Thang Long Chien Dia

C NV TÔI YÊU T QU C TÔI!
H n thiêng sông núi n c Nam

Máu h ng nòi gi ng Con R ng Cháu Tiên
V vang hùng c ph ng ông
V y vùng b n b tranh tài n m châu.
TH NG LONG CHI N A VÀ 60
NGÀY ÊM KHÓI L A
Ngu n : ttvnol.com, và các t li u s u t m trên net
Tác gi ebook:C n V
C ng tác viên: Meoluoi_cvd
L im u:
ây là câu s m Tr ng Trình, y nh sau:
"Th ng Long phi chi n a

ông Ngàn v n i x ng"
D ch ngh a: Th ng Long ko ph i ch ánh nhau, ông Ngàn (B c Ninh) v n i th u d u.
Cho n tr c ngày Toàn qu c kháng chi n, nhi u ng i v n luôn luôn tin t ng vào câu s m
"Th ng Long phi chi n a" c truy n t bao i. H không th tin c r ng m t ngày nào
ó, Th ô Hà N i l i có th tr thành chi n tr ng. C ng ph i thôi khi vào n m 1873 và 1882,
thành Th ng Long v i h n 5.000 quân ã ph i th t th tr c có vài tr m lính thu Phú-lang-sa
mà g n nh không b tàn phá ( y là nh "công" c a tri u ình nhà Nguy n "ch hoà không ch
chi n" l i n i h n ngàn i cho hai v t ng c h thành Nguy n Tri Ph ng và Hoàng Di!u).
n tr c ngày Kháng chi n bùng n , nhi u ng i còn tin r ng chính ph c a C" H# s$ t
c tho c hoà bình nào ó v i Pháp vì câu s m ã nói "Th ng Long phi chi n a". Nh ng
không nh h ngh , t qu c ch% còn m t con ng là &ng lên chi n u giành l y t' do cho
dân t c, và Hà N i ã m màn cho cu c chi n y v i 60 ngày êm quy t t(, i u mà nhi u nhà
s( gia th gi i u ánh giá là " i u không t ng", c ng nh không m t giáo trình quân s' hay
tr ng s) quan nào dám d y nh*ng ông t ng t ng lai có nh*ng quy t nh t ng t' =>
ng u v i m t k+ thù có quân s t ng ng nh ng tinh nhu! và trang b hi!n i h n
nhi u l n, trong khi i quân c a ta ph n l n ch% là nh*ng anh h c sinh, bác ti u th ng, cu-ly
phu phen ...l n u ra tr n v i súng b n chim, dao, ki m, l'u n t' t o th m chí là g ch á. H
ã &ng lên thách th&c l i tuyên b c a i ph ng "s$ d n d,p s ch s$ Hà N i trong vòng 24
ti ng #ng h#". H ã “quy t t( t qu c quy t sinh”!
Tháng 12 n m 1946, l'c l ng quân Pháp t i Hà N i có kho ng 6.500 quân c a các binh
ch ng, t lính dù, bi!t kích, h i quân, thi t giáp, 1 ti u oàn pháo… trang b y , ngoài ra còn
7.000 Pháp ki u c ng c trang b v khí. (Pháp ki u là nh*ng ng i có qu c t ch Pháp, bao
g#m c ám Vi!t Gian ã i qu c t ch theo uôi Pháp ch ng l i m-t tr n Vi!t Minh ho-c Vi!t
Qu c, Vi!t Cách…). L'c l ng c a ta g#m 5 ti u oàn V! Qu c Quân kho ng 2.500 ng i và
8.000 t' v! (con s này ch a chính xác vì có nhi u anh chàng, khi phong trào thành l p t' v! sôi
ng thì h ng hái tham gia, ch y u là “l y le” v i m i ng i, có anh có tý ch* ngh a và bi t cách
t o v. b c ngang tàng khi n m i ng i ng /ng m b u ngay làm trung i tr ng i âu c ng
kh!nh kh ng dao ki m, súng l"c, l'u n, máy nh eo quanh ng i… n khi ti ng súng b t
u vang lên thì không tìm th y anh ta âu n*a. Th m chí còn có Vi!t gian trà tr n vào c
hàng ng ch% huy c a các t t' v!)) v i trang b l -c . 1/3 V! qu c quân c trang b các lo i
súng c l , ch y u ã n tu i ngh% h u sau khi ph"c v" WW1 v i r t ít n, còn l i là dao, mác,
l'u n P P, chai x ng. T' v! ch y u là tay không, ch% có m t s ít nh*ng ng i xu t thân gia
ình có c a c i thì t' b. ti n mua v khí (ch y u là súng ng n và súng s n), còn l i thì t' nh-t
nh nh trang b cho mình b ng cu c, x+ng g y g c…H u h t t' v! ch a c hu n luy!n quân
s', ch a có ý th&c chính tr rõ ràng (th i gian này có ít ng viên CS, ngay c trong VQ c ng
v y), t t c m i ng i i theo ti ng g i c&u n c c a chính ph C" H# là xu t phát t tinh th n
dân t c, c m th y c m thù gi-c Pháp xâm l c ch% c n c ánh nhau v i Pháp là khoái r#i.
Chính vì th tr c khi TQKC n ra, b n Pháp Hà N i m-c dù th ng xuyên gây h n khiêu
khích nh ng ít khi dám nh m vào ám “sao vuông” vì nh chúng nói v i nhau “ ám này không
có k lu t nh “sao tròn”(VQ ), d manh ng…ch d i dây vào!”.
Vi!c chu0n b cho cu c chi n dài k1 t i Hà N i c ng không c y (vì không có i u ki!n.
C" VNG lúc u c ng ch% xác nh th i h n Hà N i c m c' t i thi u là n(a tháng). Vi!c phá ho i
tr c khai chi n không t yêu c u vì y u t trang b kém. Thu c n cung c p n các n v t'
v! là lo i s&c n th p, th ng g i là “mìn gôm” vì nó d+o và có v ng t. Chính vì v y nhi u l n
sau khi ã khoét thân cây nh#i thu c n vào ch l!nh h cây ch-n ng ch, th nh ng khi
quay l i tìm thì không th y thu c n âu n*a, hoá ra b n tr+ con ã moi tr m h t chia nhau n
nh … n k,o, ngoài ra ám Vi!t Gian c ng c n tr c l'c các ho t ng chu0n b này. Vì thu c
n kém nên c u Long Biên c ng không b ánh s p nh k ho ch khi n b n Pháp sau này có
i u ki!n a quân ti p vi!n vào t Gia Lâm. Bên c nh ó ho t ng s tán dân không c
tri!t khi n cho hàng v n #ng bào còn k,t l i trong Hà N i chi n u, t o nên gánh n-ng r t
l n v gi i quy t l ng th'c th'c ph0m cho t ng y con ng i. (m t s #ng bào mu n l i
giúp t' v! chi n u, còn m t s không ít l i vì cái tâm lý “Th ng Long phi chi n a”, n khi
cu c chi n n ra th t ã không t n c k p. Tuy nhiên nh*ng #ng bào này và các Hoa Ki u, 2n
ki u Liên Khu M t c ng ã làm nên k1 tích là duy trì cu c s ng c& nh không có chi n tranh.
Nhi u nhà v n m c(a buôn bán nh th ng trong giai o n u cu c chi n, H bán nhu y u
ph0m, l ng khô cho t' v!, T t n m ó chính nh*ng nhà này bán pháo cho m i ng i t m ng
xuân)
Pháo binh chính là l'c l ng u tiên n súng vào quân ch làm hi!u l!nh cho toàn Hà N i b t
u kháng chi n. Xin l y m t bài k v pháo ài Láng ng trên QDND các bác hình dung v
l'c l ng hi!n i nh t b y gi g c a ta:
"Pháo ài Láng c n m a bàn ph ng Láng Th ng, qu n ng a hi!n nay, x a thu c xã
Yên Lãng, tên nôm là làng K+ Láng, m t làng c ven ô bên b sông Tô L ch, phía tây Th ô.
Sau i chi n th gi i th& hai bùng n (tháng 9-1939), th'c dân Pháp c m 5 m u ru ng cánh
#ng D p và khu v'c gò Ma thu c thôn Trung l p pháo ài v i m"c ích b o v! phía tây Hà
N i ch ng phong trào cách m ng và b n máy bay Nh t. n gi*a n m 1940, chúng xây b! -t 4
kh0u pháo cao x 75mm mua c a &c là lo i súng t i tân nh t lúc b y gi và c nh súng vào
b! bê tông. Tháng 9-1940, quân Nh t kéo vào ông D ng và Nh t bu c Pháp ph i dùng pháo
ài Láng b n máy bay M) n ném bom Hà N i.
Trong pháo ài có xây ài ch% huy, h m trú 0n, h m n. Ngoài pháo cao x , có 2 kh0u i
liên ki u H t-kít, 1 kh0u trung liên Bren và m t s súng tr ng tr th và b o v! cho pháo.
Quân s có 1 i i lính Pháp và lính kh . do viên quan hai Pháp tên là Desrumeau, quan
m t Petit và viên qu n Bonpont. Phía lính kh . có viên i Nguy n 3ng Gia cai qu n. Cách
m ng Tháng Tám thành công, pháo ài Láng ã v tay quân gi i phóng, Nguy n 3ng Gia tình
nguy!n i theo cách m ng.
Theo l i k c a #ng chí Nguy n 3ng Gia thì pháo ài Láng có 44 ng i, chia làm 3 kh0u i.
#ng chí Nguy n 3ng Gia làm trung i tr ng, #ng chí Nguy n V n Khoát làm chính tr viên.
4 kh0u cao x th i k1 thu c Pháp ã b m t nhi u b ph n, nh ng c x ng s(a ch*a pháo
n Hà N i tu s(a, l p thành 2 kh0u, nên pháo ài ch% có 2 kh0u i có súng. Trong pháo ài,
lúc quân T ng trao cho ta ch% còn l i 400-500 viên n. Nhân dân Láng Trung phát hi!n m t
h m ch&a 200 viên n do ch chôn gi u gò Ma, ã chuy n cho trung i. Anh em pháo th
a s là b binh và thanh niên m i nh p ng , ch a bi t n pháo, c các #ng chí c t ch&c
hu n luy!n. V i tinh th n yêu n c, quy t tâm gi t gi-c, anh em ã nhanh chóng th'c hi!n c
các thao tác chính xác theo l!nh c a ch% huy, i u khi n 2 kh0u cao x (chuyên dùng b n máy
bay trên tr i) làm pháo b n m"c tiêu m-t t.
M sáng ngày 19-12-1946, lúc tr i còn s ng mù ã th y #ng chí Ph m V n ôn, là i i

tr ng pháo binh và #ng chí T n D ng, phái viên phòng tham m u m-t tr n Hà N i n g-p
#ng chí Gia thông báo tình hình và nói l!nh c a #ng chí V ng Th a V là ph i hoàn t t m i
công vi!c chu0n b chi n u.
G n 18 gi , #ng chí ôn và #ng chí D ng l i n pháo ài Láng truy n l!nh c a Ban ch% huy
m-t tr n Hà N i là úng 20 gi ngày 19-12, khi th y èn i!n thành ph t t hãy n súng b n phát
pháo l!nh u tiên vào s ch% huy quân i Pháp óng trong thành, làm hi!u l!nh cho toàn qu c
kháng chi n ch ng th'c dân Pháp.
C m chi u xong, toàn trung i ã v trí chi n u. êm ó là 27-11 âm l ch, #ng chí Gia
trên ài ch% huy, lúc 20 gi th y tr i t i h n và th y các ám ch p lóe xa ã ra l!nh “chu0n b
chi n u, m"c tiêu, h ng, t m, c' ly, b n n l(a”. Khi các kh0u i th'c hi!n các thao tác c t
ngòi n , quay h ng, t m, n p n xong, #ng chí Gia c m kh n tr ng chém xu ng và hô to
“b n”. Nh*ng viên n l(a bay vút lên, h ng v phía thành Hà N i. Kim #ng h# pháo ài lúc
ó ch% 20 gi g n 3 phút.
C hai kh0u i do #ng chí Bình và #ng chí oan Hùng ã cùng n súng m t lúc êm 19-12-
1946, còn ti u i d' b c a #ng chí Lê V n Oanh ph i h p v i dân quân Yên Lãng, b o v!
vòng ngoài ng n ch-n b n Vi!t gian tay sai c a gi-c Pháp vào g n pháo ài do thám.
Ngày 22-12-1946, pháo ài Láng ã h c m t máy bay trinh sát ch. Pháp cho pháo binh
b n b a bãi vào Láng và máy bay ném bom vào pháo ài nhi u l n, có m t qu ã trúng kh0u
i #ng chí Bình. Hai #ng chí Bùi V n 4m và Tr n ình Xuyên hy sinh. Hai #ng chí này là
pháo th c c a quân i Pháp, vì không rõ nguyên quán nên nhân dân Yên Lãng chôn c t ó
và tên hai #ng chí thu c danh sách li!t s c a ph ng Láng Th ng.
Ngoài thành tích chi n u êm 19-12, b n ch-n ch, b n r i m t máy bay, pháo ài Láng ã
b n ph i h p v i các tr n ánh c a quân dân m-t tr n Hà N i. Nh ng cu c chi n u ngày càng
khó kh n. Sau các tr n b n pháo và ném bom d* d i c a ch, ban ch% huy pháo ài ph i rút ra
n Ng , thu c thôn Th ng. Nhân dân c huy ng vào p l i " pháo và làm m t tr n a
gi cánh #ng thôn H . Không có i!n, ban êm anh em ph i t r m l y ánh sáng nhìn
vào kính ng m, n u ng hoàn toàn nh vào nhân dân nuôi. i ti p t Yên Lãng nhi u khi ph i
gánh c m ti p t cho b i d i làn pháo c a ch.
Chi n u c n(a tháng thì h t n. i i pháo c i u thêm 1 kh0u s n pháo 75mm có

bánh xe do ô tô kéo v . Lúc này ch c t ng vi!n ã ánh ra các c(a ô, chi m c khu v'c
Nhà Ti n (Kim Mã), l i d"ng các nhà cao t ng ch% i m cho pháo ch b n vào pháo ài.
Ngày 10-1-1947, Ban ch% huy m-t tr n Hà N i l!nh cho trung i phá pháo rút v Hà ông. Nhân
dân Láng bi t tin ã n ti n a và gói c m n m cho các chi n s . Ngày 11-1-1947 b i pháo
ài rút qua sông Tô L ch v M Trì, H*u T (Hà ông) mang theo kh0u pháo có bánh xe m i
t ng c ng và tháo c b0m các kh0u cao x chôn b! bê tông. Sau khi rút kh.i thành ph ,
trung i c a #ng chí Gia còn c i u v Yên Duyên dùng kh0u s n pháo b n vào sân bay
B ch Mai, ài phát thanh V ng và khu Ngã T S , cho n ngày 15-1 m i rút v H*u Lê.
Trung i pháo ài Láng t lúc thành l p (29-6-1946) cho n khi rút kh.i thành ph , c ng nh
toàn i i pháo binh Hà N i ã hoàn thành nhi!m v" vinh quang c a mình, b n phát pháo l!nh
m màn cho cu c kháng chi n toàn qu c ch ng th'c dân Pháp. ây là câu tr l i anh thép i
v i b&c t i h u th c a chúng, th hi!n quy t tâm c a m t dân t c quy t &ng lên ánh l i k+
thù m nh h n g p b i v trang b v khí. Pháo binh non tr+ c a ta Hà N i lúc b y gi ch% có 7
kh0u pháo thu c c a ch ã ph i h p v i các tr n chi n u c a b i, nhân dân Th ô
th'c hi!n nhi!m v" kìm chân ch t o th i gian cho c n c c ng c và xây d'ng l'c l ng
kháng chi n, ánh b i k+ thù xâm l c."
Tr c khi b c vào tr n chi n, ta ã ph i au u trong vi!c quy t nh chi n thu t làm sao ít
nh t l'c l ng c a ta ph i c m chân gi-c Pháp c 15 ngày. Nhi u ý ki n c a ra nh ng
xem ra u không n khi nh*ng ý ki n ó ít c n c& trên th'c l'c c a quân ta. M t v c'u i tá
quân i Nh t gia nh p VM ch ng Pháp ã ngh t ch&c 1 n v tinh nhu! bí m t t nh p
vào thành Hà N i ánh úp u não c a quân Pháp theo cái cách Nh t ã t ng làm h#i n m 45. Ý
ki n này ã b bác b. vì ta không có nh*ng n v c hu n luy!n k) l /ng và trang b y
nh quân Nh t, h n n*a y u t b t ng g n nh ã không còn vì quân Pháp ã t ng c ng
phòng b th m chí còn chu0n b t th ánh ta tr c. Gi i pháp chi n cu c cu i cùng ch% còn
l i cách xây d'ng chi n lu) trong thành ph . Tuy nhiên bài h c Pari, Dressden..v n còn y, các
chi n lu) dù có làm b th ra sao c ng v n b tràn ng p nh th ng nh t là i ph ng c a ta
ngày nay có các lo i pháo binh b n th5ng, c u v#ng, xe t ng, máy xúc, phi pháo .v.v. Vì v y,
các chi n lu) c n ph i c thi t l p thành m t h! th ng liên hoàn, nhi u l p, có chi n hào công
s' c th , b trí nh*ng n i có th thi t l p l i ho l'c b n th5ng, b n chéo th m chí d
dàng di chuy n t p kích i ph ng. M i con ng giao thông c chuy n vào trong nhà
thông qua các l "c trên t ng, th m chí có n i ch% "c thông trên t ng 2, còn t ng 1 y
làm cái túi d" Pháp mò vào là ta trên t ng l'u n xu ng. Dùng t t c nh*ng gì có th làm
chi n lu), #ng th i h c t i!n, cây to xu ng ch-n ng xe t ng gi-c (tuy nhiên vi!c này
không thành công l m vì ch t l ng thu c n nh ã nói trên).
Công tác h u c n c ng r t khó kh n. L ng th'c d' tr* ban u LK 1 c xác nh dùng
cho l'c l ng t' v! chi n u nhi u tháng tr i nh ng n khi b t u m i v/ nh$ còn hàng v n
#ng bào ch a t n c khi n vi!c cung c p l ng th'c tr thành nan gi i. V i 5 ti u oàn VQ
lúc u nh ng ch y u c phân công ch t gi* các m"c tiêu r i (BBP, kho b c, B u i!n...),
m ts n v b m c k,t ko vào c, m t s thì chi n u các liên khu 2,3 sau ó ch t ch-n
vi!n vòng ngoài nên trong LK1 g n nh ch% còn t' v! ánh nhau v i Pháp (60 ngày êm ch y u
c ng ch% di n ra LK1). n d c, thu c men g n nh không có ngu#n ti p t , các chi n s)
ph i chi n u v i l ng d' tr* ban u và l y c a ch ánh ch. CHính vì l$ này mà nhi u v
trí c a ta sau vài ngày chi n u oanh li!t gây thi!t h i n-ng cho ch c ng ành b tràn ng p sau
khi ã h t n ph i ánh nhau b ng báng súng và s6n sàng hy sinh n ng i cu i cùng nh
tr n BBP, nhà th ng V ng.v.v. Tuy nhiên cho dù khó kh n tr c m t th nào thì ta c ng ã
th bu c ph i &ng lên ánh l i quân xâm l c, không th nhân nh ng chúng h n c n*a.
20h ngày 19/12/1946, èn Hà N i t t ph"t. T các vùng ngo i thành nhìn vào ch% th y vòm tr i
Hà N i ch p l(a h#ng r'c lên v i ti ng súng n liên h#i. Th ô b t u KHÁNG CHI7N!
Tr l i ch có vài hình nh v HN n m 46, góp 1 tay v i các bác

C" Giáp duy!t i danh d' Pháp khi quân Pháp quay l i HN th chân quân T ng:
Leclerc duy!t i danh d' quân i Vi!t Nam c a nhà n c VNDCCH (không bi t n v nào mà
quân ph"c l quá)
Ng i dân HN tu n hành b o v! n n c l p non tr+:

Quân i VN và quân i Pháp duy!t binh n m 46, không rõ ngày:

Tranh c ng trên t ng Hà N i, 1946:

Th ng long chi n a 1:
Th ng long chi n a 2:
T tc nh trên l y t t p chí Indochine c a Pháp.
Ngay khi b t u n súng, m i h n ch trong công tác chu0n b c a ta ã b c l . Ch t n kém

ph0m ch t, trình tác chi n h n ch , công tác t ch&c còn l.ng l+o, thi u v khí... vì v y ã x y
ra các tình tr ng nh mìn không làm g y c cây, t' v! ph i ch y i l y dao ch-t, ang ch-t thì
Pháp ã n r#i ... ã th nhi u chi n s) t' v! l i không có m-t v trí chi n u c a mình mà
phiêu b t ch khác ho-c m t s "l-n không s i t m". V khí thi u, kh n ng tác chi n y u nên
vi!c ánh chi m m t s m"c tiêu ã không hoàn thành tuy nhiên tinh th n các chi n s) lên cao rõ
r!t vì h c tr'c ti p ánh nhau v i Pháp, bõ nh*ng ngày ph i nhân nh ng s' khiêu khích
c a chúng tr c ó. Ch% sau m t vài ngày u tiên, nhi u t' v! Hà N i ã tr ng thành lên
nhi u. Trong bài ký c a nh c s) L ng Ng c Trác (c'u t' v! HN), ông ã k v ngày u run
r0y, gi u h t v khí t' trang b tr c ngày n súng (theo m t c a thanh niên lúc y), n m im
trong nhà không dám thò m-t ra, hy v ng ch% sau 2 -3 ngày chính ph C" H# và quân Pháp s$
tìm ra c con ng hoà bình nào y. Sau ó do vô tình b n bè tìm c ông, lôi cu n vào
cu c t n công nhà "moóc - li - e" ông ã h t s súng n và tr ng thành lên nhi u. Tuy nhiên
nh*ng ngày u c ng là nh*ng ngày t n th t khá l n, do quân Pháp d#n toàn l'c cho l i tuyên
b "chi m Hà N i trong 24h", các chi n s) ta thì thi u kinh nghi!m chi n u l n u c m dao
c m súng ánh gi-c ã ph i i ch i v i xe t ng, súng máy. Có t t' v! LK1 khi rút v ngh% ng i,
m t chi n s) ng m l i tr n ánh lúc t i (do ký &c v chi n tr n quá m nh i v i ng i tham
gia l n u) anh ã m ném l'u n vào quân gi-c và ã...thò tay rút ch t l'u n...
H u h t nh*ng m"c tiêu t n công -t ra cho ngày u n súng không t c. Nh ng vi!c
quân ta ch ng n súng t n công tr c vào quân Pháp ã em l i m t ni m ph n kh i l n cho
quân và dân, tr thành ng l'c quan tr ng thúc 0y tinh th n chi n u trong nh*ng ngày k
ti p!
Nói thêm m t chút v nh*ng “pháo ài” c a ta ngày y:

Ti ng là pháo ài cho oai nh ng th'c ch t nó ch% là nh*ng kh0u i pháo cao x n l+ s( d"ng
b n m"c tiêu m-t t. T ng c ng t i Hà N i ta có 7 kh0u pháo. T i pháo ài Láng, n m 1939
Pháp -t tr n a pháo cao x v i 4 kh0u cao x 75mm cc nh trên b! bê-tông mua t
&c v i m"c tiêu b o v! phía Tây Hà N i ch ng máy bay Nh t, khi b Nh t o chính thì Nh t l i
bu c Pháp dùng pháo ài này b n vào máy bay… #ng minh n ném bom Hà N i. CMT8 thành
công, quân ta ti p qu n pháo ài, tuy các kh0u pháo ã b ch tháo m t nhi u chi ti t nh ng
quân gi i ta ã s(a ch*a c 2 kh0u s( d"ng. n ngày TQKC, ta có 44 chi n s) do 1 m t
chi n s) t ng là cai i kh . óng t i ây ch% huy, chia làm 3 kh0u i (1 kh0u i d' b kiêm
nhi!m v" b o v! vòng ngoài pháo ài) v i t ng s kho ng 600 viên n. 20h3’ ngày 19/12/1946
pháo ài ã nã nh*ng phát n “cao x i t” u tiên vào thành C(a B c làm hi!u l!nh cho
Hà N i và toàn qu c kháng chi n. Ngày 22/12/1946, pháo ài b n h 1 máy bay trinh sát c a
ch và b t u t ó tr thành m"c tiêu b n phá cho máy bay và pháo binh ch. Chi n u
c n(a tháng thì pháo ài h t n, i i c b sung 1 kh0u s n pháo 75mm ti p t"c
chi n u. Ngày 10/1/1947 pháo i c l!nh phá hu pháo rút kh.i pháo ài, 1 b ph n em
kh0u s n pháo i b n vào san bay B ch Mai, ài phát thanh V ng… n ngày 15/1/1947 pháo
ài chính th&c rút kh.i m-t tr n Hà N i.
Pháo ài Xuân Canh:
G i là pháo ài nh ng ây ta ch% có 1 kh0u DCA75 (Defencecontre Avion 75mm) c b trí
t i bãi t tr ng c nh chùa làng Xuân Canh – ông Anh. Kh0u i có 9 ng i do m t chi n s) là
c'u pháo th c a Pháp làm kh0u i tr ng. Bên c nh ó ta có 1 kh0u i 12.7mm dùng b o
v! pháo ài, 1 s chi n s) c c u khác t ng c ng kho ng 30 ng i. V trí tác x c a pháo i
cách thành C(a B c kho ng 5.000m. Ngày 19/12 pháo ài XC và Láng c phân công b n
cùng m"c tiêu là thành C(a B c, sau ó nhi!m v" c a pháo ài là b n qu y r i vào thành, m i
l n ch% vài qu , vì v y n t n u n m 1947 pHáp m i phát hi!n ra v trí -t pháo và cho máy
bay oanh t c và cho tàu chi n ng c sông H#ng lên ánh phá, tuy nhiên b i và dân quân ã
b o v! pháo ài an toàn. n u tháng 2 n m 1947, ta ã tháo r i kh0u pháo n-ng 5 t n cho
lên thuy n ng c lên Vi!t B c. Chính kh0u pháo này trong chi n d ch Thu- ông 1947 ã b n
cháy 3 tàu chi n Pháp trên sông Lô.
V th c m c c a bác thì úng là không có t li!u nào phân tích c th t r ch ròi, em xin a ra
m t s ý ki n (c a c m t s ng i) các bác nghe th( nhé:
1 - Nh các bác nói " ánh chu t s v/ #" b n "Pháp không dám ch i t ng l'c vì 1 v n dân Hoa
Ki u và 2n ki u v n l i ây". Theo em cái này không thuy t ph"c vì s ngo i ki u này ch y u

tu t p trong khu ph Phúc Ki n (Lãn ông bây gi ) -Hàng Bu#m, ch% có th b nh h ng n n u
b pháo binh c u v#ng và máy bay oánh b a. CÒn b binh và pháo b n th5ng thì vô t , c& vi!c
càn i vào tho i mái vì quân ta không óng ch t ánh nhau khu này.
2 - Theo cách ngh c a nhi u ng i là "t i sao Pháp không oanh t c san b ng LK1 cho d ?", em
ngh b n Pháp không mu n x y ra v" Tp Vinh l n th& 2. LK1 là n i t p trung sinh s ng c a h u
h t ng i Hà N i lúc b y gi , có th nói là trái tim c a Hà N i, giao l u, thông th ng... u di n
ra ây. Cái vi!c chi m c Hà N i Pháp c ng bi t tr c sau c ng thành, n u phá s p h t thì
Hà N i ch% còn là cái bãi t tr ng, th ô s$ tê li!t trong m t th i gian dài (v i tình hình c a
Pháp lúc y thì không bi t bao gi m i ph"c h#i n i), dân Hà N i i t n c không có ch v thì
ng nhiên h s$ ti p t"c v i VM, h n n*a vi!c phá nát th ô c a m t n c thì ki u gì c ng
s$ gây c m ph n cho ng i dân b n a và d lu n th gi i(TG v n ang ám nh ho phát xít)
... cái này d t dây cái kia u không có l i.
3 - Quân Pháp c ng không l'c ánh l n vì cùng lúc chúng ph i "ng trên nhi u m-t
tr n toàn qu c. T i Hà N i thì LK2, LK3, các vùng xung quanh liên t"c t p kích, qu y r i các khu
v'c quân Pháp "chia l(a" v i LK1, vì v y t p trung quân ánh LK1 không ph i chuy!n d
n u không có ông quân và ánh quy mô "ti n pháo h u xung". H n n*a ánh nhau trong ph
c không th dàn hàng ngang càn quét c, lính Pháp l i không thông thu c a bàn nh
nh*ng ng i t' v! (cái hay là t' v! khu nào chi n u khu ó) chính vì th các t ti n công khu
ph c a Pháp m i khi b t p kích vào s n ph i co l i ngay. T' v! c a ta c& theo các l t ng
ti p c n quân Pháp, thò súng phang vài lo t, tung vài qu l'u n là ã có th ch-n cm t
t ti n công r#i. Sau này Pháp b t ch c phát xít &c, cho công binh mang b c phá ánh t ng
toà nhà (nh*ng toà nhà l n có th -t súng c th ) nh ng b t' v! ph"c kích ành ph i b. cu c.
V cu i có nh*ng tr n quân Pháp chi m n(a dãy ph bên này, quân ta n(a còn l i cách nhau 20
mét (tr n ph Hàng Thi c) th%nh tho ng qu ng sang nhau qu l'u n. B n Pháp c ng mu n
chi m n t nh ng không n gi n. Quân ta lúc này l'c l ng ã gi m nhi u, v khí n d c
c ng v y nên khi quân Pháp t p kích m nh thì ta rút tránh, sau ó m i quay l i ánh úp, vì l'c
l ng Pháp c ng không quân r i ra gi* m"c tiêu nên chúng l i ph i rút v bên kia. Các
m"c tiêu v trí tr ng tr i h n thì Pháp có i u ki!n t p trung binh l'c khí tài ánh chi m nh
ch #ng Xuân ch5ng h n, t i ây Pháp dùng c không quân và xe t ng t n công ti u i gi*
ch (10 ng i). Cái vi!c vào n ch không khó nh ng ánh nhau trong ch l i là chuy!n khác.
Vi!c thông thu c a hình ã giúp cho ti u i gi* ch ánh lui nhi u t t n công c a Pháp.
Cho n khi n và l'u n u h t, ph i c y c á lát n n và dùng dao hàng th t ánh nhau thì
bên ta m i c l!nh rút v s 1 #ng Xuân. Tr n này Pháp ch t h n 1 trung i, b th ng khó
xác nh, bên ta hy sinh 5 #ng chí c a ti u i gi* ch và 1 chi n s) ánh bom ba càng n
t ng c ng.
Các bác soi xem có c" nào ang th dao b u không?

B ng th i i m này 60 n m tr c, các c" ang ào hào chu0n b ánh Tây
B&c nh n i ti ng nh t v HN 60 ngày êm
Ng i c m bom ba càng trong nh trên là i i phó Tr n Thành (t&c Nguy n V n Thi ng), ch%
huy i i 1, ti u oàn 77 v! qu c oàn b o v! tr" s B T ng tham m u 18 Nguy n Du.
Sáng 23-12-1946, t i ngã t Nguy n Du - Bà Tri!u, Tr n Thành ã dùng bom ba càng ánh &t
xích 1 xe t ng Pháp. Chi u hôm ó, ch cho xe n tìm cách kéo chi c xe h.ng. Tr n Thành ti p
t"c ánh bom ba càng l n th& hai nh ng bom không n và ã hy sinh vì n i liên ch.
Nói thêm m t chút v bom ba càng.
Ph n l n sách báo ch% nói chung chung ây là v khí do quân gi i VN ch t o. Th'c ra VN ch%
ch t o l i d'a theo m u c a Nh t. Cu n "Nh*ng ng i c m t(" g i là "bom ba càng ki u Nh t
B n". H#i &c c a lính t ng Nga trong chi n d ch Mãn Châu Lý c ng nh c n m t th& v khí
trông "gi ng nh 1 qu n Panzerfaust nh ng g n vào u sào tre, lính Nh t s$ âm nó th5ng
vào xe t ng di!t xe và #ng th i c ng t' gi t luôn chính mình".
i u th& hai là ây không ph i là 1 v khí theo ki u t' sát nh nhi u sách báo hay nh n m nh.
Ng i s( d"ng nó không nh t thi t ph i hy sinh - tr ng h p i i phó Tr n Thành trên là 1
ví d", ngoài ra h#i n m 1996 nhân k% ni!m 50 n m toàn qu c kháng chi n có ph.ng v n 1 c'u
binh t ng âm bom ba càng, c" m t 1 chân, nh ng v n s ng. T t nhiên, i u này không h làm
gi m ý ngh a "c m t(", vì trong quá trình ti p c n xe t ng ch, âm bom và rút lui nguy c hy
sinh v n r t cao.
M t chút v Hà N i tháng 12-1946 :
M-t tr n Hà N i t&c chi n khu -c bi!t XI c chia thành 3 liên khu n i thành và 5 khu
ngo i thành.
N i thành g#m 3 liên khu :
- Liên khu 1 trung tâm thành ph (n m trên a bàn qu n Hoàn Ki m và m t ph n Tây H# bây
gi ), g#m các khu ph Trúc B ch, #ng Xuân, ông Thành, ông Kinh Ngh a Th"c, Hoàn Ki m,
H#ng Hà, Long Biên. Trong ó khu Hoàn Ki m t p trung các c quan chính quy n và doanh tr i
c a v! qu c oàn nh Toà Th chính, khu B c B ph (nhà khách chính ph bây gi ), B u i!n,
Nhà hát l n... s$ là n i ác li!t nh t trong nh*ng ngày u tiên.
LK1 c ch n làm khu c th . L'c l ng có 2 ti u oàn 101, 145.
- Liên khu 2 là khu v'c phía nam thành ph (n m trên a bàn qu n ng a bây gi ), g#m các
khu Quán S&, B y M u, i H c, Ch Hôm, B ch Mai, Lò úc, #ng Nhân, V n Thái.
L'c l ng có 2 ti u oàn 77 và 212.
- Liên khu 3 là khu v'c phía tây thành ph (n m trên a bàn qu n Ba ình bây gi ), g#m các
khu Th ng Long, V n Mi u.
L'c l ng có ti u oàn 523, sau này c t ng c ng thêm 2 i i c a ti u oàn 56 chi n
khu II.
LK2 và LK3 có nhi!m v" ch-n ch ti n ra ngo i ô.
T ng c ng, v! qu c oàn có 5 ti u oàn b binh, quân s 2.500 ng i, trang b 1.500 súng
tr ng và ti u liên, 4 trung liên, 1.000 l'u n. Pháo binh g#m 4 pháo ài Láng, Xuân Canh,
Xuân T o, Th Kh i, trang b 1 s n pháo 75mm, 7 cao x 75mm và 1 pháo nh, 25mm. V khí
ch ng t ng c a toàn m-t tr n ch% có duy nh t 1 kh0u bazooka 60mm v i 5 viên n (kh0u
bazooka này sau ó s$ c dùng m-t tr n Ô C u D n), ngoài ra có 80 qu bom ba càng và
200 chai x ng.
T' v! chi n u, t' v! n i thành và công an xung phong có kho ng 8.500 ng i, ch% có 500-600
súng tr ng và súng s n, còn l i ch y u t' v trang b ng l'u n, súng ng n và các v khí thô
s .
M-t tr n c ng t ch&c 13 i c m t( di!t xe t ng b ng bom ba càng và 36 t bi!t kích.
Ngo i thành c t ch&c thành 5 khu : Lãng B c, i La, ng a, Thám, Mê Linh v i
kho ng 2 v n dân quân.
Quân Pháp có 1 trung oàn b binh và các n v thi t giáp, pháo binh, không quân, lính dù (b n
này v n c bên ta nh c n v i cái tên "tây m ."). T ng quân s kho ng 6.500 ng i, trang
b 5.000 súng tr ng, 600 ti u liên, 120 trung liên và i liên. Thi t giáp có 22 xe t ng nh,, 40
thi t giáp nh, (half-track). Pháo binh có 42 kh0u pháo 37mm, 75mm và 105mm. Không quân có
kho ng 20 máy bay các lo i. S ki u dân Pháp kho ng 7.000 ng i c ng c v trang b ng
súng và l'u n. M-c dù ít h n v s l ng nh ng quân Pháp chi m u th tuy!t i v trang b
và trình quân s'.
Quân Pháp óng ch y u t i 6 tr ng i m là thành Hà N i, khu #n Th y (khu v'c vi!n 108 bây
gi ), sân bay Gia Lâm, tr ng B i (tr ng trung h c Chu V n An), ph toàn quy n (ph ch
t ch) và tr ng Albert Sarault (v n phòng TW ng) cùng nhi u v trí nh. r i rác trên toàn thành
ph xen k$ v i các v trí c a v! qu c oàn và t' v!, m t s kèm sát các v trí c a ta nh khách
s n Metropole tr c m-t B c B ph , r p Majestic (r p Tháng Tám) tr c m-t tr i v! qu c oàn
trung ng, m t s v trí gác chung v i ta nh nhà máy i!n, nhà máy n c Yên Ph", ga Hàng
C.....
Nh*ng V! út trên chi n hào v! qu c
Ngày 19-12-1946, Ch t ch H Chí Minh ra l i hi u tri u toàn qu c kháng chi n. Nh ng V

qu c quân c a Trung oàn Th ô ã l p chi n l y gi a Hà N i ng u v i Pháp,
Chính ph lâm th i rút lên chi n khu Vi t B c chu n b cho cu c kháng chi n lâu dài.
Ít ai bi t trong l c l ng V qu c quân ngày y có m t “l c l ng c bi t” v i tên g i

thân th ng: V út. Nh ng chi n s khi y tu i m i lên 10. Và gi ây, sau 60 n m, nh ng
câu chuy n l n u tiên c k l i.
K1 1: Tu i th d* d i
TT - ó là nh*ng &a tr+ nghèo, m# côi bán báo, bán bánh mì

hay ánh giày lang thang trên nh*ng hè ph Hà N i ki m
s ng. Cái ói vàng m t n m 1945 ã xua nh*ng &a tr+ y
d t d v s ng xóm lao ng nghèo Phúc Tân, Phúc Xá ven
sông H#ng cho n khi ánh i!n Nhà máy i!n Yên Ph" ph"t
t t: toàn qu c kháng chi n bùng n .
Nh ng V út trong mùa ông

Bãi Phúc Tân r'c cháy
1946 - nh t li u
G-p l i nh*ng V! út n m x a, h u kh5ng nh r ng không th nào quên nh*ng n m tháng

tu i th s ng cùng nhau khu lao ng nghèo trên bãi Phúc Tân, chính n i ó là mái nhà chung
u tiên c a r t nhi u V! út tr c khi tr thành chi n s c m t( quân nh. tu i.
60 n m sau, trong c n xép nh. trên ng Phan ình Phùng

(Q.Ba ình, Hà N i), trung tá Phùng ! (X ng phim Quân i)
- m t V! út n m x a - b#i h#i nh l i: “M i lên 4, tôi tr thành
c u bé m# côi khi c n b o b!nh ã c p i ng i cha c a Trong h i ký Chi n u
mình. Nh*ng tháng ngày sau ó, ng i dân vùng B i ven h# trong vòng vây - tr n Hà
Tây không còn l c nh m t &a bé l m ch m theo m, bán hàng
rong r#i t i v ng trong c n nhà lá chu t, 0m
N i, i t ng Võ Nguyên
t. Cu c s ng
b n cùng và l n n t ng b*a nh ng ít ra v n còn m, che ch ”. Giáp vi t: “Ngày 14-1-
C u bé Phùng ! l i m t i tình th ng c a ng i m, lúc m i 1947, chúng ta th ng nh t
12 tu i khi c n ói n m 1945 tràn n. Tuy!t v ng, c u bé “c u v i lãnh s Trung Hoa,
b t c u b ” theo ng i cô h xa ra bãi Phúc Tân. Anh, Pháp và M cùng phía
Pháp ng ng b n 24 gi a
Hoa ki u, n ki u và
th ng dân ra kh i khu v c
Còn tu i th c a V! út V Tr ng Ph"ng, nguyên i tá quân i
chi n s . B t ng ch huy
v h u (hi!n ang s ng t i Hà N i), c ng là nh*ng “tháng ngày
d* d i” nh t. M# côi cha n m lên 7, m# côi m, lúc lên 10, ngôi quy t nh ch l i Liên
nhà ph G m C u b Pháp t, c u bé Ph"ng d t xu ng bãi khu 1 (m t b ph n c a
Phúc Tân v i ngh bán k,o, bán bánh mì r#i i th i lò rèn. Trung oàn Th ô, kho ng
500 ng i) l i. Nh ng
i u ta không d ki n là có
nh ng ng i ã tr n l i
Bãi Phúc Tân khi y là m t doi t n i lên gi*a sông H#ng. H n ti p t c chi n u, trong
100 túp l u tranh tre t m b , xiêu v,o c a ng i lao ng s này có 200 ph n và
nghèo và c ng là n i ti p nh n hàng ch"c &a tr+ b t h nh t
kh p n i d t n. Nh*ng &a tr+ này d n d n quen nhau và tr 175 em nh ”.
nên thân thi t nh anh em m t nhà. Ngày toàn qu c kháng
chi n bùng n 19-12-1946, bãi Phúc Tân l(a sáng r'c tr i. Ông Lê Trung To n,
nguyên chính y Trung oàn Th ô trong 60 ngày êm kháng chi n, k r ng quân Pháp ã t
cháy nh*ng c n nhà lá ven sông ch-n ng ti p t t bên ngoài vào th ô. Thân ph n
nh*ng &a tr+ nghèo c ng b t theo ng n l(a chi n tranh.
B&c m t # và chi c áo Vi!t minh

Hà N i và c n c ã b t u n súng kháng chi n. L!nh t n c

kháng chi n c ban hành, hàng v n ng i dân Hà N i l-ng l$ d i
th ô i v các t%nh vùng sau l ng ch: Hà Nam, Nam nh, Ninh
Bình... Nh ng nh*ng &a tr+ bãi Phúc Tân l i tìm ng quay l i th
ô, tìm n các chi n l y. Ông Nguy n V n Phúc, khi y m i 11 tu i,
m t trong nh*ng V! út u tiên làm liên l c cho i i 1, ti u oàn
101 (Trung oàn Th ô), k : “ i u k1 l là tôi và nhi u &a tr+ cùng
tu i khác u tìm cách tr n t n c l i tham gia kháng chi n. M"c
ích c a b n tôi c ng th t h#n nhiên: l i ánh nh*ng &a ã t
nhà trên bãi Phúc Tân".
Nh*ng êm u không có ch n chi u, nh*ng &a tr+ bãi Phúc Tân

n m co ro rét m t hiên nhà. Nh ng êm sau, có m t anh dáng
ng i cao g y em n cho m y &a m t chi c chi u p / rét. R#i
m t ngày, anh “cao g y” a cho nh*ng &a tr+ m t b&c th trong có
nh*ng ký hi!u l : u tiên là hình tháp rùa, phía sau là m i tên và hình
chi c tàu i!n, ti p theo là hình chi c c u có ghi thêm m t t "Gi y",
cu i cùng là hình m t ngôi n phía tr c có thêm hình con voi ph"c.
“Suy lu n mãi chúng tôi m i hi u ý: lên b h# i tàu i!n n C u
Gi y n n Voi Ph"c. Ngay t i hôm y, ba &a c k t n p vào
i thi u niên Hoàng V n Th" m i té ng(a ra ng i nói chuy!n v i
mình h ng êm là anh Phong Nhã, ph" trách i thi u nhi kháng
chi n Hà N i lúc b y gi . Sau ó, tôi c vào hàng ng V! qu c
oàn làm liên l c cho ti u oàn 101 chi n u b o v! B c b ph ” -
ông Phúc k . Ngày u tiên trong i quân c m t(, V! út Phúc c V út Phùng n m
các anh ch trong V! qu c oàn dành cho m t chi c áo s mi màu c.
úa thay th chi c áo “b n mùa” rách nát. “Chi c áo ng n c a các anh
1946 và ông Phùng
mình m-c dài n g i nh ng m áp vô cùng. Chi c áo ánh d u b c bây gi - nh t li u -
ngo-t c a m t c u bé lang thang thành m t ng i em út trong i V! TR. .TÚ
qu c quân quy t t(" - ông Phúc nh l i.
Cùng th i gian, ng i b n c a Nguy n V n Phúc là Tr n Vi!t Minh c ng ã c "biên ch " vào

làm liên l c cho trung i 1, ti u oàn 102 chi n u khu ông Thành và Nguy n V n L u làm
liên l c cho ti u oàn 103 v i nhi!m v" kìm chân Pháp khu ông Kinh Ngh a Th"c. Ông Lê
Trung To n, nguyên chính y Trung oàn Th ô khi y, cho bi t có h n 170 em nh. Hà N i
và nhi u n i khác ã tr thành V! qu c quân.
TR8N ÌNH TÚ
--------------------
Trong làn l a n, nh ng V út lao ra truy n m t l nh chi n u, làm liên l c, ti p t c u

th ng…, cùng “quy t t cho T qu c quy t sinh”.
Có nh ng V út ã ngã xu ng nh ng s kiên c ng s ng mãi.
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=177320&ChannelID=89
Nh*ng “Gavroche” Hà thành
TT - Gavroche là tên nhân v t “chú bé liên l c” trong ti u

thuy t Nh*ng ng i kh n kh c a nhà v n Pháp Victor Hugo
vi t v cu c kh i ngh a c a nhân dân lao ng Pháp.
>> K1 1: Tu i th d* d i
Ông Nguy!n V n D"ng bên
v n nhà Hà Tây -
nh:T. .Tú
Trong m t tr n chi n, chú bé Gavroche ã b ng mình ra ngoài
chi n l y n bên xác b n lính em n v cho ngh a quân và hi sinh anh d ng.
ó c ng là hình nh c a nh*ng V! út trong nh*ng ngày u toàn qu c kháng chi n.

Con thoi d i làn l(a n
Ngang d c d i nh*ng làn l(a n, nh*ng V! út v n lao ra truy n m t l!nh chi n u, làm
liên l c viên, ti p t c&u th ng và có khi tr'c ti p c m v khí ch ng l i k+ thù.
Tham gia c hai cu c kháng chi n ch ng Pháp và M), mang trong mình nh*ng v t th ng, V! út
Nguy n V n Phúc tr v cu c s ng i th ng trong c n nhà nh. ph Minh Khai, Hà N i.
Trong ký &c c a ông, nh*ng tr n ánh ng n quân Pháp t i B c B Ph 60 n m tr c th t không

th nào quên: “ ó là ngày 20-12-1946 - m t ngày sau khi Hà N i n súng kháng chi n. C êm
hôm tr c n v tôi ( i i 15, ti u oàn 103) qu n nhau v i ch tranh t ng góc sân, t ng ngôi
nhà t i B c B Ph . n m sáng, quân Pháp v n gi m chân t i ch vì s' kiên c ng c a v!
qu c quân”.
n g n 8 gi sáng hôm sau, quân Pháp l i chu0n b t n công v i s' y m tr c a xe t ng. T

trên c(a s gác hai nhà B c B Ph , V! út Nguy n V n Phúc nhìn th y quân Pháp tràn vào nên
c p báo ngay v i Lê Gia nh - chính tr viên i i. Anh nh nghe xong ra l!nh: “ i báo v i t t
c i i im súng, ch gi-c t i g n vùng m i b n và dùng l'u n tiêu di!t t o b t ng . Tránh
b n s m, n còn r t ít”.
Nh ng V út ngo i thành Hà
N i n m 1947 - nh t li u
60 n m sau, h#n 175 V út

n m x a gi ch còn l i h#n 10
ng i. Nh ng c u bé tóc còn
trái ào ngày y bây gi ã
b c c mái u. Ông Nguy!n
V n Hi u - ng i V út i
i 16, ti u oàn 103 - k :
“Nh ng ngày th ô kháng
chi n, nh ng V út chúng tôi
c"ng âu có bi t h t nhau. $a
chi n u #n v này $a
chi n u #n v khác, có
%c g&p m&t nhau c"ng ch
nh ng b$c t ng hay giao
thông hào khi a m nh l nh
chi n u hay làm liên l c
viên. y v y mà c$ h! có th i
gian là m y $a l i túm t m
l i ch#i nh ng trò h n nhiên
c a tr'. Chúng tôi còn quá nh
hi u chi n tranh và cái ch t
là r t g n nhau”.
Câu chuy n bây gi %c

nhi u V út nh c n nh t v(n
là câu chuy n v m t mái nhà
chung c a V út sau khi ã rút
Anh nh a cho V! út Phúc m t ít n lo i súng tr ng

(Thái Nguyên). Ông &ng V n em sang v n hoa Chí Linh. Phúc v a xu ng n sân ã
Tích k : “Các V út c"ng theo nghe n vèo vèo s t qua tai, nh ng c ng c lao lên phía
các anh ch trung oàn Th v n hoa Chí Linh thông báo m!nh l!nh. Do ta th'c hi!n
ô rút i. Lên n Thái úng chi n thu t nên quân Pháp b t n th t n-ng và t m rút
lui. ó c ng là l n cu i Phúc g-p chính tr viên nh vì hai gi
Nguyên oàn quân V út ch sau, quân Pháp l i tràn n...
còn kho ng 120 ng i %c
t p trung làm hai i i. ây
là s may m n duy nh t t t
c V út trong 60 ngày êm có Cùng lúc ó, n v chi n u B c B Ph nh n l!nh t
th g&p m&t nhau”. Ông ti u oàn t m rút quân v phía B H# tránh t n th t ch
Nguy!n V n L c nh l i: c h i ph n kích. V! út Phúc xin l i nh n nhi!m v": cùng
“Nh ng V út ã %c s ng m t s ng i l i làm ch t ch-n ch i i rút an toàn.
cùng trong m t mái nhà, chia
nhau cái ói th t lòng và cái
rét se s t trên mi n chi n khu.
Ông Phúc nh l i: “Lúc y d ng nh trong u tôi không có
Ch a bi t m&t, không h bi t
khái ni!m th nào là ch t nên không h s hãi. Anh M ng
tên nh ng V út nhanh thân Hùng, i i tr ng, a cho tôi m t qu l'u n và d-n:
nhau l m”. ch u i sát thì m ch t ném ngay. Nh ng ã quá m!t m.i,
quân Pháp không u i theo. Trong tr n y tôi nghe các anh
ti u oàn nói chúng ta c ng có nhi u ng i hi sinh, trong ó có V! út làm liên l c, tôi không
c bi t m-t mà bây gi c ng không còn nh tên ai”.
C&u nguy gi*a ch #ng Xuân
T li!u l ch s( vi t v trung oàn Th ô “Quy t t( cho T qu c quy t sinh” do nguyên chính y

Lê Trung To n vi t: “Càng n nh*ng ngày cu i cùng c a 60 ngày êm, cu c chi n gi*a ta và
quân Pháp ngày càng ác li!t. Chi n tranh di n ra trên t ng ngõ ph , trên m i mái nhà, quân
Pháp mu n chi m c ph i t n r t nhi u, nh ng gi* v*ng c quân ta c ng có nh*ng t n
th t v quân s . Trong m i tr n chi n, nhi u ng i ã l p công l n, trong ó có chi n công c a
nh*ng em nh. tu i nh tr n Hàng Thi c, #ng Xuân...”.
Tôi tìm v xã &c Th ng, Hoài &c (Hà Tây) g-p ông Nguy n V n D ng, m t V! út có m-t
trong tr n ánh #ng Xuân n i ti ng ngày y. Ông l n mò nh*ng k v t, a ra m y t gi y b n
c ghi l i ký &c c a ông trong tr n ánh y, nh ng ngh sao ông l i thôi.
Ông nói ông k l i b ng chính ký &c 60 n m không quên c a mình: “Lúc ó tôi làm liên l c
cho trung i 1, ti u oàn 101 tr'c ti p chi n u b o v! ch #ng Xuân. M y hôm tr c tr n
ánh, nghe các anh V! qu c nói Pháp s$ t n công nh ng không ng chúng b nhanh quá.
Sáng s m 14-2-1947, ang ng trong l u t i m t r p chi u bóng c ph Hàng Chi u, n i ban

ch% huy ti u oàn óng, thì anh B ng - trung i phó - g i gi t: “D ng! T p trung! Quân Pháp
chu0n b ánh”.
Tôi b t ngay d y và c anh phân công xách m t b l'u n ch y theo anh b ng ngang v phía
ch . Tuy bé tôi c ng c anh cho mang thêm kh0u súng Browning 7,65 li và trên c eo tràng
n v t vai do t' v! thành l i trông khá oai”.
Khi ch y, V! út D ng ch% nghe ti ng n réo ào ào chung quanh. Phía trên, máy bay c a Pháp
l n vòng ném bom sát s t vào trung tâm ch , nh*ng m ng tôn l n c a mái ch #ng Xuân b
l t tung trông rõ c tr i xanh. Pháp a súng c i và i bác b n vào ch , n m xe t ng y m h b
binh dàn quân ti n lên.
Lúc này V! út D ng ang theo anh B ng ánh ch khu bán bát a, nhi u ng i c a ta b
th ng, n c ng ang c n d n. Trong tay anh B ng ch% còn vài qu l'u n cu i cùng, anh g i:
“D ng, v ban ch% huy ti u oàn xin thêm l'u n. Nhanh!”. V! út không k p áp, ch y v t qua
nh*ng khu ch giáp m-t quân Pháp, nh*ng tia n nh u i theo r t rát.
V ban ch% huy ti u oàn, V! út D ng nh n thêm m t b l'u n và c ch% huy d-n dò: “Không
c làm m t dù ch% m t qu . Truy n l!nh cho các trung i bên y ph i quy t tâm gi* v*ng”.
Khá n-ng so v i s&c m t &a tr+, V! út g#ng mình lao qua các dãy ph , trèo qua nh*ng ch ng
ng i v t tr l i trung i. “Lúc này, trung i không còn m t viên n ang trông ch vào tôi.
Tôi nghe ti ng anh B ng: S ng r#i! T t c nh n thêm l'u n chi n u! Quân Pháp ti p t"c
xông lên. Nh*ng qu l'u n c vung ra. Nh*ng tên Pháp g"c xu ng và lùi sâu v phía sau.
n x0m t i, quân Pháp b ch-n l i khu phía Hàng ng, Hàng Mã. Ch #ng Xuân v n n m
d i s' ki m soát c a quân ta” - ông D ng t' hào nh l i.
TR8N ÌNH TÚ
______________________
Trong s nh ng thi u niên tình nguy n l i b o v th ô và xông lên chi n hào ngày y có m t
cô bé - n V út duy nh t Hà N i. Nh l i chuy n x a là nh l i k ni m y p yêu th ng:
Ngoài kia súng còn n /Chinh chi n gác tình quê/Ngày mai vui c l p/ M i con s v .
N* V! út và báu v t 60 n m
TT - Trong s nh*ng thi u niên tình nguy!n l i b o v! th ô và

xông lên chi n hào ngày y có m t cô bé - n* V! út duy nh t Hà N i.
Câu chuy!n c a ng i n* V! út này 60 n m sau y p k ni!m yêu
th ng v nh*ng #ng i nh. tu i.
>> K1 1: Tu i th d* d i
>> K1 2: Nh*ng “Gavroche” Hà thành
Búp bê và bài th V! qu c N V út V" Th

Nhâm n m 1950 t i
Vi t B c và bây gi -
nh: t li u - T. .Tú
Con ng n v i V! qu c quân c a cô bé V Th Nhâm - n* V! út
duy nh t c a Trung oàn Th ô - c ng nh bao thi u niên Hà N i trong c n bão t c a dân t c:
mu n tr thù nh*ng k+ ã t cháy nhà mình.
Tháng 12-1946, tr c ngày toàn qu c kháng chi n, cô bé Nhâm ch% m i 13 tu i và c phân

công trong i c&u th ng c m t( c a V! qu c oàn.
Gi ây, tu i g n 80, bà Nhâm v n nh nh in nh*ng #ng i trong nh*ng ngày l(a n y.

Bà k : “Trong nh*ng ngày tham gia i c m t(, nh*ng V! út chúng tôi v n gi* c nét h#n
nhiên c a nh*ng &a tr+ Hà N i, không sao nguôi c n i nh nhà, nh b m,. Nh ng cu c
chi n ác li!t làm chúng tôi quên mau. Gi*a bom n, v y mà b n tính tr+ con v n h#n nhiên.
Tôi nh có l n nh-t c m t con búp bê b ng v i r t ,p mà tôi ngh là c a m t cô bé con m t

nhà t s n ánh r i khi i t n c , tôi mang v n v gi-t s ch s$ r#i c t r t k). Ban ngày v t
l(a n làm liên l c, c&u th ng và ban êm l i mang búp bê ra ôm ng ngon lành, trên môi v n
n n" c i nh không h có chi n tranh”.
Bà Nhâm n nay v n còn c t gi* m t bài th mà bà g i là báu v t c a i bà trong su t 60 n m

qua, ch5ng l(a n hay th i gian nào t cháy c. Bài th c a m t anh V! qu c quân t-ng bà
trong nh*ng ngày khói l(a khi bà khóc nh m,, nh nhà:
Em m i tu i m i ba/ Tuy bé lòng h ng hái/ B nhà quy t xông pha/ N ng m a quen dãi d u/
ói rét d ch ng s n/ B m nhà hiu qu nh/ Mong i a con th / Ngoài kia súng còn n /
Chinh chi n gác tình quê/ Ngày mai vui c l p/ M i con s v !
Anh hùng tu i lên m i

Sáng s m 18-2-1947, ng
bào ch ò a b ph n cu i
cùng c a Trung oàn Th ô
v %t sông H ng nh t li u
Theo t li u l ch s) i TNTP
H Chí Minh, chi n công và
s hi sinh c a nh ng V út
trong Trung oàn Th ô ã
óng vai trò r t to l n trong 60
ngày êm Hà N i kháng chi n,
phá h y và thu %c nhi u v"
khí... Cùng th i gian ó, trên
c n c xu t hi n các i thi u
niên nh i thi u niên Sài
Gòn, Biên Hòa, ng Tháp
M i… ã noi g #ng V út
th ô h ng $ng toàn qu c
kháng chi n.
Cu i n m 1947, Trung oàn

Th ô có ch tr #ng a tr
nh ng V út v gia ình nh ng
không sao th c hi n %c. V
út toàn là nh ng $a tr' m
côi và không còn ng i thân,
nh ng V út có ng i thân thì
không bi t gia ình i t n c
kháng chi n ã v âu.
Bà Nhâm là bác s Quân y vi!n 108, sau n m 1975 bà

chuy n công tác sang V" Ch m sóc s&c kh.e (B Y t ) n
khi v h u, hi!n bà s ng t i khu t p th Quân i ph Tôn
Th t Thi!p, Hà N i. i v i bà, nhi u chi n s thi u niên u n m 1948, Trung oàn
ngày y d ng c m nh anh hùng. Bà ã t ng c chi n
u v i nh*ng ng i anh hùng ó, l i trong bà ni m
Th ô tìm ra cách gi i quy t:
khâm ph"c n bây gi v n còn nguyên v,n. nh ng V út trên 15 tu i %c
tr thành nh ng ng i lính
th c th , %c biên ch vào
nh ng #n v chi n u, còn
Bà Nhâm k : “N m 1946 trong 60 ngày êm tôi và Tr n l i 30 chi n s* nh tu i d i 14
Ng c Lai cùng trung i tr ng Cát V n Soan, ti u oàn 103 %c gi l i thành l p i
(Trung oàn Th ô) chi n u khu ông Kinh Ngh a tuyên truy n, sau là i tuyên
Th"c. Lai nh. h n tôi hai tu i, nhanh nh,n, ít nói nh ng s ng
tình c m. Lai không k nhi u v gia ình và ch% bi t Lai tr n
v n c a Trung oàn Th ô.
nhà l i v i l'c l ng kháng chi n b o v! th ô. Lai là
ng i có kh n ng x( lý nhanh nh*ng tình hu ng nguy c p
và lúc nào c ng mang theo mình vài qu l'u n gi t bên
hông nh ng i lính th'c th"”. n n m 1950, i tuyên v n
gi i tán, các V út m+i ng i
m t n#i: ng i vào quân ng"
tham gia nh ng tr n ánh,
Sáng s m 7-2-1947, tr i Hà N i u ám nh mùa ông, khi bà
và Lai v a t%nh d y ã trông th y nh*ng chi c xe t ng và xe
ng i thành anh lính làm phim
thi t giáp quân Pháp t u c u Long Biên ti n vào ng có m&t trên kh p tr n a,
Tr n Nh t Du t ánh úp chi n l y Tr ng Ke. 9 Tr ng ng i tr thành ngh s* nhân
Ke, trung i tr ng Cáp V n Soan ch% có 15 chi n s và dân u ngành c a m t môn
m y kh0u ti u liên ang lo tìm cách ch ng ch. ngh thu t…
Kho ng 8 gi sáng, quân Pháp n súng b n nh vãi n và

a b binh ánh th5ng vào Tr ng Ke. Bà nh lao i xin
H, b&t tin nhau n 50 n m.
c&u vi!n theo l i c a trung i tr ng Soan thì Lai c n l i: Mãi n n m 1996, V út
“Ch em i!”. Gi*a nh*ng làn l(a n, Lai nh con sóc lao &ng V n Tích m i có c# h i
v"t ra ngoài. ôi tay nh. nh n c a Lai bám tho n tho t vào g&p m&t m t s V út vi t
ng máng d n n c t"t nhanh xu ng thoát kh.i nhi u làn cu n t li u t i Lai Xá, Hoài
n ch s t qua r#i ch y nhanh v phía ban ch% huy ti u
oàn bên kia ph . H n 10 phút sau, Lai tr v cùng oàn
$c (Hà Tây). Nh ng trong
quân c&u vi!n. l n g&p m&t y c"ng ch có ít
ng i…
“Quân Pháp bi t có m t thi u niên làm giao liên ã d ng c m c t làn n i tìm quân c&u vi!n
cho Tr ng Ke, nên viên ch% huy ra l!nh binh lính ph i bao vây b t s ng cho c ng i giao
liên d ng c m ó. Trong m t l n lao i tìm c&u vi!n, Lai l t vào vòng vây c a lính Pháp. Gi-c
quy t b t s ng nên tràn t i nh ng Lai không h nao núng, tháo ngay ngòi n qu l'u n và
ném v phía quân Pháp. M t ti ng n chát chúa, ba tên Pháp n m sóng soài trên m-t t, nh*ng
tên khác kinh hãi lùi ra xa. Lai c ng t t g"c xu ng. M t dòng máu . ch y dài và th m m
chi c áo m.ng Lai ang m-c” - bà Nhâm b#i h#i nh l i.
Lai ngã xu ng, nh*ng ti ng thét “Tr thù cho em Lai” vang d y c Tr ng Ke, nh*ng ti ng xung
phong xen l n ti ng l'u n, ti ng súng n m m. Quân Pháp xô nhau ch y kéo theo nh*ng
xác ch t và nh*ng tên b th ng ch y v phía khách s n #ng L i. PGS-TS-NSND Lê Ng c
Canh - V! út n m x a t ng có m-t trong ám tang Tr n Ng c Lai - h#i t ng: “Ngay t i hôm y,
c trung i làm l truy i!u cho li!t s Tr n Ng c Lai. Nh*ng ng i có m-t không kìm c lòng
tr c c nh cô bé V! út V Th Nhâm m ìa không ch u r i xác chú bé Lai, ng i mà cô xem
nh em ru t”.
Tr ng ban liên l c Trung oàn Th ô, i tá Nguy n Tr ng Hàm (nguyên tham m u phó Quân
khu Th ô, n m 1946 là trung i tr ng trung i 2, ti u oàn 102) k : “Sau khi Tr n Ng c Lai
hi sinh, câu chuy!n v c u bé anh hùng ã lan truy n trên t t c chi n tuy n, trên t ng góc ph ,
c n nhà. Các n v chi n u coi Lai là t m g ng h c t p, tr" v*ng tinh th n chi n u cho
nh*ng ngày sau”.
TR8N ÌNH TÚ
-------------------------
Nh ng a tr! tu i lên 10 v"n kiên c ng b ng qua l a n, ti p t khí gi i và quân nhu t# ngo i

thành cho các chi n s$ th ô. “Chúng tôi c l%ng l i trong êm, ng t i m&t mà phía tr c
b u tr i th ô r c lên, ai c'ng mu n b c th t nhanh”.
Ti u i nhí và “chi n thu t xe bò”

TT - Trong khi nh*ng V! qu c quân xông lên chi n hào, m t

“ti u i nhí” tu i i m i lên 10 v n kiên c ng b ng qua l(a
n, âm th m ti p t khí gi i và quân nhu t ngo i thành cho
các chi n s th ô kháng Pháp.
>> K1 1: Tu i th d* d i
>> K1 3: N* V! út và báu v t 60 n m i tá Hoàng Th, Anh -
nguyên phó Ban ti p t v" khí
và quân nhu - nh: Lâm Hoài
Cu c tri!u t p bí m t
Theo ông Hoàng Th Anh - nguyên phó Ban ti p t v khí ngày y, oàn h ng o ng a
th xã Hà ông lúc b y gi s"c sôi tinh th n yêu n c, s6n sàng kháng chi n. Nh*ng thành viên
t 18 tu i tr lên làm n xin vào V! qu c oàn, còn l i các thành viên 12-17 tu i h ng hái tham
gia các ho t ng chu0n b kháng chi n nh giúp dân s tán, d'ng ch ng ng i v t, chu0n b
tiêu th kháng chi n.
“Sáng 3-12-1946, tôi cùng tr ng ban Ph m V n Tá (t&c Ph m V n H ng) c tri!u t p t i

dinh công s& Hà ông làm vi!c. ón chúng tôi là ch t ch :y ban kháng chi n t%nh Hà ông
cùng ba v khách l . Th i gian sau tôi m i bi t ó là i di!n Chính ph - ông Hoàng H*u Nam,
B tr ng B Qu c phòng Võ Nguyên Giáp và T ng tham m u tr ng Q ND VN Hoàng V n
Thái. Sau khi phân tích tình hình kh n ng gi*a ta và gi-c, ông Hoàng H*u Nam ch% o: oàn
h ng o ng a s$ ch u trách nhi!m v n chuy n v khí, quân nhu t các kho La Khê, Bông
., Bala, A300 Hà ông ra C u M i (ngã t S ) Hà N i t ây chuy n i các i m ch t trong
th ô. Ban ti p t v khí và quân nhu c thành l p nhanh chóng g#m 27 thành viên tu i 12-
17, do Ph m V n Tá (25 tu i) làm tr ng ban”, ông Hoàng Th Anh k .
Ngay êm hôm ó các thành viên c tri!u t p kh0n c p n ngôi nhà 104 ph Bóp Kèn (bây
gi là ph Quang Trung, th xã Hà ông, Hà Tây). M t cu c h p ch p nhoáng di n ra, n i dung
th o lu n ch y u xoay quanh ph ng án v n chuy n v khí. R t nhi u ý ki n c a ra th o
lu n: mang balô s$ m!t, ch xe p thì không hi!u qu , ôtô không có... Cu i cùng các thành viên
nhí th ng nh t s$ dùng xe bò ch n, th i gian ti n hành vào bu i t i. 3u i m c a xe bò là
v a ch c nhi u v a an toàn vì không gây ti ng ng.
Hôm sau, sáu chi c xe bò c :y ban kháng chi n t%nh Hà ông huy ng t p k t ngay tr c
tr" s Ban ti p t . Tr ng ban Ph m V n Tá tr'c ti p ch% o vi!c ti p t n, các thành viên
c phân công vi!c c" th : ng i l n c m càng xe, nh. h n thì t p trung phía sau 0y xe và
c m èn bão d n ng.
Nh*ng b c chân nh. cùng ra tr n
i tá Tr n V n Nhâm - thành viên ban ti p t - k : “T i 4-12

oàn lên ng. 21 gi , b n chi c xe bò #ng lo t xu t phát
t tr" s ph Bóp Kèn, n kho La Khê lúc 22 gi , nh*ng
hòm n nhanh chóng c chuy n lên xe, xe ra n c u Hà
ông ã quá 0 gi . T ây oàn ngh% m t lúc r#i ti p t"c 0y
lên Ngã T S . i tá B ch Ng,c Giáp - thành
viên nh tu i nh t c a Ban ti p
t v" khí ngày y (12 tu i) -
nh: Lâm Hoài
n n i, #ng h# ch% 1 gi sáng, t i ây các n v chi n u
trong th ô ã ch s6n ti p nh n n, -c bi!t t ng Hoàng V n Thái tr'c ti p có m-t ch%
o. oàn xe quay v Hà ông, các thành viên t p trung ng m t ch tr" s , sáng hôm sau
ti p t"c nh n nhi!m v" m i. M t tu n liên t"c, m t kh i l ng l n n d c c v n chuy n
b ng xe bò vào n i thành”.
M y ngày sau ó, quân ta th'c hi!n “tiêu th kháng chi n”, tuy n ng b t c u Hà ông theo
h ng th ô n C u M i c phá i, k ho ch c a ban ti p t c ng linh ho t thay i. Thêm
m t sáng ki n c xu t: hai toa xe i!n c b. không c nh c u Hà ông s$ t n d"ng ch
n, v khí c chuy n ti p t xe bò d i La Khê v , sau ó xe i!n c 0y t c u Hà ông
v Ngã T S theo ng ray.
n ngày 13-12, m t tu n tr c khi kháng chi n toàn qu c bùng n , ng ray b bóc g n h t,

vi!c v n chuy n b ng tàu i!n không th ti p t"c. Nh ng m i ng i kiên quy t không m ch
ti p t b c t &t, nh*ng chi c balô con cóc ngày x a th ng dùng i picnic, c m tr i trong oàn
h ng o c huy ng mang n. Các qu n lo i n pháo, n c i 60, phóng l'u,
st c (stock) c nhét ch-t vào balô mang sau l ng các thành viên. oàn chia thành các nhóm
nh. do Ph m V n Tá, Ngô Bình M c và Hoàng Th Anh luân phiên nhau ph" trách, t Hà ông
ti n theo ba h ng: m t lên C u M i; h ng khác n làng Giàn (Trung Hòa, C u Gi y, Hà N i);
h ng còn l i lên Ph ng Li!t, Hà ông (Hoàng Mai, Hà N i). Toàn b s n pháo sau khi v n
chuy n c t p k t v các n v chi n u pháo ài Láng, ô Ch D a, B ch Mai...
i tá B ch Ng c Giáp - nguyên phó tham m u tr ng Binh ch ng Pháo binh, thành viên nh.
tu i nh t (12 tu i) c a ban ti p t ngày y - b#i h#i nh l i: “Chúng tôi c& l-ng l$ i trong êm,
ng t i m t mà phía tr c b u tr i th ô r'c lên nh*ng làn n, pháo, nhà cháy, ti ng súng,
mìn d i lên liên t"c. Ai c ng mu n b c th t nhanh k p mang n cho quân ta ánh Pháp”.
êm 19-12 khi oàn V! út mang n trên vai h ng v n i thành thì hàng lo t i bác, pháo t
Láng, Xuân T o... #ng lo t n hi!u l!nh cho cu c kháng chi n toàn qu c. Lòng m i ng i h ng
h'c khí th nh ng không dám reo hò, ch% ra d u cho nhau r#i c-m c"i b c.
Nh*ng b c i kh.e h n, ch c h n, nhanh h n, cùng c n c ra tr n…
H#i m t trái tim ng i
Chi u 11-11-2006, trong cái l nh c a c#n m a u ông Hà

N i, chúng tôi cùng ông Phùng i th m hai V út ng i
c a ông ang n-m vi n. M t là GS-TS-NSND Lê Ng,c Canh
ph i m c t b túi m t t i B nh vi n Vi t - Xô ã bình ph c và
chu.n b xu t vi n, m t là nhà quay phim v h u Nguy!n Hoán Các thành viên oàn
(X ng phim Quân i) n-m B nh vi n 108 trong tình tr ng h ng o ng a n m
nguy k ch. M y tháng qua, ông c$ l ch c ch p xe n 1943, trong ó h u h t
b nh vi n th m nom ng i c". Ông báo tin: “Ông ph i tr thành V út ti p t v"
ch ng ch,i v i b nh t t. Ngày mai nh ng V út còn s ng s/ khí sau này. Tr ng ban
h,p m&t và vào th m ông”. Ngh0n ngào không nói %c, ông Ph m V n Tá $ng ngoài
Nguy!n Hoán hu# hu# bàn tay trên không r i &t sang ng c cùng bên ph i - nh t
trái c a mình. Ông mu n ra d u gì ó. Cái d u y khó hi u v i li u
nhi u ng i, nh ng v i V út Phùng thì quen thu c l m:
“Ông y nói trái tim c a ông là c a m t V út và ông y c m nh n %c h#i m trái tim

c a ng i dành cho ông”.
LÂM HOÀI
H n 100 trang chép tay và nh ng t m nh t li u quí giá v (ng i c m t V út ngày x a

âm th m s u t p trong 60 n m. Nh ng (ng i c' có d&p )c l i u không c m cn c
m t.
Cô u ph Khâm Thiên
TT - M t s ng i cùng kh ã tr'c ti p tham gia kháng chi n ch ng

Pháp Liên khu III Hà N i (nay thu c qu n ng a). H còn s ng
hay ã hi sinh, ch a ai nh c n.
>> K1 1: Tu i th d* d i
>> K1 3: N* V! út và báu v t 60 n m
>> ;1<4: Ti u i nhí và “chi n thu t xe bò”
>> ;1<5: Ng i chép s( V! út
N t v th ô Hà
N i n m 1946 - nh t
L p h c -c bi!t li u
ó là các em nh. m# côi c nuôi d /ng tr i B o Anh (nay là tr" s H i Ng i mù 135

Nguy n Thái H c). Tr c ngày toàn qu c kháng chi n, m t s em ã c g(i n các oàn
th , c quan và nh t là các n v quân i làm liên l c viên. ó là nh*ng ng i nghèo s ng
khu v'c sau ga Hà N i, làm các th& ngh nh b c vác, i làm th ng nh., con sen, kéo
xe. H c ng ã l i tham gia kháng chi n Liên khu III Hà N i. Và ó là các cô u ph
Khâm Thiên. H c ng l i chi n u cùng v i các n v quân i và t' v! thu c Liên khu III.
H u là nh*ng ng i b n thân c a tôi. B i t nh*ng n m 1944-1945, tôi ã nuôi d y các em

m# côi tr i B o Anh. Tôi d y trong H i Truy n bá qu c ng* (sau Cách m ng Tháng Tám d y
bình dân h c v"), tr c còn t ch&c và d y các xã ngo i thành. Các h c viên c a l p h c này
là bà con lao ng khu v'c sau ga Hà N i. Tôi c ng d y m t l p bình dân h c v" -c bi!t nh t,
mà h c viên toàn là ch em cô u ph Khâm Thiên.
Sau ngày 19-8-1945, tôi vào b i, làm vi!c C"c Quân y (B Qu c phòng). Theo ch sinh
ho t c a s quan nên bu i t i và ngày ch nh t không ph i nhà t p th mà v n cv nhà
mình, nên v n có i u ki!n ti p t"c công vi!c khu ph . T 19-12-1946, c quan rút lên Vi!t
B c, tôi c tuy n làm liên l c viên -c bi!t nên th%nh tho ng c ng có vi!c ph i vào m-t tr n Hà
N i, do ó l i có d p c i qua t Liên khu III ang tác chi n và c g-p l i m t s b n bè.
9 ây tôi k chuy!n v m y ch em làm ngh hát ào ph Khâm Thiên. N m 1946, tôi ang
d y l p bình dân h c v" nh trong nhà H i T sinh (ngõ Sinh T ), ch Qu1nh Vân b n c a tôi
(sau là v anh V Quang) là cán b ph" n* khu v'c nh tôi thu x p d y thêm cho m t l p
Khâm Thiên, mà ph i d y bu i tr a vì h c viên toàn là cô u, t i h còn b n.
Bu i khai gi ng cái l p này c ng th t -c bi!t. H c viên b m tr o, bát nháo, không chút gì

nghiêm túc. M t vài h c viên có gi y bút còn m t s ng i n tay không, mà s này qu y phá
nh t. Vì không ph i là bu i ti p khách, h c mà m-c áo tr ng qu n dài tr ng nhàu b0n, m.ng
manh. Th i y xem là “khó coi”. Sau m y l i khai m c, ch Qu1nh Vân gi i thi!u hai giáo viên và
m t ch c ng là cô u làm tr ng l p. Tôi nh nói vài l i b t u bu i h c, m t ch táo t n
nói to: “Anh giáo cho em h.i: anh có d y nh*ng ch* “s em xem” không?”.
Tôi l-ng i m t lúc c nc i l ng xu ng.
- Có y các ch . Ch% m t tu n hay m i hôm n*a các ch s$ h c n.

- 2y ch t, th y l i g i trò là ch thì d y làm sao c. Có ai g i chúng em là ch bao gi .
- Không âu, chúng tôi th t s' coi các ch nh ch em các l p khác. Nh*ng ng i l n tu i ch a
bi t ch* n l p h c, chúng tôi quí m n và nhi!t tình giúp /. Cu c i xô 0y các ch vào c nh
làm n nh v y ch c không ph i t' mình thích thú mà tìm n ch này.
Không còn ai nói, c l p tr m xu ng.
Tôi nói vài l i nghiêm túc, chân thành mong mu n m i ng i ch u khó h c t p c sáng m t
sáng lòng. Th r#i l p h c y c ng nh các l p h c khác, m i ng i duy trì n n p h c t p t t.
Chúng tôi suy ngh tìm tòi nhi u cách bài h c có s&c h p d n, h c viên không chán, không b.
l p. Chúng tôi k chuy!n, c th , ca dao, có khi v n ng h c viên hát dân ca, ngâm Ki u. Tuy
h c viên ch a c c, h xúc ng vì h p c nh mình và c ng th y mình s$ t' c c, vi t
c nh*ng câu hay nh th . Cách gi ng d y này khuy n khích và gây n t ng m nh i v i
h .
Có ai ghi công báo t(
Bên c nh nhi!m v" thanh toán n n mù ch*, giáo viên còn

th ng xuyên giúp h c viên giác ng chính tr , nâng cao hi u
bi t v ch xã h i m i, t b. thói h t t x u; s(a i l i
s ng c , s ng có v n hóa, không t' ti m-c c m, m nh d n
tham gia các bu i h p v i t dân ph , làm các công tác xã h i
a ph ng... Ti c thay, t tháng 11-1946, tình hình Hà N i Tham gia chi n tr n Hà N i
c ng th5ng, nhân dân và c quan t n c nhi u. Các l p bình
n m 1946 có r t nhi u ph n .
dân h c v" c ng gi i tán. H c viên c ng theo gia ình v quê,
ai kh.e m nh l i làm thuê, vào t' v!, c&u th ng, ào Trong nh là L u Th L #ng
ng p ". Có nhi u ch cô u c ng l i. và Nguy!n Th An (th$ nh t
và th$ t t ph i sang) - nh
t li u
Không còn l p h c bình dân h c v" thì tôi giúp H i Ph" n* Hàng B t ào t o c p t c l p c&u
th ng tháo vát c a anh em h ng o nh mang vác ng i b th ng không c n cáng, c nh
v t th ng gãy x ng... phòng khi m-t tr n không có s6n h p thu c và d"ng c" nh
b!nh vi!n. T ngày 19 -12, trong n i thành ánh nhau. T ngoài liên l c vào m-t tr n g-p nhi u
khó kh n. M t hôm có công tác, tôi ph i i t Vi!t Trì, qua Chèm, Ngã T S sang ng s 1.
Qua Ngã T S tìm t liên l c xin ng i d n ng. Chi u mu n, tôi ang phân vân tìm
ng b ng th y m t ch m-c m ngtô tím dài, qu n bu c túm, tay c m thanh ki m Nh t. Bi t là
t' v!, tôi i v phía ch . Ch c ng chú ý n tôi, th y c ng áo qu n b i, có mang súng ng n.
Ch yên tâm và h.i xem gi y t . Ch c còn ch m, m t lúc hân hoan ng0ng m-t lên nhìn tôi: “A,
anh K1, anh K1! Anh là b i à, thích nh%. B n chúng em c ng xin c vào t' v! ây, có m y
&a tr c c ng h c anh y. R#i chúng em s$ d n anh i ng t t, v a nhanh, v a an toàn”.
Trong tr m có nhi u anh ch t' v! chi n u, riêng m y ch h c viên cô u r t vui m ng khi g-p
l i tôi. Các ch m i tôi cùng n c nói chuy!n nhi u. Tôi h.i sao các ch không i t n c ,
các ch nói: “Chúng em còn bi t v âu, có chuy!n không hay m i ph i b. làng ra ây s ng cu c
i nh nhu c, còn m-t m i nào tr v làng c . Chúng em c ng li u s ng ch t ây thôi. Các
anh b o làm gì thì chúng em làm”.
Nghe các ch tâm s', lòng tôi bùi ngùi th ng c m. Các ch ch u ch t ây còn h n v làng ch u
nh"c, n gi n th thôi. Lúc chia tay, chúng tôi b n r n ngh ch c không có ngày g-p l i. Hai ch
d n tôi qua Kh ng Th ng, xa khu sân bay, t i ng 1 r#i ch% ng t i n i tôi c n n. Lúc
chào tôi, các ch ngh,n ngào mu n khóc, mu n ôm tôi thân m t. Tôi c ng t n ng n nhìn theo hai
ch quay v , vai vác ki m khu t d n vào bóng t i.
Ngày nay, ng i ta c ng nh c nh n các anh ch giao liên, thanh niên xung phong v i nh*ng
công lao, thành tích, cu c s ng gian kh , c nh hi sinh anh d ng c a h . Nh ng ch a th y âu
nói n các ch cô u Hà N i. Cho n bây gi tôi v n th ng nh n các b n nghèo c a
mình. Tôi tr n tr m t i u là nh*ng ng i y khi l p công hay khi hi sinh, có ai ghi công hay báo
t( cho h không? Gi y t g(i v âu và báo cho ai?
NGUY=N KH>C ;?
http://www.thanhnien.com.vn/Xahoi/2006/12/18/174519.tno
Dùng t huy n tho i e h i phô tr ng. Dùng câu chuy n có l$ h p h n.
K ni m 60 n m ngày Toàn qu c kháng chi n (19/12/1946 - 19/12/2006):

Huy n tho i v nh ng ph t t "c i cà sa ra tr n"
Tháng 12/1946, h ng &ng l i kêu g i c a H# Ch t ch, toàn dân Vi!t Nam b c vào cu c
kháng chi n ch ng Pháp.
Th m chùa C L (huy!n Tr'c Ninh, t%nh Nam nh) tìm hi u v huy n tho i c a nh*ng chi n
s ph t t( "c i áo cà sa ra tr n", th p nén h ng thành kính dâng các b c chân tu yêu n c,
trong tâm th&c chúng tôi l i vang v ng l i phát nguy!n c a 27 chi n s nhà s trong nh*ng ngày
Toàn qu c kháng chi n: "C i áo cà sa, khoác chi n bào/Tu t g m, c m súng d,p binh ao/Ra
i quy t r(a thù t n c/Vì ngh a quên thân hi n máu ào". ã 60 n m trôi qua nh ng hình nh
cao ,p c a nh*ng "Ph t t( chi n s " v n mãi sáng ng i.
D ng chân tr c ài t ng ni!m các li!t s pháp danh, nhà nghiên c&u Ph t h c Nguy n Th
Vinh - nguyên là i &c Thích Trí Không, :y viên H i Ph t giáo c&u qu c Nam nh, Tr ng
ban t ch&c l phát nguy!n c i áo cà sa ra tr n - nh l i: "Cu i tháng 12/1946, sau khi H# Ch
t ch hi!u tri!u "L i kêu g i toàn qu c kháng chi n" và Trung ng ng ra ch% th toàn qu c
kháng chi n, hòa th ng Thích Th Long, khi ó là tr" trì chùa C L cho g i tôi và Thích Pháp
L* lên th phòng, h.i: "Chúng ta là ng i xu t gia, ph"ng o nh ng u mang dòng máu Tiên-
R#ng. Qu c gia lâm nguy, Ph t pháp b t ly th gian pháp, các con có sáng ki n gì không?".
Do ã nhi u l n tháp tùng hòa th ng i thuy t pháp cho ph t t(, v n ng nhân dân ng h và
tham gia Vi!t Minh, nuôi gi u cán b , b o v! c s cách m ng... nên tôi bi t hòa th ng Thích
Th Long luôn cao chân lý "vi!c o không r i vi!c i" hòa mình vào phong trào qu n
chúng kháng Nh t, u i Tây, giành l i chính quy n. Tôi m nh d n áp l i: B ch s ph"! Vi!c i
lo n, nghi!p tu hành c ng không th yên n. Con ngh , trong gi i ph t t( r t nhi u t ng ni có tâm
huy t x thân c&u n c. Mong s ph" làm l "gi i pháp y", thành l p i ngh a s ph t t(, cho
phép các t ng ni t m r i c(a thi n ra chi n tr ng ánh gi-c".
i tá inh Th Hinh, nguyên nhà s - pháp danh Thích Pháp L*, là m t trong 27 t ng ni u
tiên kh i nguy!n xung kích vào i quân ngh a s ph t t(, xúc ng k : úng 8 gi 30 phút ngày
27.2.1947, chùa C L r p bóng c hoa, bi u ng*, hàng ngàn #ng bào các gi i, tín # th p
ph ng ã t t'u. i &c Thích Trí Không (t&c Nguy n Th Vinh) thay m-t Ban t ch&c tuyên
b l phát nguy!n. 27 nhà s c i áo cà sa, i m g n sao, khoác ba lô tr thành 27 chi n s V!
qu c oàn. Và ngay tr n ánh u tiên c a các chi n s pháp danh t i tr n a chùa Non N c
(Ninh Bình), 12 ng i ã anh d ng hy sinh...
Nh*ng t m g ng "quy t t( cho T qu c quy t sinh" y là minh ch&ng v s' nh p th c a Ph t

giáo Vi!t Nam, c ng là s' hi!n thân c a giáo lý nhà Ph t trong sáng hòa quy!n ch-t ch$ gi*a
o và i, k t"c x&ng áng s' nghi!p phò vua giúp n c c a các b c thi n s , pháp s , ph t
t( t th i inh, Lê, Lý, Tr n.
Chúng tôi may m n c trò chuy!n v i nhi u nhà s t ng xung phong vào các l'c l ng v
trang, tr'c ti p ánh gi-c nh : Th ng t a Thích H nh Nghiêm (chùa C , TP Nam nh), i
&c Thích Pháp L*, Thích Tâm V ng, Thích Trí Không (chùa C L ), s th y Thích àm Hi u
(chùa Minh Xá)... H ã bái bi!t c(a Ph t tr thành nh*ng thanh niên xung phong, b i c" H#,
dân công h.a tuy n... "cùng c n c, vì c n c" chi n u anh d ng. Nhi u ng i ã c
ng, Nhà n c trao t-ng huân, huy ch ng các lo i.
t n c hòa bình, có nhi u chi n s pháp danh ph"c h#i giáo ph0m, ti p t"c con ng tu
hành. Trong s' nghi!p phát tri n t n c hôm nay, cùng v i các t ng ni, ph t t(, các chi n s
pháp danh n m x a luôn nêu cao tinh th n i oàn k t dân t c, tham gia tích c'c các phong
trào thi ua yêu n c, xây d'ng giáo h i oàn k t, trang nghiêm "ho ng d ng Ph t pháp, l i
l c qu n sinh". S c" Thích àm C0n, hi!n là tr" trì c a chùa Bình L ng (xã Yên Th , huy!n Ý
Yên) là m t trong nh*ng t m g ng ó. Nh*ng ngày toàn qu c kháng chi n, ni cô Thích àm
C0n h ng hái cùng nhân dân a ph ng tham gia cách m ng, xung phong vào i xung kích,
rào làng kháng chi n, ch ng ch càn. N m 1952, theo tinh th n "t t c cho ti n tuy n, t t c cho
chi n th ng", s C0n xin phép s ph" i chi n d ch, là chi n s thu c C3, D38 h ng hái ngày êm
phá á, m ng cho xe ta ra tr n. Khi xu t ng tr v , s th y Thích àm C0n quy t nh ti p
t"c tu hành.
Hi!n nay ã vào tu i "x a nay hi m" nh ng s àm C0n v n tích c'c tham gia công tác ch*
th p ., khuy n h c, nhi u n m là y viên UB MTTQ xã Yên Th . Quá trình "th ng c u Ph t
o, h hóa chúng sinh" c a s th y Thích àm C0n c ng nh các v ch tôn yêu n c, các
chi n s , li!t s pháp danh là minh ch&ng cao ,p cho ph ng châm ho t ng " o pháp dân
t c - xã h i ch ngh a" c a Ph t giáo dân t c.
Ph m Ti p - Vi t Th ng (TTXVN)
M t s hình nh cóp nh-t trên m ng. Hôm qua xem VTV1 th y nói là kho nh v HN 60 ngày
êm có t i g n 150 t m, v y mà ch a công b c bao nhiêu.
L tuyên th! c a v! qu c oàn và t' v! thành ngày 16-12-1946.
H m chi n u trên ng ph
N* t' v! th ô.
T i th ng.
B i ti u oàn ông Thành (ti u oàn 102). Có th th y 1 ng i mang ti u liên Thompson và 1

ng i mang Carbine.
Dòng ch* trên t ng : “Vive la Paix mondiale!” (Hòa bình th gi i muôn n m!). C" này ang
dùng tromblon thì ph i.
M-t tr n Vi!t Nam h c xá (khu v'c H Bách Khoa hi!n nay) tháng 1-1947.
Trung oàn Th ô rút quân qua sông H#ng, sáng 18-2-1947.

G(i các bác trích an bài vi t v t ng V L ng c a i tá Tr ng Hàm, nguyên cán b Trung

oàn Th ô, hi!n là tr ng ban liên l c Trung oàn Th ô;
Trong nh*ng ngày u kháng chi n c V L ng là i i phó n v V! Qu c oàn có nhi!m v"

b o v! B c B Ph & 1 s n i thu c khu v'c h# Hoàn Ki m. Ngày 20/12/46 Pháp a 1 s quân
m nh ti n công B c B Ph & Nhà hát l n. 9 B c b ph chúng m 6 t xung phong trong su t
20 gi li n, có xe t ng, c gi i y m tr , b n n tr c m i t ti n công. Sau 5 t chi n u
ác li!t, xe t ng c gi i ch ã b c cháy vì bom ba càng, chi n s ta c l!nh rút v phía sau vì
n g n h t, ch% l i b ph n nh. v i 2 qu bom cài s6n kíp n có giây gi t. Qu bom th& 2
gi t không n , l p t&c chính tr viên Lê Gia nh ã xông lên dùng búa p kíp n . Ch a k p gi t
bom anh ã b trúng n hy sinh. V i ti ng thét và dáng i!u c m búa xông lên c a anh, ch
ho ng h t tháo ch y b n lo n x v phía sau.
Chi m c B c b ph , ch ch t 120 tên lê d ng, 4 xe t ng, thi t giáp, 3 xe v n t i 1 xe díp.

ta hy sinh 45 ng i. Tr n ánh B c b hp" tr thành tr n ánh phòng ng' m u n i ti ng v
tinh th n quy t t( & m u trí d ng c m di!t ch.
Sau h n 3 tu n chi n u quy t li!t, ngày 14/1/47, t i r p T Nh ã t ch&c bu i l ng viên

tinh th n quy t t(. Cán b chi n s i bi u cho các ti u àon 101, 102 & 103 nghiêm ngh
ch m chú nhìn v bàn th T qu c. L p &ng, l p ng#i, s p hàng tr c m-t nh*ng kh0u súng
máy ho-c eo vai kh0u súng tr ng v i t th có th s6n sàng chi n u vì quanh ó v n còn
ti ng súng n . M i chi n s , cán b u quàng c chi c kh n quàng .. Trong khung c nh ó, 1
cán b m nh kh nh, râu r m ch a k p c o b c t i l ài, ng i ó là ti u oàn phó ti u àon
103: V L ng. V i gi ng nói to, d&t khoát t ng câu t ng ti ng c a cán b quân s', ông nói "k+
thù ánh ch p nhoáng, ánh úp chi m Th ô chúng ta trong vài ngày. Chúng ta ã tr l i chúng
b ng nh*ng chi n công trên t ng ng ng, t ng góc ph . G n 1 tháng trôi qua, chúng ta v n
tr" v*ng t i Liên khu 1 này. Tr c m i súng xe t ng, i bác, trong vòng vây l i l(a bom n,
cúng ta ã t p h p nhau thành Trung oàn Liên khu 1 ti p t"c ánh ch. C n c h ng v Hà
N i, c n c t' hào vì có chúng ta ang chi n u, c n c ang theo dõi chúng ta....Chúng ta
th quy t t(! Chúng ta th t' khai t( cho chính chúng ta quy t tâm b o v! Th ô"
Sau ngày 27/1/47, H# Ch T ch ã g(i th ng viên giao nhi!m v" cho chúng tôi, trong ó có
câu vô cùng xúc ng "Các em là i quy t t(, cá em quy t t( cho t qu c quy t sinh"
ch m nh*ng t ti n công quy t li!t hoàng tiêu di!t Trung oàn Th ô LK1, trên a bàn
ngày càng b thu h,p, ch% còn vài cây s vuông. ã có nh*ng trân ánh quy t li!t. Chúng chi m
dãy nhà bên s ch6n, ta kiên quy t f t ng nhà dãy s l+. Quân ta ánh giáp la cà v i chúng
Hàng Thi c, khu ông Thành, r#i Tr ng Ke, & nhà Sô Va. Khi ti n ánh nhà Sô Va, chúng
dùng pháo b n th5ng phá t ng vào nhà. t i nhà Sô Va, ta ch% có l'c l ng nh.. Chúng
chi m c t n d i, ta rút lên t ng 2 dùng chai x ng cr p t cháy c u thang không cho chúng
ánh lên & kiên quy t c th , l'c l ng quá ít, chi n s trinh sát Nguy n Xuân Nho & các #ng
chí khác ã ánh u vào cành cây a nem theo phía b c nhà Sô Va rút. c tin, ti u oàn
phó V L ng tr'c ti p ch% huy trung i d' b nhanh chóng lu#n ngách ph vào th5ng nhà Sô Va,
tr n ánh quy t li!t, nh h tr c a n v b n, trung i d' b ã chi m c v trí có l i
ánh ch. L'u n ta # t ném vào n i có ch trong nhà, chúng ho ng h t tháo ch y., h n 40
tên ch ch t & b th ng, 1 xe t ng, 1 xe thi t giáp b t cháy. Ngay t i 6/2/47 T ng ch% huy Võ
Nguyên Giáp ã g(i i!n khen ng i tinh th n d ng c m, m u trí chi n u c a các chi n s ã
chi m l i nhà Sô Va, 1 v trí c(a ngõ quan tr ng gi* v*ng liên l c ti p t v i h u ph ng.
Hôm sau ngày 7/2/47, #ng th i v i vi!c dánh Tr ng Ke phía b c c t #ng h#, chúng ném
bom ánh phá các khu v'c Hàng Nón, Hàng Thi c, Hành Mành, Hàng Hòm, Bát àn... làm s"p
nhi u nhà. ch dùng phun x ng t cháy dãy ph . Ta dùng ch u h&ng x ng t i t
cháy v trí ch. Còn Tr ng Ke (tr ng Tr n Nh t Du t hi!n nay) dù ch ã quy t tâm ánh
chi m, v trí này cùng v i Sô Va u là các ch t gi* c(a ngõ m b o liên l c ti p t v i h u
ph ng, nh ng chúng v n b th t b i. ch cho xe t ng b t t t c các ng ta có th rút ho-c t ng
vi!n. 8 l n ch xung phong u b ánh lui.
Th ng l i c a nh*ng nh n ph n kích ánh ch nhà Sô Va & Tr ng Ke là chi n công chói l i

mang tinh th n d ng c m chi n u, #ng th i có ý ngh a v ngh! thu t chi n u phòng ng'
thành ph v i cách ánh sáng t o, dùng l'c l ng ít v n tth ng quân ch ông v i ho i l'c
m nh. Ta ch-n ch không ánh c s ch% huy ti u oàn 103 óng c(a ngõ Ph t L c, gi*
v*ng con ng ti p t v i h u ph ng, n i sau này, êm 17/2/47 c trung oàn h n ngàn
ng i ã rút qua g m c u Long Biên r#i v t sông H#ng v chi n khu Vi!t B c.
Trong quá trình di n bi n, chi n u quy t li!t nhà Sô Va & Tr ng Ke, ti u oàn phó V L ng
ã ích thân ch% huy và dành chi n th ng oanh li!t, ông ã c phong làm Ti u oàn tr ng
sau nh*ng nh n ánh này
http://www.vov.org.vn/?page=109&nid=29539
K ni!m 60 n m ngày toàn qu c kháng chi n: Chuy!n em liên l c d ng c m
Câu chuy!n v Tr n Kim Luy!n, m t thi u niên kiên c ng ã tham gia chi n u b o v! Hà N i
n m 1946 và sau này hy sinh t i chi n tr ng i!n Biên Ph .
Ngày 16/12/1946, tôi ang hu n luy!n Nhà máy R u v lúc 5 gi chi u thì th y anh Tr n Kim
Xuy n ng#i i tôi nhà. Th i gian ó anh Xuy n là T ng Giám c Nha Thông tin (sau này là
Thông t n xã Vi!t Nam).
G-p tôi anh n m tay nói:
- Mình b n quá mà ph i n Giáp vì có vi!c nh Giáp giúp mình. Tình hình kh0n tr ng l m,
không th tránh c cu c chi n tranh v i Pháp âu. Chính ph ã có l!nh cho #ng bào Th
ô t n c . Nh ng th ng Luy!n em mình nó d&t khoát không ch u i. C l p nó vi t quy t tâm th
xin l i Hà N i ph"c v" chi n u. M i h c ! nh ban Thành Chung 14, 15 tu i thì không bi t
nó làm gì. B o th nào c ng không c. Mình mu n nh Giáp cho nó vào t' v! chi n u và
trông nom giúp. C quan mình không c cho gia ình i theo. Mong Giáp giúp cho mình.
V i tôi, anh Xuy n không nh*ng là ng i b n r t thân mà còn là huynh tr ng c a tôi trong
oàn H ng o nên tôi vui v+ nh n l i.
T i hôm ó kho ng g n 8 gi . Em Tr n Kim Luy!n c m th c a anh Xuy n n g-p tôi. ó là

m t em thi u niên kho ng 14, 15 tu i. Da ng m ng m en nh ng có ôi m t r t sáng. Tôi gi i
thi!u em vào ti u i Ph m ng B! c a ti u khu 6, khu ch Hôm. Anh B! phát cho em m t
ngôi sao trên n n vuông b ng v i. Em r t thích và l y ngay chi c m trong ba lô ra g n vào i
lên u c i to:
- A ha! Mình c ng tr thành Vi!t minh ca-rê r#i.
B t u t ngày hôm ó em Tr n Kim Luy!n tr thành t' v! ti u khu 6 khu Ch Hôm. Ban ngày
em tham gia "c t ng làm ch ng ng i v t. Bu i t i em c các anh l n h ng d n cách s(
d"ng l'u n, tháo l p súng…
Nh*ng ngày 17, 18 tình hình Hà N i sôi s"c, ch càn quét khu Yên Ninh, Hàng Bún, b n gi t
#ng bào ta. Chúng phóng xe nh iên trên ng ph , x súng vào ch #ng Xuân và các anh
em ang p chi n lu) trên các ng.
êm 19/12, cu c kháng chi n n súng lúc 20 gi 3 phút. Hai ti u i c a ti u khu 6 c phân

công vào ki m tra các h m m t i ngh a a Tây (nay là khu v'c t p th Nguy n Công Tr&).
êm 19/12 trung i t' v! c a ti u khu 1 c l!nh t n công tác chi n c a ch ph Ngô Thì
Nh m. Sáng 20 thì vào c trong nhà, t ng m t, nh ng trung i tr ng Lê Quang Tôn hy
sinh. i t' v! ti u khu 6 c l!nh lên ph i h p v i b i ánh ti p.
Vào trong t ng m t, các chi n s nh ánh lên t ng hai nh ng b b n ch trên b n kh ng ch

r t d* nên không lên c, có m t vài #ng chí ã b th ng, Luy!n ph i g i c&u th ng n
khiêng các #ng chí i.
M i l n i v em g-p tôi và nói:
- Anh Giáp , ánh th này không c, em th y ch Ban ch% huy các anh y nói: Bên khu B y
M u và khu Lò úc các anh y cho phóng ho t là b n chúng ph i ra u hàng, nh ng ây
ta t s$ b cháy lan sang bên thì làm gì còn ch mà b trí ánh. Em i bên ngoài th y nhà này
có m t t ng mái b ng n i ti p lên mái ngói mà ng máng l i b ng xi m ng, có th lên c anh
.
Tôi và anh Vi!t T( - trung i tr ng c a ti u oàn 212 - nghe em nói th li n sang nhà bên
quan sát thì qu úng nh v y. êm hôm ó n v cho Ph m Qu c B o và m t chi n s b i
theo ng máng lên t ng th ng d/ mái xu ng tr n và dùng l'u n ánh vào b n ang c th

#ng th i t ch&c cho anh em lên c u thang.
B n ch buông súng u hàng.
Ta b t c sáu tên trong ó có hai tên b th ng và thu m t s v khí. T' v! c chia kh0u
Sten, 1 kh0u súng tr ng và 40 qu l'u n.
Em Luy!n xí ngay ph n kh0u Sten và nói:
- Kh0u này nh,, các anh cho em.
M i ng i u c i. i tr ng Vi!t T( b o: “ úng, ph i th ng cho chú Luy!n vì chính chú y

ngh ra cách ánh hi!u qu này”.
Ngày 21/12, ch t n công Nhà máy R u. Th i gian ó khu v'c Nhà máy R u r t r ng bao
g#m m t khu v'c hình ch* nh t gi i h n b i ng Lò úc, Hoà Mã, Ngô Thì Nh m và Nguy n
Công Tr&, có t ng cao 4 m và nhi u l "c thông ra các ph . Trong Nhà máy R u khi ó có
hai trung i c a ti u oàn 212 mà h n m t n(a là nh*ng ng i tr c ây ã t ng là lính c a
quân i Pháp tham chi n t i chi n tr ng Pháp - &c - B% và sau ngày Vi!t Nam c l p ã
c tr v n c r#i gia nh p V! qu c oàn, nên các anh th ng c g i v i tên trìu m n là
h i ngo i quân.
Cu c chi n u di n ra su t c ngày. V i b n l nh thi!n x c a các c'u binh, các chi n s h i

ngo i quân ã gây cho Pháp r t nhi u th ng vong. n 14 gi chi u, chúng cho ném bom vào
nhà máy và cho xe t ng húc t ng xông vào. Các chi n s ta ph i rút v Chùa Vua. n 15
gi 30 m t tên lê d ng m . ló ra kh.i l thông c a Nhà máy R u sang ph Ngô Thì Nh m.
Hai phát n c a ti u i B! và -ng qu t nó ngã s p, chân v n trong nhà máy nh ng ng i
thì n m bên hè ng Ngô Thì Nh m, kh0u carbin v ng ra cách 1m.
Ch a ai k p nói gì thì th y Luy!n -t kh0u Sten xu ng lao ra ng ch y nh bay sang ch

th ng Tây m ..
M t tràng n liên thanh t u ph Ngô Thì Nh m phía Hàm Long quét xu ng, m i ng i th y
Luy!n ch y thêm ba b c và ngã xu ng c nh xác th ng Tây. Anh Chi kêu lên: “Luy!n b r#i!”.
Trong l thông u tây m . ló ra, m t lo t n b n sang chúng th"t u vào, th ng n p hai bên
n m chân th ng b n n lôi vào trong nhà máy. M i ng i ch t th y Luy!n vùng d y m t tay c m
kh0u carbin m t tay kéo lê chi c th t l ng da trên có tám túi 'ng b ng n ch y nh bay v .
Thì ra em ngã không ph i vì trúng n mà n m xu ng c nh xác th ng Tây c i th t l ng n
c a nó.
Chi u hôm y em mang súng, n v báo cáo Ban ch% huy m-t tr n. Khi v em c i hóm h%nh:
“Anh Quang Tu n khen anh em mình ghê l m. Kh0u carbin anh y gi* cho i c nh v! và i l i
cho n v mình hai kh0u mút-c -tông v i 100 viên n. Em v n gi* kh0u Sten y nhé…”.
Ngày 23/12 ch phá " ngã n m Lò úc, ti n ánh tr" s 18 Nguy n Du (tr" s B t ng tham
m u) #ng th i m cu c càn l n vào khu Ch Hôm, Lê V n H u, Nguy n Công Tr&.
Chúng b trí xe t ng và xe b c thép &ng các ngã tu quét d c các ph , cho b binh phá c(a
xông vào các nhà tiêu di!t quân ta.
Trong khu v'c này v phía ta có hai trung i c a i i B o C ng ti u oàn 77 và hai trung
i c a ti u oàn Lê T@, ti u oàn 212 cùng n m i t' v! c a khu Ch Hôm.
Ti u i Ph m V n ng c c( n góc ph Hoà Mã - Ph Hu , ti u i Ph m ng B!
c b trí ch-n góc Ph Hu - Tr n Xuân So n.
Em Luy!n i theo ti u i tr ng Ph m ng B! n nhà góc ph s 77 ch-n ch c hai m-t

ph Hu và Tr n Xuân So n. Em Luy!n phát hi!n th y n i b trí này không an toàn nên ã nói
v i ti u i tr ng B!:
- Anh B! , em th y ây không an toàn, ch có th ánh sau l ng mình và ánh thông sang

ch Ban ch% huy.
Anh B! h.i:
- Sao em l i nói th ?
Luy!n áp: “Anh có th y không, lúc nãy khi qua nhà 81 em th y ngoài l thông qua nhà 79 ra còn
m t l thông n*a trông sang phía Tr n Xuân So n. N u b n Tây nó vào c Tr n Xuân So n
thì coi nh ta b bao vây và chúng có th ánh su t d c ph Hu .
Ti u i tr ng B! và ti u i tr ng Tâm v! qu c oàn quay l i nhà 81 xem thì th y úng nh

l i Luy!n nói: Ngoài l thông sang nhà 79, sân gi*a còn m t l thông n*a qua l i i nhà v!
sinh thông sang Tr n Xuân So n. Hai ti u i tr ng t' v! và v! qu c oàn li n rút quân v nhà
81 b trí trên gác, c( hai t ba ng i c nh gi i hai l thông, chi u hôm ó lúc 3 gi ch phá
c m t nhà ph Phùng Kh c Khoan ánh thông su t d c ph Tr n Xuân So n; ti u i V
ình Tuân (con c" V ình T"ng) c a ti u khu 3 b hy sinh b n ng i, s còn l i rút cv s
nhà 81 và b trí chi n u cùng v i Tâm và B!. ch l n u i theo nh ng b quân ta b n ch-n l i,
chúng ném l'u n, a súng phóng ho b n nh ng b quân ta ánh tr l i quy t li!t. Trong
nh*ng ti ng n phát m t c a súng tr ng, th%nh tho ng l i r lên ti ng n c a kh0u ti u liên c a
Luy!n.
Cho n 16 gi chi u b n ch không làm sao vào c nhà 81, xe c gi i c a chúng c ng

không húc c c(a mà còn b l'u n và chai x ng c a ta ném cháy ba chi c trên ng Ph
Hu .
Nh*ng ngày sau ó các i t' v! khu Ch Hôm c rút v d i ph B ch Mai và Vi!t Nam h c
xá t p h p l i thành i t' v! Duy Tân, Luy!n tr thành liên l c viên c a Ban ch% huy trung i.
Nh*ng ngày này, khi thì em i cùng anh Ph m Qu c B o lùng b t b n thám báo, khi thì i cùng
v i Hoàng Th Dung, L u Th H nh mang c m ti p t cho n v , khi thì ch t trên ình Tô Hoàng
tham gia gi* tr n a Ô C u D n.
Sau ngày 19/01/1947, i t' v! Duy Tân sát nh p vào ti u oàn 64 tr thành trung i 2 thu c
i i 4. Trong tr n ánh l n ngày 15/01/1974, trong th b bao vây ba m-t, Ban ch% huy ti u
oàn ã ra l!nh cho b ph n y t c p d /ng rút kh.i tr n a t 12 gi tr a. Tôi cùng cho m y
em liên l c 14, 15 tu i trong ó có Luy!n rút theo b ph n này. Nh ng không ng n 15 gi , tôi
n h m chi n u c a ti u i B! v n th y Luy!n và các chi n s khác ang nh m b n b n tây

nh p nhô trên ng s 1.
n 5 gi chi u khi n v rút thì Luy!n c ng là nh*ng ng i rút sau cùng. Ch% huy trung i lúc
ó ch% còn tôi v i Ph m ng Trung, i phó (t t c u b th ng).
V n Hu1nh Cung n i óng quân c a ti u oàn lúc 11 gi êm, Luy!n ch y ra ón tôi và nói:
- Lúc anh Tri và anh L"c m t Lò G ch, sau em có n và tìm c trong túi các anh nh*ng di
v t này, em trao l i cho anh. Và em a cho tôi hai cái ví.
… Ngày 20/3/1947, ti u oàn 64 ti n ánh Hà ông theo d c sông Nhu!, trung i tôi cb
trí thành m t tuy n dài g n 700 m. T u c u xu ng M Lao, các ti u i cách nhau 200 m.
Trong ngày hôm ó em Luy!n và Lê là hai liên l c viên ph i ch y hàng ch"c l n t ti u i này
sang ti u i kia d i làn n c a ch. n 6 gi chi u n v c l!nh rút và hành quân h n
30 km v làng H*u B ng Th ch Th t, S n Tây. B trí ch n ngh% cho các n v xong ã g n
8 gi sáng. Chúng tôi v a tr v nhà óng quân c a Ban ch% huy trung i thì liên l c viên t
trung oàn xu ng a cho tôi m t công v n.
M công v n ra xem tôi bàng hoàng c ng i: ây là công v n c a V n phòng Chính ph g(i

trung oàn 37 ngh báo tin cho Tr n Kim Luy!n, chi n s c a ti u oàn 64 bi t #ng chí Tr n
Kim Xuy n, Giám c Nha Thông tin ã b d ch sát h i trong khi i công tác ngày 2/3/1947.
Chúng tôi nhìn nhau lòng ngh,n ngào vì m-c d u ã ch&ng ki n s' hy sinh c a nhi u #ng i
nh ng không bi t em Luy!n có th ch u 'ng n i n i au n, m t mát này không. Tôi và -ng
Thái - chính tr viên trung i (thay anh Hoàng T ng Tri ã hy sinh) xu ng n i ti u i c a
Luy!n óng quân th y em n m ng r t ngon, mi!ng h i hé c i. Chúng tôi bùi ngùi không mu n
ánh th&c em d y vì bi t r ng sau m t ngày chi n u gian kh và sau m t cu c hành trình dài
v t v hãy cho em ng m t gi c tho i mái ph"c h#i s&c kh.e tr c khi ph i ón nh n n i au
n không th c&u v t này. T i hôm ó, lúc 8 gi Luy!n ch y vào ch chúng tôi h t h i nói:
- Các anh i, có ph i anh Xuy n em m t r#i không?
Tôi và Thái nhìn nhau, Thái l-ng l$ a t công v n cho Luy!n. Luy!n c m c nét m-t ngây i.
Hai dòng n c m t t t l n trên gò má s m nâu, em &ng l-ng chân. Tôi và Thái nh lên ti ng
thì Luy!n nói:
Anh Xuy n hy sinh r#i, không bi t m, em có ch u n i m t mát này không. Em xin th s$ tr thù
cho anh. Anh Giáp, anh Thái ng lo, em không sao âu. M t mát này em ch u c. Em s$
quy t tâm rèn luy!n tr thù cho anh Xuy n.
Nói xong em t t quay i b c ra kh.i v n phòng trung i.
Trong n m 1947, 1948 theo i u ng c a trung oàn, Tr n Kim Luy!n c c( i h c l p m t

mã và tr thành i!n ài viên c a Trung oàn b . Nh*ng n m y tôi và -ng Thái c i u
ng i m i ng i m t công tác khác nhau, không g n Luy!n n*a.
Cu i n m 1950 tôi c tin Luy!n c c( i h c tr ng L"c quân khoá 6. n n m 1954 sau

hoà bình l p l i tôi m i c bi t sau khi h c L"c quân, Luy!n c i uv i oàn 312 và
tham gia nhi u chi n d ch nh Tây B c n m 1952, Th ng Lào 1953, i!n Biên Ph 1954. Em
ã hy sinh t i m-t tr n i!n Biên trong tr n chi n u #i E1 v i c ng v i i tr ng./.
Hoàng Giáp (Nguyên i tr ng i t' v! khu Ch Hôm, Liên khu II)
http://www.tnvn.gov.vn/?page=109&nid=29194
K ni!m 60 n m ngày toàn qu c kháng chi n: Ng i chi n s quy t t( gi* ch #ng Xuân
Tr c ngày kháng chi n toàn qu c ch ng Pháp, nhà anh Thìn 68 ph Hàng Nâu. Lúc nh. anh
r t ch m h c, thông minh. Sau khi thi Certifica lo i u, v n là ng i con hi u th o, th ng
cha m, già y u, anh ã thôi h c i làm t i b n xe ôtô B n N&a ki m s ng giúp / gia ình.
Cách m ng tháng Tám n m 1945 thành công, b n xe t ch&c i t' v! công nhân, anh là i
viên sao vuông "áo xanh" c anh em m n ph"c. M t l n xe jeep ch có ba lính m . d ng
l i b n xe ang lôi m t thi u n* Vi!t Nam a vào Thành. Thìn trông th y ã ra ng n l i. Hai tên
Pháp ch a súng e d a. Anh kêu g i anh em trong b n ra, và t' mình dang tay, /n ng'c tr c
m i súng k+ thù, dùng ti ng Pháp thuy t ph"c chúng, không cho mang cô gái lên xe. ch th y
nhi u công nhân kéo n ph i b. ch y, m t s anh em t&c gi n nh xông vào ánh chúng, anh
Thìn ã ng n l i k p th i. Anh nói: Hãy tuân theo l i kêu g i c a H# Ch t ch: "Bình t nh, không
m c m u khiêu khích c a k+ ch".
H#i ó t p b n n th t, c p trên v n ng t' v! b. ti n mua ba viên n. Anh tích c'c h ng

&ng và nói v i m i ng i: Khu #ng Xuân giao cho trung i t' v! 3 kh0u súng tr ng là "quý
hoá l m r#i", nhi u n v b n ch% có "g y tre" luy!n t p; còn m t s n trang b ph i “ gi*
n c”. Anh em vui v+ th'c hi!n. Bu i b n súng C u Gu t, anh Thìn b n trúng c 3 viên, 2 viên
trúng h#ng tâm (bia b n lúc này ch a chia vòng s i m). Anh c anh em công kiêng r c
m t vòng trên bãi b n nh n m x a inh B L nh th ng tr n c lau.
Kháng chi n toàn qu c bùng n . Hai gi sáng 22/12/1946, Ch t ch U ban kháng chi n khu
#ng Xuân T n i u trung i công nhân b n xe v gi* ch #ng Xuân. Anh T n giao nhi!m
v": “… Ch #ng Xuân là i m quan tr ng, các #ng chí s ng ch t gi* cho b ng c. Ph i t
ch&c thành m t tr n a v*ng ch c…”.
Th'c hi!n m!nh l!nh, ch ph i ào h m hào, làm " súng, lô c t. Chi n u trong ph , m"c tiêu
c che gi u vì có nhi u nhà, m i nhà là m t " chi n u v*ng ch c. Còn ch #ng Xuân,
r ng trên 1000m2, m"c tiêu l# l , ch% che y b i m t mái tôn mong manh, n súng tr ng b n
th ng. Trung i ph i ào h cá nhân d i g m ph n th t làm "thành nhà" s ng và chi n u.
Ch #ng Xuân có n m khung nhà to, có xây n m dãy ph n th t, m-t và chân bàn u xây b ng
á và xi m ng, lát g ch men tr ng. M i dãy dài 30m, r ng 1m, cao 1m. C& cách 1m50 l i xây m t
chân chia thành t ng bàn, giao cho các h bán lòng, th t bò, l n và nó c ng là "mái nhà" che h
cá nhân cho chi n s gi* ch .
ào h m hào c&ng nh á trên n n xi m ng, tay ai c ng ph#ng r p. ào t i g m ph n th t càng

gian kh , n c c ng hôi th i ng l i. Hai ch Nga, Chúc ã b ng t khi ào, khí c xông lên.
Ch #ng Xuân luôn c Ch t ch T n c( các ch em xu ng ch ng viên, cùng ào.
Nh ng ào h gi.i l i k chuy!n vui, pha trò dí d.m v n là "thi s cù" V n Thìn c anh em
g i là “cháu ba i bà H# Xuân H ng".
Anh b o: “Chúng minh ang ào h cá nhân th'c hi!n “B n t i ch …”. ào h An t i ch ;

Ng t i ch ; ánh nhau t i ch ; và Ch t chôn t i ch . T t c c i. Khái quát khá l m. Ti p i –
Vì th tôi m i có bài t& tuy!t t h cá nhân -t tên là… là… là… "V nh cái l ". M i ng ic i
phá lên, quên c m!t nh c.
T 19/12/1946 n u tháng 1/1947 các chi n s v n gi* v*ng khu #ng Xuân.
êm c gác 6/1/1947, Thành Tr ng bàn v i ti u i phó:
- Anh Vinh “ p” ! Chào m ng ngày thành l p Trung oàn Th ô tôi có ý nh t ch&c t p kích
nhà L"c L cho chúng bi t tay. Anh xin ý ki n lãnh o nhé!
- úng, nó là cái gai nh&c nh i "luôn nhòm ngó" vào ch c a ta. K ho ch anh th nào?
- Ta phân công b n ng i. V n Thìn s$ trèo c t èn tr c c ng ném l'u n, b n ti u liên

di!t ch trong nhà L"c L . Tôi, Khang, Th b n sten y m tr và ti p t"c nh n khi ch nhô ra.
K ho ch th'c hi!n, Thìn hoàn thành xu t s c, nh ng anh b ch b n r i t c t èn xu ng, kèm

theo l'u n ch qu ng ra n g n ng i, anh em ph i a anh v quân y c p c&u. Anh b ng t,
ng i dính y máu. Khi xem v t th ng, ch Lan y tá b n kho n nói v i bác s Thu n: Thu c
gây mê chúng ta v a h t mà anh Thìn còn nhi u m nh l'u n g m vào ng i, m s$ r t au
n.
C ng lúc ó Thìn ch t t%nh nghe th y nói ngay:
- H t thu c mê tôi ch u 'ng c, xin bác s c& làm.
Ch Lan y t k l i: Lúc bác s Thu n tr ng ban quân y m cho anh Thìn, tôi th y bàn tay anh
run quá. Ph i nói r ch th t ra m i úng, ng i anh còn l i h n ch"c m nh l'u n, tôi v a theo
dõi, v a nhìn anh Thìn nghi n r ng ch u 'ng. Th ng anh quá, n c m t tôi ch y tràn kh n b t
mi!ng. Khi l y h t các m nh l'u n, anh Thìn l i ng t ti p. Th mà ít hôm sau… anh ã v gi*
ch #ng Xuân.
Sau ngày 15/1/1947, trung i gi* ch ch n 13 chi n s quy t t( l i. Tr c ngày 14/1/1947

ti u i gi* ch còn 9 sau b sung thêm 1. T m sáng 14/2/1947, ch dùng không quân, pháo
binh, pháo tàu h i quân trên sông H#ng, xe t ng, thi t giáp v i h n 400 lính lê d ng m .
t n công toàn khu #ng Xuân. V n Thìn c phân công gi* " súng s 2 ng n ch t chùa
Huy n Thiên ánh sang. Thìn ã cùng #ng i hoàn thành xu t s c nhi!m v" gi* v*ng tr n a.
8 gi sáng k t thúc t 1, ch ch a l t c vào ch .
t 2, ch t p trung nhi u quân, dùng xe t ng húc c ng s t ph" phía Hàng Khoai vào ch .
Chi n s gi* ch m i ngóc ngách ng hào, chìm, n i thu c nh lòng bàn tay, nên v a ánh,
v a nh( ch vào sâu bên trong "ch i ú tim" và "ti p ón t n tình". B th ng vong nhi u,
chúng la thét xen l n ti ng kêu khóc vang góc ch . Khi ch mò t i "ti u i b ” Thìn phát hi!n
th y ti u i tr ng Thành Tr ng (m i thay th Vinh “ p” b th ng) ang n m t th b t l i
qu n nhau v i tên lính m . trên ph n th t. Tuy Thìn ang b th ng, anh v n bò t i dùng báng
súng ánh vào u g i tên ch khu@u xu ng, Thìn cùng Thành Tr ng âm ti p. Do Thìn &ng
d y b l m"c tiêu, tên ch phía sau l ng ã qu t anh m t b ng ti u liên, Thìn ngã g"c. Thành
Tr ng phát hi!n b n h tên ch r#i hô: "Toàn ti u i xung phong”… ch ph i lùi d n rút kh.i
ch k t thúc t 2.
Anh em khiêng xác Thìn v -t t i hào gian bu#ng bán vé bên trái c ng ch . 43 n m sau, Thành
Tr ng v n nh v trí Thìn n m. Khi ào h t i ch #ng Xuân, ch% n(a ti ng ã tìm th y hài c t
c a anh cùng m t s v. n và l'u n sót l i.
Sáng 16/1/1990, #ng i, gia ình và cán b ngành Lao ng th ng binh xã h i a hài c t
anh v ngh a trang li!t s .
ghi nh công n các li!t s , Thành u , UBND Thành ph Hà N i ã d'ng m t t ng ài b ng

#ng k ni!m tr n ánh ngày 14/2/1947 t i ch #ng Xuân. UBND ph ng #ng Xuân ã làm
nhà bia li!t s t i chùa Huy n Thiên. Tên anh ã kh c trên bia á cùng #ng i. Hy sinh khi 19
tu i, anh ã hi n tr ng tu i thanh xuân th'c hi!n l i ng g i: “Quy t t( cho T Qu c quy t
sinh”./.
V Tâm (Nguyên t' v! thành khu #ng Xuân, Liên khu I)
http://www.hanoimoi.com.vn/vn/53/111598/
Tr n Hàng Thi c
(HNM) - N m 1946, ph Hàng Thi c n m gi*a ông Thành, m t trong ba phân khu c a Liên khu
(LK) m t. ông Thành phía Tây LK, giáp C(a ông thành Hà N i, i b n doanh t p trung
quân Pháp ông nh t. Tr n a khu do ti u oàn 102 trung oàn Th ô ph" trách. C(a ông là
n i hàng ngày quân Pháp c ng ra ánh LK m t, các v trí khác trong thành ph , nên chúng
luôn "ng v ib i ông Thành.
Sau 50 ngày êm chi n u quy t li!t giam chân ch, l'c l ng ta còn l i ít và m.ng, tr n a
khu thu h,p. ch l n ra các ph ng Thành, Phùng H ng, Hàng Gà, Hàng Da, Hàng Bông...
Ph Hàng Thi c tr thành tuy n u ch-n ch ti n vào s ch% huy ti u oàn Hàng àn, phát
tri n qua Hàng B# ánh vào trung tâm LK m t và u não c a trung oàn Hàng B c. Ban ch%
huy 102 huy ng b i b ng m i giá gi* v*ng tr n a, kiên quy t không lùi n*a. Trung i 3
do #ng chí Nguy n Anh D ng làm trung i tr ng ch-n h ng chính, Hàng Thi c. Trung i 2
(c a anh Nguy n Tr ng Hàm) ch t gi* Hàng B#, Hàng Bút. Trung i 4 (anh Phùng Nh Hùng)
ch t Hàng Nón, u Hàng i u. Trung i 5 (anh T Doãn ch) gi* Hàng Qu t, L ng V n
Can. Trung i 1 (anh L u ình Qu ) gi* dãy s ch6n bên Hàng Gai h tr cho tuy n Hàng
Thi c. Trung i 6 c a anh Xuân Vi n làm d' b , ch t nhà d!t C' Doanh u Hàng àn, s6n
sàng c ng t ng c ng cho h ng Hàng Thi c.
u n m 1947, sau T t inh H i, ch tung các t p trinh sát th m dò Hàng i u, Hàng Mành,
Hàng Nón, Yên Thái..., b n pháo c i làm s p t ng nhà ch Hàng Thi c phá ho i tr n a ta.
S m 7-2, t t c các tr n a c a ti u oàn chìm trong khói l(a. Bom n d#n vào nhi u nh t là
Hàng Thi c. Xe t ng, b binh ch t C(a ông kéo qua ng Thành, chia hai m i ti n r t th n
tr ng. Xe t ng ch y m h cho b binh chi m t ng c n nhà b. tr ng Hàng Nón, Bát àn (vì ta
không l'c l ng ch t gi* t t c các nhà, các dãy ph ). Lính công binh i theo thu d n, d,p
ch ng ng i v t trên ph do ta d'ng, san l p chi n hào, giao thông hào. Súng ba-dô-ka và l'u
n hóa h c l n u tiên vào cu c. Chúng t i x ng r#i dùng súng phun l(a t nhà, các tr n a
ch t. n tr a, xe t ng ti n n ngã ba Hàng Nón, Hàng Thi c, ngã t Bát àn - Hàng B# -
Hàng Thi c - Thu c B c. Kh0u i liên -t trên t ng hai nhà Kim Quy, 35 Hàng Nón ki m soát
d c Hàng Thi c, Hàng Bút chia c t i hình ta.
Tr n ánh di n ra quy t li!t. Hai bên giành gi t t ng c n nhà, c n bu#ng, c u thang, b t ng,
góc ph . Ti u i tr ng Tr n an, nguyên là chi n s t' v! Hoàng Di!u, n m trên gác hai u
Hàng Thi c, c anh em d#n cho y r l'u n, kiên c ng ánh b t nhi u t xung phong
c a ch, di!t hàng ch"c tên t Hàng Nón sang. B th ng nát bàn tay ph i, anh ném l'u n
b ng tay trái. Anh em ph i lôi anh v phía sau, c t b. bàn tay ph i mà không có thu c mê.
#ng chí L u Nguyên Minh, nguyên công an xung phong qu n Hàng Tr ng nh y lên thay, ti p
t"c chi n u b ng l'u n. Th i gian này, bom ba càng và chai x ng cr p không còn sau nhi u
ngày chi n u, n và l'u n c ng r t ít, ph i dè s+n, chi n u càng khó kh n. #ng chí Minh
và nhi u #ng i b l'u n hóa h c làm m m t, ho s-c s"a, v n gi* v*ng v trí. B ba-dô-ka
b n s p t ng hai, r i xu ng t ng m t, không còn nhìn rõ, c& nghe ti ng giày phía nào, #ng chí
Minh n súng ho-c ném l'u n v phía ó. Nhi u tên v t ho-c kêu la, xô nhau ch y. Trung
i tr ng Anh D ng cùng ti u i tr ng Phí V n Mùa c ng kh0u trung liên h tr di!t nhi u
tên - vào ch y u t phía Hàng i u.
ang khó kh n, ti u oàn k p i u m t ti u i d' b t ng c ng cho các t chi n u, a

ng i hy sinh, b th ng v tuy n sau. Kh0u i liên ngã ba Hàng Nón r t ác, ki m soát d c
Hàng Thi c. #ng chí D Quý Thu, nguyên t' v! Hoàng Di!u, xung phong ra hè ng, n p sau
c t èn tr c nhà ông lang Vòng b n lên. Kh0u i liên câm h ng. Nh ng r#i b ch phát hi!n,
b n tr , anh ã hy sinh.
G n chi u, ch chi m dãy s ch6n ph Hàng Thi c, ta ch% còn làm ch bên s l+. T nhà Khôi
Ký, chúng dùng súng máy, súng phun l(a t sang bên này. Anh Tr n V n Thông, nguyên là m t
công nhân, v t ng sang t i x ng t nhà Khôi Ký, lúc ch y v trúng n hy sinh.
Chi u t i, ch quan sát khó. T hi!u thu c Thanh Xa bên s l+, ti u i tr ng Cao Kh c nh
(trung i 4) theo giao thông hào qua ng t nh p vào t ng m t nhà 35 Hàng Nón t i x ng
thiêu tr"i v trí l i h i này, r#i rút v an toàn. Ngày chi n u u tiên có m t i u -c bi!t: trung
i 5, v i trung liên và các t súng tr ng b trí trên các gác th ng Hàng Qu t b n r i chi c
khu tr"c Spít - phai i oanh t c tr n a ta. C p trên t-ng Huân ch ng Chi n công h ng Hai
ngay t i tr n cho trung i.
Bu i t i, ch rút v phía ng Thành, Hàng Da. Liên ti p nh*ng ngày sau, chúng l i ánh ra.
Giành i giành l i, ta v n gi* c bên s l+. ch không phát tri n vào sâu tr n a ta c, ban
ngày b n pháo c i, dùng x ng và súng phun l(a thiêu các " chi n u. T i n, ta l i t nh p
sang dãy s ch6n t phá, ném l'u n tiêu di!t chúng.
Sau 3 ngày chi n u, ta di!t h n 100 ch, b n r i m t máy bay. Quân Pháp rút b.. Tr n a
tuy n Hàng Thi c c gi* v*ng cho n êm lui quân cu i cùng ngày 17-2-1947, bu c chúng
ph i chuy n h ng t n công sang phía b c LK m t.
Nguy n Huy Du
Trong th g(i Ch t ch H# Chí Minh, ngày 8/2/1966, [T ng th ng Pháp] Charles De Gaulle vi t :

« Giá có m t s' hi u bi t nhau t t h n gi*a ng i Vi!t Nam và ng i Pháp ngay sau i chi n
th gi i thì ã có th tránh c nh*ng s' bi n tai ác ang gi ng xé t n c Ngài hôm nay ».
Trong ngôn ng* c a m t chính khách lão luy!n, ó ph n nào là s' nhìn nh n (tuy mu n màng)
trách nhi!m c a ông ta trong chính sách c a Pháp ông D ng giai o n 1945-1946. (Ngu#n :
sách « Ngo i giao Vi!t Nam 1945-2000 », nxb Chính tr qu c gia, Hà N i 2002, trang 91). B i vì
chi n tranh Pháp-Vi!t x y ra thu ó, kh i u chính vì ng l i do ông De Gaulle v ch ra thu
1945 (và c các chính khách Pháp có u óc th'c dân n i ti p). Ông ta ã i ý (tr thành
thu n) v n n c l p th ng nh t c a Vi!t Nam vào lúc nào, i t i bài di n v n c a ông c t i
Phnôm Pênh ngày 1/9/1966, th i M) ang can thi!p Vi!t Nam?
D i ây là tóm t t các s' vi!c theo th& t' th i gian. (1)
- 9/3/1945 : Nh t o chính Pháp ông D ng
- 10/3/1945 : Nh t tuyên b giúp Vi!t Nam th'c hi!n c l p (k1 th t Nh t v n n m th'c quy n,
và ch% nh nh*ng gì h mu n nh ).
- 11/3/1945 : Tri u ình Hu tuyên b bãi b. hi!p c 1884 (hi!p c nh n n n b o h c a

Pháp) và khôi ph"c ch quy n Vi!t Nam : Vi!t Nam « c l p ».
- 24/3/1945 : T ng Charles De Gaulle (Ch t ch chính ph lâm th i C ng hòa Pháp, président

du gouvernement provisoire de la République française t 3/6/1944) tuyên b : 5 x& trong Liên
bang ông D ng (B c k1, Trung K1, Nam k1, Mên, Lào) trong kh i Liên hi!p Pháp s$ có m t
chính ph liên bang &ng u là m t viên toàn quy n Pháp và nh*ng b tr ng do viên này b
nhi!m (2)...
- 17/4/1945 : Thành l p chính ph Tr n Tr ng Kim. T ng c Phan K To i c c( làm Khâm

sai B c B .
- 20/7/1945 : Nh t trao tr cho Vi!t Nam các nh ng a Pháp (Hà N i, H i Phòng, à N6ng).
M y tu n sau (14-8), Nh t tuyên b trao tr Nam B cho Vi!t Nam, ông Nguy n V n Sâm c
c( làm Khâm sai Nam B .
- 15/8/1945 : Nh t u hàng #ng Minh. Theo quy t nh c a H i ngh Potsdam c a tam cu ng

(M), Anh, Liên Xô), thì ( Vi!t Nam) n(a trên v tuy n 16 s$ do quân Trung Qu c (lúc ó còn
d i ch c a T ng Gi i Th ch; g i t t là Tàu T ng) kéo sang, và n(a d i v tuy n 16 s$
do quân Anh kéo vào, trên nguyên t c là gi i giáp quân Nh t. (Còn nguy!n v ng chung c a
ng i Vi!t Nam, ngh a là c l p th ng nh t, thì các c ng qu c không chú ý úng m&c t i).
C ng kho ng ngày ó, De Gaulle c( ô c D' '
Argenlieu làm cao u kiêm t ng t l!nh quân i
Pháp ông D ng, v i nhi!m v" th'c hi!n i u tuyên b ngày 24/3/1945 k trên. Ngày
17/8/1945, t ng Leclerc c c( làm t l!nh cao c p quân i Pháp Vi n ông
(commandant supérieur des troupes françaises en Extrême-Orient).
- 19/8/1945 : Cách m ng Tháng tám, M-t tr n Vi!t Minh giành chính quy n.
- 23/8/1945. Chính ph lâm th i c thành l p. C" H# Chí Minh làm Ch t ch.

- Cu i tháng 8 (kho ng 22/8/1945 hay sau ó ?), 3 toán s quan Pháp nh0y dù xu ng Vi!t Nam :
toán Messmer (3) xu ng B c B , toán Castella (4) xu ng Trung B (g n Hu ), toán Cédile xu ng
Nam B v i nhi!m v" l p l i chính quy n Pháp.
- 24/8/1945 : Vua B o i thoái v , và sau tr thành C v n t i cao c a Chính ph Vi!t Nam Dân
ch C ng hoà.
- 2/9/1945 : Ch t ch H# Chí Minh c Tuyên ngôn c l p.
- 9/9/1945 : Quân Tàu b t u t i Hà N i.
- 12/9/1945 : Quân Anh-2n c a t ng Gracey t i Sài Gòn.
- 18/9/1945 : T ng L Hán, t l!nh quân i Trung Hoa vào Vi!t Nam (t ng quân s kho ng 20
v n) t i Hà N i.
- 22/9/1945 : T ng Gracey ra l!nh gi i nghiêm t i Sai Gòn-Ch L n, và b t u võ trang l i lính

Pháp c ông D ng, và giúp cho quân i vi n chinh Pháp t i Sài Gòn (t ng Leclerc và
m t s quân t i Sài Gòn ngày 5/10/1945 và tuyên b s$ bình nh Nam B ), và b lên V ng
Tàu (6/10/1945), vv.
- 9/10/1945 : Quân Pháp chi m óng Tây Ninh.
- 11/10/1945 : Bevin, ngo i tr ng Anh, tuyên b th a nh n ch quy n c a Pháp t i ông

D ng.
- 12/10/1945 : Quân Anh-2n t i óng Gia nh và Gò V p, và 22/10/1945, t i óng Th D u

M t và Biên Hòa.
- 25/10/1945 : Quân Pháp chi m óng M) Tho, 28/10/1945, chi m óng Gò Công, 29/10/1945
chi m óng V nh Long, 30/10/1945 chi m óng C n Th .
- 31/10/1945 : D’Argenlieu t i Sài Gòn cùng v i tùy tùng và nhân viên ph Cao y. Lúc ó ông
De Gaulle mu n s( d"ng gi i pháp V nh San (c'u hoàng Duy Tân).
- 14/12/1945 : ông De Gaulle ti p c'u hoàng Duy Tân và d' tính a ông ta v n c.
- 24/12/1945 : c'u hoàng Duy Tân b tai n n máy bay ch t. (5)
- 6/1/1946 : Bàu c( Qu c h i u tiên c a n c Vi!t Nam Dân ch C ng hoà. Hai ng i l p là

Vi!t Nam Cách m!nh #ng minh h i (Vi!t Cách) và Vi!t Nam Qu c dân ng(Vi!t Qu c) và i
Vi!t không ch u tham gia t ng tuy n c(, nh ng c dành cho m t s i bi u trong Qu cH i:
20 gh cho Vi!t Cách, 50 gh cho Vi!t Qu c ; ngoài ra, còn dành 18 gh cho Nam B vì ang b
Pháp ánh phá, không t ch&c t ng tuy n c( c.
- 9/1/1946 : Quân Pháp chi m óng Long Xuyên và Sa éc.
- 20/1/946, do th i cu c Pháp, ông De Gaulle t ch&c (và ch% tr l i c m quy n 13 n m sau,

vào tháng 5/1958).
- 20/1/1946 : Quân Pháp chi m óng Châu c, Hà Tiên, 26/1/1946, chi m óng R ch Giá.
- 28/1/1946 : T ng Anh Gracey chuy n giao quy n hành cho quân i Pháp và r i kh.i Sài
Gòn.
- 4/2/1946 : Quân Pháp chi m óng Cà Mau. D’Argenlieu l p H i #ng t v n Nam K1, do y
viên c ng hòa Pháp Nam K1 ch t a, v i 4 h i viên Pháp và 9 h i viên Vi!t.
- 28/2/1946 : Pháp và Tàu T ng ký m t hi!p c (m t th& tho thu n « trên l ng » Vi!t Nam):
Pháp tr cho Tàu T ng các tô gi i Th ng H i, Qu ng Châu, vv. (mà Trung qu c ã m t t
th k% 19), bán r+ cho Tàu T ng o n ng xe l(a Vân Nam n i v i Vi!t Nam, tr cho Tàu
T ng 60 tri!u #ng/tháng ti n chi phí cho quân i Tàu ang óng Vi!t Nam. Ng c l i Tàu
T ng s$ cho quân i Pháp kéo vào trên v tuy n 16, thay th quân Tàu T ng ang
óng trên ó. (6)
- 2/3/1946 : Thành l p Chính ph Liên hi!p Hà N i. Ch t ch: H# Chí Minh ; Phó ch t ch:
Nguy n H i Th n (Vi!t Cách) ; C v n t i cao: V nh Thu@ (c'u hoàng B o i) ; v i m t s b
tr ng g#m nhi u ng phái nh Nguy n T ng Tam ( i Vi!t), Chu Bá Ph ng (Vi!t Qu c),
vv.
- 6/3/1946 : Quân Pháp b lên H i Phòng.
Cùng ngày y, ký Hi!p nh s b Vi!t-Pháp ; phía Vi!t Nam, hai ng i ký là H# Ch t ch và ông

V H#ng Khanh lãnh t" Vi!t Qu c lúc ó ang là phó ch t ch Quân s' u viên h i mà ch t ch là
ông Võ Nguyên Giáp ; phía Pháp ng i ký là Sainteny: Pháp th a nh n Vi!t Nam là m t « qu c
gia t' do » (Pháp không ch p nh n ch* « c l p ») trong Liên bang ông D ng và trong Liên
hi!p Pháp. S' th ng nh t 3 k1 (B c, Trung, Nam) s$ tu1 cu c tr ng c u dân ý. Có thêm m t ph"
l"c: Quân i Pháp óng Vi!t Nam (quân s 15000) s$ d n d n rút h t trong vòng 5 n m.(7)
- 16/3/1946 : C" H# g(i m t « phái oàn thân thi!n » sang Trùng Khánh (th ô lúc b y gi c a
Tàu T ng) g-p T ng Gi i Th ch; tr ng oàn là Nghiêm K T , m t lãnh t" c a Vi!t Qu c,
th& tr ng ngo i giao trong Chính ph Liên hi!p. Cùng i v i oàn, có c'u hoàng B o i. Có l$
là làm nh, tr ng l ng c a s' « #ng loã » gi*a Pháp và Tàu T ng, #ng th i tránh vi!c
Pháp có th dùng c'u hoàng B o i. T ng Gi i Th ch ti p oàn, nh ng không có k t qu . Ít
ngày sau, phái oàn tr v , nh ng c'u hoàng B o i l i Trung qu c (theo ông ta, thì có i!n
c a H# ch t ch b o ông ta t m l i i l!nh m i). Sau ông ta sang H#ng Kông.
- 18/3/1946 : Quân Pháp c a t ng Leclerc t i Hà N i.
- 20/3/1946 : Cédile, u viên c ng hòa Pháp Nam B (Commissaire de la République) mu n «

i u ình » v i Kháng chi n Nam B v i i u ki!n là phía Kháng chi n ph i n p toàn b v khí.
Phía Vi!t Nam không ch u.
- 22/3/1946 : H# ch t ch ra v nh H Long g-p D’Argenlieu.
- 26/3/1946 : Bác s) Nguy n V n Thinh c H i #ng t v n Nam K1 c( ra l p chánh ph «

n c C ng hòa Nam K1 ». (8)
- 29/3/1946 : Quân Pháp kéo t i Hu .

- 7/4/1946 : Quân Pháp n Nam nh.
- 10/4/1946 : Các viên ch% huy quân s' c a Pháp nh n thông tri m t : « t i óng n i nào, ph i l p
ngay k ho ch phòng th và ki m soát, r#i s p -t bi n d n các ho t ng quân s' thành m t
cu c o chính (nguyên v n ti ng Pháp : étude d’une série de mesures qui doivent avoir effet de
modifier progressivement et transformer le scénario qui est celui d’une opération purement
militaire en scénario de coup d’Etat). (B n thông tri m t này, phía Vi!t Nam ch% l y c trong
cu c chi n u H i Phòng 7 tháng sau).
- 17/4/1946 : H i ngh Vi!t-Pháp h p àL t bàn v các v n d' trù trong Hi!p nh s b

6/3/46. Tr ng oàn VN là Nguy n T ng Tam ( i Vi!t), lúc ó là b tr ng Ngo i giao trong
chính ph Vi!t Nam Dân ch C ng hoà. Trong oàn, g#m có nh*ng ng i nh các ông Võ
Nguyên Giáp, Hoàng Xuân Hãn, Nguy n M nh T ng, vv.
- 23/4/1946 : M t phái oàn Qu c h i Vi!t Nam do ông Ph m V n #ng làm tr ng oàn, sang
Paris ti p xúc v i Qu c h i Pháp. M t phái oàn khác Nam K1, do Cédile, u viên c ng hòa
Pháp Nam K1 ch% nh, c ng sang Paris v n ng cho Nam K1 t' tr .
- 12/5/1946 : H i ngh à L t ch m d&t (th t b i vì Pháp v n mu n chi ph i v m i m-t).
- 14/5/1946 : D’Argenlieu t ch&c l tuyên th! trung thành c a m t s i di!n các dân t c thi u
s mi n núi t i Ban Mê Thu t.
- 16/5/1946 : Phái oàn Ph m V n #ng v n c.
- 19/5/1946 : D’Argenlieu t i Hà N i g-p H# ch t ch.
- 27/5/1946 : H# ch t ch lên ng sang Pháp m cu c àm phán v i chính ph Pháp.
Cùng ngày y, D' '

Argenlieu, cao u Pháp, thành l p m t ph u viên ph" trách « Tây K1 », t&c là
« Kh i dân t c thi u s mi n Nam ông D ng » (Commissariat pour les Populations
Montagnardes du Sud-Indochinois : PMSI).
- 1/6/1946 : « Chánh ph n c C ng hòa Nam K1 » ra trình di!n tr c nhà th &c Bà Sài

Gòn. Pháp th a nh n « n c này » là m t qu c gia t' do, song vi!c b nhi!m các công ch&c
cao c p ph i c s' #ng ý c a y viên C ng hòa Pháp.
- 8/6/1946 : Bi u tình l n Hà N i òi Vi!t Nam th ng nh t (ngày Nam B ).
- 10/6/1946 : Quân i Tàu T ng b t u rút kh.i Hà N i, em theo nhi u c a c i hôi c.
- 18/6/1946 : Lính Pháp t nh p #n t' v! H i Phòng dòi th m t s nhân viên Pháp ã b b t

giam.
- 21/6/1946 : Quân Pháp chi m óng Pleiku và Kontum.
- 25/6/1946 : T ng L Hán và b h v Tàu. M t hai ngày sau, Nguy n H i Th n và m t s

lãnh t" Vi!t Cách, Vi!t Qu c, tr sang Tàu.
Quân Pháp chi m dinh toàn quy n c Hà N i, sau khi L Hán ra i.
- 27/6/1946 : T ng bãi th , t ng ình công Hà N i ph n i Pháp chi m óng dinh toàn

quy n c .
- 6/7/1946 : H i ngh Vi!t-Pháp Fontainebleau khai m c. Tr ng phái oàn Vi!t Nam là ông
Ph m V n #ng. Ch ng trình ngh s': Vi!t Nam và Liên hi!p Pháp, t ch&c Liên bang ông
D ng, s' th ng nh t c a 3 k1 và tr ng c u dân ý, ...
- 8/7/1946 : Quân Pháp chi m óng L ng S n ; 17/7/1946, chi m óng #ng ng.
- 23/7/1946 : Trong khi h i ngh Fontainebleau ang h p, thì D'

'Argenlieu, cao u Pháp, tri!u t p
Vi!t Nam m t H i ngh liên bang, g#m các i bi u « Vi!t Nam »(!?), Nam K1 qu c(!), Tây
K1(!), Lào và Miên. i bi u do cao u ch% nh! (Ph i ch ng i v i D' '
Argenlieu, Vi!t Nam ngh a
là B c K1+Trung K1, vì x a kia tri u ình vua T' &c ã ký nh ng Nam K1 cho Pháp?).
- 10/9/1946 : T i H i ngh Fontainebleau, Pháp không ch u d&t khoát v v n Nam B . H i ngh

th t b i.
Cùng ngày, t i H i Phòng, Pháp l p ban ki m soát thu quan.
- 14/9/1946 : 9 Paris, c&u vãn tình th , H# ch t ch ang êm, n nhà riêng c a Moutet, b
tr ng Pháp qu c h i ngo i (ngh a là b thu c a c ), ký Th.a c t m th i (Modus vivendi).
- 18/9/1946 : i quân cu i cùng c a Tàu T ng H i Phòng xu ng tàu v n c.
- 18/10/1946 : Trên ng t Pháp v , H# ch t ch g-p l i D'

'Argenlieu v nh Cam Ranh.
- 30/10/1946 : L!nh ng ng b n nhau c ban hành Nam B .
- 11/11/1946 : H# ch t ch g(i cho th t ng Pháp Bidault l i ph n kháng v vi!c Pháp n

ph ng t ch&c phòng thu quan và ki m soát ngo i th ng t i H i Phòng.
- 20/11/1946 : Xung t H i Phòng gi*a quân Pháp và t' v!, lý do a ra là vì có m t v" vi!c
ki m soát thu quan.
- 3/11/1946 : i tá Dèbes, ch% huy quân Pháp H i Phòng, òi phía Vi!t Nam rút h t quân ra
kh.i thành ph . Pháp b n tr ng pháo và dùng c không quân ném bom, phá h y nhi u nhà, r t
nhi u ng i ch t và b th ng. Con s ng i ch t phía Vi!t Nam sau này có ngu#n c l ng
là 6000, hay h n th .
- 27/11/1946 : T ng Valluy, quy n cao y và quy n t ng t l!nh quân vi n chinh Pháp (t m

thay D''Argenlieu v Pháp ít ngày), ra l!nh cho quân Pháp chi m toàn b H i Phòng và ki m soát
thu quan.
- 30/11/1946 : Quân Pháp và t' v! xung t # S n.
Qu c h i Vi!t Nam kêu g i Qu c h i Pháp can thi!p dàn x p n th.a các v" xung t Vi!t
Nam.
- 3/12/1946 : Lính dù Pháp (lính m .) phá Phòng thông tin Hà N i, và có nh*ng hành ng
khiêu khích, nh dàn hàng ngang i gi*a ng trêu gh,o ng i i ng.
-8/12/1946 : Các oàn th kêu g i dân chúng oàn k t ng h Chính ph , Hà N i ào h m,

"c t ng xuyên nhà n qua nhà kia cho d di chuy n, và t n c ra kh.i thành ph .
- 15/12/1946 : H# ch t ch g(i thông i!p cho Léon Blum, lãnh t" ng Xã h i, v a c Qu c

h i Pháp ch% nh làm th t ng m i, ra m t s i u c" th gi i quy t tình hình b t c
tr c m t. (B&c i!n này c ng nh các b&c i!n tr c ó, b B ch% huy c a quân i vi n chinh
Pháp gi* l i Sài Gòn, và ch% c chuy n v Paris, 11 ngày sau, khi chi n tranh ã lan r ng).
Cùng ngày, quân Pháp n súng, b n vào công an t i v n hoa Hàng u, ném l'u n ph
Hàm Long, khiêu khích t' v! ph Tr n Qu c To n.
- 17/12/1946 : Léon Blum l p xong chính ph m i. Moutet v n làm b tr ng Pháp qu c h i

ngo i, và tuyên b là « có c m giác là ch a bao gi ô c D’Argenlieu t. d u hi!u b t #ng v i
tôi v chính sách mà chúng tôi v n thi hành… », cái chính sách ó ã c D’Argenlieu kh5ng
nh tr c ông o nhà báo : « Ph i cho dân ông D ng bi t r ng n c Pháp mu n có m-t
ông D ng. N u n c Pháp l /ng l' hay trù tr thì s$ m t lòng tin y. Chúng ta ph i ánh
d u ý mu n b ng cách duy trì l'c l ng c a ta ó ». (9)
C ng ngày ó Hà N i, lính Pháp và t' v! xung t ph Hàng Bún, 17 th ng dân Vi!t Nam b
ch t. Lính Pháp b t cóc m t s ph" n*. T i nhà máy i!n Yên Ph", n i có t canh gác h n h p
Vi!t-Pháp, m t lính Pháp b t th n n súng b n ch t m t v! qu c quân cùng &ng gác.
- 18/12/1946 : Th t ng Pháp Léon Blum c( b tr ng Moutet s(a so n sang ông D ng

xem xét tình hình. (10)
Bu i tr a cùng ngày, b ch% huy Pháp h t i h u th th& nh t : « B ch% huy quân i Pháp ây
s$ b t bu c ph i dùng nh*ng ph ng ti!n b o m s' an toàn c a quân i, c a th ng dân
Pháp và c a ngo i ki u. […] Nh*ng th& gì có th làm c n tr s' i l i c a quân i Pháp s$ ph i
phá h y, n u không thì quân i Pháp s$ t' phá l y ». Bu i chi u cùng ngày, B ch% huy quân
i Pháp g(i t i h u th th& nhì : « Trong ngày 18/12/1946, công an thành ph Hà N i ã không
làm tròn nhi!m v". N u tình tr ng ó kéo dài thì quân i Pháp s$ t' mình m nhi!m vi!c tr an
Hà N i ch m nh t là vào sáng 20/12/1946 ».
- 19/12/1946 : Sáng s m, B ch% huy quân i Pháp h t i h u th th& ba : « Ph i t c v khí

c a t' v! t i Hà N i. Ph i ình ch% m i ho t ng chu0n b kháng chi n. Ph i trao cho quân i
Pháp vi!c duy trì an ninh trong thành ph ».
Ki u dân Pháp c B t l!nh Pháp cho m t l!nh t p trung vài khu g n tr i lính Pháp d
b o v!. Lính Pháp b c m tr i.
Kho ng 20 gi , n súng. Toàn qu c Kháng chi n b t u... (11)
Chú thích :
(1)Ngu#n : « Hai m i n m qua: 1945-1964, s' vi!c t ng ngày », oàn Thêm, nxb Nam-Chi
Tùng-Th , Sài Gòn 1966 ; « Leclerc et l’Indochine/Chronologie », trang trên m ng
http//www.v1.paris.fr ; « Nh*ng ch-ng ng l ch s(», Võ Nguyên Giáp, nxb Chính tr Qu c gia,

Hà N i 1994 ; và các tài li!u khác d n trong chú thích d i ây.
(2)Trong cu n sách « Les Blancs s’en vont » (Ng i da tr ng ra i), nxb Albin Michel, Paris 1998,
trang 35-39, tác gi Pierre Messmer – v n là ng i theo De Gaulle t u, sau này là th t ng
Pháp (1972-1974) – t' bào ch*a cho mình, và thú nh n r ng « B n tuyên b c a Chính ph lâm
th i C ng hòa Pháp», ngày 24/3/1945 (Déclaration du gouvernement provisoire de la République
française, ây là chính ph c a t ng De Gaulle vào th i gian m i gi i phóng n c Pháp sau
khi b &c Qu c xã chi m óng 1940-1944), là m t k ho ch không-th -ch p-nh n- c nh m
tái l p thu c a (un programme inacceptable de recolonisation). Theo k ho ch ó, thì Liên bang
ông D ng s$ g#m n m x& : B c k1, Trung k1, Nam k1, Cao miên và Lào, v i m t chính ph
&ng u là m t viên toàn quy n ng i Pháp. Chính ông Messmer vi t r ng : t ngày o chính
Nh t 9/3/1945, không m t ng i Vi!t Nam nào ch p nh n s' tr l i ô h c a Pháp nh thu
tr c, và ông [Messmer] không bao gi hi u c t i sao t ng De Gaulle thu y l i ch p
nh n m t B n tuyên b tai h i nh v y (une telle déclaration calamiteuse). Theo ông Messmer,
tác gi c a B n tuyên b này là toàn quy n (gouverneur) Laurentie, lúc ó là v" tr ng v" chính
tr b Pháp qu c h i ngo i t&c là B thu c a (directeur des affaires politiques au ministère de
la France d’outre-mer) ; nh ng chính ông này sau ó r t ân h n, và tìm cách « di n gi i » v n
b n này theo m t h ng ti n b h n vào tháng 9 n m 1945, và do ó ã b ông De Gaulle khi n
trách n-ng n . R#i ông k t lu n r ng, r t c"c, ông ch% th phào hoàn toàn #ng ý v i ông De
Gaulle [v thái c a n c Pháp i v i ông D ng] ngày 1/9/1966, khi ông De Gaulle tuyên
b t i Pnom Pênh: « […] không có kh n ng là các dân t c châu Á ch p nh n s' áp -t c a
ng i ngoài n t bên kia b bi n Thái Bình D ng [ngh a là M)], dù cho v i ý nh nào và v i
v l'c nào ». [Nguyên v n : […] il n’y a, d’autre part, aucune chance pour que les peuples d’Asie
se soumettent à la loi de l’étranger venu de l’autre rive du Pacifique, quelles que puissent être
ses intentions et si puissantes que soient ses armes]. Nghe ông Messmer k nh v y, thì ông là
ng i th&c th i, nh t là khi ông lu n v vi!c nh*ng ng i Pháp th i 1945-46 mù quáng t ch i
cái t « c l p » mà m i ng i Vi!t Nam ai ai c ng tha thi t. Có i u l là ông l i chính là m t
ng i ã gi* nh*ng ch&c v" quan tr ng liên quan n vi!c ng i Pháp tr l i ông D ng lúc
ó : tr ng oàn quân s' liên l c v hành chính Vi n ông (chef de la mission militaire de
liaison administrative en Extrême Orient), nh y dù xu ng B c B vào tháng 9 n m 1945, oàn
viên « c l'c » c a phái oàn Pháp h i ngh à L t (10/4-11/5/1945) và h i ngh
Fontainebleau (6/7-10/9/1946), oàn viên c a phái oàn b tr ng Pháp qu c h i ngo i Marius
Moutet i th sát ông D ng (27/12/1946 tám ngày sau ngày toàn qu c kháng chi n), chánh
v n phòng c a cao y ông D ng Bollaert b n tháng sau, … Nh ng dù sao, ông Messmer và
ông De Gaulle, ã « l ng thi!n » h n vô s nh*ng ng i khác, không m y may ch p nh n s'
sai l m c a mình.
(3) ã k trong chú thích (2).
(4)V vi!c toán Castella (thi u tá -c phái viên c a De Gaulle, nh y dù xu ng Hi n S cách Hu

25 km v phía B c vào cu i tháng 8/1945) b b t, có th xem thêm trong cu n “Ng i lính già
-ng V n Vi!t, chi n s ng s 4 anh hùng”, nxb Tr+, 2004, (trang 88-94), ông Vi!t vi t : Ngày
26/8/1945, #ng chí Hoàng Anh (nguyên bí th t%nh y Th a Thiên) cùng anh Phan T( L ng và
m t s cán b ra t n n i xem xét tình hình.[…]. Chúng t' x ng là phái b c a #ng Minh, nh y
dù xu ng thi hành m t s& m!nh. Ch a phân bi!t th'c h , #ng chí Hoàng Anh v n b n
quân nh y dù nguyên khu nhà chúng chi m óng […]. Linh tính cho m t nguy c l n s p x y
n, n u hành ng ch m tr […]. Anh em u th ng nh t ch tr ng m i m t cu c h p kh0n
c p toàn b l p Thanh niên ti n tuy n. Anh em bàn tán r t sôi n i và c( ngay m t nhóm ch% huy
[…]. Vì ph i hành ng h t s&c kh0n tr ng, bí m t, nên không xin ý ki n hay phép c a b t c&
ai.[…]. Anh em Thanh niên ti n tuy n biên ch thành 3 ti u i […], i u b c th5ng vào n i
#n trú c a t p nh y dù. […]. Ba i di!n ti n lên. […] tên quan t [thi u tá Castella] ti n lên nh
ón ti p quân ta. Khi giáp m-t, anh Lê Thi!u Huy dõng d c nói to b ng ti ng Pháp : « Nhân
danh :y Ban kh i ngh a Trung B , tôi chuy n n ông m t b&c th ». Khi tên quan t kính c0n
a hai tay ra nh n th , thì có m t phát súng Mousqueton n m vang, làm ch n ng c b u
không khí. L p t&c anh Nguy n Th L ng rút kh0u súng l"c t trong túi, hét lên : « a tay lên !
Các anh là tù binh ! ». Cùng lúc y, tôi và c phân i xông lên, bao vây kín b n lính nh y dù […].
Trong c-p c a tên quan t Castella […] tôi tìm ra m t m t l!nh h t s&c quan tr ng , mà n nay,
tôi còn nh rành r t t ng câu ch* : [d ch] « Quan t Castella có nhi!m v" b t liên l c v i Ngô
ình Khôi, Ph m Qu1nh, v i các l'c l ng Pháp h i ngo i (FFE) và các l'c l ng Pháp n i a
(FFI), t ch&c chi m l nh các công s và thành l p [l i] chính quy n thu c a [b o h ] mi n
Trung Vi!t Nam. T t c các FFE và FFI u ph i -t d i quy n ch% huy c a quan t Castella.
[Ký] De Gaulle » . (Nh*ng ch* th5ng trong ngo-c [.] là c a tôi (BTL) thêm vào cho rõ ngh a). «
#ng chí Tr n H*u D'c h t s&c vui m ng và h t l i khen ng i chi n công v a m i t c.
#ng chí nh n xét : Ch% c n ta b ch m m t, hai ngày là b n Pháp nh y dù [này] có th liên l c
c v i Ngô ình Khôi, Ph m Qu1nh, các l'c l ng Pháp h i ngo i, n i a […]. N u lúc
y mà ta phát ng t ng kh i ngh a c p chính quy n, thì có th hàng ngàn, v n sinh m!nh
#ng bào s$ ngã g"c d i h ng súng quân thù . [H t ph n trích].
V vi!c b t các ông Ngô ình Khôi và Ph m Qu1nh, ông Vi!t vi t (trang 107-108) [trích]: Tôi và
anh Nguy n Th L ng ph" trách b t Ngô ình Khôi. Anh Phan Hàm và Hà #ng ph" trách b t
Ph m Qu1nh.[…] Tôi còn nh lúc y kho ng 11 gi , b con ông Ngô ình Khôi ang ng#i bàn n
c m. […] Hai b con &ng d y ra ón. Tôi a tay chào nhà binh, a m t phong bì th và nói :
" Vâng l!nh :y ban kh i ngh a Th a Thiên-Hu , tôi n m i hai ông lên g-p :y ban kh i ngh a.
Xin m i, xe ã s6n sàng". [ áp] : "D d , xin vâng, vì ang n d , xin phép n n t bát c m". Tôi
#ng ý ngay và m i c& n. Sau b*a c m, hai b con vào m-c áo the, kh n x p ch%nh t . Tôi m i
ra xe. Trên ng v , xe không n Tòa Khâm, tr" s lúc y c a :y ban kh i ngh a, mà theo k
ho ch v th5ng nhà giam Ph Doãn. n n i, tôi bàn giao hai v khách quý, ký vào gi y giao
nh n r#i ra v . S ph n c a hai cha con ông Ngô ình Khôi v sau ra sao hoàn toàn tôi không
hay bi t. Tôi ch% làm nhi!m v" c a ng i lính. Nhóm anh Phan Hàm c ng hoàn thành nhi!m v"
b t ông Ph m Qu1nh và Nguy n Ti n Lãng v t p trung nhà giam Ph Doãn. [H t ph n trích].
(5) V chi ti t s' vi!c này, xin xem bài « Nhân vi!c a hài c t c'u hoàng Duy Tân v n c »
mà tôi ng trong báo oàn K t (b c ) s 393, 1987, d i bút hi!u H.B., và báo T qu c ng
l i trong s tháng 4/1988. Tôi có b sung sau ó và ng l i trong cu n sách c a tôi « T' s' c a
ng i xa quê h ng », nxb i h c Qu c gia Hà N i 2004. Trong « Mémoires de guerre (1940-
1945) », t p 3, nxb Plon, 1959, trang 230 và 231, ông De Gaulle vi t: « Aux fins qui pourraient
être utiles, je nourris un dessein secret. Il s''
agit de donner à l' '
ancien empereur Duy-Tan les
moyens de reparaitre, si son successeur et parent Bao-Dai se montre, en définitive, dépassé par
les évènements.[...]. C' '
est une personnalité forte. [...]. Le 14 décembre, je le recevrai pour voir
avec lui, d''homme à homme, ce que nous pourrons faire ensemble. Mais quelles que soient les
personnes avec qui mon gouvernement sera amené à conclure les accords, je projette d' '
aller
moi-même les sceller en Indochine dans l' 'appareil le plus solennel, quand le moment sera venu
».
(6)Có th xem thêm cu n sách « Chiang Kai-Shek, De Gaulle contre Hô Chi Minh », Viêt-Nam
1945-1946, c a Lin Hua, nxb l'
'Harmattan 1994.
(7)Thu ó, H# ch t ch có câu nói ti ng Pháp : « Plutôt flairer la crotte des Français pendant
cinq ans, que flairer celle des Chinois pendant mille ans » (Thà ng(i phân Pháp trong 5 n m, còn
h n ng(i phân Tàu trong ngàn n m). Câu này, các sách và tài li!u Vi!t Nam nay không ghi l i
vì nh*ng lý do d hi u, nh ng ông Messmer có nh c l i trong cu n sách ã d n trên c a ông ta,
và ông ta dùng ch* « merde » (c&t) khi m nhã h n ch* « crotte » (phân) nhi u. Riêng tôi, thu
y còn nh. (ch a y 12 tu i), nh ng tôi còn nh rõ Hà N i thiên h kháo nhau v câu nói
ti ng Pháp y và a s cho là H# ch t ch có lý. T t nhiên, trong khung c nh lúc y, « Tàu » ây

là Tàu T ng, ch a ph i là « anh em môi [h ] r ng [l nh] » sau này, nh ng gì gì i n*a, v n có
câu h.i gi th( nh lúc y m y chính khách qu c gia theo « Hoa quân nh p Vi!t » mà thành l p
chính ph , li!u n c Vi!t Nam ngày nay có là m t th& Tây T ng không ?
(8)Hình nh lá c c a « Nam k1 qu c » này là màu vàng v i 3 s c màu lam ch y su t chi u dài.

N u úng v y thì nó khác v i lá c « qu+ càn », màu vàng v i 3 s c . ch y su t chi u dài, c a
« Qu c gia Vi!t Nam » th i ông B o i tr l i ký k t v i Pháp trong vùng t m chi m, và sau này
là cái c c a « Vi!t Nam C ng hòa » c a ch ông Ngô ình Di!m và sau ó.
(9)V thái và cách c x( c a Léon Blum trong nh*ng ngày này, có th xem thêm l i ch&ng
c a ông Raymond Aubrac trong cu n h#i ký c a ông : « Où la mémoire s’attarde », nxb Odile
Jacob.
(10)Ngày 22/12/1946 Moutet m i lên ng, và 26/12/1946 n Sài Gòn. Dù sao, Moutet c ng là
m t trong ám ng i 0y Vi!t Nam vào th cùng. Ngày nay c ng còn có ng i c tin ngh r ng
giá phía Vi!t Nam « kiên nh n » i thêm vài ngày (vì ông Léon Blum ã l p chính ph m i) thì
không x y ra chi n tranh !
(11) Nh*ng n m g n ây, có nh*ng s( gia ho-c nhà báo, nhà v n n c ngoài -t m c kh i u
chi n tranh Pháp-Vi!t vào th i i m khác, thí d" nh vào ngày 23/11/1946 khi quân i Pháp nã
pháo vào H i Phòng. Nh ng nh*ng lý lu n lo i này có ph n khiên c /ng, b i vì : Ho-c là chi n
tranh b t u khi có "ng ch t ng i, thì s' ó ã x y ra th i i m khác r#i, ho-c là chi n
tranh ch% k b t u t lúc n súng kh p m i n i (nh v y chi n tranh ch% có th k t
19/12/1946), còn n u k chi n tranh b t u t lúc có cu c « "ng ch t nhi u ng i », v y thì
-t cái « ch% tiêu » con s ng i ch t là bao nhiêu có th k là chi n tranh b t u t v" vi!c
H i Phòng ? Hay là chi n tranh Pháp-Vi!t th'c ra ã b t u t ngày quân vi n chinh Pháp
b vào Nam B (n u coi Nam B hoàn toàn là t c a Vi!t Nam, theo cách nhìn c a ng i Vi!t
Nam), ho-c là chi n tranh Pháp-Vi!t ã b t u t ngày quân Tàu T ng rút h t i phía B c
cho quân Pháp vào thay th , ngh a là t ngày 25/6/1946 khi t ng L Hán và b h rút v Tàu
(n u coi Nam K1 – t mà tri u ình nhà Nguy n ã ký nh ng cho Pháp làm thu c a – « h i »
khác B c K1 và Trung K1 là t b o h ) ? Ngoài ra, c ng có nh*ng tác gi , thí d" nh nhà v n
Antoine Audouard, trong bài « L' 'Indochine, ni gloire ni honte » ( ông D ng, không vinh quang
mà c ng không h th,n ), ng trên báo Le Monde ngày 27/11/2006, cho tôi c m t ng là ông ta
em chuy!n sau, gi m trách nhi!m c a chuy!n tr c, khi ông ta vi t : « Avec cynisme,
l'
'excellent démocrate qu' '
est le président Abdelaziz Bouteflika l' '
a bien compris, qui nous force au
silence sur ses crimes présents au nom de nos crimes passés ; les Vietnamiens n' '
agissent pas
autrement, signant avec leurs ennemis d' '
hier des pactes économiques ou financiers qui
enterrent non seulement un regard sur des millions de victimes de ce qui fut aussi une guerre
civile, mais aussi les droits politiques fondamentaux de leurs citoyens d' '
aujourd' 'hui » (tóm t t i
ý là Vi!t Nam – c ng nh t ng th ng Bouteflika n c Algérie ngày nay – dùng chuy!n nh*ng t i
ác ngày x a c a chúng ta [Pháp] bu c chúng ta ph i im l-ng v nh*ng t i ác ngày nay [Vi!t
Nam] i v i hàng tri!u n n nhân c a m t cu c chi n tranh, mà c ng là m t cu c n i chi n, và
i v i nh*ng quy n chính tr c b n c a công dân h ). Vi t v y, khác nào nh « vi t l i l ch s(
», hay là « vi t s(-gi -t ng (histoire-fiction) ». V y thì c ng có th nào vi t : « N u » Pháp và
Vi!t Nam thu ó mà c ng tác thành th'c, thì ã ch5ng có qu c tr ng B o i, ã ch5ng có
vi!c 1950 c" H# ph i i Trung Qu c, Liên Xô g-p Mao và Staline, r#i ã ch5ng có ch%nh quân,
ch%nh hu n, ch5ng có c i cách ru ng t, ch5ng có hi!p nh Genève chia c t, ch5ng có ch
ông Di!m, ch5ng có thuy n nhân, và bi t âu c ng ch5ng có c CHXHCNVN, và nh v y thì
ch5ng có hàng tri!u n n nhân c a m t cu c chi n tranh và ch5ng có v n trù d p nh*ng quy n
chính tr c b n ? Ai áng trách ai ?
(ngu#n báo Di n àn)
Bnh c a n v t i m-t tr n Vi!t Nam h c xá (khu v'c HBK hi!n nay), ng i eo kính trong nh
là 1 s quan Nh t gia nh p Q NDVN. Không rõ có ph i chính là ông x th bazooka hay không
(?)
M t s hình nh khác v HN 60 ngày êm. Bnh c a c" Nguy n Bá Kho n.
Tr n a Hàng Chi u. Không bi t là lo i súng gì (?)

Hàng B#.
Hàng Bài.
Hàng ng.
Ph Hu : chi n lu)....
... và tr n a mìn gi b ng n#i niêu xoong ch o (th m chí ch bi t là có n i 1 qu mìn nào

không)
ng Huy n Trân Công Chúa

Ph Mai H c
Bnh khá c áo : tù binh Pháp b b t m-t tr n L ng Yên, 1-1947. Ng i i m s t c m ti u

liên Sten &ng bên trái là chi n s ta (?).
(Th t ra c ng không hi u b n này là dân hay lính mà l i n m-c nh v y, tuy nhiên c ng có th
là tù binh sau khi b nhà ta l t h t quân ph"c giày m , th i bu i toàn dân t' v trang mà )
Hôm nay, 6/1/07 là k% ni!m 60 n m ngày thành l p trung oàn Th ô - t&c trung oàn 102, s
oàn 308, Quân oàn 1
Ngày 6/1/47, u ban kháng chi n LK1 Hà N i quy t nh h p nh t toàn b các l'c l ng v trang
thành 1 trung oàn, t m g i là trung oàn LK1. H i ngh quân s' toàn qu c sau ó ã th ng nh t
t-ng cho trung oàn danh hi!u "Trung oàn Th ô".
Vi!c thành l p trung oàn th'c ch t ch% là t ch&c l i các n v v! qu c oàn, t' v! chi n u,
t' v! thành, công an xung phong c a LK1 d i s' ch% huy th ng nh t. Quân s trung oàn lên
t i g n 3.000 ng i, t ch&c thành 3 ti u oàn 101 (ti u khu #ng Xuân), 102 (ti u khu ông
Thành) và 103 (ti u khu ông Kinh). Ng i tr+ nh t ch% 7-8 tu i, già nh t n 40-50 tu i, trong s
ó tr 2 i i v! qu c oàn và m t s trung i công an, còn l i u là ng i dân t' v trang
chi n u, tuy!t i a s không có ki n th&c hay kinh nghi!m v quân s'.
Sáng 6/1/47, l ra m t trung oàn c t ch&c t i r p T Nh ph Hàng B c. G i là l ra m t

nh ng do các n v c a trung oàn còn ang ph i ch t gi* tr n a, nên th'c t ch% toàn các
cán b chính quy n, oàn th n nghe di n v n phát bi u
1 tu n sau, gi m b t khó kh n v h u c n, trên ch% th cho trung oàn ch% ch n gi* l i 1 i
quy t t( quân g#m 500 chi n s , còn l i cho rút h t ra ngoài. Ngày 14/1/47, i di!n nh*ng ng i
l i làm l tuyên th! t i r p T Nh . êm hôm ó, m t b ph n trung oàn trong ó có th ng
binh và nh*ng ng i ã l m-t bí m t rút qua g m c u Long Biên. Sáng 15/1/47, m t b ph n
khác i l n v i dân trong t ng ng b n. B ph n rút ra tr c này s$ c t ch&c thành ti u
oàn 2 c a B , r#i i thành ti u oàn 42 t&c ti u oàn Bình Ca. Khi trung oàn Th ô c tái
t ch&c, ti u oàn 42 v l i i hình trung oàn v i phiên hi!u ti u oàn 18.
V ph n nh*ng ng i l i, quân s v t quá xa d' ki n, lên t i 1.200 ng i, ph n vì các nv

t' ý l y thêm ng i, ph n vì có r t nhi u chi n s ã tr n l i ti p t"c chi n u. B ph n này
ti p t"c c th LK1 thêm h n 1 tháng. êm 17/2/47, toàn b trung oàn v t vòng vây ra vùng t'
do, k t thúc 60 ngày êm b o v! thành công thành ph .
H T

Thang Long Chien Dia

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Thang Long Chien Dia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

C NV TÔI YÊU T QU C TÔI!

H n thiêng sông núi n c Nam

Ngu n : ttvnol.com, và các t li u s u t m trên net

C ng tác viên: Meoluoi_cvd

"Th ng Long phi chi n a

D ch ngh a: Th ng Long ko ph i ch ánh nhau, ông Ngàn (B c Ninh) v n i th u d u.

M sáng ngày 19-12-1946, lúc tr i còn s ng mù ã th y #ng chí Ph m V n ôn, là i i

Chi n u c n(a tháng thì h t n. i i pháo c i u thêm 1 kh0u s n pháo 75mm có

Tr l i ch có vài hình nh v HN n m 46, góp 1 tay v i các bác

quân ph"c l quá)

Ng i dân HN tu n hành b o v! n n c l p non tr+:

Quân i VN và quân i Pháp duy!t binh n m 46, không rõ ngày:

Tranh c ng trên t ng Hà N i, 1946:

T tc nh trên l y t t p chí Indochine c a Pháp.

Ngay khi b t u n súng, m i h n ch trong công tác chu0n b c a ta ã b c l . Ch t n kém

Nói thêm m t chút v nh*ng “pháo ài” c a ta ngày y:

Ki u và 2n ki u v n l i ây". Theo em cái này không thuy t ph"c vì s ngo i ki u này ch y u

Các bác soi xem có c" nào ang th dao b u không?

B ng th i i m này 60 n m tr c, các c" ang ào hào chu0n b ánh Tây

Nói thêm m t chút v bom ba càng.

M t chút v Hà N i tháng 12-1946 :

Nh*ng V! út trên chi n hào v! qu c

Ngày 19-12-1946, Ch t ch H Chí Minh ra l i hi u tri u toàn qu c kháng chi n. Nh ng V

Ít ai bi t trong l c l ng V qu c quân ngày y có m t “l c l ng c bi t” v i tên g i

TT - ó là nh*ng &a tr+ nghèo, m# côi bán báo, bán bánh mì

Nh ng V út trong mùa ông

G-p l i nh*ng V! út n m x a, h u kh5ng nh r ng không th nào quên nh*ng n m tháng

60 n m sau, trong c n xép nh. trên ng Phan ình Phùng

B&c m t # và chi c áo Vi!t minh

Hà N i và c n c ã b t u n súng kháng chi n. L!nh t n c

Nh*ng êm u không có ch n chi u, nh*ng &a tr+ bãi Phúc Tân

Cùng th i gian, ng i b n c a Nguy n V n Phúc là Tr n Vi!t Minh c ng ã c "biên ch " vào

Trong làn l a n, nh ng V út lao ra truy n m t l nh chi n u, làm liên l c, ti p t c u

Có nh ng V út ã ngã xu ng nh ng s kiên c ng s ng mãi.

Nh*ng “Gavroche” Hà thành

TT - Gavroche là tên nhân v t “chú bé liên l c” trong ti u

ó c ng là hình nh c a nh*ng V! út trong nh*ng ngày u toàn qu c kháng chi n.

Con thoi d i làn l(a n

Trong ký &c c a ông, nh*ng tr n ánh ng n quân Pháp t i B c B Ph 60 n m tr c th t không

n g n 8 gi sáng hôm sau, quân Pháp l i chu0n b t n công v i s' y m tr c a xe t ng. T

60 n m sau, h#n 175 V út

Câu chuy n bây gi %c

Anh nh a cho V! út Phúc m t ít n lo i súng tr ng

C&u nguy gi*a ch #ng Xuân

T li!u l ch s( vi t v trung oàn Th ô “Quy t t( cho T qu c quy t sinh” do nguyên chính y

Sáng s m 14-2-1947, ang ng trong l u t i m t r p chi u bóng c ph Hàng Chi u, n i ban

TT - Trong s nh*ng thi u niên tình nguy!n l i b o v! th ô và

Búp bê và bài th V! qu c N V út V" Th

Tháng 12-1946, tr c ngày toàn qu c kháng chi n, cô bé Nhâm ch% m i 13 tu i và c phân

Gi ây, tu i g n 80, bà Nhâm v n nh nh in nh*ng #ng i trong nh*ng ngày l(a n y.

Tôi nh có l n nh-t c m t con búp bê b ng v i r t ,p mà tôi ngh là c a m t cô bé con m t

Bà Nhâm n nay v n còn c t gi* m t bài th mà bà g i là báu v t c a i bà trong su t 60 n m

Anh hùng tu i lên m i

Cu i n m 1947, Trung oàn

Bà Nhâm là bác s Quân y vi!n 108, sau n m 1975 bà

Kho ng 8 gi sáng, quân Pháp n súng b n nh vãi n và

Nh ng a tr! tu i lên 10 v"n kiên c ng b ng qua l a n, ti p t khí gi i và quân nhu t# ngo i

Ti u i nhí và “chi n thu t xe bò”

TT - Trong khi nh*ng V! qu c quân xông lên chi n hào, m t

“Sáng 3-12-1946, tôi cùng tr ng ban Ph m V n Tá (t&c Ph m V n H ng) c tri!u t p t i

Nh*ng b c chân nh. cùng ra tr n

i tá Tr n V n Nhâm - thành viên ban ti p t - k : “T i 4-12

n ngày 13-12, m t tu n tr c khi kháng chi n toàn qu c bùng n , ng ray b bóc g n h t,

Nh*ng b c i kh.e h n, ch c h n, nhanh h n, cùng c n c ra tr n…

G-p l i nhng V! út n m x a, h u kh5ng nh r ng không th nào quên nhng n m tháng

Nhng êm u không có ch n chi u, nhng &a tr+ bãi Phúc Tân

ó c ng là hình nh c a nhng V! út trong nhng ngày u toàn qu c kháng chi n.

Gi ây, tu i g n 80, bà Nhâm v n nh nh in nhng #ng i trong nhng ngày l(a n y.

H u là nhng ng i b n thân c a tôi. B i t nhng n m 1944-1945, tôi ã nuôi d y các em