10h58' ngày 16/01/2007

Bệnh xơ gan

(Toquoc) - Xơ gan là bệnh gặp khá phổ biến và có nhiều nguyên nhân, nhưng thường gặp nhất là do
uống rượu, ngoài ra còn do viêm gan, ký sinh trùng, suy tim… một số trường hợp không tìm ra ñược
nguyên nhân gây bệnh. Xơ gan cổ trướng là giai ñoạn cuối của xơ gan khi tế bào gan ñã qua giai ñoạn
mất bù, bệnh nhân dễ bị tử vong do những biến chứng xuất huyết, hôn mê…

NGUYÊN NHÂN CHÍNH CỦA XƠ GAN

Trong cuộc sống hàng ngày có thể gặp một số nguyên nhân
có khả năng ñưa ñến xơ gan cổ chướng:
Xơ gan do rượu: Rượu là một loại có ñộ cồn rất cao và còn có
nhiều chất ñộc khác, trong ñó nếu rượu không tinh khiết thì
khi uống càng nhiều và thời gian càng kéo dài thì rất dễ dẫn
ñến xơ gan. Rượu là một nguyên nhân hay gặp nhất trong
các nguyên nhân ñưa ñến xơ gan.
Xơ gan do ứ mật: Mật bị ứ ñọng do viêm, do tắc ñường mật
(cả ñường mật trong gan và ngoài gan). Mật sẽ tác ñộng làm
ảnh hưởng, tổn thương tế bào gan dần dần dẫn ñến xơ gan.
Xơ gan do viêm gan virus, ñặc biệt là viêm gan virus B, C, D. Trong hơn 90% bị bệnh viêm gan do
virus sẽ tự khỏi hoàn toàn không cần một loại thuốc nào (kể cả Tây y lẫn ðông y), chỉ có 10% BN
viêm gan virus trở thành viêm gan mạn tính hay người lành mang virus viêm gan. Trong số viêm
gan mạn tính có thể có một tỷ lệ trở thành xơ gan, một số khác ñưa ñến ung thư gan.
Xơ gan do ký sinh trùng: ðối với ký sinh trùng có 3 loại hay gặp làm tổn thương tế bào gan và ñưa
ñến xơ gan, ñó là: Lỵ amip, ký sinh trùng sốt rét và sán lá gan.
Ngoài ra người ta có thể gặp xơ gan do suy tim, xơ gan do một số bệnh di truyền với tỷ lệ thấp. Qua
tìm hiểu về các nguyên nhân gây xơ gan cổ trướng, bất kỳ ai bị một trong các nguyên nhân kể trên
có khả năng ñưa ñến xơ gan nên ñịnh kỳ kiểm tra gan về siêu âm, chức năng gan.
BIỂU HIỆN LÂM SÀNG
Trong các bệnh xơ gan cổ trướng các tác giả ñã tổng kết các triệu chứng gộp lại thành 2 hội chứng
chính:
Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa
Cổ trướng: Sau một thời gian dài lâm bệnh như viêm gan do virus, sốt rét hoặc uống rượu lâu ngày
người bệnh thấy rối loạn tiêu hóa: ðầy hơi, chán ăn, ăn không tiêu, ñi lỏng rồi xuất hiện cổ trướng
(có nước trong ổ bụng). Khi cổ trướng ñã rõ, người bệnh thấy khó chịu, mệt mỏi, nặng bụng nhất là
khi ngồi, ñứng dậy thấy bụng to hơn mọi ngày. Người thầy thuốc nhìn, sờ, gõ, có thể phát hiện cổ
trướng. Nếu tiến hành chọc dò sẽ thấy dịch chảy ra. Nếu xét nghiệm thấy lượng albumin từ 10-
20g/lít.
Xuất hiện tuần hoàn bàng hệ: Qua thăm khám sẽ thấy hệ thống tĩnh mạch nổi lên dưới da bụng,
ngực, mạn sườn, ñặc biệt là khi BN ngồi.
Lách to: Khi khám lách bằng sờ, nắn sẽ có cảm giác lách to ra, ñặc biệt siêu âm sẽ cho thấy lách to
rõ rệt.
Giãn tĩnh mạch trực tràng: Triệu chứng này giống như trĩ nội. Khi ñi ngoài hoặc rặn mạnh sẽ thấy
máu tươi chảy ra theo phân hoặc riêng biệt.
Hội chứng suy tế bào gan
Hội chứng này bao gồm cả các triệu chứng lâm sàng và cả hệ thống cận lâm sàng ñể chẩn ñoán:
Lâm sàng
Cơ thể suy nhược, ăn không tiêu, không muốn ăn, mặt gầy, hốc hác, da sạm ñen, sút cân.
Phù: Phù chủ yếu ở chi dưới khi ấn mạnh vào mặt trong mắt cá chân sẽ thấy da bị lõm vào.
Cổ trướng và tuần hoàn bàng hệ như trình bày ở phần trên.
Vàng da: Da vàng ở nhiều mức ñộ khác nhau tùy theo mức ñộ tổn thương tế bào gan.
Khám gan có thể sờ thấy gan to, tuy vậy có những trường hợp ngược lại gan bị xơ teo nên không
thể sờ thấy phải dựa vào siêu âm, sinh thiết tế bào gan mới giúp chẩn ñoán ñúng.
Xét nghiệm
Men gan SGOT và SGPT ñều tăng cao (bình thường < 40UI/l).
Hồng cầu giảm khoảng < 3,5 triệu/ml.
ðường huyết >1,5g/l.
Cholesterol < 1,3g/l.

TIÊN LƯỢNG BỆNH XƠ GAN

Tiên lượng của bệnh xơ gan phụ thuộc vào chế ñộ dinh dưỡng, kiêng và hạn chế các loại biến
chứng. Càng ít biến chứng thì sự sống của người bệnh càng kéo dài. Những biến chứng có thể xảy
ra trong xơ gan là:
Biến chứng hay gặp nhất là nhiễm khuẩn ñường ruột và màng bụng do thực hiện các thủ thuật chọc
hút dịch cổ trướng ñể thăm dò hay ñể ñiều trị; hoặc do chọc ñể nội soi ổ bụng quan sát tổ chức gan.
Chảy máu ñường tiêu hóa: Biến chứng này hay gặp trong xơ gan cổ trướng bởi do giãn tĩnh mạch
thực quản gây vỡ.
Ung thư gan: Khi người bệnh xơ gan bỗng thấy ñau ở vùng hạ sườn phải, ấn vào rất ñau, chọc hút
dịch cổ trướng sẽ thấy dịch màu hồng, vàng da ngày càng tăng, thể trạng suy sụp, kèm theo các kết
quả về siêu âm, xét nghiệm sinh thiết tế bào gan bất thường và alpha-feto-protein (AFP) xuất hiện thì
có thể nghĩ ñến ung thư gan trên BN xơ gan có sẵn.
Hôn mê gan: Hôn mê gan là giai ñoạn cuối của xơ gan. Hôn mê gan nếu cấp cứu kịp thời thì có thể
qua khỏi nhưng dễ tái phát do nguyên nhân gây ra xơ gan chưa ñược giải quyết. Khi bị hôn mê gan
cấp cứu không kịp thì dễ ñưa ñến tử vong.
NGUYÊN TẮC ðIỀU TRỊ BỆNH XƠ GAN
Nghỉ ngơi tuyệt ñối.

Ngọc Toàn

Nguồn: http://www.toquoc.gov.vn/vietnam/showPrint.asp?newsId=13259