp mt xt tnh tng gim v cc tr ca hm
s
3. Tim cn hoc tnh li lm.
4. Bng bin thin
5. im t bit
6. V th
7. Kh hay d so vi cc bi ton kho st ca ph thng.
8. Tch cc tham gia tho lun nhm
Nhn xt: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Vi tch phn A1
trang 40
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Vi tch phn A1
trang 41
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Khng
1. Min xc nh.
2. o hm cp mt xt tnh tng gim.
3. Cho o hm cp mt trit tiu.
4. Bng bin thin
5. Xt cc gi tr hai u on.
6. So snh cc gi tr cc i, cc tiu v cc gi tr hai u
on.
7. Tch cc tham gia tho lun nhm
Nhn xt: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Vi tch phn A1
trang 42
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Vi tch phn A1
trang 43
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Khng
1. Chn hm.
2. Chn x0 = ? suy ra x = ? c nh hay khng?
3. Tnh o hm cp 1.
4. Tnh cc gi tr hm v gi tr o hm ti x0.
5. Cng thc A = f ( x0 ) + f ' ( x0 ) x.
6. Tch cc tham gia tho lun nhm
Nhn xt: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Vi tch phn A1
trang 44
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
KQHT 3: Tnh tch phn i bin, tng phn, din tch hnh phng,
di cung phng v th tch vt th trn xoay.
o hm: y- Tch phn
Mi lin h y v
Tnh
im n: Xt cc vn v tch phn
f ( x)dx
f ( x)dx
f ( x)dx
bng:
BC HC 1: TCH PHN BT NH
Bi hng dn:
CHNG III
Hm F ( x) =
x3
l nguyn hm ca hm f(x) = x2 vi mi x v F ' ( x) = f ( x) x .
3
nh l 1:
Nu hm F(x) l nguyn hm ca hm f(x)trn khong (a, b) th (F(x) + C)
cng l nguyn hm ca hm f(x). Ngc li, mi nguyn hm ca hm f(x) trn
khong (a, b) u c th biu din di dng (F(x) + C).
nh ngha 2:
Tp hp tt c cc nguyn hm ca hm f(x) trn khong (a, b) c gi l tch
phn bt nh ca hm f(x). K hiu: f ( x)dx .
f ( x)dx = F ( x) + C .
x3
V d 2: x dx = + C
3
2
nh l 2:
Cho f(x) v g(x) l cc hm s c nguyn hm trn khong (a,b), khi :
Vi tch phn A1
trang 45
Trng i hc Tr Vinh
1.
QT7.1/PTCT1-BM-7
[ f ( x)dx] = f ( x) .
'
2. d f ( x)dx = f ( x)dx .
f ( x)dx = f ( x) + C hay df ( x) = f ( x) + C .
4. f ( x)dx = f ( x)dx ( 0) .
5. [ f ( x) + g ( x)]dx = f ( x)dx + g ( x)dx .
3.
'
V d 3: x +
2
1
2
dx = x x + 4 x + C .
dx = x dx + 2
3
x
x
adx = ax + C
; 0dx = C ;
dx
x +1
1
+ C ( 1) ; dx = ln x + C ;
= ln x + 1 + C.
+1
x
x +1
ax
eu
x
x
x
u
;
;
=
+ C.
a
dx
=
+
C
e
dx
=
e
+
C
e
dx
ln a
u'
dx
1
xa
sin xdx = cos x + C ; x 2 a 2 = 2a ln x + a + C.
dx
2
cos xdx = sin x + C ; x 2 + k = ln x + x + k + C.
dx
dx
1
a+x
sin 2 x = cot gx + C ; a 2 x 2 = 2a ln a x + C.
x dx =
dx
1 2
a2
2
2
2
=
tgx
+
C
;
x
a
dx
=
x
ln x x 2 a 2 + C.
cos 2 x
2
2
dx
x 2
a2
x
2
2
2
1 + x 2 = arctgx + C ; a x dx = a a x + 2 arcsin 2 + C;(a > 0).
dx
x
dx
dx
x
1 x 2 = arcsin x + C ; sin x = ln tg 2 + C; cosx = ln tg ( 2 + 4 ) + C;
s c o hm lin tc.
Dng 1:
Gi s F(x) l mt nguyn hm ca hm f(x), nu hm s hp f[u(x)] vi
u(x) l hm kh vi th f [u ( x)]u ' ( x)dx = f (u )du = F (u ) + C = F [u ( x)] + C .
V du 1:
sin 4 x
+C .
4
3
2
2
2
2. sin xdx = sin x. sin xdx = (cos x 1)( sin x)dx = (cos x 1)d (cos x)
Vi tch phn A1
trang 46
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
cos 3 x
= cos xd (cos x) d (cos x) =
cos x + C .
3
2
dx
1 1
1
1 dx
dx
=
dx =
2a x a x + a
2a x a
x + a
a
1 d ( x a)
d ( x + a) 1
[ln x a ln x + a + C ] = 1 ln x a + C
=
2a x a
x + a 2a
2a x + a
x
d
dx
dx
1
1
x
x
a
1
=
= 2 = arctg + C1 = arctg + C
4. 2
2
2
a
a
a
x +a
x
a x
a
a 2 + 1
+1
a
a
3.
5/
dx
a2 x2
1
a
dx
x
1
a
x
d
a
x
1
a
= arcsin
x
+C
a
Dng 2:
Cho f ( x)dx , gi s x = x(t) kh vi v c hm ngc.
'
Nu f [x(t )].x (t ) c nguyn hm l hm F(t) th
V d 2: Tnh I =
a 2 x 2 dx
Gii
,
, ta c:
2 2
t x = asint vi t
I =
a 2 x 2 dx =
a 2 a 2 sin 2 t ( a cos t ) dt =
a2
a 2 sin 2t
a2
a2
(1 + cos 2t )dt =
t + sin t cos t + C
=
t +
+C =
2
2
2
2
2
a2
x 1
arcsin + x a 2 x 2 + C
2
2 2
2. Phng php tch phn tng phn:
nh l 2:
=
'
Cho cc hm u(x), v(x) kh vi v u ( x).v( x) c nguyn hm. Khi
u ( x).v ' ( x) cng c nguyn hm v u ( x ).v ' ( x )dx = u ( x).v( x ) u ' ( x).v( x )dx .
Ch : V du = u ' ( x )dx v dv = v ' ( x)dx nn cng thc trn thng c vit
di dng
udv = uv vdu
V d 3: Tnh I = x 3 ln xdx
Vi tch phn A1
trang 47
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Gii
] [
1
1
1
ln xd ( x 4 ) = x 4 ln x x 4 d (ln x) = x 4 ln x x 3 dx
4
4
4
4
x
1
= x 4 ln x
+ C
4
4
Ta c I =
(ax + b)
trong a, b l cc hng s v n = 1, 2, 3.
1. I 1 =
(n 1)
Gii
1. I 1 =
dx
1 d (ax + b) 1
1
=
= (ln ax + b + C1 ) = ln ax + b + C
(ax + b) a (ax + b)
a
a
2.
I2 =
1 (ax + b)1 n
dx
1
1 (ax + b)1 n
n
=
+
+
=
+
ax
b
d
ax
b
C
+C
(
)
(
)
1 =
a 1 n
(ax + b) n a
a 1 n
Dng 2:
dx
trong a, b l cc hng s v n = 1, 2, 3.
+ ax + b
1. I 1 =
Gii
1.
I1 =
dx
2
1
3
x+ +
2
4
d x +
2
2
1 3
x + +
2 2
1
2
2 + C = 2 arctg 2 x + 1 + C
=
arctg
3
3
3
3
2
dx
dx
( x + 2)1 2
1
2. I 2 = 2
=
=
+C =
+C
2
1 2
x+2
x + 4x + 4
( x + 2)
x+
Vi tch phn A1
trang 48
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
3.
I3 =
1
3
dx
=
2
1
2
x x
3
3
1 2
x
1
dx
13
1 3( x 1)
3 3
=
=
ln
+ C1 = ln
+ C1
2
2
1 2
3
34
4
3x + 1
1 2
x +
x
3 3
3 3
1
x 1 ln 3
1
x 1
= ln
+
+ C1 = ln
+C
4 3x + 1
4
4 3x + 1
Cch khc:
Ta c
1
1
A
B
=
=
+
3x 2 x 1 ( x 1)(3x + 1) x 1 3x + 1
2
A=
3
A
B
0
+
=
4
1 = A(3x + 1) + B( x 1) = (3 A + B) x + A B
A B = 1
B = 3
4
3
1
4
1
3
1 dx
dx
dx =
dx =
I 3 = 4 +
4 x 1
3x + 1
x 1 3x + 1
4( x 1) 4(3 x + 1)
1
1
x 1
= (ln x 1 ln 3x + 1 ) + C = ln
+C
4
4 3x + 1
Dng 3:
Ax + B
dx trong A, B, a, b l cc hng s, n = 1, 2,
+ ax + b
v a2 4b < 0.
V d 3: Tnh I =
x 1
dx
x + x +1
2
Gii
Ta c
dx
1 2x + 1 3
1
2x + 1
dx = 2
dx 3 2
2 x + x +1
2 x + x +1
x + x + 1
dx
1 d ( x 2 + x + 1) 3
= 2
2
2
2 x + x +1
x + x +1
1
3
dx
= ln x 2 + x + 1
+C
2
2
2
2
1 3
x + +
2 2
1
2x + 1
= ln x 2 + x + 1 3arctg
+C
2
3
I =
Dng 4:
Ax 2 + Bx + C
(ax 2 + bx + c)(dx + e)dx trong A, B, C, a, b, c, d, e l cc hng s, n = 1, 2,
e
3 v b24ac< 0, x = khng l nghim ca phng trnh
d
Ax2+Bx+C = 0.
Vi tch phn A1
trang 49
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
1. I 1 =
dx
x( x 2 + 1)
x2 x +1
dx
2. I 2 =
( x + 1)( x 2 + x + 1)
Gii
1. Ta c
1
x( x + 1)
2
A Bx + C
+ 2
1 = A( x 2 + 1) + x( Bx + C ) = ( A + B) x 2 + Cx + A
x x +1
A + B = 0 A = 1
C = 0
B = 1
A = 1
C = 0
Vy
dx
x
1
= 2 dx
2
x( x + 1)
x x +1
dx
xdx
1 d ( x 2 + 1)
= 2
= ln x 2
+C
2
x
x +1
x +1
1
= ln x ln x 2 + 1 + C
2
2
x x +1
A
Bx + C
=
+ 2
2
( x + 1)( x + x + 1) x + 1 x + x + 1
I1 =
2. Ta c
x 2 x + 1 = A( x 2 + x + 1) + ( x + 1)( Bx + C )
x 2 x + 1 = ( A + B) x 2 + ( A + B + C ) x + A + C
A + B = 1
A = 3
A + B + C = 1 B = 2
A + C = 1
C = 2
x2 x +1
dx
2x + 2
2x + 1 + 1
3
dx =
dx
2
2
Vy I 2 =
dx = 3
2
x +1 x + x +1
( x + 1)( x + x + 1)
x + 1 x + x + 1
(2 x + 1)dx
dx
= 3 ln x + 1 2
2
+C
x + x +1
x + x +1
d ( x 2 + x + 1)
dx
= 3 ln x + 1 2
+C
2
2
x + x +1
1 3
x + +
2
2
2
2x + 1
= 3 ln x + 1 ln( x 2 + x + 1)
arctg
+C
3
3
Dng 5:
dx
trong m l hng s v n = 1, 2,.
+ m2 )n
dx
V d 5: Tnh I = 2
(x + m2 )2
(x
Vi tch phn A1
trang 50
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Gii
x + m x2
x2
1 x2 + m2
dx
dx
dx
(x 2 + m2 )2
( x 2 + m 2 ) 2
m 2 ( x 2 + m 2 ) 2
1
dx
x 2 dx
= 2 2
m x + m 2 ( x 2 + m 2 ) 2
dx
1
Ta c I = 2
= 2
2 2
m
(x + m )
x 2 dx
1 xd ( x 2 + m 2 )
=
(x 2 + m2 )2 2 (x2 + m2 )2
t u = x du = dx
d (x 2 + m2 )
1
dv = 2
v= 2
2 2
(x + m )
x + m2
Tnh
x 2 dx
x
1
dx
( x 2 + m 2 ) 2 = 2( x 2 + m 2 ) + 2 x 2 + m 2
Vy
dx
x 2 dx
2
2
( x 2 + m 2 ) 2
x +m
dx
x
dx
1
1
= 2 2
2
+ 2
2
2
2 x +m
m x +m
x + m2
I=
1
m2
1
2m 2
1
=
2m 2
=
2
x
2
x
x
dx
+ 2
2
x + m2
+m
x
1
x
+ arctg + C
2
m
m
+m
2t
1 t2
2dt
=
;
cos
;
x
=
dx
1+ t2
1+ t2
1+ t2
V R (sin x, cos x ) dx s tr thnh tch phn hm hu t.
sin x =
V d 1: Tnh I =
dx
3 + 5 cos x
Gii
2t
x
;
t t = tg sin x =
1+ t2
2
I =
=
2 dt
1+ t 2
1 t 2
1+ t 2
3+5
1 t2
2dt
=
dx
cos x =
;
1+ t2
1+ t2
dt
1 t+2
=
ln
+C
2
4t
4 t2
1 tg 2x + 2
ln
+C
4 tg 2x 2
Dng 2:
Vi tch phn A1
trang 51
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
t 3
3 1+1t 2
1+ t 2
=
=
2/ Ta c I 2 =
t t = tgx
cos 2 x =
I1 =
=
dt
t2
1
2 3
( 3)
ln
1
2 3
ln
t 3
+C
t+ 3
tgx 3
+ C.
tgx + 3
dx
sin 2 x cos 2 x + 2 sin x cos x
1
t2
dt
t
1
2
;
sin
x
=
; dx =
; sin x =
; cos x =
2
2
2
1+ t
1+ t
1+ t
1+ t2
1+ t2
dt
1+ t 2
2
t
1+t 2
1
2 2
1+1t 2 + 1+2tt2
ln
tgx + 1 2
tgx + 1 + 2
dt
dt
=
t 2 + 2t 1 (t + 1) 2
( 2)
1
2 2
ln
(t + 1) 2
+C
(t + 1) + 2
+C
Trng hp 2:
Nu R(sinx, cosx) = -R(- sinx, cosx) th ta t t = cosx.
sin 3 x
dx
V d 2: Tnh I =
1 + cos 2 x
Gii
t t = cosx dt = - sinxdx
I =
sin 2 x
1 t2
t2 +1 2
2
sin
xdx
)
=
dt
=
dt = 1 2
dt = t 2arctgt + C
2
2
2
1 + cos x
1+ t
t +1
t + 1
Trng hp 3:
Nu R(sinx, cosx) = -R(sinx, - cosx) th ta t t = sinx.
dx
V d 3: Tnh I =
sin 2 x cos x
Vi tch phn A1
trang 52
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Gii
t t = sinx dt = cosxdx
I =
cos dx
dt
dt
dt
t 2 + (1 t 2 )
+ 2
dt =
=
=
2
2
2
2
2
2
2
sin x cos x
1 t
t
t (1 t )
t (1 t )
1
1 sin x 1
dt
dt
1 t 1 1
ln
C
ln
+C
+
=
+
=
2 sin x + 1 sin x
2 t +1 t
t 2 1 t 2
3. Tch phn ca hm s v t
=
Dng 1:
R ( x,
V d 1: Tnh I =
ax + b )dx , ta t t = n ax + +b .
1+
dx
3
x +1
Gii
x = t 1
t t = 3 x + 1
dx = 3t 2 dt
3
t2
3t 2 dt
1
= 3 t 1 +
dt = 3 t + ln t + 1 + C
1+ t
t + 1
3 ( x + 1) 2
= 3
3 x + 1 + ln 3 x + 1 + 1 + C
I =
Ch : Nu
R ( x,
n1
ax + b , 2 ax + b ,...) dx , ta t
t = n ax + b
vi n = BCNN(n1, n2,).
dx
V d 2: Tnh I =
x (3 x + 1)
Gii
x = t
t t = 6 x
dx = 6t 5 dt
6t 5 dt
t 2 dt
1
I = 3 2
= 6 2
= 6 1 2
dt = 6(t + arctgt ) + C
t (t + 1)
t +1
t + 1
6
= 6 6 x arctg 6 x + C
Dng 2:
dx
Ax + B
ax 2 + bx + c
ax 2 + bx + c
V d 2: Tnh cc tch phn sau:
1. I 1 =
2. I 2 =
3. I 3 =
Vi tch phn A1
dx
dx
x + 2x + 5
dx
2
1 x x2
5x + 3
x 2 + 4 x + 10
dx
trang 53
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Gii
dx
1. I 1 =
(x + 1)2 + 4
dx
2. I 2 =
3. I 3 =
5
4
5
2
(x +
1 2
2
(2 x + 4) 7
x + 4 x + 10
2
=
=
d ( x + 1)
(x + 1)2 + 2 2
d (x +
( )
5
2
1
2
(x +
1 2
2
= ln x + 1 + x 2 + 2 x + 5 + C
= arcsin
x+
5
2
1
2
+ C = arcsin
2x + 1
5
+C
5 d ( x + 4 x + 10)
d ( x + 2)
7
2
2
x + 4 x + 10
( x + 2) 2 + ( 6 ) 2
2
= 5 x 2 + 4 x + 10 7 ln ( x + 2) + x 2 + 4 x + 10 + C
Vi tch phn A1
trang 54
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Dng 2:
R ( x,
ax 2 + bx + c )dx .
ax 2 + bx + c = t + a x ).
dx
x + x2 x +1
Gii
t 1
x =
2t 1
x2 x +1 = t x
2
dx = 2 t t + 1
(2t 1) 2
2
I =
dx
x + x2 x +1
1
1
2(t 2 t + 1)
3 3t
dt = 2 +
dt = 2
2
2
t (2t 1)
t (2t 1)
t
3
8
[4(2t 1)] 32
(2t 1) 2
dt
dt 3 d (2t 1) 2 3 d (2t 1)
3
3 1
= 2
+
= 2 ln t ln 2t 1
+C
2
2
4 (2t 1)
2
4 (2t 1)
t 8 (2t 1)
3
3
1
= 2 ln x + x 2 x + 1 ln 2 x + 2 x 2 x + 1 1
+C
2
4 2x + 2 x 2 x + 1 1
Ch :
tnh R( x, ax 2 + bx + c )dx ta c th dng php i bin s lng gic.
2
b b 2 4ac
Ta c ax + bx + c = a x +
2a
4a 2
t u = x +
b
;
2a
m2 =
b 2 4ac
b 2 4ac
2
;
n
=
.
4a 2
4a 2
m
; (2) u = msint; (3) u = ntgt
sin t
Ch :
Bng phng php tch phn tng phn ta tnh c:
x 2 a 2 dx =
Vi tch phn A1
x 2
a2
x a2
ln x + x 2 a 2 + C
2
2
trang 55
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
x
a2
x
2
2
a x dx =
a x +
arcsin + C
2
2
a
2
Cu hi cng c:
1. Theo bn hiu th no l tch phn ?
2. Tch phn bt nh l g ? Bn hiu th no v hng s C trong kt qu ca
tch phn bt nh ?
3. Mc ch i bin s l g ? Lm sao bn bit t bin mi l ng hay sai ?
4. Bn hiu ngha tch phn tng phn l nh th no ? V cho bit vn
chnh trong tch phn tng phn l g ?
5. Theo bn c bao nhiu phng php tnh tch phn? V phng php no
thng hay ng dng nhiu nht ?
6. Theo bn c cn quan tm n tch phn cc dng khc hay khng ? Ti sao ?
Vi tch phn A1
trang 56
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Cc bc thc hnh:
1. Bn hy lit k 10 cng thc tch phn m bn cho rng l c bn ?
2. Lit k cc phng php tnh tch phn bt nh ?
3. Mc ch i bin s l g ? Lm sao bn bit t bin mi l ng hay sai ?
4. Bn hy cho 02 bi tp v tch phn bt nh c ng dng hai phng php
gii ?
Vi tch phn A1
trang 57
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Khn
g
Vi tch phn A1
trang 58
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
BC HC 2: Tch phn xc nh
Bi hng dn:
2. TCH PHN XC NH
nht trn l: S n = f ( i ).xi ( chnh l din tch hnh bc thang nh hnh v H 3.1).
i =1
Nhn xt: Din tch ca hnh bc thang gn bng din tch ca hnh thang cong
ABCD khi n cng ln v cc on c chia cng nh. Do din tch S ca hnh
Sn =
thang ABCD cho l: S = lim
n
y
lim
max xi 0
f ( )x
i =1
C
D
A
O a
xi-1
H 3.1
B
xi b
t d = max{xi } ( vi xi = xi xi 1 ), i = 1n.
d 0
i =1
trang 59
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
1.
f ( x)dx
bin s, tc l
2.
b
f ( x)dx = f (t )dt .
f ( x)dx = f ( x)dx
a
v khi a = b th
f ( x)dx = f ( x)dx = 0 .
S = f ( x)dx .
a
1.
kf ( x)dx = k f ( x)dx .
a
3.
2.
4. Nu f ( x) g ( x) x [a, b] th
b
5.
Vi tch phn A1
f ( x)dx g ( x)dx .
f ( x )dx
a
f ( x ) dx .
trang 60
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
b
6. Nu m f ( x) M
7. ( nh l gi tr trung bnh ca hm s )
Nu hm s f(x) kh tch trn on [a, b] v m f ( x) M
x [a, b] th tn ti s
Gi tr f (c) =
1
f ( x)dx c gi l gi tr trung bnh ca hm s f(x).
b a a
K hiu: f .
3. CNG THC C BN CA TCH PHN XC NH
Gi s hm s f(x) kh tch trn on [a, b], khi f(x) cng kh tch trn on
x
f (t )dt
v n l mt hm s theo bin
x.
x
f ( x)dx = F ( x)
b
a
= F (b) F (a ) .
Nhn xt: Cng thc ny cho php tnh tch phn xc nh thng qua nguyn
hm ca hm f(x) m khng cn s dng nh ngha, v nguyn tc ta c th tch c
tch phn xc nh.
4. NG DNG CA TCH PHN XC NH
4.1. Tnh din tch hnh phng
Nu hm s f(x) lin tc trn on [a, b] th din tch hnh phng gii hn bi
th ca
hm s y = f(x) v cc ng thng x = a ; x = b ; y = 0 c tnh theo
cng thc:
b
S=
a
b
f ( x)dx khi f ( x) 0
a
f ( x) dx = b
.
f ( x)dx khi f ( x) 0
a
Vi tch phn A1
trang 61
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
x=0
b
x = (t )
th cng thc
y = (t )
S = f ( x) dx
a
t2
tr thnh
(t ). (t ) dt
'
t1
y = 2 x
x = 1
y = 1
Vy din tch cn tm l
1
S = (2 x) x dx =
2
x2 x3
(2 x) x dx = 2 x
2
3
2
=
0
7
(vdt)
2
(t )
x = (t )
Cung cho bi ng cong c phng trnh
y = (t )
(a t b ) , trong
Vi tch phn A1
trang 62
Trng i hc Tr Vinh
[ (t )] + [ (t )] dt (vd).
b
L=
QT7.1/PTCT1-BM-7
'
'
x = a(t sin t )
(0 t 2 )
y = a (1 sin t )
Gii
] [
t
2
= 2a sin 2t
t
2
ng
y = f(x), x = a, x = b v y = 0 quanh trc oy. Khi th tch vt th trn xoay c
b
Vi tch phn A1
trang 63
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Vx = f 2 ( x)dx
0
= (2 x x 2 ) 2 dx
1/
= (4 x 4 x + x )dx
2
4 x3
x5
=
x4 +
3
5
16
=
15
0
2
2/
2
3
3
4
0
0
S = 2 f ( x ) 1 + f ' ( x ) dx .
a
Ch :
1/ Nu quay ng cong phng quanh trc oy th:
b
S = 2 x 1 + f ' ( x ) dx .
a
'
Khi quay quanh trc ox: S = 2 y 1 + ( y ) dy .
a
'
Khi quay quanh trc oy: S = 2 ( y ) 1 + ( y ) dy .
a
x = y 2
V d : Tnh din tch mt to nn khi quay ng parbol
0 y 1
quanh trc ox.
Gii
x ' ( y) = 2 y
2
1 + x ' ( y) = 1 + 4 y 2
Ta c
y = x (do y 0)
Vi tch phn A1
trang 64
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
1
S = 2 y 1 + 4 y 2 dy
0
Vy din tch cn tm l:
1 + 4 y 2 d (1 + 4 y 2 )
(1 + 4 y 2 )
4
3
2
3
2
=
0
(5 5 1)
Cu hi cng c:
1. Th no l tch phn xc nh ?
2. Hy trnh by cc cng thc c bn ca tch phn xc nh ?
3. Hy vit bn cng thc ng dng ca tch phn xc nh ?
Vi tch phn A1
trang 65
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
BC HC 2: Tch phn xc nh
Cc bc thc hnh:
1. Cho hai v d: mt v d ng dng phng php i bin s, mt v d
ng dng mt trong bn cng thc ng dng ca tch phn tng phn xc nh ?
2. Hy so snh kt qu ca tch phn xc nh v tch phn bt nh?
Vi tch phn A1
trang 66
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Khn
g
---------------------------------------------------------------------------------------
Vi tch phn A1
trang 67
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Cc bc thc hnh:
1. Cho mt v d ng dng mt trong bn cng thc ng dng ca tch
phn tng phn xc nh ?
2. Hy cho bit s bt li khi s dng cng thc tnh di ca ng
cng phng?
Vi tch phn A1
trang 68
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Khng
------------------------------------------------------------------------------------------
Vi tch phn A1
trang 69
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
a/
f ( x)dx : loi I.
b/
* im n: Xt cc vn v
a+
*Gii BT ng dng xt s hi
t v phn k ca tch phn:
+ Bng PP tnh trc tip.
+ Bng cc tiu chun.
Bi hng dn:
( nu c ) ca tch phn
f ( x)dx
f ( x)dx .
a
Vy
f ( x)dx =
a
Nu lim
b+
Nu lim
b+
lim
b+
f ( x)dx .
a
f ( x)dx hu hn th
f ( x)dx =
Tng t,
f ( x)dx
lim
f ( x)dx =
Tch phn
f ( x)dx +
f ( x)dx .
a
V d: 1/ Tnh I 1 =
xe
x2
f ( x)dx
hi t.
dx .
Vi tch phn A1
trang 70
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
+
2/ Xt s hi t ca tch phn I 2 =
dx
x
(a > 0, > 0) .
Gii
1/
b
1b 2
2
I1 = lim xe x dx = lim e x d ( x 2 )
b +
b +
0
20
.
1 x 2 b
2
1
1
= lim e = lim 1 e b =
b +
b
+
2
2
0
2
2. Nu 1 th
b
+ khi < 1
x 1
dx
1
1
1
=
.
I 2 = lim = lim
lim (b a ) = a 1
b+ x
b+ 1
khi > 1
a 1 b+
1
Nu = 1 th
b
I 2=
Vy I 2 =
( )
b
dx
dx
= lim = lim ln x a = lim (lnb ln a) = +.
b+
x b+ a x b+
dx
x
f ( x)dx
a
f ( x)dx
K hiu:
Vy
f ( x)dx = lim
f ( x)dx .
Nu lim
0
Nu lim
0
f ( x)dx hu hn th
f ( x)dx
f ( x)dx = lim
f ( x)dx
a+
tng t ).
b
Vi tch phn A1
trang 71
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
f ( x)dx
Tch phn
hi t khi
f ( x)dx
f ( x)dx
hi t.
V d:
1
1/ Tnh I 1 =
dx
1 x2
.
1
dx
.
1
x
0
2/ Xt s hi t ca tch phn I 2 =
Gii
1/
1
dx
I1 = 2
1 x2
= 2 lim
= 2 lim arcsin x 0
0
dx
1 x2
) = 2 lim arcsin(1 ) .
0
= 2 arcsin1 =
2/
1
I 2 = lim
0
1 d (1 x)
dx
= lim
1 x 0 0 1 x
1
dx
phn k.
1
x
0
Vy I 2 =
Nu
g ( x)dx hi t th
a
Nu
f ( x)dx hi t v
f ( x)dx
g ( x)dx .
nh l:
Gi s f(x) v g(x) l cc hm khng m v kh tch trn mi on hu hn [a,
f ( x)
b]. Khi , nu lim
= k (0 < k < + ) th cc tch phn
x + g ( x)
f ( x)dx
a
g ( x)dx
cng
Nu
f ( x) dx hi t th
f ( x)dx hi t.
a
nh ngha:
f ( x)dx c gi l hi t tuyt i nu
Vi tch phn A1
f ( x) dx hi t.
trang 72
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
f ( x)dx
f ( x)dx
c gi l hi t tuyt i nu
hi t v
f ( x) dx phn
k.
V d: Xt s hi t ca cc tch phn sau y:
a)
(1 + x) 3 (1 + x )
v <
+
Suy ra:
1
0
(1 + x ) 3 (1 + x 2 )
7
1
=
v = > 1
6
x
x 1: f(x) =
1
x .x
1
phi hi t.
(1 + x) 3 (1 + x 2 )
1
cos 2 xdx
cos 2 x
, f(x) =
khi x 1 0
b)
3
3
(1 x 2 )
(1 x 2 )
0
cos 2 x
l mt VCL khi x 1 0
f(x) =
3
(1 x 2 )
cos 2 x
cos 2 x
1
=
.
chng t
f(x) =
2
2
3
3
(
1
x
)
(1 x )
(1 x )
2
1
1
cos x
f(x) =
l VCL ngang cp vi
v = < 1 .
2
3
(1 x )
3
(1 x )
1
cos 2 x
phi hi t.
3
(1 x 2 )
0
1
ln(1 + 3 x )
3) Xt sin x
dx
e 1
0
ln(1 + 3 x )
f(x) =
> 0, x(0; 1] khi x +0
esin x 1
ln(1 + 3 x ) x ; esin x 1 sin x x
1
1
3
1
ln(1 + 3 x )
x
lim sin x
= lim
= lim
= +
x +0
0
x +0
e 1
x
x
1
1
ln(1 + 3 x )
Khi x +0:
l
mt
VCL
ngang
cp
vi
=
.
esin x 1
x
( x 0)
2
V = < 1 th tch phn suy rng phi hi t.
3
+
+
sin xdx
sin x 1 v dx hi t,
4)
1:
0 x 3
x3
x3 x3
0
+
+
sin x
hi t tuyt i.
nn theo nh l 3 dx hi t tc sin xdx
3
x
x
0
0
1
3
2
3
2
3
2
3
Cu hi cng c:
1. Th no l tch phn suy rng ?
2. C my loi tch phn suy rng ?
Vi tch phn A1
trang 73
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Cc bc thc hnh:
1. Cho hai v d: mt v d v tch phn suy rng loi I v mt v d v tch
phn suy rng loi II
2. Hy s dng iu kin hi t ca tch phn suy rng xt s hi v phn
k ca hai v d va cho ?
Vi tch phn A1
trang 74
Trng i hc Tr Vinh
Vi tch phn A1
QT7.1/PTCT1-BM-7
trang 75
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Khng
------------------------------------------------------------------------------------
Vi tch phn A1
trang 76
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
im n: Xt cc vn v
Chui s v chui hm
Gii bi tp xt s
hi t v phn k:
+ Chui s;
+ Chui hm.
L THUYT CHUI
1 KHI NIM M U
nh ngha 5.1
u
n =1
= u1 + u 2 + ... + u n + ...
(1)
S = un .
n =1
1/
2/
q
n =0
.
1
ln1 + n .
n =1
Gii
1/ Ta c: S n = 1 + q + q 2 + ... + q n 1
1 q n
= 1 q
n
khi q 1
khi q = 1
1
chui hi t.
1 q
- Nu q > 1 lim S n = chui phn k.
- Nu q < 1 lim S n =
n
- Nu q = 1 lim S n =
n
Vi tch phn A1
chui phn k.
trang 77
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
n =0
n +1
= ln (n + 1) ln n
n
S n = (ln 2 ln 1) + (ln 3 ln 2 ) + ... + [ln (n + 1) ln n] = ln(n + 1)
2/ Ta c : u n = ln
* Cc nh l:
nh l 5.1: Nu
u
n =1
hi t th lim u n = 0 .
H qu: Nu lim u n 0 th
n
V d 5.2:
u n v
n =1
n =1
phn k.
n + 1 phn k v lim n + 1 = 1 0 .
n =1
hi t v
n =1
n =1
n =1
vn hi t th cc chui
n =1
au n ;
n =1
(u
n =1
+ v n ) cng
= a u n , (u n + v n ) = u n + v n .
n =1
n =1
nh l 5.3:
u n hi t khi v ch khi
n =1
m = k +1
m = k +1
= u k +1 + ... + u m + ...
hi t.
H qu:
Tnh hi t ca chui khng i nu ta b mt s hu hn cc s hng ca chui.
V d 5.3:
1
1
hi
t
hi t v
n
n
n =0 2
n=2 2
1
1 1 1
=
1 + =
n
n
2 2
n=2 2
n =0 2
CHUI S DNG
Bi hng dn:
nh ngha 5.2:
u
n =1
* Cc nh l :
nh l 5.4: Chui s dng
u
n =1
u
n =1
v
n =1
0 < u n v n n N , khi :
Vi tch phn A1
trang 78
Trng i hc Tr Vinh
- Nu
- Nu
vn hi t th
n =1
u
n =1
V d 5.4:
QT7.1/PTCT1-BM-7
u
n =1
hi t.
phn k th
n =1
phn k.
1
1
1
hi t v n n n n 0 v
n n
3 .e
3
n =1 3 .e
3
n =1
hi t.
u
n =1
v
n =1
. Nu lim
n
un
= k (0 < k < + ) th hai chui
vn
n
1
n =1 n
n
ln1 + n phn k.
n =1
u
n =1
o Nu D < 1 th
o Nu D > 1 th
, gi s tn ti lim
n
hi t.
phn k.
n =1
n =1
u n +1
= D . Khi :
un
V d 5.6:
u n +1
(n + 1)n+1 n! = lim n + 1 = lim1 + 1 = e > 1
nn
phn
k
v
lim
=
lim
n u
n (n + 1)! n n
n
n
n
n
n =1 n!
n
n
u
n =1
o Nu C < 1 th
o Nu C > 1 th
v gi s tn ti lim n u n = C . Khi :
hi t.
phn k.
n =1
n =1
n
1
n
=
V d 5.7:
phn k v lim n u n = lim
n
3n + 1 3
n =1 3n + 1
Chui s
k =0
V d 5.8:
1
1
phn k v hm s f ( x) = lin tc, dng, gim trn [2;+] v
x
n =2 n
x dx
2
phn k.
Vi tch phn A1
trang 79
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
V.3 CHUI AN DU
nh ngha 5.3:
( 1)
n +1
n =1
u n = u1 u 2 + ... + ( 1)
n +1
u n + ... vi un >
0 n N .
nh l 5.10: ( Tiu chun Leibnitz )
( 1)
Cho chui an du
n +1
n =1
( 1)
n +1
n =1
u n , nu u n +1 u n 0 n N v lim u n = 0 th chui
n
u n hi t.
V d 5.9:
Chui
( 1)
n +1
n =1
lim
n
1
1
1
1
hi t v u n +1 u n =
=
0 n N v
n +1 n
n(n + 1)
n
1
= 0.
n
nh l 5.11: Nu chui
u
n =1
hi t th chui
u
n =1
V d 5.10:
cos n
cos n
1
hi t v
2 n N m
2
2
n
n
n
n =1
cos n
hi t
hi t.
n2
n =1
Chui
Ch : Nu chui
u
n =1
u
n =1
hi t.
1
cos n
hi
t
2
n2
n =1 n
n =1
cng phn k.
V d 5.11:
n!
n!
n +1 n!
(
)
phn
k
v
=
phn k
1
n
n
n
2
2
n =1
n =1
n =1 2
(n + 1)! 2 n = lim n + 1 = + ).
= lim n +1 .
n 2
n! n 2
Chui
u n +1
n u
n
( lim
( 1)
n +1
nh ngha 5.4:
Nu chui
Nu chui
u n hi t th chui
u n hi t m chui
u n phn k th chui
n =1
n =1
n =1
n =1
gi l hi t tuyt i.
u
n =1
gi l bn hi
t.
V d 5.12:
Chui
n =1
n =1
n +1 1
n +1 1
( 1) n hi t nhng khng hi t tuyt i nn chui ( 1) n bn
hi t.
Cu hi cng c:
Vi tch phn A1
trang 80
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Bi tp:
Tm min hi t v bn knh
hi t ca chui t suy
tng ca chng.
Bi hng dn:
CHUI LY THA
I. CHUI HM
L chui m mi s hng ca n u l nhng hm s ca bin s x.
U
n =1
U
n =1
(x 0 ) . Nu chui s hi t, th x = x0 l im hi
U
n =1
(x)
U
n =1
(x 0 )
a
n =0
x n = a 0 + a1 x + a 2 x + ... + a n x n + ...
* Min hi t:
nh l 5.13: ( nh l Abel )
Nu chui
a
n =0
x n hi t ti x0 0 th n hi t tuyt i ti mi x m x < x 0 .
a
n =0
x n phn k ti x1 0 th n s phn k ti mi x m
x > x1 .
Vi tch phn A1
trang 81
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
n =0
a
n =0
x n c
th hi t hay phn k.
S r ni trn gi l bn knh hi t ca chui
a
n =0
khong hi t ca chui
a
n =0
x n . Khong (-r; r) gi l
xn .
Cho chui
a
n =0
a n +1
= l hoc lim n a n = l
n a
n
n
x n , nu lim
(0 l + ) th bn knh
1
l khi 0 < l < +
hi t: r = 0 khi l = +
+ khi l = 0
xn
n =1 n
1/
2/
n =1
( x + 2 )n
n.3 n
Gii
1/ Ta c: lim
n
a n +1
n
= lim
= 1 khong hi t (-1; 1).
n
an
n +1
Khi x = 1 chui
n
n =1
phn k.
1
hi t.
n
n =1
Vy min hi t ca chui l: 1 x < 1 .
Xn
2/ t X = x + 2, xt chui n
n =1 n.3
Khi x = - 1 chui
( 1)
a n +1
n
1
= lim
= khong hi t ca chui
n a
n 3( n + 1)
3
n
Ta c: lim
Khi X = 3 chui
Khi X = - 3 chui
n
n =1
Vi tch phn A1
Xn
n =1
l (-3; 3).
phn k.
( 1)
n =1
n.3
1
hi t.
n
trang 82
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Xn
min hi t ca chui n l 3 X < 3 .
n =1 n.3
n
(
x + 2)
l:
Vy min hi t ca chui
n
n =1
n.3
5 x < 1.
Cho chui
n =0
n =0
an x n , chui mi
n =0
na
n =1
x n 1
a
n =0
chui mi
xn ,
a n n +1
cng c khong hi t l (-r; r).
x
n =0 n + 1
f ( x)dx =
nx
n =1
Gii
Min hi t ca chui l: (-1; 1).
Gi S(x) = x + 2x2 + 3x3 ++ nxn + = x(1 + 2x + 3x2 ++ nxn-1 +)
=x.S1(x).
x
S1 ( x) = x + x 2 + x 3 + ... + x n + ... S1 ( x) =
0
x
1 x
(do
x < 1) .
'
1
x
.
S1 ( x ) =
=
2
1 x (1 x )
x
Vy S ( x) =
.
(1 x )2
Cu hi cng c
1. Bn hiu th no l mt chui hm ?
2. C my loi chui ly tha ?
3. Hy trnh by cc bc tm min hi t ca mt chui hm ?
Thc hnh:
Sinh vin t cho hai chui ly tha: mt chui c tm v mt chui khng tm
ri tin hnh tm min hi t ca hai chui
Vi tch phn A1
trang 83
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Cc bc thc hnh:
1. Xc nh dng chui.
2. Xc nh cc h trong chui.
3. Xc nh tiu chun tnh bn knh hi t
4. Xt hai u on ca min hi t.
5. Xc nh min hi t ca chui ly tha.
Vi tch phn A1
trang 84
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Tiu ch
Khng
1. Xc nh dng chui
2. Xc nh cc h trong chui
3. Xc nh tiu chun tnh bn knh hi t
4. Xt hai u on ca min hi t
5. Xc nh min hi t ca chui ly tha.
6. ng thi gian qui nh
7. S hp tc ca cc thnh vin trong nhm
8. Kt qu chnh xc v lp lun logc
Nhn xt: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Vi tch phn A1
trang 85
Trng i hc Tr Vinh
QT7.1/PTCT1-BM-7
Vi tch phn A1
trang 86