1

nh gi tc ng gia nhp WTO ti nn kinh t Vit Nam S dng m hnh cn bng tng th - CGE

Nguyn Cng M (DSI) Nguyn Th Lan Hng (DSI) Hugo Valin & Houssein Boumellassa (CEPII)

Kt cu bo co
1. 2. 3. 4. Gii thiu Cc kch bn ca m hnh Kt qu m phng v phn tch Kt lun v hng nghin cu tip theo

1. Gii thiu
Ngy 7/1/2007, Vit Nam chnh thc tr thnh thnh vin th 150 ca WTO Trong 12 nm n lc m phn, Vit Nam c nhiu ci cch v t do ha nn kinh t d cha phi l thnh vin ca WTO c mt s nghin cu nh lng v tc ng ca vic hi nhp ti nn kinh t Vit Nam s dng CGE: Nguyn Chn & Trn Kim Dung (2001, 2003), Fukase & Martin (1999), Tyers & Rees (2002), Phm Lan Hng (1999, 2001, 2002, 2007) v.v Hn ch: S dng bng I-O (1996) hoc SAM (1999, 2000) ca ring Vit Nam thay v c s d liu ton cu v cha a vo c hng ro thu quan st nht vi cc cam kt cui cng ca Vit Nam.

1. Gii thiu (tip)

Vin Chin lc pht trin cng tc vi Trung tm thng tin quc t v d bo Cng ha Php (CEPII) s dng m hnh phn tch quan h quc t bng phng php cn bng tng th (MIRAGE) do CEPII xy dng v pht trin t 2002. MIRAGE l m hnh CGE ng, a ngnh, a quc gia ton cu chuyn dng phn tch chnh sch thng mi vi cc u im ni bt: (i) th hin tc ng ca FDI nht qun c v l thuyt v nht qun vi cc nghin cu thc nghim; (ii) a ra khi nim v s khc bit ca sn phm theo chiu dc (phn bit cht lng theo xut x ca sn phm); (iii) Hng ro thu quan cam kt c th hin c s d liu MAcMap. nghin cu bc u, ng dng m hnh MIRAGE lng ha hng ro thu quan i vi sn phm, cha xem xt tc ng ca hng ro phi thu quan v ch tnh n rt t tc ng ca cc cam kt trong khu vc dch v.

2. Cc kch bn ca m hnh
Kch bn c s
Hip nh mu dch t do ASEAN Hip nh mu dch t do ASEAN Trung Quc Hip nh mu dch t do EU ASEAN Hip nh thng mi Vit M Gi nh l trnh gim thu t 2001-2007 ( xy ra trong thc t) khng xy ra vi cc vng/nc khc trong nghin cu

2. Cc kch bn ca m hnh (tip)

Kch bn m phng
- Thc hin cc cam kt gia nhp WTO v thu quan + Gi thit rng vic Vit Nam gim mnh thu nhp khu cho cc nc trong giai on 2001-2007 l do tc ng ca vic chun b gia nhp WTO: Thu nhp khu p dng cho cc vng/nc khng nm trong cc cam kt FTAs c gim tuyn tnh xung mc thu hp nht (CTS) do Vit Nam bo co nm 2007. + T 2007-2020: thu nhp khu ca Vit Nam khi cao hn phi c gim xung thp hn mc cam kt trong danh mc CTS. + Nm 2007, mi nc thnh vin WTO phi p dng thu sut MFN cho hng xut khu ca Vit Nam.

Kch bn m phng (tip)

Chm dt Hip nh a si (MFA) + M bi b vic p hn ngch vi hng may mc xut khu ca Vit Nam T do ha trong lnh vc dch v + Gi thit c s ct gim 10% hng ro bo h trong lnh vc dch v mi hip nh thng mi c cp trong kch bn c s v trong m phng

Tm tt s khc bit gia hai kch bn

AFTA FTAs ASEAN TQ FTAs ASEAN EU BTAs Vit Nam M Cc nc/vng khc Vit Nam p thu nhp khu khng i - M b 50% hn ngch nm 2007 vi hng may mc XK Vit Nam do BTAs - Gim 0% vi hng ro bo h dch v

Kch bn c s

AFTA FTAs ASEAN TQ FTAs ASEAN EU BTAs Vit Nam M Vit Nam gim thu nhp khu cho cc nc/vng khc khng c FTAs. - M b hon ton hn ngch vi hng may mc XK Vit Nam - Gim 10% vi hng ro bo h dch v

Kch bn m phng

Bc tranh thay i hng ro thu quan Hnh 1: D bo thu nhp khu ca do gia nhp WTO Vit Nam theo cam kt vi WTO nm
Vi cc FTAs quan trng, khng gia nhp WTO, Vit Nam cng c s m ca mnh m: thu nhp khu gim t 16,2% nm 2001 xung cn 7,73% nm 2020. Gia nhp WTO, nm 2020, thu nhp khu trung bnh cn 5,26% (Thu tnh theo phng thc gp c trng s ngoi thng)
2020

10

Bc tranh thay i thu nhp khu ca Vit Nam theo ngnh

Cc FTAs c tc ng ln i vi vic gim thu nhp khu hu ht cc ngnh Gia nhp WTO ch c tc ng ln i vi gim thu sp tht v rau qu nhp khu, may mc, da giy v in t. Go v cy lng thc khc vn c bo h cao sau gia nhp WTO
Hnh 2 : D bo thu nhp khu hng nng nghip v cng nghip nm 2020

11

Bc tranh thay i thu nhp khu ca Vit Nam theo nc xut khu
Cc nc ASEAN, Trung Quc v EU c hng thu NK thp do cc FTAs. Thu NK vi hng ha M gim nh do tc ng ca BTAs vi mt s sp chin lc Cc nc khc c hng thu NK thp hn khi Vit Nam gia nhp WTO nh: Australia, NewZealand, Canada, cc nc Chu Phi, Trung ng, n , Nht, Hn Quc v.v..
Hnh 3 : D bo thay i thu nhp khu theo nc xut khu nm 2020

12

Bc tranh thay i thu vi hng xut khu Vit Nam

Gim thu i vi hng XK Vit Nam do gia nhp WTO l tng i nh (gn 3%). Thc t cc FTAs lm hng ro thu quan gim mnh v ton din. S nc cn cha trao MFN cho Vit Nam trc khi Vit Nam gia nhp WTO khng nhiu, trong ng ch nht l i Loan.
Hnh 4 : D bo thu p dng i vi hng xut khu ca Vit Nam

13

Bc tranh thay i thu vi hng xut khu Vit Nam theo ngnh
Hu ht thu p dng vi hng cng nghip XK Vit Nam rt thp theo cc FTAs (tr hng go ch bin v ng) La go v mt s nng sn, ng v go ch bin vn c bo h cao sau khi gia nhp WTO
Hnh 5 : D bo thay i thu p dng i vi hng xut khu Vit Nam nm 2020 theo ngnh

14

Bc tranh thay i thu vi hng xut khu Vit Nam theo nc

Gia nhp WTO khng lm cc nc thay i nhiu thu i vi hng XK Vit Nam Nc c quan h thng mi ln vi Vit Nam l i Loan ch trao MFN khi Vit Nam gia nhp WTO nm 2007 v c gp vo nhm RoAsia Mt s nc Chu Phi (AfricaME) cng ch trao MFN cho Vit Nam khi gia nhp WTO nm 2007, nhng quan h thng mi khng ln.
Hnh 6 : D bo thay i thu p dng i vi hng xut khu Vit Nam nm 2020 theo nc

15

3. Kt qu m phng v phn tch

Gia nhp WTO d bo s em li li ch cho ngi dn Vit Nam: Phc li gia tng 0,97% (2015) so vi kch bn khng gia nhp WTO. Phc li nng cao do: tng hiu qu phn b ngun lc (1,22%) v tng hiu qu tch ly vn u t (0,23%). Gia nhp WTO c tc ng xu n t gi thng mi (-0,61%).

16

3. Kt qu m phng v phn tch (tip)

Gia nhp WTO tc ng tch cc n tng trng kinh t: gia nhp WTO lm GDP tng khong 2,37% so vi kch bn khng gia nhp WTO.
Bng 1: Tc ng ca gia nhp WTO ti pha cung ca GDP
2008 T gi hi oi hiu qu (%) T sut li nhun thc ca vn (%) T sut li nhun thc ca t (%) T sut li nhun thc ca ti nguyn (%) -0.05 2.41 0.66 0.43 2010 0.10 3.44 0.52 0.02 2012 0.15 3.72 0.43 -0.19 2015 0.25 3.76 0.35 -0.45

17

3. Kt qu m phng v phn tch (tip)

Gia nhp WTO lm tng t gi hi oi thc t, gim t gi thng mi, gim thu thu nhp khu. Gia nhp WTO lm tng mnh c xut khu v nhp khu
Bng 2: Tc ng ca gia nhp WTO ti pha cu ca GDP 2008 Kim ngch xut khu Kim ngch nhp khu T gi hi oi thc t Thu thu nhp khu (% GDP) T gi thng mi 4.79 3.10 -0.05 -0.7 -0.71 2010 5.96 4.00 0.10 -0.7 -0.91 2012 6.35 4.46 0.15 -0.6 -0.97 2015 6.33 4.63 0.25 -0.4 -0.98

18

C cu hng xut khu

Bng 2: Tc ng ca WTO n c cu XK
Gia nhp WTO lm xut khu nhng ngnh cng nghip s dng nhiu lao ng tng mnh, ni bt l: may mc, giy, v in t. Gia nhp WTO d kin s c tc ng xu, d nh, n xut khu cc mt hng nng lm thy sn ca Vit Nam. Cc kt qu ny l ph hp vi cc nghin cu ca L Quc Phng (1999) v Vanzetti v Phm LanHng (2006)
2008 My mc (%) Sn phm CNCT khc (%) in t (%) Giy dp (%) May mc (%) Go (%) Lm sn (%) C ph, ch, h tiu (%) Nng sn khc(%) 1.86 1.95 3.73 6.18 45.9 7 -3.24 -1.54 -0.30 -0.21 2010 2.07 1.62 6.56 6.01 46.33 -3.63 -2.02 -0.32 -0.31 2012 2.51 1.22 10.7 5.17 41.3 9 4.10 2.44 0.38 0.71 2015 1.79 0.63 8.48 3.51 37.7 9 4.93 3.21 0.55 1.31 -

19

Th trng xut khu

Gia nhp WTO d kin s lm tng nhanh XK vo th trng M trong khi ch c tc ng rt nh n vic tng XK vo th trng Trung Quc, ASEAN5, EU25. Gia nhp WTO d kin lm xut khu vo th trng i Loan (gp trong nhm RoAsia) tng mnh. Xut khu vo Nht Bn, Hn Quc cng tng mnh do vic gia nhp WTO.

20

C cu nhp khu
Gia nhp WTO lm tng nhp khu trn din rng, i vi mi loi hng ha: ng, go, thy sn, tht, lm sn, ng, VLXD, sn phm kim kh, ha cht, ch to my, in t v.vMay mc v da giy l hai nhm ngnh nhp khu tng mnh nht do gia nhp WTO

Bng 3: Tc ng ca WTO n c cu XK
Tng gi tr nhp khu, n v tnh % 2008 C ph, ch, ht tiu in t Nng sn khc Go G v cc sn phm t g Rau qu Giy May mc 2.01 2.15 2.91 3.44 3.81 5.41 12.64 31.03 2010 1.66 3.59 3.19 3.93 5.20 9.54 15.34 35.49 2012 1.14 5.73 3.06 4.45 6.39 13.89 14.85 34.52 2015 0.43 4.13 2.57 5.40 6.13 13.75 10.64 31.80

21

Chuyn dch c cu sn xut

Gia nhp WTO lm c cu sn xut chuyn dch theo hng: gia tng quy m sn xut ca cc ngnh s dng nhiu lao ng, i hi t vn u t, pht huy c li th so snh ca Vit Nam. (Ph hp vi kt qu nghin cu C. Chaipan et al (2006). Cc ngnh m rng sn xut mnh nht do gia nhp WTO: May mc (16%), in t (8.4%), giy (2.43%), Sx my mc (1%). Mt s ngnh quy m sn xut b thu hp do gia nhp WTO nhng tc ng khng ln. Nhng ngnh thu hp sn xut nht l lm sn (-2%), g v sp t g (-1.82%), ha cht (-1.33%), ch-ht tiu c ph (-0.95%), sn xut ng c (-0.87%).

22

Vic lm v chuyn dch c cu lao ng

Gia nhp WTO lm tng vic lm trong lnh vc phi nng nghip v tng tin lng thc t cho c lao ng c k nng v khng c k nng.
Bng 4: Tc ng ca gia nhp WTO ti vic lm v tin lng
2008 Vic lm trong khu vc phi nng nghip Lng thc t ca lao ng c k nng Lng thc t ca lao ng khng c k nng Lng thc t ca lao ng khng c k nng trong khu vc nng nghip 2.65 1,6 1,23 1,05 2010 3.54 1,8 1,45 0,89 2012 3.89 1,96 1,5 0,81 2015 3.95 1,97 1,41 0,7

23

Kt lun
Gia nhp WTO l mt bc quan trng trong tin trnh Vit Nam hi nhp vo nn kinh t th gii S dng m hnh CGE a ngnh, a lnh vc vi nickname MIRAGE do CEPII xy dng, kt qu nghin cu cho thy:
- Gia nhp WTO em li li ch cho ngi dn Vit Nam, tc ng tch cc ti tng trng kinh t, tng trng XNK, u t v chuyn dch CCL. - May mc, giy v in t l ba nhm ngnh c XK tng trng mnh nht sau khi gia nhp WTO. - NK gia tng hu ht cc loi sn phm thuc mi ngnh sau khi gia nhp - Quy m sn xut m rng ba ngnh c XK tng nhanh ni trn, trong khi , nhiu ngnh sn xut phi thu hp sn xut d nh.

24

Khuyn ngh chnh sch

Tc ng ln nht ca vic gia nhp WTO l tng hiu qu ca nn kinh t thng qua vic phn b li ngun lc mt cch hiu qu hn theo quy lut kinh t th trng. -> Kin ngh: Chnh ph tip tc y mnh cng cuc i mi nn kinh t vn hnh ngy cng ph hp hn vi c ch th trng Nguy c i mt vi cc v kin bn ph gi khi XK gia tng mnh, c bit trong hai ngnh may mc v giy -> Chnh ph tip tc thc hin cc ci cch kinh t cc nc sm cng nhn nn kinh t Vit Nam l nn kinh t th trng y . ng thi, Chnh ph cn tch cc tuyn truyn cho cc doanh nghip XK hng may mc v giy nhn thc c nguy c ny c s chun b v phn ng hiu qu hn.

25

Khuyn ngh chnh sch

Gia nhp WTO, Vit Nam phi i mt vi s gia tng nhp khu hng ha. Nu c s gia tng t bin (surge import) ca nhp khu mt s ngnh, lnh vc: Kin ngh Chnh ph nghin cu s dng cc bin php bo v th trng (safeguard measures) c cho php bi WTO trong thi gian u thay v n lc p iu tra chng bn ph gi hay chng tr cp hay bt k bin php no khc. c th s dng cc bin php bo v th trng, Chnh ph cn xy dng chin lc c bn cho bin php bo v th trng v ban hnh cc vn bn php quy to c s php l cho vic vn dng nhng bin php ny.

26

Hng nghin cu tip theo

Kh nng phn tch ca m hnh MIRAGE l rt rng, d ch vn dng bc u, kt qu phn tch thu c cho thy y l cng c phn tch chnh sch thng mi rt tin tin. nhng nghin cu chi tit, c th tip theo, c th xem xt a vo b s liu v FDI ton cu, FTA ASEAN Hn Quc v.v

27

Xin cm n!