PHNG PHP GII BI TP

BNG CCH KT HP GIA QUY N VI DNG PHN NG PH

Dng 1: Dng phn ng ph chuyn thnh hn hp phn ng mi.
Bi 1: Hn hp X gm MgO, CaO, Mg v Ca. Ha tan 21,44 gam hn hp X bng dung dch
HCl va thu c 6,496 lt H2 (ktc) v dung dch Y trong c 24,70 gam MgCl2 v x
gam CaCl2. Gi tr ca x l bao nhiu?
Vi bi tp bnh thng chng ta s gii nh sau:
Gi s mol cc cht MgO, CaO, Mg v Ca ln lt l a, b, c, d mol
Ta c:

6,496

H2

= 22 ,4 = 0,29 mol;

MgCl2

24 ,7
= 0,26 mol
95

Phng trnh phn ng xy ra nh sau:

MgO + 2HCl MgCl2 + H2O
CaO + 2HCl CaCl2 + H2O
Mg + 2HCl MgCl2 + H2
Ca + 2HCl CaCl2 + H2

c + d = 0,2 9 d a = 0,0 3 a = d 0,0 3

T y ta c
(1)

a + c = 0,2 6 c = 0,2 6 d c = 0,2 6 d

Mt khc khi lng ca hn hp X l 21,44 gam nn:
40a + 56b + 24c + 40d = 21,44 (2)
Th h phng trnh (1) vo (2) ta c
40(d - 0,03) + 56b + 24(0,29-d) + 40d = 21,44

56d + 56b = 15,68

Vy d + b = 0,28
Hay

CaCl2

= b + d = 0,28

Vy x = mCaCl2 = 0,28x111 = 31,08 gam

p s: 31,08 gam

Nhn xt: Vi phng php ny r rng qu di v qu nng v mt ton hc v khng nhiu

hc sinh c th vn dng gii c.
Sau y ti dng phn ng ph chuyn t 4 n thnh 2 n l MgO v CaO.
HCl
+ O 2 MgO, CaO
MgO, CaO, Mg, Ca
MgCl2 v CaCl2

Hn hp X

Hn hp Y

Nh vy nu tnh c khi lng ca Y th vic gii bi tp ny l rt n gin. Da vo

bo ton khi lng ta thy
mY = mX + mO
Mt khc da vo nh lut bo ton elelectron ta c
S mol electron m kim loi nhng bng s mol H+ nhn v cng bng s mol O nhn vy
ta c
2H+ + 2e H2
0,58

O + 2e O20,29

0,58

0,29

Vy mY = 21,44 + 0,29.16 = 26,08 gam

Mt khc:
Vy

MgCl 2

MgCl 2

= n MgO = 0,26 mol

= n MgO =

26 ,08 0,26 x 40
= 0,28 mol
56

nn x = mCaCl2 = 0,28x111 = 31,08 gam

Bi 2: Hn hp X gm Na, Ca, Na2O, CaO. Ha tan ht 51,3 gam hn hp X thu c 5,6 lt
H2 (ktc) v dung dch kim Y trong c 28 gam NaOH. Hp th 17,92 lt kh SO 2 (ktc)
vo dung dch Y thu c m gam kt ta. Tnh gi tr ca m?
Phng php i s:
Gi s mol cc cht Na, Ca, Na2O v CaO ln lt l a, b, c, d mol
Theo bi ra ta c:

5,6

H2

= 22 ,4 = 0,25 mol;

Ta c phng trnh phn ng:

Na2O + H2O 2NaOH
CaO + H2O Ca(OH)2
Na + H2O NaOH +

1
H2
2

Ca + 2H2O Ca(OH)2 + H2

NaOH

28
= 0,7 mol
40

1
a + b = 0,2 5 a + 2b = 0,5
hay
2
a + 2c = 0,7
a + 2c = 0,7

T y suy ra:

a = 0,5 - 2b
(3)
c = 0,1 + b

Do khi lng ca X l 51,3 gam nn ta c:

23a + 40b + 62c + 56d = 51,3
Th h (3) vo ta c
23(0,5 2b) + 40b + 62(0,1 +b) + 56d = 51,3

56b + 56d = 33,6

Vy b + d = 0,6
Hay

Ca(OH)2

= nCa + nCaO = b + d = 0,6 mol

Mt khc nso2 = 0,8 mol

Tng s mol OH- = nNaOH + 2nCa(OH)2 = 0,7 + 0,6.2 = 1,9 mol
V

n
n

OH -

2> 2 nn sau phn ng dung dch c ion SO3 v ion OH- d

SO 2

Nn: n SO32- = n SO2 = 0,8 mol

Phng trnh to kt ta:
2-

Ca2+ + SO3 CaSO3

0,6

0,8

0,6

Vy m = 0,6x120= 72 gam
Phng php dng phn ng ph ri quy n:
+ O2
H 2O
Na2O, CaO, Na, Ca
Na2O, CaO NaOH v Ca(OH)2

Hn hp X

Hn hp Y

2H2O + 2e 2OH- + H2

0,5

O + 2e O2-

0,25

Mt khc mY = mX + mO

0,5

0,25

Nn mY = 51,3 + 0,25x16 = 55,3 gam

Mt khc: s mol NaOH l 0,7mol nn s mol Na2O l 0,35 mol

Vy

Ca(OH) 2

CaO

55 ,3 0,35 x62
= 0,6 mol
56

Tip theo ta s gii tip nh phn trn.

n SO2 = 0,8 mol
Tng s mol OH- = nNaOH + 2x nCa(OH)2 = 0,7 + 0,6x2 = 1,9 mol
V

n
n

OH -

> 2 nn sau phn ng s dung dch s c ion

SO 2

Nn: n

so

2
3

= nso2 = 0,8 mol

Phng trnh to kt ta:

2

Ca2+ + SO3 CaSO3

0,6

0,8

0,6

Vy m = 0,6x120= 72 gam

so

2
3

v ion OH- d

Dng 2: Quy n hn hp phn ng sau dng phn ng ph.

Vi dng ny ta s gii quyt nhng bi tp c nhng phn ng khng hon ton to ra
nhiu cht sau c phn ng th 2 to ra hp cht khc. c bit vn dng trong nhng
bi tp kinh in v st nh cc bi tp sau:
Bi 1: Nung nng 18,9 gam Fe ngoi khng kh sau mt thi gian thu c m gam hn hp
X gm Fe, FeO, Fe2O3 v Fe3O4. Hn hp ny phn ng ht vi dung dch H2SO4 c nng
(d), thu c 6,3 lt kh SO2 (sn phm kh duy nht, ktc). Tnh m?
Ta c s phn ng
FeO, Fe3O4 H 2 SO4 dn SO2
O2 ( kk )
Fe

Fe2 ( SO4 )3
Fe2O3v Fe
Fe phn ng vi oxi cho 3 sn phm oxit v lng st d, sau hn hp oxit ny
phn ng vi H2SO4 c nng a ln Fe+3. Nh vy tt c s c 7 phn ng xy ra, vic gii
bi ton theo phng php thng thng s mt rt nhiu thi gian.
Vi bi ton ny ti s quy n hn hp X t 4 n v 2 n: l oxi v st, phn ng
ph l cc phn ng nhng electron v nhn electron.
Ta bit : mX= mFe +mO vy nu tnh khi lng oxi coi nh bi ton c gii quyt. Phn
ng ph ti dng y l phn ng nhng electron ca Fe v phn ng nhn electron ca
oxi v H2SO4 c.
Gii: Ta c n SO2 = 0,28125 mol , nFe = 0,3375 mol
P nhng e:

Fe Fe3+ + 3e
0,3375

1,0125

S mol e trao i: 1,0125mol

P nhn e thu gn : O + 2e O2a
SO 2-4

2a

a
+

2e SO 2

0,5625

0,28125

Vy theo nh lut bo ton e ta c: 1,0125 = 2a + 0,5625 a = 0,225 mol

Vy m = 18,9 + 0,225x16 =22,5 (gam)
S: 22,5 gam.

Bi 2: Nung nng m gam bt st ngoi khng kh, sau phn ng thu c 30 gam hn hp
X gm Fe, FeO, Fe2O3 v Fe3O4. Ha tan ht X trong dung dch HNO3 long thu c 8,4 lt
hn hp kh Y gm NO v NO2 c t khi so vi H2 l 19. Tnh m ?
Nhn nh:
-

y l mt trong nhng bi tp c cho l bi tp kinh in v l bi tp kh ca

thi i hc nhng trng ln trc y.

Bi tp ny c kh nhiu phng php gii nh bo ton khi lng, bo ton

nguyn t kt hp vi phng trnh phn ng ....

Vi s phn ng nh sau:
NO2
FeO, Fe3O4 HNO3
Fe

NO
Fe2O3v Fe
Fe( NO )
3 3

O2 ( kk )

Gii: Theo ra ta c: nNO = nNO 2 = 0,1875mol

Hn hp X quy v x mol Fe v y mol O: vy chng ta s c 56x + 16y =30 (1)
Dng phn ng ph y l qu trnh nhng electron ca Fe v nhn electron ca O v
HNO3. Ta c qu trnh nhng v nhn thu gn s l:
Fe Fe3+ + 3e
x

3x

O + 2e O2y

2y

N+5 + 3e N+2(NO)
0,5625

0,1875

N+5 + 1e N+4(NO)
0,1875

0,1875

Vy theo nh lut bo ton electron ta c: 3x = 2y + 0,5625 + 0,1875

Hay: 3x 2y = 0,75 (2)
Kt hp (1) v (2) ta c:
T (1) v (2) ta c h 56 x + 16 y = 30

3x 2 y = 0, 75

Gii h trn ta c x = 0,45 v y = 0,3

Nh vy nFe = 0,45 mol vy m = 25,2 gam.
p s: 25,2 gam
Bi 3: Hn hp cht rn X gm Fe, FeO, Fe2O3 v Fe3O4 c khi lng l 52,2 gam. Ha tan
ht X trong dung dch HNO3 c, nng. Sau phn ng thu c 21,84 lt NO 2 (sn phm kh
duy nht ktc) v dung dch Y. C cn Y c m gam cht rn. Tnh m ?
Nhn nh:
- C 4 phn ng xy ra nhng ch c 2 d kin
- Tnh c m ta ch cn tnh s mol ca Fe trong hn hp X
Vi bi tp ny chng ta quy n v Fe v O trong hn hp X v phn ng ph y l qu
trnh nhng electron ca Fe v nhn electron ca O v HNO3.
Gii: Theo ra ta c: nNO2 = 0,975mol
Gi s mol Fe v O tng ng trong X l x v y ta c: 56x + 16y = 52,2 (1).
P nhng e:

Fe Fe3+ + 3e
x

3x

P nhn e thu gn : O + 2e O2y

NO3-

2y

y
+ 1e NO 2
0,975

0,975

Vy theo nh lut bo ton e ta c: 3x = 2y + 0,795 (2)

Kt hp (1) v (2) ta c x = 0,75 v y = 0,6375
Vy m = 0,75.242 =181,5 gam.
Bi 4: Ha tan hon ton 7,52 gam hn hp bt X gm Fe, FeS v FeS 2 trong dung dch
HNO3 c nng sau phn ng thu c 21,504 lt kh duy nht iu kin tiu chun v
dung dch Y. Cho Y tc dng vi dung dch Ba(OH) 2 d sau phn ng thu c m gam kt
ta. Tnh m?
Nhn nh:
Vi bi tp trn c tt c 5 phn ng xy ra, X tc dng vi HNO3 cho mt kh duy nht
v v HNO3 c nng nn kh thot ra y l kh NO2. Dung dch Y cha Fe3+ v SO42-, Y
tc dng vi Ba(OH)2 s cho 2 kt ta BaSO4 v Fe(OH)3. Vy ch cn tnh c s mol Fe
v S ta s tnh c m.
7

Vi bi tp ny ta quy v hn hp ban u ch cha Fe v S, phn ng ph y l qu

trnh nhng electron ca Fe v S v qu trnh nhn electron ca HNO3. Vy nn:
Gii: t s mol ca Fe v S ln lt trong X l a v b : 56a + 32b = 7,52 (1)
P nhng e:

Fe Fe3+ + 3e
a

3a

S S+6 + 6e
b

6b

P nhn e thu gn : N+5 + 1e N+4(NO2)

0,96

0,96

Vy theo nh lut bo ton e ta c: 3a + 6b = 0,96 (2)

56a + 32b = 7,52

3a + 6b = 0,96

Kt hp (1) v (2) ta c

T : a = 0,06 v b = 0,13
Ta c phng trnh ion thu gn:
Fe3+ + 3OH- Fe(OH)3
0,06

0,06

SO 2-4 + Ba2+ BaSO4

0,13

0,13

Vy m = 0,06x107 + 0,13x233 = 36,71 gam .

p s: 31,71 gam
C. KT LUN
Trong khi ging dy bi dng hc sinh gii v c bit l n thi i hc ti c rt
nhiu trn tr khi dy nhng phn ny. Hc sinh thng gp rt nhiu kh khn trong nh
hng tm ra cch gii v thng mc phi nhng li tnh ton nn thng khng a n
kt qu theo thi gian nh. Sau nhiu ln nh hng theo phng php ny ti thy hc
sinh vn dng tt, bi gii n gin v c bit l b c phn tnh ton rt nhiu. cng
l ng lc ti hon thnh ti ny, rt mong nhn c s quan tm gp ca cc bn
ng nghip.