Vieät Baéc

Toá Höõu
I. Giôùi thieäu:
1. Hoaøn caûnh saùng taùc:
Sau chieán thaéng Ñieän Bieân Phuû, hoaø bình trôû laïi, mieàn
Baéc ñöôïc giaûi phoùng, CM nöôùc ta chuyeån sang giai ñoaïn
môùi. Thaùng 10 -1954 caùc cô quan TW Ñaûng vaø Chính Phuû
rôøi Vieät Baéc veà Haø Noäi. Söï kieän lòch söû troïng ñaïi aáy
gôïi cho Toá Höõu töù thô coù yù nghóa saâu saéc: nhaán maïnh
tình nghóa ñoái vôùi queâ höông CM, khaùng chieán, ñeå moïi
ngöôøi khi vui vôùi hieän taïi, tin vaøo töông lai, caûm nhaän
roõ hôn nguoàn goác cuûa thaéng lôïi, khoâng queân chaëng
ñöôøng gian khoå ñaày tình nghóa vöøa traûi qua. Tình caûm
naøy hoaø nhòp vôùi truyeàn thoáng ñaïo lí uoáng nöôùc nhôù
nguoàn cuûa daân toäc => baûn tröôøng thieân tröõ tình 150
caâu ra ñôøi. Ñoaïn trích: 90 caâu ñaàu ~ 2/3 baøi thô.
2. Vieät Baéc – khu caên cöù CM
- Vieät Baéc: roäng, vuøng röøng nuùi, phía Baéc, giaùp TQ
goàm caùc tænh Cao Baèng, Baéc Kaïn, Laïng Sôn, Thaùi
Nguyeân, Tuyeân Quang, Haø Giang, Phuù Thoï …
- Haøng loaït söï kieän lòch söû dieãn ra ôû Vieät Baéc:
+ 1940 khôûi nghóa Baéc Sôn
+ 1941 khi veà nöôùc, Hoà chuû tòch choïn nôi ñaây laøm caên
cöù ñòa CM. Naêm naøy Maët traän Vieät Minh ñöôïc thaønh
laäp.
+ 1945: Ñaïi hoäi Quoác daân Taân Traøo
+ 9 naêm khaùng chieán (1946 – 1954) Ñaûng vaø Chính Phuû
töø ñaây laõnh ñaïo cuoäc chieán tranh veä quoác: giaëc Phaùp
nhieàu laàn taán coâng nhöng ñeàu thaát baïi.
3. Theå thô:
- Luïc baùt
- Loái haùt giao duyeân, ñoái ñaùp thöôøng gaëp trong ca dao
truyeàn thoáng -> theå hieän nghóa tình roäng lôùn ñoái vôùi
queâ höông, ñaát nöôùc, CM, nhaân daân.
- Taùc giaû saùng taïo hoaøn caûnh ñaëc bieät ñeå boäc loä
caûm xuùc daït daøo: cuoäc chia tay
- Töø ngöõ Mình – Ta ( Ta: ngöôøi ôû laïi, Vieät Baéc ; Mình:
ngöôøi veà xuoâi, caùn boä khaùng chieán). Mình – Ta chuyeån
hoùa
- Noùi tình caûm CM, tình caûm coâng daân baèng ngoân ngöõ
cuûa tình yeâu laø moät trong nhöõng neùt ñaëc saéc rieâng
cuûa thô Toá Höõu.
4. Chuû ñeà:
Qua lôøi taâm tình cuûa ngöôøi caùn boä CM vôùi VB, ta thaáy
hình aûnh cuoäc khaùng chieán haøo huøng, moái tình daân
quaân ñaèm thaém. Töø ñoù, baøi thô ca ngôïi söï thuûy chung
son saét cuûa nhaân daân ñoái vôùi CM cuõng nhö cuûa CM
ñoái vôùi nhaân daân, ñoàng thôøi theå hieän nieàm tin vaøo
ngaøy mai töôi ñeïp cuûa Toå Quoác
II. Phaân tích:
1. Lôøi Vieät Baéc (20 caâu ñaàu)
- Baøi thô môû ra trong caûnh chia tay giöõa hai ngöôøi ñaõ
töøng gaén boù daøi laâu (15 naêm aáy), saâu naêng (thieát tha
maën noàng). Caû hai bòn ròn, löu luyeán, baâng khuaâng,
 boàn choàn.
moái quan heä giöõa - Haøng loaït caâu hoûi ñöôïc ñaët ra thaät khaéc khoaûi vaø
caây vaø nuùi, giöõa saâu saéc: coù nhôù caûnh? nhôù ngöôøi? nhôù quaù khöù gian
soâng vôùi nguoàn ra khoå oanh lieät, haøo huøng? Taát caû nhöõng caâu hoûi aáy
sao? Nuùi laø moâi ñeàu xuaát phaùt töø 1 yù, 1 lôøi nhaéc nhôû: ñöøng queân, xin
tröôøng sinh ra, ñöøng queân.
nuoâi döôõng caây. - Nhôù Vieät Baéc laø nhôù veà nhöõng gì?
Nhieàu nguoàn môùi + Nhôù queâ höông ngoïn nguoàn CM:
taïo thaønh soâng.  Möôøi laêm naêm … maën noàng (2)
Nhaø thô muoán noùi  Nhìn caây … nhôù nguoàn (4):
raèng khi ta nhìn 1 + Nhôù nhöõng kæ nieäm khaùng chieán, nhöõng ngaøy gian
söï vaät, hình aûnh khoå hi sinh:
cuï theå tröôùc maét,  Möa nguoàn … cuøng muø (10)
loøng ta töï nhieân  Mieáng côm … naëng vai (12)
nhôù veà coäi + Nhôù tình nghóa ñoàng baøo:
nguoàn saâu xa ñaõ
 Mình veà röøng nuùi … loøng son (13 – 16)
taïo sinh ra noù.
Caùch noùi kín ñaùo maø tha thieát, ngheä thuaät > < =>
gaén boù cuûa Vieät Baéc ñoái vôùi caùn boä CM
2. Lôøi caùn boä veà xuoâi (70 caâu sau): chuû theå tröõ tình:
- Moät hieän töôïng caûm ñoäng: ngöôøi ñi cuõng cuøng taâm
traïng, cuõng tình nghóa thuûy chung nhö ngöôøi ôû laïi:
Ta vôùi mình (21)
… baáy nhieâu (24)
- Ta – Mình -> chaát daân gian truyeàn thoáng nhöng giaù trò
gôïi caûm cao
- Keû ôû ngöôøi ñi; hoûi ñaùp => caùch phaân thaân -> theå
hieän ñaày ñuû, saâu saéc söï hoâ öùng, ñoàng voïng
=> Mình – Ta -> 2 maø 1
=> dieãn ñaït taøi hoa
- Khaéc saâu aán töôïng veà noãi nhôù: 34 töø nhôù (ñoaïn
trích) daønh cho ba ñoái töôïng: thieân nhieân Vieät Baéc, con
ngöôøi Vieät Baéc, khaùi nieäm veà khaùng chieán vaø CM ôû
Vieät Baéc.
a. Thieân nhieân Vieät Baéc:
- Hieän roõ töø maøu saéc ñeán ñöôøng neùt nhö nhöõng böùc
tranh loäng laãy:
+ Röøng xanh … (45)
+ Ngaøy xuaân … (47)
+ Ve keâu … (49)
+ Röøng thu … (51)
- Lung linh, vôøi vôïi nhö nhöõng böùc tranh thuûy maëc mô hoà
söông khoùi:
+ Traêng leân … löng nöông (26)
+ Chaøy ñeâm … suoái xa (42)
Thieân nhieân luoân gaén vôùi con ngöôøi, laøm cho caûnh
bôùt hoang sô, hiu haét, trôû neân aám cuùng, thaân thieát.
- Taùm caâu “Röøng xanh … thuyû chung” caûnh (caâu 6)
ngöôøi (caâu 8) ñan caøi hoaø hôïp
b. Con ngöôøi Vieät Baéc:
- Khung caûnh thanh bình, yeân aû: tieáng moõ röøng chieàu,
chaøy ñeâm neän coái ñeàu ñeàu suoái xa (42)
- Hình aûnh sinh hoaït roän raõ: lôùp hoïc i tôø, ñoàng khuya …
lieân hoan (38)
- Hình aûnh ngheøo khoù, vaát vaû ñeán nao loøng: nhôù
ngöôøi neï … ngoâ (36)
- Thaám thía nhaát: “thöông nhau … ñaép cuøng (34)
=> veû ñeïp nghóa tình trong khaùng chieán, caùn boä vaø
nhaân daân gaén boù, chia seû moïi thieáu thoán, gian nan,
vaát vaû.
c. Kæ nieäm veà khaùng chieán vaø CM ôû Vieät Baéc
- Nhöõng ñoaøn boä ñoäi, nhöõng lôùp daân coâng, nhöõng tin
vui chieán thaéng doàn daäp, hình aûnh ngoïn côø ñoû loàng
loäng tung bay trong gioù… ñöôïc theå hieän say söa loâi cuoán.
- Caâu thô doàn daäp, soâi noåi, aâm höôûng haøo huøng, trang
nghieâm, ñaäm chaát söû thi, nhòp thô maïnh meõ, khaån
truông:
+ Nuùi giaêng … moät loøng
+ Quaân ñi … löûa bay
- Hình aûnh Vieät Baéc, queâ höông CM, ñaàu naõo khaùng
chieán vôùi TN, CP, cuï Hoà trôû thaønh cô sôû cho loøng tin vaø
hi voïng cuûa caû nöôùc, ñaëc bieät laø nôi coøn “u aùm quaân
thuø”
III. Keát luaän:
Vieät Baéc laø baøi thô ñaäm ñaø tính daân toäc töø noäi dung
ñeán hình thöùc ngheä thuaät
- Noäi dung dieãn taû: baøi thô vieát veà cuoäc khaùng chieán
choáng Phaùp vó ñaïi, bao quaùt ñöôïc nhöõng tình caûm cao
ñeïp vaø tinh thaàn, yù chí cuûa caû daân toäc.
- Hình thöùc daân toäc: theå thô luïc baùt, haùt ñoái ñaùp,
caùch dieãn ñaït baèng nhöõng hình aûnh ñaäm neùt mieàn
nuùi, gioïng thô ngoït ngaøo -> Vieät Baéc – ñænh cao cuûa thô
Toá Höõu