Professional Documents
Culture Documents
I BIÊN PH I M H N L CH S
Tác gi : it ng Võ Nguyên Giáp
Tác gi ebook:C n V
T NGÔN:
Ch ng 1
CU C P T N KEO
n ng t ng c 7ng l3c l $ng bYng , ch xây d3ng quân i , c qu6c gia liên k t, ")
b@ sung nh ng trang +# hi*n i do > ? vi*n tr$. Gi i c m quy n N p h t hy
"1ng &=)nh chi n th ng, nh ng vXn tin ,En 2 th7i gian ") i u ki*n : .m , ch
k t Bc ,- l$i, theo , i 1 &1i 0) "l6i I t danh d3". > ? không th: +Z mCc N p
; ông D ng. P&)y 13 ng 7 n m 1953, trong cu c gCp %&I i tr ;ng > ? a
0Ut (John Foster Dulles) i Oasinht n, Bi ôn (Georges Bidault), b tr ;ng %&I i
giao Ph p %-i: "! Bng tôi không th: ti p Gc cu c th p t3 chinh m t .nh, tuy
nhiên , Bng tôi ,5ng không mu6n ng ng 0i bYng b t k: , ch %)o. Cc bi*t, không
,- i u .nh tr3c ti p v i H ! 4 Minh". N i , c N p 2ng I ng liên miên.
Nh ng ng 7i k ti p lên c m u vXn thu c 9 i h u.
Nh , Bng ta d3 I n, n u .nh .nh Tri u Tiên m @n #nh, > ? 8W d n nh ng
n[ l3c ch6ng c ng ")o ông D ng.
P&)y 24 ng 7 n m 1953, 2 t ng , 4nh 9 2 b % .n NguyKn V n Tâm $c
T@ng th6ng Aixenhao (Dwight D. Eisenhower) m7i sang Hoa \]. Cu6i ng 7,
Aixenhao quy t #nh H)nh 400 tri*u ô la cho ông D ng : "t@ ch c m t quân
i Vi*t Nam th3c s3". N p %& # > ? vi*n tr$ 650 tri*u ô la cho niên -a
1953, ") $c ch p nh n 385 tri*u. > ? h a n m 1954 8W t ng vi*n tr$ cho N p
i ông D ng lên g p ôi. > ? ,5ng chuy:n giao cho N p nhi u trang +#, "5
4, trong - ,- 123 y bay ") 212 )u chi n , c 0I i.
P&)y 27 ng 7 n m 1953, hi*p #nh ng ng b n ; Tri u Tiên $c O i ^)n
Môn i m. H ng ri Nava (Hen ri Navarre) t i _)i JEn %&)y 19 ng 5 n m 1953.
T khi b t u chi n tranh, n c N p b(y l n b@ nhi*m t@ng , ' huy i quân
viKn chinh. Tôi , ' # cho c quan tham m u .m hi:u ngay v viên t ng %)y.
! Bng ta , ' bi t $c r t 4t. Nava 0) t ng b6n sao, 55 tu@i, nguyên tham m u
tr ;ng 0Gc quân N p thu c kh6i B c i Tây D ng -ng ; Trung âu Nava
t ng 9 G Ach công c .nh + o 9 n &=n trong quân i N p, ") , ' huy m t s
I)n thi t &=p. ^ o , 4 h ng Tây ca ng$i Nava nh m t "danh t ng" ,- th:
“u6n n n 0i .nh .nh ông D ng".
P&)y 3 ng 7, Nava tr; 0i Pa ri. ! ' sau h n m t ng nghiên c u .nh .nh i
ch[, Nava có m t k I ch * A.nh tr c H i ng Tham m u tr ng ") H i
ng Qu6c 9 Eng t6i cao N p. L n u trong chi n tranh ông D ng, m t t@ng
, ' huy ,- k I ch chi n l $c v quân s3 nhYm &=)nh chi n th ng trong hai n m.
Nava gây $c n t $ng t6t trong gi i quân s3 ") , 4nh A# N p. Trên + o , 4
N p 0i xu t hi*n t '',chi n th ng" bi n m t , ng v i 7 F t (De Lattre de
Tassigny). i u quan A1ng h n, k I ch Nava $c > ? n )nh. P` , ' gCp
tr; %& i khi b tr ;ng )i , 4nh Phô (Edgar Faure) nêu ra vi*c th3c thi k I ch
nYm trong i .nh ,2a i I)n công 9 o 351. Riêng trung I)n 9 o cao L 37
ly, do Liên Xô trang +#, m i )nh l p t ng 9 n m 1953, , ' có th: ,- mCt ")o
cu6i n m.
Sau th7i gian 1c t p, b t u ")o a khô, , c n "# u %-ng 0Eng ch7 l*nh lên
7ng. Nh ng nh #ch ; âu? Su6t ng < m, c quan tham m u tr n tr; v i
câu Zi %)y. Trên chi n tr 7ng , 4nh B c B , ' ,- hai h ng 0) ng bYng ")
r ng %Bi. Ta ch a th: m; m t cu c ti n công l n ; ng bYng, n i Nava +)y
sRn th tr n ") ta ch a ,- n ng n ch s c nh ,2a y bay ") 9 o #ch.
Do - ; ng bYng vXn 9 i ti n )nh chi n tranh du 4ch k t h$p v i v n ng
nh % Z ,2a b i , 2 l3c. !En ; r ng %Bi ? Trên I)n b " ng th $ng du 9 4a
b c, , ' ,- hai %&)n quân #ch ; Lai Châu. Không c n t i m t l3c l $ng l n :
tiêu di*t s6 quân %)y. Có th: m; ti p m t chi n H#ch ; Th $ng F)o? Nh ng sau
khi &=i 9 -ng S m N a, tuy n 7ng ti p t v6n xa 0i ,)ng xa. h) ,5ng
không th: a ph n l n , c i I)n , 2 l3c ,2a ta sang Th $ng F)o, trong 0Bc
&=) nba s6 quân c ng ,2a Nava ang t p trung ; ng bYng sRn 8)ng khai c
m[i s h; ; h u ph ng ta!
Tôi ") anh < i , ng +)n + c v i , c ng , 4 c6 v n xây d3ng m t k I ch
nh #ch ; nhi u h ng bu c #ch 9 i phân n 6i 9 -, nhYm tr c h t 0) 9
th t p trung binh l3c ,2a #ch ; ng bYng. Cu6i ng 8 n m 1953, B T@ng
tham m u + o , o v i T@ng quân 2y m t + n k I ch c chi n v i b6n nhi*m
"G:
1. (y nh chi n tranh du 4ch ; #ch h u 9 tan âm m u +.nh #nh ,2a #ch,
9 k I ch m; r ng quân %&Gy.
2. B i , 2 l3c H ng ph ng th c I t ng 4ch h$p tiêu di*t t ng b ph n
sinh l3c #ch, ,- th: c chi n l n trên chi n tr 7ng ng bYng : Acn luy*n b
i.
3. Có k I ch b6 A4 l3c l $ng tiêu di*t #ch khi , Bng nh ra " ng t3 do.
4. T ng c 7ng I t ng lên h ng Tây B c (Lai Châu), Th $ng F)o ") , c chi n
tr 7ng c : phân n , 2 l3c #ch.
** V sb HGng binh l3c, B T@ng tham m u d3 ki n:
- MCt tr n Tây B c ") Th $ng F)o, ,- i I)n 316 ") trung I)n 148.
- MCt tr n Trung Du ,- t 2 t i 3 i I)n ") b i #a ph ng.
- MCt tr n H u P& n Liên khu 3, ,- 2 i I)n, trong -, m t b ph n ")o #ch
h u.
- MCt tr n Tây Nguyên ,- , c tr ng I)n , 2 l3c ,2a Liên khu 5 .
ây 0) 9 c o u tiên k I ch c chi n chi n ,Gc ông Xuân 1953-1954.
%Bi vXn 0) chi n tr 7ng thu n l$i h n. Tây B c 0i 0) h ng ta l3a , 1n. #ch
ABt quân Zi P) _ n không Zi nh h ;ng t i k ho ch ông Xuân.
Trên chi n tr 7ng r ng %Bi B c B , N p , ' ,En hai l3c l $ng % Z, m t ; Lai
Châu, m t ; i Ninh. Có O ki n nên tiêu di*t hai b ph n %)y : &=i 9 -ng I)n
I)n biên gi i Vi*t - Trung. ây 0) nh ng ch[ y u ,2a #ch. Nh ng k I ch
ông Xuân 9 i nhYm tiêu di*t m t b ph n quan A1ng quân #ch, o nên m t
chuy:n bi n m i trong chi n tranh. T %&)y 1c t p v , i , ch ru ng t, , c
chi n 8D u mong Zi $c tr; v ng bYng : &=i 9 -ng quê h ng. Nh ng
ng bYng 0i 0) ch[ r n nh t. N Eng tuy n boong ke ,2a 7 F t tuy không ng n
, n $c b i ta thâm nh p ng bYng, nh ng vXn gây - kh n cho ta trong
nh ng tr n nh l n. Hi*n nay Nava t p trung ; ng bYng m t l3c l $ng c
ng l n ch a t ng ,- t khi kh;i u chi n tranh, sRn 8)ng ch7 -n cu c ti n
công ,2a ta...
^ c ng i 1p, i +.nh n, i u thu6c 0 ap gi a hai %&-n tay du[i th/ng.
Thu6c 0 0) th "xa L'" duy nh t ,2a Ng 7i trong sinh I t )ng %&)y. Có 0Bc
Ng 7i %-i vui v i , n b : "> .nh có hai khuy t i:m: m t 0) không l p gia
.nh, hai 0)... Bt thu6c 0". ôi m t Ng 7i ch$t l "gch m , B. ^)n tay ^ c Ct
trên +)n, b[ng gi lên ") n m 0i. Ng 7i %-i:
- #ch t p trung quân c ng : o nên s c nh... Không s$ ! Ta bu c , Bng
9 i phân n binh l3c . s c nh - không ,En.
^)n tay ^ c m; ra, m[i %&-n tay AZ v m t h ng. Tôi + o , o ti p. G n ây, ,-
thêm ngu n tin ,2a + n, , Bng ta n m $c nh ng O nguy hi:m ,2a N p -
> ? trong k I ch Nava. > a khô %)y, Nava , 2 tr ng ti n )nh +.nh #nh ;
Nam Vi*t Nam, Anh giao chi n v i , 2 l3c ta trên chi n tr 7ng B c B . Quân
N p 8W H ng 1i , ch nh 9 " ng t3 do, nh sâu ")o h u ph ng nhYm .m
gi ") tiêu hao , 2 l3c ta, 9 vV k I ch ti n công ,2a ta trên chi n tr 7ng
, 4nh. ng th7i, Nava vXn ra s c tranh 2 xây d3ng l3c l $ng c ng l n nh
: th3c hi*n O c +ap , c i I)n , 2 l3c ,2a ta trong m t tr n nh quy t
#nh ")o a khô sau. Nava d3 tinh th3c hi*n âm m u %)y trong "Eng 18 ng.
T@ng quân 2y %& #: : gi v ng ") 9 t huy quy n , 2 ng, H ng m t b
ph n quân , 2 l3c, k t h$p v i l3c l $ng #a ph ng, m; cu c ti n công ")o
nh ng h ng chi n l $c hi:m y u ) #ch t ng 6i y u nhYm tiêu di*t sinh l3c
#ch, &=i 9 -ng t ai, bu c #ch 9 i phân n quân c ng : 6i 9 -. Ti p
Gc IUt sâu ")o mâu thuXn c + n gi a t p trung ") phân n binh l3c ,2a #ch,
o nên th tr n m i, th7i c m i. Theo HQi 8 t .nh h.nh, khi th7i c xu t hi*n, 8W
nhanh , -ng t p trung l3c l $ng, t p trung , 2 l3c, tiêu di*t sinh l3c quan A1ng
Ch ng 2
CH eiC THjNG
t l*nh kiêm , 4nh 2y i I)n 325 9 G Ach, ph6i h$p v i + n m; r ng " ng &=i
9 -ng, nh thông )nh lang Nam - B c ông D ng. < i y 8W )nh l p b , '
huy MCt tr n Trung ") F)o.
H ng Tây Nguyên, hai trung I)n 108 ") 803, , 2 l3c ,2a Liên khu 5, do ng
, 4 NguyKn ! nh, t l*nh kiêm , 4nh 2y Liên khu 5 tr3c ti p 9 G Ach, 8W chi m
+)n p b c Tây Nguyên, 9 âm m u ,2ng , c ") +.nh #nh Nam Vi*t Nam ,2a
#ch.
H ng ph6i h$p trung du ") ng bYng B c B , i I)n 320 ") , c trung I)n
, 2 l3c ,2a Liên khu 3 8W chi n u thu ap 9 m vi chi m -ng ,2a #ch, nh
giao thông, 9 2y , c ph ng ti*n v n chuy:n 7ng b , 7ng 2y, 7ng
không. kh p , c " ng m chi m t trung du, ng bYng B c B , Trung B ")
Nam B , n chi n tr 7ng F)o ") Campuchia 8W (y nh chi n tranh du 4ch
bu t #ch 9 i c ng Zng l3c l $ng 6i 9 - v i ta.
Kh6i , 2 l3c ,En 0i g m , c i I)n 308, 312, 304 (thi u trung I)n 66), i
I)n công 9 o 351, trung I)n 246 +4 m t gi u quân i trung du, sRn 8)ng c
ng lên Tây B c, ") nh #ch ti n công ra " ng t3 do.
Riêng i I)n 325 (thi u trung I)n 101) : 0i trung I)n 18 I t ng ; ^.nh -
<A# - Thiên, trung I)n 95 ra Ngh* An , 'nh hu n, 0)m l3c l $ng d3 +# cho B ,
sRn 8)ng c ng trên c c h ng.
V i kinh nghi*m chi n H#ch Th $ng F)o a Xuân n m nay, tôi tin rYng s3 b6 A4
binh l3c ,2a Nava trên chi n tr 7ng ông D ng 8W +# o l n khi , c I t ng
,2a ta b t u tri:n khai.
Nh ng Nava nhanh , -ng ra tay tr c.
P&)y 15 ng 10 n m 1953, #ch huy ng 22 ti:u I)n thu c 6 binh I)n c
I)n b6 A4 trung I)n 64 ; " ng m#a, ch7 nh #ch trên 7ng s6 59, trung
I)n 52 ; khu v3c # tr n Nho Quan nh #ch trên 7ng 59 ") 7ng 12 lên,
trung I)n 48 ; Ph6 ! t (< ch < )nh - Thanh -a) 0)m l3c l $ng c ng. B
i #a ph ng 'nh ") b6n huy*n ,2a Ninh ^.nh $c b@ sung quân s6, trang +#
thêm "5 4, b6 A4 nh #ch trên 7ng 12, 7ng 59. Dân quân du 4ch chu(n b#
nh ng tr n #a mai 9 Gc kh p , c %& 7ng l n, % Z quân giCc có th: Uo t i.
! c kho "5 4, -c & o trong huy*n Nho Quan ã $c chuy:n n nh ng #a
i:m m i.
Trên #a +)n Liên khu 4 0Bc %)y , Bng ta ,- , c i I)n 820, 304, ") m t trung
I)n ,2a 316. $c tin #ch nh ra tây - nam Ninh ^.nh, , c i I)n u %o
n c ch7 l*nh xu t quân. Nh ng ,- Bng 0) #ch mu6n chi m -ng Thanh -a
không? Hay ây 0) m t En th m HE Eng 9 k ho ch ta ang chu(n +# ? HoCc
, ' 0) m t I t ng nhYm gây nh h ;ng t i cu c 1p Qu6c h i N p ")o tu n
ng M 7i 8W o lu n v ngân 8 ch chi n tranh ông D ng, ,5ng 0) th7i gian
N - t@ng th6ng > ? P4chx n (Richard Nixon) 8W t i Vi*t Nam kinh 0O...? Trong
khi ch7 $i nh ng diKn bi n m i ; tây nam Ninh ^.nh, B T@ng t l*nh quy t
#nh , ' sb HGng i I)n 320 ang có mCt i ch[, 6i 9 - v i quân #ch, , c i
I)n c vXn ti p Gc , 'nh hu n theo k I ch.
S3 i u ng binh l3c 0Bc %)y c n h t s c cân nh c. K I ch ông Xuân ,2a ta
vXn ch a tri:n khai. Ta n m $c trong a khô 1953 - 1954, Nava , 2 tr ng
duy A. th 9 Eng ng3 chi n l $c i B c B . R t 4t n ng #ch m; r ng 9 m
vi chi m -ng ra Liên khu 4. h. sao #ch t nhiên a h u h t quân c ng t
ng bYng B c B ra tây-nam Ninh ^.nh? Nh ng I t ng r t t ng t, nhanh
, -ng v a qua ch ng Z viên t@ng , ' huy m i ,2a quân viKn chinh 4nh nh ng
âm m u ,2a Nava l AQ. Cu c )nh binh i âu ra tây - nam Ninh ^.nh, , ' 0)
s3 lCp 0i cu c )nh binh H6t t Anp (Hautes Alpes) ,2a Xal ng h i a Xuân,
,5ng i , 4nh khu v3c %)y, nhYm .m chân hai i I)n 320, 304 ang ,- mCt i
Thanh -a. B T@ng t l*nh , ' # chg i I)n 320 tranh 2 c h i #ch nh ra
) tiêu di*t , Bng bYng , ch t p 4ch, 9 Gc 4ch. ! c i I)n c vXn ; nguyên
"# A4 ti p Gc 1c t p quân s3 ") sRn 8)ng lên 7ng khi ,- l*nh. Ta ti p Gc chu(n
+# k I ch ông Xuân 1953-1954.
P&)y 21 ng 10, Ban ^4 th Trung ng ng ra thông + o gbi , c c p 2y nêu
AQ Gc 4ch ") 2 I n ti n công ,2a #ch ra " ng t3 do Liên khu 3 ") Thanh
-a, , ' ra , ch 6i 9 - ,2a ta 0): ; mCt tr n , 4nh di*n, o c h i 9 Gc 4ch tiêu
di*t #ch trong v n ng, l$i HGng 0Bc #ch m i -ng quân ch a #p ,2ng c6 )
t p 4ch tiêu di*t, k t h$p v a nh #ch v a + o v* 4nh ng ") )i 8 n ,2a nhân
n; ; mCt tr n sau l ng #ch chu t ng bYng B c B , 9 i h t s c l$i HGng khi
#ch s h; : m; r ng chi n tranh du 4ch, k t h$p v a c chi n v a v n ng
binh linh %&Gy.
Sau khi nh chi m 0i , c i 94, 201 ") chi m thêm m t s6 i:m cao khoe, 8 ng
%&)y 22 ng 10, quân #ch cho b6n ti:u I)n b binh, hai ti:u I)n 9 o binh ")
m t ti:u I)n thi t &=p t m#a chia 0)m ba 5i ti n v # tr n Nho Quan: m5i
, 4nh ti n theo 7ng s6 59, m t 5i "Eng qua 9 4a ông, m t 5i "Eng qua 9 4a
tây. ! c trung I)n 52, 64 ,2a 820 sb HGng m t s6 n "# % Z ph6i h$p v i dân
quân du 4ch mai 9 Gc i nhi u 0)ng, liên Gc chCn nh tiêu hao nCng quân #ch,
khi n , Bng 9 i ti n quân r t Hc dCt, n chi u t6i m i t i $c # tr n Nho
Quan không ng 7i. P&)y 24, m t , nh quân ,- 20 xe t ng ") xe +1c Up i cm,
t m#a nh 1c v 9 4a N 2 i - <Ai P&1c. M t i i thu c trung I)n 48 ã
Trong th3c t , ây , ' 0) cu c )nh quân ,2a c quan , ' huy i I)n , ng v i
trung I)n 174 v < ch < )nh, Thanh -a , 'nh hu n sau chi n H#ch Th $ng
F)o. Hai trung I)n c ,2a 316 vXn không r7i #a +)n Tây B c. Trung I)n 98
; 0i S m N a m t th7i gian, &=Bp + n ,2ng c6 c n c #a, ng 9 n m 1953 quay
v S n La. Trung I)n 176 $c trao nhi*m "G tiKu 9 ', I ng 2.000 tên, do
N p nhen % -m H1c hai b7 sông ) ang qu y r6i h u ph ng ta.
H i %& # , n b ph@ bi n nhi*m "G quân s3 ") k I ch ông Xuân 1953-1954
$c B T@ng t l*nh tri*u t p %&)y 19 ng 11 n m 1953, i ng au, huy*n
#nh -a, < i Nguyên. ! n b t , c chi n tr 7ng, tr Nam B ST xa, u ,-
mCt. Lâu lâu 0i m i ,- cu c 1p ông 2 th %)y. > 1i ng 7i gCp nhau tay b t mCt
m ng. M[i ng 7i mang v ây h i h ng ,2a cu c chi n u gian lao ") anh
H5ng trên t ng chi n tr 7ng. êm khuya, nh ng cu c chuy*n AE vXn râm ran , c
khu 0n.
T@ng quân 2y A.nh +)y , 2 tr ng quân s3 ông Xuân ,2a Trung ng nhYm 9
k I ch Nava. M y %&)y tr c -, !Gc 2 nh n $c tin #ch ang i u ng t p
trung , c n "# % y H . H i %& # 1p sang %&)y th hai . trinh 8 t t N B < 1
+ o , o v , 9 t hi*n nhi u t6p y bay, k: , y bay v n i, bay v 9 4a Tây
B c. P&)y 19, b ph n i chu(n +# chi n tr 7ng ; Tây B c i*n v , y bay trinh
8 t #ch l $n trên b u tr7i i*n Biên N 2.
T6i %&)y 20, tôi nh n $c tin m t s6 ti:u I)n H ,2a N p % y xu6ng i*n
Biên N 2. < i ây, trong th7i gian %)y , ' ,- m t ti:u I)n , ng v i trung I)n
b ,2a trung I)n c l p 148 ang -ng quân. Cu c h i O T@ng quân 2y $c
tri*u t p ngay. ! Bng tôi nh n #nh: #ch 9 t hi*n 316 ang ti n quân lên Tây
B c. ! Bng , m th y Lai Châu ") Th $ng F)o +# uy hi p, nên a m t b ph n
quân #ch )ng tr m kilô Ut 7ng r ng, su6t %&)y êm. B i ta v a k t h$p
ti n công v a kêu &1i u )ng. S6 )ng binh < i r t ông. Nhi u )ng binh ,-
, gia .nh. Không th: a 1 theo trên 7ng truy 4ch. ! n b 316 ,- 8 ng
ki n t p h$p binh , ng v i dân tuyên truy n &=i 4ch, %-i b i 8W A t3 do
cho binh n u $c nhân dân + o m 0) 8W không : 1 ti p Gc c m 8Bng gi t
i ng +)o. Nhi u ng 7i v$, ng 7i a h ng i h a an quy t không :
ch ng con theo giCt m t l n n a. h) 1 0)m $c nh v y. Không m t ng 7i
< i %)o trong s6 %)y sau khi $c tha quay tr; 0i v i quân #ch. 316 tiêu di*t
") 0)m tan A 25 i i #ch, thu nhi u "5 4, l a ng3a, quân trang, quân HGng.
Phôn th y c n ,- , m t cu6n s ch : miêu 0i s6 ph n ,2a ng 7i 8D quan N p
trong cu c )nh binh Pô%0TOch, ") ông ta k t lu n: "Bây gi7 , ' ,En công vi*c
tính s@ nh ng thi*t i trong tu n lK cu6i , ng ,2a cu c nh v n ng. Khi l3c
l $ng Pô%0TOch r7i Lai Châu %&)y 9 ng 12, 1 g m 2.101 ng 7i, trong - ,- 8
trung By, ") 34 8D quan N p. Khi nh ng ng 7i s6ng 8-t ,2a i i l a ng3a
< i ") i i % a 428 t i i*n Biên N 2, %&)y 22 ng 12, , ' ,En 10 ng 7i
N p, trong - ,- viên trung By Ulpat ") 175 binh 04nh < i. G n 2.000 04nh bi*t
4ch, )ng tr m ng 7i dân s3, ,5ng nh 2 8D quan, 25 8D quan N p không ,En
lên ti ng khi i:m danh. H n th , Vi*t Minh thu $c 2 "5 4 : trang +# cho
m t trung I)n".
Trong + n + o , o ,2a .nh v tr n nh %)y. L ngg le , ' huy G.A.P.2, nh n
nh "s3 thu n Gc 0 0ng ,2a g khi b6 A4 nh ng "# A4 9 o binh ") "# A4
AB quân %&I)i t m quan 8 t ,2a không quân ") l3c l $ng m + o mCt
t..."\ Bc H o u diKn ra mau 0a. B i ta v $t qua $t d3 ki n cho chi n H#ch
Tây B c.
Trung F)o. #ch phân n binh l3c 0) i u ng m ng cho ta. Tuy nhiên, #nh s m
9 Eng 8W gây nh ng - kh n cho ta khi kh;i u chi n H#ch.
Quy t #nh m; m t mCt tr n ; Trung, F)o trong ông Xuân %)y, , Bng ta
, 1n Bng khu v3c xung y u ) #ch không th: +Z. Tôi theo HQi t ng %&)y b c
i ,2a , nh quân theo nh ng l A.nh c nhau. N u bây gi7, ph6i h$p v i Tây
B c, m t cu c ti n công c ng th7i n@ ra i Trung F)o o $c p l3c nh,
ch c ch n Na va 8W 9 i ti p Gc phân n l3c l $ng c ng v h ng'' %)y.
Trinh 8 t ,2a ta ; i*n Biên N 2 )ng %&)y + o , o v : #nh ti p Gc thêm H
ng 7i, H "5 4, ") r t nhi u dây Up gai. ! Bng Ao ri t sba ch a sân bay. ! c
t ng 0Dnh N p tuyên b6 cu c % y H xu6ng i*n Biên N 2 "không 9 i 0) m t
cu c % y H bi*t 4ch nh ; F ng S n, ây 0) kh;i u m t cu c ti n công quy
mô...". ,- nh ng d u hi*u #ch ang xây d3ng ; i*n Biên N 2 m t t p I)n
c i:m v i quy mô l n h n nhi u so v i P) _ n.
tu n ng 12 n m 1953, B ! 4nh A# quy t #nh , 1n i*n Biên N 2 0)m
i:m quy t chi n chi n l $c trong ông Xuân 1953-1954. ng 2y chi n H#ch
$c , ' #nh g m , c anh: I)ng V n Th i, Tham m u tr ;ng, Lê Liêm, ! 2
nhi*m ! 4nh A#, Cng Kim Giang, ! 2 nhi*m Cung c p, tôi 0) ^4 th ng 2y
kiêm ! ' huy tr ;ng chi n H#ch. i I)n 312, tr c - vXn gi u .nh ; m t khu
r ng &=) i Yên ^ i quân #ch không sao 9 t hi*n, $c l*nh ti n g p lên Tây
B c.
P&)y 20 ng 12 n m 1953, b t l*nh i I)n 351 ") , c trung I)n tr ;ng l3u
9 o 105, cao L 9 o $c tri*u t p lên B : nh n l*nh. Tôi tr3c ti p trao nhi*m
"G cho i I)n: "<A1ng 9 o ra tr n l n u 8W gCp nhiKu - kh n l n. Tr c
m t, 9 i + o m an I)n ") tuy*t 6i +4 m t trong )nh quân. a $c ng 7i
") xe, 9 o t i 4ch an I)n, coi nh t 60% th ng l$i". ! ' m t %&)y sau khi
nh n l*nh, , hai n "# l3u 9 o ") cao 9 o lên 7ng.
P&)y 21 ng 12 n m 1953, trung I)n 36 ,2a 308 có mCt ; Pom F-t, g p ABt
t@ ch c m t , i ch6t chCn con 7ng t i*n Biên N 2 sang Th $ng F)o. S3 ,-
mCt m t n "# tham gia tiêu di*t hai binh I)n L pagi (Lepage) ") _ c tông
(Charton) trong chi n H#ch Biên Gi i, trên con 7ng hi:m y u tb M 7ng Thanh
i Tây Trang, 8W không cho 9 Up quân #ch dK H)ng v $t qua.
< i Trung F)o, nh ng c nh quân ") )ng " n dân công ,2a ta không 01t qua
m t quân #ch. T ng Bu6cgun (Bourgound), t l*nh m i ; mi n Trung ông
D ng, b6 A4 ba ,Gm 9 Eng 2 nhYm +#t , c cba %&Q9 4a ông. M t ,Gm ; khu
v3c Pd9U, C m C t, F c Sao trên 7ng s6 8, g m ti:u I)n Tao s6 9 ") m t i
i 9 o 105. M t ,Gm ; ^d%d9 )o, P I dAt trên 7ng s6 12, g m hai ti:u
I)n b binh Ma r6c, m t ti:u I)n b binh Angiêri ") m t ti:u I)n 9 o 105.
M t ,Gm ; N m Thun, ,- ti:u I)n b binh c gi i Xpahi (Spahis) s6 6 0)m l3c
l $ng d3 +#.
B , ' huy liên quân F)o - Vi*t ra trong k I ch $t 1, ti n công ,Gm c i:m
9 Eng ng3 then ch6t trên 7ng s6 12. L3c l $ng sb HGng 0) hai trung I)n. Ta 8W
H ng chi n thu t nh i:m di*t vi*n. Trung I)n 66 nh c i:m > G J=,
^d%d9 )o. Trung I)n 101 9 Gc 4ch nh vi*n trên 7ng s6 12 ST ng gi a < )
Khoc ") ^d%d9 )o. Ti p -, hai n "# 8W theo 7ng 12 nh v P I dAt &=i
9 -ng 9 4a ông 'nh Kh m Mu n.
h ng th y u ,2a chi n H#ch, m t ti:u I)n ,2a trung I)n 101 ") b i +n
nh Pd9U, F c Sao, C m C t Sau - 9 t tri:n theo AGc 7ng s6 8, nh xu6ng
7ng 12.
! ng 0Bc, ti:u I)n 436 ,2a trung I)n 101, 5i 1c sâu ,2a chi n H#ch, nh
xu6ng F)o, o +)n p cho l3c l $ng l n ,2a ta 9 t tri:n xu6ng 9 4a nam.
Trung I)n 18 (thi u m t ti:u I)n) ph6i h$p v i l3c l $ng "5 trang ^.nh <A#
Thiên nh #ch ; 7ng s6 9 - lT ng <A#, , t t tuy n giao thông chi n l $c )
P)ng - Hu - ông ) - rd"d%d Ut, ti p -, 9 t tri:n theo 7ng s6 9 sang
nh #ch ; Trung, F)o. Theo k I ch, %&)y 23 % ng 12, trung I)n 66 n@
8Bng ti n công c i:m > G J=, ^d%d9 )o m; )n chi n H#ch. Nh ng m t s3
vi*c b t ng7 L y ra.
_ ng %&)y 20, I)n , n b tr ng I)n 101 do trung I)n tr ;ng Tr n V n ^)nh
") , 4nh 2y I)ng V n < i dXn u, i trinh 8 t th3c #a trên 7ng 12 .m n i
b6 A4 tr n #a 9 Gc 4ch nh vi*n. T i su6i N m On, I)n , n b , m An v i
m t I n #ch ang 0ng 8Gc trong " ng. Cu c tao ng bi n diKn ra r t , -ng " nh.
Ta b t s6ng m t viên i By , ng v i b6n 04nh âu Phi. ^1n %)y khai 9 -ng thu c
,Gm 9 Eng 2 trên 7ng s6 12 Qua l7i viên i By ta bi t , ch ây b6n hôm,
ti:u I)n c ng Angiêri s6 27 (27c BTA) ") m t i i 9 o 105 t < ) \ ac,
P I dAt lên ây xây d3ng thêm m t c i:m ; khu v3c c u Kh m He, binh
I)n c ng s6 2 ,5ng m i thi t l p m t s; , ' huy ; g n c u Kha Ma trên
7ng s6 12.
Th7i c xu t hi*n. Quân #ch m i t i ,En ng chân ch a v ng. Trung I)n
tr ;ng 101 nh i*n + o , o b , ' huy . liên quân, ") %& # cho khuy:n t
nhi*m "G 9 Gc 4ch sang kh(n tr ng t p 4ch tiêu di*t ti:u I)n âu Phi ; c i:m
Kh m He. %& # ,2a trung I)n. $c b , ' huy ch p thu n.
S3 thay @i nhi*m "G 0)m n c 0Eng , n b , chi n 8D. > 1i .ng 7i $c l*nh +Z 0i
trang +# nCng ") l p t c lên 7ng. Trung i trinh 8 t ") m t i i b binh i
,2a ta ; Kh m He, Kha Ma 0)m cho quân #ch ; , hai n i %)y ABt , y. Cu c
công n bi n )nh truy 4ch.
Trung I)n c t 7ng r ng, v $t sông, b t #p quân #ch ; %& ba Nacacham, tiêu
di*t m t s6. M t ti:u I)n Mar6c t ^d%d9 )o ABt v , , ng m t i i %&Gy F)o
, y ")o n Pa Cu i, d3a ")o công s3 6i 9 -. 66 ti n công n Pa Cu i, nh
thi*t i nCng ti:u I)n Mar6c ") i i %&Gy F)o i ây. T ng Bu6cgun v i
nh ng l3c l $ng ; Ai Ac không th: ng n chCn nh ng $t ti n công ,2a ta.
!5ng trong hai %&)y 23 ") 24, m t n "# b i ta ") b i + n ti n công F i
Sao, C m C t, di*t m t 0I t "# A4 H1n 7ng s6 12, &=i 9 -ng #L P I dAt,
ti n ")o < ) \ ac. <I)n 'nh Kh m Mu n v i 40.000 kilô Ut vuông ") )ng , Gc
" n dân $c &=i 9 -ng. ! ng 0Bc trên mCt tr n i*n Biên N 2 ta ch6t chCn $c
quân #ch ; Pom F-t, tin vui t mCt tr n Trung F)o d n d p bay v . N Eng tuy n
Trung F)o tan vV. Tr c .nh th ông D ng +# c t 0)m ôi", Nava v i i u thêm
m t binh I)n c ng ") m t binh I)n không v n t ng bYng Bâc B ")o, t@
ch c Xên, nYm trên 7ng s6 9 g n rd"d%d Ut, )nh m t t p I)n c i:m v i
10 ti:u I)n.
Cu6i ng 12 n m 1953, quân #ch ; Trung F)o lên t i 26 ti:u I)n, tr; )nh
n i t p trung quân l n th ba trên chi n tr 7ng ông D ng. ! ' trong $t 1
chi n H#ch, l3c l $ng ,2a ta ") + n ; Trung F)o 0)m $c nh ng i u v $t d3
ki n. 50.000 dân công , c 'nh t Ngh* An tr; ")o , ng b i lên 7ng qua
n c + n 9 Gc "G chi n H#ch. Ta sW ,En nh ng b t ng7 c H)nh cho quân #ch ;
Trung ") F)o. Nava bu t 9 i phân n kh6i c ng ra ba n i: ng bYng
B c B , Tây B c, ") Trung F)o.
< i i*n Biên N 2, m t t p I)n c i:m xu t hi*n, , y su6t chi u H)i , nh
Ch ng 3
Sau khi chi n tranh ông D ng k t Bc, m t câu Zi $c Ct ra: “< i sao 0i ,-
i*n Biên N 2?".
Nh ng ng 7i tr3c ti p dinh 04u n s3 ki*n, t t@ng th6ng, 2 t ng, t@ng , ' huy,
nh ng 8D quan trên chi n tr 7ng, n nh ng % ) sb 1c, nh ng 9 -ng viên ,-
nhi u n m theo HQi chi n tranh ông D ng... ,- nhi u O ki n &=i p gi6ng
nhau, ") c nhau. N u coi i*n Biên N 2 0) chung ,Gc m t cu c chi n tranh
xâm l $c l[i th7i, . v n $c &=i quy t. Nh ng ". sao ôi bên tham chi n
b[ng d ng Uo t i m t " ng t xa xôi không #nh tr c, : lao ")o cu c chi n
u s6ng ,En, quy t #nh )nh + i ,2a chi n tranh, . ,5ng nên 0)m AQm t ôi
i u, mCc H t t , t i gi7 không ,En &. 0) +4 m t. Có th: %-i ng 7i khai sinh ra
"chi n l $c con % 4m"
ông D ng 0) Xal ng. Xal ng không 9 i 0) m t t@ng , ' huy n@i b t trong
chi n tranh ông D ng, không &=)nh $c nhi u uy 4n, ,5ng nh gây nhi u
tranh , i, nh ng 0i 0) ng 7i , ' huy g n +- nhi u nh t v i chi n tr ;ng, Ai qua
nhi u th ng tr m trong cu c chi n.
Xal ng không ,- 8 ng ki n &. l n nhYm &=)nh th ng l$i cu6i , ng, nh ng 0i bi t
A. I n s3 thua tr n bYng nh ng &=i 9 p #p th7i. Xal ng am t 7ng t n c,
con ng 7i ") #ch 2 h n t t , nh ng t@ng ''. ' huy c danh ti ng, )i ba l[i 0c
h n. ! 4nh s3 xu t hi*n t p I)n c i:m ; P) _ n, Tây Bâc n m 1952, chCn
cu c ti n công &=)nh th ng l$i A1n "an trong chi n H#ch ,2a ta. Xal ng 0)m
Bng''vi*c c n 0)m ")o th7i i:m, : c u " n ") cân bYng 0i .nh .nh trong 0Bc
I)n b l3c l $ng quân N p ; Tây B c ng tr c nguy c +# tiêu di*t. Nh ng
,5ng t i 0Bc Xal ng 9 i ra i. ! 4nh 9 2 N p không c n m t t@ng , ' huy ,-
n ng Uo H)i cu c chi n. ! i % ) c m quy n N p c n 0) m t chi n th ng l n :
.m m t k t Bc ,- l$i. Xal ng không ,- tham "1ng 0)m i u %)y.
Rõ A)ng không 9 i Xal ng ra i không : 0i &. cho ng 7i k nhi*m. N p, ,-
nh ng ng 7i Hc +'u chi n l $c con % 4m, , ' th y ; %- tính 9 Eng ng3 bi ng.
Nava bi t nh &= Bng vai AE ,2a t p I)n c i:m trong t ng quan l3c l $ng
l $ng tinh nhu* nh t ,2a quân viKn chinh xu6ng i*n Biên N 2, ") ra quy t
#nh "ch p nh n phi n u'' ; ây.
Trong h i O ,2a .nh, < 2 t ng N p Lanien (Joseph Lanieo khang #nh 0)
Nava nh n $c , ' # "tr ng tr 7ng h$p c n thi t . +Z ''F)o" t tu n
ng 7, ") dXn ch ng i u - $c ghi trong biên + n phiên 1p H i ng
Qu6c 9 Eng %&)y 24 ng 7 n m 1953. P va l p t c 9 n + c: "tr c khi 1c
cu6n 8 ch ,2a Lanien, ông ta không h bi t ,- t n i m t biên + n nh v y" !
Theo m t s6 % ) sb 1c N p, c quan tham m u N p 9 t hi*n t cu6i ng
10 n m 1953 nh ng I t ng chu(n +# ,2a ta nh m ")o Lai Châu, ") i I)n
316 AB ST n ; 9 4a nam Ea ^.nh chu(n +# ti n lên x < i t %&)y 15 ng 10
n m 1953, 8W ,- mCt ; Tu n J=o ")o I ng t %&)y 7 n %&)y 10 ng 11
n m 1953. H1 mu6n ch ng minh có nh ng 0O do dXn Nava t i cu c )nh binh i
ly. ây , ' 0) s3 suy diKn sau khi , c bi n c6 L y ra. ! Bng không có c s;
trong th3c tiKn. h)o th7i gian %)y k I ch ông Xuân 1953-1954 ,2a ta ,En
ch a tri:n khai. h) tr c khi Nava cho quân % y xu6ng i*n Biên N 2, ta
ch a ,- O #nh a nhi u i I)n lên Tây B c.
Th3c ra, khi quy t #nh a quân chi m i*n Biên N 2, Nava ch a h bi t &. v
nh ng O quân s3 ,2a ta trong ông Xuân 1953-1954. V i nh ng v n + n
$c công b , , Bng ta bi t %&)y 2 ng 11 n m 1953, Nava , ' # cho Cônhi
t %&)y 15 n %&)y 20 ng 11, ch m nh t 0) %&)y 1 ng 12, 9 i nh chi m
i*n Biên N 2 : thi t l p m t i:m ng n chCn + o v* cho Th $ng F)o. ây , '
0) m t )nh ng d3 9 Eng, nhYm chc ch; cho Lai Châu ") Th $ng F)o Zi +#
uy hi p, ") n m l y s6 0Ba & o ng k: trên , nh ng M 7ng Thanh ,- th: 01t
")o tay 6i ph ng. Nó không h liên quan &. t i nh ng tin t c v m t cu c ti n
công ,2a ta lên Tây B c.
! 4nh Nava vi t trong h i O ,2a .nh: ''H i 18 gi7 15 9 Bt %&)y 20 ng 11
n m 1953 m t b c i*n m t cho bi t i I)n 316 )nh quân lên Tây ^ c uy hi p
nh Lai Châu. Tôi quy t #nh m t )nh ng chi m i*n Biên N 2... : + o v*
Luông Phnh ng n u không ")i tu n n a n i ây 8W r t nguy hi:m". i u - ch ng
minh tr c %&)y 20, Nava ch a bi t &. v cu c )nh quân ,2a 316 lên Tây B c.
Trong th3c t , t sau chi n H#ch Tây B c cu6i n m 1952, i b ph n ,2a 316 (hai
trung I)n) ch a h r7i Zi #a +)n %)y. h) i u Nava vi t ,5ng không I)n
I)n 0) s3 th t. Không 9 i i t i 18 gi7 15 9 Bt %&)y 20 ng 11, khi $c + o
, o 316 ang )nh quân lên Tây B c, Nava m i ,- quy t #nh nh chi m i*n
Biên N 2 ! Nh %-i ; trên, Nava ,- quy t #nh %)y t %&)y 2 ng 1 1 . Cu c
)nh binh i ly , ' $c th3c hi*n ")o %&)y 19 ng 11 ". ,- m t s6 0O do.
Nava vXn Ct A1ng tâm ")o hi*p u u tiên ; mi n Trung, n i ,- th: &=)nh
th ng l$i bYng m t cu c ti n công quy mô l n. h ng ba 'nh t3 do Liên khu 5, H i
ng bYng ven bi:n %)y t n i trong su6t cu c chi n tranh, o )nh m t khu
v3c chia c t hai mi n Nam, B c Vi*t Nam. Chi m $c " ng %)y, n c Vi*t Nam
t "D tuy n 18 tr; ")o , ' ,En 0) 6i t $ng ,2a nh ng cu c +.nh #nh, v lâu H)i 8W
do quân %&Gy , #u Ach nhi*m. Nó ,5ng 8W ,- l$i khi bu c 9 i ch p nh n m t
&=i 9 p , 4nh A# .
\ c v i Cônhi ") nh ng c quan tham m u, Nava không mong m t cu c Gng
u ; i*n Biên N 2. Tr n nh quy t #nh gi a i quân viKn chinh v i kh6i , 2
l3c Vi*t Minh 8W n@ ra trên mi n B c ")o a khô n m t i, khi mi n Nam t Liên
khu 5 ")o +.nh #nh xong, ") nh ng binh I)n c ng t p trung 2 s6
l $ng c n thi t.
T i 0Bc %)y, quân n AB s i*n viên N 2 vXn có th: m; m t con 7ng ABt lui.
Quân N p ,- nh ng kinh nghi*m ABt lui trong tr 7ng h$p +# bao vây nh ;
Ea ^.nh, P) _ n. h. sao Nava không 0)m i u - khi th y nguy c m t tr n
nh 8W L y ra? h. Nava vXn mu6n i*n Biên N 2 8W 0)m vai AE "chi c % 1t G
c" trên mi n B c; - 0) , ch &=Bp cho .nh Anh tay : tri:n khai cu c ti n công
chi n l $c ; mi n Trung theo Bng k I ch.
Trong khi 1i ng 7i u tin ")o chi n thang n u có m t tr n nh l n ; i*n
Biên N 2, Nava Z ra Hc dCt. P&)y 31 ng 12, Nava +4 m t , ' # cho Cônhi
") Crev c 9 i nghiên c a m t k I ch ABt lui Zi i*n Biên N 2 tr ng tr 7ng
h$p c n thi t, $c m*nh danh 0) "cu c )nh. binh Xênôphôn" (I9Uration
rUnophon). Nh ng %- , ' $c th3c hi*n ")o nh ng %&)y cu6i , ng ; i*n Biên
N 2 khi quân N p không ,En i u ki*n.
Ta th y AQs3 lo %& i ,2a Nava qua + o , o gbi v Pan %&)y 1 ng 1 n m 1954:
"... T t , u cho , m &=t 0Bc %)y 0) g quy t tâm H ng s c nh ti n công
i*n Biên N 2 v i nh ng ph ng ti*n r t l n...
Trong tr 7ng h$p +# ti n công, c may chi n thang ,2a , Bng ta ra sao? M i hai
tu n lK tr c, tôi nh &= %- 0) 100% Nh ng, tr c s3 xu t hi*n nh ng ph ng
ti*n m i... tôi không th:... + o m ch c ch n th ng l$i... n sao i n a, i*n Biên
N 2 8W gi vai AE chi c % 1t G c v) 8W cho 9 Up Anh cu c t@ng giao chi n ;
ng bang'' . Nava -m t t nh ng O ,2a .nh:
1. i u )nh m t cu c chi n ,- 4nh 9 Eng ng3 chi n l $c (; ng bang B c B ,
Trung F)o ") b c Trung B , Th $ng du ") B c F)o).
2. Ng $c 0i, ti n )nh ti n công ; mi n Nam ") Trung Trung B : &=i 9 -ng
, c 'nh nYm gi a ! p Varella ("#nh Cam Ranh) ") Touranc ( ) Nang) v i 3 tri*u
,2a quân i, ,2a ng chi n. u6c dân công, cn xe th nh sao sa trên su6t
H1n 7ng. B n ^.nh Ca y xe v n i, h ng h3c không 4 chi n H#ch. Tôi nh
t i + n m*nh l*nh vi t tay cho ti:u I)n 2 %&)y u chi n H#ch Vi*t B c, Thu
ông 1947: "Ti:u I)n 2 s6ng ch t v i con 7ng ^.nh Ca - < i Nguyên", con
7ng dXn t i n i ^ c ;, i Tân <A)o. Sau chi n H#ch, ti:u I)n 2 $c tCng
danh hi*u "Ti:u I)n ^.nh Ca".
Qua N B < 1, tôi & U th m 304. > a khô %)y ph n l n , c i I)n u nh t p
trung, riêng 304 8W 9 i chia ra I t ng ; ba n i r t xa nhau. Nhi*m "G ,2a b
ph n ; 0i h u ph ng ,5ng r t nCng. Tôi + o cho n "# bi t B quy t #nh
i u trung I)n 57 )nh quân g p bYng c gi i lên Tây B c, ") Zi ,- th c m c &.
không. Tham m u tr ;ng Nam Long vui "g: "^ o , o, không th c m c &., ) ,En
r t ph n kh;i. ông Xuân %)y , ' ,- 304 $c 0)m , ng 0Bc , ba nhi*m "G:
nhi*m "G qu6c t ; Trung F)o, nh #ch trên chi n tr 7ng Tây B c, + o v* Trung
ng ; khu c n c ?".
êm hôm sau, qua < Khoa, d ng 0i bên b7 sông ). Chi c xe 'nh I ng
không , #u n@ y, 9 i nh7 ng 7i (y. Con 7ng chi n H#ch Tây B c tr;
)nh ST quen thu c. Nh ng , i c l n %)y 0) mCt 7ng $c m; r ng,
)u t m i Z t i d i nh cn pha. Sau H i %& # Trung ng l6i u n m
tr c, : o i u ki*n v n ng b i, nhân dân ta khôi 9 Gc ") m; r ng trên
b6n %&)n kilô Ut 7ng, trong - ,- hai %&)n kilô Ut H)nh cho xe c gi i ! '
% .n con 7ng nYm chênh vênh bên b7 v3c th/m, )nh " i cao ng t, th y s c
nh ") quy t tâm ,2a nhân dân ta i ")o tr n nh t i. ! c su6i ph n l n ch a
,- c u. Nh ng ng 7i 0)m 7ng x p )nh nh ng "c u ng m" cho xe qua.
FI i c u %)y ,- u i:m Cc bi*t 0) không tr; )nh Gc tiêu nh 9 ,2a y
bay. Khi qua su6i, nghe 8Zi 0Gc ,Gc ") n c AUo d i chân, ,- ng 7i %-i:
- C u Tr n ng Ninh ây !
! 4nh anh Tr n ng Ninh , ' o 0)m 0I i "c u g p" %)y. i u ng bu n 0),
anh Ninh không th: ,- mCt trong chi n H#ch. n1c 7ng, 0Bc %)o ,5ng nghe
ti ng y bay. ! c 'nh co y s ng . Nh ng %&1n cn H t y bay
xu6ng Za m t th nh 8 ng xanh ma ST i trên , c b n 9 ). Ti. ng bom n@ r n t
9 4a 7ng 41 "1ng v . ! Bng tôi %& ' 0i m t %&)y ; B n ! an. P&)y hôm -
y bay %Um bom g n n i AB quân.
7ng ra mCt tr n h t %Bi 0i co, su6i r i 0i su6i. Qua nh ng khu r ng âm u r m
Ap, nh ng s 7n %Bi chênh vênh, 0i n nh ng i tranh tr AGi. T i %& ba Cò
PEi, có , m &=c nh ; mCt tr n.
ây 0) n i gCp nhau ,2a , c AGi 7ng 13 ") 7ng 41 n6i li n v i 7ng 6 t )
, B "voi con" i tho n tho t trên 7ng. V n i xe th tr; )nh binh , 2ng
v n i quan A1ng th hai, ng sau xe c gi i. Nh ng I)n ng3a th ,2a ng
+)o Mông t Ago cao xu6ng, nh ng , # dân công ng 7i <)y, ng 7i P ng & nh,
ng 7i < i, ng 7i Dao & i, ch m 9 thêm )u s c cho b c tranh liên I)n H)i vô
t n. F i ,- , nh ng )n +E nghênh ngang, nh ng , B l$n , y lon ton, d i s3
dXn H t kiên nhXn ,2a nh ng chi n 8D cung c p, ,5ng i ra mCt tr n.
Tb )ng %&5 , c I)n dân công b[ng ch6c 0i vang lên m t &=1ng E, khi . trong
v t ,2a m t cô & i ng bang B c B , khi . Am m ,2a m t , )ng trai Khu T .
Ti ng t, câu E nh A l7i, nh v $t lên nh ng ch th c ,2a bom n m[i 0Bc
,)ng nhi u ; 9 4a tr c. Tôi i chi n H#ch nhi u, nh ng ch a bao gi7 ch ng
ki n m t không 4 ph n kh;i, )o ng nh l n %)y. Nh ng ây 0) i u ,- th:
hi:u $c.
Tôi sinh ra ") l n lên t m t 0)ng %& co 'nh lT ng ^.nh, thu c H i t thiên
nhiên 4t u i ; mi n Trung.
Gia .nh không n n[i -i n, nh ng nh ng %&)y &=p t th 7ng thi u. T khi
,En 0) m t , B +U, nh ng l n theo a i vay ") A -c tr c ") sau "G gCt, tôi
$c th y nh ng t -c 0Up, -c Gc khi i vay, nh ng t -c m(y ph i khô,
ST t 8 ch khi 9 i A, ") , ch ong v i, ong y ,2a , 2 n$. Tôi s m hi:u n[i
kh@ c3c ,2a nh ng ng 7i nông dân không ,- ru ng hoCc 4t ru ng t nh th %)o.
N m 1937, khi ,En I t ng trong MCt tr n Dân , 2, tôi , ng anh Tr 7ng
Chinh vi t cu6n V n dân ,)y. Th7i gian tr c , ch ng I t ng ; chi n
khu, tôi ,)ng hi:u bi t v cu c s6ng c c3c cba nh ng ng 7i nông dân %& co kh@
luôn luôn s n 8)ng i theo , ch ng. Nông dân 0) i quân , 2 l3c ,2a , ch
ng. Su6t nh ng n m ng chi n, hy sinh l n nh t, -ng &-p l n nh t, , 4nh 0)
nông dân. ng ta s m %& D t i v n b i d Vng s c dân, mang 0i nh ng l$i
4ch thi t th3c cho nông dân %& co, nh ng chi n tranh gay g t, .nh i ,)i r ng
l $t gi a ta ") #ch, ch a cho phUp 0)m $c &. nhi u. Ta ch a 2 nh : th3c
hi*n m t Gc tiêu quan A1ng ,2a , eh ng 0) em 0i ru ng t cho dân ,)y.
P&)y 4 ng 12 nam 1958, theo %& # ,2a ng ta, Qu6c h i Vi*t Nam dân , 2
c ng Ea ban )nh Lu t ru ng t S3 ki*n A1ng i %)y th@i m t lu ng sinh
4 m i ")o )ng %&5 nh ng ng 7i ng chi n, Cc bi*t 0) , n b , chi n 8D trong
quân i v6n ph n l n xu t thân t nông dân, '' o )nh khung , nh ng Ang ,
n c ra tr n hôm nay.
ây 8W 0) b t ng7 l n nh t 6i v i quân #ch trong a khô %)y, m t s c nh
tinh th n ghê g m ) ch c ch n Nava ch a Ct lên +)n cân so 8 nh l3c l $ng.
n1c 7ng, tôi ti p Gc theo HQi s3 chuy:n qu n ,2a , c n "# trên , c mCt tr n,
Ch ng 4
Bu@i chi u, i ti p ")o s; , ' huy. Xe , y trên con 7ng m i sba, cây c6i, lau
0ch hai bên 9 t quang. , c "cua" u m; r ng, không ,En nh ng, ~ trâu, ~
&) Nh ng su6i l n, % Z u $c x p ng m hoCc b c c u g[ ch c ch n.
MCt c u 0) nh ng cây g[ to, bu t %Uo v i nhau bYng ây r ng. Không th: %& D ây
0i 0) 0I i v t li*u ,- th: thay th cho nh ng chi t inh c u!
n cây s6 15 7ng Tu n J=o - i*n Biên N 2, xe AW ")o Th(m NBa, n i Ct s;
, ' huy. h ng %)y có su6i, c, ") nhi u %Bi , I t % .n gi6ng nh lT ng
Uyên, Cao BYng. Không 4 s; , ' huy r t nh n % #p. ! n b tham m a t p n p
chu(n +# + n , sa +)n. Tôi gCp 0i , c anh Lê Liêm, N - , 2 nhi*m T@ng ,Gc
Chinh A#, anh Cng Kim Giang, N - , 2 nhi*m T@ng ,Gc Cung c p, nh ng ng 7i
i tr c m t ng. Trong cu c h i O ng TpMCt tr n, Bng nh l7i anh < i,
O ki n nh ng 0): c n nh ngay trong 0Bc #ch ch a t ng thêm quân ") ,2ng c6
công s3, ,- n ng &=)nh chi n th ng trong ")i %&)y êm. D3 ki n v i tinh th n
"m; 7ng th ng l$i" ,2a b i ") dân công nh hi*n nay, I ng n m %&)y
n a, có th: 0)m xong 7ng a 9 o ")o tr n #a. Tôi gCp m t s6 , n b .m hi:u
thêm .nh .nh. Ai n y u Z ra hân hoan v i , 2 tr ng nh nhanh , -ng
nhanh. > 1i ng 7i cho rYng n u không nh s m, #ch t ng c 7ng công s3, t p
I)n c i:m 8W tr; nên ST nh, ") ,5ng lo chi n H#ch Uo H)i, 8W - &=i
+ n P) T u.
! c ng , 4 trong B , ' huy ") ng 2y MCt tr n chia nhau i ki:m tra ") ôn
6c chu(n +# chi n u.
V i quy t #nh nh nhanh, v n 0) th7i gian. Ch m m t %&)y t p I)n c i:m
0i r n thêm, ") #ch ,- th: t ng quân.
\ - kh n l n 0Bc %)y 0) a $c 9 o ")o tr n #a. Khi t t , , c kh(u 9 o ;
yên trong "# A4 ") sRn 8)ng % n, tr n nh m i .có th: b t u. ! Bng ta quy t
#nh H)nh cho g #ch 2.000 Ai 9 o 105 ly trong tr n m; )n. Khi nghe ph@
bi n i u %)y, , n b h t s c ph n kh;i, coi nh 8W ,- m t ti ng 8Ut &=ng xu6ng
u quân #ch '' H n b6n , Gc "# A4 nam trong ba phân khu ,2a t p I)n c i:m,
,5ng nh , c tr n #a 9 o, xu t hi*n y 2 trên s "W tay ,2a c quan
tham m u chi n H#ch. ! Bng ta , ' m i ki m $c 0I i + n ,5 pl* 1/100.000,
thi u r t nhi u chi ti t.
Trong m t ng "M; 7ng th ng l$i", b i ta ") thanh niên xung phong
0)m nên m t vi*c th n ]. Con 7ng Tu n J=o - i*n Biên N 2, H)i 82 kilô Ut,
tr c ây , ' r ng m t Ut, $c m; r ng ") sba sang cho xe Uo 9 o ")o
, ch i*n Biên 15 kilô Ut. T ây, , c kh(u 9 o 8W $c Uo bYng tay ")o
nh ng tr n #a trên ST ng 7ng H)i 15 km. 7ng Uo 9 o r ng ba Ut, , y t
cba r ng P) Nham, qua 'nh Pha sông cao 1.150 Ut, xu6ng ^ n T u, 7ng
i*n Biên N 2 - Lai Châu, t i ^ n NghKu, m; m i I)n I)n. : + o m +4 m t,
%- 9 i $c %&Gy trang I)n b , không cho y bay trinh 8 t 9 t hi*n. Th7i gian
0)m 7ng d3 ki n trong m t %&)y, m t êm. Ta Ai b i su6t H1c 7ng,
0)m xong trong 20 gi7 ? Vi*c ''ti p theo 0) a l3u 9 o ") cao L 9 o ")o "# A4
b n. Nhi*m "G $c trao cho i I)n 351 ") i I)n 312, d3 ki n I)n )nh
trong ba êm.
B , ' huy chi n H#ch quy t #nh )nh l p b , ' huy Uo 9 o, do ng , 4 Lê
<A1ng T n, t l*nh 312, 0)m , ' huy tr ;ng, 6ng 9 4 N m P&1c M u, , 4nh 2y
351, 0)m , 4nh 2y, ng th7i cb ng , 4 • c Kiên, tr ;ng ban < c chi n
chi n H#ch, ") m t s6 , n b tham m u xu6ng , ng +)n k I ch ") ki:m tra ôn
6c.
Khi i th m 7ng Uo 9 o, tôi , m th y b n kho n Con 7ng Uo 9 o
H)i, nYm trên #a .nh hi:m tr;, nhi u d6c cao, v3c sâu. Tôi th y r t - a 9 o
")o tr n #a Bng th7i gian d3 ki n. h) vi*c ti p n khi chi n u 8W r t -
kh n.
Sau + y êm, 9 o vXn ch a t i "# A4 quy #nh. Th7i gian n@ 8Bng d3 #nh %&)y
20 ng 1 n m 1954, 9 i lui 0i n m %&)y. ! Bng ta ch a l 7ng h t tr; %& i khi
^ n &1i ây 0) "Oa tâm ng chi n thu t" (chi n thu t 1c ")o tim). I)n , n b
i chu(n +# chi n tr 7ng u ng .nh. ng , 4 Vi Qu6c Thanh lên sau, nghe
, c c6 v n + o , o, th y , 2 tr ng nh nhanh thang nhanh 0) h$p 0O. Nh ng khi
bi t .nh .nh #ch thay @i, ng 7i tr3c ti p , ' huy tr n nh không ch p nh n
ph ng n l3a , 1n, th7i gi7 0Bc %)y không ,En nhi u, ng , 4 Vi nhanh
, -ng khuy:n O ki n.
Khi tôi quay v s; , ' huy, , i ng , 4 trong ng 2y ,- mCt ông 2. Tôi
A.nh +)y nh ng suy %& D ,- t lâu chung quanh , ch nh t p I)n c i:m,
nh ng thay @i quan A1ng v 9 4a #ch t sau h i %& # Th(m NBa t i nay, ta vXn
gi v ng quy t tâm tiêu di*t #ch ; i*n Biên N 2, nh ng 9 i thay @i , ch
nh.
> 1i ng 7i im lCng m t 0Bc. Anh Lê Liêm, ! 2 nhi*m ! 4nh A#, 9 t bi:u:
- ng viên sâu r ng b i v nhi*m "G r i, anh em u r t tin. t ;ng, quy t
tâm chi n u r t cao. Gi7 n u thay @i . &=i 4ch cho b i 0)m sao ?
Anh Cng Kim Giang, ! 2 nhi*m Cung c p, %-i:
- Tôi th y c gi v ng quy t tâm. H u c n chu(n +# t i bây gi7 - kh n. N u
không nh ngay, sau %)y 0i ,)ng không nh $c? .
Tôi %-i:
- Tinh th n b i 0) r t quan A1ng, nh ng quy t tâm 9 i ,- c s;... H u c n 0)
i u ki*n tiên quy t, nh ng cu6i , ng, quy t #nh 0) 9 i ,- , ch nh Bng.
ng , 4 I)ng V n < i %-i:
- Anh V n cân nh c ,5ng 9 i... Nh ng l n %)y ta có u th v binh l3c, 9 o 105
") 9 o cao L xu t hi*n l n u 8W o b t ng7 l n, 0i ,- kinh nghi*m ,2a + n,
tôi th y n u nh vXn ,- n ng &=)nh th ng l$i.
Trao @i m t h i ch a i t i k t lu n. Cu c 1p m d ng m t 0t. Khi cu c 1p
ti p Gc, tôi %-i:
- <.nh .nh kh(n tr ng. C n s m ,- quy t #nh. VÔ lu n .nh .nh %)o, , Bng ta
vXn 9 i n m nguyên t c cao nh t 0): nh ch c th ng. Tr c khi tôi ra i, ^ c
trao nhi*m "G: "Tr n %)y r t quan A1ng, 9 i nh cho th ng. Ch c th ng m i
nh, không ch c th ng không nh". V i tinh th n Ach nhi*m tr c ^ c ") B
! 4nh A#, tôi %& # , c ng ch4 A l7i câu Zi: "N u nh ,- ch c th ng tr m
ph n tr m không?"
Anh Lê Liêm %-i:
- Anh V n nêu câu Zi th t - A l7i. Ai H m + o 0) 8W ch c th ng tr m ph n
tr m !
Anh Cng Kim Giang %-i ti p:
- F)m sao H m + o m nh v y!
- Tôi %& D v i tr n %)y, ta 9 i + o m ch c th ng tr m ph n tr m.
B y gi7 anh I)ng V n < i m i %-i: N u yêu c u ch c th ng tr m ph n tr m .
-...F t sau, ng 2y i t i nh t A4 0) tr n nh ,- th: gCp nhi u - kh n ) ta
ch a ,- bi*n 9 p ,G th: : kh c 9 Gc. Tôi k t lu n:
- : + o m nguyên t c cao nh t 0) " nh ch c th ng", c n chuy:n ph ng châm
tiêu di*t #ch t " nh nhanh th ng nhanh" sang " nh , c ti n châm". Nay quy t
#nh I n cu c ti n công. Ra l*nh cho b i trên I)n tuy n lui v #a i:m t p
k t, ") Uo 9 o ra. Công c , 4nh A# + o m tri*t : ch p )nh m*nh l*nh lui
quân nh m*nh l*nh chi n u. H u c n chuy:n sang chu(n +# theo ph ng châm
m i.
Sau -, tôi phân công cho anh I)ng V n < i ra l*nh cho , c n "# b binh, tôi
ra l*nh cho 9 o binh ") trao nhi*m "G m i cho 308. Tôi &1i i*n I i cho 9 o
binh:
- <.nh .nh #ch thay @i. Quy t tâm tiêu di*t Tr n .nh (+4 danh ,2a i*n
Biên N 2 trong chi n H#ch) vXn gi v ng. Nay thay 6i , ch nh. h. v y, ra l*nh
cho , ng , 4 t 17 gi7 hôm nay, Uo 9 o ra Zi tr n #a, lui v #a i:m t p
k t, chu(n +# 0i. Tri*t : ch p )nh m*nh l*nh ! Không &=i 4ch.
u ây Yng kia, ti ng ng , 4 N m P&1c M u, , 4nh 2y 9 o binh, p:
- Rõ ! Xin tri*t : ch p )nh m*nh l*nh.
14 gi7 30, m i ,- liên 0c i*n I i v i anh V ng Th a h5, t l*nh i I)n
308.
- ! B O nh n l*nh: .nh .nh thay @i. i I)n , c ng , 4 ,- nhi*m "G h ng
v Luông Phab ng ti n quân. n1c 7ng, gCp #ch y i u ki*n ,G th: ) tiêu
di*t. Gi v ng l3c l $ng, ,- l*nh tr; v ngay. Gi liên 0c vô tuy n i*n. Khi
$c Zi, m i A l7i.
- Rõ ! - Anh h5 p .
- Tri*t : ch p )nh m*nh l*nh !
Xin , ' # v sb HGng binh l3c nh th %)o ?
- <I)n quy n quy t #nh, t m t ti:u I)n n I)n i I)n H u c n t3 &=i
quy t. Bng 4 gi7 chi u nay, xu t 9 t?
- Xin tri*t : ch p )nh m*nh l*nh.
ng th7i, tôi , ' # cho m t b ph n % Z, mang theo m t )i vô tuy n i*n, i v
9 4a M c Châu, m[i %&)y ba l n nh i*n + o , o: " i I)n 308 v t i ,"
i*n m t, xen ôi ti ng không H ng m t . h. ,- nh ng b c i*n %)y, 0Bc u,
#ch t ;ng 308 ang quay v ng bYng.
<.nh .nh 0Bc %)y không cho 9 Up H ng i*n )i + o , o v i Trung ng, ngay t6i
hôm - tôi vi t th Za t6c %& # v i B ! 4nh A# ") ^ o cho chuy:n sang
ph ng châm " nh , c ti n ch t" quy t &=)nh th ng l$i; nh ng chi n H#ch 8W
9 i Uo H)i, c n kh c 9 Gc nh ng - kh n l n v h u c n. ng , 4 NguyKn
V n Dinh, m t , n b c chi n, $c l*nh H ng chi c xe jeep duy nh t ,2a c
quan tham m a, mang th i g p su t %&)y êm v khu c n c .
Trong %&)y hôm -, tôi th3c hi*n $c m t quy t #nh - kh n nh t trong
cu c 7i , ' huy ,2a .nh.
! ' m 7i n m sau, nhân H#p pni*m chi n th ng i*n Biên N 2, m t s6 ng , 4
9 G Ach , c i I)n m i %-i th3c v i tôi O %& D ,2a .nh. ! 4nh 2y i I)n
công 9 o N m N&1c M u %-i: "Khi ,- l*nh Uo 9 o ra, Bng 0): " $c l7i nh
c;i t m 0Eng?". i I)n tr ;ng 312 Lê <A1ng T n %-i: "N u không ,- quy t #nh
chuy:n ph ng châm %&)y - . ph n l n , Bng tôi 8W không ,- mCt trong ng
chi n ch6ng > ?". Riêng i I)n tr ;ng V ng Th a h5 %-i: " Th m NBa, khi
nghe ph@ bi n 9 o binh ,2a ta 8W b n hai %&)n viên 9 o 105, ai ,5ng tr m tr ,
cho rYng quân #ch 8W tan % t. Nh ng tôi I)n I)n không tin nh v y ! Tu h5,
#ch b n n m %&)n ST 9 o ) n vXn +# trung I)n 88 tiêu di*t. Hai %&)n
ST 9 o v i m t t p I)n c i:m r ng nhi u cây s6 vuông nh i*n Biên N 2
,- 0) bao ! Tôi %& D n u l n - c " nh nhanh &=i quy t nhanh'': . cu c ng
chi n ,- th: lui 0i m 7i n m ?" . Th t 0) m t +)i 1c sâu s c v dân , 2 n i b !
Ch ng 5
MesNG PH|NG
Hò dô ta. . . %)o !
\Uo 9 o ta v $t qua co
Hò dô ta. . . %)o !
\Uo 9 o ta v $t qua %Bi
D6c %Bi cao cao nh ng 0Eng quy t tâm ,En cao h n %Bi
V3c sâu th m th/m, v3c %)o sâu bYng , 4 c m ...
Bng 0Bc b i ; i*n Biên N 2 b t u Uo 9 o ra, ti ng 8Bng chi n H#ch b t
u n@ ; B c Tây Nguyên.
Tây Nguyên nYm ; Nam Trung B n6i li n hai mi n tn c, ti p &=p v i
F)o ") B c Campuchia, ,- "# A4 chi n l $c quan A1ng b c nh t trên chi n tr 7ng
ông D ng. N u ,En tham "1ng chi m ông D ng, #ch không th: : m t #a
+)n chi n l $c c3c ] l$i i %)y. T lâu, Tây Nguyên vXn $c quân N p coi 0)
m t h u ph ng an I)n.
! Bng ta nh n #nh ch ng %)o Tây Nguyên ,En +# #ch kh6ng ch . ,Gc di*n
chi n u ; Nam ông D ng ,En - $c , i thi*n. h) n u Liên khu 5 không
m; r ng " ng t3 do v 9 4a tây . ,5ng - gi v ng $c , c 'nh ; ng bYng
hi*n nay. ng ta trao nhi*m "G quân s3 cho Liên khu 5 trong ông Xuân %)y
0) "tranh 2 th7i gian, 4ch c3c t ng c 7ng l3c l $ng "Qtrang ,2a liên khu v s6
l $ng ") ch t l $ng, 9 t tri:n nh v h ng Tây Nguyên ") F)o, , 2 y u
hi*n nay 0) h ng B c Tây Nguyên : tiêu di*t m t b ph n sinh l3c #ch, m;
r ng c n c #a (k: , " ng t3 do hi*n nay) v 9 4a y, ,2ng c6 " ng )nh lang
B c Tây Nguyên n6i Liên khu 5 ") F)o ") 9 t tri:n r ng ra, 9 âm m u ,2a
#ch ,2ng c6 Tây Nguyên ") chi m r ng ra " ng ven bi:n".
Nghiêm , 'nh ch p )nh k I ch ông Xuân, Liên khu 2y 5 quy t #nh trao
B T@ng t l*nh ")o Liên khu 4 trao nhi*m "G cho n "., mang theo ba 0 th ,2a
tôi gbi ng 2y ti:u I)n, gbi I)n b , n b ") chi n 8D, gbi Ban , n s3 ng ;
F)o. Ph ng châm I t ng ,2a n "# $c L c #nh 0):
- "Quân s3 ") , 4nh A# song song, < c chi n ") dân v n song song, N t tri:n ")
,2ng c6 song song, - Chi n tr 7ng không n #nh, : - Th7i gian không n ch ,
T3 l3c, G c 7ng, G Bc, ! #u 3ng gian kh@, .
\ c 9 Gc - kh n, Nêu cao tinh th n yêu n c ") tinh th n qu6c t d: I)n
)nh nhi*m "G.
Ti:u I)n 486 + t u r7i Nam )n, Ngh* An. Sau g n hai ng )nh quân H1c
Tr 7ng S n, 436 ,- mCt i c n c ,2a + n ; 'nh Atôp , c3c nam F)o.
L3c l $ng quân #ch ; ây ,- m t ti:u I)n t ng c 7ng, g m m t %&)n tên.
! Bng b6 A4 )nh hai ,Gm 9 Eng ng3. !Gm th nh t 0) khu v3c # L Atôp ")
sân bay, ,- b6n i i. !Gm th hai 0) c i:m Pui, 9 4a tây - nam # L Atôp
19 kilô Ut, ,- m t i i xung 4ch ") m t trung i 9 o. i i xung 4ch
%)y 0) n "# thi*n chi n nh t trong khu v3c, $c Ct ; Pui nhYm n ng cba %&Q
khu du 4ch ,2a + n.
K I ch ,2a ta ") + n g m hai b c. B c m t, t p tr ng I)n ti:u I)n 436
nh c i:m Pui, i i quân .nh nguy*n Liên khu 5 ") b i, du 4ch F)o bao
vây khu v3c # L. B c hai, ti:u I)n 436 , ng , c n "# + n ti n công &=i
9 -ng I)n " ng Atôp .
êm %&)y 29 ng 1 n m 1953, ti:u I)n 436 ti n công "# A4 Pui. ! ' sau 30
9 Bt chi n u, b i ta tiêu di*t I)n I)n "# A4. Quân #ch ; # L Atôp
I ng h6t, t ;ng ,- m t , nh quân l n ,2a ta ang A)n xu6ng F)o, v i " o
, y v Pac X . <.nh .nh PYc X ,5ng tr; nên I ng 0I n. Quân #ch 6t , y
kho )ng, 9 huy "5 4 nCng chu(n +# ABt lui. Khi ti:u I)n 436 v n ng t i P c
X , th y trong # L ,- nhi u m , y, l p t c , ng b i + n ti n công th/ng
")o # L . Quân #ch không H m ch6ng c3, +Z P c X , , y v Xaravan .
Cu c ti n công ,2a ta ; Trung F)o khi n + o , 4 ; Pa ri la -: " ông D ng
+# c t 0)m ôi ?" . En b i ti p ch c ch n 8W 0)m cho Nava thêm au u. Không
0I i tr n ng Nava 8W a m t l3c l $ng c ng v h ng %)y.
< i Th $ng F)o, sau khi %Um quân xu6ng thung 05ng M 7ng Thanh, Nava l*nh
cho Crev c , t l*nh l3c l $ng ; F)o, huy ng m t binh I)n, g m 8 u ti:u I)n
b binh do Vô rây (Vaudrey) , ' huy, ,)n STUt l u v3c sông N m Hu, m; m t
7ng )nh lang n6i Luông Phab ng v i i*n Biên N 2. ^# m t s6 n "# ,2a
trung I)n c l p 148 chCn nh, #ch m i t i M 7ng Khoa.
Vi*c i u m t n "# l n nYm trong i .nh chi n H#ch sang F)o 0Bc %)y ,-
nh ng i u 9 i cân nh c. #a .nh chi n tr 7ng ch a $c chu(n +#. i I)n
308 , ' ,- trung +.nh m[i ng 7i hai %&)y & o d3 tr ! MCt c, mu6n a 9 o ra
nhanh , -ng, an I)n, c n 9 i t p trung l3c l $ng. N u #ch 9 t hi*n ta ng ng
ti n công ABt ra Zi tr n #a, huy ng t t , quân c ng , ng v i 9 o binh ")
không quân nh ")o 7ng Uo 9 o trong khi 308 không ,- mCt, ta 8W gCp -
kh n.
ng 2y chi n H#ch quy t #nh a 308 sang F)o ". th y ây 0) , ch ng 9 - t6t
nh t tr c hi*n .nh. S3 xu t hi*n ,2a "s I)n Up" ; Th $ng F)o 8W thu Bt
không quân ") l3c l $ng c ng #ch, o i u ki*n cho ta a 9 o ra an I)n.
: chuy:n sang " nh , c ti n ch n", c n ,- m t th7i gian H)i chu(n +#. En ti n
công #p th7i nh m ")o m t h ng xung y u ,2a #ch, bu c Nava 9 i 6i 9 -.
308 8W v a th3c hi*n nhi*m "G nghi binh chi n H#ch 0)m sai 0c s3 9 n I n ,2a
#ch, v a tiêu di*t m t b ph n sinh l3c, p tan con 7ng )nh lang n6i li n
Luông Phab ng v i i*n Biên N 2, thi t th3c chu(n +# cho tr n nh s p t i. N u
Nava t ;ng 0) ta +Z O #nh ti n công i*n Biên N 2 . y ,)ng m c thêm sai
l m. Ta 8W ,- k I ch 9 Eng #ch nh ra.
h) c quan , ' huy chi n H#ch ,5ng 8W .m , ch o i u ki*n cho n "# 0)m
nhi*m "G. ây 0) m t quy t #nh ST , m.
ng th7i v i vi*c a 308 sang Th $ng F)o, B , ' huy chi n H#ch ,5ng ra l*nh
cho tr ng I)n 148 nhanh , -ng ti n v Phông Xa L], m t 'nh ; c3c b c F)o ti p
&=p v i biên gi i Trung Hoa, , ng v i l3c l $ng "5 trang Pa Ut F)o tiêu di*t
sinh l3c #ch ") &=i 9 -ng t ai. ! 2 tr ng sb HGng tr ng I)n 148 &=i 9 -ng
Phông Xa L] $c ra t u trong k I ch nh #ch ; Tây B c.
Tuy nhiên, bi t - kh n ,2a 308 nên khi trao nhi*m "G, tôi %-i ",- th: sb HGng
l3c l $ng t m t ti:u I)n n, i I)n". Anh V ng Th a h5 1p ng 2y
quy t #nh cho , i I)n lên 7ng. ! n b ") chi n 8D 308 nhi u l n nghe
i I)n tr ;ng %-i:
"Quân l*nh nh s n". Bng 0Bc n "# xu t 9 t, 9 o #ch c p t p ")o khc H ng
L ch, n i -ng s; , ' huy i I)n. Ta bi t "# A4 -ng quân ,2a 308 ph n %)o
+# l .
Ngay chi u %&)y 26, tôi &1i i*n cho anh NguyKn Thanh ^.nh t i gCp. Anh ^.nh
0) N - , 2 nhi*m Cung c p chi n H#ch, Cc Ach công c h u c n Za tuy n.
Tôi ph@ bi n v n t t , 2 tr ng thay @i , ch nh ") vi*c a 308 sang F)o, Zi
.nh .nh t@ ch c kho )ng ,2a ta ; 9 4a tây ") 9 4a nam, r i %-i:
- B , ' huy chi n H#ch %-i v i 308 t3 Bc v h u c n, nh ng ta 9 i .m 1i
, ch : &=Bp V n "#.
nghi*m ; Th $ng F)o a xuân n m tr c, bi n truy 4ch #ch 7ng H)i )nh
m t cu c , y ua n c ABt, b t k: n "# %)o, ng 7i %)o ,- s c Zc 0) v $t lên
tr c, th y #ch 0) nh, gCp n "# + n 0) , 2 ng ph6i h$p. H1 quy t không +Z
lV c h i.
FBc %)y ta ch a bi t Vô rây quy t #nh ABt th t nhanh I)n b binh I)n -ng
H1c 9 Eng tuy n sông N m Hu v M 7ng _)i. P&)y 30 ng 1, trung I)n 102
truy 4ch #ch ; h ng %)y, t i sông N m Hu.
Thuy n, ng huy ng $c 4t, , ' 2 : ch; "5 4 tr$ chi n. B i chCt
b llg, H ng " i nhân &-i ba lô 0)m phao, H.u nhau b i qua sông theo i .nh
t ng t@ chi n u. Nba êm, 1i ng 7i v a ng i %& ' trên H1c 7ng nhai m y
% Bm & o rang 0-t H . quân + o tb 9 4a tr c quay 0i cho bi t , ' ,En , ch #ch
10 kilô Ut. T t , u b t d y. Trung I)n tr ;ng ng Sinh dXn u trung I)n
u@i theo. m ng 8 ng %&)y 31, b t #p #ch. Phân i quân + o do tham m u 9 -
i I)n Mai H u Thao , ' huy, nhanh , -ng .m 7ng v $t lên 9 4a tr c 0)m
m t ", i %Bt" kiên quy t n@ 8Bng chCn #ch 0i. M t i i Pa Ut F)o ang trên
7ng )nh quân, nghe ti ng 8Bng n@ ,5ng t i ph6i h$p.
Binh I)n Vô rây +# chia c t 0)m ôi. Vô rây n m ,Gm quân th nh t g m ti:u
I)n Tabo s6 5 ") ba i i %&Gy. Thi u Cabari (Cabari) ") i By L m e
(Ln.mbert) n m ,Gm quân th hai v i ba i i thu c ti:u I)n lê d ng s6 2 ")
m t i i %&Gy. ! Bng chi m gi m t s6 i:m cao t@ ch c ch6ng c3, hy "1ng 8W
,- y bay t i y:m h .
Ti:u I)n 18 i u trung I)n nghe ti ng 8Bng n@ 9 4a tr c, bi t quân #ch +#
chCn 0i, l p t c lao lên nh m t c n l6c. Trung I)n tr ;ng ng Sinh chia ti:u
I)n )nh hai , nh i theo hai con 7ng En , ng ti n công quân #ch. i i
, ' ,En leo 0Ut nh lba. _ ng %&)y 31, ti:u I)n t i b7 sông N m Hu v ng lCng.
Quân #ch sau khi qua sông 2y h t thuy n +c. Sông không r ng, nh ng sâu.
Chung quanh I)n %Bi i hoang. T@ quân + o i .m $c m y ng 7i dân. Bi t b
i Vi*t Nam u@i nh "x c tây" (giCc N p), m t ,G &=) ") m y ng 7i trai Ag
mang t i b6n chi n thuy n c m c. ho 4 nCng, , c chi n 8D quân + o, m t s6
c n i tr c $c u tiên qua sông bYng thuy n. Nh ng ng 7i c H ng nilông,
6ng b ng b i qua sông n c &= bu6t.
P&)y 1 ng 2, i i 395 i u ti:u I)n 9 t hi*n ông quân #ch -ng
trên hai ST i tr c mCt. i i 395 l p t c n@ 8Bng. _Bng c6i 60 ly ") 8Bng
y ,2a ta b n nh ")o gi a i .nh quân #ch.
! Bng +Z 0i trên tr n #a 8 u , Gc tên ch t ") +# th ng, o_ , y ")o r ng. <
bi t ây 0) m t ti:u I)n %&Gy lên -n +1n ; M 7ng P&Ei ABt v . 395 ti p Gc truy
4ch. n1c 7ng, i i nh liên ti p m 7i tr n l n % Z tiêu di*t ") b t s6ng
thêm I ng trên m t tr m quân #ch.
Chi u hôm sau, %&)y 2 ng 2, 9 4a tr c ti:u I)n hi*n ra m t thung 05ng 9 .
nhiêu, Nh ng thba ru ng b c thang. M t con sông % Z u6n l $n trên , nh ng
Ai H)i, 0Ba gCt. Nh ng ngôi % ) 8)n san 8 t co )ng d a xanh m t bao quanh.
N@i lên gi a thung 05ng 0) m t khu n l n ") sân bay. H1 t i N m ^ c.
B (i ta truy 4ch #ch liên Gc 8 u %&)y êm.
n1c 7ng h u nh , ' n I)n & o rang. h) hôm - Bng ")o 29 T t J=p P&1.
Th y binh linh trong n , y i , y 0i nh6n % o, ti:u I)n tr ;ng NguyKn
Li*u 9 n I n #ch chu(n +# ABt, quy t #nh ti n công luôn. )ng , Gc kh(u
trung liên ,2a ta % ")o n. Quân #ch I ng h6t o , y. B i ta ti n ")o
n, th y , kho "5 4, quân trang, l ng th3c ,En nguyên "an, ") m t b a c m
v a m i H1n ch a #p n.
Nhi u 0)ng + n trên H1n 7ng ") nh ng kho & o chu(n +# cho tr n nh Phông
Xa L] +# #ch 6t 9 . ! c ng , 4 0nh o #a ph ng ,2a + n gCp b ph n
anh NguyKn Thanh ^.nh u s6t s ng h a 8W ,- l ng th3c cho b i, ") chia
nhau i , c n i huy ng & o.
Ph n l n dân , Bng mang theo -c & o, l$n &) 0nh ")o r ng sâu. khi nghe ,-
b i Vi*t Nam t i nh N p, nhi u ng 7i mang l ng th3c quay tr; v . Anh
^.nh u@i #p anh h5 ; N m ^ c thông + o .nh .nh.
Anh h5 %& # %-i v i nhân dân mang & o ra H1c 7ng, gCp n "# ang truy
4ch 0) trao, , n b : 0i gi y biên nh n, r i b i 8W thanh I n sau. Có ng 7i
mang , l$n t r ng sâu ra. Nhi u gia .nh , ' ,- -c. Dân công ta , ng nhân
dân F)o xay &= & o. L ng th3c huy ng $c không thi u nh ng do b iv n
ng không ng ng, nên nhi u b a , ' n & o rang thay c m.
T6i %&)y 29 T t, trung I)n 86 ti p Gc truy 4ch. Nba êm, trên 7ng i N m
P&), gCp m t con su6i, P&1c D ng ") H ng C quy t #nh cho ti:u I)n %& '
0i -n giao th a. Không ai bi t , 4nh ; n i ây 8W diKn ra tr n nh l n nh t trên
7ng truy 4ch.
_ ng hôm sau, %&)y 3 ng 2, , c chi n 8D i i 395 v a th c gi c . m t In
r t ông quân #ch x c ")o n i AB quân. > 1i ng 7i v i x6c ba lô, c m 8Bng chi n
u. M t tr n tao ng chi n. Ti ng 8Bng n@ kh p n i. i i xông lên m t ST
i chi m #a th cao nh #ch. Nh ng ,)ng ti n lên ,)ng th y ông quân #ch.
Sau giây 9 Bt +)ng I)ng, #ch H ng i liên ") KZ ch6ng c3. L3c l $ng ta r t
Zng. Trung I)n 9 - P&1c D ng tr3c ti p , ' huy 8Bng c6 l y:m h cho b i
Gi a 0Bc -, ti ng 8Bng c6i 82, r i ti ng 8Bng y ,2a ta n@ ran. Nh ng i i i
v $t xa yêu c u ra cho i I)n 0Bc u. Nhân 0Bc #ch hoang mang, trung I)n
148 , ng b i Pa Ut F)o nhanh , -ng &=i 9 -ng Bun T y, Bun Nba tr3c
ti p e H1a 'nh ly Phông Xa L].
P ) O &= N p Rô be Ghilanh (Robert Guillain) trong t p "K t Bc nh ng o
t ;ng" nh n LUt - 0): "m t cu n , y vi*t H ST i n, xuyên qua r ng r m,
v $t trên s c b t c m t i quân %)o", "MCt tr n F)o ST 0) m t , i b m, b m
, n h t ngu n sinh l3c ,2a , c mCt tr n c: ng bYng, tl ng ") , Trung F)o
,5ng u 9 i ABt b t quân : %Um cho , i "chi n tr 7ng +# e H1a 0) M 7ng _)i
") Luông Phab ng”.
Hoa ban b t u n; tr ng , c s 7n %Bi: Nh ng chi c xe v n i, xe th ch t nCng
+ nh H)y, , c lam, ao, m t... ") r t nhi u nh ng 0 th t h u ph ng, t nh ng
ph ng tr7i xa: BYc Kinh, ^.nh Nh Vng, > c T Khua. . . nh c nh; , Bng tôi
Xuân J=p P&1 ang t i g n. Th , Bc t t ,2a ^ c gbi t i mCt tr n.
" Quân ") dân ta nh t A4 k t I)n,
\ ng chi n ki n qu6c nh t inh I)n I)n )nh công
Ea +.nh d n , 2 th gi i p Nam, B c, Tây, ông,
m i, ng l$i ,)ng m i, )nh công ,)ng nhi u”.
Su6t êm 29 T t, tôi vXn ti p Gc theo HQi vi*c Uo 9 o ra. ! c n "# Uo 9 o
9 i + o , o lên t ng gi7. Công c Uo 9 o $c coi nh nhi*m "G chi n u.
Tôi thu c nh ng tên: d6c B(y t7i, v3c sâu V 7n chu6i, Su6i Ng3a, d6c Cây
,Gt, cba r ng ^ n T6, cba r ng P) Nham. . . V $t an I)n qua m[i #a danh %)y
coi nh l p $c m t chi n công. G n 8 ng, , c n "# Uo 9 o + o , o I)n
)nh nhi*m "G. Th3c ra, , c kh(u 9 o m i $c a ra cba r ng, cây s6 62 trên
7ng 41, 9 i t i m ng 3 T t m i v t i "# A4 AB quân. Nh ng ây 0) n i an
l$i to l n.
Tôi sang 0n ng , 4 Vi Quc Thanh , Bc t t I)n C6 v n quân s3 Trung Qu6c ".
s3 nghi*p ng chi n ,2a nhân dân Vi*t Nam 9 i ti p Gc n m t , i t t ; ngay
mCt tr n, xa T@ qu6c, xa gia .nh, ") + o tin th ng l$i trên , c chi n tr 7ng. ng
, 4 Vi vui "g, Bc m ng n m m i , ng nh ng th ng l$i m i ,2a quân ") dân ta.
ng , 4 cho bi t: sau khi $c phân 4ch AQv ch[ nh ch[ y u ,2a #ch ") ta,
, c c6 v n u nh t A4 v i , 2 tr ng thay @i ph ng châm chi n H#ch. > 1i
ng 7i u bi:u # quy t tâm ng cam c ng kh@, em h t A4 tu* ") n ng l3c &=Bp
b i Vi*t Nam &=)nh I)n th ng. ng , 4 %& # Quân 2y Trung ng ")
B T@ng tham m u Quân &=i 9 -ng nhân n Trung Qu6c gbi sang g p nh ng )i
li*u t@ng k t kinh nghi*m chi n u m i nh t ; Tri u Tiên, nh t 0) kinh nghi*m
xây d ng tr n #a ") chi n u 7ng h m, k: , cu6n 8 ch Th $ng Cam FDnh, :
b i Vi*t Nam tham o.
I)n i bi:u ng +)o ng 7i < i, ng 7i Mông, ng 7i Dao... do ng , 4 Lò
V n c dXn u, t i , Bc t t B , ' huy MCt tr n ") b i, %-i v i , Bng tôi
quy t tâm ,2a nhân dân , c dân t c Tây B c 8W ng lên 8 t , nh , ng b i tiêu
di*t giCc.
Trên , c chi n tr 7ng, b i ta ang ; th th ng nh , gtre. Tr n nh quy t
#nh ,En ch a diKn ra, nh ng tôi , m th y trong m y %&)y qua, nh ng diKn bi n
ang nhanh , -ng i ")o ST? o. Ngay sau khi #ch v a % y H xu6ng i*n
Biên N 2, m t t7 + o < Gy i:n, t7 Expressen, 9 Zng v n ^ o v .nh .nh chi n
tranh ông D ng. ^ c A l7i:
"Cu c chi n tranh ; Vi*t Nam 0) do N p gây ra. Nhân dân Vi*t Nam 9 i c m "5
4 chi n u 7, 8 n m nay ch6ng gxâm l $c... N u Chính 9 2 N p ABt $c
+)i 1c trong cu c chi n tranh m y n m nay, mu6n i n .nh chi n ; Vi*t Nam
bYng , ch th ng l $ng ") &=i quy t v n theo l6i Ea +.nh . nhân dân ")
! 4nh 9 2 Vi*t Nam dân , 2 c ng Ea san 8)ng ti p nh n O ki n -". ây không
, ' 0) l7i p , 4nh A# hay %&I i giao. ^ c 0Bc %)o ,5ng mong mu6n Ea +.nh.
Ng 7i không +Z lV m t c h i %)o ,- th: em 0i Ea +.nh. H„ ! 4 Minh 0) m t
% ) th ng l $ng ,- nguyên t c, ") bi t i u. Ng 7i không bao gi7 Ei Zi ; 6i
ph ng , i ) dân t c .nh ch a th: ,- ngay. Ng 7i ch p nh n s3 ch7 $i.
Nh ng g #ch ch a h p 0i. ! l n %)y ,5ng v y.
! ' ,En nba ng n a, %&I i tr ;ng b6n n c Liên Xô, Anh, > ?, N p 8W gCp
nhau ; B c Lanh : ra thông + o cu c 1p +)n v v n "l p 0i I) +.nh ; ông
D ng" i Gi nev ")o ng T t i. Có th: ng 7i N p Ct ] "1ng ")o k
I ch Nava. H1 mu6n ng i ")o +)n th ng l $ng trên th nh. (Sau %)y, , Bng
ta m i bi t , 4nh Nava yêu c u ! 4nh 9 2 N p , ' Ct v n th ng l $ng
khi &=)nh $c m t th ng l$i quy t #nh trong chi n tranh ông D ng). M i
%&)y hôm tr c, it ng > ? Ô anien (O Daniel),I ng 7i co Ach nhi*m ôn
6c &=m 8 t vi*n th3c hi*n k I ch Nava, tr3c ti p lên i*n Biên N 2 ki:m tra,
%&Z O )i 0Eng v t@ ch c 9 Eng ng3 ; ây. > ? tr; )nh tr; %& i l n nh t
cho cu c u tranh &=)nh c l p th6ng nh t ,2a ta... Tôi b[ng th y c n ,- ngay
m t , i &. - ; i*n Biên N 2...
Tôi &1i dây %-i cho B t l*nh N o binh. Sau khi , Bc t t n "#, tôi Zi v .nh
.nh s n 9 o. ng , 4 )o V n Tr 7ng, quy n t l*nh tr ;ng, + o , o cv i
l3a 9 o ST nCng n , , c kh(u is n9 o u ")o "# A4, ") b6 A4 xong
nh ng tr n #a &= : nh 0c h ng quân #ch khi 9 t Za. Tôi Zi ti p:
- Có #nh 0)m &. : , )o m ng n m m i không ?
N m Hu d n d p bay v .
Nba êm v 8 ng %&)y m6ng 5 T t, tôi t s; , ' huy i th m 9 o binh. ây 0)
cu c xu t )nh u n m ,2a tôi.
Tr7i t6i en. S ng &= 9 2 kh p r ng %Bi. ! n b ,2a i I)n 351 t p h$p ven
m t ST i, .nh nh ch7 $i t lâu. > 1i ng 7i v[ tay hoan hô quên , gi +4
m t. Tôi % .n anh em ng i trong +-ng êm, r i %-i :
- Trong khi , c ng , 4 chuy:n 9 o ra . n "# + n ti n n g n sông Mê
Công, nh tan 17 i i #ch. Bây gi7 , c ng , 4 ,En th c m c không?
> 1i ng 7i vui "gc 7i . Tôi , Bc m ng n m m i, r i %-i chuy*n v i anh em t i
khi tr7i 8 ng. Hai , n b l3u 9 o ") cao 9 o ng lên h a an 8W 0)m công s3
th t v ng ch c, ") quy t tâm &=)nh th ng l$i ngay trong tr n nh u tiên. C5ng
%&)y m ng 5 T t, B , ' huy chi n H#ch tri*u t p h i %& # , n b ; M 7ng Ph ng
ST n tri*t ph ng châm c chi n m i ") ti n )nh công c chu(n +# chi n u.
h ng tr7i i*n Biên N 2 v ng h/n ti ng y bay.
H u h t l3c l $ng không quân v n i ") m t ph n không quân chi n u +# Bt
sang Th $ng F)o.
Cu c 1p u Xuân thi u mCt i I)n 308 ang trên 7ng truy 4ch #ch. Tôi
thay mCt T@ng quân 2y , Bc T t I)n quân:
- “Sang n m m i thu nhi u th ng l$i m i", ") bi:u d ng nh ng n "# Uo
9 o ra an I)n. Tôi thông + o v i h i %& #, Trung ng ") ^ c phê chu(n , 2
tr ng c chi n m i ,2a ng 2y chi n H#ch, h u ph ng 8W d6c s c chi vi*n cho
ti n tuy n t i khi &=)nh I)n th ng.
Tin chi n th ng trên , c chi n tr 7ng Th $ng F)o, Trung F)o, F)o, Tây
Nguyên, trung du, ng bYng B c B ") Nam B mang 0i s3 ph n kh;i cho
#ch.
^)i I n ,5 v so 8 nh l3c l $ng 0i xu t hi*n: m t l n n a, ta không ,- u th
binh l3c tr c g #ch.
Ngay v s6 l $ng b binh n thu n, ta ,5ng không h n #ch bao nhiêu, thông
th 7ng, 9 4a ti n công 9 i ,- l3c l $ng t 5 l n tr; lên ông h n 9 4a 9 Eng
ng3. H u h t các n "# , 2 l3c ,2a ta $c tung ra chi n tr 7ng. FBc %)y, ta
, ' còn : 0i 1 trung I)n ,2a 304 : + o v* h u ph ng chi n H#ch ") khu c n
c . ! Bng ta vXn ; ")o th y u nh nh.
Tuy nhiên, l$i th ,2a ta ; i*n Biên N 2 AQ: Ta , 2 ng ti n công, #ch +#
ng 9 Eng ng3; ta 0) l3c l $ng bao vây, #ch 0) l3c l $ng +# bao vây. L$i th %)y
cho 9 Up ta t3 quy t #nh: nh hoCc không nh, l3a , 1n #a i:m, th7i gian m;
cu c ti n công. nh hay không nh, u ,- l$i cho ta. N u .m gi nh ng l3c
l $ng c ng , 2 y u ,2a #ch m t th7i gian H)i ; i*n Biên N 2 cho , c chi n
tr 7ng tiêu di*t #ch, . ta &=)nh $c m t th ng l$i l n trong ông Xuân %)y.
T p I)n c i:m i*n Biên N 2 g m ba phân khu y:m h lXn nhau. M[i c i:m
u ,- n ng 9 Eng ng3 c l p. Nhi u c i:m $c t@ ch c 0i )nh ,Gm c
i:m, &1i 0) "trung tâm ng theo ki:u ph c p", ,- l3c l $ng c ng, Za
l3c ,2a .nh, h* th6ng công s3 v ng ch c, chung quanh 0) )o giao thông ") )ng
A)o dây Up gai, n ng 9 Eng ng3 nh. M[i m t phân khu g m nhi u
trung tâm ng kiên c6 nh v y. M[i trung tâm ng, ,5ng nh I)n b
t p I)n c i:m, u ,- h* th6ng công s3 nYm , .m d i mCt t, h* th6ng công
s3 9 G ( )ng A)o, + i dây Up gai, + i .n), h* th6ng Za l3c r t nh.
Phân khu trung tâm 0) b ph n quan A1ng nh t, t p trung hai ph n ba l3c l $ng
,2a #ch (8 ti:u I)n, g m 5 ti:u I)n chi m -ng ") 3 ti:u I)n c ng), ,-
nhi u trung tâm ng y:m tr$ l n cho nhau, bao +1c l y c7 quan ch' huy, , c
c nc Za l3c ") c n c h u c n, ng th7i + o v* sân bay. N 4a ông phân khu
,- , m t h* th6ng cao i:m r t l$i i, Cc bi*t 0) nh ng %&1n i A1, C1, D1
E1. Nh ng cao i:m %)y gi vai AE A1ng y u trong vi*c + o v* phân khu.
9 4a b c, ,- phân khu b c, g m , c trung tâm ng: i c l p, ^ n \Uo.
i c l p ,- nhi*m "G n ng 9 4a b c, ng n chCn con 7ng t Lai Châu v
i*n Biên N 2. Trung tâm ng Him Lam, tuy thu c khu trung tâm, nh ng
cung v i , c "# A4 i c l p, ^ n \Uo 0) nh ng "# A4 %&I i vi t xu t nh t ,2a
#ch, n ng 9 4a ông b c, ng n chCn cu c ti n công ,2a quân ta t h ng Tu n
J=o ")o. 9 4a nam, 0) phân khu nam, ,En &1i 0) phân khu H ng !Bm, có nhi*m
"G ng n chCn quân ta ti n công t 9 4a nam lên, ng th7i gi 7ng liên 0c v i
Th $ng F)o.
Za l3c 9 o binh $c b6 A4 )nh hai c n c : m t ; M 7ng Thanh, m t ; H ng
!Bm, ,- th: y:m tr$ lXn cho nhau, ") cho t t , , c c i:m c m i khi +# ti n
công. P&I)i Za l3c chung ,2a t p I)n c i:m, m[i tr ng tâm ng ,En ,-
Za l3c riêng, bao gom nhi u 8Bng c6i , c cV, 8Bng phun lba, ") , c 0I i 8Bng b n
th/ng b6 A4 )nh h* th6ng v a t3 + o v*, v a y:m h cho nh ng c i:m chung
quanh.
i*n Biên N 2 ,- hai sân bay. Sân bay chinh ; M 7ng Thanh, ") sân bay- d3 +# ;
H ng !Bm, n6i li n v i ) N i, i N Eng bYng m t c u )ng không, trung +.nh
m[i %&)y ,- g n 100 l n chi n y bay v n i ti p t I ng 200 - 300 t n )ng,
") H I ng 100 - 150 t n.
Cu c chi n u ; i*n Biên N 2 8W i*n ra trên , #a .nh i %Bi ") ng bYng.
Nh ng c i:m nYm trên H y i 9 4a ông, o )nh b c +.nh phong chc ch;
#a bao vây ") ti n công, chu(n +# h u c n chi n H#ch. L y vi*n xây d3ng tr n #a
9 o 0)m chu(n v th7i gian khi %)o 9 o chi m 0Dnh , c tr n #a bân, coi nh
công c chu(n +# c + n I)n )nh. B c 2, tiêu di*t , c trung tâm ng ;
%&I i vi, th t chCt tr n #a ti n công ") bao vây, thu ap 9 m vi chi m -ng, tiêu
hao, tiêu di*t t ng b ph n quân #ch, kh6ng ch sân bay, n ch i t i tri*t h/n
ngu n ti p t ") ti p vi*n ,2a t p I)n c i:m. B c 3, khi i u ki*n , 4n
mu i, chuy:n sang t@ng công 4ch tiêu di*t I)n b quân #ch ; i*n Biên N 2.
: ti n )nh công c chu(n +#, ng 2y ra m t s6 công vi*c 9 i th3c hi*n
ngay:
- T@ ch c 7ng c ng cho l3u 9 o.
- T@ ch c tr n #a l3u 9 o th t kiên c6.
- Xây d3ng tr n #a ti n công ") bao vây.
- Chu(n +# s c Zc cho b i, quân s6 chi n u, chi n thu t, k thu t (nh t 0)
xây d3ng tr n #a ") hi*p ng b 9 o).
- Chu(n +# công c cung c p.
> 1i công c chu(n +# c n h t s c gi +4 m t, Anh #ch gây , n tr;, ") o th b t
ng7 khi chi n H#ch m; )n. Tr c m t, 9 i t@ ch c , c ch6t + o v* khu v3c AB
quân th t v ng ch c, 9 Eng #ch nh ra. Qua cu c 1p, tôi m i bi t không
9 i 1i ng 7i u th c mâc khi $c l*nh Uo 9 o ra. Có nh ng ng 7i th; 9 )o
% a % Qm nh c t $c & nh nCng, ". nh n th y nh ng - kh n ) .nh ch a
bi t &=i quy t ra sao.
> 1i ng 7i u th3c s3 ph n kh;i sau khi nghe ph@ bi n ph ng n c chi n m i.
! Bng tôi , ng nhau liên hoan , )o m ng Xuân m i. I)n v n công T@ng ,Gc
Chinh A# ") I)n v n công v a i d3 i h i Liên hoan Thanh niên ") Sinh viên
% .n t n m t chi n tr 7ng, i u - theo tôi ,5ng r t ,- O %& Da, ". %- g$i cho .nh
nhiKu suy %& D. HK ,- th7i gian, tôi 0i lên 'nh %Bi, H ng 6ng % Em quan 8 t tr n
#a, , m th y nh .nh ang $c ; chi n )o, bên , n b ") chi n 8D.
C quan tham m u, , 4nh A# ,5ng G t p quanh ây.
Nh ng H y 0n, i l$p ,Z tranh, nYm Ai H1c theo con su6i. ^ o v* cho s; , ' huy
vXn , ' ,- m t l3c l $ng , nh v* % Z. Anh em Aco lên nh ng cây cao quan 8 t t
xa ng 7i ra ")o. ! c chuyên gia + n l n u sang ta u nh n LUt 0) ; Vi*t Nam
g #nh ,- nh ng ph ng ti*n ") "5 4 hi*n i, nh ng công c + o v* nh ng c
quan u % o ,2a ta ST s 8)i. : + o m an I)n ; h u ph ng ,5ng nh mCt
tr n , 2 y u vXn 0) % u 4n d i n cây r ng, ") d3a ")o dân. ng 2y MCt tr n
, ng , c , n b 0nh o chia nhau i , c n i LBc ti n công c chu(n +#.
T tr c T t, anh Lê Quang o, ,Gc tr ;ng !Gc Tuyên hu n, xu6ng 308, anh
NguyKn Thanh ^.nh, 9 - , 2 nhi*m cung c p ti n ph ng, sang chi n tr 7ng
Th $ng F)o. Anh Lê Liêm xu6ng , c n "# theo HQi vi*c ph@ bi n , 2 tr ng
" nh ch c ti n ch c". Anh I)ng V n < i , ng m t s6 , n b tham m u, 9 o
binh, công binh i H1c , c H y %Bi Pú H ng > co, Pú <) C1 .m 7ng c ng
9 o ") tr n #a 9 o.
! Bng ta nh n th y không th: ti p Gc Uo nh ng kh(u 9 o nCng hai t n lên
%Bi bYng tay, ") b6 A4 tr n #a 9 o trên nh ng #a .nh tr6ng Ai trong m t tr n
nh H)i %&)y. C n 9 i ,- 7ng cho xe Uo 9 o ")o tr n #a; tr n #a 9 o 9 i
$c c u ABc v ng ch c, 2 s c , #u 3ng nh ng tr n oanh 4ch ,2a y bay ")
9 o binh n u ch/ng may +# l . F)m $c i u %)y không dK H)ng. T p I)n c
i:m nam trong m t 0Eng , o, chung quanh 0) %Bi cao trên d i 1.000 Ut.
Nh ng %&1n %Bi l n kh6ng ch $c sân bay M 7ng Thanh u ; , ch xa t 10
trung I)n 675 $c huy ng ")o nhi*m "G 0)m 7ng c ng 9 o. i I)n
tr ;ng 312 Lê <A1ng T n dXn u n "# m; l6i ti n ")o r ng sâu nh n ,1c d u,
") b@ nh ng % t cu6n u tiên. Công binh 9 i 0)m nh ng cây c u v $t su6i ,-
s c , #u 3ng 10 t n, + o m cho xe qua 0i trong a m a 05. Nhi u v n %y
sinh. Có nh ng ch[ ngoCt theo yêu c u ,2a 9 o binh 9 i m; r ng 12 Ut, nh ng
m i 4nh m; r ng 6 Ut . )nh " i cao t i 20 Ut! M t l n, tôi $c + o , o:
m t tuy n 7ng s p I)n )nh . gCp H y %Bi nYm ch n ngang! Anh I)ng
V n < i 9 i t i t n n i tr3c ti p &=i quy t nh ng v n %)y.
Vi*t .m tr n #a cho 9 o cao L ,5ng gCp - kh n. ! ' huy trung I)n cao L
+ o , o: trên nh ng #a .nh hi*n i, n u c n c ")o +)i 1c ; % ) tr 7ng, . ,'
t $c m t trong m i u ki*n 9 i ,- : thi t l p m t tr n #a 9 o cao L , 0):
"không g n 7ng dây cao th qu6c gia". Tôi %-i: " Bng 0) , c ng , 4 ,-
- kh n, nh ng ,5ng ng l* thu c I)n I)n ")o nh ng quy t c 1c ; % )
tr 7ng. N i c6 g ng 9 t huy tinh th n 8 ng o ,2a quân i nhân dân, ,2a 9 o
binh , ch ng Vi*t Nam".
! ' sau h n hai , Gc %&)y lao ng kh(n tr ng, , 8 u tuy n 7ng c ng
9 o, H)i 70 kilô Ut, I)n )nh. Khi tr n i*n Biên N 2 k t Bc, I)n binh
i qua nh ng con 7ng %)y v Ai t p trung, nh n LUt: "Riêng v i vi*c 0)m
$c nh ng AGc 7ng %)y, , c ông ,5ng 2 th ng , Bng tôi r i !".
Vi*c xây d3ng , c h m 9 o t6n nhiKu công s c. H m 9 o nYm sâu trong
0Eng %Bi, ,- công s3 bân, công s3 (n n p riêng, 2 r ng : 9 o 2 thao c dK
H)ng khi chi n u. N p h m H)y trên 3 Ut, g m nhi u l p g[, t, xen v i
d3ng tr n #a bao vây ") ti n công ,- 4nh quy t #nh. Công vi*c %)y r t m i g.
Tr n #a chi n )o ,2a ta không ,- v t ch ng %& i + o v*, nh dây Up gai, + i
.n, nh ng %- 9 i + o m i u ki*n cho , c I t ng chi n u, ,5ng nh 1i
sinh I t +.nh th 7ng ") lâu H)i ,2a b i. Nó không , ' &=Bp cho b i ti p c n
, c "# A4 #ch d i bom n, , ban êm ") ban %&)y, ) ,En 0) n i c ng
9 o, v n chuy:n th ng binh. Nó 0) , m t h* th6ng h m, )o l n, % Z ph c p
v a mang 4nh ti n công, v a mang 4nh 9 Eng ng3, Cc bi*t 0) ,- chi u H)i ,
tr m kilô Ut. Trong $t u, , Bng ta xây d3ng m t 7ng )o AGc chung quanh
, nh ng M 7ng Thanh) ") 7ng )o ti p c n nh ng trung tâm ng + o
v* t p I)n c i:m ; 9 4a b c.
! c c6 v n Trung Qu6c gi i thi*u v i , Bng ta kinh nghi*m ,2a + n trong chi n
H#ch I)i i. < i ây, &=i 9 -ng quân )o nh ng 7ng )o cho 9 o ") Ô
tô v n ng d i nh ng tr n oanh 4ch ,2a #ch. ! c ng , 4 ,5ng % c n kinh
nghi*m chi n u 7ng h m ; Tri u Tiên. Quân , 4 nguy*n Tr ng Qu6c ") quân
i Tri u Tiên ki n thi t nh ng 7ng h m trong 0Eng %Bi tuy*t 6i an I)n
trong nh ng tr n u 9 o v i #ch.
Anh < i t@ ch c cho m t n "# công binh )o th3c nghi*m trên , nh ng g n
s; , ' huy M 7ng Ph ng : ABt kinh nghi*m. Tôi , ng ng , 4 C6 v n Mai Gia
Sinh tr3c ti p theo HQi vi*c )o tr n #a chi n )o ,2a m t ti:u i theo nh ng yêu
cau B , ' huy MCt A)n ra. Sau -, Ban tham m u MCt tr n ra , ' #h ng
dXn cho , c n "# 4ch th c tiêu chu(n , n 0I i h m, )o ") n ng su t kh6i
l $ng t )o trong m t %&)y.
C quan tham m u mCt tr n cb , n b xu6ng , c i I)n : , ' o xây d3ng
tr n #a.
Ch ng 6
THsI gian u, vi*c xây d3ng công A.nh 9 Eng ng3 ; i*n Biên N 2 do i i
công binh ,2a binh I)n không v n s6 2 , #u Ach nhi*m. Công vi*c , 2 y u ,2a
linh công binh 0) sba ch a 7ng b ng sân bay ") b c cây c u g[ qua sông N m
R m n6i li n sân bay v i 0)ng M 7ng Thanh ") 7ng 41. N m %&)y sau khi
quân N p % y H , chi n akôta u tiên , nh xu6ng sân bay. Nh ng ti:u I)n
H t3 xây d3ng công s3 9 Eng 2 +#t con 7ng 9 4a b c, tb Lai Châu xu6ng,
Up gai, 510 t n ghi 0t cho sân bay , 4nh ; M 7ng Thanh ") sân bay d3 +# ;
H ng !Bm, 44 t n c u ki*n xây d3ng m t chi c c u Bailey, 70 t n g m 5 chi n xe
2i t, 4,5 t n Up, 130 kh6i g[ ") 30.767 Ai .n , c 0I i. Theo Xuy la, s6 v t
li*u %)y , ' 2 cho tr n #a phân khu trung tâm, trung tâm truy n tin ") 9 Eng X
quang trong b*nh vi*n d i 0Eng t, s6 ,En 0i 9 i do , c n "# t3 xoay x;
bYng , ch thu th p i ch[ ! T p I)n c i:m .nh )nh v i ba phân khu: phân
khu trung tâm, phân khu b c, ") phân khu nam.
Phân khu trung tâm nYm chung quanh sân bay M 7ng Thanh, co n m trung tâm
ng: Huy & Ut (Huguettc g m m t s6 c i:m nYm ; tây sân bay, h u %& n
sông N m R m; Clô in (Claudine), g m nh ng c i:m nYm ; nam sân bay, h u
%& n sông N m R m; êlian (Uliane), g m nh ng c i:m ; 9 4a ông phân khu
trung tâm, %& n sông N m R m; ô =%4ch (Dominique), g m nh ng c i:m ;
ông sân bay, %& n sông N m R m; ") ê9Ueviê (Epervier), c quan s; , ' huy
t p I)n c i:m.
Hai ph n ba quân #ch , ng v i trên 30 c i:m liên k t v i nhau )nh m t kh6i
r n ch c quanh sân bay ") H y i ; 9 4a ông , nh ng. ây 8W 0) n i quy t
#nh )nh + i ,2a tr n nh.
M t trung tâm ng không nYm trong phân khu tr ng tâm nh ng 0i g n li n
v i %- 0) Bêat tix (^Uatrice), g m nh ng c i:m ; bYc phân khu 2,5 kilô Ut, ,-
nhi*m "G ng n chCn quân ta t Tu n J=o ti n ")o theo 7ng 41.
: + o v* cho phân khu trung tâm t xa ; h ng bâc trên con 7ng tb Lai Châu
v , ,- phân khu bâe, g m hai trung tâm ng: Gab rien i urielle), nYm , ch
xa phân khu trung tâm 4 kilô Ut, ") An n Mai (An nc Marie), nYm g n sân bay
M 7ng Thanh.
: + o. v* phân khu trung tâm ; 9 4a nam ,- phân khu Idaben (Isabelle) nYm
, ch phân khu trung tâm 5 kilô Ut trên con 7ng sang Th $ng F)o. Idaben v i
trên hai %&)n quân ") m t sân bay , ng v i phân khu trung tâm M 7ng Thanh co
th: ng c u, chi vi*n cho nhau bYng Za l3c ") b binh khi +# ti n công.B , '
huy N p a t i sân bay M 7ng Thanh 6 y bay trinh 8 t ") m t phi i y
bay %Um bom - tiêm 4ch, do thi u Ghêranh (Jacques JTUrin) , ' huy. Quân
N p xây d3ng nh ng n i AB (n cho y bay khi không 0)m nhi*m "G.
u ng M 7i hai, 7 ! t th y c n 9 i ,- nh ng xe t ng ng % a cho i*n
Biên N 2, 10 trong s6 18 thi c M.24 Chaffec ,2a Hoa \] m i vi*n tr$, $c
chuy:n t i i*n Biên N 2 bYng m t c u )ng không Cc bi*t g m n m chi n y
bay C.47 ") hai y bay v n i Bristol ,2a Anh.
MCc H bi t ta không ,- y bay, nh ng thi u Vôn (Vaughn), c6 v n > ? ; t p
I)n c i:m, khuyên s ! t nên yêu c u ) N i chuy:n cho .nh lI i A1ng
liên cao L 12,7 ly b6n %Eng; anh ta %-i .nh ch ng ki n nh ng kh(u 8Bng %)y
bi n nh ng $t ti n công ,2a quân #ch )nh nh ng nh "Gn trên chi n tr 7ng
Tri u Tiên. h) 7 ! t $c p ng.
ˆ t i 0Bc nên i:m di*n nh ng nhân v t ") nh ng n "# liên quan tr3c ti p n
s3 )nh + i ; i*n Biên N 2.
Nhi u ng 7i trong c quan , ' huy N p ; ông D ng &1i i*n Biên N 2 0)
"tr n nh ,2a T@ng , ' huy" (la bataillc du JU%Uchef). Bng 0) không ,- Nava
. không ,- vi*c a quân lên Tây B c trong ông Xuân 1953-1954. Nava ,5ng
t3 nh n 0) c &= con % 4m i*n Biên N 2 ") .nh , #u Ach nhi*m v %-. Do -,
1i quy t #nh l n ; i*n Biên N 2 u thu c quy n t@ng , ' huy. Theo + o
Time, m t quan ch c cao c p ; Oasinht n nh &= "Nava 0) m t ng 7i can m,
kiên quy t ") gi u t ;ng t $ng. ông ta bi t ngh nghi*p cba .nh, ,- + n 0Dnh
quân s3 ") , 4nh A# ng nh t... ông ta ng u m t 4p m i có "gnh xu t s c".
Cônhi 0) ng 7i tr3c ti p v i tr n nh. Cônhi 0Bc u không n )nh cu c )nh
binh Castor, sau - 0i r t ng .nh v i vi*c .xây 3ng ; ây m t t p I)n c
i:m "ki:u P) _ n" : &=)nh chi n th ng. L3c l $ng ; i*n Biên N 2, tr ba ti:u
I)n ; Lai Châu chuy:n v , ul yt ng bYng B c B . Cônhi 0)m t t ,
nh ng &. ,- th: 0)m $c cho canh + c %)y.
T ng Gin 0) ng 7i ch' huy t p I)n c i:m P) _ n ") nh chi m i*n Biên
N 2 nh ng không ,- vai AE &. l n trong tr n nh. ông ta khôn ngoan vi*n 0O
do .nh 0) 8D quan H không 4ch h$p v i nhi*m "G : s m ABt Zi sân kh u.
M t s6 ng 7i $c g$i O m ng A1ng Ach %)y t ch6i, ". không mu6n s3
nghi*p ,2a .nh 8W tiêu ma, Cu6i , ng, , Cônhi ") Nava th6ng nh t , 1n 7
! t. Sau cu c chi n, qua l7i khai ,2a binh ,5ng nh qua 8 ch + o ph ng Tây,
, Bng ta ,- i u ki*n hi:u thêm v nh ng nhân v t , 2 ch6t ,2a t p I)n c i:m.
7 ! t (Christian Maric Ferdinand de la Croix de Castries), , ' huy tr ;ng, 52
tu@i, $c bi t n trong quân viKn chinh ". ngu n g6c STO t c c2a .nh ") 0Eng
d5ng , m. 7 ! t tham gia nhi u tr n nh ; N p, c, Ý, ") ông D ng.
< ng 4 n m 1940, v i 60 binh 04nh, 7 ! t c m c3 su6t ba %&)y v i m t ti:u
I)n quân c ") , ' , #u tr; )nh binh khi +# th ng ") b n h t n. 7
! t ba l n tr6n Zi Ai giam, ") )nh công l n cu6i bYng , ch , ng v i hai m i
8D quan ch )o m t 7ng h m. 7 ! t v $t m t chCng 7ng H)i y khó
kh n t c tr; v N p r i n v i l3c l $ng kh ng chi n N p ; B c Phi.
Riêng v i nh ng )nh 4ch %)y 7 ! t 2 x ng ng $c l3a , 1n 0)m ng 7i
, ' huy m t công A.nh 9 Eng ng3 quan A1ng. 7 F t 7 < txinhi , ' #nh 7
! t sang ông D ng l n th hai, ") trao nhi*m "G , ' huy Khu Nam ng bYng
B c B . Nava bi t 7 ! t tr c - hai m i n m ; t p I)n quân 1, khi 7
! t ,En 0) 8D quan h u c n, ") sau - 0) i i tr ;ng trong binh I)n thi t &=p
Ma r6c th ba (3c Spahis Marocain) ,2a Nava trong chi n H#ch Alsace.
Có ng 7i Zi Nava ". sao 0i trao quy n , ' huy i*n Biên N 2 ng 0W 9 i 0)
m t viên t ng, cho m t i ? Nava A l7i: , tôi lXn Cônhi u không trông lon
) LUt ng 7i nên ,5ng ch/ng 8 ng + i &. lâm m y ngôi sao c p t ng. Tôi kh/ng
#nh: trong s6 , c , ' huy $c l3a , 1n, không ai ,- th: 0)m &=Zi h n 7 ! t ?".
M t nhân v t th hai gi vai AE quan A1ng i t p I)n c i:m 0) L ngg le. Sau
cu n chi n, nhi u ng 7i %-i L ngg le m i th3c s3 0) ng 7i , ' huy ; i*n Biên
N 2, tuy v ch c "G, ông ta , ' 0) 9 - ,2a 7 ! t.
L ngg le $c coi 0) H5ng , m ") quy t I n trong , ' huy, , ng v i binh
I)n không v n s6 2 ,2a .nh % y H xu6ng i*n Biên N 2. Hai nhân v t %)y
u 0) nh ng 8D quan chuyên nghi*p i:n .nh trong quân i N p, nh ng 0i
,- nh ng xu t x ") , 4nh Ai ng $c nhau.
s ! t thu c m t HEng 1 ,- ST A.nh binh nghi*p lâu 7i, ông cha nhi u
ng 7i 0)m t ng, ,- ng 7i 0)m t i th6ng ch , b tr ;ng i quân. L ngg le , ' 0)
m t ng 7i dân ,2a x Br tanh (Bretagne) %& co %)n ; mi n tây n c N p.
Nh ng 7 ! t 0i xu t thân t m t 04nh ky binh th3c G, sau - $c a i )o
o )nh 8D quan L ngg le Ai 0i, 0) m t 8D quan $c )o o c + n t u i
tr 7ng quân s3 Saint Cyr n@i ti ng. 7 ! t luôn luôn Z ra % a % )ng, 0#ch thi*p,
s6ng , ch bi*t v i c p d i. L ngg le 4nh s6ng cô c, %-i n ng ,Gc cYn, hay
, u 'nh, nh ng 0i r t g n +- v i binh 04nh.
Bigia (Marcel Mauricc Bigeard), , ' huy ti:u I)n H thu c #a s6 6, ,- 0W 0) nhân
v t tiêu bi:u nh t ,2a t p I)n c i:m i*n Biên N 2. Bigia n@i ti ng 0) m t viên
, ' huy b t A#, hay , i khi c p trên ra m*nh l*nh không h$p O .nh, nh ng 0i bi t
ng 9 - khi gCp - kh n trong chi n u. Bigia th 7ng %-i v i binh linh:
" y t p % .n th/ng ")o , i ch t. Ng 7i ta sinh ra anh : ) ch t. y i nn i
, i ch t ang ch7l. Nhi u + n +c không , #u $c Bigia, nh ng y 0i $c binh
04nh m n 9 Gc. Bigia nhanh , -ng tr; )nh , ' huy 9 - ,2a khu trung tâm t p
I)n c i:m. Bigia ") ti:u I)n H 6 không xa 0 v i b i ta. P& Da L
trong chi n H#ch Tây B e, trung I)n 165 nh u@i ti:u I)n %)y n b7 sông
), sau - %- 9 i tr; v ) N i : ,2ng c6. Bigia 0) nhân v t nhl u l n tr3c ti p
, m An v i b i ta ; i*n Biên N 2 trong nh ng tr n 9 n 4ch quy t li*t.
M t th7i gian sau i*n Biên N 2, Bigia tr; )nh b tr ;ng Qu6c 9 Eng N p.
! ba viên 8D quan %)y u t i ông D ng r t s m.
7 ! t ,- mCt t n m 1946, , ' huy m t n "# c gi i % a, co ti ng 0) 8Gc 8 o
&=Zi. L ngg le chi n u v i v* quc I)n ") t3 v* trên 7ng ph6 ) N i a
ông n m 1946, ; biên gi i Vi*t - Trung, Trung B , Th $ng F)o. Bigia t i _)i
JEn t th7i t ng L ‰0Uc, ng 10 n m 1945, ") su6t m n m ch a h r7i chi n
tr 7ng. Bi gia H)nh nhi u th7i gian .m hi:u , nh nh ,2a ta. Sau khi nh n
ch c %&)y 8 ng 12 n m 1953, 7 ! t b t tay ")o vi*c, xây d3ng công A.nh
9 Eng ng3 lâu H)i, ") yêu c u nâng quân s6 t p I)n c i:m lên 12 ti:u I)n
g m nh ng n "# co ch t l $ng. Cônhi nhanh , -ng p ng yêu c u %)y Tr
2 ti:u I)n b binh < i ") 1 ti:u I)n H %&Gy 0) ng 7i + n x , do nh ng 8D quan
N p , ' huy, s6 ,En 0i u 0) nh ng n "# âu Phi $c l3a , 1n trong , c binh
. I)n c ng, g m 5 ti:u I)n b binh ") H lê d ng, 4 ti:u I)n B c Phi. T t
, u 0) nh ng n "#. ,- truy n th6ng lâu 7i hoCc $c thb ch nhi u
255 trung I)n 174 (316). Za l3c nh ,2a ta 0)m cho i i i u ch t ") +#
th ng m t s6 tên 9 i 0i xu6ng #ch H ng 9 o 105 ") c6i 120 ly b n d n d. p,
") cho m t i i men theo s 7n 9 4a nam ti n lên 'nh i. ây ,- tr n #a
m t ti:u i do ti:u i tr ;ng inh V n Ni t , ' huy. Ti:u i H ng ti:u liên ")
8Bng tr 7ng ch6ng c3 v i quân #ch. Nh ng tên 04nh H u tiên t i g n Up )o
+# ti:u liên ,2a Ni t b n &Gc. S6 i sau H4nh l3u n ,2a ti:u i. Tuy nhi u tên +#
th ng vong, nh ng th y l3c l $ng ta 4t, #ch ti p Gc t hai 9 4a xông lên. Trong
0Bc tr n #a ,- th: +# m t, I)ng V n Nô, m t chi n 8D ng 7i P ng m i hai m i
tu@i % y Zi giao thông )o H ng l Vi lê âm ch t m t tên #ch, ") âm ti p m t
tên c. )nh ng ,2a NÔ c@ "5 , ti:u i. T t , , c chi n 8D c , ng % y
"1t ra Zi )o lao ")o quân #ch v i nh ng ch c l Vi lê tu6t tr n. I ng s$ tr c
l6i nh quy t li*t ,2a ta, #ch quay u o , y. Ti:u i Ni t u@i theo. I)ng
V n NÔ l n th n m lao t i m t tên #ch to l n g p r Vi .nh. M t tên , y 9 4a
tr c %&I i 0i % m t b ng ti:u liên ng n chCn nh ng ng 7i truy u@i. NÔ %&
xu6ng v i thi c l Vi lê c m sâu ")o ng3c tên #ch khi tr n nh k t Bc.
Trong tr n %)y, m t ti:u i ,2a ta nh lui m t i i #ch. ! Bng +Z 0i trên
i Xanh g n hai , Gc L c ch t. Ta b t #ch 9 i , #u 3ng , i ch t ) không
s$ nh t: ch t ". l Vi lê ! Chi n 8D I)ng V n NÔ $c B , ' huy chi n H#ch truy
tCng danh hi*u duy nh t trong chi n tranh: "n5ng 8D âm lê".
Quân #ch 9 t hi*n ra 9 o ta không nYm ; s 7n %Bi 9 4a sau nh d3 I n,
) nYm m t , ch ch th c ; s 7n %Bi 6i di*n v i i*n Biên N 2, tr3c ti p e
H1a nhi u c i:m bYng n b n th/ng. Nh ng kh(u 9 o %)y $c %&Gy trang
r t ?. Nh ng tr n 9 n 9 o ,5ng nh , c 0I i y bay B.26, Bearcat Z ra b t
l3c trong vi*c 0I i tr , Bng. B , ' huy N p trao nhi*m "G cho t t , , c n "#
v ...
Trong th3c t , %&)y hôm - trên cao i:m cao 674 ta , ' ,- m t ti:u i do ng
, 4 Mai , ' huy , ng v i n m chi n 8D quân + o ,2a trung I)n 141. H1 nh
lui b6n $t xung phong ,2a quân #ch.
Theo ^Ucna Ph n . t %&)y 6 ng 12 n m 1953 n 13 ng 3 n m 1954, 7
!t huy ng &=) nba l3c l $ng ,2a t p I)n c i:m ")o nh ng cu c )nh
binh &=i Za.
< c &= vi t: "Chi u %&)y 5 ng 2 n m 1954, i s; , ' huy t p I)n c i:m
,5ng nh ; ) N i, ng 7i ta ti n )nh m t + n th6ng kê nCng n . Theo nh ng + n
kê m i nh t t i*n Biên N 2 gbi v , thi*t i ,2a binh I)n n AB t 20 ng
11 n 15 ng 2 lên t@ng s6 32 8D quan, 96 8D quan ") 836 binh 04nh, t ng
ng v i 10% s6 8D quan ") 8D quan ") 8% binh 04nh ; thung 05ng.
P-i , ch c, s6 t@n th t ,2a ng 7i N p t ng ng v i m t ti:u I)n b binh
nh ng s6 , n b 0) ,2a hai ti:u I)n. Trong t@ng s6 %)y ,En ch a 4nh n s6 thi*t
i ,2a , c n "# trong cu c )nh binh “Pollux".
Ng 7i N p th t + i trong , 2 tr ng a cu c chi n ; Tây B c ")o sâu trong
h u ph ng ta ") (y %- ra xa t p I)n c i:m. Nava B nh n trong cu6n h i
O ,2a .nh: "Trong th7i gian %)y, i 7 ! t th3c )nh nh ng tr n chi n u
nh W ,- 4nh th m HE xung quanh i*n Biên N 2. kh p n i, quân N p u
v p 9 i nh ng n "# b i v ng ")ng ") 9 Eng ng3 r t &=Zi ,2a #ch. ! Bng ta
+# thi*t i nCng n . Rõ A)ng 0) "Eng vây chung quanh t p I)n c i:m
không h +# An n t".
T th ng l$i ,2a nh ng Phân i % Z ") r t % Z c2a ta trong chi n u 9 Eng ng3
,- công s3 ; " ng r ng %Bi ch6ng 0i quân #ch ông hun g p b i, ,- th: d3 I n
tr ;ng , c qu6c gia liên k t > c J=ckê, B tr ;ng Chi n tranh 7 S vinhê (De
Che ig%U), T@ng tham m u tr ;ng Êly... ") , c tham m u tr ;ng FGc quân,
Không quân, i quân...
Không , ' ,- ng 7i N p. Trong s6 ch n c %&I)i, . ng 7i > ? ,- mCt s m
nh t. ó 0) trung t ng T rapnen (Trafnell). Ông ta n %&)y. 14 ng 1 n m
1954, 0) nhân v t th ba t i th m i*n Biên N 2. i u - %-i lên s3 quan tâm ,2a
> ? 6i v i i*n Biên N 2 không Um &. N p. P&)y 2 ng 3, m t nhân v t > ?
quan A1ng ,- mCt: - 0) it ng Ô anien, ch' huy l3c l $ng b binh > ? ; < i
^.nh D ng, ,5ng 0) ng 7i c m u 9 i I)n vi*n tr$ quân s3 > ? ; ông
D ng. T@ng th6ng > ? Aixenhao nh n $c t Ô anien nh ng l7i + o , o
m 0Eng.
!En ,- , nh ng quan ch c ng 7i Anh: _ c Lôoen (Charles Loewen), T l*nh -
quân i Anh - n ; ViKn ông, M c ônan (Mc Donald), T@ng cao 2y ông
Nam M Xia Xtiu t (Sir Stewart c6 v n. M c ônan. t i i*n Biên N 2 %&)y 6
ng 3 khi 7ng b ng sân bay +# c H1a. Ng 7i Anh mu6n Z ra không th7 x
v i ,Gc di*n i*n Biên N 2.
7 ! t bi t , ch -n ti p ch. )ng A)o danh d3 i sân bay 0) nh ng'' ng 7i
lmh Ma r6c qu n kh n A)ng I t 0 m t. 7 ! t t3 .nh 0i xe a ch i th m
nh ng trung tâm ng %&I i vi, th 7ng 0) Bêat rix , n i có nh ng ng 7i lmh
lê d ng ,2a + n l I)n lê d ng th 13 l ng danh. \ ch $c m7i ch ng ki n
m t ")i .nh nh ,2a i*n Biên N 2 trong chi n u: khi 0) s3 thao c )nh o
,2a nh ng 9 o 2 Angiêri i m t tr n #a 9 o, khi 0) m t cu c tu n tra ,2a m t
n "# lê d ng H , khi 0) s3 kh;i ng nh ng chi c xe t ng M.24 > ? m i ra 0E...
Ni m tin ")o chi n thYng ; ph ng Tây $c nhân lên qua nh ng chuy n th m
Ch ng 7
NGAY sau khi th p thu n %& # thay @i ph ng châm c chi n ; i*n Biên
N 2, B ! 4nh tr# ra , ' # "<I)n ng, I)n dân t p trung I)n l3c chi vi*n
cho ti n tuy n,. Vi*c huy ng I)n b s c ng 7i, s c ,2a ; h u ph ng 9 Gc "G
cho ti n tuy n mang m t quy mô m i. I t ng chi n u ,2a ta l n %)y trên
khai trên m t 9 m vi r ng l n h u kh p , c chi n tr 7ng ông D ng. Nh ng
kinh nghi*m v công c h u c n chi n H#ch $c ABt ra sau m[i a khô t khi b
i ta b t u nh l n cu6i n m 1950, u $c v n HGng trong ông Xuân
1953-1954.
H i ng Cung c p mCt tr n )nh l p ; trung ng do anh N m V n ng 0)m
, 2 #ch, anh NguyKn V n Trân, T@ng thanh tra C 4nh 9 2, 0)m 9 - 2 #ch.
Không riêng ; trung ng ) , c #a ph ng ,5ng )nh l p H i ng Cung c p
mCt tr n ,2a liên khu, ,2a 'nh do ng , 4 , 2 #ch Uy ban )nh , 4nh ng
chi n tr3c ti p , #u Ach nhi*m. Cônhi c h u c n chi n H#ch l n u $c phân
)nh hai tuy n: tuy n h u ph ng ") tuy n chi n H#ch. Tuy n h u ph ng do
T@ng ,Gc C ng c p ") H i ng cung c p mCt tr n trung ng, Liên khu Vi*t B c,
Liên khu 3 ") Liên khu 4 m nhi*m, chuy:n )ng t Vi*t B c t i Ba Khe, t
Liên khu 3, Liên khu 4 t i Su6i mBt. Tuy n chi n H#ch do T@ng ,Gc Cung c p ti n
ph ng ") h i ng cung c p mCt tr n khu Tây B c , #u Ach nhi*m, a )ng t
Ba Khe, Su6i mBt lên i*n Biên N 2. T~ ch c m i %)y cho 9 Up b ph n cung
c p tiKn ph ng t p trung I)n b s c l3c lo công vi*c ; 9 4a tr c.
sôi n@i h ;ng ng n p , -c ") i dân công. Nh ng vi*c xay &= -c )nh & o ;
Tây B c 0i )nh m t tr; %& i l n. Ng 7i dân mi n %Bi x a nay , ' quen H ng c6i
% Z, &= , -c bYng s c n c su6i, , %&)y m i $c m t c6i & o t 3 n5
kilôgam ! C quan h u c n chi n H#ch 9 i .m nh ng ng 7i th$ &=Zi ; mi n xuôi
h ;ng dXn , ch -ng c6i, sb HGng , m t I)n dân công 'nh hDnh N Bc , ng
tham gia xay -c, &= & o v i ng +)o #a ph ng.
B tham m u ,2a quân i viKn chinh 4nh I n , 4nh L c n ng v n
chuy:n ti p t ,2a ta cho nh ng chi n tr 7ng xa h u ph ng. Trong chi n H#ch
Tây B c, l ng th3c t h u ph ng a ra mCt tr n bYng dân công & nh b , t i
n i chi ,En n p kho $c 8% ! So v i chi n H#ch Tây B c . tuy n 7ng cung
c p l n %)y ,En xa h n nhi u.
M y n m qua ta th y AQvai AE ,2a t ng c s;, ,2a nh ng tuy n 7ng trong
chi n tranh m[i l n m; chi n H#ch l n. ! Bng ta khôi 9 Gc ") m; r ng 4.500
kilô Ut 7ng, trong - ,- trên hai %&)n kilô Ut cho xe c gi i B t u m; chi n
H#ch ta m i sba nh ng tuy n 7ng Tuân J=o - Lai Châu, I n 7ng 41 Tu n
J=o - i*n Biên N 2 (sau %)y $c &1i 0) 7ng 42). Cc bi*t, 7ng Tu n J=o
- i*n Biên N 2 H)i 89 kilô Ut, % Z ap, nhi u I n 8Gt l;, hun m t tr m c u
c6ng uh Zng, gi7 9 i m; 2 r ng không , ' : % y xe v n i ) ,En H ng
cho xe Uo 9 o. Khi chuy:n sang nh ch c ti n ch c 0i xu t hi*n thêm m t yêu
c u m i 0) 0)m 7ng v n chuy:n 9 o bYng Ô tô t kilô Ut 62 ")o tr n #a, H)i
g n bYng I n 7ng Tu ll J=o - i*n Biên N 2, qua #a .nh r ng %Bi c3c ]
hi:m tr;. Trong th chi n l n th hai, ; Mi n i*n, quân i > ? v i c s; v t
ch t ? thu t hi*n i 9 i m t 18 ng m i xây d3ng g p ABt xong m t con
7ng H)i 190 kilô Ut (Ledo Road) trong i u ki*n không +# g #ch , n tr;.
! Bng ta , ' ,- m t th7i gian r t ng n : xây d3ng 160 kilô Ut 7ng ; ngay mCt
tr n d i s3 nh 9 th 7ng xuyên ,2a y bay, i + c, ) trong tay , ' ,-
Lgng, cu6c, ") m t 4t thu6c n@ !
^ o v* $c nh ng con 7ng trong chi n tranh ,En 0) i u - kh n h n. ! t
tuy n 7ng v n chuy:n , 2 y u trong chi n H#ch u ST )i. Tuy n Thanh -a -
i*n Biên N 2, g n 600 kilô Ut. Tuy n F ng S n - i*n Biên N 2, 800 kilô Ut.
B tham m u N p .m $c “40 i:m ,- th: c t t, o ra hi*u ST l n".
! Bng 4nh n , , ch H ng m a nhân o : 9 7ng. h u ph ng, #ch
nh r t nh ")o nh ng A1ng i:m: co J=)ng, t Cao BYng xu6ng, co !), t
F ng S n v , co Kh t < i Nguyên sang Tuyên Quang, : tri*t ngll n ti p t
,2a ta ngay t g6c. Nh ng tr n oanh c không , ' nh m ")o co %Bi cao,. ) ,En
, B A1ng , nh ng I n 7ng nYm trên , nh ng th p : bi n %- )nh "5ng
l yr t - sba ch a. ^ c H„ tr3c ti p i ki:m tra m t s6 n i #ch th 7ng xuyên
nh ph . ^ c gCp gV %-i chuy*n, ng viên anh , # cm thanh niên xung phong ")
dân công + m AG ; co Kh . Trên tuy n chi n H#ch, y bay #ch nh 9 n li*t
, c co F5ng Lô, Pha in ") nh ng u m6i giao thông !q PEi, Tu n J=o ng n
không cho & o, nt i $c , c n "# ; mCt tr n. Có %&)y, , Bng %Um xu6ng
!q PEi 300 Ai bom, Pha in, 160 Ai, g m bom 9 , bom napan, bom n@ ch m.
Theo %& # ,2a tham m u, tôi ng O i u hai ti:u I)n cao L 9 o 37 i mCt
tr n v 9 4a sau, , ng v i , c ti:u I)n 9 Eng không 12,7 ly + o v* nh ng I n
xung y u trên 7ng 41. Nh ng l3c l $ng 9 Eng không ,2a ta, H t ng c 7ng,
chi n ch $c m t ph n nh ng cu n oanh 4ch. : duy A. s3 thông su6t cho
, t tuy n 7ng vXn 0) công binh, thanh niên xung phong, dân công th 7ng xuyên
+ m 8 t , c A1ng i:m, ch7 y bay #ch ng ng I t ng 0i lao ra mCt 7ng
c6ng t ông ) lên m)o lT n trên 7ng s6 9, tiêu di*t ") b c ABt 6 "# A4, &=i
9 -ng I)n I)n huy*n H ng -a. Riêng huy*n Vinh Linh ,- t i ba " n dân 8 t
, nh , ng du 4ch 9 Ii c u 7ng. < i Th a Thiên, b i #a ph ng ") dân
quân du 4ch ch6ng ,)n th ng l$i gi v ng ") m; r ng " ng c n c , tiêu di*t
nhi u #ch. Quân ta ,En nh #a lôi liên ti p trên nhi u I n 7ng ; H ng
< 2y, L ng Cô, > ? ! nh, N B l c, Hu - lT ng <A#, Hu - ) NRng... l t @
)ng 9 Gc I)n )u quân s3, m[i l n tiêu di*t t 1 trung i n 1 ti:u I)n. ! '
riêng tr n L ng CÔ (Th a Thiên) quân ta l t @2 u y, 19 toa, di*t 400
#ch. Tr n Ph6 <Ach (lT ng <A#), quân ta t p 4ch di*t 200 #ch, thu 2 i + c.
: ph6i h$p v i cu c ti n công ; Tây Nguyên, b i ") du 4ch Nam Trung B
t p 4ch )nh ph6 Nha Trang, 6t , y )ng tri*u 04t x ng, t nh p # tr n Ninh
Ea (\ nh Ea) gây thi*t i nCng cho quân #ch, t nh p Su6i D u 6t , y
m t kho x ng l n. B i #a ph ng lT ng Nam, N B Yên, \ nh Š•, ^.nh
Thu n di*t nhi u c i:m i i, ti:u I)n, t p 4ch o + o ")o La Lung (N B
Yên) di*t trên 1 ti:u I)n, ") ti n sâu ")o " ng sau l ng #ch tiêu di*t nhi u "# A4
") p canh. T ng " ng r ng l n $c &=i 9 -ng nh i*n ^)n ; lT ng Nam
(có trên b6n " n dân), " ng En \ -i ") tây - b c \ nh Ea. C3c Nam Trung
B , k t h$p ti n công quân s3 v i u tranh ,2a qu n , Bng, nhân dân , ng
trung I)n 812 &=i 9 -ng hai huy*n < nh Linh ") L ng S n ; ^.nh Thu n.
< i Nam B , t gi a n m 1953, #ch bu t 9 i ABt quân t t Nam B ra chi vi*n
cho chi n tr 7ng Trung B ") F)o. L3c l $ng âu Phi , ' ,En 3 ti:u I)n
không 2 biên ch , trang +#. 12 ti:u I)n %&Gy quân m i )nh l p n ng chi n
u y u, tinh th n 8Bt Um. Trung ng !Gc , ' # "chu(n +# -n l y th7i c " .
T cu6i n m 1953 sang nh ng ng u n m 1954, phong A)o chi n tranh du
Phân liên khu mi n ông nh 2.133 tr n l n % Z, tiêu di*t ") b c )ng 197 n
b6t, p canh. 4.000 binh 04nh %&Gy A %&5, trong - ,- nhi u i i, trung i
#ch không th: xây d3ng 0i. H* th6ng n b6t +# thu ap d n, " ng du 4ch ")
" ng c n c ,2a ta %&)y ,)ng m; r ng. Chi n khu 9 t tri:n, 9 4a nam &=p
sông ng Nai, 9 4a b c &=p 7ng 14, 9 4a tây g=p 7ng 16. Chi n khu
D ng Minh Châu n6i li n v i #nh < )nh, m; sang , 9 4a ông sông _)i JEn,
9 4a bâc &=p biên gi i Campuchia. Chi n khu ng < p M 7i m; r ng 9 4a
nam xu6ng 8 t kênh NguyKn V n Ti p, 9 4a tây ra t i ven sông Ti n, 9 4a ông t i
ven sông h)m !• ông, 9 4a b c lên t i 7ng s6 1. Ba chi n khu trên , ng v i
m t s6 chi n khu c ") )ng tr m c n c v* tinh, o )nh m t h* th ng c n
c ng chi n r ng l n, liên I)n, an xen nhau trên I)n b chi n tr 7ng.
Nam B ti p Gc 9 t huy , ch nh Cc công nhi u 8 ng o ") hi*u ST , gây kho
#ch nh ng t@n th t to l n. B .. i hDnh Long t nh p b n )u, b n , .m ")
Zng nCng 7 )u chi n: B i bi*t ng _)i JEn t nh p kho bom Tân S n Nh t,
m t trong nh ng kho bom l n nh t ,2a #ch ; ông D ng, 9 2y trên aoo t n
bom, tiêu di*t , i i 04nh âu Phi + o v*. B i ^) m#a - Ch$ L n t nh p
ch 8 n Ô C p, di*t hun m t tr m 8D quan N p ") > ?...
Th3c hi*n , 2 tr ng ph6i h$p c chi n tr 7ng I)n ông D ng, I)n b ti:u
I)n , 2 l3c 802 ,2a Phân liên khu mi n ông, g m 5 i i, $c i u ng
sang ông Campuchia. Ti:u I)n 302 8 t , nh , ng b i 4txar c ") nhân dân
+ n 9 t tri:n chi n tranh du 4ch, tiêu di*t n An Sông (Prâyveng), n Ta Pang
N -ng, ti n công , c n P ng !) Nhây, B6t Cho, <) N6t, ch6ng ,)n ; Tr c Tô,
di*t ") b t s6ng nhi u #ch, thu nhi u "5 4.
<i F)o, sau khi &=i 9 -ng cao nguyên Bôlôven, m t b ph n liên quân Vi*t -
Xaravan, F)o.
< i Th $ng F)o: ,- binh I)n c ng s6 7, ti:u I)n 1 H thu c #a, ti:u I)n 10
Tao, trung I)n 11 b binh thu c #a, ti:u I)n 4 trung I)n 4 b binh thu c #a
(GM7, 1er BPC, 10c Tabor, 11c RIC, 414c RIC), ti:u I)n 301 khinh quân %&Gy.
Trong s6 %)y ,- 8 ti:u I)n c ng m i i u t B c B sang. Nava l p thêm hai
t p I)n c . i:m ; Luông Phab ng ") M 7ng _)i.
< i Tây Nguyên, ,- 5 binh I)n c ng: binh I)n c ng 100 (GMI00) m i t
Tri u Tiên v , binh I)n c ng 21 (GM2 t Nam B ra, binh I)n c ng 11
(Gmii) t ^.nh <A# Thiên ")o, , c binh I)n 41, 42 (GM41, GM42) v6n ; i ch[.
Thêm m t t p I)n c i:m n a ang xu t hi*n ; An Khê. T i ng bYng Liên
khu 5 ,- 16 ti:u I)n, trong - ,- binh I)n c ng s6 10 (GMI0) m i t N p
sang. , < i i*n Biên N 2: ,- binh I)n c chi n Tây B c 2 ti:u I)n ") 7 i
i) g m nh ng ti:u I)n $c l3a , 1n trong s6 nh ng n "# u B nh t, $c
coi 0) "%&1n &=o" (fer de lance) ,2a i quân viKn chinh.
<i ng bYng Bâc B , n i t p trung kh6i c ng - n@i ti ng ,2a Nava h i u
a khô, theo 4nh I n ,2a c quan tham m u ta, , ' ,En l i 3 binh I)n c ng.
Ph n l n nh ng n "# ,2a , c binh I)n %)y ,5ng không ,En 0) c ng, ". 9 i
chia ra : + o v* nh ng khu v3c, tuy n 7ng quan A1ng Có th: %-i , 4n ph n
m 7i trong t@ng s6 82 ti:u I)n c ng chi n l $c ") chi n thu t ,2a Nava
phân n khi tr n nh , 4nh ch a n@ ra.
<I)n b l3c l $ng #ch, ") ta, u tri:n khai. T i 0Bc %)y, ,- th: %-i: Th tr n
,2a ta .nh )nh !
Nh ng I t ng ông Xuân ,2a ta v) + n không chi 0)m o l n th b6 A4 ,2a
#ch trên c chi n tr 7ng, m; ng " ng &=i 9 -ng i Vi*t Nam ") F)o thêm
m a ,2a Nava ") Cônhi, u coi ây , 4nh 0) c h i bYng ")ng : nh quy quân
I)n c chi n Vi*t Minh. Plêven + o , o v i ! 4nh 9 2 N p sau chuy n i #
8 t .nh .nh ông D ng: "<-i không .m $c b t c ai Z ra nghi ng7 v 4nh
v ng ch c ,2a t p I)n c i:m. Nhi u ng 7i ,En mong c cu c ti n công ,2a
Vi*t Minh". Gi i quân s3 ; ông D ng l p lu n: ng 7i N p i .m m t tr n
nh H)n tr n (bataille Ad%&Ue) trong su6t cu c chi n tranh, . l n này gCp %- ;
i*n Biên N 2!...
H1 , ' lo ta 0i không ch p nh n cu c 1 s c nh ; P) _ n. N u ta ti n công, .
1 u tin ây 8W 0) tr n nh quy t #nh trong chi n tranh. Nh ng )i li*u , Bng
ta 1c sau này u ch ng Z: ")o 0Bc -, Nava ch a h mu6n ,- m t tr n nh
quy t #nh.
êm %&)y 4 ng 3 n m 1954, i ng + ng B c B , quân ta +4 m t t nh p sân
bay'' Gia Lâm, 6t , y 12 y bay ") 1 kho x ng.
Hai %&)y sau, êm m ng 6 ng 3, b i #a ph ng Ki n An t nh p sân bay
! t Bi, 9 2y 4 y bay B.26 ") 6 y bay Moran. Theo )i li*u ,2a ph ng
Tây . s6 y bay +# tiêu di*t trong hai êm 4 ") 6 ng 3 n m 1954 0) 22 chi n.
Tôi gbi ngay m t b c i*n tuyên d ng công Ang I)n th: , n b , chi n 8D t p
4ch sân bay Gia Lâm ") ! t Bi " nh th/ng ")o n i trung tâm quân s3 ,2a giCc ;
8 t ) N i ") i N Eng, 9 2y m t b ph n quan A1ng không quân #ch,
o i u ki*n thu n l$i cho nhi u chi n th ng sYp t i trên chi n tr 7ng I)n qu6c”.
êm %&)y 8 ng 3 n m 1954, A1ng 9 o 105 ") 9 o cao L ,2a ta b t u ")o
chi m 0Dnh tr n #a , ' , ch Him Lam t 3 n 4 kilô Ut. x m t s6 I n 7ng
g p Bc, vXn 9 i Uo 9 o bYng tay.
< )nh công l n ,2a $t chuy:n 9 o %)y 0) g #ch không h hay bi t. T i 0Bc -,
quân #ch vXn ,En th a th t tin v s3 có mCt ,2a l3u 9 o ta trên chi n tr 7ng Tây
B c!
Trên 7ng s6 5, ,5ng trong êm %&)y 8 ng 3, b i ta san ph/ng 13 b6t ")
p canh, 0)m &=n I n giao thông su6t êm. Ph n l n th c n ,2a con nh n
i*n Biên N 2 $c chuy:n bYng 7ng bi:n, r i t , ng i N Eng qua 7ng 5
lên ) N i, ") A-c xu6ng i*n Biên N 2 bYng c u )ng không. nh nh trên
tuy n giao thông %)y, , c chi n 8D 7ng 5'' tr3c ti p ph6i h$p v i i*n Biên
N 2.
PJ•Y 11 ng 3 n m 1954, , Bng tôi nh n $c th ,2a ! 2 #ch H„ ! 4 Minh.
^ c vi t:
- "! c , B s p ra tr n. Nhi*m "G , c , B l n %)y r t to l n - kh n nh ng r t
vinh quang.
! c ,B v a $c , 'nh hu n , 4nh A# ") quân s3, thu $c nhi u th ng l$i v
t t ;ng ") chi n thu t, ? thu t. Nhi u n "# nh th ng trên , c mCt tr n.
^ c tin ch c rang , c , B 8W 9 t huy th ng l$i v a qua, quy t tâm v $t 1i -
kh n gian kh@ : 0)m AEn nhi*m "G "gvang s p t i.
^ c ch7 , c , B + o , o )nh 4ch : th ;ng nh ng n "# ") , nhân xu t s c
nh t.
! Bc , c , B th ng to.
^ c hôn , c , B ".
L*nh ng viên I)n th: , n b , chi n 8D m; cu c ti n công ")o t p I)n c i:m
i*n Biên N 2 $c gbi t i , c n "#:
- "Chi n H#ch i*n Biên N 2 s p b t u! ây 0) chi n H#ch công kiên quy mô l n
nh t trong 0#ch sb quân i ta t tr c t i nay... nh th ng ; i*n Biên N 2,
Ch ng 8
M CŽA
%)y tr; )nh , i h n cho n "# công kiên r t &=Zi ,2a 308. Sau tr n nh, ta
.m hi:u ? nguyên nhân. Không 9 i do #ch ST nh, ) do 102 r t , 2 quan
khi nh n nhi*m "G. Nh ng l n %)y ,- nhi u i:m m i c n , B O. So v i Pheo,
Him Lam nh h n 1i mCt, v c u ABc, v Za l3c, 0i 0) m t b ph n nYm
trong h* th6ng t p I)n c i:m ) g #ch 9 i + o v* bYng 1i &=. Ngay trong
tr n m; )n chi n H#ch, 312 gCp + n l I)n lê ng 13 !
Tôi nh c anh Lê <A1ng T n 9 i ti n )nh công c chu(n +# h t s c chu o ".
g #ch ,- nhi u ng tr7i ,2ng c6, chu(n +# -n $i cu c ti n công ,2a ta.
ÊM 11 ng 3, b i 312 ti n )nh )o tr n #a xu t 9 t xung phong. ! c
chi n )o tr c - vXn nYm (n .nh d i n cây r ng, nh ng ch[ tr6ng u $c
%&Gy trang c(n th n, nay @ xu6ng , nh ng âm th/ng ")o c i:m #ch. FBc
%)y #ch m i bi t tr n nh nhâm ")o Him Lam s p b t u. Su6t %&)y 12, #ch
cho y bay, i + c + n 9 , c cba r ng, n i , Bng nghi ng7 ,- quân ta, .")
a b binh, xe 2i t ra san l p tr n #a chi n )o ta v a )o.
Cônhi ,- mCt #p th7i ; i*n Biên N 2. Cônhi +)n v i 7 ! t , ch sb HGng l3c
l $ng 9 n 4ch khi +# ti n công, r i t i Him Lam ki:m tra 0i công A.nh 9 Eng
ng3 ") ng viên binh 04nh. Khi chi n akôta n@ y, Cônhi ng i trong y bay
gi tay vXy , )o 7 ! t . nh ng Ai n lao xu6ng 7ng b ng. M t chi c
Moranc + ng , y, m t chi n c & y , nh. Trong 0Bc 1i ng 7i nYm Ap trên
mCt t, viên phi công m; h t ga It Zi 7ng b ng. Cônhi ch a bi t .nh
ang "Dnh bi*t con % 4m i*n Biên N 2, ". t %&)y sau - m[i l n xu6ng sân bay
M 7ng Thanh 0) m t l n a giVn v i tb th n.
Nh ng chi c y bay tr3c chi n v i c t , nh b n vu v ". không bi t nh ng Ai
n b[ng 0i t âu xu t hi*n. Theo Giuyn Roa, nh ng chuyên gia , Gp nh bYng
thu. LÔ c6t, 7ng )o n6i ti p nhau c +ap, chôn " i ng 7i ") "5 4". M t viên
n 9 o r i ABng s; , ' huy Him Lam tiêu di*t viên ti:u I)n tr ;ng Pê gô
(NUgaux) , ng v i ba 8D quan ch ") , chi c i*n )i. Him Lam m t liên 0c
v i M 7ng Thanh ngay t gi7 u tr n nh.
Không riêng trung tâm ng Him Lam, , khu trung tâm ,5ng r ng lên d i
$t oanh 4ch. ^ y chi c y bay chi n u nYm trên sân bay M 7ng Thanh th y
.nh .nh nguy hi:m v i ")ng n@ y #nh o , y. M t chi c v a AZi mCt t
. m t lu ng lba 9 4a u 7ng b ng 9 Gt lên. Cao L ta xu t hi*n l n u. _ u
chi c c không H m c t , nh ti p, l n l $t ABng n i + c. M t kho, x ng b6c
, y. ! c tr n #a 9 o ; M 7ng Thanh tê li*t. 12 kh(u A1ng 9 o ") 8Bng c6i +#
nh Zng. 7ng dây i*n Ii khu trung tâm t i , c c i:m u +# c t t.
Nhi u h m, )o, công s3 8Gp @.
* 17 gi7 30, L ngg le, , ' huy , c n "# 9 n 4ch, ang ng i v i m ng 7i
c trong h m . m t viên i + c xuyên qua %-c. C n h m @ AGi. T t , không
hi:u ". sao I t ch t. Gi a 0Bc -, 0i nghe ti ng n A4t. lT 9 o th hai vXn
theo 7ng ,5 i 8 t qua vai trung By Roa (Roy) chui ")o 0Eng t nh ng không
n@.
! +1n u B "4a. Không 9 i nh ng ng 7i khác ,5ng gCp may nh ; )y. Ti ng
chuông i*n I i AUo. L ngg le c m y. u dây 0) ti ng 7 ! t:
- i Gô sê (Gaucher) v a ch t trong h m , ng v i , b tham m u, tr Va ô
(Vadot). C u thay th ngay, 0)m , ' huy 9 - phân khu trung tâm. Va ô 8W thông
+ o .nh .nh. ^)n giao l3c l $ng 9 n 4ch cho Nd&4t (_Uguin Pazzis).
N u s3 b t ng7 chung ,2a t p I)n c i:m 0) m t H)y ch a t ng có trong
chi n tranh ông D ng ,2a n i + c, r i r t ABng Gc tiêu, . b t ng7 l n
sb HGng m t phân i b binh ") m t i i tr$ chi n ,2a ti:u I)n 255 trung
I)n 174, ti n )nh 4ch c3c nghi binh i A1. Theo k I ch, tr n nh i c
l p 8W b t u ")o 16 gi7 45 %&)y 14 ng 3 n m 1954. Bng gi7 G, b ph n nghi
binh n@ 8Bng b n , y ba l u " i trên i Ai, ") xung 4ch ti n lên m; )ng A)o.
N o 105 ,2a #nh t H ng !Bm ") c6i 120 ; M 7ng Thanh % n d n d p ")o
tr n #a ,2a 255. Nh ng ; i c l p, do tr7i m a, s n 9 o 75 ") c6i 120 i u
t Him Lam sang, không t i #p tr c gi7 n@ 8Bng nên cu c ti n công ch a b t
u. B ph n nghi binh $c l*nh ABt ra. .
* 18 gi7. ! ' huy tr ;ng tr n nh V ng Th a h5 trao @i v i t l*nh 9 - 312
)m Quang Trung, quy t #nh cho 9 o binh b t u b n ")o , t c i:m #ch,
9 I i công s3 ") uy hi p tinh th n binh 04nh. Trong khi - b binh ti p Gc
chu(n +# th t chu o, ch7 s n 9 o ") c6i 120 t i m i n@ 8Bng. Nh ng 0I t l3u
9 o bân ABng 4ch, 0)m s p nhi u h m ; khu v3c ch a "5 4 nCng, viên
trung By Mô rô (Moreau) , ' huy i i 4 ch t trong h m. Sau m[i $t oanh 4ch
,2a 9 o ta, > Uec nem 0i yêu c u 9 o binh t M 7ng Thanh b n chCn , c
7ng )o xu t 4ch, ") ng viên binh 04nh trong n sRn 8)ng 6i 9 - v i nh ng
$t xung phong. Nh ng t i 2 gi7 8 ng %&)y 15, vXn ch a ,- $t xung phong %)o.
> y bay H 9 o 8 ng su6t êm trên "# A4. Quân '' N p cho rYng nh ng $t
ti n công ,2a Vi*t Minh +# n, bom nghi n % t.
! c chi n 8D s n 9 o ") c6i 120 E mXm, khiêng 9 o % 4ch t ng b c trong
r ng, gi a êm en, d i tr7i m a t m . Nba êm, 1 , ' ,En , ch tr n #a 700
Ut. B t th n, m t 0I t bom n@ trên không , Gp xu6ng i h.nh. M t s6 chi n 8D
hy sinh ") +# th ng. H u h t , c En khiêng 9 o u & y. Nh ng ng 7i ,En 0i
bi t b binh ang ch7, vXn quy t tâm a 9 o t i 4ch. 2 gi7 8 ng, , c kh(u i
s n9 om i n n i.
* 3 gi7 30 9 Bt n&)y 15, , ' huy tr ;ng tr n nh l*nh ti n công. Sau m t th7i
gian im lCng, , l3u 9 o ") s n 9 o 0Bc %)y 0i lên ti ng. Quân #ch không hi:u
ây 0) m t $t ti n công hay vXn 0) s3 "khiêu 4ch" ,2a Vi*t Minh nhYn tiêu hao
n i + c ,2a , Bng !
Trên h ng , 2 y u, trung I)n 165 t 9 thu n l$i ! c chi n 8D ti:u I)n 115
ti n lên m; cba gi a 0Bc 9 o ,2a ta b n ABng + i .n. Nh ng Ai '' .n 8 ng ,2a
#ch 0)m cho cba m; 8 ng r3c nh ban %&)y. ! ' sau 40 9 Bt, , c chi n 8D b c 9
I)n )nh nhi*m "G.
* 3 gi7 55 9 Bt, 9 o binh $c l*nh ng ng b n, ". cu c chi n u diKn ra bên
trong c i:m. Xung 4ch )o t ti n ")o tung thâm. Ti:u i 5i % 1n do , c ng
, 4 Tr n P&1c nI n ") Mai V n ! c , ' huy, dXn u i i 501 lao ")o n
giCc. Ng 7i tr c %& , ng 7i sau ti n lên. Tr n Ng1c nI n $c hai binh dXn
7ng t i tr n #a 8Bng c6i, n@ 8Bng di*t to)n b quân #ch, 9 2y b6n kh(u c6i
120 ly. Xung 4ch ti n sâu ")o n, nh chi m khu thông tin, ti n th/ng t i s; , '
huy.
Trên h ng th y u, i i TÔ V n ,2a trung I)n 88 m; cba sai h ng, tuy
H1n trên m t tr m Ut Ao dây Up gai, vXn ch a 01t ")o bên trong c i:m. Ti:u
i tr ;ng NguyKn V n Ty 9 t hi*n ra sai 8-t, l y lô c6t #ch 0)m i:m khu(n,
, ' huy , c chi n 8D b c 9 m; n6t nh ng )ng A)o cu6i , ng, ti n ")o trong c
i:m.
4 gi7 8 ng, > Ucc nem + o , o .nh .nh v i M 7ng Thanh qua i*n )i. 7 ! t
h a 8W y:m tr$ 9 o t6i a, k: , 9 o 155, ") 8W ,- 9 n 4ch nhanh , -ng bYng
b binh ") chi n xa. > Ucc nem quay v s; , ' huy n i C c ") c quan tham m u
tb t ".
_ ng %&)y 17, n ^ n \Uo xôn xao ". có tin b i s p ti n công. Bu@i tr a, t ng
m binh 04nh < i Uo t i gCp viên i By n tr ;ng, nêu hai yêu 8 ch: "M t,
9 i 9 t h t kh(u ph n l ng th3c. Hai, &=i n n cho binh 04nh v quê h ng
0)m n.” !0cs m kinh I)ng i*n cho M 7ng Thanh: ", Bng tôi bu c 9 i +Z "#
A4 ABt v khu trung tâm ây!" h) !0cs m m; c@ng n, ra l*nh cho binh 04nh theo
.nh v sân bay. Nh ng binh 04nh không ,En nghe theo l7i c ' huy, )o )o , y v
9 4a khu r ng ang vang lên nh ng ti ng loa: "HVi , c + n binh 8D < i, y +Z
)ng %&5 #ch, quay v v i ng chi n, quay v v i gia .nh!...". Viên i By v i
&1i i*n v M 7ng Thanh, yêu c u cho p o b n chCn 7ng ABt , y c2a binh 8D
< i. Ngay , n i + c 0Bc %)y ,5ng không ng n , n $c 1 ! Và l3u 9 o
,2a ta ,5ng l p t c b n d n d p ")o tr n #a 9 o #ch ; M 7ng Thanh, y:m h
cho binh 8D < i , y t i nh ng "# A4 AB (n an I)n trong r ng. Trung I)n 36
không c n n@ 8Bng chi m $c ^ n \Uo, ") th a th ng ti n ")o chi m , c
%&1n i ; 9 4a b c sân bay.
Ch ng 9
TRuN {A CHIzN •O
vi t: "Không hi:u ". 0O do &. ) ,c c i:m %&I i vi Bêat rix ") Gab rien +#
tiêu di*t trong "Eng 6 -12 gi7. ! c c i:m %)y $c + o v* bYng m t H i 9 Eng
ng3 9 G r ng, t@ ch c Za l3c b n chCn t6t, do , c n "# thi*n chi n gi ") $c
, ' huy I)n o". T < 2 t ng N p Lanien n Nava, Cônhi u khuy:n sang
" i bi quan sâu s c". Nava than phi n: "T@n th t ,2a , Bng ta 0) nCng n ")
, Bng ta tiêu 9 4 m t s6 r t l n "5 4, d3 tr ,2a , Bng ta +# xu6ng r t th p,
c n 9 i nhi u th7i gian m i b@ sung $c". Cônhi B nh n v i m t s6 % ) + o:
" i*n Biên N 2 ST 0) m t , i bXy, nh ng không 9 i 0) , i bXy v i Vi*t Minh
n a, ) th)nh m t , i bXy 6i v i , Bng ta".h. sao g nhanh , -ng thay
@i i nh v y!
Tr n nh m i b t u. Ta , ' m i tiêu di*t $c 6 trong s6 49 c i:m i M 7ng
Thanh. Nh ng t@n th t v ng 7i ,5ng nh v "5 4 c2a t p I)n c i:m $c
+ p ngay sau -. Nguyên nhân , 4nh 0) do $t chi n u u tiên ,2a ta 0)m
b c l nh ng nh $c i:m - kh c 9 Gc ,2a con nh n i*n Biên N 2. Nh ng
trung tâm ng nh nh t không ng v ng trong , c cu c ti n công. L3c
l $ng 9 n 4ch không th: &=)nh 0i nh ng "# A4 m t. 9 o binh #ch Z ra b t
l3c tr c 9 o binh ta. Cc bi*t, ch[ d3a ,2a t p I)n c i:m 0) sân bay +# uy
hi p nghiêm A1ng.
Sân bay +# uy hi p Ct ra cho b , ' huy N p )ng 0I t v n nan &=i mang tinh
lâu H)i. Con % 4m i*n Biên N 2 m t im ts c nh quan A1ng 0) l3c l $ng
không quân i ch[. Nh ng i u ,En nguy hi:m h n nhi u 0) t nay 8W không ,En
n ng a b binh lên ây. ! ch duy nh t : t ng c 7ng cho i*n Biên N 2 0)
H ng nh ng n "# H . Binh , 2ng %)y r t hi m hoi trong i quân viKn chinh.
!5ng không ,En n ng di chuy:n th ng binh. ! t p o)n c i:m , ' ,- m t
, 4nh 0) th tr n quân #ch +)y s n : ch7 ta trên chi n tr 7ng do , Bng l3a
, 1n.
M; u tr n nh, ta t p trung u th binh l3c tiêu di*t m t s6 trung tâm
ng t xu t : 9 vV m t , nh cba ,2a t p I)n c i:m, 0Bc %)y ng tr c
khu v3c t p trung s c nh , 2 y u ,2a #ch, ta 9 i v n HGng m t , ch nh
c 4ch h$p, nYm trong yêu c u t@ng th:: tiêu di*t tI)n b quân #ch.
S3 tiêu hao binh l3c ,2a ta trong $t u không l n, có th: $c + p nhanh
, -ng; % .n chung , c n "# vXn sung s c, ch a k: 0) tinh th n ,En $c nâng
lên sau nh ng chi n th ng v a qua. Nh ng v i t ng quan l3c l $ng hi*n nay,
con nhím i*n Biên N 2 ,En ST nh. C n 9 i 0)m cho %- suy y u tr c khi
b t u tr n quy t #nh.
ng 2y MCt tr n ra ba nhi*m "G ,G th: nhYm chu(n +# cho $t ti n công th
hai:
1. N i nhanh ch-ng ti p c n, bao vây #ch bYng , ch xây d3ng tr n #a ti n công
") bao vây quân #ch kh p , c mCt ông, tây, nam, b e, trong c3 ly ,- hi*u ST
,2a t t , , c 0I i 8Bng l n, % Z ,2a ta, ng th7i chia cât phân khu H ng !Bm
v i khu trung tâm.
2. Ti p tGc nh "+-c" thêm m t s6 c i:m ; %&I)i ""Z" t p I)n c i:m, theo
nguyên t c 9 i + o m ch c th ng.
3. N i kh6ng ch sân bay ,2a #ch cho hi*u ST ; chu(n +# nh #ch 9 n 4ch;
t ng c 7ng nh ng I t ng % Z, tiêu hao, qu y r6i quân #eh.
Trong nh ng nhi*m "G trên, vi*c xây d3ng tr n #a ti n công ") bao vây 0) quan
A1ng b c nh t.
< i cu c 1p l n %)y, B , ' huy MCt tr n quy t #nh trao c7 "Quy t chi n Quy t
th ng", ph n th ;ng luân l u ,2a ^ c H trong chi n .H#ch, cho i I)n 351.
i I)n trao 0i 0 c7 cho i i l3u 9 o 806, n "# b n nh ng 9 t 9 o
u tiên ")o Him Lam m; )n chi n H#ch 0#ch sb.
! Bng ta d3 ki n chi n H#ch 8W g m ba $t. $t th nh t I)n )nh. Ta ang
b c ")o $t th hai, si t "Eng vây tr n #a chi n )o, tiêu di*t ") tiêu hao quân
#ch, thu ap 9 m vi chi m -ng, 0)m cho g #ch suy y u d n. $t %)y 8W H)i
nh t, mang 4nh quy t #nh. h) $t cu6i , ng 0) t@ng công 4ch : &=)nh I)n
th ng.
Th7i gian H)nh cho vi*c xây d3ng tr n #a bao vây 1 ") ti n công trong $t 2 0) 10
%&)y. Nh ng tuy n chi n )o " ch ra trên + n c 4nh H)i I ng 100
kilô Ut. h) ch c 8W không d ng 0i ; con s6 %)y. Vi*c xây d3ng tr n #a 8W ,En
9 i ti p Gc trong su6t ST A.nh chi n u.
D3a trên nh ng yêu c u v chi n thu t, , Bng ta th y c n ,- hai 0I i 7ng )o:
7ng )o AGc H ng cho vi*c c ng 9 o, v n chuy:n th ng binh, i u ng
b i l n; 7ng )o ti p c n #ch ,2a b binh. 7ng )o AGc 8W , y m t
7ng "Eng r ng bao quanh I)n b tr n #a #ch ; phân khu trung tâm. 7ng
)o b binh 8W , y t nh ng "# A4 AB quân ,2a , c n "# trong r ng @ ra , nh
ng, c t ngang 7ng )o AGc, ti n ")o nh ng "# A4 #ch ) ta #nh tiêu di*t.
! c 0I i 7ng )o u ,- chi u sâu 1,7 Ut, không ST r ng : + o m an I)n
tr c bom n #ch, v• gi +4 m t cho b i khi di chuy:n. y )o b binh
r ng 0,5 Ut, y )o AGc r ng 1,2 Ut. n1n 7ng )o b binh ,- h6 9 Eng
9 o, h m AB (n, chi n )o ") G 8Bng : 6i 9 - v i nh ng cu c ti n công. Vi*c
xây d3ng tr n #a 9 i ti n )nh ban êm, 0)m t i âu %&Gy trang t i -, ") tri:n
khai , ng m t 0Bc trên I)n th: mCt tr n : phân n s3 ch6ng 9 ,2a #ch.
i I)n 308 9 G Ach 9 4a tây, , c i I)n 312 ") 316 9 G Ach 9 4a ông.
Tr n #a 9 4a tây ") phl a ông gCp nhau m t u; i c l p, m t u ; + n Cò
> #, k t h$p )nh m t 7ng "Eng r ng ôm l y , nh ng M 7ng Thanh. Trung
I)n 57 ,2a 304, ;c t ng c 7ng m t ti:u I)n ,2a 316, ,- nhi*m "G xây d3ng
m t tr n #a .nh nh cung, , y t ông sang tây, c t r7 phân khu H ng !Bm
Zi khu trung tâm M 7ng Thanh.
Theo m*nh l*nh ,2a B T@ng t l*nh, nhi*m "G xây d3ng tr n #a ti n công ")
bao vây $c quy #nh ,G th: nh sau:
i I)n 308, xây d3ng 7ng giao thông )o AGc t nam "# A4 i c l p qua
^ n \Uo Pc Noi, N m ^-, ^ n > U, + n Cò > # t i sông N m Rôm, ") 7ng )o
AGc t Pc P-i ")o "# A4 t p k t ,2a b i 9 4a tây M 7ng Thanh. F)m tr n #a
ti n công : chu(n +# công 4ch "# A4 106 (c i:m Huguette 7 nYm trong trung
tâm ng Huguette + o v* sân bay): .
i I)n 312, xây d3ng 7ng )o AGc t nam "# A4 i c l p n6i li n v i
7ng )o AGc ,2a i I)n 308, qua Him Lam, Long Bua n6i h n v i 7ng )o
AGc ,2a i I)n 316. F)m tr n #a ti n công, chu(n +# công 4ch , c cao i:m D,
E (Dominique 2, Dominique 1, thu c trung tâm ng Dominique ; 9 4a ông)
") c i:m 105 '' (Huguette 6, thu c trung tâm ng Huguette + o v* sân bay).
•I I)n 316, xây d3ng 7ng giao thông )o AGc t Long Bua n6i li n v i giao
thông )o AGc ,2a i I)n 312, i qua ^ n ^ nh, ^ n Ten t i sông N m R m
ngang + n Cò > #, n6i li n v i giao thông )o AGc ,2a i I)n 308. F)m tr n #a
ti n công , c cao i:m A1 ") C1 (Eliane 2 ") Eliane 1, thu c trung tâm ng
Eliane ; 9 4a ông).
Tr c $t 1 chi n H#ch, b i ta ti n )nh xây d3ng tr n #a. Nh ng quy -
th cho nh ng ng 7i ang bao vây. J= Cônhi bi t nghe l7i .nh t ng thêm cho
i*n Biên N 2 t ba t i n m ti:u I)n . tr n nh ,- c may không L y ra !
Gi a 0Bc - Cônhi 0i yêu c u t@ng , ' huy, trong "Eng 8 %&)y, 9 i A v tr c
cho B c B hai trong ba binh I)n c ng l y i cho mCt tr n Trung F)o, v i
0O do : Anh m t m 1a ch ng s p diKn ra ; ng bYng. Cônhi l p lu n rYng ;
ng bYng B c B #ch có m t i I)n 320 nguyên "an ") 8 u trung I)n c
l p, t@ng c ng 39 ti:u I)n c ng, trong khi .nh , ' ,- 27 ti:u I)n c ng,
k: , l3c l $ng c ng ,2a #a ph ng, ) ph n l n nh ng n "# %)y u9 i
phân n : + o v* 9 Eng tuy n 7 F t ") nhi u sân bay, nh ng chi c c u ") 0)ng
c. Nava cho 0) Cônhi l$i HGng .nh .nh - kh n b t +4 .nh. Cônhi thi:n c n
không hi:u rYng n u th t + i ; i*n Biên N 2 . tl ng chmh 0) s3 c u nguy duy
nh t trong .nh .nh bi t hi*n nay.
Nava ") Cônhi cùng ; trong )nh N i, ng 7i trên gác, ng 7i d i % ), nh ng
không th: tr3c ti p %-i chuy*n v i nhau, 1i s3 trao @i u qua gi y t7 hoCc
nh ng viên 9 G .
P ) tr ng vXn ch a nh &= $c nh ng &. ang diKn ra ; i*n Biên N 2.
A1xenhao th c m c i sao 7 ! t : m t , c trung tâm ng ; phân khu + c
) không 9 #u &=)nh 0i ! < 2 t ng N p Plêven th y c n thông + o g p .nh
.nh cho ng 7i > ? tr c khi ST mu n. P&)y 20 ng 3 n m 1954, T@ng tham
m u tr ;ng N p Êly, m t ng 7i $c coi 0) ,- quan h* t6t v i > ?, $c 9 i
sang Oasinht n.
Êly 9 t bi:u công khai: "N p không th: th ng $c v i ph ng ti*n hi*n ,-
trong tay" ") yêu c u > ? t ng c 7ng &=Bp V "5 4, Cc bi*t 0) y bay %Um
bom B.26, ") can thi*p bYng không quân.
%&1n lba Za thiêu kh@ng l trong nhi u gi7. P&)y 17, 0Bc 7 gi7, i By ctig
(Dartigues) , nh )nh công chi c akôta s6 267... Sau khi , nh xu6ng )
N i an I)n, anh quay 0i chuy n th hai . +# b n r i 0Bc 10 gi7 i 9 4a nam
Êlian 3. Phi )nh I)n (7 ng 7i) u ch t... 17 gi7 50, m t chi c akôta trong i
v n i 2/63 _U%Ugal âm u xu6ng t ; 9 4a tây "Claudine" , y nh m t +-
u6c... I)n b phi )nh I)n u ch t".
N u nh th7i gian xây d3ng tr n #a $t 1 Uo H)i h n m t ng, . $t 2 ng n
h n nhi u. ! ' sau m 7i %&)y lao ng ") chi n u gian kh@, tr n #a ti n công
") bao vây ,2a ta c + n I)n )nh. Trên m t tr m kilô Ut 7ng )o , ng
v i )ng " n h m h6 bao 4n tr n #a tr ng tâm ,2a #ch. Nh ng 7ng )o Ct
sân bay ") s; , ' huy 7 ! t trong t m b n 8Bng c6i ,2a trung I)i ") ti:u I)n
b binh ta.
Ta , 4nh th c ch p nh n s3 ch th c t lâu ,2a g , ch p nh n m t tr n nh
"mCt 6i mCt".
Bên , nh t p I)n c i:m ,5 ,2a #ch ,- m t '',t p I)n c i:m" th hai, m t
t p I)n c i:m di ng.
.nh i chi n tranh tr n #a + t u xu t hl* l i i*n Biên N 2.
Có nh ng ng 7i vi t v chi n tranh chi n )o 0) %- th 7ng xu t hi*n khi l3c
l $ng ôi bên 6i #ch không chênh l*ch, không th: tiêu di*t nhau, ") ,5ng 0) 0Bc
1 không ,En mu n m; nh ng cu c ti n công.
Nh ng ng 7i 04nh ôi b7 chi n tuy n ng % .n nhau, ôi 0Bc quên , c , m, ")
tr; )nh nh ng ng 7i + n ch6c 0t. Trong tr 7ng h$p ,2a , Bng ta không ,- &.
gi6ng nh v y.
! c % ) 0O lu n quân s3 th 7ng cho rYng: g nh bao gi7 ,5ng , 1n , ch t n
Cônhi ra l*nh !
-T 1i h ng, chi n )o ,2a , Bng ta vXn 9 t tri:n m t , ch v ng ch c t i g n
tr n #a trung tâm ,2a #ch.
Theo Bng k I ch, %- ti n ")o nh ng trung tâm ng Gc tiêu ,2a $t
ti n công s p t i. ; 9 4a ông, %- ")o g n , c cao i:m E, D1, C1, A1. ; 9 4a
tây, %&)y 24 ng 3, m t 5i chi n )o , ' ,En , ch )ng A)o dây Up gai 106,
thu c ,Gm c i:m tr3c ti p + o v* sân bay M 7ng Thanh, 50 Ut.
hqNG Vây tr n #a chi n )o .nh )nh khi n g #ch không ,En n ng ABt
lui, ,5ng nh - a thêm m t s6 l n quân t ng vi*n. Quân #ch ng tr c s3
th t + i ch c ch n, ". s m mu n con 7ng ti p t bYng y bay ,5ng +# c t t.
Tr n #a chi n )o ,2a ta 9 vV c u ABc c + n ,2a t p I)n c i:m, ch
I)n I)n phân khu H ng !Bm Zi khu trung tâm. T 0Bc %)y 7 ! t không th:
trông ch7 s3 c u vi*n ,2a nh ng ti:u I)n -ng ; 9 4a nam , nh ng M 7ng
Thanh.
Nghiên c u , ch b6 A4 ,2a phân khu trung tâm, , Bng ta th y AQtr n i*n Biên
N 2 8W $c quy t #nh trên nh ng cao i:m ; 9 4a ông, bên %& n sông N m
r6m. <•I ây n@i lên m t H y i , y t b c xu6ng nam, hai bên 7ng 41 ")
H1c theo b7 sông. Nh ng Ai i %)y kh6ng ch I)n b phân khu trung tâm, trong
- ,- s; , ' huy 7 ! t, , c tr n #a 9 o ") sân bay. #ch t n HGng l$i th
,2a H y i, t@ ch c )nh m t khu v3c 9 Eng ng3 then ch6t v i hai trung tâm
ng nh 0) ô =%4ch ") Êlian. M[i trung tâm g m nhi u c i:m. Nh ng c
i:m %)y m t ph n nYm trên nh ng ST i, m t ph n nYm d i , nh ng bên b7
sông. Nh ng quan A1ng h n , 0) nh ng cao i:m. N u nh ng cao i:m %)y +# ta
chi m . nh ng c i:m 9 4a d i không th: t n i, ") I)n b , t c i:m trên
, nh ng bên kia sông N m R m ,5ng 8W +# c H1a ". Za l3c b n th/ng ,2a ta,
Cc bi*t 0) 9 o binh.
! 2 tr ng ,2a ng 2y MCt tr n trong $t 2 0) t p trung u th binh Za l3c
nh chi m ng th7i , c cao i:m 9 4a ông. Trong s6 %)y, ,- 5 cao i:m quan
A1ng. ó 0) , c cao i:m E, D1 thu c trung tâm ng ô =%4ch, ") , c cao
i:m C1, C2, A1 thu c trung tâm ng Êlian. ô =%4ch 1 ") ô =%4ch 2 nYm
hai bên 7ng 41 0) nh ng cao i:m cao nh t ; 9 4a b e, I ng 70 Ut so v i
mCt t, tr3c ti p ki:m 8I t sân bay ") hai tr n #a 9 o 105 ; d i phân i.
Êlian 2 ; u , ng 9 4a nam, th p h n, I ng 40 Ut, nh ng 0i Cc bi*t quan
A1ng v. ; 8 t ngay khu trung tâm, r t g n s; , ' huy ,2a 7 ! t. Êlian 1 ") liên 4
ti p &=p v i Êlian 2 v 9 4a b c, 0) nh ng i % Z th p, nh ng u ; 8 t khu trung
tâm. ! c cao i:m E, D1, D2, C1, A1 nYm ; "Eng %&I)i, li n k v i tr n #a ti n
công ,2a ta. Nh ng cao i:m c D3, C2... nYm ; 9 4a trong.
#ch th y AQm t $t ti n công m i ,2a ta ang nh m ")o H y i 9 4a ông
qua nh ng 5i chi n o.
_ ng %&)y 30 ng 3, L ngg le t i tr3c ti p ki:m tra s3 b6 9 Eng ; khu ông.
< i trung tâm ng ômimch ,- ti:u I)n 3, trung I)n 3 Angiêri, m t i i
< i, 1 i i 9 o 105. L ngg le không )i 0Eng khi nh n th y s 7n bên Ai ,2a
ô =%4ch 2 do m t n "# < i + o v*. L ngg le quy t #nh chuy:n n "# < i
%)y ")o 9 4a trong, a.m t i i Angiêri -ng ; ô =%4ch 1 sang thay th , ")
i um t i i ,2a ti:u I)n H 5 t i ô =%4ch 1 i n ")o ch[ i i $c ABt
i < i trung tâm ng Êlian, L ngg le , m th y yên tâm. Ti:u I)n 1 trung
I)n b binh Ma r6c s6 4 9 Eng ng3 i ây v i s3 h[ tr$ ,2a nh ng ti:u I)n H
do Bi gia tr3c ti p , ' huy. L ngg le quy t #nh t ng c 7ng cho Êlian 2 ; n i u
Ch ng 10
Bu@i tr a, b binh xu t 9 t.
Tr n #a chi n )o ,2a ta +E t i chân , c cao i:m. MCc H quân #ch nh ng
%&)y g n ây nhi u l n H ng bom, i +c nh 9 ") a quân ra san l p
chi n )o, nh ng tr n #a ,2a ta vXn $c duy A., ") 0Bc %)y ch ng Z &= A#
,2a %-. B i ta ")o g n n, #ch vXn ch a bi t.
* 18 gi7 %&)y 30 ng 8 n m 1954, $t ti n công th hai ")o t p I)n c i:m
i*n Biên N 2 b t u.
! c cao i:m 9 4a ông, m t s6 "# A4 + o v* sân bay ; 9 4a tây, , c tr n #a 9 o
") khu v3c quân c ng #ch , .m trong -i lba. !5ng nh $t ti n công th
nh t, su6t nba gi7 u, 9 o binh #ch không th: lên ti ng.
Nh ng gi7 u cu c chi n u ti n tri:n thu n l$i < i cao i:m C1, l n u ta
m; A)o bYng n 9 -ng b c lôi. ! c 9 o 2 b n r t , 4nh L c. B c lôi n@ 9
tung t ng I n A)o. Khi 9 o chuy:n 0)n, , c chi n 8D b c 9 , ' ,En &=i quy t
n6t nh ng I n 8-t 0i. Sau 5 9 Bt ti:u I)n 215 ,2a 98 H1n xong cba m; qua
+ y l n A)o dây Up gai. Ch p th7i c Za l3c #ch ang ,En tê li*t ti:u I)n
tr ;ng ^ i H u lT n l*nh xung phong. 7ng dây i*n I i v i trung I)n
+# t. Nghc ti ng 8Bng b binh n@ trên c i:m, trung I)n ra l*nh cho 9 o
chuy:n 0)n. ! ' bYng m t $t xung phong nh, trong 10 9 Bt, i i 38
chi m $c chi c lô c6t nYm trên Zm t cao nh t nhô lên trên 'nh i, $c
anh em &1i 0) Zm C t C7. Ti:u i tr ;ng 5i % 1n NguyKn Thi*n ! i câm 0
c7 Quy t chi n Quy t ng lên %-c s; , ' huy ,2a #ch. lT n #ch d n v nh ng
lô c6t ; khu v3c 9 4a tây, &1i 9 o b n ")o tr n #a ta. ! c chi n 8D xung 4ch
H ng l Vi lê, l3u n lao lên nh &=p 0 ,), p tan ba $t 9 n 4ch ,2a #ch.
Tr n nh diKn ra Bng 45 9 Bt. <I)n b m t i i 140 tên #ch thu c ti:u I)n
xung phong u +# Za l3c r t nh ,2a #ch , n 0i. Ti:u I)n 215 quy t #nh lui
v C1 ti p Gc chu(n +# o i u ki*n ti n công C2 ban %&)y. N 4a i D1, ti:u
I)n 130 ,2a 209 9 t tri:n xu6ng D2 v p 9 i Za l3c b n th/ng t tr n #a 9 o
trên c i:m 210 ") hai c[ A1ng liên b6n %Eng Ct bên kia sông N m R m, 9 i
ng ng 0i : ,2ng c6.
V khuya, i + c #ch ,)ng I t ng nh. Cu c chi n u ,2a b i ta trên
nh ng cao i:m 9 4a ông ch ng 0i. Tôi nh n th y ây , 4nh 0) s3 c nhau
gi a chi n u ; %&I i vi v i khu trung tâm, #ch không th: không 6i 9 - quy t
li*t. Sau %)y ta bi t trong êm 31 ng 3, quân #ch b n 13.000 viên n 105,
855 viên n 155, 1.200 viên n 8Bng c6i 120.
S; , ' huy nh n #nh: B i I)n )nh ph n quan A1ng nhi*m "G $t 2,
nh ng vXn ch a chi m $c cao i:m 9 Eng ng3 then ch6t A1. 174 sb HGng ,
l3c l $ng d3 +#, không ,En n ng &=i quy t A1, 98 nh xu6ng C2 không
)nh công, +# tiêu hao, c n i u m t n "# c ti p Gc I)n )nh nhi*m "G
tiêu di*t A1, ") 9 Eng ng3 ; C1 ban %&)y. Anh < i %& # sb HGng trung I)n
102 ,2a 308. h)o u $t 2, 308 vXn 9 G Ach mCt tr n 9 4a tây, riêng 102
$c , 1n 0)m l3c l $ng d3 +# cho khu ông.
B , ' huy chi n H#ch quy t #nh: ! c n "# kh(n tr ng t@ ch c tr n #a 9 Eng
ng3 trên , c cao i:m C1, D1, E, chu(n +# nh #ch 9 n 4ch ban %&)y, quy t
không : #ch chi m 0i. i I)n 308 a trung I)n 102 t 9 4a tây sang 9 4a
ông, ti p Gc ti n công tiêu di*t A1 ") 9 Eng ng3 i C1. ng , 4 V ng Th a
V5 , ' huy tr n nh i A1 ") C1. ! c trung I)n 88, 36 ,2a 308 chuy:n t
nhi*m "G d ng công sang tiêu di*t , c c i:m 106 ") 311 ; 9 4a tây, trung I)n
165 ,2a 312 nh c i:m 105 (Huguette 6) ; 9 4a b c, uy hi p nh quân #ch
Tr a %&)y ai ng 3, ban , ' huy trung I)n 102 ,- mCt ; s; , ' huy trung I)n
174, nh n +)n giao v #a .nh ") .nh .nh chi n u i A1. Tuy nhiên, ". 9 i
v $t qua , nh ng tr6ng Ai d i s3 ng n chCn ,2a i + c ") y bay #ch,
7ng )o AGc ap 0Qng +Qng + n n c, v a )nh quân v a ph@ bi n nhi*m "G
cho b i, chi u 31 ng 8, m i ,- b6n i i ,2a hai ti:u I)n 54 ") 18 #p t i
"# A4. Trung I)n $c t ng c 7ng m t i i g m b6n trung i ,2a 174 0)m l3c
l $ng d3 +#. 102 quy t #nh ti p Gc ti n công A1.
* 17 gi7 30, , c phân i chi m 0Dnh tr n #a.
* 18 gi7 15 9 Bt, trong khi 9 o binh ta ki m ch 9 o #ch ") + n 9 A1, , c
5i xung 4ch l$i HGng cba m; ,2a trung I)n 174 êm tr c, nhanh , -ng ti n
nh tr n #a ti n duyên ,2a #ch. Sau 15 9 Bt, , hai 5i xung 4ch I)n I)n
l)m , 2 t ng 9 Eng ng3 9 4a d i, di*t m t s6 #ch, b t s6ng 15 tên. #ch co lên
t ng trên. ! c chi n 8D ti p Gc xung phong v 9 4a G t - hi:u trên 'nh i.
#ch b[ng bi n m t ") )ng A)o lba i + c 0i xu t hi*n tr c mCt 1. ! c chi n 8D
H5ng , m v $t qua l i lba nhYm 9 t hi*n cba h m ng m. , ' .m th y m t
%& ch 9 G ,- quân #ch, l p t c sb HGng b c 9 di*t $c 20 tên, b t s6ng 4 tên,
thu m t s6 8Bng n. Sau -, .nh .nh diKn ra gi6ng êm tr c, b i ta t@ ch c
b6n $t xung phong u không v $t Zi tuy n )o ngang tr c h m ng m.
* 5 gi7 8 ng %&)y 1 ng 4, hai xe t ng ") quân ti p vi*n xu t hi*n. L3c l $ng
#ch ; A1 0Bc %)y g m nh ng tên 04nh Ma r6c, H lê d ng s6ng 8-t sau êm
tr c, nh ng binh 04nh lê d ng ") binh 04nh < i m i t i $c t@ ch c 0i. Quân
#ch t h m ng m , ng v i quân t ng vi*n d3a ")o xe t ng b t u xông lên 9 n
4ch, toan nh b t quân ta ra Zi cao i:m. Ta H ng bazôka b n , y 1 chi c xe
t ng, bân +# th ng m t chi c c, khi n %- 9 i , y 0i. ! 9 o ta ") 9 o
ngay. Tôi %-i v i anh < i ra l*nh 308 trao 0i nhi*m "G 9 Eng ng3 trên i A1
cho 174; 174 ,5ng , ' c n : 0i m t b ph n % Z, ,2ng c6 công s3 th t v ng
ch c, + o v* ph n n chi m $c, chu(n +# cho cu c ti n công sau n)y, ib
ph n ABt ra %&I)i, m ng ng chi n u.
Tôi quy t #nh tri*u t p h i %& # s k t $t 2 chi n H#ch ")o %&)y 6 ng 4 n m
1954, ") , ' #nh m t s6 , n b tr3c ti p chi n u trên i A1 v g p s; , ' huy
mCt tr n.
Sau n m %&)y chi n u, ; 9 4a ông, ta chi m $c b6n %&1n i hi:m y u,
0)m , 2 m t ph n cao i:m then ch6t A1, #ch 9 i Uo 9 o , y Zi c
i:m 210, ; 9 4a tây, ta chi m thêm $c , c c i:m 106, 311. N m vi chi m
-ng ,2a #ch thu ap nhi u, l3c l $ng ,2a , Bng ,5ng +# t@n th t l n. Nh ng
ta ch a I)n )nh t t , nh ng Gc tiêu ra, Cc bi*t 0) ch a chi m $c I)n
I)n A1. ây 0i , 4nh 0) m t Gc tiêu A1ng y u ,2a $t ti n công %)y !
_MNG %&)y 3 ng 4, anh < i &1i i*n I i + o tin , c ng , 4 ng Sinh,
NguyKn H u An , ng v i ba , n b ti:u I)n ,2a 102 ") 174 v s; , ' huy
mCt tr n. > 1i ng 7i u ST m*t Zi sau nhi u êm không %&2, ng , 4 ng
Sinh mu6n $c + o , o ngay. Tôi %-i c n : anh em t m rba, n u6ng, %& ' ng i
cho 0i s c tr c khi 0)m vi*c, riêng hai ng , 4 trung I)n tr ;ng 8W gCp tôi ")
anh < i ")o bu@i chi u.
Bu@i chi u, tôi ") anh < i , ng nghe + o , o. ng Sinh cao l n b c ")o v i
m t chi c b ng trên An ") ôi m t sâu A5ng ". thi u %&2.
Tôi Zi: . .
- V t th ng th %)o!
- Th a, v t x c nh n thôi. B ng : Anh nhiKm A ng.
Tôi %-i:
- Tin t c ; ây n m $c . quân #ch ; A1 t@n th t r t nhi u, có 0Bc +1n , ' huy
; M 7ng Thanh t ;ng là m t A1 ! < i sao , c ng , 4 nh i vXn không
&=i quy t $c !
- ^ o , o anh, , Bng tôi r t c6 g ng nh ng v ng 9 i , i h m ng m trên 'nh
i ! Anh em Ct ")o - 80 kilôgam b c 9 gi t n@, nh ng %- vXn tr tr .
- Sao không .m cba h m ) nh ")o !
- ! Bng tôi .m nhi u l n, nh ng không th y cba h m. Ch c cba h m nYm ;
9 4a trong, anh em không ")o $c ". 9 o b n chCn, , Bng b n , trên %-c h m.
Tôi Zi , ng Sinh ") NguyKn H u An:
- Theo , c ng , 4, gi7 9 i nh ti p , ch %)o . &=i quy t $c A1 !
NguyKn H u An %-i:
- N i hu n luy*n ") t@ ch c m t i nh h m ng m, do m t , n b ,- quy t tâm
cao , ' huy, mang nhi u b c 9 nh ")o cba h m.
ng Sinh cân nh c r i %-i thêm 0) su6t ST A.nh chi n u, b i ta h u nh
không 0Bc %)o có a th h n #ch. #ch t ng vi*n nhanh h n ta. P&I)i 9 o b n
chCn, , Bng ,En ,- , xe t ng.
- Nh v y, v n ,En ; ch[ ta không chCn $c quân vi*n t M 7ng Thanh lên !
- Th a Bng. > .nh b6 tn binh l3c : tiêu di*t quân #ch ; A1, nh ng trong th3c t ,
9 i nh v i I)n b quân vi*n ; khu trung tâm !
- #ch ,- n ng nh b t ta ra Zi A1 không !
- N u ta t@ ch c 9 Eng ng3 t6t . #ch không th: nh b t $c ta. M y %&)y v a
qua, gi a ban %&)y, ,- 0Bc , Bng tôi , ' ,En h n , Gc ng 7i, gi , m t h ng
9 n 4ch, nh ng #ch không v $t $c qua.
Ch ng 11
Tuy nhiên, con nhím i*n Biên N 2 nh n m t En tb th ng. "! ' trong n m
%&)y t 28 ng 3 n2 ng 4, quân N p m t 2.093 ng 7i. Phân khu H ng
!Bm tuy ch a tr3c ti p +# ti n công, t hai %&)n quân ,5ng , ' ,En I ng 1.600.
Quân n AB ; phân khu trung tâm +# ABt 0i ,En n m ti:u I)n H , không ti:u
I)n %)o v $t ST 300 ng 7i, hai ti:u I)n lê d ng 600 ng 7i, ") s6 ,En 0i g m
nh ng n "# ng 7i < i ") B c Phi, t@ng c ng I ng 4.300 04nh chi n u.
Cu n chi n u ng6n nh ng 4p xe t ng, 9 o 2, quan tr3c, ") vô tuy n i*n v i
% #p không th: t ng t $ng. n %&)y 6 ng 4, d3 tr n d $c 9 o binh
, ' ,En 418 viên cho 0I i 9 o 155, 616 viên 105 ") 1.422 viên n c6i 120, ,-
%& Da 0) g n v i s6 n t p I)n c i:m b n trong m t êm chi n u. Không
,En , .n cho nh ng i:m t3a 9 4a trong m i l p thêm..."I'' B , ' huy N p
nh n th y không nh ng không th: H ti p vi*n ban %&)y ) ngay ban êm
,5ng không th: ngay , ng 0Bc , m t ti:u I)n. H1 bu c 9 i , 1n "ph ng
n thi duy nh t" do r-vanh c ra, 0) H ng 7i ban êm bYng t ng y
bay v i I ng , ch v th7i gian c nhau. N i m t ba êm, ti:u I)n 2 ,2a
trung I)n H tiêm 4ch s6 1 m i t i h t i*n Biên N 2.
<4nh t 0Bc b ‘
t u chi n H#ch, ta tiêu di*t I ng 5.000 quân #ch, m t l3c
l $ng t ng ng 8 u ti:u I)n, trong - có ba ti:u I)n +# tiêu di*t &1n. Do
$c t ng vi*n, t p I)n c i:m vXn ,En I ng m t " n quân, tuy không 9 i
t t, u 0) l3c l $ng tr3c ti p chi n u. V #a .nh có l$i, , Bng ta kh6ng
ch , c cao i:m ; 9 4a b c, ph n l n nh ng cao i:m quan A1ng ; 9 4a ông
phân khu trung tâm. Tr n #a ti n công ") bao vây ,2a ta t i g n sân bay, "Eng
vây th t chCt thêm. N m vi -ng quân ,5ng nh " ng tr7i ,2a #ch +# thu ap
nhi u. Phân khu nam H ng !Bm +# c t I)n I)n Zi khu trung tâm.
Tuy nhiên, s6 quân #ch ; t p I)n c i:m vXn 0) ST l n 6i v i ta, ") , Bng
,En n ng t ng vi*n.
Nh ng y bay ") phi công > ? mCt th 7ng 9 Gc, tr; )nh l3c l $ng nh
v n chuy:n ti p t cho binh I)n c chi n tây b c.
V 9 4a ta, ,5ng không 4t - kh n. N i nhanh , -ng b@ sung quân s6, n d $c
hao Gt nhi u qua $t chi n u v a r i. L ng th3c cho b i m[i %&)y
,)ng ngCt %& co, ". a m a t i s m, ") #ch t ng c 7ng nh 9 , c tuy n
7ng dXn t i mCt tr n. N i ti p Gc nh #ch bYng , ch %)o v i nh ng chi n 8D
qua n m ng tr7i liên Gc )nh quân, lao ng ") chi n u, v i % Dng ll "#
8W ,- thêm nhi u ng 7i 04nh m i ch a qua chi n u, : v a IUt sâu h n n a
ch[ y u ,2a . #ch, v a n ch nh ng th ng vong ,2a ta, o i u ki*n chuy:n
sang t@ng công 4ch k t liKu s6 ph n con % 4m i*n Biên N 2. V n Ct ra 0):
! Bng ta 8W ti p Gc 0)m &. ?
Quy t tâm ,2a ta 0) tiêu di*t bYng $c t p I)n c i:m i*n Biên N 2, H cu c
chi n u 9 i Uo H)i.
ng nhiên, , ch t6t nh t 0) .m ra ph ng n c chi n t6i u, v i s3 c6 g ng
cao nh t v 1i mCt, tiêu di*t t p I)n c i:m ,)ng s m, ,)ng Bng 0Bc ,)ng t6t.
M t chi n th ng nh v y 8W ph6i h$p t6t v i u tranh %&I i giao ,2a ta ;
Gi nev , Anh $c - kh n ". nh ng tr n m a 05 a c, 0i 0)m th t + i 1i
m u nham hi:m m i ,2a N p, > ?.
Trong h i %& # s k t $t ti n công ")o khu ông, ng 2y MCt tr n quy t #nh
ti p Gc nh ng nhi*m "G ra cho $t 2 chi n H#ch. ó vXn 0) I)n )nh vi*c
nh chi m , c cao i:m 9 Eng ng3 9 4a ông, th t chCt tr n #a ti n công ") bao
vây, nh chi m sân bay trung tâm ti n t i tri*t h/n 7ng ti p t ") ti p vi*n ,2a
#ch, 4ch c3c tiêu di*t ") tiêu hao sinh l3c #ch, thu ap 9 m vi chi m -ng, o
i u ki*n chuy:n sang t@ng công 4ch, tiêu di*t I)n b quân #ch.
Con 7ng ch c ch n, dXn t i chi n th ng 0) nhanh , -ng si t chCt "Eng vây lba,
a tr n #a chi n )o ")o 8 t khu trung tâm t p I)n c i:m.
Si t "Eng vây 8W n ch $c uy l3c không quân, 9 o binh #ch, &=m % a
th ng vong ,2a b i. Tb u chi n H#ch, Za l3c % a ,2a b binh ta chi m a
th v s6 l $ng ch a th: 9 t huy h t hi*u l3c do I ng , ch gi a ta ") #ch ,En
xa. Si t chCt "Eng vây 8W cho 9 Up ta tiêu di*t ") tiêu hao quân #ch bYng 1i "5
4 ,2a b binh, k: , 8Bng tr 7ng ") l3u n, o nên m t Za l3c p o.
Si t chCt "Eng vây 8W o i u ki*n cho b i ta 9 2y t ng G ng, dV +Z
)ng A)o dây Up gai, a chi n )o ")o sâu trong c i:m #ch, b t th n tiêu di*t
quân #ch khi n , Bng không #p tr; tay nh i "# A4 106. ây ,5ng 0) , ch thu
ap 9 m vi chi m -ng ,2a #ch, 4t t@n th t v x ng u.
Si t chCt "Eng vây 8W &=Bp ta tranh I t ti p t ,2a #ch, &=)nh l y l ng th3c, nh t
0) n d $c ) ta ang c n. Si t chCt "Eng vây ,5ng , 4nh 0) ST A.nh thu ap
không ph n, ti n t i tri*t h/n ngu n ti p t ") t ng vi*n ,2a #ch .
< i phân khu trung tâm M 7ng Thanh, n u không k: ê9Ucviê (Epervier) 0) s; , '
huy ,2a 7 ! t, #ch , ' ,En 0i b6n trung m ng. ; 9 4a ông, 0) êlian. S6
ph n ,2a trung tâm %)y 8W $c quy t #nh khi ta tiêu di*t xong cao i:m A1. N 4a
tây b c 0) Huy & Ut.
Huy & Ut, ,En 8 u c i:m, ,- nhi*m "G + o v* sân bay ") mCt tây b c phân khu
trung tâm. N 4a tây nam 0) Clô in ") Giuynông (Junon), ; li n k v i s; , ' huy,
,- nhi*m "G + o v* mCt tây nam ,2a %-. Clô in g m n m c i:m (v cu6i chi n
H#ch, #ch chia Claudinc )nh hai: Claudinc ") Lilie). Giuynông ,- ba c i:m.
Nhi*m "G tr c m t 0) 9 i c t t ngay sân bay M 7ng Thanh. Tuy không ,En
y bay , nh, nh ng sân bay tr; )nh m t #a i:m H ,- + o v*, ti p
nh n )ng %&)y ph n l n ti p t ") quân t ng vi*n.
Chi m $c sân bay ,5ng ,- %& Da 0) ta c t t H H)y con % 4m i*n Biên
N 2. Trung tâm ng Huy & Ut + o v* sân bay ,En 8 u c i:m , y H)i t
b c xu6ng nam, H1c con 7ng t Lai Châu v , song song v i 7ng b ng, 0) , c
c i:m H6, ; u b c sân bay, H1 ; gi a, H2 ") H9 ; nam sân bay. Riêng H5 ")
H4 ,5ng ; nam sân bay nh ng nYm t xu t v 9 4a tây. Trung tâm ng %)y
+# m t hai c i:m trong $t ti n công th hai.
!c n "# $c trao nhi*m "G ,G th: nh sau:
i o)n 308: F)m tr n #a ti n công ") chu(n +# công 4ch c i:m 206 ") , c
c i:m: 311A, 311B (thu c trung tâm ng Claudine), a tr n #a ti p c n
s; , ' huy ,2a 7 ! t. F)m tr n #a chia c t , c c i:m 105, 206, 208 (Huguettc
2). Ph6i h$p v i 312 0)m giao thông )o c t ngang sân bay 9 4a nam c i:m 206.
nh #ch 9 n 4ch : gi v ng tr n #a ") nh quân H trong 9 m vi i I)n
9 G Ach.
i I)n 312: !2ng c6 tr n #a 9 Eng ng3 ; , c i C ") D, chu(n +# ti p Gc tiêu
di*t c i:m 105 ; b c sân bay, , c "# A4 203, 204 ") khu ti:u I)n %&Gy < i s6
2, ph6i h$p v i 308 )o giao thông )o c t ngang sân bay M 7ng Thanh.
i I)n 316: F)m tr n #a ti n công A1, C2 ; 9 4a ông. !2ng c6 tr n #a 9 Eng
ng3 ; C1. Chu(n +# ti n công tiêu di*t A1 ") C2.
Trung I)n 57 ( i I)n 304): !2ng c6 tr n #a bao vây H ng !Bm ") tr n #a
ti n công H6ng !Bm. Ki m ch 9 o binh #ch ; H ng !Bm.
i I)n 351: !2ng c6 , c tr n #a AB quân ") tr n #a Za l3c, 0)m thêm m t tr n
c6 công s3. M t i i ,2a ti:u I)n 439, do ti:u I)n tr ;ng I)ng V $ng tr3c
ti p , ' huy, sRn 8)ng -n $i quân #ch. i + c ,2a ta l p t c d p xu6ng
nh ng tr n #a 9 o ,2a #ch ; M 7ng Thanh, ") bân ")o +1n 04nh H ang ti n
lên i i iH i u, do <Ap (Trapp) , ' huy, 9 i H n .nh xu6ng s 7n i
9 4a tây. i i th hai ,2a L pagi (Lepnge) mang theo 8Bng phun lba ") m t
phân i 8Bng y li u ch t v $t qua hZa l3c b n chCn c6 xông lên i. Phân i
8Bng y +# tiêu di*t. Viên trung By Côngbanc (Combaneyre) +# th ng nCng.
_Bng phun lba ,2a #ch A m lên lô c6t C t C7. B i ta 9 i lùi xu6ng gi nba
i 9 4a ông. Quân #ch r $t theo #nh (y ta Zi C1. Gi a 0Bc , -, hai trung
i t ng vi*n ,2a trung I)n v $t qua bom n ,2a #ch v a t i n i.
<I)n b , c chi n 8D %Um m t 0I t l3u n r i nh t t xông lên v i nh ng kh(u
8Bng c m l Vi lê % 1n ho t.
Tr c 4 th H5ng nh ,2a quân ta, #ch lui v 9 4a C t C7 l gi7, Bigia 9 i
i u hai i i ,2a ti:u I)n lê d ng H 2 m i t i M 7ng Thanh êm tr c lên
C1 thay th cho l3c l $ng ti n công +# t@n th t g n m t nba.
18 gi7 45, nh ng n "# H s6 2 ang ,2ng c6 0i nh ng h m )o vV % t ". nh ng
tr n nh ban %&)y, . m t c n +o n i + c ") n 8Bng c6i A m xu6ng tr n
#a Sau $t Za 9 o cba thi n H#ch, ti:u I)n 439 ") m t ti:u I)n ,2a 312 v a
t ng c 7ng chia 0)m hai , nh xung phong lên chi m 0i C t C ") nh ng lô c6t
9 4a tây. Nh ng tên 04nh H bân h t n không ng n $c nh ng $t xung phong
,2a ta. Viên i By _ cl (Charles) ch t t i tr n. Viên i By Minh (Minaud) +#
th ng nCng. ! hai i i H không ,En ng 7i , ' huy tan ra )nh nh ng % -m
% Z ch6ng c3 m t , ch tuy*t "1ng. 21 gi7, Bigia v i "Ut I)n b l3c l $ng H d3
+# ti n lên c u nguy. Quân ta ") quân #ch lao ")o nh ng tr n nh &=p 0 ,)
quy t li*t. 2 gi7 8 ng %&)y 11, Zm cao C t C7 không ,En 7ng )o, công s3
%)o nguyên "an. B i ta 9 i lui v tuy n ,5 t@ ch c 9 Eng ng3.
N u s3 ,- mCt ,2a b i ta trên i C1 0) không th: ch p nh n 6i v i quân #ch
. ta ,5ng c n duy A. cao i:m %)y : 0)m m t +)n p cho $t ti n công cu6i
, ng. P&)y 11, , ' diKn ra nh ng cu c chi n u 0g g! quân #ch ") quân ta u
9 id n 1i n[ l3c ")o vi*t ,2ng c6 ch[ ng chân trên Ai i bom n 2y
di*t I)n b , c công s3 chi n u ,5ng nh ch[ (n % u. #ch 9 i a i i th
ba ,2a ti:u I)n lê d ng H 2 v a phân t phân Ao t i M 7ng Thanh, thay th
cho l3c l $ng chi n u su6t êm qua ST rêu A.
Trung I)n 98 0m nhi*m "G 9 Eng ng3 i C1 ,5ng $c t ng c 7ng ti:u I)n
888 ,2a trung I)n 176. Ti:u I)n %)y tr c - chuyên 0)m nhi*m "G tiKu 9 '.
Nh ng 1 ,5ng co l n gây - kh n cho nh ng ti:u I)n H trên 'nh Pu San
h i u chi n H#ch.
Chi u %&)y 11 ng 4, i i 811 ,2a 888, do i i tr ;ng Lê V n Di , ' huy,
$c a ra 9 Eng ng3 i C1 thay cho , c n "# chi n u su6t hai %&)y ABt
v 9 4a sau. Nh ng ng 7i m i t i kinh I)ng ". i hôi th6i ,2a nh ng thi th: b t
u phân 2y, nh ng m ru i nhCng en Ce. Nh ng L c ch t %)y hoCc khô en,
hoCc r a % t, nh ng 0i ,- nh ng b qu n o r t b n ch3c, nh ng chi n o &=p
nh ng n, ) 1 không ,En , ch %)o h n 0) chuy:n i ch[ c. '' Nh ng chi c
kh(u trang +#t chCt không th: ng n chCn 2i Ô nhiKm ng m ")o t, + m ")o
o qu n ") thân th: 1. H1 9 i xây d3ng nh ng 7ng )o, G 8Bng, h m %&2, r i
l y dây Up gai ") .n ,2a #ch : L c #nh ranh gi i gi a ta ") #ch.
Tr n nh %&)y 10 ") 11 tl'' ng 4 0) cu c 9 n 4ch lên cu6i , ng ,2a Bigia lên
nh ng Ai i 9 4a ông, #ch bu c 9 i luân phiên a t ng i i lên 9 Eng
s p quay v %& ' ng i, chia )nh hai 5i t nh p ")o chi n )o ,2a i i 54.
M t I n quân #ch n g n "# A4 , ' huy i i. i i #p th7i ra l*nh cho
, c trung i nhanh , -ng n ra hai bên, H ng 8Bng c6i 60 ly ") trung liên b n
")o quân #ch, b i .nh )nh hai 5i nh "Eng tr; 0i. M t trung i ; 9 4a
sau nghe ti ng 8Bng n@ l p t c nhanh , -ng ti n ra ti p vi*n. M t t@ 0)m nhi*m "G
b n 'a ,5ng t3 ng , y t i ph6i h$p nh #ch. ^1n #ch ang lo ch6ng V 9 4a
tr c b t th n +# m t 5i nh 1c s 7n, s$ +# sa bXy I ng h6t ABt , y v c
i:m, : 0i tr n #a )ng , Gc L c ch t. i i 54 t ch[ +# t 4ch b t ng7,
nh ng nh7 +.nh Dnh xb A4, , c l3c l $ng linh I t ") , 2 ng hi*p ng y:m tr$
nhau, khuy:n t +# ng )nh , 2 ng ti n )nh m t tr n 9 n 4ch, ti n
công t ba 9 4a &=)nh th ng l$i &=En &=.
Phân khu nam ,2a #ch t ng 6i % Z, chi n )o ta ")o 8 t di*n 4ch ,)ng thu ap,
0i nYm ; cu6i , nh ng, y bay #ch bay v i t6c ch m ,5ng , ' ,- I ng
m y giây : H , nên )ng th 7ng r i ra %&I)i Gc tiêu. Trung I)n 57 I t
$c nhi u H ti p t , ,- %&)y thu $c trên ba t n )ng , c 0I i. ! c %& ch
)o trên tr n #a ta y p th3c ph(m, h p, n d $c. ! 4nh Giuyn Roa vi t:
"K: t 30 ng 3 tr; i, m t s6 n "# ,2a i I)n 304 thu ch ng quanh H ng
!Bm 776 ki*n )ng g m n 105, h p I ng 60 t n!''.
P&)y 15 ng 4, 0Bc 16 gi7, m t chi c y bay C.li9 bay n l $n m y "Eng r i
xu6ng m t 0I t H , trong - ,- m t chi c H Z r i g n tr n #a ,2a ta. X(m
t6i, chi n 8D ta ra l y H , th y ,- m t chi c Em. Nó $c a v AG s; trung I)n.
Trong Em I)n nh ng &-i ST) g m thu6c 0, r $u, LBc L4ch, jambông, o may ô,
l Vi dao , o râu, ") m t 0 th )u h ng s3c in c hoa ,2a v$ 7 ! t gbi cho
ch ng nhân #p $c th ng th ;ng c p t ng. Chung quanh ,Gm c i:m H ng
2. Tr n #a 9 t tri:n e H1a Huy & Ut 1 ") Huy & Ut 6. M u toan &=i Za Huy
& Ut 1 ti n )nh 8 ng nay v p 9 i nhi u + i .n. gi a Huy & Ut 1, Huy & Ut 3,
Huy & Ut 5 ") h a l3c 8Bng c6i ") 9 o binh. _W ti p Gc khi tr7i t6i ng th7i b i
vi*c sbu ch a 7ng b ng..."
Theo k I ch, hai trung I)n ,2a 308 v) hai trung I)n ,2a 312 $c tri:n
khai chung quanh 9 4a b c s n bay. C i:m 206 + o v*. 9 4a tây sân bay +#
chi n )o ,2a trung I)n 36 c t r7i Zi M 7ng Thanh.
C i:m 105 ; 9 4a b c. sân bay ,5ng +# .chi n )o ,2a trung I)n 165'' bao vây.
Hai 5i chi n o ,2a 308 ") 312 ang. nhanh , -ng âm th/ng ")o gi a sân bay.
êm 15, chi n )o ,2a trung I)n 88 ; 9 4a tây ") chi n )o trung I)n 141 ;
9 4a ông u v $t qua n m l n A)o ti n ")o sân bay.
Tr n nh quan A1ng tiêu di*t trung tâm ng + o v* sân bay M 7ng Thanh
b t u không ,- Za 9 o chu(n +#, không có d u hi*u %)o + o tr c. Nh n
th y sân bay M 7ng Thanh ,- nguy c +# c t 0)m ôi, ") Huy & Ut 6 ; ub c
sân bay s p +# tiêu di*t, m t nba sân bay . M 7ng Thanh, chi m m t ph n n m
di*n 4ch t p I)n c i:m, 8W 01t ")o tay 6i ph ng, 7 ! t ra l*nh L ngg le l p
t c ti n )nh &=i Za sân bay, tr c h t 0) ti p t cho Huy & Ut 6 ; xa +# bao
vây chCt , W.
Li n trong ba %&)y 15, 16, 17 ng 4, L ngg le huy ng ba ti:u I)n H s6 1, s6
2 ")'' s6 6 m; cu c )nh binh &=i Za ") ti p t cho Huy & Ut 6 ; u b c sân bay.
Binh 04nh lê d ng ; c i:m %)y không , ' thi u n d $c, ) ,En thi u , n c
u6ng. P&)y u, I)n quân &=i Za m i , m 7ng )o ,2a trung I)n 141 trên
sân bay nh ng %- 9 i m t b6n gi7 li n : v $t qua. P&)y th hai ") th ba .
quân #ch ng tr c , m t tr n #a v i l p l p chi n- )o ") nh ng G 8Bng.
Thêm ")o - 0) L c m t chi n y bay, chi n Curtiss Commando, ,En nYm chênh
nh trên 7ng b ng, tr; )nh m t _ c ng s3 n@i &=Bp cho 6i ph ng Ct liên
thanh STUt &Gc nh ng tên 04nh lê d ng h ng i nh t #nh xông 0Wn. Cu c )nh
+'nh ti p t cho Huy & Ut 6 mang 0i cho L ngg le t@n th t v l3c l $ng ng
chi n l n h n , nh ng $t 9 n 4ch &=)nh 0i i C1 ! H t %&)y th ba, 7 ! t
ra l*nh cho viên quan ba Bia (Bizard), , ' huy i Huy & Ut 6, ABt quân Zi ây
")o êm 18. Bigia (Bigeard), 9 - , ' huy khu trung tâm v "Ut $c m t l3c
l $ng g m ph n l n 0) 04nh H ") lê d ng, , ng v i hai chi n xa m; 7ng, i
-n +1n ; Huy & Ut 6 ABt lui. Nh ng , , nh quân %)y m t s c chi n u tr c
tr n #a chi n )o ,2a ta sau không y nba gi7 1 8Bng. Bigia )nh ra l*nh cho
viên , ' huy Huy & Ut 6 "có th: +Z 0i t t , th ng binh, m; m t 7ng o
, y v M 7ng Thanh, hoCc u +)ng”.
FBc %)y, chi n )o ,2a 165 t b6n 9 4a lu n ")o bên trong )ng A)o dây Up
gai ,2a c i:m 105. 15 G 8Bng ; ti n duyên +# KZ ta bân s p. Nhi u m A)o +#
c t AGi. Binh 04nh #ch không ,- c m n, n c u6ng, 0- u ra %&I)i công s3 0)
ABng n b n 'a. êm 18, trung I)n ra l*nh ti n công. ! ' ,- m t s6 quân #ch
, y I t v M 7ng Thanh. C i:m cu6i , ng ; u b c sân bay không ,En t n
i.
NYm sâu bên trong, Huy & Ut 1 ,5ng +# trung I)n 36 bao vây bYng tr n #a chi n
)o t ba %&)y nay. Sau 4 Huy & Ut 7 ") Huy & Ut 6 +# tiêu di*t, Huy & Ut 1 tr;
)nh "# A4 t xu t ; 9 4a h c khu trung tâm. ^ o v* "# A4 0) i .ôi 4 ,2a + n l
I)n lê d ng 13. Nh ng tên 04nh lê d ng ; ây ch6ng c3 quy t li*t. ! c
chi n s B n B el ,- kinh nghi*m tiêu di*t "# A4 lo ki.ên A. chi n thu t vây l n,
quy t tâm &=)nh th ng l$i v i t@n th t 4t nh t v ng 7i ") "5 4.
Su6t th7i gian chu(n +#, , n b , chi n 8D luôn luôn cung nhau +)n + c , ch kh c
9 Gc 1i - kh n. H1 ã H ng nh ng con ,Bi'' 0)m 0 ch n, a chi n )o t xa
ti p c n c i:m. Nh ng kh6i r m b*n H)i 2 Ut, 7ng 4nh 1,50 Ut Bt h t
n th/ng, + o m an I)n cho nh ng ng 7i )o tr n #a 9 4a sau %-. 8 ng %&)y
19 ng 4, ba 5i )o ,2a 36 âm ")o 8 t )ng A)o ,2a #ch. KZ b n s p d n
nh ng G 8Bng ; ti n duyên.
Trong êm, 'nh I ng 0i m t 0I t 8Bng c6i % ")o vl A4. Quân #ch luôn luôn
th p Zm t ;ng 0) tr n nh b t u. > y bay 9 i H ti p t tr3c ti p
xu6ng c i:m. Nh ng nh ng tên 04nh không H m r7i h m ra l y H ". s$ nb n
'a. Huy & Ut 1 kêu c u v i M 7ng Thanh. Không th: : m t ti p "# A4 %)y, ". m t
%- 0) m t sân bay, 7 ! t bu c 9 i i u hai trung i b binh ") hai xe t ng,
, ng v i m t trung i lê d ng tb khu trung tâm ti n ra, d i s3 y:m h ,2a
9 o binh, l p , c chi n )o. Trung i + o v* chi n )o ,2a ta bu c 9 i 0i ra
xa, H ng 8Bng b n 'a quân #ch. Chi n 8D KZ Tr n .nh ng, y ng m +#
Zng, +.nh Dnh ng m Gc tiêu qua %Eng 8Bng, l p n b n , y m t chi n xe
t ng. Chi n công ,2a anh k t Bc công vi*n l p 7ng )o, bu c quân #ch
9 i ABt lui.
! c chi n sD 36 ,5ng b t u gCp m t - kh n m i. Chi n )o ")o g n c i:m
. "con ,Bi" &=m c HGng, %- không ng n $c Za l3c l t s 7n ,5ng nh l3u
n t trong n %Um ra, và ,En 0)m l "# A4 ,2a b i. M t s6 chi n 8D +# th ng.
T6c )o chi n )o ch m h/n 0i M y chi n 8D tân binh, v6n 0) du 4ch ; #ch
h u, %& # cho )o H5i, IUt Pg m d i mCt t ")o t i lô c6t #ch, . v a &=m
th ng vong v a gi $c +4 m t. FBc u, , n b %& i 0)m theo , ch %)y 8W Uo
H)i th7i gian chu(n +#. Nh ng khi cho m t t@ )o thb, th y không ch m h n )o
Dnh. ! c chi n si i i 213 ,2a trung I)n 88 9 Eng ng3 trên sân bay, sau b a
, o %-ng n v i 7ng phên ngon 0)nh, tr nh ng ng 7i 0)m nhi*m "G , nh gi i,
u %& l ng trong h m eh cho &=n gân c6t. Ch$t ,- l*nh t s; , ' huy mCt tr n:
'',Chu(n +# nh #ch ! < n r ng i .nh. #ch s p oanh c'', i i tr ;ng Mai
vi t Thi ng ra l*nh nh th c b i, chu(n +# sân 8)ng chi n u. ! ' m i 9 Bt
sau, nghe ti ng ng c . > y bay #ch xu t ''hi*n r t nhanh.
Nh ng chi n B.26 bay t )nh t ng t6p theo i .nh 5i tên. ! c chi n 8D cao L
l p t c n@ 8Bng. Nh ng m -i tr ng bao +1c l y y bay. ! Bng chuy:n sang
i .nh )ng H1c, n6i uôi nhau l $n "Eng ") b t u bom. Ti ng n@ nh c -c.
Nh ng t m ghi 0t 7ng b ng tung lên: R i tai 2 i, , ' th y nh ng c t t ") +Gi
Z + ng lên. MCt t rung chuy:n.
Không gian tr; 0i yên Dnh. #ch )ng tr m Ai bom nh ng , ' ,- m t s6
r i ABng tr n #a ") sân bay. Tuy v y, ,5ng ,- h n m t , Gc h6 bom trên
7ng b ng. Trên ng l i i*n I i ,2a , c n "# vang lên l7i kêu &1i ,2a B
, ' huy MCt tr n: "! c ng , 4 b binh, 9 o binh 1 #ch b t u 9 n 4ch ! c
ng , 4 y +.nh Dnh, anh H5ng, quy t tâm hi*p l3c +g& y tr n 9 n 4ch %)y".
B u tr7i 0i rung lên ti ng ng c y bay. L n %)y 0) nh ng chi c ‰%‰ t n6i
nhau b@ % )o %Um bom xu6ng 206, n i , Bng nghi b i ta ã chêm 0Dnh. ây
c 4nh 0) c h i cho nh ng kh(u i A1ng hên 9 Eng không ,2a ta. M t chi c Hen
, t ABng n lao xu6ng c m u trên , nh ng, n lên m t c t -i en #t. ây
0) tr n oanh c d d i nh t t %&)y u chi n H#ch. D t $t oanh c ,2a không
quân, 9 o binh #ch ABt n ")o 206. Nh ng tr n #a c6i t , c c i:m Huy
& Ut 3 4, t trung tâm M 7ng Thanh , ng v i ba xe t ng ng 0I t n@ 8Bng y:m
h cho cu c ti n công.
Ch ng 12
T}T C• •”
CHIzN THjNG
S n La, 0) Gc tiêu ,2a nh ng cu c oanh 4ch. Trên tuy n chi n H#ch, bom #ch
vXn không ng ng ABt xu6ng co Pha n, , c u m6i giao thông !q PEi, Tu n
J=o. Nh ng ,En m t tai 1a c 0): m a. M a bi t khai c nh $c i:m ,2a
con 7ng h n , nh ng tên giCc 0i. T t , 7ng ,2a ta u ap ") x u, 0i +#
9 I i tr c ây, m i $c khôi 9 Gc nhanh bYng c p ph6i, ngay khi tr7i khô
Ao xe c gi i qua 0i - kh n. M a o )nh nh ng + i l y H)i , , Gc
kil Ut. M a d n tt )nh " i xu6ng 9 2 4''l t 7ng. Có khi %- cu6n ,
t ng ng 7ng bên s 7n co xu6ng v3c sâu. Quân #ch bi t AQs c 9 Ii
,2a m a 6i v i nh ng tuy n 7ng ti p t . Ngay t u chi n H#ch, , Bng
ra 0)m m a nhân o, nh ng ch a )nh công. > a m a t i s m ti p tay cho
, Bng.
N n -i n tr m A1ng. Có %&)y m[i kh(u 9 o ,2a ta , ' ,En hai, ba viên n.
Tr c -, m t s6 n "# ,5ng sb HGng n ST 0ng 9 4. M t trung I)n qua
n n %&)y ki m ch ph o binh #ch, b n h t 2.000 viên n 8Bng c6i. M t ti:u I)n
9 Eng không 12 ly 7 trong m t %&)y, b n t i 12.000 viên n. B , ' huy MCt tr n
bu c 9 i quy #nh 0i vi*c sb HGng n d $c: B n ST ba viên 105 9 i xin 9 Up
Tham m u tr ;ng, ST m 7i viên 9 i xin 9 Up T@ng t l*nh. M t l n tôi qua
9 Eng c chi n, nghe n "# %& # b n n m 9 t l3u 9 o ")o sân bay. Anh
< i Zi 0i: "B n : 0)m &. ?". Khi bi t n "# c n bân tia quân #ch, anh < i A
l7i:
'',M t viên''l !
> 1i chi n H#ch, tôi th 7ng nghe + o , o .nh .nh cung c p t ng th7i ]. Nh ng
l n %)y, công c h u c n tr; nên m t v n Cc bi*t quan A1ng &-p ph n''
quy t #nh )nh + i ,2a chi n H#ch. ! n b tham m u 0)m m t cu6n s@ theo
HQi .nh .nh v n chuy:n n d $c )ng %&)y; riêng v & o, d3ng )nh m t bi:u
.
M[i 8 ng, tr; )nh -i quen, khi m i %&2 d y, tôi % .n ngay ")o + ng bi:u
h u c n treo trên " ch li p +Wn , nh + n chi n s3. ! n b tham m u ghi s6
& o nh p kho êm tr c bYng m t & ch Z.
M t bu@i s m, tôi b[ng % .n th y m t 7ng & ch Z d(âc g n nh th/ng ng.
êm hôm tr c, & o nh p kho không ym tt n!
ng , 4 9 G Ach k I ch h u c n $c &1i t i. Anh &=i 4ch:
- ^ o , o anh, êm qua tr7i m a to.
- MCc H m a to, b i vXn 9 i co n : nh giCc.
Tôi H)nh li n m y %&)y ng i 1p , ng , n anh Cng m Giang, NguyKn Thanh
^.nh, inh c Thi*n, NguyKn V n Nam +)n , ch &=i quy t khâu y u %)y.
Trong chi n H#ch, , c ng , 4 9 G Ach công c h u c n gCp nh ng tr 7ng
h$p b t ng. Nhi u ng , 4 th c AEng r su6t ng, l y mCt 7ng 0)m n i
gCp gV , n b , +)n + c &=i quy t nh ng - kh n.
Nh ng nhiKm chi n u yêu c u , Bng ta ,En 9 i c6 g ng h n n a. Sau cu c
1p, m t s6 l n , n b mCt tr n $c , ' #nh i xu6ng c c tuy n cung c p (y
nh I t ng.
M[i 8 ng, Bng 6 gi7, tôi ng bên y i*n I i tr3c ti p nh n + o , o s6 l $ng
& o, n v n chuy:n trong êm.
Trên , nh ng 9 4a tây, b i ta kh i Anh chung quanh công s3 ") )o nh ng
7ng It n c i tr n #a. C quan tham m u mCt tr n t p trung nghiên c u
, nh 0)m chi n )o n@i : 6i.9 - v i n c 05.
M[i khi th y m t m mây en hi*n trên u %Bi, m t nh ch p 0-c trong êm, tôi
-ng &-p 32.000 dân công, 7.310 t n & o, 389 t n #t hi m h n 10% t@ng s6 dân
công, g n 30% s6 l ng th3c th3c ph(m 9 Gc "G chi n H#ch. ng +)o Tây B c
san 8gn6t nh ng t & o cu6i , ng cho b i. Riêng huy*n Tu n J=o &=p i*n
Biên N 2, ng 7i th a ru ng hi m, &-p cho mCt tr n 1.200 t n & o, v $t r t xa
m c d3 ki n c quan cung c p ra 0Bc u. Nhi u n i ng +)o -ng &-p , -c
gi6ng. Sau chi n H#ch, h u ph ng 9 i chuy:n ngay , -c gi6ng ") nông ,G lên
Tây B c : &=Bp nhân dân #p th7i ti p Gc 8 n xu t.
Trên , t tuy n chi n H#ch, 1i ng 7i, 1i ph ng ti*n 0i 9 i d n s c ")o m t
cu c thi ua n c ABt v i th7i ti t, v i g .
Nh ng I)n dân công lên 7ng 9 Gc "G chi n H#ch tb a ông, nay sang c.
Nh ng chi c xe th t6t nh t ,5ng tr; )nh 1p ap, ch p " . Xe Ô tô v n i , y
liên Gc, không ,- th7i gian + o d Vng, m[i %&)y m t x c x*ch.
-i chân không Zi ,2a )ng , Gc " n ng +)o ti p Gc b ng co, l i su6i, v $t
qua bom n@ ch m, chân c ng m m. Nh ng chi n xe v n i, y ,5ng theo
ng 7i không , #u +Z cu c gi a 7ng, ti p Gc v $t nh ng s 7n co 8 t l; b t
ch p y bay #ch nh 9 . \ - kh n l n nh t 6i v i 0i xe không , ' co bom
n, ) ,En 9 i dai d/ng ch6ng 0i s3 bu n %&2 sau nhi u êm AEng ng i bên tay
0i. M[i ng 7i em theo m t h p d u cao khi ST bu n %&2 . bôi lên m t. Trong
m t cu c 1p ,2a b , ' huy mCt tr n 9 i H)nh th7i gian +)n v kh(u ph n n
cho , c 0i xe.
T %&)y 15 ng 3 n m 1954, tr c yêu c u c p thi t v n i + c 105 ,2a mCt
tr n, xe v n i chuy:n sang , y , ban %&)y. ây 0) m t vi*c 0)m o + o.
Trên co Pha n, H)i 20 kilô Ut, cao trên m t %&)n Ut, #a .nh ph n l n tr6ng
Ai, xe ta th 7ng +# y bay #ch 9 t hi*n. GCp tr 7ng h$p %)y, 9 G xe ng bên
d ng (213 REI ng th7i bao vây nhCt nhi u n b6t, bu c chân , c l3c l $ng c
ng #ch.
B.29 %Um bom xu6ng 7ng 41 ST ng gi a sông H ng ") Tu n J=o. <.nh .nh
b t c ; i*n Biên N 2 bu c Nava 9 i %& D t i m t )nh ng n ch ,2a không
quân chi n l $c > ?. Êly A l7i:
- "m t pho không ch p nh n &=i 9 p %)y. HoCc t t , hoCc không".
Trong khi ch7 $i Êly g$i O Nava v n ng sb HGng 15 y bay ng nCng
B.29 ,2a > ? do phi công N p ; ông D ng i u khi:n. n l $t Nava A l7i
kh c t , ". m t 0O do n &=n: phi công N p không sb HGng $c nh ng jl
bay l n h n m y bay B.26 ) ng 7i > ? cung c p.
Nh ng ng 7i c m un c > ? vXn tin s m mu n 8W ,- s3 ng .nh ,2a Anh.
P&)y 20 ng 4, d0Ut quy t #nh m7i i s ,c n c Anh, Cam b6t, F)o, N p,
N =04ppin, Tân Tây Lan, < i Lan, Úc, ") %&Gy quy n Vi*t Nam t i 1p. ! 4nh
quy n Anh ,' # cho Makin (Rogers Makins), is i Oasinht n, không
tham d3 cu c 1p %)y. .
Tr c nh ng 9 n ng không thu n l$i ; , trong n c ") %&I)i n c, 9 i can
thi*p > ? $c N - t@ng th6ng P4chx n (Nixon) 2ng h , vXn LBc ti n k I ch.
Gi i quân s3 > ? ti p Gc liên h* v i b tham m u N p chu(n +# cho cu c )nh
binh Chim k n k n. u ng T , it ng Pat A4t (Partridge), , ' huy không
l3c > ? i ViKn ông, t i _)i G.En +)n + c v i ng 7i ng nhi*m N p, t ng
Lôdanh (Lauzin), ") T@ng , ' huy Na va. ! ng i v i Pat A4t ,- trung t ng
Can ira (Caldera ng 7i 8W tr3c ti p i u khi:n cu c )nh binh.
Can ira 9 t hi*n m t s6 tr; %& i v mCt ? thu t. < i ông D ng không ,- 0I i
ra a dXn 7ng t m ng n, r t c n : h ng dXn cho nh ng y bay ng nCng
bom ")o m t g #ch bao vây r t g n, , ' m t sai 8-t % Z v i u khi:n .
)ng tr m t n bom ,- th: tiêu di*t I)n b quân n AB ch không 9 i 0) Vi*t
Minh !
Can ira nhi u l n H ng y bay tr3c ti p quan 8 t i*n Biên N 2 ban êm, c6 .m
&=i 9 p kh c 9 Gc nh $c i:m %)y.
Trong cu6n "Nh ng +4 m t qu6c gia'''' (Secrets d'''' etat), Raymông Tu6cnu
(Raymond Tournoux) a ra m t s3 ki*n theo c &= $c thu th p "t nh ng
ngu n tin ,- th(m quy n, ") sau - không ai , i , 4nh" :
P&)y 14 ng 4 n m 1954, i Pari, %&I i tr ;ng > ? d0Ut %-i bYng ti ng
N p v i Bi ôn:
- N u bây gi7 , Bng tôi cho %&)i hai Ai bom nguyên tb ?
Bi ôn kh/ng #nh i u %)y trong cu6n "T cu c ng chi n %)y n cu c
c" (D''''unc AUsistancc ) 0u tre), bYng , ch dXn 0i câu A l7i ,2a .nh v i a
0Ut: "N u %Um bom [A] xu6ng " ng i*n Biên N 2, ng 7i 9 Eng ng3 ,5ng nh
ng 7i ti n công u h ng , #u h u ST nh nhau. N u nh ")o tuy n giao thông
b t ngu n t Trung Hoa, 8W ,- nguy c dXn t i m t cu c chi n tranh I)n b .
Trong , hai tr 7ng h$p, quân n AB ; i*n Biên N 2, ,En xa m i $c c u
nguy, ) 8W lâm ")o .nh Ang nghiêm A1ng h n".
P&)y 24 ng 4, ô 6c m t pho gCp %&I i tr ;ng Anh n (Den) i Pari nhân
cu c 1p H i ng kh6i B c i Tây D ng (O.ƒ.A.N). m t pho m t lan n a .m
, ch thuy t 9 Gc n , 4 4t n c Anh ,5ng cho Hoa \] m t l7i tuyên b6 2ng h
,- 4nh t $ng tr ng. Nh ng n %-i th/ng v i nh ng ng 7i 6i I i Hoa \] 0)
m t , 4nh 8 ch d3a trên c s; m t cu c oanh c bYng y bay , -ng ch y 8W a
ng 7i > ? t i vi*c can thi*p bYng l3c l $ng trên b nh kinh nghi*m i Tri u
Tiên ch ng tZ, s3 can thi*p - 8W dXn ng 7i > ? t i vi*c Bc (y ng minh
th3c hi*n m t " )nh ng liên minh", ,- %& Da 0) a quân i ,2a 1 ")o cu c
chi n. Ng 7i Anh 8W 0)m t t , cho H i %& # Gi nev )nh công. P&)y 25, n
tr; v Luân ôn 1p H i ng n i , c : &=i quy t t It v n %)y.
P&)y 26 ng 4, t ng Can ira tr; 0i _)i JEn.
Can ira c p t i vi*c 8W H ng 80 y bay %Um bom chung quanh thung 05ng
i*n Biên N 2 ") khu v3c h u c n Tu n J=o, nh ng v i nh ng phi )nh I)n
> ? - N p k t h$p. Cu c )nh binh 8W $c th3c hi*n trong 62 gi7 ") m t 8D quan
cao c p t _)i JEn bay t i Clark Field : chu(n +#. V th3c ch t vXn 0) k
I ch Chim k n k n. Ng 7i N p 0i hy "1ng.
P&)y 27 ng 4 n m 1954, < 2 t ng S csin tuyên b6 ; %& # vi*n Anh:
"! 4nh 9 2 I)ng gia Anh không chu(n +# l7i h a %)o v )nh ng quân s3 ;
ông D ng khi ) ch a bi t k t ST ,2a H i ng # Gi nev ''''. L7i tuyên b6
$c %& # vi*n Anh hoan hô nhi*t li*t.
!5ng trong %&)y 27, i s N p > txigli (Ren Massiglo xin gCp S csin, ti p Gc
%)i %' n c Anh hây %& D t i s6 ph n ,2a I)n quân n AB ; i*n Biên N 2.
S csin %-i v i i s N p: "Tôi 9 i , #u 3ng ; Sinhgapo, H ng Công,
Tô+ABc (Tobrouk)l. ng 7i N p 8W ,- i*n Biên Phb''''. Ng 7i Anh không th: ".
s6 ph n m t I)n quân N p $c #nh I t, +Z lV c may &=i quy t nh ng
v n quan A1ng ,2a .nh v i nh ng c 7ng qu6c c ng 8 n i Gi nev .
P&)y 29 ng 4, i Oasinht n, Aixenhao 1p v i m t pho, , c tham m u tr ;ng
ba quân , 2ng ") nhi u 8D quan cao c p c xem LUt l n cu6i 1i mCt .nh .nh.
m t pho 0) ng 7i duy nh t 2ng h m t cu c can thi*p ,2a > ? H 0) n ph ng :
Anh s3 th t tr n ; i*n Biên N 2. ! c tham m u tr ;ng i quân, Không quân
Z "gkhông mCn ). Riêng tham m u tr ;ng FGc quân Rituê 9 n 6i quy t li*t.
Rituê vi*n dXn s3 th t + i m i t cu c )nh binh "^-p %& at" (Strangle) ,2a
3.071 ng 7i. L3c l $ng % y H t ng vi*n trong ng ,- hai ti:u I)n (21 RCP,
2c ^’P) ") 650 04nh .nh nguy*n, nhi u ng 7i ch a qua hu n luy*n % y H . S6
t ng vi*n %)y ,En xa m i + p $c nh ng t@n th t. V "5 4, trong s6 10
chi n xa, , ' ,En 1 chi c I t ng, 4 kh(u 9 o 155 , ' ,En 1 kh(u b n $c. 24
kh(u 9 o 105, , ' ,En 0i 14 kh(u, ") 15 kh(u c6i 1202. .
Cu c )nh binh Chim k n k n %&)y ,)ng xa v7i. B , ' huy quân viKn chinh 9 i
4nh , ch t3 c u. Có O ki n: m; m t cu c )nh binh nh ")o h u ph ng chi n
H#ch ,2a Vi*t Minh ; khu v3c Yên ^ i - Tuyên Quang. Nh ng cu c )nh binh %)y
c n t i nh ng l3c l $ng ") ph ng ti*n l n, , 4 ,- th: l y t ng bYng B c B ,
nh v y 8W 0)m cho ng bYng ^ c B nhanh , -ng 8Gp @. M t O ki n c, cho
7 ! t t3 nh &=i vây Na va quay 0i v i O #nh t %&)y u ch p nh n chi n
u ; i*n Biên N 2: m t )nh ng b t u t sông N m Hu. Nh ng, theo Yv
Gra, %- không ,En 0) m t cu c )nh binh &=i Za nh k I ch Xênôphôn , ".
ng 7i N p không co 2 y bay v n i ") y bay chi n u, ) , ' ,En 0) m t
)nh ng nghi binh : nâng V i*n Biên N 2. Cu c )nh binh %)y ,5ng mang
tên Chim k n k n (Condor nh ng 0) 0I i chim ; Nam > ?. Nó , ' g m + y ti:u
I)n, trong - ,- ba ti:u I)n $c H . Tuy v y, vXn 9 i huy ng I)n b
nh ng chi n akôta ,En 0i trong "Eng 24 gi7, ") sau - nh ng y bay %)y ,En
9 i m nhi*m H )ng %&)y 45 t n l ng th3c. Theo d3 ki n t %&)y 14 n
%&)y 29 ng 4, cu c )nh binh 8W $c kh;i u t M 7ng Khoa ti n n Tây
Trang, r i A)n ")o i*n Biên N 2 -n binh I)n n AB Tây B c 9 vây ABt
, y. Nh ng Bng th7i gian %)y . l3c l $ng y bay v n i +# I)n I)n Bt
")o mCt tr n i*n Biên N 2. Do - vi*c H ba ti:u I)n không th3c hi*n
$c. ! ' ,En ba ti:u I)n %&Gy F)o ") m t ti:u I)n lê d ng (212 REI) th3c
hi*n cu c )nh binh v i s3 y:m tr$ ,2a không quân, d i luy n , ' huy ,2a trung
G6t a (Goddard).
P&)y 27 ng 4 n m 1954, cu c )nh binh Công o b t u. $c tin có , nh
quân #ch t 9 4a F)o sang &=i vây cho i*n Biên N 2, B , ' huy MCt tr n quy t
#nh sb HGng trung I)n 148 ") i i trinh 8 t ; nam H ng !Bm ti n v 9 4a
M 7ng Khoa ng n chCn #ch. Ta 9 Gc 4ch g n M 7ng Khoa (tây-nam i*n Biên
N 2 30 kilô Ut) tiêu di*t b6n i i quân %&Gy F)o. #ch ABt , y. B i truy
4ch #ch v t n &=p M 7ng _)i ") Luông Phab ng. Cu c )nh binh Công o
I)n I)n th t + i.
P&)y 26 ng 4 n m 1954, , c I)n i bi:u ,- mCt i Gi nev . H i %& # 8W
+)n v chi n tranh ; Tri u Tiên ") ông D ng. Trên + n o Tri u Tiên ,-
ng ng b n, nh ng vXn th a t $c m t hi*p #nh Ea +.nh. V n %)y 8W không
dK &=i quy t. S3 , B O ,2a , c c 7ng qu6c t p trung ")o .nh .nh chi n tranh
%-ng +Zng i ông D ng. Anh N m V n ng, Tr ;ng I)n )m 9 n ,2a
n c Vi*t Nam dân , 2 c ng Ea ; Phôngten blô (Fontainebleau) , 4n n m tr c
ây, v i t , ch N - 2t ng ! 4nh 9 2 hi*n nay, chu(n +# lên 7ng sang
Gi nev .
Cu6i ng T , i c n % ) % Z gi a %Bi r ng Vi*t B c, ^ c ti p chuy*n % ) + o
Úc B ,8Ut (Burchett).
B ,8Ut Zi th m v i*n Biên N 2. ^ c l t ngba chi c 5 Ct trên +)n tre, a
m y %&-n tay "Eng quanh ")nh 5, %-i: " ây 0) r ng %Bi, n i ,- l3c l $ng ,2a
, Bng tôi" R i Ng 7i n m tay 0i, m ")o 0Eng 5 ") %-i ti p: !En ây 0) quân
N p. H1 không th: It Zi ch[ %)y!".
Ch ng 13
2: tiêu di*t I)n I)n hai cao i:m A1 ") C1, ng th7i nh chi m thêm m t s6
c i:m ; 9 4a tây ") 9 4a ông thu ap thêm n a 9 m vi chi m -ng ,2a quân
#ch, chu(n +# cho t@ng công 4ch. Nhi*m "G $c trao cho , c n "# nh sau:
- i I)n 316, $c ph6i thu c trung I)n 9 ,2a 304 (thi u 1 ti:u I)n), tiêu di*t
A1, C1 ") C2.
- i I)n 312 tiêu di*t , c c i:m: 505, 505A, 506, 507, 508 ; 9 4a ông, ti n
8 t b7 sông N m R6m.
- i I)n 308 tiêu di*t , c c i:m 311A, 311B ; 9 4a tây.
- i I)n 304: trung I)n 57 $c ph6i thu c 1 ti:u I)n ,2a trung I)n 9, cb 1
ti:u I)n ch6t chCn trên 7ng i Tây Trang không cho quân #ch ABt , y sang
F)o, si t chCt "Eng vây chung quanh H ng !Bm, t p 4ch tr n #a ph o binh, tiêu
di*t khu C H ng !Bm.
- i I)n 351 ph6i h$p v i b binh trong , c tr n nh i:m ") nh 9 n 4ch.
Th7i gian chi n ub t u t %&)y 1 n %&)y 5 ng 5 n m 1954. Nhi*m "G
A1ng tâm cba $t %)y 0) tiêu di*t cho $c A1. T sau $t ti n công khu ông, A1
tr; )nh nh c nh6i 6i v i , c n "# tham gia chi n H#ch.
Tôi nhi u l n trao @i trong c quan tham m u v cao i:m A1. ! Bng ta .m
$c m t ng 7i dân #a ph ng %&)y tr c tham gia xây d3ng ngôi nhâ trên
i %)y. Theo + c . - 0) m t ngôi % ) tuy kiên c6, nh ng không ,- &. 0) Cc
bi*t, khi m i xây, không ,- h m ng m. Nghc b i 0i c n h m, + c cho rYng
,- th: quân Nh t trong th7i gian -ng ; i*n Biên N 2 xây d3ng c n h m %)y
9 Eng y bay > ? %Um bom, hoCc ,- th: quân N p , i o h m 3ng r $u
,5 )nh h m ng m. V sau m i bi t, trong hai ng xây d3ng công s3, quân
N p H ng nh ng & ch, t ngôi % ) trên i, bi n h m r $u )nh m t c n
Brêxinh c n m quy n , ' huy i khu ông, thay th Bigia tr; v s; chl huy
M 7ng Thanh. < i ây ,- ti:u I)n 2 trung I)n H thu c #a s6 1, ti:u I)n H
xung 4ch 6, ti:u I)n H %&Gy s6 5, ti:u I)n 1 + n l I)n lê d ng 13, , ng
v i hai i i c l p, n "# công binh, ") m t s6 04nh Angiêri, 04nh < i. Tuy
nhiên, nh ng n "# %)y u +# t@n th t nhi u, i .nh ch p " 17 gi7 chi u %&)y
1 ng 5 n m 1954, b t th n t t , , c cV 9 o ,2a ta % n ")o nhi u khu v3c
,2a t p I)n c i:m. L n %)y ,Gm 9 o #ch ; H ng !Bm +# ki m ch , tê li*t.
M t kho n v i 3.000 viên n d3 tr ,2a #ch n@ tung. Kho l ng th3c th3c
ph(m b6c , y. $t 9 o 4ch Uo H)i g n m t gi7 ng h . D t ti ng 9 o, , c
n "# ng 0I t ti n nh nhi u "# A4.
< i 9 4a ông, 98 ti n công c i:m C1 l n th hai. Brêxinh c, vXn Ct s; , ' huy
trên Êlian 4, linh , m tr n nh Êlian 1 s p n@ ra trên u .nh. P&)y 1 ng
5, Brêxinh c quy t #nh a i i 3 ,2a i:u I)n H tiêm 4ch s6 2 lên thay th
cho i i Clê 4eh (!0Udic) +# tiêu hao, ng th7i ra l*nh cho i i 1 sXn
8)ng tbam gia 9 n 4ch.
i i 811 ,2a ta ,- hai m i %&)y êm 9 Eng ng3 i C1, $c l*nh r7i Zi
tr n #a 200 Ut cho Za 9 o chu(n +#. i i tr ;ng Lê V n Dy th y công s3
$c ,2ng c6 v ng ch c 2 s c , #u 3ng n 9 o, ") tin ")o s3 , 4nh L c
,2a 9 o hinh ta, quy t .nh , ' cho b ph n d3 +# lui v 9 4a sau, I)n n "# vXn
+ m tr n #a : không lV th7i c xung phong.
Nh ng cao i:m ta , ' m $c ; khu ông 9 t huy c HGng. S n 9 o Ct trên
i Dl nh m t ng Za i:m trên C1 b n r t , 4nh L c. D t ti ng 9 o, Dy l p t c
ra l*nh m; nh ng )ng A)o c3 ng n , ch gi a ta ") #ch, ab i xông lên
9 4a C t C7. < 2 9 o ") l3u n ,2a ta A m lên tr n #a #ch, ti:u liên n@ ran.
G 8Bng, t ng chi n )o. 2 gi7 8 ng %&)y 2. ng 5, trung I)n 209 tiêu di*t I)
I)n ic i:m %)y, ch m d t s3 t n i ,2a trung .tâm ng ô =%4ch.
Trên , nh ng 9 4a tây, tr n nh tiêu di*t c i:m 811A (Huguette 5) ,2a trung
I)n 88 diKn ra r t nhanh , -ng. Chi n thu t nh l n ti p Gc $c 9 t huy. V i
nh ng 7ng )o )o xuyên qua )ng A)o c i:m, b i ta b t th n t@ ch c
xung phong. <I)n b i i Âu Phi v a t i thay quân : t ng c 7ng 9 Eng 2
cb i:m %)y, +# di*t &1n trong "Eng không y 80 9 Bt.
Nh v y, ngay trong êm u ,2a $t ti n ,-ng th ba, #ch m t thêm b6n c
i:m: C1, 505, 505A ; 9 4a ông, ") 311A ; 9 4a tây. < i H ng !Bm, tr n vây Up
nh l n khu C ,2a trung I)n 57 tiêu hao nhi u Binh l3c #ch, nên 8 ng %&)y
2 ng 5, #ch 9 i rut , y Zi ây.
Nh ng 7ng )o 1c sâu ,2a b i ta trên , nh ng 9 4a tây, u nh m th/ng
v 9 4a s; , ' huy 7 ! t. T p I)n c i:m +# d n 0i trong , i "ô vuông cu6i
, ng!''.
R}T nhi u cu6n 8 ch ,2a ph ng Tây xu t + n trong nh ng th p niên qua &=Bp
, Bng ta b@ sung ")o b c tranh I)n , nh v chi n ,Gc ông Xuân 1953-1954
,5ng nh nh ng %&)y gi7 cu6i , ng ,2a con nh n i*n Biên N 2.
P&)y 2 ng 5, Nava v i " t _)i JEn bay ra ) N i. Nava tri*u t p 1p kh(n
c p +)n , ch c u " n .nh th . D3 1p ,- Nava, Cônhi, Crev c , t l*nh l3c
l $ng F)o, ") nh ng 8D quan thu c l3c l $ng 0Gc quân ; chi n tr 7ng B c Vi*t
Nam.
Cu c chi n ; i*n Biên N 2 Uo H)i n m m i %&)y êm. Không bi t 0Bc %)y
Nava nh n ra sai l m l n nh t ,2a .nh 0) phân n h u h t l3c l $ng c
ng t p trung i ng bYng sông H ng tr c khi tr n nh b t u! P&I)i nh ng
ti:u I)n tinh nhu* a lên Tây Bâc, ba binh I)n c ng ,2a B c B vXn +# c m
chân ; Trung F)o. Su6t th7i gian qua, nh ng m u toan c u nguy cho i*n Biên
N2 u không th th3c hi*n ". thi u l3c l $ng, Cc bi*t 0) l3c l $ng % y H ")
không quân N u %Um nh ng ti:u I)n H 4t Zi ")o nh ng cu c )nh binh &=i Za
. không ,En l3c l $ng t ng vi*n : duy tn cu c s6ng ,2a t p I)n c i:m. N u
huy ng không quân ")o nh ng cu c )nh binh Xênôphôn Công o . không ,En
l3c l $ng y:m tr$, ti p t )ng %&)y cho i*n Biên N 2. Tr n quy t chi n chi n
l $c i*n Biên N 2 i ")o th7i i:m quy t #nh khi Nava , ' ,En trong tay m t
ti:u I)n H !
H i %& # Gi nev khai c, nh ng ,En +)n v v n Tri u Tiên. i di*n ,2a
n c Vi*t Nam dân , 2 c ng Ea ch a ,- mCt. Hy "1ng cu6i , ng ,2a N p 0Bc
%)y 0) t $c m t Za thu n ng ng b n i i*n Biên N 2.
Nh ng mu6n $c nh v y, 4t nh t con % 4m i*n Biên N 2 9 i t n i thêm m t
th7i gian. ! 4nh 9 2 N p I)n I)n không mu6n th y m t cu c u )ng ; i*n
Biên N 2. Nh ng b c i*n ,2a 7 ! t ") L ngg le m i gbi v u mang nh ng
l7i 0W gay g t ") tuy*t "1ng. S6 ph n ,2a i*n Biên N 2 , ' ,En 4nh t ng %&)y.
Có th: ngay %&)y mai n u không ,- quân ti p vi*n. Cônhi m t l n n a 0i a ra O
ki n m; m t cu c )nh binh nh ")o sau l ng 6i ph ng. ây , ' 0) s3 suy
%& D thi:n c n.
L y âu ra l3c l $ng : m; m t cu c )nh binh nh v y 0Bc %)y! T t , , c binh
I)n c ng ang sa l y ; ng bYng B c B , ; Trung F)o, ; mi n Trung. Mu6n
i u ng , Bng ,5ng không ,En th7i gian. h) 0)m , ch %)o ti p t n d $c,
l ng th3c cho m t cu c )nh binh m i trong 0Bc I)n b l3c l $ng không quân
v n i v i , nh ng y bay ng''nCng ,2a > ? không th: + o m nh ng yêu
phân khu trung tâm 8W $c k t Bc trên hai cao i:m ,En 0i ; 9 4a ông. < i
A1, ti:u I)n 1 + n l I)n lê d ng 13 +# t@n th t nCng sau m t th7i gian H)i
9 Eng ng3. L ngg le quy t #nh chuy:n nh ng 04nh lê d ng xu6ng Êlian 3 d i
chân i 0)m l3c l $ng d3 +#, ") i u ti:u I)n H thu c #a s6 1 (1er BPC) v a
$c t ng vi*n lên thay th .
Ti:u I)n H 1, do viên i By Badanh (Bazin) , ' huy, nh n l*nh kh(n tr ng
% y xu6ng M 7ng Thanh, nh ng sau ba êm , ' m i t i $c h n hai i i, ")
b ph n , ' huy ti:u I)n. Badanh ch a #p 0)m &. . ABng m t nh n
9 o +# th ng. i By Pugiê (Jean Ponget), i i tr ;ng i i 3, $c , '
#nh n m quy n , ' huy ti:u I)n. ! eh ây không lâu, Pugiê ,En 0) 8D quan y
ng ,2a Nava, th 7ng xu t hi*n 9 4a sau t@ng , ' huy trong nh ng b c nh.
Pugiê m t g n 8 u gi7 a n "# v $t qua ST ng 7ng 1.500 Ut t Ê9Ucviê
t i Êlian trong nh ng chi n )o ng p + n, luôn luôn +# i + c ta b n chCn. Sau
khi nh n +)n giao ,2a Cut ng (Coutant), , ' huy ti:u I)n lê d ng 1, Pugiê i
quan 8 t "# A4 i quv t #nh chia l3c l $ng b6 A4 )nh ba n i i Êlian 2. i By
Étm (Edme), , ' huy i i 2, 9 G Ach tuy n lô c6t ") chi n )o 9 4a ông ")
9 4a nam c i:m 6i di*n v i l3c l $ng ta. Pugiê , ng v i i i 3 gi 'nh i
,- h m ng m, ") mCt tây nam ti p &=p v i A3, n i ,- m t 5i chi n )o ,2a ta
, y men theo 7ng 41, ang tr3c ti p e H1a con 7ng n6i A1 v i M 7ng
Thanh. ! ' m t %&)y sau, Pugiê m i bi t s3 phân công %)y mang 4nh #nh m*nh.
L3c l $ng #ch ; i*n Biên N 2 ,En 5.385 quân chi n u, ") 1.282 th ng binh.
N u so v i sau $t ti n công th hai, . quân #ch ông h n, do $c t ng
c 7ng. Con % 4m kh@ng l6 ,2a Nava thu 0i bYng con nh n ,2a Xal ng ; P)
_ n n m tr c. Di*n 4eh phân khu trung tâm ,En không y m t kilô Ut vuông.
c quan tham m u chi n H#ch ABt kinh nghi*m, ph@ bi n gi7 n@ 8Bng cho , c
n "#. Tr c gi7 G n m 9 Bt, , c chi n 8D ; chi n )o xu t 9 t xung phong
$c l*nh quay l ng v A1, nh m m t, m m 9 Eng 8-ng xung 4ch ") nh
ch p ,2a %&)n cân b c 9 . Bng 20 gi7 30, m t ti ng n@ tr m, không 9 i nh
, Bng ta ch7 $i.
Quay u % .n 0i, trên i A1 ,- m t m -i l n ang 9 Gt lên. M t s6 ng 7i
phân vân: ,- 9 i ây 0) bom n@ ch m #ch 0Bc chi u! NguyKn H u An l p t c
ra l*nh cho 9 o ,2a trung I)n n@ 8Bng. M y %&)y tr c -, , Bng ta tiêu di*t
m t s6 Za i:m #ch h ng vK 9 4a ti n duyên, nên l n %)y 9 o ,2a trung I)n
, ' b n ch p nh trong "Eng 15 9 Bt, r i b binh xung phong. 9 4a ông -
nam, h ng ti n công , 2 y u, ti:u I)n 249, do ti:u I)n tr ;ng V5 .nh Ee
, ' huy, chia )nh lai , nh tin lên i .nh )nh th bao vây quân #ch. N 4a tây -
nam, ti:u I)n tr ;ng n5ng Chi a ti:u I)n 251 ti n theo giao thông )o m i
)o trên mCt ru ng ven 7ng 41, 1c m t 5i H i c t r7i A1 Zi M 7ng
Thanh.
Kh6i b c 9 n@ , ch h m ng m ")i , Gc Ut th@i bay chi c lô c6t bên trên, ")
cu6n theo ph n l n i i H 2 ,2a Étm -ng ; ây. Pugiê ng i trong h m ng m
b[ng th y ST i rung rinh, m t ti ng n@ tr m t 1i ti ng ng c Uo H)i ")i
giây. M t 0t sau y m i hi:u ra, ") bi t .nh v a I t ch t.
Kh6i b c 9 m t %&)n cân tiêu di*t m t ph n tuy n ngang gây - kh n cho
,c n "# nh A1 trong $t tr c, o nên m t cba m; quan A1ng &=Bp cho hai
i i ,2a ti:u I)n 249 xung phong thu n l$i. Nh ng ,)ng lên g n 'nh i .
nh ng t tb h6 sâu b6c lên 0)m Ai i bi n H ng ") tr; nên r t - i. L$i
HGng 0Bc -, nh ng -tên 04nh H ,En s6ng 8-t ,2a i i 2 liên ti p ABt n liên
S6 l $ng quân #ch ; M 7ng Thanh y ,En ông. Nh ng , Bng 8W không chi n
u t i ng 7i cu6i , ng.
! Bng ta bi t i M 7ng Thanh ,- nhi u binh 04nh p n chi n, m t s6 n "#
, y ra )ng. h) quân #ch lâm ")o .nh th r t nguy ng p. C n 9 i r t kh(n
tr ng chu(n +# t@ng công 4ch. B ph n quân + o ") , c n "# trinh 8 t $c
l*nh theo HQi chCt , W t ng bi n chuy:n ,2a #ch. ! Bng ta bi t tin #ch chu(n
+# t 9 "Eng vây m; m t 7ng u ABt , y v 9 4a tây. \ c v i nh ng
ngay tr c, m i 9 gi7 s ng tan Tr7i không m t g$n mây. > y bay #ch
ABt bom d d i ")o nh ng tr n #a ,2a ta.
! c )i quan 8 t 9 4a tr c + o , o: Nhi u ch[ trên sông N m R6m n@i +1t tr ng.
Anh em 9 n I n #ch %Um súng n ") H ng xu6ng sông. N Eng 2 cb ng 7i
, y t i s; , ' huy + o , o, b ph n theo HQi i*n )i #ch nghe $c M 7ng
Thanh yêu c u ) N i ", ' thêm H l ng th3c, không H "5 4".
Chúng tôi nh n th y #ch ,- bi n ng. ! Bng ,- th: m; m t 7ng u ABt
, y vK 9 4a Th $ng F)o hoCc u )ng. Tôi &1i dây %-i cho anh V ng Th a
h5, , ' huy b i 9 4a tây:
- <.nh .nh #ch ,- nh ng tri*u ch ng r6i 0I n, ,- nhi u n ng u )ng, ,5ng
,- n ng t 9 "Eng vây : o , y. ng , 4 9 i , ' huy b i bao vây
th t chCt, không $c : cho b t c m t tên #ch %)o , y I t.
10 gi7, trung I)n 209 êm qua ch a I)n )nh nhi*m "G tiêu di*t 507, m t
trong b6n c i:m ,En 0i trên 7ng 41 bên %& n sông N m R6m ng n chCn b
i ta v $t S#la c u M 7ng Thanh ti n ")o khu trung tâm, %& # cho nh ti p
ban %&)y. Ti:u I)n 130 nh 507 êm tr c gây thi*t i nCng cho quân #ch
nh ng l3c l $ng ,5ng +# tiêu hao. i I)n 312 l*nh cho trung I)n 141 c ng
t 9 4a sau lên sYn 8)ng ti p s c cho 209, trung I)n 165 chi m $c c i:m
506 sYn 8)ng chi vi*n cho n "# nh 507.
Bu@i tr a, trinh 8 t + o , o y bay v n i hai thân , ' l $n m t "Eng trên b u
tr7i M 7ng Thanh, không H ti p t , quay tr; v ) N i. Trên sông N m R6m
vXn n@i nh ng m +1t tr ng. Trong khu trung tâm ,2a #ch, 'nh I ng 0i ,-
m t ti ng n@ c th 7ng. B ph n theo HQi i*n )i nghe $c nh ng viên phi
công ") quân #ch ; M 7ng Thanh trao @i v i nhau l7i , )o "Dnh bi*t.
B , ' huy chi n H#ch SGy t #nh cu c t@ng công 4ch 8W diKn ra khl tr7i t6i.
* 14 gi7, 9 )o chi n H#ch b n nh li*t ")o khu trung tâm t p I)n c i:m, H1n
7ng cho cu c ti n công c i:m 507 ,2a 209.
Nh ng c l:m 505 ") 505A 6i di*n v i 507 0Bc %)y do ti:u I)n 154 ,2a
NguyKn N ng ") i i tr$ chi n ,2a ti:u I)n 166 ch6t gi . L3c l $ng ; ây
g m , 2 y u 0) i i 325, n "# 9 Eng ng3 t %&)y u, m i $c t ng
c 7ng thêm nh ng b ph n ,2a i i 520 ") 530. Ti:u I)n 9 - ti:u I)n 154
Ngô <A1ng ^ o ,- mCt ; ti n duyên nh n th y quân #ch ch6ng c3 y u t quy t
#nh cho b i m; )ng A)o ngay trong 0Bc 9 o ta ,En ch p quân #ch. V i s3
chi vi*n ,2a tr$ chi n, , ' sau b6n ST b c 9 , b i ta 01t ")o trong c i:m
507. Quân #ch +)ng I)ng, b n ")i 0I t n r i +Z , y sang c i:m 508 ") qua
sông N m R6m, s6 ,En 0i u )ng. Trung I)n 209 $c ti:u I)n tr ;ng
NguyKn N ng t s; , ' huy ti:u I)n + o , o chi m $c 507 l p t c i u ti:u
I)n 130 t 9 4a sau lên ti p ng. Trong khi -, 154 th a th ng nh ti p sang
508. i + c ,2a ta gây nhi u m , y l n trong khu trung tâm. Tuy nhiên
nh ng kh u A1ng liên t3 ng b6n %Eng ,2a #ch vXn % n d d i v 9 4a c u
M 7ng Thanh.
< i s; , ' huy, trinh 8 t + o , o trong khu trung m ,2a #ch xu t hi*n nh ng
6m c7 tr ng. Tôi yêu c u , n b tham m u , ' nh ng i:m ,- c7 tr ng trên + n
, nh n th y ,- , nh ng n "# Âu Phi.
! Bng tôi nh n #nh: #ch n 0Bc tan A.
Bng 3 gi7 chi u, , c i I)n $c l*nh: "Không c n $i tr7i t6i, l p t c m;
cu c t@ng công 4ch ")o M 7ng Thanh. n "# 9 4a ông nh th/ng ")o khu v3c
trung tâm, n "# 9 4a tây &=p công sang, , ng ti n ")o s; , ' huy ,2a #ch. N i
nh th t nh, bao vây th t chCt, không : cho 7 ! t hoCc b t c tên #ch %)o
, y I t".
< i tr n #a, i i 360 ,2a ti:u I)n 130, ,- , 4nh A# viên ti:u I)n Tr n lT i
i , ng, ,- mCt ; c i:m 508. Ti:u I)n 9 - Ngô <A1ng ^ o cho , c l3c
l $ng ,2a 154 ti n sang c i:m 509, c i:m cu6i , ng + o v* c u M 7ng
Thanh, r i trao @i v i , 4nh A# viên Tr n lT i, l*nh cho i i 360 ti n ")o khu
trung tâm, n i lba -i ,2a nh ng m , y m[i 0Bc ,)ng b6c cao.
i i tr ;ng < Qu6c Lu t l p t c dXn i i 360 lu n d i 0)n n ,2a nh ng
kh(u A1ng liên b6n %Eng, b ng qua c u M 7ng Thanh. Nh n th y quân #ch h u
nh không ch6ng c3, < Qu6c Lu t cho b i r7i giao thông )o y âp quân
#ch, % y lên mCt t, H ng m t lmh %&Gy dXn theo 7ng tât ti n th t nhanh t i
s; , ' huy ,2a 7 ! t. ! c )i quan 8 t + o , o v : Quân ta t ba 9 4a ang nh
")o khu trung tâm, 312 t 9 4a ông ti n qua c u M 7ng Thanh, 308 t 9 4a tây
m; ng qua sân bay, ") t 9 4a tây nam m; 7ng. ")o Lili, h ng vK s; , '
huy ,2a 7 ! t. Quân #ch , ' ch6ng c3 0g g.
Nhi u I n #ch ra )ng. Nh ng 6m c7 tr ng xu t hi*n ; M 7ng Thanh m[i 0Bc
m t nhiKu. Anh < i luôn luôn nh c , c n "#: "Bao vây chCt, không : m t tên
%)o , y I t". .
5 gi7 30 chi u, 312 + o , o lên: "<I)n b quân #ch i khu. trung tâm u
)ng. b t $c t ng 7 ! t"
! khu r ng c quan , ' huy mCt tr n, t x a n nay r t nghiêm m t, b[ng sôi
lên trong nh ng ti ng m m nh bi:n ng. ! n b , chi n 8D E reo, khua chân
Ba tay, ôm nhau % y % -t, bi:u l s3 vui m ng nh nh ng em % Z. Có n7i , '
Ut. Có ng 7i m[m to. Có ng 7i mCt i ng t.
S3 vui m ng ch a n v i tôi. Có ch ”
c ch n 0) b t $c t ng giCc không! ;
H š
ng !Bm, vXn ,En m t %&)n r Vi quân #ch. T M 7ng Thanh, , c n "# + o
, o lên: Binh 04nh #ch 05 l $t Uo ra )ng. Có tên v a i v a t. ! c chi n 8D ta
,5ng ra Zi công s3, % y Ba trên giao thông )o. Nhi u anh em b n 8Bng , '
thiên ") 9 o hi*u xanh, Z : m ng th ng tr n.
B , ' huy chi n H#ch ra l*nh cho , c n "#: "Cu c chi n u ch a ch m d t. T t
, 9 i ; "# A4 chi n u.
Không $c : m t tên #ch %)o , y I t. L p t c H ng h* th6ng loa #ch v n
kêu &1i ") h ng dXn #ch ra )ng. Kh(u hi*u nh sau: " y ra )ng! ! c anh 8W
$c 6i i tb t . C m c7 tr ng, i ra 9 i ,- tr t t3.
C m không $c 9 I i "5 4, n d $c. Ai ,En mang 8Bng, 9 i , Bc u
8Bng xu6ng t".
Ngay sau -, tôi Zi anh Lê <A1ng T n:
- Có Bng 0) b t $c De Castries không!
- ^ o , o anh, anh em + o , o lên 0) b t $c.
- C n c ")o âu ) bi t %- 0) De Catries ?
Anh T n im lCng.
#ch không ch6ng c3. B i $c l*nh ti n ")o trong c i:m. Nh ng , ' ,En 0i
nh ng tên +# th ng. Có 0W %)o quân #ch , y I t ! hEng vây ,2a ta vXn si t
chCt chung quanh.
Trung I)n tr ;ng 57 l*nh cho b i 6t u6c truy .m quân #ch. u6c 8 ng
h ng , m t " ng tr7i. Du 4ch ") ng +)o nh ng + n xung quanh H ng !Bm
,5ng , 2 ng ph6i h$p, dXn 7ng cho b i u@i b t Tây. Nh ng quân #ch
không ; âu xa. N o ta b n nh, , c công s3 trong , c c i:m u @ 8Gp,
Lal ng ra l*nh cho t t , binh 04nh , y ra chung quanh c i:m : Anh 9 o.
* 24 gi7, anh Lê Ch ;ng &1i i*n I i + o ,o b t $c I)n b quân #ch ;
H ng !Bm, trong - ,- , Lal ng, , ' huy 9 - ,2a t p I)n c i:m, Cc Ach
phân khu H ng !Bm.
Sau 55 %&)y êm chi n u c li*t, chi n H#ch 0#ch sb thu $c I)n th ng. Tôi
%& .nh trên chi c *m ,Z tranh thao th c i không sao %&2 $c. Gi7 %)y,
^ c ") Trung ng $c tin. P&)y mai, ch c b i 8W nh n $c th khen ,2a
^ c. Anh N m V n ng ,- mCt ; Gi nev , 8W ,- m t t th m i : b c ")o
h i %& #. ! c ng , 4 ,2a ta ") , c ng , 4 Liên Xô, Trung Qu6c u mong $i
tin %)y )ng gi7... F c7 T@ qu6c $c nhân dân ta nêu cao trên chi n tr 7ng 0#eh
sb: Quân i ta l n lên nhanh ST . K I eh Nava coi nh )nh mây -i.
!Gc di*n 8W @i m i. i*n Biên N 2 xong r i, nay mai 8W ti p Gc nh ; âu!
Ni m vui 0)m tôi m t g n A1n gi c %&2 êm hôm -. .
Hôm sau, c quan h u c n t@ ch c m t b a n m ng chi n th ng, m t b a "ti*c"
+ nh cu6n. ng , 4 Vi Qu6c Thanh, ng , 4 Mai Gia Sinh , ng d3 liên hoan
v i B chl huy chi n H#ch.
B6n n m sau -, ng , 4 Vi Qu6c Thanh t lT ng Tây sang th m ) N i. ng
, 4 tCng tôi m t b c )nh ABc ,- con chim ng ") HEng ch " ông phong
nghênh i I)n" (J=- ông -n i I)n). ng , 4 %-i:
"Nh ng n m ; Vi*t Nam 0) th7i ] I)ng kim trong cu c 7i I t ng , ch
ng ,2a tôi". h) ng , 4 k: 0i: ,,Trong chi n H#ch i*n Biên N 2, Bâc Kinh
i*n Zi tôi: Tr n i*n Biên N 2 0) v n ng chi n hay tr n #a chi n!".
PJ•Y hôm sau, 8 ng 5 n m 1954, , Bng tôi nh n $c th ,2a ^ c.
^ c vi t:
- "Quân ta &=i 9 -ng i n Biên N 2, ^ c ") ! 4nh 9 2 thân i gbi l7i ng$i
khen , n b , chi n 8D, dân công, thanh niên xung phong ") ng +)o dia ph ng
0)m AEn nhi*m "G m t , ch "gvang.
Th ng l$i tuy l n nh ng m i 0) b t d u. ! Bng ta không nên ". th ng ) kiêu,
không nên , 2 quan khinh #ch. ! Bng ta kiên quy t ng chi n : tranh c l p,
th6ng nh t, dân , 2, Ea +.nh. B t ] u tranh v quân s3 hay %&I i giao ,5ng
u 9 i tr 7ng ] gian kh@ m i i n th ng l$i I)n I)n... "
Hai %&)y sau khi cu c chi n uk t Bc, tôi t M 7ng Ph ng t i th m chi n
tr 7ng i*n Biên N 2. <Am binh ; Ai Ac hai bên 7ng. Binh 04nh #ch "-c
H ng to l n t m giCt ; su6i d i s3 canh & c ,2a nh ng chi n 8D r t Ag, +U % Z, "g
mCt 0)nh hi n. T m t khu r ng v/ng ra ti ng phong c m r n A)ng, Ea v i ti ng
t ,2a nh ng binh N p. ! c ng , 4 công c #ch v n + o co, binh 04nh
#ch Z "gvui 4ch khi ra )ng: H1 u mu6n s m ch m d t cu c chi n u tuy*t
"1ng, không mang 0i l$i l c &. cho .nh, : It Zi , i #a %&Gc tr n gian do
Nava o nên.
n1c 7ng, tôi d ng xe, ")o th m m t "# A4 9 o. i u ki*n chi n u, n ; ,2a
,c ng , 4 9 o binh t m t t. Bom n #ch su6t th7i gian qua không 0)
ng. Có th: khi thi t k s; , ' huy, quân #ch ch a h %& D nhi u n Za l3c ,2a
9 o binh ta. C n h m %)y 8W không 2 s c , #u 3ng lâu n u ta Ct 9 o trên
nh ng -i khu ông b n xu6ng. Trong h m, gi y t7 vXn ng@n ngang. Có , m t
b c th ,2a v$ 7 ! t. Tôi nh c anh \ nh cho thu gi nh ng gi y t7 ,2a #ch,
, Bng 8W ,- &= A# lâu H)i.
Anh \ nh cho bi t khu v3c th ng binh ,2a #ch d i 0Eng t th t 0) kinh
2ng. H n m t %&)n binh 04nh ") 8D quan +# th ng nCng ; u, ; +Gng, STc ,Gt
+# 0cn chCt %4ch trong nh ng c n h m y + n % o hôi th6i, 0Bc % Bc AEi +1.
Th ng binh #ch rên xi t, kêu -c, Ei c u ch a, Ei n, Ei u6ng. Nhân viên y
t ,2a N p Z ra I)n I)n b t l3c. M t + c 8D Agt6t nghi*p tr 7ng i 1c y khoa
N p %-i: "Tb khi Ct chân xu6ng i*n Biên N 2, tôi , ' ABc trong , i L- %)y, ,-
0)m $c &. âu ") trong .nh , nh %)y, , Bng tôi ,- th: 0)m &. !".
H n hai , Gc + c 8D ") m y , Gc nhân viên quân y N p ,5ng +# -i, thân .nh
&)y gu c, m*t Zi, ph7 9 c. Anh \ nh cho bi t ,- ng 7i n h 0O duy nh t, tên
0) 7 Gala (J‰%‰"=cvc de Galard), $c nh ng th ng binh N p coi 0) "thiên
th n". Tôi %-i i u ngay t i m t i i u A# k t h$p v i nhân viên y t ,2a N p
c u ch a th ng binh, ,- th: cho 9 4a N p xu6ng l y th ng binh nCng nh ta
0)m ; Th t Khê trong chi n H#ch Biên Gi i. N i t@ ch c ngay vi*c t(y u chi n
tr 7ng : Anh H#ch b*nh, cho chuy:n th ng binh #ch t d i h m lên Zi mCt
t. h) s m cho cô h 0O duy nh t i ây tr; v v i gia .nh.
Sau - i i u A# 3 $c i u t i i*n Biên N 2 m nhi*m công vi*c v t "
%)y. : ,- vôi b t t(y u chi n tr 7ng, quân y ta 9 i .m m t chi c 0E vôi
Zng ; cây s6 15 (, ch i*n Biên N 2 60 kilô Ut), .m trong dân công nh ng
ng 7i bi t H ng nung vôi.
Ch ng 14
I†N BIÊN N ‡ - • N I
GIs Vi*t Nam chênh v i gi7 N p 7 ti ng. Tin i*n Biên N 2 th t 2 n< 2 ô
N p ")o tr a %&)y 7 ng 5 n m 1954, Bng 0Bc chu(n +# pni*m l n th , 4n
ng minh chi n th ng 9 t L4t c. 16 gi7 45, < 2 t ng Lanien xu t hi*n tr c
Qu6c h i N p v i b en, &=1ng %-i %& an %&)o: "! 4nh 9 2 v a $c tin khu
trung tâm i*n Biên N 2 th t 2 sau 20 gi7 #ch chi n liên Gc".
Tr , c %& # viên c ng 8 n ") m t s6 %& # 8D c p ti n, I)n b cb 1a u ng
d y, +)ng I)ng. H i tr 7ng lCng phâc b t lên ti ng n c n; ,2a m t n %& # 8D
Lanien %-i ti p: "Tr c khi khai c h i %& # v ông D ng, g #ch mu6n
&=)nh $c s3 8Gp @ ,2a i*n Biên N 2. H1 t ;ng ,- th: &=ng m t En quy t
#nh ")o tinh th n n c N p. 6i 0i thi*n , 4, s3 mong mu6n Ea +.nh ,2a N p,
1 p 0i bYng s3 hy sinh )ng %&)n binh 04nh, H ng s6 ông nh quy nh ng
ng 7i anh ng ,2a , Bng ta t n m m i l m %&)y nay 0)m d y lên s3
ng Vng m ,2a th gi i". M t l n n a, ng 7i c m u , 4nh 9 2 N p 0i t3 nh n
0) ,- "thi*n , 4 Ea +.nh", ") , Bng ta . +# & t sang 9 4a nh ng gch6ng 0i !
T@ng &=m Gc Pari, H ng y &=o , 2 Phentanh (Feltin m; lK mixa A1ng th: c u
nguy*n cho nh ng ng 7i ch t ") +# b t 0)m binh ; i*n Biên N 2.
P ) t #ch Pari + i +Z ch ng A.nh bi:u diKn balê u tiên sau chi n tranh th
gi i l n th hai, ,2a P ) t > c T Khoa. VÔ tuy n tr y n .nh thay th I)n b
, c ti t Gc bu@i t6i bYng nh ng Da % c c@ i:n, nh ng Bc t ;ng ni*m. M t
không 4 tang -c bao A m < 2 ô n c N p.
P&)y 8 ng 5 n m 1954, H i %& # Gi nev chuy:n sang +)n v chi n tranh
ông D ng. Có mCt v 9 4a ph ng Tây: Anh, > ?, N p, %&Gy quy n Vi*t Nam,
F)o ") Campuchia. V 9 4a. ta ,- Liên Xô, C ng Ea nhân dân Trung Hoa ") Vi*t
Nam dân , 2 c ng Ea. Nd Ut F)o bi Ph ng Tây & t ra Zi h i %& #. Tr c
-, 6i v i H i %& # Gi nev , N p vXn gi i l ng ch ng, ". nh %-i ; trên,
T@ng , ' huy Nava khuy n , o , 4nh 9 2 không nên ti n )nh b t c cu c i u
.nh %)o khi ch a &=)nh $c m t th ng l$i v quân s3 ,- 4nh quy t #nh i
ông D ng. < i ,c n c ng minh ")o th7i i:m %)y không I)n I)n ,-
l$i cho N p. Sau khi k t Bc chi n tranh Tri u Tiên, ng 7i dân > ? không mu6n
,- m t cu c phiêu l u quân s3 m i ; ViKn ông. Chmh quy n Aixenhao vXn
kh ct b tc .nh th c nhân nh $ng %)o 6i v i th gi i c ng 8 n. > ? ch a ,-
i u ki*n tr3c ti p a quân ")o ông D ng, nh ng không th: +)i L4ch H i %& #
Gi nev , ,)ng không th: ng n c m N p .m m t &=i 9 p ch m d t cu c chi n
trong khi ang gCp b t c v quân s3 Nhi u ng 7i cho rYng > ? ,- th: ch p nh n
m t cu c ng ng b n trong danh d3 miKn 0) %- không e H1a n n c l p ,2a
nh ng "qu6c gia liên k t". Nh ng > ? coi ây chl 0) m t cu c .nh chi n m th7i
: ,- th7i gian t@ ch c m t h* th6ng 9 Eng ng3 m i ; ông Nam Á, bao g m
Campuchia, F)o ") hai " ng ch u th@ Nam, B c Vi*t Nam tr c khi chuy:n sang
9 n công.
\ c v i > ?, Anh không mu6n chi n tranh ông D ng Uo H)i. N c Anh ang
N p 9 t bi:u tr c.
Bi ôn xu t hi*n trên diKn )n, m t Bi ôn I)n I)n c v i m n m tr c;
Pari. Bi ôn %-i m t , ch chua , t: "Tr c th m h i %& # %)y, tôi bu c 9 i g$i
lên Bc H o u bi m ,2a %- ") tr n nh )n kh6c nh t ,2a cu c chi n Uo H)i
7 n m qua (không 9 i 0) 7 n m!)... Không 9 i 9 4a , Bng tôi mu6n i u -,
trong 0Bc ng 7i ta %-i t i Ea +.nh, . chi n tranh quy t li*t t i m c ng 7i ta
kh c t , s3 di n th ng binh... Chung ,Gc tr n nh i*n Biên N 2 $c
t@ng , ' huy (Nava) công b6 hôm qua v i nh ng l7i sau ây: "Quân n AB i*n
Biên N 2 I)n t t s m*nh $c , ' huy trao 9 -".
N i I)n N p không th: che gi u ; ây ni m LBc ng sâu s c ") s3 t3 )o
tr c , 2 %& Da anh ng ,2a nh ng chi n binh N p, Vi*t Nam, ,2a t t , kh6i
Liên hi*p N p, ng c3 v $t lên s c con ng 7i... ! Bng tôi %& # h i %& #
công b6 tr c h t 0) 8W ch p thu n nguyên tâc m t cu c t@ng ng ng chi n i ông
D ng, d3a trên nh ng + o m v an mnh c n thi t, nh ng l7i 0W v nguyên t c
$c công b6 nh v y 8W b n v ng trong O th c ") trong quy t #nh ,2a , Bng ta".
Sau g n , 4n n m chi n tranh, l n u ng 7i N p +)y Z m t quy t tâm k t Bc
%-. Nh ng , c %& # ,G th: ,2a N p không dK ch p nh n. Bi ôn & t ra %&I)i
v n c + n 0) , 4nh A#, v i 0O do %- thu c th(m quy n , c qu6c gia liên k t.
Cu c u tranh &=)nh c l p ,2a nhân dân ba n c ông D ng +# eh )nh hai
ph n: m t bên 0) Vi*t Nam, m t bên 0) hai n c F)o ") Campuchia, v i nh ng
&=i 9 p riêng AW. n ,2a Bi ôn t p trung ")o vi*c th3c hi*n m t cu c ng ng
b n trên I)n + n o ông D ng. < i Vi*t Nam, , c n "# , 4nh quy ,2a hai
bên 6i #ch 8W t p trung ")o nh ng " ng $c phân #nh ranh gi i AQA)ng, 9
h$p v i nh ng "# A4 hi*n th7i ,2a m[i bên, d i s3 ki:m 8I t qu6c t . V F)o ")
trong - ,- I)n b c quan , ' huy ,2a t p I)n c i:m, 1 t ng, 16 viên quan
n m, 1.749 8D quan ") 8D quan. L3c l $ng - #ch +# tiêu di*t bao g m 17 ti:u
I)n b binh tinh nhu* (,- 7 ti:u I)n H ), 3 ti:u I)n 9 o binh, g n 1 ti:u I)n
công binh, t@ng c ng 0) 21 ti:u I)n.
P .n chung trên , c chi n tr 7ng , n c, trong ông Xuân %)y, ta tiêu di*t 11
" n 2 %& .n quân #ch, t c 0) m t ph n t l3c l $ng "5 trang ,2a #ch ; ôn
D ng, v i 25 ti:u I)n +# tiêu di*t I)n I)n.
Ch a bao gi7 trong m t th7i gian t ng 6i ng n, quân #ch +# m t t@n th t l n
nh v y. T@n th t %)y 0i ,)ng nCng n ". i b ph n l3c l $ng +# tiêu di*t bao
g m nh ng sinh l3c tinh nhu* nh t ,2a quân viKn chinh, t c 0) , c ti:u I)n H ,
, c ti:u I)n Âu Phi, $c coi 0) %Eng c6t kh6i c ng chi n l $c ,2a Nava.
V không quân, thi*t i ,2a N p trong th7i gian %)y h t s c nCng n . S6 y
bay oanh c, chi n u ") v n i, k: , y bay oanh c B.24 ") y bay v n
i ng nCng C.119 ,2a > ?, +# b n r i ") 9 2y ; i*n Biên N 2 0) 62 chi c,
n u 4nh , chi n tr 7ng I)n qu6c 0) 177 chi c. Theo ^Ucna Phôn, %&I)i 62 y
bay +# tiêu di*t i i*n Biên N 2, ,En ,- 167 chi c +# b n h i trên " ng tr7i
thung 05ng.
! Bng ta &=i 9 -ng thêm nhi u " ng t r ng l n ,- 4nh quan A1ng v chi n
l $c. Trên I)n b khu Tây B c, l n u không ,En +-ng quân xâm l $c. C n c
#a ,2a ng chi n $c m; r ng, bao g m I)n b mi n r ng %Bi B c B , i
t Vi*t B c n Tây B c, Ea ^.nh, n6i li n v i khu &=i 9 -ng ,2a n c +n ;
Th $ng F)o. Trên mi n B c, quân #ch 0Bc %)y , ' ,En -ng ; ng bâng Bâc B .
Liên khu 5, " ng t3 do ,2a ta ) #ch r p tâm nh chi m nay 0i $c m; r ng
h n nhi u. M t #a +)n quan A1ng ; mi n b c Tây Nguyên chi n l $c $c
ri t &=Bp quân %&Gy, )nh l p , c s I)n % a ") , c n "# binh , 2ng. Tmh n
cu6i ng 5 n m 1954, trong s6 249.000 quân %&Gy ,- t i 200.000 quân , 4nh
quy.
P&)y 3 ng 6 n m 1954, ! 4nh 9 2 N p , ' #nh Êly 0)m Cao 2y kiêm T@ng
, ' huy i ông D ng. ây 0) l n th hai, hai nhi*m "G %)y $c t p trung ")o
tay m t ng 7i. Khi -, , Bng ta ch a bi t Êly + o , o &. v i , 4nh 9 2 N p
sau chuy n i thanh tra i ông D ng , ng v i Xal ng. P&)y 4 ng 6, ! 4nh
9 2 N p , 4nh th c trao quy n c l p cho %&Gy quy n ^ o i. 4t ng)y sau -,
tr c p l3c ,2a > ?, N p bu c ^ o i & t Bbu L c Zi gh 2t ng ") thay
th bYng Ngô .nh Di*m, m t 0 +)i $c CIA chu(n +# t n m 1950. !5ng
")o th7i gian %)y, 9 i I)n quân s3 > ? do Lên ên (Landale) c m u t i _)i
JEn.
,- nh ng d u hi*u AQr*t N p b t u chuy:n giao d n quy n l3c ; Vi*t Nam
cho > ? qua %&Gy quy n _)i JEn. .
< l Gi nev , trong su6t ng N m, cu c i u .nh g n nh không ti n tri:n.
! Bng ta bi t Bi ôn t m n m tr c ây, khi ,En 0) 2 t ng, trong cu c
)m 9 n u tiên i 2 ô N p. < i ,2a Bi ôn vXn không h thay @i.
Bi ôn luôn luôn H ng > ? e H1a Eng bu c ta 9 i nh $ng b . ! ng th7i gian,
C 4nh 9 2 Lanien LBc ti n cu c trao @i v i > ?. N p mu6n ,- m t l7i h a an
,2a > ? 8W can thi*p quân s3 ")o ông D ng trong tr 7ng h$p H i %& # Gi nev
th t + i.
Nh ng cu c ti p LBc v i Oasinht n không mang 0i cho N p i u mong $i.
Aixenhao vXn gi i nh tr c, ". > ? ch a th: ti n )nh m t cu c phiêu l u
quân s3 m i ; ông D ng.
I)n 52 truy 4ch bât 700 tên, thu 5 kh(u 9 o (,- m t kh(u l05). ! ng %&)y, #ch
; ^ i Chu ABt , y. Trung I)n 52 truy 4ch t i Nam #nh. #ch ; ây ,5ng v i
" ABt , y.
B i ta ti p ST n )nh ph6 Nam #nh %&)y 1 ng 7 n m 1954.
P&)y 3 ng 7, #ch ABt Zi # L N 2 FO. < i S n Tây, trung I)n 57 nh #ch
trên , c 7ng 11 21A ") 21B &=i 9 -ng i b ph n 'nh S n Tây.
P&)y 7 ng 7, trung I)n 57 9 Gc 4ch binh I)n c ng s6 8 i &=i vây cho
<A.nh ViKn ( ) ông) di*t 400 tên.
i I)n 320 d n I)n b l3c l $ng sang < i ^.nh, , 2 tr ng bao vây #L
H ng Yên, tiêu di*t #ch ; , c # tr n N G D3c, Ninh Giang. i I)n 308 ,5ng
chuy:n ")o I t ng trên 7ng 13.
Su6t m n m ng chi n, ta ch a ,- O #nh &=i 9 -ng m t )nh ph6, m t #L
; ng bYng. ! ' trong ")i %&)y, ta &=i 9 -ng m t )nh ph6, ba # L ") m t
s6 # tr n. M t n m tr c, ta , ' mong duy A. ") m; r ng m t s6 c n c ; " ng
nông thôn h u #ch ng bYng. Bây gi7 , m t " ng ng bYng r ng l n v tay
ta.
!MCH ng )nh công trên 0Gc #a Trung Hoa o ra th cân bYng l3c l $ng
gi a ông ") Tây.
Chi n tranh l n bYng "5 4 thông th 7ng không cho 9 Up bên %)o &=)nh th ng
l$i. Cu c chi n trên + n o Tri u Tiên 0) m t minh ch ng cho .nh .nh m i trên
th gi i. Cu6i , ng, bu c ôi bên 9 i i t i ng ng b n.
H i %& # Gi nev l n %)y ,5ng không &=i quy t $c &. h n. MCc H ti ng 8Bng
ch m d t nh ng ng 7i ta vXn không .m ra &=i 9 p : k t Bc chi n tranh
Tri u Tiên. h) ,5ng không ai %& D .nh Ang %)y 8W ,En Uo H)i su6t nhi u th p
! 4nh A# cb tôi , ng i v i ^ c.
T Nam Ninh i xe lba n LiKu Châu, H1c 7ng ,En th y nhi u d u v t chi n
tranh. Cu c 1p diKn ra hai %&)y trong m t ngôi bi*t th3 m i $c tu sba 0i.
Bu@i 0)m vi*c u tiên, theo O ,2a ^ c, tôi A.nh +)y .nh .nh quân s3 0Bc %)y trên
+n . ; , mi n B c ") mi n Trung Vi*t Nam h u nh I)n )u Z, )u ,2a
" ng t t3 do ") &=i 9 -ng. Quân N p , ' ,En gi $c hai khu v3c: trên mi n
Bâc, ) N i ") m t s6 'nh chung quanh, " ng ven bi:n t i N Eng t i > -ng
! i; ; mi n Trung, m t s6 )nh ph6, # L ven bi:n t nam lT ng ^.nh qua , c
)nh ph6 Hu , ) NRng t i H i An. < i Nam B , nh ng khu c n c ,2a ta $c
,2ng c6 ") m; r ng.
Hai bu@i ti p theo, ng , 4 Chu Ân Lai A.nh +)y v .nh .nh diKn bi n i H i
%& # Gi nev , i ngoan c6 ,2a ! 4nh 9 2 Plêven ") i tiêu c3c ,2a > ?.
ng , 4 Chu %-i .nh .nh qu6c t hi*n nay yêu c u ,- Ea +.nh, vi*c phân chia
ranh gi i m th7i nên châm ch c m t ch ng %)o : tranh 2 nh ng c s; 9 p
0O cho m t cu c t@ng tuy:n cb Ea +.nh th6ng nh t hai mi n Nam, B c Vi*t Nam
trong "Eng hai n m.
N u ta ,- , 4nh 8 ch khôn Uo, t@ng tuy:n cb 8W &=)nh th ng l$i. ng , 4 Chu
th y ,- n ng l p m t mCt tr n liên minh v i N p : (y 0i s3 can thi*p ,2a
> ? ")o + n o ng D ng. Cu6i , ng, ng , 4 %-i tr c ây Plêven kh ng
kh ng Ei l y "D tuy n 18 0)m ranh gi i m th7i, nh ng tr c s3 u tranh kiên
quy t ,2a ta, M ng Ut Phr ng ") Anh, > ? ng O ABt xu6ng "D tuy n 17. ^ c
") , Bng tôi u ngV %&)ng. N i ch m , B .m trên + n m i th y HEng sông
%ZB n i ; 9 4a b c 'nh lT ng <A#.
^ c %-i v i so 8 nh l3c l $ng trên th3c t chi n tr 7ng hi*n nay, ta ra "D tuy n
I)n "an 0nh th@ ,2a ba n c ông D ng, không ,- c n c n c %&I)i... : 0)m
c s; cho cu c u tranh lâu H)i.
<I)n b quân i viKn chinh N p d n v t p trung H1c AGc 7ng s6 5 ) N i
- i N Eng. Cônhi t@ ch c 0i l3c l $ng )nh 4 s I)n chi n u, bao g m 51
ti:u I)n b binh (so v i 28 ti:u I)n %&)y 7 ng 5), , ng v i , c n "# thi t
&=p ") 9 o binh, chu(n +# 6i 9 - v i cu c ti n công ,2a , c i I)n , 2 l3c.
! Bng , ' ,En m t Gc tiêu duy nh t 0) + o v* con 7ng H)i 100 kilô Ut t )
N i , y ra , ng i N Eng, con 7ng Hi*p #nh m ng 6 ng 3 n m 1946
a , Bng ")o mi n Bâc. Nh ng n "# %&Gy binh Gng 9 i quân ta 0) tan vV.
Nhi u 04nh %&Gy t3 ng +Z %&5. B , ' huy N p 9 i d n quân %&Gy ")o "Eng
trong. Nh ng n "# quân viKn chinh r*u A sau cu c chi n u ông Xuân v a lo
+ o v* .nh, v a lo canh ch ng nh ng n "# %&Gy binh o , y.
< i Tây Nguyên, quân #ch ; Plây Cu AGc A#ch ABt , y. Quân #ch ; ^.nh <A#
Thiên r t hoang mang. > 5i 1c sâu t F)o t i V n Sai, Stungtreng,
Campuchia, b t liên 0c $c v i Nam B . Anh N m ng nh n: l ng th3c
sRn 8)ng. Anh Tr n V n <A) + o , o chu(n +# xong khu v3c t p k t cho b
i , 2 l3c Nam ti n. < i Nam B , quân #ch +Z nhi u n b6t lui v , c )nh
#. <.nh .nh %)y bay t i Gi nev . ! Bng tôi nh n $c i*n ,2a , ng , 4
Môlôt6p ") ng , 4 Chu Ân Lai, %-i ang ,- tri:n "1ng s m t $c m t hi*p
#nh Ea +.nh, không nên (y nh % #p It ng quân s3 ; , hai mi n
Nam, Bâc ông D ng.
P&)y 15 ng 7, Trung ng 1p H i %& # l n th 6 d i s3 , 2 1a ,2a ^ c. H i
%& # nh n #nh: " .nh .nh trong n c 9 t tn:n %&)y ,)ng ,- l$i cho ta; #ch ang
gCp nh ng - kh n l n tuy , Bng vXn không ng ng &=y &=Ga", "T ông Xuân
v a qua, th a H#p th3c dân N p thua nCng, qu@c > ? can thi*p tr ng tr$n ")o
ông D ng, kiên quy t thi )nh k I ch Uo H)i ") m; r ng chi n tranh . l3c
l $ng so 8 nh gi a ta ") #ch ,- th: thay @i không l$i cho ta", " qu6c > ? 0) g
, 4nh ,2a nhân dân yêu chu ng Ea +.nh trên th gi i, ") hi*n ang tr; )nh
g , 4nh tr3c ti p ,2a nhân dân ông D ng". Trên c s; nh ng nh n #nh
trên, h i %& # nh t A4 v i 7ng l6i "H ng ph ng 9 p th ng l $ng : l p 0i
Ea +.nh ; ông D ng" ") quy t #nh ph ng châm, 8 ch l $c u tranh ,2a ta
trong giai I n m i 0): "! Da 5i % 1n u tranh ")o qu6c > ? ") hi u chi n
N p, d3a trên c s; nh ng th ng l$i t $c ). ph n u : th3c hi*n Ea
+.nh ; ông D ng, 9 tan âm m u ,2a qu6c > ? Uo H)i ") m; r ng chi n
tranh ông D ng, ,2ng c6 Ea +.nh ") th3c hi*n th6ng nh t, I)n )nh cl p
") th3c hi*n H n , 2 trong I)n qu6c".
Ban Ch p )nh Trung ng ng kêu &1i: "<I)n ng t trên nd i y th6ng
nh t t t ;ng ") )nh ng, I)n k t nh t A4 h n n a chung quanh H ! 2 #ch
") Trung ng, tuy*t 6i tin t ;ng ")o H ! 2 #ch ") Trung ng, kiên quy t
v $t 1i - kh n, ra s c ph n u :b tc Ea hay 0) nh, ta ,5ng , 2 ng
") th ng l$i”.
Sau khi ,- + n ghi nh > ? - Anh, )ng %&5 6i ph ng si t chCt h n tr c.
Trung tu n ng ^ y, M ng Ut Phr ng tr; 0i Gi nev v i "# th m i 0) ng 7i i
di*n cho nh ng O ki n ,2a ph ng Tây. Cu c u tranh t p trung ")o hai v n
gay c n nh t 0) L c #nh 7ng ranh gi i m th7i ") th7i gian ti n )nh t@ng
tuy:n cb. N p ch p thu n "D tuy n 17 do Anh, > ? Ct ra, ") mu6n Uo H)i th7i
n t@ng tuy:n cb t3 do : th6ng nh t Vi*t Nam. N 4a ta ra "D tuy n 16, ") yêu
c u ti n )nh t@ng tuy:n cb trong "Eng 6 ng. Cu c )m 9 n 0i giXm chân i
ch[.
M ng Ut Phr ng h a v i Qu6c h i N p trong "Eng m t ng n u không t
$c m t hi*p #nh ng ng b n . 8W t ch c. Th7i n ang t i g n. Bu@i 1p
%&)y 20 ng 7 n m 1954 $c coi nh phiên 1p , -t. N u không i t i k t ST ,
H i %& # Gi nev 8W tan vV M ng Ut. Phr ng ; gi i n cu6i , ng. N 4a ta
ch p nh n "D tuy n 17. N 4a N p ch p nh n th7i n ti n )nh t@ng tuy:n cb
th6ng nh t hai mi n Nam, B c Vi*t Nam 0) hai n m. M t n m sau %&)y O hi*p
#nh, b t u hi*p th ng gi a hai mi n v t@ng tuy:n cb. Th7i gian ti n )nh
t@ng tuy:n cb 0) ng 7 n m 1955. Cu c )m 9 n v )nh ph n &=m 8 t qu6c
t k t Bc nhanh , -ng. ôi bên nh t A4 , 1n }n , Ba Lan, Cana a 0)m 2y ban
&=m 8 t qu6c t , v i }n 0) , 2 #ch.
P&)y 21 ng 7 n m 1954, hi*p #nh .nh chi n ; Vi*t Nam ") hi*p #nh .nh
chi n ; F)o $c O k t gi a th tr ;ng B Qu6c 9 Eng < Quang Bbu, i di*n
B T@ng t l*nh Quân i nhân dân Vi*t Nam ng th7i thay mCt Nd Ut F)o, v i
thi u t ng entây (Delteil), i di*n B T@ng , ' huy quân i liên hi*p N p ;
ông D ng. Sau -, hi*p #nh .nh chi n ; Campuchia $c O gi a ng , 4
< Quang Bbu v i P 4ch Tiêu Long, i di*n , 4nh 9 2 V ng qu6c Campuchia.
H i %& # thông qua Tuên b6 chung v vi*c l p 0i Ea +.nh ; ông D llg g m 13
i u:
1 r c nh n nh ng v n + n hi*p #nh v .nh , ' chi n s3 ; Vi*t Nam, ; F)o, ;
Campuchia ") v t@ ch c ki:m 8I t qu6c t .
2. Kh/ng #nh s3 )i 0Eng ,2a , c bên tham gia h i %& # v vi*c ch m d t chi n
s3 ; , c n c ông D ng.
3. r c nh n nh ng l7i tuyên b6 ,2a , 4nh 9 2 V ng qu6c Campuchia ") ,2a
quy n ^ o i tuyên b6 không th: công nh n s3 h$p th c ,2a hi*p #nh. ! Bng ta
th y AQ> ? ") %&Gy quy n 0Bc %)y 0) m t, 8W 0) nh ng g9 hi*p #nh sau
%)y.
Hi*p #nh Gi nev ra 7i trong b6i , nh qu6c t ") t ng quan l3c l $ng ,2a ta
") #ch trên chi n tr 7ng nh v y, không t $c t t , nh ng i u ) ta
mong mu n. Tuy nhiên, %- &-p ph n ")o vi*c k t Bc s3 th6ng tn ,2a N p
Uo H)i m t th p, bu c i quân xâm l $c 9 i ra i, N p 9 i công nh n trên
v n +n c l p, th6ng nh t ") I)n "an 0nh th@ ,2a ba n c ông D ng, không
,- c n c quân s3 n c %&I)i trên ba n c %)y, ch p nh n v nguyên t c m t cu c
t@ng tuy:n cb t3 do 0) c s; 9 p 0O cho cu c u tranh lâu H)i ,2a ta, ") ch m d t
cu c chi n tranh Uo H)i , 4n n m trên I)n + n o ông D ng.
P&)y 22 ng 7 n m 1954, ! 2 #ch H ! 4 Minh ra l7i kêu &1i gbi ng +)o,
, n b ") chi n 8D , n c nhân H#p Hi*p #nh Gi nev $c O k t: “h. Ea +.nh,
th6ng nh t, c l p, dân , 2 ,2a T@ qu6c ) 8, 9 n m nay, nhân dân, quân i,
, n b ") ! 4nh 9 2 ta I)n k t chCt , W, trên d i m t 0Eng, , #u 3ng gian kh@,
v $t 1i - kh n, kiên quy t ng chi n ") &=)nh $c nhi u th ng l$i "g
vang.(...) Ta thu $c th ng l$i l n: ! 4nh 9 2 N p th a nh n c l p, , 2
quy n, th6ng nh t ") I)n "an 0nh th@ ,2a n c ta, th a nh n quân i N p 8W
ABt Zi tn c ta, v.v. (...) r nay, , Bng ta 9 i ra s c u tranh : ,2ng c6 Ea
+.nh, th3c hi*n th6ng nh t, I)n )nh c l p ") dân , 2 trong I)n qu6c".
P&)y 22 ng n m 1954, B T@ng t l*nh, i di*n cho , Nd Ut F)o, ra l*nh
ng ng b n. BYc B , l*nh ng ng b n ,- hi*u l3c t %&)y 27 ng 7, ; Trung B ,
t %&)y 1 ng 8, ; F)o, t %&)y 6 ng 8, ; Campuchia, t %&)y 7 ng 8, ")
cu6i , ng, ; Nam B , t %&)y 11 ng 8 n m 1954.
cu c A ng 9 ng 0#ch sb.
Nhi*m "G ti p ST n < 2 ô $c trao cho i I)n 308, trong - ,- trung I)n
< 2 ô. Anh V ng Th a h5, i I)n tr ;ng 308, , ' huy mCt tr n < 2 ô m
n m tr c, hôm nay 0) ! 2 #eh 2y ban Quân , 4nh )nh ph6. ! 2 #ch )nh ph6
) N i vXn 0) anh Tr n Duy H ng n m u , ch ng.
Trên 7ng v ti p ST n < 2 ô, m t s6 i di*n , n b ,2a 308 $c tri*u t p t i
gCp ^ c ; n ng i Lâm Thao, N B < 1. ^ c c n dCn , n b , chi n 8D i
I)n 9 i tri*t : ch p )nh 8 , 4nh 8 ch ,2a ! 4nh 9 2, 10 i u plu t trong
quân i, "không $c xâm 9 m n , i kim s$i , ' ,2a dân", tôn A1ng dân ")
&=Bp V dân, th3c hi*n th t t6t nhi*m "G ti p ST n < 2 ô. Cu6i , ng ^ c Zi
:"! c , B ,- bi t ây 0) n i %)o không !" Anh Song )o %-i: "Th a ^ c, ây 0)
n th7 , c Vua ng...". ^ c %-i ti p: "! c Vua ng ,- công d3ng n c.
^ c , u ta 9 i , ng nhau gi l y n e".
P&)y 9 ng 10 n m 1954, m t s6 n "# ,2a 308 ")o tr c ti p ST n , c công
s;, % ) y, t tay quân N p. < )nh ph6 ang +# Ct d i l*nh gi i nghiêm,
không m t +-ng ng 7i, , c ngôi % ), cba u -ng kín.
M t n "# t i C u Gi y 0)m 2 Gc +)n giao. Nh ng chi c xe +1c Up ,2a quân
N p ch a #p quay u . t ngôi % ) tranh xiêu "ao bên 7ng xu t hi*n m t
0 c7 Z sao ")ng, nh ng ti ng hô không bi t t âu n@i lên: "H ! 2 tich muôn
n m !... Hoan nghênh , c anh b i tr; v &=i 9 -ng < 2 ô!". R i nh ng , nh
cba b t m;, +) con a ra, LBm L4t chung quanh , c chi n 8D 2i 2i m ng m ng.
! ' trong giây 0t, , H y ph6 %& co ; %&I i Ô Z r3c )u c7. < i % ) y cn
) N i, anh , # em công nhân ng x p )ng tr c cba v i nh ng +- hoa trên
tay. H1 Ai chi u nYm i s; m y %&)y qua không cho quân #ch o dV y
Ch ng 15
M[i l n tr; 0i i*n Biên N 2, tôi t i %& Da trang li*t 8D d i chân i A1 th p %Un
h ng t ;ng ni*m nh ng ng 7i ng i nYm 0i ây. ng tr c r t nhi u
ngôi m không ,- tên, tôi .nh dung ra anh chi n 8D Agt i chi n tr 7ng gi a tr n
nh, chi n u bên nh ng ng 7i ng i ch a #p bi t tên .nh, ") .nh ,5ng
ch a #p bi t 0) ang ; n "# %)o. Ti:u I)n 23, nh #ch 9 n 4ch trên sân bay
M 7ng Thanh, ghi công u cho ng 7i chi n 8D c m 0 c7 0)m chu(n cho 9 o
b n chi vi*n gi a 0Bc #ch ti n công d d i nh t, nh ng không m t ai bi t tên anh,
,5ng nh anh ; âu, ,En hay m t ! ! )ng trai N @ng t th7i xa x a sau khi
nh th ng giCc Ân c Vi ng3a v tr7i . . .
Anh b i !G H ra tr n th7i -, tb b ng bi n Nam B , %Bi r ng Tây Nguyên,
co mây Tây B c, n nh ng mi n t 0 F)o, Campuchia... , ' ,- m t O %& D vô
, ng trong 8 ng: 9 i &-p ph n , ng ng i, ng +)o, + n +c ,- chung s6 ph n
&=)nh 0i c l p, t3 do.
Dân t c ta 9 i A &= h n m t th h* nh ng ng 7i con u B nh t : L-a i
m t v t nh ,2a 0I)i ng 7i 0) , 2 %& Da th3c dân.
Sau chi n th ng ; i*n Biên N 2, tôi t Tây B c tr; 0i Vi*t B c, n , )o ^ c.
Ng 7i b t tay , Bc m ng, r i %-i:
Nhân dân ta ,En 9 i ti p Gc ch6ng > ? !
Tôi nh t i nh ng l7i ^ c vi t trong th khen ng$i quân ") dân sau chi n th ng:
"Th ng l$i tuy l n nh ng m i 0) b t ”. Nh ng l7i %)y , ' ,- $c ; ! 2 #ch
H ! 4 Minh !
V i th ng l$i ,2a ng chi n ch6ng N p n c Vi*t Nam $c qu6c t công
nh n 0) m t qu6c gia c l p, th6ng nh t, nh ng , Bng ta , ' m i &=)nh 0i nba
tn c.
! Bng ta không th: Anh Zi cu c Gng u 0#ch sb ,En ti p Gc. C n 9 i
ch ng minh cho , 2 %& Da th3c dân ,5 ") m i hi:u rYng: t i 0Bc không th:
H ng s c nh s t Up : nô H#ch, chia c t nh ng dân t c % Z y u.
Th ng l$i ,2a ng chi n ch6ng N p mang 0i nh ng i u ki*n vô , ng qTO
1997-1999