ii.

chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn

1. Nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ c¬ b¶n cña

CNTB §Q
a) TËp trung SX vµ sù ra ®êi cña c¸c tæ
chøc §Q
- LLSX ph¸t triÓn, ¸p dông nã vµo SX ®em
l¹i P cao nh­ng ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín→
tËp trung vèn
- Do t¸c ®éng cña QL GTTD, QL ctranh→ c¸c
XN, Cty lín
- Khñng ho¶ng KtÕ lµm ph¸ s¶n hµng lo¹t
XN nhá → XhiÖn c¸c XN QM lín
- Tån t¹i c¸c XN QM lín, xu h­íng ®i ®Õn
Tæ chøc §Q lµ sù liªn minh gi÷a c¸c nhµ TB
lín n¾m trong tay viÖc SX hoÆc tiªu thô 1
hay 1 sè lo¹i HH nµo ®ã nh»m thu P §Q cao
(C¸cten, T¬rít...)
b) Sù h×nh thµnh t­ b¶n tµi chÝnh
- §Ó ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña TBCNo,
trong ng©n hµng diÔn ra ctranh→ c¸c
TC§Q trong ng©n hµng→ cã vai trß míi
- Tõ chç lµ trung gian trong thanh to¸n,
tÝn dông nay nã cã kh¶ n¨ng khèng chÕ
mäi H®éng cña nÒn KtÕ
- TBNH cö ®¹i diÖn ®Ó kiÓm so¸t TBCNo,
ng­îc l¹i TBCNo còng cã qu¸ tr×nh x©m
nhËp ng­îc l¹i→ TB tµi chÝnh
T­ b¶n tµi chÝnh lµ sù dung hîp hay x©m
nhËp lÉn nhau gi÷a tæ chøc §Q NH vµ
TC§Q CNo
c) XuÊt khÈu t­ b¶n
- XK TB lµ ®Çu t­ TB ra n­íc ngoµi nh»m
thu P ®éc quyÒn cao
- H×nh thøc:
+ Mang TB ra n­íc ngoµi ®Ó XD míi hoÆc
mua l¹i nh÷ng XN ®ang H®éng - ®Çu t­
trùc tiÕp vµ do TB t­ nh©n lµm
+ Cho chÝnh phñ hoÆc t­ nh©n n­íc ngoµi
vay ®Ó thu l·i - ®Çu t­ gi¸n tiÕp vµ do
nhµ n­íc TS lµm
d) Sù ph©n chia thÞ tr­êng thÕ giíi gi÷a
c¸c tæ chøc §Q
e) Sù ph©n chia l·nh thæ thÕ giíi gi÷a c¸c
c­êng quèc ®Õ quèc
- Do 1 sè n­íc ®Õ quèc m¹nh lªn, kh«ng
®ång ý víi viÖc ph©n chia thÞ tr­êng tr­
íc ®ã, ®ßi chia l¹i (x©m chiÕm thuéc
®Þa)
- T¹i thuéc ®Þa, c¸c TC§Q t×m ®­îc nguån
nguyªn liÖu vµ nh©n c«ng rÎ m¹t
→ X¶y ra 2 cuéc chiÕn tranh thÕ giíi
 2. Chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­
íc
a) Nguyªn nh©n h×nh thµnh
- LLSX ph¸t triÓn m¹nh, mang tÝnh XHH
cao ®ßi hái ph¶i cã sù can thiÖp cña
nhµ n­íc vµo QTSX
- XuÊt hiÖn nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc míi
(n¨ng l­îng, GD, NCKH c¬ b¶n...)→ ®ßi
hái vèn lín cÇn sù can thiÖp cña nhµ n­íc
- C¸c m©u thuÉn ngµy cµng gay g¾t, ®ái
hái cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc
• CNTB§QNN lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c TC§Q
vµ bé m¸y nhµ n­íc, trong ®ã nhµ n­íc
can thiÖp, ®tiÕt nÒn KtÕ
 Bµi 11
chñ nghÜa x· héi
 i. tÝnh tÊt yÕu vµ nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n
cña chñ nghÜa x· héi

1. TÝnh tÊt yÕu cña chñ nghÜa x· héi

- Lsö XH loµi ng­êi lÇn l­ît tr¶i qua c¸c h×nh
th¸i KT – XH, ®©y lµ mét tiÕn tr×nh lÞch
sö tù nhiªn
- Trong XH TB:
TÝnh chÊt vµ t.®é ptriÓn LLSX >< QHSX
TÝnh XHH cña LLSX >< QH chiÕm h÷u t­
nh©n
GCCN vµ nh©n d©n L§ >< GCTS
§tranh cña GCCN ptriÓn thµnh CM XHCN
CM XHCN thiÕt lËp c®é c«ng h÷u vÒ
TLSX, t¹o ra sù phï hîp gi÷a QHSX víi tÝnh
chÊt vµ t®é cña LLSX g.phãng søc SX XH,
GCCN vµ nh©n d©n L§
• CNXH r®êi trªn c¬ së nh÷ng t®Ò VC
KthuËt, KtÕ – XH, v¨n ho¸ mµ CNTB ®·
t¹o ra, th«ng qua CM XHCN
• Nh÷ng n­íc ch­a qua CNTB cã thÓ Q§ lªn
CNXH th«ng qua ph¸t triÓn “rót ng¾n”
2. Nh÷ng ®Æc tr­ng cña CNXH
• C¬ së VC KT lµ nÒn ®¹i CN c¬ khÝ
ptriÓn cao
• TiÕn hµnh tæ chøc SX theo §.h­íng
XHCN, t¨ng NSL§, t¹o ra nhiÒu cña c¶i;
n©ng cao phóc lîi XH; th.hiÖn PP theo L§
• ChÕ ®é DC XHCN ®­îc XD vµ kh«ng
ngõng hoµn thiÖn
• NÒn Vho¸ XHCN tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n
s¾c d©n téc ®­îc thiÕt lËp vµ ph¸t triÓn
§Æc tr­ng cña XH XHCN ë ViÖt Nam:
• Do nh©n d©n L§ lµm chñ
• Cã nÒn KtÕ ph¸t triÓn cao dùa trªn LLSX
H®¹i vµ c®é c«ng h÷u vÒ TLSX chñ yÕu
• Cã nÒn v.ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n
s¾c dtéc
• Con ng­êi ®­îc g.phãng khái ¸p bøc bãc
lét, bÊt c«ng, lµm theo n¨ng lùc h­ëng
theo L§, cã c.sèng Êm no,tù do, h¹nh
phóc, cã ®kiÖn ptriÓn toµn diÖn c¸
nh©n
• C¸c dtéc b×nh ®¼ng, ®oµn kÕt, gióp ®ì
lÉn nhau cïng tiÕn bé
ii. c«ng cuéc ®æi míi x©y dùng chñ nghÜa x· héi

1. TÝnh tÊt yÕu cña c«ng cuéc ®æi míi XD

CNXH
- CNXH hiÖn thùc r®êi vµ ptriÓn ®· tá râ
tÝnh ­u viÖt vµ sù tiÕn bé thuéc vÒ b¶n
chÊt cña CNXH:
+ Lµm thay ®æi c¨n b¶n bé mÆt TG trong
TK 20
+ Lµ ntè q®Þnh trong cuéc ®tranh v× hoµ
b×nh
- Trong qtr×nh ct¹o vµ XD ®· vÊp ph¶i
nh÷ng sai lÇm vµ khuyÕt tËt: ®biÖt trong
lÜnh vùc ktÕ vµ Qlý KtÕ – XH
§æi míi kh«ng ph¶i lµ thay ®æi Mtiªu, chØ
lµ b­íc ®i, b.ph¸p phï hîp ®Ó kh¾c phôc
sai lÇm vµ khuyÕt ®iÓm
2. T×nh h×nh ®æi míi ë c¸c n­íc XHCN
-Liªn x« §«ng ©u: c¶i tæ tõ cuèi thËp kû
80, ®Çu 90 (TK 20), trong qtr×nh c¶i tæ
vÉn tiÕp tôc x¶y ra sai lÇm→ XH r¬i vµo
rèi lo¹n, §¶ng mÊt ph­¬ng h­íng→ CNXH
sôp ®æ
- Trung quèc: c¶i c¸ch vµ më cöa ®· thu
®­îc thµnh tùu, ®¶m b¶o cho CNXH tån
t¹i vµ ptriÓn
- ViÖt Nam: tiÕn hµnh ®æi míi tõ 1986,
®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ