1 88 VN CAM THU LP 5

I. Th no l cm th vn hc? Cm th vn hc l s cm nhn nhng gi tr ni bt, nhng iu su sc, t nh v p ca vn hc th hin trong tc phm (cun truyn, bi vn, bi th...) hay mt b phn ca tc phm (on vn , on th...thm ch mt t ng c gi tr trong cu vn, cu th) Nh vy, cm th vn hc c ngha l khi c (nghe) mt cu chuyn, mt bi th... ta khng nhng hiu m cn phi xc cm, tng tng v tht s gn gi, nhp thn vi nhng g c... c c nng lc cm th vn hc su sc v tinh t, cn c s say m, hng th khi tip xc vi th vn; chu kh tch ly vn hiu bit v thc t cuc sng v vn hc; nm vng kin thc c bn v ting Vit phc v cho cm th vn hc. II. Cch vit mt on bi cm th vn hc: a. c k bi, nm chc yu cu ca bi tp (phi tr li c iu g? Cn nu bt c g?...) b. c v tm hiu v cu th (cu vn ) hay on trch c nu trong bi (Da vo yu cu c th ca bi tp tm hiu, v d: cch dng t t cu; cch dng hnh nh, chi tit; cch s dng bin php ngh thut quen thuc nh so snh, nhn ha, ip ng... gip em cm nhn c ni dung, ngha g p , su sc). c. Vit on vn v cm th vn hc (khong 5-7 dng) hng vo yu cu ca bi. (on vn c th bt u bng mt cu m on dn dt ngi c hoc tr li thng vo cu hi chnh; tip , cnnu r cc theo yu cu ca bi; cui cng, c ht kt on bng mt cu ngn gn gi li ni dung cm th) Nm vng yu cu v cm th vn hc tiu hc, kin tr tp luyn tng bc (t d n kh), nht nh hc sinh s vit c nhng on vn hay v cm th vn hc, s c c nng lc cm th vn hc tt pht hin bit bao iu ng qu trong vn hc v cuc sng ca chng ta.
1: Trong bi Da i! (Ting Vit5 , tp mt), nh th L Anh Xun c vit: Da vn ng hin ngang cao vt L vn xanh rt mc du dng R da cm su vo lng t, Nh dn lng bm cht qu hng. Em hy cho bit: hnh nh cy da trong on th trnni ln nhng iu g p v ngi dn min Nam trong khng chin chng M? BI LM: Trong kh th trn (trch trong bi Da i) ca nh th L Anh Xun, ta thy tc gi nh mun thng qua hnh tng cy da ca ngi phm cht kin cng, anh dng, hin ngang, t ho trong chin u ca ngi dn min Nam. ng thi tc gi cng mun ni ln phm cht trong sng, thy chung, du dng, p trong cuc sng v ch kin cng bm tr, gn b cht ch vi mnh t qu hng mnh ca ngi dn min Nam trong cuc khng chin chng M cu nc. 2: T cnh p Sa Pa, nh vn Nguyn Phan Hch vit: Thot ci, lc c l vng ri trong khonh khc ma thu. Thot ci, trng long lanh mt cn ma tuyt trn nhng cnh o, l, mn. Thot ci,
-1-

2 gi xun hy hy nng nn vi nhng bng hoa lay n mu en nhung him qu. (ng i Sa Pa- Ting Vit 4, tp mt, 1995) Em c nhn xt g v cch dng t, t cu on vn trn? Nu tc dng ca cch dng t, t cu . BI LM: C l cha c tc gi no t cnh Sa Pa li p , tinh t v sng ng nh nh vn Nguyn Phan Hch. Tc gi kho lo s dng bin php ngh thut o ng nhn mnh, lm ni bt v p nn th ca cnh sc thin nhin v thi tit Sa Pa. ng thi ip t thot ci to cho chng ta ci cm xc t ngt, ng ngng trc s thay i nhanh chng ca thi tit Sa Pa. S thay i nhanh chng n mc bt ng y khin ngi c nh lc vc mt tin cnh vy. 3: Trong bi Bc lch (Ting Vit 2, tp hai., 1995) nh th B Kin Quc c vit: Ngy hm qua li Trong v hng ca con Con hc hnh chm ch L ngy qua vn cn... Nh th mun ni vi em iu g qua on th trn? BI LM: Trong on th trn, nh th B Kin Quc nh mun ni vi chng ta rng: Ta hc hnh chm ch th trong cun v hng p ca chng ta s c ghi li nhng im mi do chnh nhng kin thc m ngy m ta mit mi hc tp. Bi vy c th ni: Ngy hm qua tuy qua i nhng s c nhc n khi ta c nhng kin thc, c nhng thnh qu m ngy hm qua ta tch ly c. 4: BNG MY Hm nay tri nng nh nung M em i cy phi lng c ngy c g em ha m my Em che cho m sut ngy bng rm (Thanh Ho) c bi th trn, em thy c nhng nt g p v tnh cm ca ngi con i vi m? BI LM: c bi th trn, ta thy tnh cm ca ngi con i vi m mnh tht p v tht ng qu trng.Tnh cm c th hin qua s cm thng vi nhng vic lm vt v ca m nh phi lng i cy di ci nng nh nung v s c mong c gp phn lm cho m vt v trong cng vic: Ha thnh m my che cho m sut ngy bng rm, gip m lm vic trn ng mt m, khi b nng nng. l mt tnh thng va su sc, va c th v thit thc ca ngi con i vi m. 5: Trong bi Vm C ng (Ting Vit 3, tp mt), nh th Hoi V c vit: y con sng nh dng sa m Nc v xanh rung la, vn cy V m p nh lng ngi m Ch tnh thng trang tri m ngy. c on th trn, em cm nhn c v p ng qu ca dng sng qu hng nh th no?
-2-

3 BI LM: Nu nh ai cng c mt dng sng th chc s chnh lng thng nh khi c bi th Vm C ng ca nh th Hoi V. Bi dng sng qu hng khng nhng l ni n a, ngp ln ca con tr m cn a nc v tm mt cho rung la, nng khoai, cho nhng khu vn bt ngn cy tri nh chnh dng sa ngt ngo ca m nui dng cc con t tha lt lng. Khng nhng th m dng nc m p nh tm lng ngi m trn y yu thng, sn sng chia s tm lng mnh cho nhng a con v cho ht thy mi ngi. 6: Trong bi C gio lp em ( Ting Vit 2, tp mt), nh th Nguyn Xun Sanh c vit: C dy em tp vit Gi a thong hng nhi Nng gh vo ca lp Xem chng em hc bi Em hy cho bit: kh th trn s dng bin php ngh thut g ni bt? Bin php ngh thut gip em thy c iu g p cc bn hc sinh? BI LM: Trong kh th trn, tc gi dng bin php ngh thut nhn ha cho ta thy c tinh thn hc tp rt chm ch ca cc bn hc sinh. S chm ch, mit mi hc tp ca cc bn khng nhng lm vui lng ng b, cha m m cn lm cho cnh vt xung quanh (nng) cng mun ngng a nghch gh vo ca lp xem cc bn hc bi. 7: Trong bi Vit Nam thn yu (Ting Vit 4, tp mt), nh th Nguyn nh Thi c vit: Vit Nam t nc ta i! Mnh mng bin la u tri p hn Cnh c bay l rp rn, My m che nh Trng Sn sm chiu c on th trn, em cm nhn c nhng iu g v t nc Vit Nam? BI LM: t nc Vit Nam ta hin ra trong kh th trn ca nh th Nguyn nh Thi tht giu p v ng yu, tht nn th v hng v. S giu p v ng yu oc th hin qua nhng hnh nh: Bin ka mnh mng ha hn mt s no , cnh c bay l rp rn tht thanh bnh, gin d v ng yu. S hng v v nn th c th hin qua hnh nh nh Trng Sn cao vi vi sm chiu my ph. t nc Vit Nam ta ti p bit nhng no! 8: Kt thc bi Tre Vit Nam (Ting Vit 5, tp mt ), mh th Nguyn Duy vit: Mai sau, Mai sau, Mai sau, t xanh tre mi xanh mu tre xanh. Em hy cho bit nhng cu th trn nhm khng nh iu g? Cch din t ca nh th c g c o, gp phn khng nh iu ? BI LM: Nhng cu th kt thc bi Tre Vit Nam ca nh th Nguyn Duy nhm khng nh mt mu xanh vnh cu ca tre Vit Nam, sc sng bt dit ca con ngi Vit Nam, truyn thng cao p ca con ngi Vit Nam.
-3-

4 Nh th kho lo thay i cch ngt nhp, ngt dng v ip ng mai sau gp phn gi cm xc v thi gian v khng gian nh m ra v tn to bao th m vang, bay bng v em n cho ngi c nhng lin tng tht phong ph. T xanh c nhc li 3 ln trong dng th vi s kt hp khc nhau ( xanh tre/ xanh mu / tre xanh) to nhng nt ngha a dng, phong ph v khng nh s trng tn ca mu sc, ca sc sng dn tc. 9: Trong bi V thm nh Bc (Ting Vit 5, tp mt ), nh th Nguyn c Mu vit: Ngi nh thu Bc thiu thi nghing nghing mi lp bao i nng ma Chic ging tre qu n s Vng gai ru mt nhng tra nng h. Em hy cho bit: on th gip ta cm nhn c iu g p , thn thng? BI LM: c on th trn, nh th Nguyn c Mu cho chng ta thy hnh nh ngi nh ca Bc- ni Bc c sinh ra v tri qua nhng ngy th u qu Bc tht n s v gin d nh bao nhiu ngi nh khc lng qu Vit Nam. Mi tranh nghing nghing tri bao ma ma nng, chic ging tre, chic vng gai tht mc mc n s. Sng trongngi nh bnh d , Bc c p , che ch, v v bi tnh cm yu thng ca gia nh (vng gai ru mt nhng tra nng h) v c l cng chnh ni khi ngun cho nhng ch hng ln lao, v i sau ny ca Bc 10: Trong bi th Con c, nh th Ch Lan Vin c vit: Con d ln vn l con ca m i ht i, lng m vn theo con Hai dng th trn gip em cm nhn c ngha g p ? BI LM: c hai cu th trn, nh th Ch Lan Vin cho chng ta thy tnh yu thng ca m dnh cho con tht v i, thing ling nh mch nc ngun khng bao gi vi cn. D con ln khn, d i ht cuc i, sng trn c cuc i th tnh thng ca m i vi con vn cn sng mi, vn di theo bn con lo lng, quan tm, gip , tip sc mnh cho con vn ln trong cuc sng. C th ni: tnh thng ca m dnh cho con l mt tnh thng bt t. Phn I: Mt s cm th vn hc Lp 5 v gi lm bi (y ch l nhng chnh trong ni dung cm th, yu cu em phi bit vit nhng chnh trn thnh mt, hai on vn hon chnh, c cu M, cu Kt v phn Thn on r rng v hay, ch khng c ch chp y nguyn nhng gi .) Cu 1: Trong bi Ma thu mi, nh th T Hu vit: Yu bit my nhng dng sng bt ngt Gia i b do dt la ng non Yu bit my, nhng con ng ca ht Qua cng trng mi dng mi nh son! Theo em, kh th trn bc l cm xc ca tc gi trc nhng v p g trn t nc chng ta? Gi Qua kh th tc gi bc l cm xc mnh m ca mnh trc nhng cnh p ca qu hng, t nc: V p ca nhng dng sng bt ngt ang chy gia i b do dt la non. Nhng v p ha hn mt cuc sng m no cho nhng ngi dn trn t nc chng ta.
-4-

5 -V p ca nhng con ng ca ht (vui, phn khi) v c chy qua cng trng ang xy dng nhng mi nh ngi mi. cng chnh l v p ca hnh phc y ha hn i vi nhn dn ta. Cu 2: Trong bi Vit Nam thn yu (TV5-tp 1), nh th Nguyn nh Thi c vit: Vit Nam t nc ta i! Mnh mng bin la u tri p hn. Cnh c bay l dp dn, My m che nh Trng Sn sm chiu. Nu nhng cm nhn ca em khi c on th trn. Gi on th bc l cm xc dt do ca tc gi trc nhng v p bnh d trn t nc Vit Nam thn yu. Hnh nh bin la rng mnh mng gi cho ta nim t ho v s giu p, tr ph ca qu hng. Hnh nh cnh c bay l dp dn gi v nn th, xao xuyn mi tm lng. t nc cn mang nim t ho vi v p hng v ca nh Trng Sn cao vi vi sm chiu my ph. on th gip ta cm nhn c tnh cm thit tha yu qu v t ho v t nc ca tc gi Nguyn nh Thi. Cu 3: Trong cun Hi k Bc H, hai nh vn Hoi Thanh v Thanh Tnh t phong cnh qu hng Bc nh sau: Trc mt chng ti, gia hai dy ni l nh Bc vi cnh ng qu Bc. Nhn xung cnh ng c cc mu xanh, xanh pha vng ca rung ma, xanh rt mt m ca la ng thi con gi, xanh m ca nhng rng tre; y mt vi cy phi lao xanh bic v nhiu mu xanh khc na. c on vn trn, em c nhn xt g v cch dng t ng ch mu xanh? Cch dng t ng nh vy gp phn gi t Iu g v cnh vt trn qu Bc? Gi on vn dng t ng ch mu xanh tht a dng v ph hp vi tng cnh vt: rung ma xanh pha vng, la chim ng thi con gi ( giai on pht trin mnh) c mu xanh rt mt, rng tre xanh m, phi lao xanh bic. Cch dng t ng nh vy gp phn gi t v p nn th v trn tr sc sng ca cnh vt trn qu hng Bc. Cu 4: c bi th sau: Qu em Bn ny l ni uy nghim Bn kia l cnh ng lin chn my Xm lng xanh mt bng cy Sng xa trng cnh bum bay lng tri (Trn ng Khoa) Em hnh dung c cnh qu hng ca nh th trn ng Khoa nh th no? Gi Bi th cho ta thy qu hng ca nh th Trn ng Khoa rt p. Mt bn c ngn ni uy nghim nh ng t bao i nay. Mt bn l cnh ng rng mnh mng, tri xa tt tp nh n tn chn tri. gia l xm lng thn yu c che bi bng cy xanh mt. Xa xa, hnh nh dng sng hin trng nhng cnh bum, trng nh n chim si cnh bay trn tri cao. V p ca qu hng nh th lm cho ta thm yu qu hng t nc Vit Nam. Cu 5: Trong bi Ting n Ba-la-lai-ca trn sng , nh th Quang Huy miu t mt m trng va tnh mch va sinh ng trn cng trng sng nh sau: Lc y
-5-

6 C cng trng say ng cnh dng sng Nhng thp khoan nh ln tri ngm ngh Nhng xe i, xe ben sang vai nhau nm ngh Ch cn thing n ngn nga Vi mt dng trng lp long sng . Kh th trn c hnh nh no p nht? Hnh nh y cho ta thy ngha g su sc? Gi Hnh nh p nht c gi ln qua cu th: Ch cn ting n ngn nga Vi mt dng trng lp long sng . l hnh nh mang ngha su sc: gia con ngi vi thin nhin, gia nh trng vi dng sng dng nh c s gn b, ho quyn tht p . Ting n ngn nga, lan to trong m trng nh lay ng c mt nc sng , lm cho dng sng nh dng trng y tr nn lp long nh trng p. Cu 6: Trong bi Bi ca v tri t, nh th nh Hi c vit: Tri t ny l ca chng mnh Qu bng xanh bay gia tri xanh B cu i, cnh chim g thng mn Hi u i, cnh chim vn sang bin Cng bay no, cho tri t quay! Cng bay no, cho tri t quay! on th trn gip em cm nhn c nhng iu g v tri t thn yu? Gi Cm nhn v tri t thn yu: -Tri t l ti sn v gi ca tt c mi ngi. -Tri t c so snh vi hnh nh qu bng xanh bay gia tri xanh cho thy v p ca s bnh yn, ca nim vui trong sng, hn nhin. -Tri t ho bnh lun m p ting chim g (hnh nh chim b cu thng dng lm biu tng ca ho bnh). -Tri t p v nn th vi hnh nh cnh chim hi u bay chp chn trn sng bin. Cu 7: Trong bi Ht go lng ta, nh th Trn ng Khoa c vit: Ht go lng ta C bo thng by C ma thng ba Git m hi sa Nhng tra thng su Nc nh ai nu Cht c c c Cua ngoi ln b M em xung cy Em hiu on th trn nh th no? Hnh nh i lp trong on th gi cho em nhng suy ngh g? Gi Ht go ca lng qu ta tri qua bit bao nhiu kh khn th thch to ln ca thin nhin: no l bo thng by (thng l bo to), no l ma thng ba ( thng l ma ln). Ht go cn c lm ra t nhng git m hI ca ngi m hin trn cnh ng nng la: Git m hi sa/ Nhng tra thng su/ Nc nh ai nu/ Cht c c c/Cua ngoi ln b/ M em xung cy. Hnh nh i lp ca hai dng t cui (Cua ngoi ln b/ M em xung cy) gi cho ta ngh n s vt v, gian trun ca ngi m kh c g so snh ni. Cng cm nhn su sc c ni vt v ca ngi m lm ra ht go, ta cng thm thng yu m bit bao nhiu.
-6-

7 Cu 8: T v p ca rng m Hng Sn (H Ty), trong bi Rng m ca nh th Trn L Vn c on: Rng m m ly ni My trng ng thnh hoa Gi chiu ng gn gn Hng bay gn bay xa Hy ghi li vi dng cm nhn ca em khi c on th trn. Gi on th gip ta cm nhn c v p hp dn ca rng m Hng Sn. Rng m bao quanh ni, rng m c nhn ho (m ly ni) cng cho ta thy s gn b vi ni mt cch gn gi, thn thit v yu thng. Hoa m n trng nh my trn tri ng (kt) li. Gi chiu ng nh nhng gn gn a hng hoa m lan to khp ni. C th ni: on th v ra bc tranhmang v p ca t tri thin nhin ho quyn trong rng m Hng Sn. Cu 9: Trong bi Hong hn trn sng Hng c on t cnh nh sau: Pha bn sng, xm Cn Hn nu cm chiu, th khi nghi ngt c mt vng tre trc. u , t khc quanh vng lng ca dng sng, ting lanh canh ca thuyn chi g nhng m c cui cng truyn i trn mt nc, khin mt sng nghe nh rng hn (Theo Hong Ph Ngc Tng) Em hy cho bit: on vn trn c nhng hnh nh v m thanh no c sc gi t sinh ng? Gi t c iu g? Gi -Hnh nh c sc gi t sinh ng: khi nghi ngt c mt vng tre trc (khi xm Cn Hn nu cm chiu)- gi t v m p, bnh yn ca ngi dn thn xm ven sng, gip ngi c tng tng ra bc tranh thu mc n s nhng c c mt khng gian rng ri ( khi bay ln bu tri, tre trc v sng nc trn mt t). -m thanh c sc gi t sinh ng: ting lanh canh ca thuyn chi g nhng m c cui cng truyn i trn mt nc ( u sau khc quanh vng lng ca dng sng) dng nh c sc m vang xa rng trong khung cnh tnh lng, khin tc gi c cm gic mt sng nghe nh rng hn, gi cho ngi c cm nhn c v thanh bnh v nn th ca mt bui chiu trn sng Hng. Cu 10: Trong bi Trn h Ba B, nh th Hong Trung Thng c vit: Thuyn ta lt nh trn Ba B Trn c my tri, trn ni xanh My trng bng bnh tri lng l Mi cho khua bng ni rung rinh Theo em, on th trn bc l nhng cm xc ca tc gi khi i thuyn trn h Ba B nh th no? Gi Khi con thuyn lt nh trn Ba B, nhn thy c my tri, ni xanh in bang trn mt nc, tc gi cm thy mnh c i trn con thuyn ang tri trn bu tri v ngn ni cao, mi cho khua nc lm cho bang ni rung rinh, cnh vt thm k o, nn th. l nhng cm xc trc h Ba B p v th mng, th hin tnh cm gn b su nng ca tc gi i vi thin nhin dt nc ti p. Cu 11: Kt thc bi th Ting vng, nh th Nguyn Quang Thiu vit: m m ti va chip mt Cnh ca li rung ln ting p cnh Nhng qu trng li ln vo gic ng Ting ln nh l trn ngn.
-7-

8 on th cho thy nhng hnh nh no li n tng su sc trong tm tr tc gi? V sao nh vy? Gi on th cho ta thy nhng hnh nh li n tng su sc trong tm tr tc gi: ting p cnh ca con chim s nh nh cu mong s gip trong m cn bo v gn sng; nhng qu trng trong t khng c chim m p s mi mi khng n thnh chim non c. Nhng hnh nh lm nn ting vng khng khip trong gic ng v tr thnh ni bn khon, day dt khn ngui trong tm hn tc gi. Cu 12:Trong bi Ma tho qu, nh vn Ma Vn Khng t hng thm trong tho qu nh sau: Gi ty lt tht ba qua rng, quyn hng tho qu i, ri theo trin ni, a hng tho qu ngt lung, thm nng vo nhng thn xm Chin San. Gi thm. Cy c thm. t tri thm. Ngi i rng tho qu v, hng thm m p trong tng np o, np khn. Hy nu nhn xt v cch dng t, t cu nhm nhn mnh hng thm ca tho qu chn trong on vn trn. Gi Tc gi lp li lin tip 3 ln t thm (ip t), dng cc t thm nng, thm m nhn mnh hng thm ca tho qu chn. Cu u ca on vn tuy di nhng c ngt thnh nhiu cm t din t cn gi mang hng thm ca tho qu chn trong rng bay i xa rng. Ba cu ngn tip theocng khng nh hng thm ca tho qu chn nh lan to, thm m vo tt c thin nhin, t tri. Hng tho qu chn cn p trong tong np o, np khn ca ngi i t rng v, thm mi vi thi gian. Cu 13: Trong bi Mt tri xanh ca tio, nh th Nguyn Vit Bnh vit: Rng c i! Rng c! L p, l ngi ngi Ti yu thng vn gi Mt tri xanh ca ti. Theo em, kh th trn bc l tnh cm ca tc gi i vi qu hng nh th no? Gi Kh th bc l tnh cm thit tha yu qu ca tc gi i vi rng c ca qu hng. Tc gi tr chuyn vi rng c nh tr chuyn vi ngi thn( Rng c i! Rng c!), t nhng chic l c va p va ngi ngi sc sng. Hnh nh Mt tri xanh ca ti cu th cui khng ch ni ln s lin tng, so snh chnh xc ca tc gi (l c xo nhng cnh nh dI trng xa nh mt tri dng to chiu nhng tia nng xanh) m cn bc l r tnh cm yu mn v t ho ca tc gi v rng c ca qu hng. Cu 14: Kt bi Hnh trnh ca by ong, nh th Nguyn c Mu c vit: By ong gi h cho ngi Nhng loi hoa tn phai thng ngy. Qua hai dng th trn, em hiu cng vic ca by ong c ngha g p ? Gi Qua hai dng th, ta thy cng vic ca by ong c ngha tht p : By ong rong rui khp ni tm hoa, ht nhu, mang v lm thnh nhng git mt thm ngon. Nhng git mt ong c lm nn bi s kt tinh t hng thm v ngt ca nhng loi hoa. Do vy, khi thng thc mt ong, d hoa tn phai theo thi gian nhng con ngi vn cm thy nhng mu hoa c gi li trong hng thm, v ngt ca mt ong. C th ni: by ong gi gn c v p ca thin nhin ban tng con ngi, lm cho cuc sng ca con ngi thm hnh phc.
-8-

9 Cu 15: Trong b C Tm ca m, nh th L Hng Thin c vit: Bao nhiu cng vic lng thm Bn tay ca b n m cha B hc gii, b nt na B l c Tm, b l con ngoan. on th trn gip em thy c nhng iu g p c b ng yu? Gi on th cho thy nhng iu p c b ng yu: m thm, lng l lm nhiu cng vic n cho cha m, hc hnh gii giang, c x tt vi mi ngi ( tnh nt tt ).C b xng ng l co tm trong gia nh, l con ngoan ca cha m, lun em n nim vui, hnh phc cho mi ngi . Cu 16: Ca ngi cuc sng cao p ca bc H, trong bi th Bc i !, nh th T Hu c vit: Bc sng nh tri t ca ta Yu tng ngn la, mi cnh hoa T do cho mi i n l Sa em th, la tng gi. on th trn gip em hiu c nhng nt p g trong cuc sng ca Bc H knh yu ? Gi on th cho thy nhng nt p trong cuc sng ca Bc H knh yu. l cuc sng gn gi vi tt c mi ngi nh tri t ca ta, cuc sng trn y tnh yu thng n tng ngn la, mi cnh hoa. Cm ng nht l cuc sng ca Bc lun v hnh phc ca con ngi. Bc hi sinh c i mnh v cuc sng u tranh ginh c lp, t do cho mi i n l, v nim vui cho tt c mi ngi (Sa em th, la tng gi ). Cu 17: c hai cu ca dao : -Ai i, ng b rung hoang, Bao nhiu tc t, tc vng y nhiu. -R nhau i cy i cy By gi kh nhc, c ngy phong lu. Em hiu oc iu g c ngha p trong cuc sng ca con ngi? Gi Hai cu ca dao ghp ta hiu c ngha p ca lao ng trong cuc sng ca con ngi. Cu ca dao th nht khuyn ngi nng dn hy chm ch cy cy, trng trt, ng b rung hoang. Bi v, mi tc t c gi tr nh tc vng (Bao nhiu tc t,tc vng by nhiu). Cu ca dao th hai cng l li nhn gi ngi nng dn hy cn c lao ng. Bi v, cng vic i cy i cy hm nay tuy vt v, kh nhc nhng s em li cuc sng no , sung tc cho ngy mai (By gi kh nhc, c ngy phong lu). Cu 18: Trong bi Chic xe lu, nh th Trn Nguyn o c vit : T l chic xe lu Ngi t to l l Con ng no mi p T san bng tm tp Con ng no ri nha T l phng nh la Tri nng nh la thiu T vn ln u u Tri lnh nh p T cng ln vi v.
-9-

10 Theo em, qua hnh nh chic xe lu (xe ln ng ), tc gi mun ca ngi ai? Ca ngi nhng phm cht g ng qu? Gi Qua hnh nh chic xe lu, tc gi mun ca ngi ngi cng dn lm ng cho mi ngi i li. Nhng phm cht tt p ca xe lu cng chnh l nhng phm cht nh knh trng ca ngi cng nhn lm ng. H lao ng vi tinh thn nhit tnh v trch nhim cao: san bng con ng mi p, l phng con ng ri nha, mc cho Tri nng nh la thiu hay Tri lnh nh p vn lm vic mit mi. Chic xe lu hay chnh l ngi cng nhn lm nn nhng con ng, em nim vui n cho mi ngi i trn con ng . Cu 19: trong Th gi cc hc sinh nhn ngy khai trng u tin ca nc Vit Nam c lp (1945), Bc H vit: Non sng Vit Nam c tr nn ti p hay khng, dn tc Vit Nam c bc ti i vinh quang snh vai vi cac cng quc nm chu c hay khng, chnh l nh mt phn ln cng hc tp ca cc em. Li dy ca Bc H knh yu gip em hiu c trch nhim ca ngi hc sinh i vi vic hc tp nh th no? Gi Li dy ca Bc H gip em hiu c trch nhim ca ngi hc sinh i vi vic hc tp v rn luyn tr thnh ngi tr gii, con ngoan. C nh vy, khi ln ln, ta mi c th gp phn tch cc xy dng t nc cng giu mnh, lm cho non sng Vit Nam c snh vai vi cc cng quc nm chu trn th gii. Cu 20 (thi nm 2006-2007) : c bi th sau : C nh i hc a con n lp mi ngy Nh con, m cng tha thy, cho c Chiu qua b n, tnh c Con nghe b cng cho c, tha thy C nh i hc, vui thay! Hn chi im xu bun ly c nh Nh mnh nh th c ba im mi. (Cao Xun Sn) Em cm nhn c nim vui i hc ca c nh qua kh th th hai trong bi th nh th no? Gi Nim vui i hc ca c nh c din t qua kh th th hai tht hn nhin v ng yu. Khi c nh u I hc, u l hc tr ca cc thy gio, c gio th ai cng c chia s nim vui, ni bun trong hc tp. Khi c im xu th bun ly c nh. Khi c im 10 th nim vui cng c nhn ln. Kt qu hc tp tt tht s lm cho c nh sung sng v hnh phc. Cu 21: Hnh nh ngi m chin s trong khng chin chng M c nh th Bng Vit qua nhng cu th trong bi M nh sau: Con b thng, nm li mt ma ma Nh dng m n cn m lng l Nh yn ng. Ting chn i rt nh Gi tng hi trn mi l a qua....... Con xt lng, m hi tri bi o Con nht ming c canh tm nu kh Khoai nng, ng bung ngt lng n th Mi ban mai to khi m trong nh. Hnh nh ngi m chin s c gi t qua hai kh th ca nh th Bng Vit tht cm ng. M thng anh chin s thng binh nh thng a con rut tht, m chm sc anh n cn m lng l. Cn nh yn ng ch c ting chn I rt nh ca m nh gi gn, nng nui gic ng cho con. M
-10-

11 em n cho con trI bi o, canh tm nu kh con xt lng, nht ming. M lm cho con ngt lng bi hng v ca khoai nng, ng bung m tnh qu hng, khin cho mi sm mai trong nh vn vng ln khi m. C th ni: Hnh nh ngi chin s trong bi M ca nh th Bng Vit chnh l hnh nh p ca qu hng thn yu. Cu 22: Trong bi B i v lng, nh th Hong Trung Thng c vit: Cc anh v Mi m nh vui Ting ht cu ci Rn rng xm nh. Cc anh v Tng bng trc ng, Lp lp n em hn h chy theo sau. M gi bn rn o nu Vui n con rng su mi v. Em hy cho bit: Nhng hnh nh no th hin nim vui ca xm nh khi b i v? V sao cc anh b i c mi ngi mng r n cho nh vy? Gi -Nhng hnh nh th hin nim vui ca xm nh khi b i v: mi m nh vui, ting ht cu ci rn rng xm nh, lp lp n em hn h chy theo sau, m gi bn rn o nu. (Nim vui ca m gi khi n b i v tht kh ni nn li, ch dn nn bn ngoi m khng biu l ra bn ngoi). -Cc anh b i c mi ngi mng r n cho nh vy bi v: cc anh i chin u bo v qu hng, t nc, sn sng hi sinh thn mnh em li cuc sng m no hnh phc cho mi ngi; cc anh l con em ca nhn dn, lun gn gi gip mi ngi vi tnh cm yu thng p . Cu 23: Trong bi th Ch i tun ca Trn Ngc, hnh nh ngi chin s i tun trong m khuya thnh ph c miu t nh sau: Trong m khuya vng v, Ch i tun m nay. Np mnh di bng hng cy Gi ng lnh but i tay ch ri! Rt th mc rt chu i! Ch i gi mi m ni chu nm. on th ni v ngi chin s i tun trong hon cnh nh th no? Hai dng th cui cho ta thy ngha g p v su sc? Gi on th ni v ngi chin s i tun trong hon cnh c nhng kh khn v th thch: m khuya vng v (khi mi ngi yn gic ng say), gi ma ng ngoi tri lm lnh but i tay. Hai dng th cui cho ta thy ngha tht p v su sc: ngi chin s rt quan tm v yu thng cc chu thiu nhi, sn sng chu ng kh khn gian kh ca gi rt m khuya (Rt th mc rt chu i!) gi mi cho cc chu gic ng m p, bnh yn (Ch i gi mi m ni chu nm). cng chnh l v p ca tinh thn trch nhim vi cuc sng v tnh yu thng su nng ca cc anh chin s i vi con ngi. Cu 24:Trong bi Khc ht ru nhng em b ln trn lng m, nh th Nguyn Khoa im vit v li ht ru ct ln t tri tim yu thng ca ngi m nh sau: Ng ngoan a-kay i, ng ngoan a-kay hi M thng a-kay, m thng b i Con m cho m ht go trng ngn Mai sau con ln vung chy ln sn Theo em, li ht ru ca ngi m bc l nhng iu g p v su sc?
-11-

12 Gi -Li ht ru ca ngi m bc l tnh cm yu thng su nng i vi a con cn nh, i vi anh b i ang chin u bo v qu hng: M thng a-kay, m thng b i. -Li ht ru cn bc l nim hi vng ln lao v p ca m: Con m cho m ht go trng ngn nui anh b i, nui con khn ln, gii giang (Mai sau con ln vung chy ln sn) l nhng iu p v su sc bc l qua li ht ru t tri tim yu thng ca m. Cu 25: Ngh v ni dng sng chy ra bin, trong bi Ca sng, nh th Quang Huy c vit: D gip mt cng bin rng Ca sng chng dt ci ngun L xanh mi ln tri xung Bng nh mt vng ni non. Em hy ch r nhng hnh nh nhn ho c tc gi s dng trong kh th trn v nu ngha ca nhng hnh nh . Gi -Nhng hnh nh nhn ho: Ca sng d gip mt cng bin rng nhng chng dt c ci ngun; l xanh tri xung n ca sng bng nh mt vng ni non. - ngha: Qua nhng hnh nh trn, tc gi mun ca ngi tnh cm (tm lng) lun gn b, thu chung, khng qun ci ngun (ni sinh ra) ca mi con ngi. Cu 26: Trong bi Nh Vit Bc (TV3-tp1) ni nh ca ngi cn b v xui c nh th T Hu gi t nh sau: Ta v mnh c nh ta Ta v, ta nh nhng hoa cng ngi. Rng xanh hoa chui ti o cao nng nh dao gi tht lng. Ngy xun m n trng rng Nh ngi an nn chut tng si giang Em hy cho bit: Ngi cn b v xui nh nhng g chin khu Vit Bc? Ni nh y bc l tnh cm g ngi cn b? Gi -Ngi cn b v xui nh nhng hoa cng ngi (cnh v ngi) chin khu Vit Bc: +Cnh: Hoa chui rng ti ni bt trn nn l xanh (Rng xanh hoa chui ti), hoa m n trng khp cnh rng khi ma xun v (Ngy xun m n trng rng). +Ngi: Ngi i rng trn nng (o cao nng nh dao gi tht lng), ngi an nn cn c, chm ch chut tng si giang. -Ni nh y bc l tnh cm yu thng, gn b su nng ca ngi cn b vi mnh t v con ngi Vit Bc-ci ni ca cch mng Vit Nam trong nhng nm khng chin chng Php. Cu 27: Trong bi t nc, nh th nguyn nh Thi c vit: Nc chng ta, Nc nhng ngi cha bao gi khut m m r rm trong ting t Nhng bui ngy xa vng ni v. Em hiu nhng cu th trn nh th no? Hai dng th cui mun nhc nh chng ta iu g? Gi

-12-

13 -t nc Vit Nam l t nc ca nhng ngi dng cm, kin cng cha bao gi chu khut phc trc k th xm lc. m m, r rm trong ting t l li ni ca cha ng t nghn xa vng v nhn nh con chu. -Hai dng th cui mun nhc nh ta hy ghi nh v pht huy truyn thng bt khut ca cha ng t nhng bui ngy xa (nhng ngy thng y v vang v ng t ho v lch s dng nc v gi nc ca dn tc). Cu 28: c hai kh th sau trong bi Hng nhn ca tc gi Trn Kim Dng: Ngy ng trng nhn Chu cn b th Vng li ng dn Chu ti chu che. Nay ma qu chn Thm hng nhn lng Chu n nhn ngt Nh ng vun trng. Em c nhn xt g v hnh nh ngi chu qua hai kh th trn? Gi -Chu cn b th nhng bit nghe li ng dn, ngoan ngon, chu kh chm sc cy nhn do tay ng trng (Vng li ng dn. Chu ti chu che). -Chu tuy cn nh nhng c tnh cm p , bit nUng nc nh ngun- n qu nh k trng cy: c n nhn ngt nhng lun nh n cng n ca ng- ngi vun trng cy nhn. Cu 29: Trong bi Ngh nhn Bt trng, nh th H Minh H t nt v ca c gi lm gm nh sau: Bt nghing lt pht ht ma Bt chao gn nc Ty H ln tn Hi ho ng nt hoa vn Dng em, dng ca ngh nhn Bt Trng. on th gip em cm nhn c nt bt ti hoa ca ngi ngh nhn Bt Trng nh th no? Gi Nt bt trn tay ngi ngh nhn Bt Trng tht ti hoa: -Khi bt nghing (phy nhanh nhanh t trn xung), nhng ht ma bng hin ra nh ang bay lt pht ngoi tri. -Khi bt chao (a qua a li nh nhng), nhng gn nc (ln sng nh) Ty H nh ang chuyn ng ln tn trc mt ta. Nhng ng nt hoa vn rt hi ho cng c to nn t cy bt ycy bt lm cho v p ca cuc sng hin ra mt cch sinh ng trn gm Bt Trng. Cu 30: Vit v ngi m, nh th Trng Nam Hng c nhng cu th sau: Thi gian chy qua tc m M i, trong li m ht Mt mu trng n nn nao C c cuc i hin ra Lng m c cng dn xung Li ru chp con i cnh Cho con ngy mt thm cao. Ln ri con s bay xa. (Trch trong Li m ht) Theo em, on th trn bc l nhng cm xc v suy ngh g ca tc gi? Gi on th bc l nhng cm xc v suy ngh ca tc gi v ngi m. Hnh nh mi tc m bc trng v thi gian lm cho tc gi xc ng n
-13-

14 nn nao. i lp trong hai cu th Lng m c cng dn xung/ Cho con ngy mt thm cao. Nh mun bc l suy ngh v lng bit n ca tc gi i vi m. M em n cho con c cuc i trong li ht, m chp cho con i cnh ri ln ln con s bay xa. Nhng cm xc v suy ngh ca tc gi v ngi m tht p bit bao nhiu. Cu 31: Trong bi Th rn, nh th Khnh Nguyn vit: Lm th rn ma h c nc Quai mt trn, nc tu ng c Hai vai trn bng nhy m hi Cng c khi thy th qua tai. Lm th rn vui nh din kch Ru bng than mc ln bng thch Nghch y gi tr nh nhau Nn n ci no c tt u. on th trn gip em hiu v ngi th rn v cng vic ca h ra sao? Gi -Cng vic ca ngi th rn tht nng nhc v vt v, th hin qua cc chi tit: lm vic trong ma h th Quai mt trn, nc tu ng c (quai ba nng nhc), Hai vai trn, bng nhy m hi, c nhng lc mt n mc th qua tai ( ni rt mt). -Mc d cng vic nng nhc v vt v nhng nhng ngi th rn vn lc quan, yu i v h rt yu cng vic ca mnh. H vui nh din kch v thy mt mi ai nom cng ng (Ru bng than, mc ln bng thch), tnh tnh ai cng hn nhin, vui nhn (Nghch y gi tr nh nhau). Cho nn n ci lun n trn mi nhng ngi th rn (Nn n ci no c tt u), khin h thm p , ng yu. Cu 32: Ni v nhn vt ch S (ngi ph n anh hng trong khng chin chng M), trong tc phm Hn t ca nh vn Anh c c on vit: Ch S yu bit bao nhiu ci chn ny, ni ch oa oa ct ting khc u tin, ni qu ngt, tri sai thm hng da d ch. Chnh ti ni ny, m ch ht ru ch ng. V n lc lm m, ch li ht ru con nhng cu ht ngy xa c on vn trn, em hiu c v sao ch S rt yu qu v gn b vi qu hng? Gi c on vn, ta thy ch S rt yu qu v gn b vi qu hng bi v: qu hng l ni ch sinh ra ni ch oa oa ct ting khc cho i, c nui dng trng thnh v c v p qu gi ni qu ngt, tri sai thm hng da d ch. Cng chnh ti mnh t ca que hng, ch c ng ngon v ln ln trong ting ru ca ngi m thn yu; n khi lm m, ch li ht ru con nhng cu ht ngy xa, li nui con ln khn bng c tnh yu thng su nng ca ngi m. Cu 33: Trong bi Sang nm con ln by, nh th V nh Minh c vit: i qua thi u th Bao iu bay i mt Ch cn trong i tht Ting ngi ni vi con Hnh phc kh khn hn Mi iu con thy Nhng l con ginh ly T hai bn tay con. Qua on th, tc gi mun ni vi con iu g khi con ln ln v t gi tui u th:
-14-

15 Gi Qua on th, ngi cha mun ni vi con: khi ln lnv t gi thi th u, con s bc vo cuc i thc c nhiu th thch nhng cng ng t ho. c c hnh phc, con phi rt vt v, kh khn v phi ginh ly hnh phc bng lao ng, bng i tay v khi c ca chnh bn thn mnh (khng ging nh hnh phc tm thy d dng trong cc truyn i xa, nh s gip ca ng Bt, B Tin). Nhng hnh phc m con tm c trong i thc s tht s l ca con (do chnh bn tay v khi c ca con lm ra), s em n cho con nim t ho kiu hnh. Cu 34: Trong bi Con c, nh th Ch Lan Vin vit v li ru ca ngi m nh sau: Mai khn ln con theo c i hc, Cnh trng c bay theo gt i chn. Ln ln, ln ln, ln ln Con lm g? Con lm thi s. Cnh c trng li bay hoi khng ngh, Trc hin nh V trong hi mt cu vn. Hy nu nhng suy ngh ca em v hnh nh con c trong on th trn. Gi -Hnh nh con c thn thng lun gn b vi tui hc tr ngy th, trong sng ca con (Mai khn ln con theo c i hc/ Cnh trng c bay theo gt chn). -Khi con ln ln tr thnh thi s, hnh nh con c vn lun gn gi bn con (I), hin ra ngay trc hin nh v trong hi mt cu vn( ni cu vn c cht th p , bay bng nh cnh c trng thn thng). Cu 35: c nhng kh th sau trong bi Ngng ca ca nh th V Qun Phng: Ni ny ai cng Ni b m ngy Ni ny a ti quen m Bui u tin Ngay t thi tm Lc no qua cng n lp b vi, Nay con ng xa Khi tay b, tay Ni bn b chy ti tp, m Thng lc no cng Vn ang ch ti Cn dt vng i vui. i. men. Hnh nh ngng ca ca ngi nh trong mi kh th trn gi cho em ngh n nhng iu g p v su sc? Gi Hnh nh ngng ca qua mi kh th gi nhng iu p v su sc: -Kh th 1: Ngng ca thn quen vi em ngay t thi u th, chp chng bc i trong tay b, tay m dt i vng men. Kh th 2: Ngng ca l ni chng kin s vt v, lo toan ca b m nui con khn ln (Ni b m ngy m/ Lc no qua cng vi); l ni em gp g bn b trong nim vui gp mt (Ni bn b chy ti/ Thng lc no cng vui). -Kh th 3: Ngng ca cn l ni a em Bui u n lp hc c bao nhiu iu hay, gn gi vi bao thy c, bn b mn thng. Khi em ln ln, ngng ca thn quen cng l ni da em n vi nhng con ng xa tp y c m v hi vng n ch. -----------------------------------------15-

16 Tuyn tp thi hc sinh gii 36: Trong bi Da i, nh th L Anh xun c vit: Da vn ng hin ngang cao vt, L vn xanh rt mc du dng, R da bm su vo lng t, Nh dn lng bm cht qu hng. Em hy cho bit: hnh nh cy da trong on th trn ni ln nhng Iu g p ca ngi dn min Nam trong khng chin chng M? Gi -Cu Da vn ng hin ngang cao vt c ca ngi phm cht kin cng, anh dng, hin ngang, t ho trong chin u. -Cu L vn xanh rt mc du dng ni phm cht v cng trong sng, thu chung, du dng, p trong cuc sng. -Cc cu: R da bm su vo lng t/ Nh dn lng bm cht qu hng ni phm cht kin cng bm tr, gn b cht che xvi mnh t qu hng min Nam. 37 T cnh p Sa Pa nh vn Nguyn Phan Hch vit: Thot ci, lc c l vng ri trong khonh khc ma thu. Thot c, trng long lanh mt cn ma tuyt trn nhng cnh o, l, mn. Thot ci, gi xun hy hy nng nn vi nhng bng hoa lay n mu en nhung him qu. Em c nhn xt g v cch dng t, t cu on vn trn? Nu tc dng ca cch dng t, t cu ? Gi -Nhn xt: Dng 3 ln t ng thot ci (ip ng) u cu; cu 1 o b ng lc c ln trc; cu 2 o v ng trng long lanh ln trc. -Tc dng: ip ng Thot ci gi t cm xc t ngt ng ngng, nhn mnh s thay i nhanh chng ca thi gian, n mc gy bt ng; dng o ng nhn mnh, lm ni bt v p nn th ca s bin i v cnh sc thin nhin Sa Pa. 38: Trong bi Bc lch, nh th Bi Kin Quc c vit: Ngy hm qua li Trong v hng ca con Con hc hnh chm ch L ngy qua vn cn. Nh th mun ni vi em iu g qua on th trn: Gi Nh th mun ni: Kt qu hc tp chm ch ca ngy hm qua c th hin r trn trang v hng p ca tui th; n s c lu gi mi mi cng vi thi gian. V vy c th ni ngy hm qua s khng bao gi b mt i. 39: Bng my Hm nay tri nng nh nung M em i cy phi lng c ngy c g em ho m my Em che cho m sut ngy bng rm. c bi th trn, em thy c nhng nt g p v tnh cm ca ngi con i vi ngi m? Gi Nhng nt p v tnh cm ca ngi con i vi m qua bi th Bng my l: -Thng m phi lm vic vt v: phi lng i cy c ngy di tri nng nng (nng nh nung). -c mong c gp phn lm cho m vt v trong cng vic: ho thnh bng my che cho m sut ngy bng rm, gip m lm vic trn
-16-

17 ng mt m, khi b nng nng. l tnh thng va su sc va rt c th v thit thc ca ngi con i vi m. 40: Trong bi Vm c ng, nh th Hoi V c vit: y con sng nh dng sa m Nc v xanh rung la vn cy. V m p nh lng ngi m Ch tnh thng trang tri m ngy. c on th trn, em cm nhn c v p ng qu ca dng sng qu hng nh th no? Gi -Dng sng qu hng a nc v lm cho nhng rung la, vn cy xanh ti, y sc sng. V vy, n c v nh dng sa m nui dng cc con khn ln. -Nc sng m p y nh tm lng ngi m trn y tnh thng yu, lun sn sng chia s (trang tri m ngy) cho nhng a con, cho c mi ngi. Nhng v p m p tnh ngi lm cho ta thm yu qu v gn b vi dng sng qu hng. 41: Trong bi C gio lp em, nh th Nguyn Xun Sanh c vit: C dy em tp vit Gi a thong hng nhi Nng gh vo ca lp Xem chng em hc bi. Em hy cho bit: kh th trn s dng bin php ngh thut g ni bt? Bin php ngh thut gip em thy c iu g p ca cc bn hc sinh? Gi -Kh th trn s dng bin php ngh thut nhn ho. -Tc dng ca bin php ngh thut nhn ho l: cho thy c tinh thn hc tp rt chm ch ca cc bn hc sinh (lm cho nng nh a tr nh ang tung tng chy nh cng mun dng li gh vo ca lp xem cc bn hc bi). 42: Trong bi Vit Nam thn yu, nh th Nguyn nh Thi c vit: Vit Nam t nc ta i! Mnh mng bin la u tri p hn Cnh c bay l rp rn My m che nh Trng Sn sm chiu. c on th trn, em cm nhn c iu g v t nc Vit Nam? Gi c on th trn em cm nhn c: -t nc Vit Nam tht giu p, ng yu, th hin qua hnh nh: bin la rng mnh mng (ha hn s no m), cnh c bay l rp rn (gi nt gin d ng yu). -t nc Vit Nam tht ng t ho vi cnh hng v m nn th, th hin qua hnh nh nh Trng Sn cao vi ci sm chiu my ph. 43: Kt thc bi Tre Vit Nam, nh th Nguyn Duy vit: Mai sau, Mai sau, Mai sau, t xanh tre mi xanh mu tre xanh. Em hy cho bit nhng cu th trn nhm khng nh iu g? Cch din t ca nh th c nhng g c o, gp phn khng nh iu ? Gi

-17-

18 -Nhng cu th kt thc ca bi Tre Vit Nam nhm khng nh mt mu xanh vnh cu ca tre Vit Nam, sc sng bt dit ca con ngi Vit Nam, truyn thng cao p ca dn tc Vit Nam. -Cch din t c o ca nh th gp phn khng nh iu : +Thay i cch ngt nhp v ngt dng (Mai sau, / Mai sau, /Mai sau) vi binphp s dng Ip ng Mai sau gp phn gi cm xc v thi gian v khng gian nh m ra v tn, to cho th m vang bay bng v em n cho ngi c nhng lin tng th v. +Dng t xanh ba ln trong mt dng th vi nhng s kt hp khc nhau (xanh tre, xanh mu, tre xanh) to ra nhng nt ngha a dng, phong ph v khng nh s trng tn ca mu sc, ca sc sng dn tc. 44: Trong bi V thm nh Bc, nh th Nguyn c Mu c vit: Ngi nh thu Bc thiu thi Nghing nghing mi lp bao i nng ma Chic ging tre qu n s Vng gai ru mt nhng tra nng h. Em hy cho bit: on th gip ta cm nhn c Iu g p , thn thng? Gi -Hnh nh ngi nh ca Bc lc thiu thi tht n s, gin d nh bao ngi nh ca lng qu Vit Nam: Mi nh tranh nghing nghing tng tri bao ma nng, chic ging tre n s, chic vng gai ru mt nhng tra nng h. -Sng trong ngi nh , Bc H c ln ln trong tnh thng yu ca gia nh: vng gai ru mt nhng tra nng h. 45: Trong bi th Con c, nh th Ch Lan Vin c vit: Con d ln vn l con ca m i ht i, lng m vn theo con. Hai dng th trn gip em cm nhn c ngha g p ? Gi Tnh cm yu thng ca m dnh cho con tht to ln v khng bao gi vi cn. D con khn ln, d c i ht i (sng trn i), tnh thng ca m i vi con nh vn cn sng mi, vn theo con quan tm lo lng, gip con, tip cho con thm sc mnh vn ln trong cuc sng. C th ni tnh thng ca m l tnh thng bt t! 46: Qu hng l cnh diu bic Tui h con th trn ng Qu hng l con nh m m khua nc ven sng. (Qu hng ca Trung Qun) c on th trn, em thy c nhng ngh v tnh cm ca nh th i vi qu hng nh th no? Gi Tc gi bc l nhng suy ngh v qu hng thng qua nhng hnh nh rt c th: -Cnh diu bic th trn ng tng in m du n tui th p d th mng trn qu hng. -Con nh khua nc trn dng sng qu hng vi m thanh nh nhng, m m m lng ng; C th ni, nhng s vt n s, gin d trn qu hng lun c s gn b vi con ngi v tr thnh nhng k nim khng th no qun. Ngh v qu hng nh vy, chng t tnh cm ca tc gi i vi qu hng tht su sc v p . 47: Hy ghi li vi dng cm nhn ca em v v p ca rng m Hng Sn c gi t qua on th sau:
-18-

19 Rng m m ly ni My trng ng thnh hoa Gi chiu ng gn gn Hng bay gn bay xa (Rng m ca Trn L Vn). Gi -Rng m bao quanh ni c nhn ho (m ly ni) cho thy s gn b gn gi, thn thit v thm m tnh cm ca cnh vt thin nhin. -Hoa m n trng nh my trn tri ng (kt) li. -Gi chiu ng nh nhng (gn gn) a hng hoa m lan to i khp ni. C th ni: on th v ra bc tranh mang v p ca t tri ho quyn trong rng m Hng Sn. 48: Trong bai Ting ht ma gt, nh th Nguyn Duy c vit: Gi nng ting ht chi chang Long lanh li hi lim ngang chn tri. Tc gi s dng bin php ngh thut g ni bt hai cu th trn? Nh bin php ngh thut ni bt , em cm nhn c ni dung, ngha g p ? Gi -Bin php ngh thut ni bt hai cu th l bin php nhn ha (th hin r nhng t gn ch c im ca ngi: nng, lim). -Ni dung, ngha p : cnh ma gt nng thn Vit Nam tht vui tI, no nc (Gi nng ting ht chi chang); cnh ng la tt mnh mng ha hn mt cuc sng m no (Long lanh li hi lim ngang chn tri). Nhng cnh gi cho ta thy khng kh m m, thanh bnh ni thn qu khi ma gt n. 49: Trong bi Phong cnh Hn t, nh vn Nguyn Anh c mieu t cnh Hn t nh sau: Xa qu khi Hn mt i l bi Tre. Thp thong nhng cy tre ng ng cao vt, vng ng, nhng cy tre lu nay vn ng y, bnh yn v thanh thn, mc cho bao nhiu nm thng qua i, mc cho bao nhiu gi ma thi ti. Sau rng tre y, bin c cn lu i hn, vn ang gin sng, mang mt mu xanh lc. Theo em, ngoi v p ca cnh vt (tre ng nga, bin c), on vn cn cho ta thy v p g ca cnh vt qu hng? Bin php ngh thut no gip cho em nhn bit c iu ? Gi -Ngoi v p ca cnh vt (tre ng ng, bin c), on vn cn cho ta thy v p ca con ngi trn qu hng. -Bin php ngh thut nhn ho gip ta nhn thy c iu : cy tre vn ng y bnh yn v thanh thn, bin c vn ang gin sng (tre v bin mang nhng c im ca con ngi). Ni n cy tre hay ni n bin c cng l ni n con ngi vi v p ni bt: s bn b, anh dng, kin cng trc mi th thch ca thi gian (mc cho bao nhiu nm thng i qua, mc cho bao nhiu gi ma thi ti, bin c cn lu i hn,). 50: Trong bi Ht go lng ta, nh th Trn ng Khoa c vit: Ht go lng ta Nhng tra thng su C bo thng by Nc nh ai nu C ma thng ba Cht c c c Git m hI sa Cua ngoi ln b M em xung cy
-19-

20 on th gip em hiu c ngha g ca ht go? Hy nu r tc dng ca ip ng v hnh nh i lp c s dng trong on th trn? Gi - ngha ca ht go: Ht go phi tri qua bit bao th thch kh khn ca thin nhin vi nhng cn bo thng by (thng l bo to), nhng trn ma thng ba ( thng l ma ln). Nhng iu quan trng hn l ht go cn c nhng git m hi ca con ngi lao ng cn c trong nhng ngy nng nng (Nc nh ai nu/ Cht c c c/ Cua ngoi ln b M em xung cy). -on th s dng ip ng c nhm nhn mnh kh khn ca thin nhin; s dng hnh nh i lp Cua ngoi ln b nhng M em xung cy. Nhm gi t hnh nh lao ng vt v ca ngi m, ng thi nhn mnh gi tr to lln ca ht go c lm ra. 51: Trong bi Ting ht ma gt, khi t cnh b con nng dn tut la di m trng sng, nh th Nguyn Duy vit: Mnh sn trng la cht y Vng tun trong ting my quay xp xnh. Theo em, dng th th nht, trong hai cch ngt nhp di y: -Mnh sn/ trng la cht y. -Mnh sn trng/ la cht y. Em chon cch ngt nhp no? V sao? Gi Mi cch ngt nhp c sc gi t, gi cm ring. Theo cch ngt nhp th nht(Mnh sn / trng la cht y),cu th c hiu: trn sn, c la, c trng u cht y, u trn ngp. Cnh tng ny va gi s no , va gi cm gic th mng. Cch ngt nhp th hai (Mnh sn trng / la cht y) th gi c ngi c v mt mnh sn trn ngp nh trng, lung linh huyn o, trn la cht y. Tuy nhin cch ngt nhp th hai c phn khin cng, thiu t nhin. Do cch ngt nhp th nht vn hp l hn. 52: Con i trm ni ngn khe Khng bng mun ni ti t lng bm. (T Hu) Theo em, trong cu th trn trm c bng 99+1 v ngn c bng 999+1 hay khng? V sao? Gi Trong cu th ny trm khng phi l con s chnh xc 99+1 v ngn khng phI l 999+1. Trm v ngn y c hiu theo ngha bng, ch s nhiu. Dng th Con i trm ni ngn khe mun ni: Con i qua rt nhiu ni, nhiu khe, vt qua rt nhiu kh khn gian kh trn nhng dm ng khng chin. 53: on th Khc ht ru ca nh th Nguen Khoa im ni v tnh cm ca ngi m min ni va nui con va tham gia cng tc khng chin c hai cu: M gi go m nui b i Nhp chy nghing, gic ng em nghing. Em hiu cu th Nhp chy nghing, gic ng em nghing nh th no? Gi Cu th Nhp chy nghing, gic ng em nghing gi ngi c cnh tng: Khi cm chygi go, theo mi nhp chy, thn hnh ca ngi m li chao nghing. Em b ng trn lng m nn gic ng ca em cng dng nh nghing theo dng m. l hnh nh rt tht nhng cng rt th qua ngi bt tinh t ca tc gi. Tm lng gy ca ngi m min ni rt vt v qua lao ng nui con, nui b i nh M li chnh l chic ni m em b ng ngon lnh. 54: Trong bi Cy da ca nh th Trn ng Khoa c on: Cy da xanh to nhiu tu
-20-

21 Dang tay n gi, gt u gi trng. Thn da bc phch thng nm, Qu da-n ln con nm trn cao. m h hoa n cng sao Tu da-chic lc chi vo my xanh Theo em, php nhn ho v so snh c th hin trong nhng t gn no on th trn? Th phn tch ci hay ca php nhn ho v php so snh trong on th trn? Gi -Php nhn ho c s dng trong cc t ng: Dang tay n gi; gt u gi trng. Cc t ng ny c tc dng lm cho vt v tri l cy da cng c nhng biu hin tnh cm nh con ngi. Da cng m rng vng tay n gi, cng gt u mi gi trng ln. Qua cch ni nhn ho, cnh vt tr nn sng ng, c ng nt, hnh khi, c hn v c sc gi t, gi cm cao. -Php so snh c th hin trong cc t ng: qu da (ging nh) n ln con; tu da (ging nh) chic lc. Cch so snh y kh bt ng, th v, th hin s lin tng, tng tng phong ph ca tc gi. Cch so snh ny cng c tc dng lm cho cnh vt tr nn sng ng, c ng nt, c hnh khi, c sc gi t, gi cm cao. 55: Trong bi Nghe thy c th ca nh th Trn ng Khoa, c on: Em nghe thy c bao ngy Ting th nng xanh cy quanh nh Mi cho nghe vng sng xa m m nghe ting ca b nm xa Nghe trng th ng tu da Theo em, cuc sng xung quanh c gi ln nh th no trong tm tr ca cu hc tr khi nghe thy gio c th? Gi Cuc sng xung quanh c gi ln trong tam tr ca cu hc tr khi nghe thy c th bao gm: -Cc hnh nh: nng chi chang, cy ci xanh tI; -Ccam thanh: ting mi cho quy nc, khua nc vng li t mt dng sng hin v trong k c; ting ru i ca ngi b ru chu trong nhng nm thng cu hc tr cn th b; ting tu da ca mnh di nh trng khuya Cuc sng c gi ln, gi ra c s kt ni gia qu kh v hin ti. 56: Trong bi Tre Vit Nam ca nh th Nguyn Duy c on: Bo bng thn bc ly thn Tay m tay ni tre gn nhau thm. Thng nhau tre chng ring Lu thnh t m nn hi ngi. Trong an th trn, tc gi s dng cch ni g ca ngi nhng phm cht tt p ca tre: s m bc, on kt? Cch ni ny hay ch no? Gi -Trong on th ny, tc gi s dng cch ni nhn ho ni v nhng phm cht tt p ca tre: s m bc, on kt. Nhn ho y ngha l gn cho tre nhng c tnh ca ngi: nhng thn tre bao bc, che ch cho nhau; tay tre m ni nhau qun qut; h hng nh tre sngquy qun, m cng bn nhau -Cch ni nhn ho lm cho cnh vt tr nn sang ng. Nhng cy tre nh nhng sinh th mang hn ngi. Cch ni ny gip tc gi th hin c hai tng ngha: va ni c nhng phm cht tt p ca cy tre Vit Nam, va ni c nhng phm cht tt p, nhng truyn thng cao p ca con ngi Vit Nam, dn tc Vit Nam.
-21-

22 57: Trong bi Hnh trnh ca by ong ca rnh th Nguyn c Mu, c nhng cu th: Vi i cnh m nng tri By ong bay n trn i tm hoa. By ong giong rui trm min R r i cnh ni lin ma hoa. a) Theo em, tc gi dng t m trn c hay khng? V sao? b) Em hiu ngha cu th R r i cnh ni lin ma hoa l th no? Gi a) Trong dng th u, t m c tc ga dng hay v sng to. Ngha en ca t ny ch trng thi t sng (v d: o m m hi; khn m nc). dng th trn, tc gi dng t m theo ngha bng, ch cnh tng nh nng chiu vo i cnh by ong, khin cho i cnh ca by ong lai lng nng tri. Cch dng t ny gi c ngi c mt hnh tng p. b) Cu th R r i cnh ni lin ma hoa mun din t : By ong lm vic chm ch t ma hoa ny sang ma hoa khc (xun, h, thu, ng), khp rng su v bin xa, lm ci cu ni gia cc ma hoa, gia mi min t nc. 58: Trong bi th n b trn ng c hong hn, nh th Nguyn c Mu vit: Gi Ci mi l, ng thi l ci hay ca hai dng th ch yu c biu hn cch ni gm c hong hn, gm bui chiu xt li. Cnh thc m nh th miu t y l: Chiu mun, hang hn bung xung, nhng n b vn mi mit gm c. Ni cch khc, n b gm c trong cnh hong hn, cnh chiu mun. Cnh thc c ti hin li qua s tng tng ca nh th: y, dng nh n b khng ch gm c, m gm c hong hn ang bao trm ln ng c, gm c nhng tia nng cui cng cn st li trn ng c. Cnh vt nh ho quyn vo nhau tht th mng. 59: c on th sau: Hm qua cn lm tm Chen ln mu l xanh Sng nay bng la thm Rng rc chy trn cnh. Theo em, iu g gy n tng mnh nht cho ngi c qua on th ny? Gi iu gy n tng mnh nht cho ngi c khi c on th ny l tc gi to yu t bt ng bng cch th hin s pht trin t bin ca hoa phng: hm qua- cn lm tm > < hm nay- rng rc chy trn cnh. Di ci nhn ca nh th, dng nh thi gian i nhanh hn, cho nn hoa phng dng nh n nhanh hn. n tng v s bt ng, s pht trin t bin ca hoa phng cng t m sinh ra. 60: Trong bi th Qut cho b ng ca nh th Thch Qu, c on: Bn tay b nh Vy qut tht u Ngn nng thiu thiu u trn tng trng. Cn nh vng Cc chn nm im i mt lim dim Ng ngon b nh. Trong hai kh th trn, mi vt c t c nt chung g? Tnh cm ca ngi chu thng b c th hin nh th no?

-22-

23 Mi vt c ni ti trong hai kh th c nt chung l: Di hi mt nh nh t bn tay vy qut ca c b, mi vt xung quanh dng nh cng bun ng ly (nng thiu thiu, cn nh vng, cc chn nm im). Tnh cm ca ngi chu thng b c th hin rt r nt qua mt s chi tit: C b ngi qut rt lu cho b ng v b ang b mt, ang cn yn tnh. C b dng nh dn tnh thng yu i vi b vo i bn tay vy qut u n, rt kin tr ca mnh. 61: m m ting thm ting thnh Ci go y c ngha tnh nc non. (Qua Thm Thnh ca Nguyn Bi Vi) -Tc gi s dng bin php ngh thut g trong cu th m m ting thm ting thnh? Ni r ci hay ca bin php ngh thut y? -Cu Ci go y c ngha tnh nc non ni g? Gi -Trong cu th m m ting them ting thnh, tc gi s dng bin php ngh thut chi ch. C th thm, thnh va l nhng ting tng thanh gi t ting chy gi go vng li t thi vua Hng, li va l hai ting trong a danh Thm Thnh thuc huyn Phong Chu, tnh Ph Th (tc truyn y l ni vua Hng dng lu v kho cha go). -Cu th Ci go y c ngha tnh nc non gi t : lng dn ta thit tha yu nc. Theo li phn bo ca vua Hng, nhn dn dng lu gi go, m m gi go v hnh nh ci go y c ngha tnh nc non l tng trng cho tm lng, tnh cm ca ngi dn i vi t nc, vi vua Hng. 62: Trong bi th Lu tre ca nh th Nguyn Cng Dng c on: Mi sm mai thc dy Lu tre xanh r ro Ngn tre cong vng v Ko mt tri ln cao. Trong on th trn, em thch nht hnh nh th no? Ni r v sao em thch? Gi Hnh nh gay n tng mnh cho ngi c v th hin s lin tng, tng tng dc o ca tc gi l hnh nh: Ngn tre cong gng v Ko mt tri ln cao. Cc s vt: ngn tre-gng v-mt tri vn d khng lin quan ti nhau. Nhng qua lin tng, tng tng ca tc gi th hin trong hai dng th trn, cc s vt ny dng nh c s lin h vi nhau: ngn tre cong cong nh ci gng v, ci gng v li ang ko mt tri ln cao. Cnh vt nh ho quyn vo nhau, to nn s sng ng cho hnh nh th. 63: i cha ng vi i ti Nh con sng vi chn tri xa Ch cn truyn c thit tha Cho ti nhn mt cha ng ca mnh. (Truyn c nc mnh - Lm Th M D) Em hiu th no v ni dung ca hai dng th: Ch cn truyn c thit tha-Cho tI nhn mt cha ng ca mnh? Gi Qua hai dng th Ch cn truyn c thit tha Cho ti nhn mt cha ng ca mnh tc gi mun din t : T xa n nay, t qu kh n hin ti l mt kkhong cch thi gian dng dc. Cc truyn c dn gian thc s l ci cu ni qu kh vi hin ti. Qua truyn c, ngi c thi nay hiu c cha ng ngy xa, c th hiu c i sng vt cht v tinh thn, tm hn
-23-

24 v tnh cch, phong tc tp qun v cc quan nim o c ca cha ng ngy xa. Hnh nh ca cha ng ngy xa in du kh r trong cc truyn c dn gian. V vy, c th ni truyn c gip chng ta nhn bit c gng mt ca cc cha ng ngy xa. 64: Vit li mt kh th trong bi Ht go lng ta ca nh th Trn ng Khoa m em thch nht; ni r v sao em thch kh th ny? Gi : Em thch nht kh th: Ht go lng ta C v ph sa Ca sng Kinh Thy C hng sen thm Trong h nc y. Bi v kh th ny tc gi l gii -theo cch ni ca nh th- ht go qu hng thm ngon l do c s kt t ca s mu m ca t ai, hng thm ca hoa v cng sc ca con ngi. T c c lp li nhiu ln gp phn ni ln iu . 65: V thm nh Bc, lng Sen C hng rm bt thp ln la hng C con bm trng ln vng C chm i chn vng ong sc tri. (V thm nh Bc-Nguyn c Mu) on th trn c nhng hnh nh p no? Theo em, tc gi s dng t thp v vng ong c haykhng? V sao? Gi -Nhng hnh nh p trong on th l: hng rm bt thp la hng; con bm trng ln vng; chm i chn vng. -Hai t thp, vng ong c s dng sng to v hay. T thp vn dng ch hot ng: chm la cho chy ln, thp n y t thp c dng theo ngha bng ch sc ca hoa rm bt nh ngn la c thp ln. Cch dng t ny lm cho cnh vt miu t tr nn sng ng v gi c ngi c s lin tng th v. -T vng ong cng c dng rt hay. N va gi t c mu vng ca chm i chn, va nu c mi quan h gia t tri v cy ci. Cnh sc vng ca cy ci chnh l sc vng ca bu tri, mt t, cnh vt. T vng ong cng gi c s lien tng th v ngi c. 66: Xt v mc ch ni th cc cu sau thuc kiu cu g? Em c cm nhn nh th no khi c ccc cu th ? p lm anh i! Con sng Ngn Ph! Sng c i b hoa bi trng phau! (Ma hoa bi T Hng) Gi -Xt v mc ch th c ba cu trong dng th l cu cm. -Cm nhn ca em khi c cc cu th l: +V cnh vt: My dng trn gi ra cnh tng: gia ma hoa bi, lng mc dc hai b sng Ngn Ph nh sng ln vi mu hoa bi n trng phau. +Qua , tc gi th hin tnh yu tha thit i vi qu hng ti p. 67: ng chim ph nng ln khng Cnh c dn gi qua thung la vng. Gi nng ting ht chi chang, Lung linh li hi lim ngang chn tri. (Ting ht ma gt-Nguyn Duy) Trong on th trn, cnh ng la chn c t c mu sc, m thanh, hnh nh g p? Tc gi t li hi p v sc bng nhng t ng no?
-24-

25 Gi -Trong on th trn, cnh ng la chn c t vi mu sc, m thanh, hnh nh p l: +Mu sc: vng (ca ng la, ca nng). +m thanh: ting ht. +Hnh nh: cnh c dn gi qua thung la vng; long lanh li hi lim ngang chn tri. -Li hi p v sc c tc gi t trong dng th cui, vi cc t ng: long lanh li hi (li hi phn chiu nh mt tri sng long lanh); lim ngang chn tri (hnh nh din t vic gt la bng hi ca ngi nng dn: li hi sc a ngang ct ri thn la, c phng i thnh hnh nh li hi lim ngang chn tri). 68: Hin ty xanh mt bng rm n s cy i c ngm m hoa Qu t np di l gi sang thu bng o ra ngt ngo Nu nhn xt ca em v ngh thut miu t trong on th trn. Vi cch miu t y, nh th gip em cm nhn c hnh nh cy i p nh th no? Gi -Ngh thut miu t: Hnh nh, mu sc rt du nh, khim nhng (xanh mt bng rm; n s cy i; ngm m hoa; qu t np di lgi); Nhng s vt (cy i) vn n cha mt sc sng, vn pht trin sinh si mnh m (ngm m hoa, qu t np di l cha ng hng thm, v ngt..). -Qua s miu t mang tnh ngh thut ca nh th, hnh nh cy i hin ln rt p trong tm tng ngi c. Cy i c sc sng m thm nhng mnh m, mang li hoa thm, qu ngt cho i. 69: Lng qu ti khut hn, nhng ti vn m m nhn theo. Ti i nhiu ni, ng qun nhiu ch phong cnh p hn y nhiu, nhn dn coi ti nh ngi lng v cng c ngi yu ti tha thit, nhng sao sc quyn r, nh thng vn khng mnh lit, day dt bng mnh t cc cn ny. (Tnh qu hng-Nguyn Khi) c on vn, em hiu v c nhng cm xc g vi qu hng, lng xm? Gi Tnh cm ca anh b i trong on vn ny va tha thit va mnh lit nh khng mun ri xa ni chn rau ct rn ca mnh. Mi ngi u gn b vi ni mnh sinh ra v ln ln, ni mnh tng c nhiu k nim. Ni l xm lng, l phng x, ni cng l qu hng ca mi ngi. 70: Ni tre u chu mc cong Cha ln nhn nh chng l thng. Lng trn phi nng phi sng C manh o cc tre nhng cho con (Tre Vit Nam-Nguyn Duy) Em thy on th trn c nhng hnh nh no p? Hy nu ngha p v su sc ca nhng hnh nh . Gi on th trn ca nh th Nguyn Duy c nhng hnh nh p sau y: -Hnh nh (mng tre) nhn nh chng gi cho ta thy s kiu hnh, hin ngang, bt khut ca loi tre (hay cng chnh l ca dn tc Vit Nam!).
-25-

26 -Hnh nh (cy tre) lng trn phi nng phi sng c ni ln s di du, chu ng mi kh khn, th thch trong cuc sng -Hnh nh c manh o cc tre nhng cho con gi cho ta ngh n s che ch, hi sinh tt c m ngi m dnh cho con; th hin lng nhn i v tnh mu t tht cm ng 71: Ti mun ngy no lp cng ng vui Du thng ba cn i qua nm hc. Mi khong trng trn bn-c em vng mt L bao nhiu khong trng trong ti (Thng ba n lp-Thanh ng) Theo em, hnh nh no gp phn nhiu nht lm nn ci hay ca kh th tren? V sao? Gi Theo em, hnh nh gp phn lm nn ci hay ca kh th l hnh nh khong trng trn bn trong hai cu th: Mi khong trng trn bn - c em vng mt L bao nhiu khong trng trong ti T mt khong trng trn bn- du hiu bo cho thy gio, c gio bit: li c mt em hc sinh vng mt v khng cn thc go n trong nhng ngy gip ht thng ba- tc gi lin tng n rt nhiu khong trng ca ni bun thng tm trong tm hn mnh (L bao nhiu khong trng trong ti). iu cho thy tm lng yu thng tha thit ca thy c gio i vi cc em hc sinh mt vng qu ngho trc y. 72: Li ru c gi ma thu Bn tay m qut m a gi v Nhng ngi sao thc ngoi kia Cng chng bng m thc v chng con. m nay con ng gic trn M l ngn gi ca con sut i. Theo em, hnh nh no gp phn nhiu nht lm nn ci hay ca kh th trn? V sao? Hnh nh gp phn nhiu nht lm nn ci hay ca kh th l hnh nh ngn gi trong cu M l ngn gi ca con sut i. Bi v: Ngn gi c tnh thng yu ca m lm cho con c ng ngon lnh vi nhng gic m p khi cn nh; lm cho con yn tm vng bckhi ln ln; lun bn con con cm thy sung sng v hnh phc sut c cuc i. 73: Dng th cui ca kh th sau: Vn em c mt lung khoai C hng chui mt vi hai lung c Em trng thm mt cy na L xanh vy gi nh l gi chim (Vn em-Trn ng Khoa). c nhng hnh nh sinh ng. Theo em, bng cch no nh th to nn hnh nh sinh ng y? Gi Hnh nh sinh ng trong hai cu th cui: vy gi, gi chim c nh th to nn bng cch nhn ho v so snh (L xanh vy gi nh l gi chim). 74:M u bi th Nh con sng qu hng, nh th T Hanh vit: Qu hng ti c con sng xanh bic Nc gng trong soi tc nhng hng tre Tm hn ti l mt bui tra h To nng xung lng sng lp long on th trn c nhng hnh nh th no p? Nhng hnh nh y gip em cm nhn c iu g?
-26-

27 Gi -Hnh nh p: con sng xanh bic c nc trong nh mt gng nhng hng tre ngy ngy soi bng; hnh nh dng sng lp long phn chiu nh nng tra h. -Nhng hnh nh y gip em cm nhn c: con sng qu hng c v p tht quyn r lng ngi v tnh yu qu hng tha thit ca tc gi. 75: Nh vn V Vn Trc vit: m quanh Ba V l bt ngt ng bng, mnh mng h nc vi nhng Sui Hai, ng M, Ao Vua ni ting vy gi. Mt mt rng keo nhng o H, o Su. Xanh ngt bch n nhng i Mng, i Hn. Rng u th, rng thanh xun (Vi vi Ba V) Em hy phn tch nhng nt c sc trong cch dng t, t cu ca tc gi. Gi -Dng t gi t sinh ng, lm cho cnh vt cng mng hn ngi: m, bt ngt, mnh mng, vy gi, mt mt, xanh ngt, u th, thanh xun. -Cch t cu o b phn v ng ln trc cu 2 v cu 3, o nh ng ln trc danh t cu bt ngt ng bng, mnh mng h nc nhm nhn mnh nhng cn din t v cnh p ca Ba V. 76: Trong bi Trn ng thin l nh th T Hu ghi li cm xc ca mnh trc cnh ma xun v trn t nc nh sau: Ta ng dy, ngn ng m ngm mi Qu hng ta. Nghe php phi trong lng. i cnh c trng vy mnh mng. i T quc! n s m lng ly! on th trn gip em cm nhn c v p g ca t nc Vit Nam thn yu. on th gip em cm nhn c v p n s, gin d m v cng cao qu ca t nc Vit Nam thn yu. Cnh qu hng lm cho tc gi ng "ngn ng m ngm mi", thy trong lng "php phi" nim vui; nim vui y chnh l hnh nh "i cnh c trng vy mnh mng". t nc hin ra trong v p tht nn th, thanh bnh v m p. cng chnh l v p va gin d va lng ly v hp dn bit bao. 77: Trong bi Vm C ng nh th Hoi V c vit. y con sng nh dng sa m Nc v xanh rung la vn cy V m p nh lng ngi m Tr tnh thng trang tri m ngy Em cm nhn c iu g qua on th v dng sng qu hng ? Gi - Ngh thut: Bin php so snh + So snh dng sng vi dng sa (m). Dng sng ti nc cho vn cy xanh tt mt m cng nh dng sa m nui con khn ln. + So snh nc sng vi tm lng ngi m. Nc sng y m p nh lng m rng ln mnh mng lun hy sinh tt c cho cc con. - Ni dung: + Ni ln tm quan trng ca dng sng qu hng. + Ni ln tnh cm gn b thn thit gia dng sng qu hng vi tc gi. T lm ta thm yu qu v gn b vi dng sng qu hng 78: Trong bi Hong hn trn sng Hng (Ting vit 5, tp mt) c on t cnh nh sau: Pha bn sng, xm Cn Hn nu cm chiu, th khi nghi ngt c mt vng tre trc. u , t sau khc quanh vng lng ca dng sng, ting lanh canh ca
-27-

28 thuyn chi g nhng m c cui cng truyn i trn mt nc, khin mt sng nghe nh rng hn (theo Hong Ngc Ph Tng) Em hy cho bit: on vn trn c nhng hnh nh v m thanh no c sc gi t sinh ng? Gi t c iu g? -Hnh nh c sc gi t sinh ng: Khi nghi ngt c mt vng tre trc ( khi xm Cn Hn nu cm chiu)- gi t v m p, bnh yn ca ngi dn thn xm ven sng; gip ngi c tng tng ra bc tranh thu mc n s nhng c c mt khng gian rng ri ( khi bay ln bu tri, tre trc v rng nc trn mt t). -m thanh c sc gi t sinh ng: Ting lanh canh ca thuyn chi g nhng m c cui cng truyn i trn mt nc ( u sau khc quanh vng lng ca dng sng) ng nh c sc m vang xa rng trong khung cnh tnh lng, khin tc gi c cm gic mt sng nghe nh rng hn, gi cho ngi c cm nhn c v thanh bnh v nn th ca mt bui chiu trn sng Hng. 79: Hin ty xanh mt bng rm n s cy i c ngm m hoa Qu t np di l gi sang thu bng o ra ngt ngo (Vn nh -T Hu) Nu nhn xt ca em v ngh thut miu t trong on th trn .vi cch miu t y, nh th gip em cm nhn c hnh nh cy i p nh th no ? Gi : - Ngh thut miu t (1) + Hnh nh , mu sc rt du nh, khim nhng: xanh mt bng rm, n s cy i, ngm m hoa, qu t np di l gi... + Nhng s vt (cy i) vn n cha 1 sc sng , vn pht trin sinh si mnh m: (ngm m hoa, qu t np di l gi) cha ng hng thm, v ngt. - Cm nhn ca em : (1) Qua s miu t mang tnh ngh thut ca nh th, hnh nh cy i hin ln rt p trong tm tng ngi c. Cy i c sc sng m thm nhng mnh m , mang li hoa thm qu ngt cho i. 80: Trong bi Con C, nh th Ch Lan Vin c vit: (4 ) Con d ln vn l con ca m i ht i lng m vn theo con ng ch cm nhn c iu p v su sc 2 cu th trn? Gi - Tnh cm yu thng ca ngi m dnh cho con tht to ln v khng bao gi vi cn. D con khn ln, d c i ht i th tnh thng ca m i vi con nh vn cn sng mi, vn theo con quan tm, lo lng, gip con, tip thm cho con sc mnh. C th ni chnh l tnh thng bt t m ngi m dnh cho con. 81: Trong bi Ting chim bui sng, nh th nh Hi vit: Ting chim lay ng l cnh Ting chim nh thc chi xanh dy cng. Ting chim v cnh by ong Ting chim tha nng ri ng vng thm.
-28-

29 Theo ng ch, nh th s dng bin php ngh thut g miu t ting chim bui sng? Bin php ngh thut gip chng ta cm nhn c ting chim bui sng c ngha nh th no? Gi Tc gi s dng bin php nhn ho miu t ting chim bui sng ( ch : Cc ng t lay, nh thc gi cho ta ngh n nhng hot ng ca con ngi).( 1 im) Bin php nhn ho gip ta cm nhn c ting chim bui sng c ngha tht su sc: Ting chim khng ch lm cho s vt xung quanh tr nn y sc sng ( lay ng l cnh, nh thc chi xanh) m cn thi thc chng em li nhng li ch thit thc cho mi ngi (v cnh by ong i tm mt cho i, tha nng ri ng vng thm- lm nn nhng ht la vng nui sng con ngi).)( 1,5 im) 82 c kh th sau: " Vn em c mt lung khoai C hng chui mt vi hai lung c Em trng thm mt cy na L xanh vy gi nh l gi chim" ( Vn em - Trn ng Khoa ) Dng th cui ca kh th trn c nhng hnh nh sinh ng no? Theo em, bng cch no nh th to nn nhng hnh nh sinh ng y? Em hy ghi li nhng cm ngh ca mnh thng qua mt on vit ngn ( t 7 n 8 ) cu vn. Gi : Hc sinh ch ra c hnh nh sinh ng trong cu th cui (vy gi, gi chim) c nh th to nn bng cch nhn ho, so snh (L xanh vy gi nh l gi chim) bng mt on vit ngn ca mnh vi cm xc c bc l mt cch hn nhin, chn thc. ( Tu mc vit bi ca HS m gim kho nh gi cho t 0 n 1,5 im ) 83 Trong bi V` thm nh Bc, nh th Nguyn c Mu c vit: Ngi nh Bc thiu thi Nghing nghing mi lp bao i nng ma Chic ging tre qu n s Vng gai ru mt nhng tra nng h. Em hy cho bit, on th gip ta cm nhn c iu g p v thn thng? * Yu cu c th: - R c bn sau: + Tc gi t v v p mc mc, n s, bnh d ca ngi nh ca Bc lc thiu thi cng nh bao ngi nh lng qu Vit nam. Thy c ngi nh ca Bc tht gn gi, chan ho vi cnh vt qu hng. Sng trong ngi nh , Bc H c ln ln trong tnh yu thng ca gia nh: vng gai ru mt nhng tra nng h, + Ch ra v hiu r ngha ca cc yu t ngh thut c trong on th: - Bin php o ng: nghing nghing mi lp - Bin php nhn ho: Vng gai ru mt nhng tra nng h.. 84: Phng khng phi l mt a, khng phi vi cnh, phng y l c mt lot, c mt vng, c mt gc tri rc Ngi ta qun a hoa, ch ngh n cy, n hng, n nhng tn ln xe ra, trn u kht nhau mun ngn con bm thm ( Trch Hoa hc tr Xun Diu)
-29-

30 din t s lng rt ln ca hoa phng trong on vn trn, tc gi dng nhng bin php ngh thut no? Hy nu cm xc ca em v hoa phng. Gi Tc gi miu t hoa phng vi nhng bin php tu t kho lo, ti tnh. Nhng ip t ip ng c tnh cht tng tin gy n tng mnh m cho ngi c: Phng khng phi mt a, khng phi vi cnh. rc. Tc gi cn s dng cu khng nh nhm din t phng nhiu v k n ni ngi ta qun i a hoa m ch ngh n cy, hng, nhng tn ln.. Yu cu hc sinh vit c nhng cm xc ca mnh mt cch t nhin, chn thc. V d: Ni n hoa Phng l ni n tui hc tr. Hoa Phng n bo hiu ma thi ti. Hoa phng n l kt quat tt p ca chng em sau bao ngy hc tp vt v. Hoa Phng n chng em s c ngh h vi nhng cuc chia tay y lu luyn 85: c on th: Ngng khng chu hc Khoe bit ch ri Vt a sch ngc Ngng c tng xui C gi c nhm Lm vt ph ci Vt khuyn mt hi: - Ngng i! Hc! Hc! (Phm H) Theo em, iu g to nn s hp dn ca on th? Hy bc l cm ngh ca mnh bng mt on vn ngn t 7 n 8 cu. Hc sinh nu c cm nhn ca mnh khi c on th thng qua hai tn hiu ni dung v ngh thut bng mt on vit ngn c cu trc cht ch, cm xc hn nhin chn thc, m bo cc c bn sau: + Ni dung: on th gii thiu mt bui hc y th v v vui nhn ca hai bn Ngng v Vt ( hai con vt c nhn ho ), c ch bai anh chng Ngng li hc nhng hay khoe khoang khoc lc. ng thi, qua on th , tc gi cng mun nhn nh nhng c cu hc tr yu qu ca mnh khng nn li hc tr thnh nhng hc gii, nhng ngi con ngoan. + Ngh thut: Tc gi rt thnh cng trong vic s dng bin php ngh thut nhn ho c th hin cc ng t dng ch hot ng ca ngi. Nh c bin php nhn ho y lm cho nhng con vt tr nn sinh ng c hn ngi, chng nh nhng ngi bn nh nhnh, v t, ng nghnh rt ng yu v rt gn gi vi tui th em. 86: c on th sau: C giu mm trong t Bp go nh thp th Ch mt ngy ng qua Ngi ngn nhn gi bc L bng nh gim la Cnh tay xoan kh khc Sut thng ngy hanh kh To dng vo tri ng. on th trn tc gi dng bin php ngh thut g m hay n th? Em hy vit on vn ngn (t 6 n 8 cu) ghi li cm xc ca em khi c on th . 87: Vit v ngi m, nh th Trng Nam Hng c nhng cu th sau: Thi gian chy qua tc m Mt mu trng n nn nao Lng m c cng dn xung
-30-

31 Cho con ngy mt thm cao M i trong li m ht C c cuc i hin ra Li ru chp con i cnh Ln ri con s bay qua (Trch Trong li m ht) Theo em, on th trn bc l nhng cm xc v suy ngh g ca tc gi? Gi : on th bc l nhng cm xc, suy ngh v ngi m. Hnh nh mi tc m bc trng v thi gian lm tc gi thy xc ng n nn nao. i lp vi hai cu th Lng m c cng dn xung/ Cho con ngy mt thm cao nh mun bc l suy ngh v lng bit n ca tc gi i vi m. M em n cho con c cuc i, trong li ht m chp cho con i cnh ln ln con s bay xa. Nhng cm xc v suy ngh ca tc gi v ngi m tht p bit bao. 88: Vit v ngim, nh th TrnQuc Minh c nhng hnh nh so snh rt hay trong bi th M: Nhng ngi sao thc ngoi kia Chng bng m thc v chng con. m nay con ng gic trn M l ngn gi ca con sut i. Hy cho bit : Nhng hnh nh so snh trong on th gip em cm nhn c iu g p ngi m knh yu. Gi : Nhng hnh nh so snh: Nhng ngi sao thc ngoi kia Chng bng m thc v chng con. Gip em cm nhn c, ngi m rt thng con, m c th thc thu m sut sng canh cho con ng ngon gic ; hn c nhng ngi sao " Thc" soi sng trong m, bi v khi tri sng th sao cng khng th thc c na. m nay con ng gic trn M l ngn gi ca con sut i. Cho ta thy m cn em n ngn gi mt trong m h, gip cho con ng say ( gic trn) ; c th nim l ngi lun em n cho con nhng iu tt p trong sut cuc i ( ngn gi ca con sut i)

-31-