PHN TCH MI TRNG BN NGOI 1. MI TRNG BN NGOI V CC KHI NIM C LIN QUAN 1.1.

Mi trng bn ngoi Mi trng bn ngoi gm nhng yu t, nhng lc lng, nhng th chxy ra bn ngoi doanh nghip, doanh nghip khng kim sat c, nhng c nh hng n hat ng v hiu qu hat ng ca doanh nghip. Mi trng bn ngoi bao gm: - Mi trng v m (mi trng tng qut). - Mi trng vi m (mi trng ngnh/ mi trng cnh tranh). Mi trng bn ngoi bao gm rt nhiu yu t, mc ch ca nghin cu mi trng bn ngoi l nhm nhn din nhng c hi, cng nh nhng nguy c c nh hng n hat ng ca doanh nghip. V vy, nghin cu mi trng bn ngoi khng t ra tham vng nghin cu tt c cc yu t ca mi trng bn ngoi, m ch gii hn nghin cu nhng yu t c nh hng thc s n doanh nghip. Ty thuc vo c im ca tng ngnh, mc tiu v chin lc ca tng doanh nghip m nhng yu t ny c th khc nhau. Mi trng bn ngoi thng xuyn thay i, ko theo nhng tc ng n doanh nghip cng thay i, m bo cho qu trnh qun tr chin lc thnh cng, th phi tin hnh nghin cu mi trng bn ngoi thng xuyn, lin tc, khng ngng ngh, khng th da vo kt qu nghin cu mi trng bn ngoi ca giai on c xay dng chin lc cho giai on mi. 1.2. Cc khi nim c lin quan 1.2.1. Mi trng v m L mi trng bao trm ln hat ng ca tt c cc doanh nghip, c nh hng trc tip hay gin tip n hat ng ca tt c cc doanh nghip. Mi trng ny c xc lp bi cc yu t v m nh: cc iu kin kinh t, chnh tr - php lut, vn ha x hi, t nhin,nhn khu hc, k thut cng ngh. Khi nghin cu mi trng v m, cn lu cc vn sau: - Mi trng v m c nh hng lu di n cc doanh nghip. - Mi trng v m thay i s ko theo s thay i ca mi trng vi m/ mi trng ngnh v mi trng bn trong ca doanh nghip. Do , s thay i ca mi trng v m s nh hng ln n s pht trin ca doanh nghip. - Cc yu t ca mi trng v m tc ng ln tt c cc ngnh kinh t, cc doanh nghip, nhng mc v tnh cht tc ng khng ging nhau. - Cc doanh nghip c th tn dng c nhng c hi, gim thiu c nhng nguy c, ch khng th thay i s nh hng ca mi trng v m c. - Mi yu t ca mi trng v m c th c lp nh hng n doanh nghip, nhng cng c th gy nh hng cho doanh nghip trong mi lien kt vi cc yu t khc.

1.2.2. Mi trng vi m Mi trng vi m l mi trng gn trc tip vi tngdoanh nghip v phn ln cc hat ng v cnh tranh ca doanh nghip xy ra trc tip trong mi trng ny. Theo Michael Porter, trong bt k ngnh ngh kinh doanh no mi trng vi m cng gm 5 nhn t tc ng: Mi e da ca nhng ngi gia nhp ngnh; Sc mnh m phn ca nh cung cp; Sc mnh m phn ca ngi mua; Mi e do ca sn phm thay th; cng cnh tranhgia cc doanh nghip hin hu trong ngnh. 2. NGHA V MC CH CA VIC NGHIN CU MI TRNG BN NGOI 2.1. ngha ca vic nghin cu mi trng bn ngoi Hoch nh chin lc m khng gn vi mi trng bn ngoi cng khng khc no ngi m v ng i. Hoch nh chin lc cn pphi tin hnhphn tch mi trng bn ngoi v bn trong, xc nh c cc c hi, nguy c, im mnh v im yu, trn c s kt hp cc yu t mi c th a ra v la chn chin lc ph hp. Thc t cho thy, nhng yu t ca mi trng bn ngoi c nh hng rt ln ntt c cc sn phm, dch v, th trng v t chc trn th gii. S thay i ca nhng yu t mi trng bn ngoi s ko theo s thay i nhu cu ca ngi tiu dng i vinhng sn phm, dch vi hi phi ci tin, nng cp nhng sn phm hin c v pht trin cc sn phm mi. p ng yu cu , cc doanh nghip phi thay i chin lc kinh doanh v chin lc cp chc nng, chin lc nh v sn phm, phn khc th trng v vic la chn cc nh cung cp, khch hng mua hoc bn. Nhn din v nh gi c cc c hi v nguy c t mi trng bn ngoi cho php doanh nghipc nh c chnh xc, r rng s mng/ nhim v ca mnh, xy dng chin lc t c cc mc tiu di hn v cc chnh sch nhm t c cc mc tiu hng nm. V ngay c vic phn tch, nh gi mi trng bn trongmun chnh xc cng phi gn cht vi mi trng bn ngoi. Ngi ta ch c th xc nh doanh nghip mnh, yu nhng im no, mc mnh, yu ra sao?mt khi so snh vi cc chun mc, so snh vi cc doanh nghip khc. V mc mnh, yucng cn c xem xt tng thi im. V d: Cng mt h thng qun l thng tin ca doanh nghip, vo nhng nm tm mi ca th k 20 s c nh gi l mnh, nhng n nhng nm 90 s c xem l bnh thng, v cng chnh h thng b nh gi l yu nu xem xt vo thp nin u ca th k 21. V vy, phn tch mi trng bn ngoi l mt b phn khng th thiu c ca qun tr chin lc. c bit, trong iu kin hi nhp kinh t v ton cu ha, trong bi cnh hu khng hong, khi bn kinh t th gii ang c v li, nhng i thay to lnv nhanh chng ang din ra tng ngy, th phn tch mi trng bn ngoi li cng c ngha, cng c cc nh qun tr chin lc quan tm. 2.2. Mc ch ca vic nghin cu mi trng bn ngoi Mt ni dung ct li ca Qun tr chin lc l cc doanh nghip/ t chc cn xy dng c nhng chin lc tn dng c ht mi c hi v trnh/ gim bt tc hi ca nguy c t

mi trng bn ngoi. V vy, vic xc nh, kim sat v nh gi cc c hi v nguy c t bn ngoi l mt trong nhng iu kin tin quyt m bo s thnh cng cho doanh nghip. Mc ch ca vic nghin cu mi trng bn ngoi l pht hin mt danh mc c gii hn cc c hi m mi trng bn ngoi c th mang li cho doanh nghip v cc nguy c t mi trng ny m doanh nghip nn trnh. Vic phn tch mi trng bn ngoiphi c thc hin mt cch khch quan, lien tc, trn c s cc thng tin y v chnh xc,phi nhanh nhy, sng to nhm xc nh kp thi nhng c hi doanh nghip cn tn dng, nhng nguy c cn n trnh, thm ch tm cch bin nguy c thnh c hi. 3. NI DUNG NGHIN CU MI TRNG BN NGOI 3.1. Nghin cu mi trng v m 3.1.1. Mi trng kinh t (Economic environment) Mi trng kinh t ch bn cht, mc tng trng v nh hng pht trin ca nn kinh t, trong doanh nghip hat ng. Phn tch mi trng kinh t c ngha quan trng, bi n bao gm nhng yu t nh hng n sc mua v kt cu tiu dng. M chin lc ca mi doanh nghip u lien quan n u ra, n th trng. Th trng cn n sc mua ln con ngi. V vy cc yu t kinh t c nh hng trc tip n chin lc ca doanh nghip, c bit quan trng l cc yu t sau: Tc tng trng kinh t, li sut, t gi hi oi v t l lm pht. a. Tc tng trng kinh t: Biu hin qua xu hng ca tng sn phm quc ni (GDP) v tng sn phm quc dn (GNP). S liuv tc tng trng ca GDP v GNP hng nm s cho bit tc tng trng ca nn kinh t v tc tng ca thu nhpbnh qun u ngi. T cho php d on dung lng th trng ca tng ngnh v th phn ca doanh nghip. Tng trng kinh t ca Vit Nam c 28 nm lin tc: 1986 2005 t 6,76%; 2001 -2007 : 7,6%/nm; Nm 2005 tng 8,4%; 2006: 8,2%; 2007: 8,5%.Nm 2008 mc d kinh t th gii lm vo khng hong ti chnh v suy thoi kinh t, nhng GDP ca Vit Namvn tng 6,2%; Nm 2009 d kin tng5-5,5%. Tng trng c nh hng ln n th trng, lm cho tc tng trng ca th trng Vit Nam trong nhng nm qua kh cao. Nm 2010, kinh t ca Vit Nam tip tc c s phc hi nhanh chng sau tc ng ca khng hong kinh t ton cu. Hnh 1 cho thy c ci thin tc tng GDP theo cc qu trong nm 2010. Tc tng GDP qu I t 5,83%, qu II l 6,4%, qu III tng ln 7,14% v d on qu IV s t 7,41%. Uc tnh GDP c nm 2010 c th tng 6,7%, cao hn nhim v k hoch (6,5%). Trong bi cnh kinh t th gii vn phc hi chm chp v trong nc gp phi nhiu kh khn, kinh t Vit Nam t c tc tng trng tng i cao nh trn l mt thnh cng. Vi kt qu ny tc tng trng GDP c giai on 2006-2010 t bnh qun 7%/nm v thu nhp quc dn bnh qun u ngi nm 2010 c t 1.160 USD.

b. Li sut v xu hng ca li sut trong nn kinh t: Nhng yu t ny c nh hng ti xu th tit kim, tiu dng v u t, v do nh hng ti hat ng ca doanh nghip. Li sut nh hng trc tip v rt ln n mc li nhun ca doanh nghip. Li sut tng hn ch nhu cu vay vn u t m rng hat ng kinh doanh. ng thi khi li sut tng cng s khuyn khch ngi dn gi tin vo ngn hng nhiu hn nn cng s lm cho nhu cu tiu dng gim xung. c. Xu hng ca t gi hi oi: S thay i ca t gi hi oi c th nh hng trc tip n hat ng xut nhp khu v nh hng ti hat ng ca c nn kinh t. i vi cc doanh nghip n c th lm thay i nhng iu kin kinh doanh, c bit trong iu kin hi nhp th nhng nh hng ny cng ln. Yu t t gi to ra nhng c hi v nguy c khc nhau i vi cc doanh nghip khc nhau, c bit n c tc ng iu chnh quan h xut nhp khu. Thng thng, chnh ph s dng cng c t gi iu chnh quan h xut nhp khu theo hng c li cho nn kinh t. d. Mc lm pht: Lm pht cao hay thp c nh hng n tc u t vo nn kinh t. Khi lm pht qu cao s khng khuyn khch tit kimv to ra nhng ri ro ln cho s u t ca cc doanh nghip, sc mua x hi b gim st v nn kinh t b nh tr. Vic duy tr mt t l lm pht va phi c tc dngkhuyn khch u t vo nn kinh t, kch thch th trng tng trng. Ngoi 4 yu t trn, khi phn tch mi trng kinh t Vit Nam ngi ta cn ch phn tch mt s yu t khc, nh: hat ng xut nhp khu, thu ht vn u t nc ngoi, h thng thu v mc thu, bin ng ca th trng chng khon.. 3.1.2. Mi trng chnh tr v h thng lut php (Political environment and law system) Mi trng chnh tr bao gm nh nc, php lut v cc hat ng iu hnh ca nh nc. Hiu mt cch y hn th mi trng chnh tr bao gm h thng cc quan im, ng li chnh sch ca chnh ph, h thng lut php hin hnh, cc xu hng chnh tr ngoi giao ca chnh ph v nhng din bin chnh tr trong nc, trong khu vc v trn th gii. C th hnh dung s tc ng ca mi trng chnh tr v php lut i vi cc doanh nghip nh sau: - Lut php : a ra nhng quy nh cho php hoc khng cho php, hoc nhng rng buc i hi ccdoanh nghip phi tun th. Vn t ra i vi cc doanh nghip l phi hiu r tinh thn ca lut php v chp hnh tt nhng quy nh ca php lut. - Chnh ph l c quan gim st, duy tr, thc hin php lut v bo v li ch quc gia. Chnh ph c vai tr to ln trongiu tit v m nn fkinht thng qua cc chnh sch kinh t, ti chnh, tin t, v cc chng trnh chi tiu ca mnh. Trong mi quan h vi cc doanh nghip, chnh ph va ng vai tr l ngi kim sat, khuyn khch, ti tr, quy nh, ngn cm, hn ch, va ng vai tr l khch hng quan trng i vi doanh nghip v sau cng chnh ph cng

ng vai tr l nh cung cp cc dch v cho doanh nghip, nh : cung cp thng tin v m, cc dch v cng cng khc Nh vy, tn dng c c hi v gim thiu nguy c, cc doanh nghip phi nm bt cho c nhng quan im, nhng quy nh, u tin, chng trnh chi tiu ca chnh ph v cng phi thit lp mi quan h tt p, thm ch c th tin hnh vn ng hnh lang khi cn thit nhm to ra mi trng thun li cho hat ng ca mnh. - Cc xu hng chnh tr v i ngoi: cha ng nhng tn hiu v mm mng cho s thayi ca mi trng kinh doanh. Do vy, cc nh qun tr chin lc cn phi nhy cm vi nhng thay i ny. Nhng bin ng phc tp trong mi trng chnh tr v php lut to ra nhng c hi v ri ro i vi cc doanh nghip, v d: mt quc gia thng xuyn c xung t, ni chin xy ra lien mien, ng li chnh sch khng nht qun s l mt tr ngi ln i vi cc doanh nghip. Xu th ha bnh, hp tc, tn trng quyn t quyt ca cc dn tc ang l xu th ch o hin nay. Vic nh nc ta thc hin chnh sch n nh mi trng chnh tr v Vit Nam mun l bn ca tt c cc nc l mt iu kin thun li cho hat ng ca cc doanh nghip. 3.1.3. Mi trng vn ha x hi (Cultural- Social envioronment) Mi trng vn ha x hi bao gm nhng chun mc v gi tr m nhng chun mc v gi tr ny c chp nhn v tn trng bi mt x hi hoc mt nn vn ha c th. Kt qu nghin cu cho thy, s thay i ca cc yu t vn ha x hi mt phn l h qu ca s tc ng lu di ca cc yu t v m khc, do vy n thng xy ra chm hn so vi cc yu t khc. S tc ng ca cc yu t vn ha x hi thng c tnh di hn v tinh t hn so vi cc yu t khc, thm ch nhiu lc kh c th nhn bit c. Mt khc, phm vi tc ng ca cc yu t vn ha x hi thng rt rng: n xc nh cch thc ngi ta sng, lm vic, sn xut v tiu th sn phm dch v. Nh vy nhng hiu bit v mt vn ha x hi s l c s quan trng cho cc nh qun tr trong qu trnh qun tr chin lc cc t chc. Cc kha cnh hnh thnh mi trng vn ha x hi c nh hng mnh m n cc hat ng kinh doanh nh: 1/ Nhng quan nim v o c, thm m, v li sng, v ngh nghip; 2/ Nhngphong tc tp qun truyn thng; 3/ Nhngquan tm v u tin ca x hi. Cc bin s cn c bit quan tm khi nghin cu mi trng vn ha x hi: - Cc yu t vn ha: trong c bit ch h thng cc gi tr (chun mc, o c, quan nim); Quan im v cht lng cuc sng, o c, li sng, thm m, ngh nghip, phong tc, tp qun, truyn thng. - Trnh nhn thc hc vn chung trong x hi. - Lao ng n trong lc lng lao ng. - Khuynh hng tiu dng. Mi trng vn ha x hi to ra rt nhiu c hi v nguy c cho cc doanh nghip. Nhng doanh nghip nhanh chng nm bt nhng c hi ny sc th thnh cng rt ln. Mt trong nhng thay i ang din ra trong mi trng vn ha x hi l x hi ang thay i v

cch nhn i vi ph n.Vai tr ca ngi ph n ang c nh gi li. Ti M, tp ch Women powerthng 9/1999 a ra nhn nh: S lao ng n c o to y , lm vic chm ch ang nhn i lc lng lao ng ti nng ca nc M, cung cp cho quc gia ny mt li th cnh tranh to ln so vi cc nc cm s tham gia y ca n gii vo nn kinh t. c phng ng ln phng Ty, hin tng hai v chng cng i lm tr nn ph bin hn trc v c x hi chp nhn. S thay i ny to c hi ln cho ngnh dch v bn l, c bit cc hnh thc bn l hin i (siu th, ca hng tin dng) pht trin. Ngnh cng nghip ng gi cng c c hi pht trin theo. Cc gia nh tr, t ngiv thnh t ngy mt nhiu, to c hi pht trin cho cc doanh nghip kinh doanh chung c cao cp, cc doanh nghip g,trang tr ni tht lp ghp hin iMt xu th khc l, ngi dn ngy cng quan tm nhiu hn n vn mi trng v sc khe. iu ny to c hi cho cc doanh nghip ang hat ng trong nhng ngnh lien quan n vn mi trng v sc khe, v d: cc t chc y t, cc ca hng bn hoa qu, sn phm t sa, sn phm dinh dng, cc trung tm th hnhMt khac, cng chnh s thay i ny t ra nhng tiu chun co v v sinh an ton thc phm, bo v mi trg, mi sinh, i hi truy sut ngun gc sn phm, y chnh l nhng thch thc ln cho cc doanh nghip kinh doanh ch bin thc phm, chi c nhng ai vt qua c nhng thch thc ny th mi c th tn ti v pht trin. 3.1.4. Mi trng dn s (Demographics environment) Mi trng dn s bao gm nhng yu t: quy m dn s, mt dn s, tui tc, gii tnh, chng tc, trnh hc vn, ngh nghip Nhng bin s cn nghin cu: - Tng s dn, s ngi trong tui lao ng. - T l tng dn s. - Cc bin i v c cu dn s (tui tc, gii tnh, dn tc, ngh nghip, thu nhp). - Tui th, c cu tui tc. - Hn nhn, c cu gia nh. - Trnh vn ha. - Xu hng dch chuyn dn c gia cc vng Mi trng dn s l mt yu t rt quan trng nh hng n cc yu t khc ca mi trng v m, c bit l mi trng vn ha x hi v mi trng kinh t. Nhng thay i trong mi trng dan s s tc ng trc tip n s thay ica mi trng kinh t v x hi, t nh hng n chin lc kinh doanh ca doanh nghip. Nhng thng tin ca mi trng dn s cng cp nhng d liu quan trng cho cc nh qun tr trong vic hoch nh chin lc sn phm, chin lc th trng, chin lc tip th Dn s trung bnh c nc nm 2010 c tnh 86,93 triu ngi, tng 1,05% so vi nm 2009, bao gm dn s nam 42,97 triu ngi, chim 49,4% tng dn s c nc, tng 1,09%; dn s n 43,96 triu ngi, chim 50,6%, tng 1%. Trong tng dn s c nc nm 2010, dn s khu vc thnh th l 26,01 triu ngi, chim 29,9% tng dn s, tng 2,04% so vi nm

trc; dn s khu vc nng thn l 60,92 triu ngi, chim 70,1%, tng 0,63%. T l gii tnh ca dn s nm 2010 mc 97,7 nam trn 100 n. Nm 2009, t l ny l 97,6/100. y l vn ng lo ngi v s mt cn bng gii tnh trong thi gian ti. Nu khng c gii php hu hiu th rt c th trong tng lai, nhiu ngi n ng Vit Nam kh c c hi ly c v. 3.1.5. Mi trng t nhin (Natural environment) Mi trng t nhin bao gm: v tr a l, kh hu, cnh quan thin nhin, t ai, song bin, cc ngun ti nguyn khong sn trong lng t,ti nguyn rng bin, s trong sch ca mi trng nc v khng khm bo cc yu t u vo cn thit v mi trng hat ng cho cc doanh nghip v t chc. Nhng yu t cn nghin cu: - V tr a l, iu kin t nhin, kh hu. - Cc loai ti nguyn, khong sn v tr lng. - Ngun nng lng. - Tnh hnh khai thc v s dng cc ngun ti nguyn thin nhin. - Vn mi trng v nhim mi trng; S quan tm ca chnh ph v cng ng n mi trng. Tnh trng mi trng ft nhin: nhim mi trng ngy cng nghim trng, s cn kit v khan him ca ngun ti nguyn thin nhin v nng lng; S mt cn bng ca mi trng sinh thiNhng ci gi m con ngi phi tr cho s xung cp ca mi trng t nhin l ht sc to ln, kh c th tnh ht c. Ngy nay d lun ca cng ng cng nh s ln ting ca cc t chc quc t v bo v mi trng ang i hi lut php cc nc phi kht khe hn, nhm ci to v duy tr iu kin ca mi trng t nhin. Trong bi cnh nh vy, chin lc kinh doanh ca cc doanh nghip phi p ng cc yu cu sau: 1/ u tin cho s pht trin bn vng pht trin cc hat ng sn xut kinh doanh hoc dch v nhm khai thc tt cc iu kin v li th ca mi trng t nhin, trn c s m bo s duy tr, ti to, c bitnu c th gp phn pht trin hn na cc yu t li th ca mi trng t nhin. 2/ Phi c thc tit kim v s dng hiu qu cc ngun ti nguyn thin nhin, c bit chuyn dn t vic s dng cc ngun ti nguyn khng th ti sinh trong t nhin sang s dng cc vt liu nhn to. 3/ y mnh vic nghin cu pht trin cng ngh, sn phm gp phn bov mi trng, mi sinh, gim thiu rti a nhngx tc ng gy nhim mi trng do hat ng ca doanh nghip gy ra. 3.1.6. Mi trng cng ngh (technological environment) Mi trng cng ngh - nhng lc lng to nn cc cng ngh mi, to nn sn phm mi v cc c hi mi. Nhng yu t cn quan tm khi nghin cu mi trng cng ngh:

- S ra i ca nhng cng ngh mi. - Tc phtminh v ng dng cng ngh mi. - Nhng khuyn khch v ti tr ca chnh phcho hat ng nghin cu v pht trin. - Lut s hu tr tu, bo v bn quyn, tc quyn. - Lut chuyn giao cng ngh. - p lc v chi ph cho vic pht trin v chuyn giao cng ngh mi y l nhng yu t rt nng ng, cha ng nhiu c hiv nguy c i cc doanh nghip. Trong mt th gii phng vi cuc cch mng khoa hc cng ngh tin nhanhnh v bo, th mi trng cng ngh c nh hng rt ln n chin lc ca cc doanh nghip. Thay i cng ngh cho php to ra hng lat sn phm mi vi tnh nng, cht lng vt tri ch trong mt m, nhng cng chnh nhng thay i cng ngh s lm cho nhng sn phm hin hu b lc hu, thi hi cng ch sau mt m. Nh vy, s thay i cng ngh bao gm c sang to v hy dit, em n c c hi v nguy c. D dng thy rng, nhng thay i trong mi trng cng ngh m ra cho doanh nghip rt nhiu c hi, c th nu mt s biu hin: - Cng ngh mi c th to iu kin gip doanh nghip sn xut sn phm r hn, vi cht lng tt hn, c kh nng cnhtranh cao hn. - S ra i ca cng ngh mi v kh nng chuyn giao cng ngh mi vo cc ngnh khc, lnh vc khc, hoc khu vc a l khc c th to ra nhng c hi rt quan trng pht trin sn xut v hon thin sn phm ngnh/lnh vc/ khu vc a l tip nhn cng ngh mi. - Nh s ra i ca cng ngh mi c th to ra nhng th trng mi hn cho sn phm v dch v ca doanh nghip. Bn cnh nhng c hi, s thay i trong mi trng cng ngh cng c th t doanh nghip trc nhng thch thc ht sc ln lao, c th: - S ra i ca cng ngh mi lm xut hin v tng cng u th cnh tranh ca cc sn phm thay th, e da cc sn phm truyn thng ca ngnh hin hu. - S bng n ca cng ngh mi lm cho cng ngh hin hu b li thi nhanh chng v to ra p lc i hi cc doanh nghip phi i mi cng ngh tng kh nng cnh tranh. - S ra i ca cng ngh mi xut hin nhng ngi mi gia nhp ngnh, lm tng them p lc cnh tranhcc doanh nghip hin hu trong ngnh. M thng thng, cc doanh nghip n sau thng c li th trong vic ng dng cng ngh mi hn nhng doanh nghip hin hu trong ngnh, nn s c kh nng cnh tranh cao hn. - S bng n ca cng ngh mi lm cho vng i cng ngh c xu hng rt ngn li, i hi doanh nghip phi rt ngn thi gian khu hao, rt ngn quy trnh R&D so vi trc. Khi nghin cu mi trng cng ngh cn lu : 1/ plc tc ng ca s pht trin cng ngh v mc chi tiu cho s pht trin cng ngh s l khc nhau trong nhng ngnh khc nhau. Cc ngnh truyn thng, in t, hng

khng, dc pm lun c tc i mi cng ngh cao, do , mc chi tiu cho s pht trin cng ngh thng cao hn so vi ngnh dt, ngnh lm nghip, cng nghip luyn kim. 2/ Mt s ngnh nht nhc th nhn c s khuyn khch v ti tr ca chnh ph cho vic nghin cu pht trin khi c s ph hp vi cc phng hng u tinca chnh ph. Nu cc doanh nghip bit tranh th c nhng c hi ny th qu trnh hat ng s thun li hn rt nhiu. 3.1.7. Mi trng ton cu (Global environment) Trong iu kin hi nhp v ton cu ha, khng c mt quc gia, doanh nghip no li khng c mi quan h trc tip hoc gin tip vi nn kinh t th gii, nhng mi quan h ny ang hng ngy hng gi pht trin mnh m, a dng, phc tp v tc ng ln doanh nghip. V vy, s l khim khuyt, nu phn tch mi trng v m ca mt doanh nghip mli ch gii hn phn tch mi trng trong nc m b qua mi trng ton cu. Mi trng tan cu bao gm mi trng ca cc th trng m doanh nghip c lien quan. Khi phn tch mi trng v m ca cc t trng ny cng cn phn tch mi trng kinh t, chnh tr - php lut, vn ha x hi, cng ngh, t nhinS thay i trong mi trng ton cu s nh hng n quyt nh chin lc ca doanh nghip. V d, trc y, Cng ha Lin bang c l nc xut khu ln nht th gii, th trong chin lc tham gi chui cung ng ton cu ca doanh nghip ch tnh n vic chun b nhng iu kin cn thit gia nhp chui cung ng ca c, Nht, M.Trong na u nm2009, Trung Quc vt cv tr thnh nc xutkhu ln nht th gii. TRong bi cnh , doanh nghip cn thay i chin lc, nghin cu v chun b c iu kin gia nhp cc chui cung ng ca Trung Quc. Tuy nhin, vn nghin cu mi trng ton cue c t ra nhng mc khc nhau ty theo tng loi doanh nghip v mc hi nhp ca chng. y c th chia ra hai loi: 1/ i vi doanh nghip ch hat ng th trng trong nc: i vi doanh nghip ny cn nghin cu mi trng ton cu, v: - Tnh ph thuc ln nhau v nhiu mt gia cc quc gia trong cng ng th gii ngy cng r rt. V vy, nhng thay i ca mi trng ton cuchc chn s tc ng v lm thay i cc iu kin mi trng v m v mi trng cnh tranh trong nc. V d, Thi Lan b khng hong chnh tr, mi trng bt n l c hicho ngnh du lch Vit Nam pht trin. Hng dt Trung Quc b kin bn ph gi th trng Bc M to iu kin cho cc doanh nghip dt may Vit Nam, n thm nhp th trng ny. Sa Trung Quc b nhim melamin, to c hi ln cho cc cng ty sa ln ca Vit Nam tng doanh thu v thu c li nhun ln. - Trong nhiu trng hp, mc d doanh nghipkhng trc tip quan h vi th trng nc ngoi, nhng n c th quan h gin tip u vo hoc u ra thng qua vic mua bn mt loi vt t thit b hoc mt loi sn phm no qua mt doanh nghip khc trong nc. V d, doanh nghip bn sn phm ca mnh cho cc cng ty xut khu, thng qua nh xut khu cc sn phm s c bn ra nc ngoi. Khi nhu cu i vi loi sn phm thay i th bn thn doanh nghip sn xut cng b nh hng.

2/ i vi doanh nghip hat ng trn thng trng quc t. Vic phn tch mi trng v m nc ngoi cng thc hin theo logic ging nh phn tch mi trngv m trong nc, nhng cn ftp trung phn tch k mi trng chnh tr - php lut, mi trng vn ha x hi, v c th c nhng khc bit rt ln so vi mi trng trong nc. Tuy nhin ty thuc vo hnh thc kinh doanh trn thng trng quc t, m mc phn tch mi trng ton cu ca cc doanh nghip c khc nhau. 3.2. Nghin cu mi trng vi m Nhin cu mi trng vi m l mt ni dung ht sc quan trng khng th thiu ca qu trnh qun tr chin lc. Mi trng vi m, cn gi l mi trng cnh tranh/ mi trng ngnh, l mi trng gn trc tip vi tng doanh nghip, phn ln cc hat ng v cnh tranh ca doanh nghip u xy ra trc tip trong mi trng ny. Michael E.Porter, gio s ni ting v chin lc kinh doanh ca trng kinh doanh Havard, a ra m hnh 5 lc lng cnh tranh, gip cc nh qun tr chin lc phn tch mi trng vi m, nhn din c nhng c hi v nguy c t mi trng ny. Theo Porter,nm lc lng cnh tranh l: - Nguy c nhp ngnh ca cc i th cnh tranh tim nng. - Sc mnh m phn ca nh cung cp. - Sc mnh m phn ca ngi mua. - e da ca cc sn phm thay th. - Cng cnh tranh gia nhng doanh nghip hin hu trong ngnh. Sc mnh ca cc lc lng cnh tranh trong ngnh s quyt nh mc u t, cng cnh tranh v mc li nhun ca ngnh. Theo M.Porter, cc lc lng cnh tranh cng mnh, cng hn ch kh nng ca cc doanh nghip hin ti trong vic tng gi v thu c linhun cao hn, ngc li khi lc lng cnh tranh yu s to ra cc c hi cho cc doanh nghip trong ngnh thu cli nhun cao hn. Chnh v vy, cc doanh nghip cn nghin cu nm lc lng cnh tranh v cn c vo nhng iukin bn trong ca mnh quyt nh la chn mt v tr thch hp trong ngnh, nhm i ph vi cc lc lng cnh tranh mt cch tt nht hoc c th tc ng n chng theo hng c li cho mnh. Cng theo Porter, tnh cht tc ng ca nm lc lng cnhtranh c th thay i theo thi gian v b nh hng bi cc c im kinh t, k thut ca ngnh. 3.2.1. Nguy c nhp ngnh ca cc i th cnh tranh tim nng i th cnh tranh tim nng l nhng i th cnh tranh c th tham gia th trng ca ngnh trong tng laihnh thnh nhng i th cnh tranh mi. Khi i th cnh tranh mi xut hin s khai thc nhng nng lc sn xut mi, ginh ly th phn, gia tng p lc cnh tranh ngnh v lm gim li nhun ca doanh nghip. S xut hin ca i th cnh tranh mi s nh hng n chin lc kinh doanh ca doanh nghip, v vy, phi phn tch cc i sthtim n ny, nhm nh gi nhng nguy c do h gy ra cho doanh nghip.

i th cnh tranh mi c th xut hin thng qua cc con ng: - Xut khu. - Lin doanh. - u t trc tip di hnh thc 100% vn nc ngoi. - Mua li cc cng ty khc trong ngnh. Nguy c xm nhp vo mt ngnh ph thuc rt nhiu vo cc ro cn xm nhp th hin qua phn ng ca cc i th cnh tranh hin hu m cc i th mi c th d on. Nu cc ro cn cao hay cc i th mi c th d on c s phn khng quyt lit ca cc doanh nghip hin hu trong ngnh th kh nng xm nhp ca cc i th mi s thp v ngc li. C nhiu quan im khc nhauv s lngngun ro cn. Theo nh kinh t hc Joe Bain (1956), c ba ngun ro cn chnh ngn cn s xm nhp, l: - S trung thnh ca khch hng i vi sn phm ca cng ty. - Li th tuyt i v chi ph. - Li th kinh t theo qui m. Theo Michael E. Porter, c su ngun ro cn xm nhp ch yu: Li th kinh t theo qui m: gim chi ph do sn xut hng lat hay sn xut khi lng ln sn phm c tiu chun ha; c chit khu do mua s lng ln vt t, thit b, nguyn nhin vt liu; nh phn b chi ph c nh cho khi lng ln sn phm c sn xut hoc qung co i tr gip h thp chi ph qung co trn tng sn phm. - S khc bit ca sn phm. - Cc i hi v vn: chi ph qung co ln, u t ln cho cng tc nghin cu pht trin sn phm mi - Chi ph chuyn i: L chi ph m ngi mua phi tr mt ln cho vic thay i t vic mua sn phm ca ngi ny sang vic mua sn phm ca ngi khc. Cc chi ph c th gm: chi ph o to nhn vin, gi ca thit b mi km theo, chi ph v thi gian kim tra ngun lc mi - Kh nng tip cn vi cc knh phn phi. - Nhng bt li v chi ph khng lien quan n qui m: b quyt, c im thit k thong qua ng k pht minh hoc b mt; s tip cn ngun nguyn liu th thun li; cc doanh nghip hin ti c v tr thun li hn i th mi; s tr cp ca chnh ph u tin cho cc doanh nghip hin ti; ng cong kinh nghim. V mt ngun ro cn quan trng, khng th khng nhc n khi nghin cu mi trng vi m, l chnh sch ca chnh ph. Thng qua vic cp hp hay a ra cc yu cu c bit (v vn, trnh cng ngh, tiu chun k thut, tiu chun v sinh mi trng, s dng lao ng cht lng cao, lao ng a phng) chnh ph c th kim sot sh xm nhp vo mt ngnh no . V d: qui nh kinh doanh dc phm, ngn hng, logistics 3.2.2. Sc mnh m phn t nh cung cp Nh cung cp c th to ra cc c hicho doanh nghip khi gim gi bn, tng cht lng sn phm, tng cht lng cc dch v km theo; ngc li cng c th gy ra nguy c cho cc doanh nghip khi tng gi bn, gim cht lng sn phm, dch v, khngm bo s lng v thi gian cung ng

Nhng thng tin cn thu thp nghin cu nh cung cp: C bao nhiu nh cung cp? Nhng nguy c c th n t pha nh cung cp? QUan h cung cu? Li th trong m phn? Kh nng cung cp lu di? Kh nng a dng ha sn phm? Gi c hng ha c cung cp? Mng li bn hng? Cc iu kin bn hng ca nh cung cp? Cc dch v sau bn hng? Khnng i mi cng ngh? Kh nng lien doanh vi nh cung cp? Kh nng chuyn i sang nh cung cp khc ca doanh nghip? Mc quan trng ca doanh nghip i vi nh cung cp? Kh nng kt hp dc thun chiu v pha trc ca nh cung cp cnh tranh trc tip vi doanh nghip? - Kh nng kt hp dc ngc chiu v pha sau ca doanh nghip t cung cp cc yu t u vo? Nhng li th ca nh cung cp: C t nh cung cp. S khc bit ca sn phm. Chi ph thay i nh cung cp cao. Khc kh nng kt hp dc ngc chiu v pha sau t cung cp cc yu t u vo. - Nh cung cp c kh nng t ch cao. 3.2.3. Sc mnh m phn ca ngi mua/khch hng Nhng ni dung cn u khi phn tch khch hng: Phn nhm khch hng: Tin hnh thu thp thng tin theo nhm khch hng v: nhu cu, s thch, long trung thnh, cc mi quan tm v sn phm, gi c, phn phi, chiu th. Nhng phn tch ny gip doanh nghip xc nh vic nh v sn phm hp l cha, th trng cn phn khc tim nng no m doanh nghip c th tham gia khng. nh gi sc mnh m phn ca khch hng. Sc mnh m phn ca khch hng cng cao th doanh nghip li cng phi hao tn nhiu chi ph duy tr mi quan hvi khch hng , bng cc cch gim gi, tng chit khu, tng hoa hng, tng cht lng, tng dch v hu mi, tng khuyn mi Kh nng mc c ca khch hng cao khi c cc iu kin sau: + Doanh s mua ca khch hng chim t trng cao trong tng doanh s ca doanh nghip. + Chi ph chuyn sang mua hng ca doanh nghp khc thp. + S lng ngi mua t. + Kh nng kt hp ngc chiu vi nh cung cp khc cao. + Mc nh hng ca doanh nghip n cht lng sn phm ca ngi mua thp.

p lc t pha ngi mua tn ti ch yu di hai dng: i gim gi hoc mc c c cht lng sn phm tt hn. Chnh iu ny l cho cc i th cnh tranh hin hu chng li nhau v lm suy gim mc li nhun ca ngnh. 3.2.4. e da ca cc sn phm thay th Sn phm thay th l nhngn phm khc v tn gi v thnh phn nhng em li cho ngi tiu dng nhng tnh nng, li ch tng ng nh sn phm ca doanh nghip. Sut hin ca cc sn phm thay th c th dnti nguy clm gim gi bn hoc st gi li nhun ca doanh nghip. V vy, doanh nghip phi d bov phn tchkhuynh hngpht trin ca cc sn phm thay th nhn din ht cc nguy c do sn phm thay th gy ra cho doanh nghip. Nhng sn phm thay th thng l kt qu ca vic ci tin hoc bng n cng ngh mi. Cc doanh nghip mun t li th cnh tranh phi dnh ngun lc pht trin hoc p dng cng ngh mi vo chin lc pht trin kinh doanhca mnh hoc tp trung cho chin lc nghin cu v pht trin sn phm. 3.2.5. Cng cnh tranh ca cc doanh nghip hin hu trong ngnh i th cnh tranh l nhng i th kinh doanh mt hng dch v cng loi vi doanh nghip. i th cnh tranh chia s th phn vi doanh nghip v c th vn ln nu c v th cnh tranh cao hn. Tnh cht cnh tranh trong ngnh tng hay gim ty thuc vo quy m th trng, s tng trng ca ngnh v mc u t ca i th cnh tranh. Cc loi i th cnh tranh: - i th cnh tranh v c mun. - i th cnh tranh v loi sn phm. - i sth cnh tranh vhnh dng/chng loi, quy cch sn phm. - i th cnh tranh v nhn hiu. Phn tch i th cnh tranh gm cc cng vic: -Nhn din, phn loi, nh gi, lit k i th cnh tranh theo khu vc th trng. - Thu thp v nh gi thng tin v i th cnh tranh (nghin cu mc tiu then cht ca i th, cc chin lc v chnh sch hin ti ang s dng, tim nng, th mnh v im yu ca i th) - D on nhng phn ng ca i th cnh tranh - La chn chin lc, chin thut tng thch (tn cng hay n trnh, hay hp tc) i ph vi cc i th cnh tranh. Nhng ni dung cn thit phn tch i th cnh tranh: - Chin lc hin ti: Tm hiu chin lc ca i th cnh tranh. Xem i th cnh tranh angcnh tranh nh th no? Cc chin lc ca i th cnh tranh trong tng lnh vc hat ng (chin lc kinh doanh) v cc chin lc cp chc nng, mi lien h gia cc chin lc . - Phn tch cc tim nng: Cn phn tch tim nng ca i th cnh tranh nhn din im mnh im yu ca h trong cc lnh vc sau:

+ Cc loi sn phm; + H thng phn phi; + Marketing v bn hng + Sn xut v tc nghip; + Nghin cu v thit k cng ngh; + Gi thnh; + Tim lc ti chnh; + Ngun nhn lc; + B my t chc, vn ha t chc; + Nng lc qun l; + Quan h x hi; + Danh mc u t ca i th - Nhn nh nh hng ca i th cnh tranh i vi ngnh: Xem xt nhnnh ca i th cnh tranh v chnh h v cc doanh nghip khc trong ngnh. tm hiu nhn nh ca i th cnh tranh cn xem xt nhng vn sau: + i th cnh tranh nhn nh nh th no v u, nhc im v v th ca h v cc vn : chi ph, cht lng sn phm,mc hin i ca cng nghCc nhn nh c chnh xc khng? + Nhng yu t v vn ha (dn tc, tn gio, phong tc, tp qun, gi tr, thi ..), nh hng ca nhng yu t n thi ca i th cnh tranh v nhn thc ca h i vi cc s kin. + Nghin cu cc kha cnh lch s, danh ting ca i sth cnh tranh v nh hng ca chng ln chin lc, chnh sch ca h. + Nhn nh ca i th v cc doanh nghip khc trong ngnh. chnh xc ca nhng nhn nh ny? + Cc gi tr chun mc c th ch ha, cc quy tc x hi, nhngx quy tc m ngi lnh o ca i th cnh tranh la chn, tn thnh c nh hng n quan im ca h khng? + i th cnh tranh nhn nh nh th no v nhu cu x hi/ngi tiu dng i vi sn phm ca h hoc cc xu hng pht trin khc ca ngnh trong tng lai? + i th cnh tranh da vo trc gi, kinh nghim hay phn tch l chnh xy dng chin lc? Ti y, c bc l im yu no khng? - Mc tiu tng lai: Phn tch mc tiu ca i th cnh tranhnhm gip doanh nghip d on: + i th cnh tranh c bng lngvi kt qu ti chnh v v tr hin ti khng? + Kh nng i th cnh tranh c th thay i chin lc nh th no? + Kh nng phn ng ca i th cnh tranh trc nhng thay i ca mi trng bn ngoi? + Tnh cht quan trng ca cc sang kin m i th cnh tranh a ra. Cc thng tin cn iu tra bit c mc tiu tng lai ca i th cnh tranh: + Cc mc tiu v ti chnh; + Phn ng i vi cc ri ro; + Cc h thng, c bit h thng k ton; + Quan im/ gi tr v thi v mt t chc, vn ha t chc; + C cu t chc. Cc thng tin quan trng khc: + Cc h thng kim sot v khuyn khch;

+ Cc nh qun tr cp cao; + Cc thnh vin Hi ng qun tr; + S nht tr ca Ban lnh o. Phn tch i th cnh tranh ch yu l nhm tm li p cho cc cu hi sau: Nhng im mnh, im yu ch yu ca i th cnh tranh l g? Nhng mc tiu v chin lc c bn ca cc i th cnh tranh l g? Ti sao cc i thcnh tranh l phn ng hiu qu vi ccu hng kinh t, vn ha, x hi, nhn khu, a l, chnh tr, cng ngh c v th cnh tranh hin nay. - Cc sn phm, dch v ca doanh nghip c v tr nh th no khi so snh vi cc i th cnh tranh? - Cc i th cnh tranh ch yu c th gy ra nhng nguy c nh th no cho chin lc ca doanh nghip? - Xp hng doanh s v li nhun gia cc i th cnh tranh ch yu, cc yu t no quyt nh n v tr cnh tranh ca cc doanh nghip trong ngnh? Phn tch i th cnh tranh l mt ni dung quan trng ca nghin cu mi trng vi m, v i th cnh tranh l mt trong nm lc lng cnh tranh trong m hnh ca M.Porter, mt p lc thng xuyn v e da trc tip ln doanh nghip, khi p lc cnh tranh gia cc doanh nghip cng tng ln th cang e da v v tr v s tn ti ca chng. Tnh cht v cng ca cuc cnh tranh gia cc doanh nghip hin hu trong ngnh ph thuc vo nhiu yu t: - Cc i th cnh tranh ng o hoc c qui m gn tng ng nhau. Trong mt ngnh c qu nhiu doanh nghip hoc c mt s doanh nghip vi qui m v thc lc tng ng, th kh c th c c s n nh, bi cc doanh nghip c xu hng cnh tranh, i chi nhau trong cuc chin bt phn thng bi. Ngc li, khi ngnh c mc tp trung ha cao, hay b iu khin bi mt hoc mt s t doanh nghip th mc bnh n cao hn v doanh nghip hoc nhng doanh nghip dn u c th n nh trt t cng nh c th m trch vai tr sp xp, phi hp trong ngnh thng qua cc cng c nh dn u v gi. - Tc tng trng ca ngnh. Ngnh c tc tng trng chm s bin cuc cnh tranh ca cc doanh nghip thnh cuc chin quyt lit gi, m rng th phn. Trong khi i vi ngnh c mc tng trng cao th vic cnh tranh khng qu cng thng, cc doanh nghp c nhiu c hi tng trng p ng nhu cu ang tng ln rt nhanh. - Chi ph c nh v chi ph lu kho cao. Chi ph c nh cao buc cc doanh nghip phi khai thc ht nng lc sn xut, iu ny dn n s d tha sn phm v chc chn s lm gim gi bn. Chi ph c nh cao l tng chi ph lu kho, nu khng chp nhn iu ny th doanh nghip cng y mnh tiu th, dn ti mt cuc chin khc lit ginh th phn v iu ny c th dn ti mt cuc cnh tranh quyt lit v gi. - S thiu vng tnh khc bit ca sn phm v v cc chi ph chuyn i.

Nu sn phm v dch v ca cc doanh nghip khng c s khc bit, ng thi chi ph chuyn i khng ng k th vic la chn ca khch hng ch yu da vo gi c v cung cch phc v. Kt qu tt yu l gy ra mtcuc cnh tranh sng cn v cc lnh vc ny. Ngc li, vi s khc bit cao ca sn phm v dch v s to ra cho ngi mua c nhng s thch v tn nhim i vi nhng ngi bn nht nh no , trng hp ny s to ra cc lp ngn cch chng cnh tranh. Ngoi ra chi ph chuyn i cao cng to ra nhng ro cn gim bt s cnh tranh. - Ngnh c nng lc d tha. Li nhun cao hoc s hp dn ca ngnh c th dn ti vic u t t vo ngnh, iu ny c th to ra nng lc sn xut d tha, cc doanh nghip u mun tn dng cc nng lc ny v c th to ra mt cuc chin v gi. - Tnh a dng ca ngnh. Tnh a dng ca ngnh ph thuc vo s a dng v chin lc, v ngun gc, v con ngi ca cc nh cnh tranh hin hu. cc mi quan h vi cng ty m ca h, nhng mc ch khc nhau v cc chin lc cnh tranh khc nhau. Khi mt ngnh c s a dng cao, cc doanh nghip phi mt mt thi gian di thm d chnh xc nh ca nhau v i n mt b lut ca cuc chi cho ton ngnh. - S t cc vo ngnh cao. Cuc cnh tranh trong ngnh cng tr nn si ng hn nu mt lat cc hng t cc vi nhng mc cao vo s thnh cng trong cuc cnh tranh ny. H c th sn sang hy sinh li nhun ca mnh lm cho cuc cnh tranh tr nn khc lit hn. - Cc ro cn rt lui. L ro cn ngn chn vic rt lui ca doanh nghip ra khi ngnh ang hat ng. Trng hp ny xut hin khi hat ng kinh doanh trong ngnh khng cn li nhun na, doanh thu gim mnh, hng ha ng m khng c hng gii quyt tha ng, tnh hnh cuc chin v gi ngy cng gay gt hnTuy nhin, vic rt lui khi ngnh l iu khng n gin v phi chu tn tht ln. Tn tht cng ln ngha l ro cn rt lui cng cao. Cc yu t hnh thnh ro cn rt lui gm: + Cc ti sn chuyn mn ha; + Chi ph c nh cho vic rt lui: cc tha thun lao ng, chi ph ti xy dng, nng lc bo dng cho cc b phn d tr v cc loi khc; + Cc mi lien h tng quan chin lc: mi quan h qua li gia n v vi cc n v khc trong doanh nghip v hnh nh, kh nng tip th, kh nng tip cn vi th trng ti chnh, cc trang thit b chung + Cc ro cn tinh thn: tn tui ca doanh nghip c th,trch nhim v s gn b vi nhn vin, ni lo lng v s tn hi cho s nghip ca mnh, lng t ho v cc nguyn nhn khc lm cho nh qun tr chn ch trong vic a ra quyt nh hp l v s rt lui.

+ Chnh sach hn ch ca nh nc v x hi, bao gm vic khng cho phphoc cc bin php ngn chn rt lui nhm trnh vic sa thi lao ng, lm tng t l tht nghip. Phn trn y l ton b cc yu t xc nh tnh cht v cng ca p lc cnh tranh gia cc doanh nghip trong mt ngnh. Tuy nhin cc nh qun tr cn lu : khi phn tch cc yu t ny l phn tch cnh tranh trong nhm chin lc. Nhm chin lc: L nhm doanh nghip hat ng trong mt ngnh c s tng ng v dng sn phm, cng ngh, gi c hoc dch vNhng doanh nghip ny thng cnh tranh trc tip vi nhau. Trong mt ngnh bao gi cng c s tham gia ca nhiu doanh nghip, cc doanh nghip ny c th nm trong cc nhm chin lc khc nhau. Khi phn tch p lc cnh tranh gia cc doanh nghip trong ngnh cn c trng tp trung phn tch trong khun kh ca nhm chin lc. Trn y l phn phn tch mi trng vi m hay mi trng cnh tranh ca cc doanh nghip. Vic phn tch mi trng cnh tranh gip doanh nghip nhn din c nhng c hi v nguy c, qua c th xc nh c doanh nghip nn dng v tr no i ph mt cchc hiu qu vi nm lc lng cnh tranh trong ngnh. Mt chin lc cnh tranh c hiu qu s dng phng sch tn cng hoc phng th nhm to c v tr c th bo ton c v x l tha ng nhng nh hng ca nm lc lng cnh tranh.