Tm hiu Bi Ca Ngt Ngng-Nguyn Cng Tr I.Tm hiu chung 1.Tc gi.

- NCT ( 1778 1858 ), xut thn trong mt gia nh Nho hc, ngi lng Uy Vin, huyn Nghi Xun, tnh H Tnh. - 1819 thi gii nguyn v c b nhim lm quan. - L ngi c ti nng v nhit huyt trn nhiu lnh vc: vn ho, x hi, kinh t, qun s. - Con ng lm quan khng bng phng. - ng sng tc hu ht bng ch Nm. Th loi a thch l Ht ni. NCT l mt ngi c ch ln, ch kinh bang t th ( tr nc gip i), tung honh ngang dc. Ch lm trai theo ng th mang tingni sng, hay khng cng danh th nt vi c cy, nhng con ngi sng vi l tng cao p y lun i mt vi th thi nhn tnh gm cht thay, lt nng trong chic ti vi y, v vy i khi ng thy: chen chc li danh chn ngt, cc tng phong nguyt mi vui sao, ng cn l ngi c i v dn v nc. 2.Bi th - Thi im sng tc: Sau nm 1848, l nm ng co quan v hu. - Th loi: Ht ni - L mt trong nhng th iu ca ca tr. ( Ca tr do ngi con gi ht th gi l ht o). Mt bi ht ni gm hai phn: phn mu v ht ni. Phn ht ni ng th cch gm 11 cu, chia lm 3 kh: kh u 3 cu, kh cui 3 cu, kh gia c th khuyt hoc di) II. Phn tch. 1.Cm hng ch o ca bi th T ngt ngng xut hin 5 ln. Ngha thc ca t ngt ngng l : Trng thi ca mt vt c chiu cao trong t th ng nghing, khng vng chc, lc lc, chng chnh, gy kh chu cho mi ngi ) Ngt ngng chnh l s ngang tng, ph cch, ph v khun mu hnh vi khc k, phc l ca nh nho hnh thnh mt li sng tht hn, dm khng nh chnh mnh, khng nh bn lnh c nhn bt ngun t thc v ti nng v nhn cch ca bn thn. => chnh l ni dung xuyn sut ton b tc phm, lm ni bt c tnh con ngi ng. Trn c s thc v ti nng v nhn cch cu bn thn, NCT trong bi ca ngt ngng ph trng, khoe s ngang tng, s ph cch trong li sng ca ng, li sng t ph hp vi khun kh ca o Nho. Ngt ngng chnh l s ngang tng, ph cch, ph v khun mu hnh vi khc k, phc l ca nh nho hnh thnh mt li sng, tht hn, dm l chnh mnh, dm khng nh bn lnh c nhn Ngt ngng i lp vi l, danh gio. 2.Nhng li t thut a.Qung i lm quan Trong thi gian lm quan, NCT th hin thi ngt ngng ca mnh rt nhiu trong cc tp ca ng, nh: ng cho rng k lm trai l phi mang ly ci n v phi tung honh ngang

dc tr cho trn ci n y Vng tri t dc ngang ngang dc N tang bng vay tr tr vay Ch lm trai Nam Bc ng Ty Cho ph sc vy vng trong bn b ( Ch anh hng ) Tuy nhin, i vi NCT, cng danh khng ch l vinh m cn l n, l trch nhim, v vy ng coi l s dn thn t nguyn em t do, ti hoa nht vo vng tri buc. ph hp vi tm trng ca con ngi tri qua bao nhiu phin lu chn quan trng. - Cu 1 V tr phn s: Mi vic trong tri t chng c vic no khng phi l phn s ca ta. => Thi t tin, thc su sc v vai tr, trch nhim v ti nng ca bn thn. - Cu 2 ng Hi vn tivo ***g => ng coi vic nhp th lm quan nh mt tri buc, giam hm vo ***g.=> ph hp vi nhn cch ca ng ng coi vic lm quan l mt t do vy m vn ra lm quan : V ng coi vic lm quan l mt iu kin, mt phng tin th hin hoi bo v dn v nc v ti nng ca mnh. iu quan trng l trong mt mi trng c nhiu tri buc, ng vn thc hin c l tng x hi ca mnh v vn gi c bn lnh, c tnh. Li sng ngt ngng ca NCT c ng th hin ngay on i t khi ra lm quan, on i c ng tm gn trong 4 cu: 3, 4, 5, 6. - Cu 3, 4, 5, 6 Lit k tt c cc s vic ln nh, cc chc phn ng tri qua. => ng c ti nng thc s v tn tm vi s nghip, khng h lun ci vinh thn ph gia. + Ngh thut: H thng t Hn Vit uy nghim trang trng, m iu nhp nhng, nhiu ip ng khng nh ti nng li lc, a v x hi v vang, xng ng mt con ngi xut chng. b. Khi co quan - Cu 7, 8 : Nm co quan l mt s kin l, phong cch khc ngi. Thi ngt ngng ca Nguyn Cng Tr lc ny nh th no so vi lc ng sang lm quan ti triu? (m nt hn, v c tho ci s lng thot khi chn quan trng). Ngy mn gii t ca ng rt c bit : NCT lm mt vic ngc i, i nghch. Ngi ta tn lng, nga xe nghim trang, cn ng th ngt ngng trn lng con b. l mt ging vt thp km, b m li b ci, nhng li c trang sc bng c nga - trang sc qu ca loi vt cao cp ( nga). Song ng cn buc mo cau vo ui b ci ch cn che nht vi mt tuyn ngn ngo ngc: che ming th gian =>tru ngi khinh th c th gian kinh k. - Cu 9 12: Cch sng phng khong, thnh thi. + Dn cc c gi tr ln chi cha, i ht o v t nh gi cao cc vic lm y. + ng c quyn ngt ngng v ng v hu trong danh d, sau khi lm c nhiu vic c

ch cho dn + Ka ni nmy trng: cu th tr tnh gi mt cht bng khung, v chua cht, nhng ln my trng trn nh ni rt trng, m ngha tng trng, gi lin tng. + Tay kim cung t bi: cng v, chc phn, cuc sng thay i. Tay kim cung - mt ng tng c quyn sinh quyn st " dng t bi: dng v tu hnh, tri hn vi trc. - Cu 13 16: Quan nim sng: + Khng quan tm c mt + Khng bn lng khen ch + Vui v, khng vng tc Cu 13 16, ng l ngi khng quan tm n chuyn c mt, khng bn lng v s khen ch, c nhng khi hnh lc: ung ru, c u, con ht, nhng ng khng phi l ngi ca pht, m vn l con ngi ca cuc i, duy c iu: khng vng tc " Mt nhn cch, mt bn lnh cao, chp tt c, khng lu v khinh tt c nhng g ca thi thng. Cu 17, 18: Tng kt cuc i mnh, NCT cho rng hai iu quan trng nht i vi k nam nhi l trch nhim kinh bang t th v o ngha vua ti. ng gi c trn vn, thc hin mt cch xut sc. - Khi lm quan trong triu, ng cng khng chp nhn s khom lng, un gi hay thi qu lu thng thy trong triu ainh ngKhng nh ti nng, phm gi, lng trung ngha vua ti." Tm lng v li th ca tc gi sut i v dn v nc. - Cu cui: va hi va khng nh: trong triu khng c ai sng ngt ngng nh ng c. " => Bn lnh c nhn trong cuc sng. III. Tng kt Bi ca ngt ngng th hin mt quan nim ca mt danh s u th k XX, da trn phm cht v bn lnh thc s.Tm hiu Bi Ca Ngt Ngng-Nguyn Cng Tr I.Tm hiu chung 1.Tc gi. - NCT ( 1778 1858 ), xut thn trong mt gia nh Nho hc, ngi lng Uy Vin, huyn Nghi Xun, tnh H Tnh. - 1819 thi gii nguyn v c b nhim lm quan. - L ngi c ti nng v nhit huyt trn nhiu lnh vc: vn ho, x hi, kinh t, qun s. - Con ng lm quan khng bng phng. - ng sng tc hu ht bng ch Nm. Th loi a thch l Ht ni. NCT l mt ngi c ch ln, ch kinh bang t th ( tr nc gip i), tung honh ngang dc. Ch lm trai theo ng th mang tingni sng, hay khng cng danh th nt vi c cy, nhng con ngi sng vi l tng cao p y lun i mt vi th thi nhn tnh gm cht

thay, lt nng trong chic ti vi y, v vy i khi ng thy: chen chc li danh chn ngt, cc tng phong nguyt mi vui sao, ng cn l ngi c i v dn v nc. 2.Bi th - Thi im sng tc: Sau nm 1848, l nm ng co quan v hu. - Th loi: Ht ni - L mt trong nhng th iu ca ca tr. ( Ca tr do ngi con gi ht th gi l ht o). Mt bi ht ni gm hai phn: phn mu v ht ni. Phn ht ni ng th cch gm 11 cu, chia lm 3 kh: kh u 3 cu, kh cui 3 cu, kh gia c th khuyt hoc di) II. Phn tch. 1.Cm hng ch o ca bi th T ngt ngng xut hin 5 ln. Ngha thc ca t ngt ngng l : Trng thi ca mt vt c chiu cao trong t th ng nghing, khng vng chc, lc lc, chng chnh, gy kh chu cho mi ngi ) Ngt ngng chnh l s ngang tng, ph cch, ph v khun mu hnh vi khc k, phc l ca nh nho hnh thnh mt li sng tht hn, dm khng nh chnh mnh, khng nh bn lnh c nhn bt ngun t thc v ti nng v nhn cch ca bn thn. => chnh l ni dung xuyn sut ton b tc phm, lm ni bt c tnh con ngi ng. Trn c s thc v ti nng v nhn cch cu bn thn, NCT trong bi ca ngt ngng ph trng, khoe s ngang tng, s ph cch trong li sng ca ng, li sng t ph hp vi khun kh ca o Nho. Ngt ngng chnh l s ngang tng, ph cch, ph v khun mu hnh vi khc k, phc l ca nh nho hnh thnh mt li sng, tht hn, dm l chnh mnh, dm khng nh bn lnh c nhn Ngt ngng i lp vi l, danh gio. 2.Nhng li t thut a.Qung i lm quan Trong thi gian lm quan, NCT th hin thi ngt ngng ca mnh rt nhiu trong cc tp ca ng, nh: ng cho rng k lm trai l phi mang ly ci n v phi tung honh ngang dc tr cho trn ci n y Vng tri t dc ngang ngang dc N tang bng vay tr tr vay Ch lm trai Nam Bc ng Ty Cho ph sc vy vng trong bn b ( Ch anh hng ) Tuy nhin, i vi NCT, cng danh khng ch l vinh m cn l n, l trch nhim, v vy ng coi l s dn thn t nguyn em t do, ti hoa nht vo vng tri buc. ph hp vi tm trng ca con ngi tri qua bao nhiu phin lu chn quan trng. - Cu 1 V tr phn s: Mi vic trong tri t chng c vic no khng phi l phn s ca ta. => Thi t tin, thc su sc v vai tr, trch nhim v ti nng ca bn thn.

- Cu 2 ng Hi vn tivo ***g => ng coi vic nhp th lm quan nh mt tri buc, giam hm vo ***g.=> ph hp vi nhn cch ca ng ng coi vic lm quan l mt t do vy m vn ra lm quan : V ng coi vic lm quan l mt iu kin, mt phng tin th hin hoi bo v dn v nc v ti nng ca mnh. iu quan trng l trong mt mi trng c nhiu tri buc, ng vn thc hin c l tng x hi ca mnh v vn gi c bn lnh, c tnh. Li sng ngt ngng ca NCT c ng th hin ngay on i t khi ra lm quan, on i c ng tm gn trong 4 cu: 3, 4, 5, 6. - Cu 3, 4, 5, 6 Lit k tt c cc s vic ln nh, cc chc phn ng tri qua. => ng c ti nng thc s v tn tm vi s nghip, khng h lun ci vinh thn ph gia. + Ngh thut: H thng t Hn Vit uy nghim trang trng, m iu nhp nhng, nhiu ip ng khng nh ti nng li lc, a v x hi v vang, xng ng mt con ngi xut chng. b. Khi co quan - Cu 7, 8 : Nm co quan l mt s kin l, phong cch khc ngi. Thi ngt ngng ca Nguyn Cng Tr lc ny nh th no so vi lc ng sang lm quan ti triu? (m nt hn, v c tho ci s lng thot khi chn quan trng). Ngy mn gii t ca ng rt c bit : NCT lm mt vic ngc i, i nghch. Ngi ta tn lng, nga xe nghim trang, cn ng th ngt ngng trn lng con b. l mt ging vt thp km, b m li b ci, nhng li c trang sc bng c nga - trang sc qu ca loi vt cao cp ( nga). Song ng cn buc mo cau vo ui b ci ch cn che nht vi mt tuyn ngn ngo ngc: che ming th gian =>tru ngi khinh th c th gian kinh k. - Cu 9 12: Cch sng phng khong, thnh thi. + Dn cc c gi tr ln chi cha, i ht o v t nh gi cao cc vic lm y. + ng c quyn ngt ngng v ng v hu trong danh d, sau khi lm c nhiu vic c ch cho dn + Ka ni nmy trng: cu th tr tnh gi mt cht bng khung, v chua cht, nhng ln my trng trn nh ni rt trng, m ngha tng trng, gi lin tng. + Tay kim cung t bi: cng v, chc phn, cuc sng thay i. Tay kim cung - mt ng tng c quyn sinh quyn st " dng t bi: dng v tu hnh, tri hn vi trc. - Cu 13 16: Quan nim sng: + Khng quan tm c mt + Khng bn lng khen ch + Vui v, khng vng tc

Cu 13 16, ng l ngi khng quan tm n chuyn c mt, khng bn lng v s khen ch, c nhng khi hnh lc: ung ru, c u, con ht, nhng ng khng phi l ngi ca pht, m vn l con ngi ca cuc i, duy c iu: khng vng tc " Mt nhn cch, mt bn lnh cao, chp tt c, khng lu v khinh tt c nhng g ca thi thng. Cu 17, 18: Tng kt cuc i mnh, NCT cho rng hai iu quan trng nht i vi k nam nhi l trch nhim kinh bang t th v o ngha vua ti. ng gi c trn vn, thc hin mt cch xut sc. - Khi lm quan trong triu, ng cng khng chp nhn s khom lng, un gi hay thi qu lu thng thy trong triu ainh ngKhng nh ti nng, phm gi, lng trung ngha vua ti." Tm lng v li th ca tc gi sut i v dn v nc. - Cu cui: va hi va khng nh: trong triu khng c ai sng ngt ngng nh ng c. " => Bn lnh c nhn trong cuc sng. III. Tng kt Bi ca ngt ngng th hin mt quan nim ca mt danh s u th k XX, da trn phm cht v bn lnh thc s. S nghip vn chng ca Nguyn Cng Tr v cng rng r, cho thy mt c tnh sng to rt c o c th hin tuyt p qua bi ph Nm "Hn nho phong v ph", v trn 60 bi th ht ni cc k ti hoa. "Bi ca ngt ngng" l mt trong nhng bi th ht ni kit tc trong nn th ca dn tc. Bi ht ni ny c hai kh di, tt c c 19 cu th y vn iu, nhc iu trm bng, ro rt, lc khoan thai, lc ho hng, c ln nghe rt th v. Ht ni l mt th th dn tc, c b cc cht ch, cht th cht nhc kt hp rt hi ho, hp dn. "Ch tang bng hn vi giang san, ng trung hiu, ch qun thn l gnh vc".