You are on page 1of 7

CHUYN TN S HON V GEN

Nguyn T, THPT Chuyn L Qu n, Qung Tr. Tel: 0914.252.216, (053)562.190. Email: nguyentusgd@gmail.com I. KHI NIM TN S HON V GEN (TSHVG - k hiu f ): Tn s hon v gen biu th khong cch gia 2 gen trn cng mt NST, ni ln kh nng bt cho ca NST trong gim phn. S giao t sinh ra do hon v gen TSHVG (f) = x 100% Tng s giao t c sinh ra S t bo sinh dc i vo gim phn c xy ra trao i cho TSHVG (f) = 2 x Tng s t bo sinh dc i vo gim phn Tng s c th sinh ra do hon v gen (t l b) trong php lai phn tch. TSHVG (f) = Tng s c th sinh ra trong php lai phn tch. II. CHNG MINH TN S HON V CA 2 GEN NH HN HOC BNG 50% 1. Xt trng hp c th mang 2 cp gen d hp t cng - Gi s ta c x t bo sinh dc mang cp gen
AB ab

x 100%

x 100%

AB i vo gim phn hnh thnh giao t, trong ab

c y t bo sinh dc c xy ra hin tng bt cho NST ti 1 im nm on gia 2 gen AB. S t bo sinh dc s khai cn li i vo gim phn khng xy ra bt cho. 0yx - Gi k l h s sinh giao t; k =1 nu l t bo sinh dc ci (t bo sinh trng), k = 4 nu l t bo sinh dc c (t bo sinh tinh). - Tng s giao t c sinh ra l : kx (1) - Vi 1 t bo sinh dc s khai i vo gim phn c xy ra bt cho s cho 4 loi (kiu) giao t tn s ngang nhau: AB = ab = Ab = aB =1/4 . Trong c 2 loi giao t bnh thng AB v ab v 2 loi giao t hon v Ab v aB . - Vi y t bo c xy ra trao i cho s cho ky giao t vi s lng giao t mi loi l:
ky 4 ky ky ky - Tng s giao t sinh ra do hon v gen l: + = 4 4 2

AB = ab = Ab = aB =

(2)

- Tn s hon v gen c tnh nh sau: S giao t sinh ra do hon v gen f= Tng s giao t c sinh ra T (3) ta c cng thc tnh tn s hon v gen d vo s t bo sinh dc ssow khi i vo gim phn v s t bo c xy ra trao i cho. S t bo sinh dc i vo gim phn c xy ra trao i cho TSHVG (f) =
1 k .y y )/ k.x= (3) 2 2.x

x 100% = (

x 100%

2 x Tng s t bo sinh dc i vo gim phn 2. Xt trng hp c th mang 2 cp gen d hp t cho - Gi s ta c x t bo sinh dc mang cp gen d hp t cho
Ab . aB

Ab i vo gim phn hnh thnh giao aB

t, trong y t bo sinh dc c xy ra hin tng bt cho NST ti 1 im nm gia 2 gen Ab v aB. S t bo sinh dc s khai cn li i vo gim phn khng xy ra bt cho. 0yx - Gi k l h s sinh giao t; k =1 nu l t bo sinh dc ci (t bo sinh trng), k = 4 nu l t bo sinh dc c (t bo sinh tinh). Cch chng minh tng t, ta c: - Tng s giao t c sinh ra l : kx (4) - Vi 1 t bo sinh dc s khai i vo gim phn c xy ra bt cho s cho 4 loi (kiu) giao t tn s ngang nhau: AB = ab = Ab = aB =1/4 .Trong c 2 loi giao t bnh thng Ab v aB v 2 loi giao t hon v AB v ab. - Vi y t bo c xy ra trao i cho s cho ky giao t vi s lng giao t mi loi l: AB = ab = Ab = aB = - Tng s giao t sinh ra do hon v gen l:
ky 4
ky ky ky + = 4 4 2

(5)

- Tn s hon v gen c tnh nh sau: S giao t sinh ra do hon v gen f= (6) Tng s giao t c sinh ra T (6) ta c cng thc tnh tn s hon v gen da vo s t bo sinh dc s khai i vo gim phn v s t bo c xy ra trao i cho. S t bo sinh dc i vo gim phn c xy ra trao i cho TSHVG (f) = 2 x Tng s t bo sinh dc i vo gim phn 3. Kt lun v bin lun: Vi 2 trng hp d hp t cng hoc d hp t cho, ta u c cng thc v cch tnh tn s hon v gen: S t bo sinh dc i vo gim phn c xy ra trao i cho TSHVG (f) = 2 x Tng s t bo sinh dc i vo gim phn + Khi y = 0 => f = 0: Tt c t bo sinh dc i vo gim phn khng xy ra hin tng bt cho NST, cc gen lin kt hon ton. + Khi y = x => f = 50%: Tt cc t bo sinh dc i vo gim phn u xy ra hin tng bt cho NST dn ti hon v gen vi tn s f = 50% +Tn s hon v gen phi l mt s hu t. + 1% tn s trao i cho tng ng vi 1cM trn bn gen.. x 100% x 100% x 100% = (
k. y y )/ k.x= 2 2.x

III. CCH TNH TN S HON V GEN TRONG THC NGHIM.


2

Trong thc nghim mun xc nh tn s hon v gen ca 2 gen ngi ta thng dng php lai phn tch c th lai F1 mang 2 cp gen d hp hoc cho F1 t th phn. 1.Nu dng php lai phn tch: Ta s can c vo s lng c th sinh ra do hon v gen tnh. P: A-Bx aabb Fa: a) 1 A-B- : 1 aabb b) 1 A-bb- : 1 aaBc) 1 A-B- : 1 aabb : 1 A-bb- : 1 aaBd) n1 A-B- : n2 aabb : m1 A-bb- : m2 aaB( n1 n2 ; m1 m2 ) - Vi trng hp (a) Fa: 1 A-B- : 1 aabb, ta c kiu gen ca c th l ton. - Vi trng hp (b) Fa: 1 A-bb- : 1 A-bb, ta c kiu gen ca c th l
A b v lin kt hon aB

AB v lin kt hon ab

ton. - Vi trng hp (c) Fa: 1 A-B- : 1 aabb : 1 A-bb- : 1 aaB- , ta c kiu gen ca c th vi 3 kh nng: + hoc phn ly c lp AaBb
AB v hon v 50%. ab Ab + hoc v hon v 50%. aB

+ hoc

- Vi trng hp (d) Fa = n1 (A-B-) : n2 aabb : m1 A-bb- : m2 aaB- , ta phi lm php so snh gia tng ca (n1 + n2) v (m1 + m2) . + Nu (n1 + n2) < (m1 + m2) th 2 nhm kiu hnh A-B- v aabb l nhm sinh ra do loi giao t bnh thng, 2 nhm kiu hnh A-bb v aaB- l nhm sinh ra do loi giao t hon v. Vy kiu gen ca P phi l
AB v tn s hon v gen c tnh nh sau: ab

Tng s c th sinh ra do hon v gen (t l b) trong php lai phn tch. n1 + n2 f= x 100 = Tng s c th sinh ra trong php lai phn tch. n1 + n2 + m1 + m2 + Nu (n1 + n2) > (m1 + m2) th 2 nhm kiu hnh A-B- v aabb l nhm sinh ra do loi giao t hon v, 2 nhm kiu hnh A-bb v aaB- l nhm sinh ra do loi giao t bnh thng. Vy kiu gen ca P phi l f=
A b v tn s hon v gen c tnh nh sau: aB

Tng s c th sinh ra do hon v gen (t l b) trong php lai phn tch. m1 + m2 x 100 = Tng s c th sinh ra trong php lai phn tch. n1 + n2 + m1 + m2

2. Nu dng php t phi hoc cho F1 tp giao vi nhau. F2 s nhn c 4 nhm kiu hnh: A-B- ; A-bb; aaB- ; aabb . Quan h tn s gia cc nhm kiu hnh tha mn cng thc: % A-bb = % aaB% A- B- + % A-bb ( hoc % aaB- ) = 75% F1 % aabb + % A-bb ( hoc % aaB-) = 25% F1 ( Xem quy lut qui lut v mi quan h gia cc nhm kiu gen, kiu hnh ca i con F1 khi b v m mi bn u mang 2 cp gen d hp, Thng tin nhng vn sinh hc ngy nay s T .8 n. 4 (30)/2002 v T. 8 n. 4 (31)/2003.) Thng thng, tn s hon v gen c tnh da vo cc c th c kiu hnh ng hp ln aabb. Tn s hon v gen cng c th c tnh da vo cc nhm kiu hnh A-bb, aaB-, A-B-.

Trong trng hp t phi, nu hot ng ca NST din ra trong cc t bo sinh tinh v sinh trng ging nhau, tn s hon v gen f c tnh bng cn bc hai ca t l % kiu hnh ng hp ln aabb f = %( aabb ) Nu f < 25% th c th mang gen d hp cho, nu f > 25% th c th mang gen d hp cng. Nu tp giao th ta phi gi f1, f2 ln lt l tn s hon v gen ca c th dc v c th ci. Nu F1 = (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) 4
AB , ta c phng trnh: ab

% (aabb) = -

Nu F1 =

A b ta c phng trnh: aB

f1 . f 2 4 Trong mi trng hp ta u kho st tr s ca f nh sau: + Nu f1 = f2 = 0 + Nu f1 = 0, f2 = 1/2 + Nu f1 = 1/2, f2 = 0 + Nu f1 = 1/2, f2 = 1/2

% (aabb) =

IV. KHO ST S BIN THIN CA T L KIU HNH I CON F1 KHI B V M U MANG 2 CP GEN D HP T 1. Bi ton tng qut: Cho 3 php lai sau y: P1 : P2 : P3 :
AB ( f1 ) ab Ab ( f1 ) aB AB (f1 ) ab AB (f2 ) c b v m u d hp cng. ab Ab (f2 ) c b v m u d hp cho. aB Ab ( f1 ) mt bn d hp cng, bn kia d hp cho. aB

x x x

Hy tm gi tr cc i, cc tiu ca cc kiu hnh A-B-, A-bb, aaB-, aabb i con F1. 2. Gii P1 : F1 :
AB ( f1 ) ab AB ab

(f2 ) c b v m u d hp cng.

(3 f1 f 2 + f1. f 2 ) 4 f + f 2 f1. f 2 A-bb = 1 4 f1 + f 2 f1. f 2 aaB- = 4 (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) aabb = 4 A-B=


A b ( f1 ) aB

P2 :

A b aB

(f2 ) c b v m u d hp cho.

F1: A-B=

2 + f1. f 2 4
4

A-bb aaBaabb P3 : F1:


AB ab

1 f1. f 2 4 1 f1. f 2 = 4 f1 . f 2 = 4 = (f1 ) x


Ab aB

( f1) mt bn d hp cng, bn kia d hp cho.

2 + f 2 f1. f 2 4 1 f 2 + f1. f 2 A-bb = 4 1 f 2 + f1. f 2 aaB- = 4 f 2 f1. f 2 aabb = 4 Lp bng kho st T l kiu hnh ca i F1 Kiu gen ca P Tnh theo theo f1, f2 f1 = 0 f1=0,5 f1 = 0 f2 = 0 f2=0 f2=0,5 3 5 5 A-B- = (3 f1 f 2 + f1. f 2 ) 4 8 8 4 AB AB 1 1 A-bb = ( f1 x ab ab 0 f1 + f 2 f1. f 2 8 8 (f2 ) 4 1 1 aaB- = 0 f1 + f 2 f1. f 2 8 8 4 1 1 1 aabb = (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) 4 8 8 4 1 1 1 2 + f1. f 2 A-B- = 2 2 2 4 1 1 1 1 f1. f 2 A-bb = Ab Ab 4 4 4 ( f1 ) x (f2 4 aB aB 1 1 1 1 f1. f 2 ) aaB- = 4 4 4 4 f .f aabb = 1 2 0 0 0 4 1 1 1 0 A-B- = 2 + f 2 f1. f 2 2 2 1 6 4 AB Ab 1 1 1 A-bb = ( f1 ) x ab aB 1 f 2 + f1. f 2 4 4 8 (f2 ) 4 1 1 1 aaB- = 1 f 2 + f1. f 2 4 4 8 4 A-B=
5

f1=0,5 f2=0,5
9 1 6
3 1 6

Min
9 1 6

Ma x
3 4
3 1 6

3 1 6
1 1 6

0
1 1 6

3 1 6
1 4

9 1 6 3 1 6 3 1 6 1 1 6 9 1 6
3 1 6

1 2 3 1 6 3 1 6

0
1 2
1 8

9 1 6 1 4 1 4 1 1 6 1 0 1 6
1 4

3 1 6

1 8

1 4

1 1 1 f 2 f1. f 2 0 0 0 8 1 6 8 4 T kt qu trn ta thy: a. Vi 3 trng hp v P khc nhau, gii hn ti a ( Max) v ti thiu (Min) ca t l cc nhm kiu hnh i F1 nh sau:

aabb =

3 4 1 0 % A-bb = % aaB- 4 1 0 % aabb 4

1 2

% A-B-

b. Khong bin thin ca cc nhn kiu hnh A-B-, A-bb, aaB-, aabb ca i con F1 khi b v m u mang 2 cp gen d hp:
AB A b ( f1 ) x (f2 ) ab aB 1 9 5 3 ---------------------------------- ---------------------------------2 1 6 8 4

P:

- A-B-:

P:

Ab Ab ( f1 ) x (f2 ) aB aB

P:

AB AB ( f1 ) x (f2 ) ab ab

- A-bb =

- aaBP: 0-------------------------------------P:
AB AB (f1) x (f2) ab ab

1 3 1 ------------------------------8 1 6 4

AB Ab ( f1) x (f2 ) ab aB

P:

A b Ab ( f1 ) x (f2) aB aB

P: - aabb:

AB Ab (f1) x (f2) ab aB
1 1 1 ------------------ ----------------------------------1 6 8 4

0----------------P:

Ab Ab (f1) x (f2) aB aB

P:

AB AB (f1) x (f2) ab ab

V NG DNG: NHN DNG KIU GEN CA P KHI BIT T L KIU HNH CA I CON F1 V d 1. Nu cho F1 t phi, Lai hai dng b m thun chng khc nhau 2 cp tnh trng tng phn thu c i con F1 hon ton cy cao, ht trn. Cho F1 t phi, i F2 thu c 59% cy cao, ht trn. Bin lun tm kiu gen ca P. Cho bit mi gen mi tnh. Gii: F1 ng tnh cy cao,ht trn suy ra cy cao, ht trn l 2 tnh trng tri A-B-.
6

Ta c A-B- = 59% > 56, 25%, suy ra kiu gen cu F1 l Kiu gen ca P :
AB ab x AB ab

AB . ab

Tn s hon v gen f ? Gi f l tn s hon v gen ca F1. Nu mi din bin ca NST trong qu trnh gim phn t bo sinh tinh v sinh trng l hon ton ging nhau. Ta c A-B- =
32 f + f 4
2

= 0,59

f = 0,4 l nghim duy nht. Vy tn s hon v gen l 40% V d 2. Nu cho F1 tp giao. Cng vi bi nh trn (v d 1), nhng y F1 tp giao, Lai hai dng b m thun chng khc nhau 2 cp tnh trng tng phn thu c i con F1 hon ton cy cao, ht trn. Cho F1 tp giao, i F2 thu c 59% cy cao, ht trn. Bin lun tm kiu gen ca P. Cho bit mi gen mi tnh. Gii: F1 ng tnh cy cao,ht trn suy ra cy cao, ht trn l 2 tnh trng tri A-B-. Ta c A-B- =59% > 56, 25%, suy ra kiu gen cu F1 l
ab ab

AB AB , kiu gen ca P : x ab AB

Tn s hon v gen f ? Gi f1 l tn s hon v gen ca F1 , f2 l tn s hon v gen ca F1. Nu mi din bin ca NST trong qu trnh gim phn t bo sinh tinh v sinh trng l hon ton ging nhau th tn s hon v gen c th c v c th ci l nh nhau, ta c f1 = f2 = f (3 f 1 f 2 + f 1 . f 2 ) Ta c A-B- = = 0,59 4 f1. f2 f1 f2 = 2,36 3 = - 0,64 f1 (f2 1) = f2 0,64 f 2 0,64 ) f1 = f 2 1 Cc cp nghim c bit. + f1 = 0; f2 = 0,64 + f2 = 0; f1 = 0,64 + f1 = 0,5; f2 = 0,28 + f2 = 0,5; f1 = 0,28 Vy min nghim ca tn s hon v gen l: 0,28 f1 0,5 0,28 f2 0,5 Khi f1 = f2 = f; ta c
32 f + f 4
2

= 0,59 =>f = 0,4

ng H, 19 thng 5 nm 2009

You might also like