Chnh sch qun l ngoi hi ca Trung Quc giai on t nm 1979 cho n nay

Vit Nam v Trung Quc u l nc kinh t ang pht trin trong qu trnh chuyn i t nn kinh t k hoch ha sang nn kinh t th trng c s qun l ca Nh nc theo nh hng x hi ch ngha. Gia hai nn kinh t c nhng nt tng ng. Do , kinh nghim ca Trung Quc trong vic hoch nh chnh sch l nhng bi hc qu gi cho Vit Nam, c bit l kinh nghim v iu hnh chnh sch t gi ca Trung Quc trong nhng nm gn y.

I.

Qun l d tr ngoi hi quc gia

Nhn ra s yu km ca c ch chnh sch t gi c nh v a t gi, t nm 1979, Trung Quc cho php thc hin c ch iu chnh t gi gim dn phn nh ng sc mua ca ng NDT.Nm 1980, t gi ng NDT so vi USD l 1,53 NDT/USD, n nm 1990 l 5,22 NDT/USD. Chnh sch t gi ny gip Trung Quc ci thin c cn cn thng mi, gim thm ht thng mi v cn cn thanh ton, a t nc thot ra khi cuc khng hong kinh t. Tuy nhin, vic thc hin c ch t gi theo hng tng i n nh lm cho lm pht tip tc gia tng, hn ch xut khu v nh hng n mc tiu pht trin kinh t. T l lm pht ca Trung Quc t nm 1990 n nm 1993 tng t 3% ln 14,5%, lm pht ca M c xu hng gim xung, thp hn nhiu so vi Trung Quc, nm 1993 lm pht ca M l 2,4%, do ng NDT li b nh gi cao so vi sc mua thc t, Trung Quc quyt nh iu chnh mnh t gi hi oi. Ngy 1/1/1994, Trung Quc chnh thc cng b iu chnh mnh t gi ng NDT t 5,8 NDT/USD xung 8,7 NDT/USD, t l iu chnh (thc cht l ph gi ng NDT) ln ti 50%, ng thi thc hin chnh sch tht cht qun l ngoi hi, tp trung ngoi t v Nh nc, m bo cung cu ngoi t thng sut, cc ngun thu ngoi t ca cc doanh nghip, t chc x hi (tr cc doanh nghip FDI) phi kp thi chuyn v nc v bn ht cho cc ngn hng c y quyn. Khi c nhu cu s dng cc doanh nghip v t chc x hi c mua ngoi t ca cc ngn hng y quyn. Cng trong thi gian ny, cc ngn hng thng mi Trung Quc khng c php cho cc doanh nghip trong nc vay ngoi t.

Cc mc quan trng v vic tng d tr ngoi hi ca Trung Quc:

Thng 11/1996, d tr ngoi hi ca Trung Quc ln u tin t mc 100 t USD, n cui nm 1997 l 140 t USD, lc ny Trung Quc mi ni lng chnh sch kt hi ngoi t, cho php mt s doanh nghip (Cng ty xut nhp khu v doanh nghip sn xut c giy php kinh doanh xut nhp khu) c gi li mt phn ngoi t trn ti khon vi mc ti a khng qu 15% tng kim ngch xut nhp khu hng nm. Sang nm 2001, d tr ngoi hi ca Trung Quc ln n 200 t USD v lin tc tng trong cc nm sau . Nm 2002, d tr ngoi hi ca Trung Quc tng ln 286,4 t USD, chnh sch kt hi ngoi t tip tc c ni lng, cc cng ty v doanh nghip c gi ngoi t trn ti khon, mc ti a khng qu 20% tng ngun thu ngoi t t giao dch vng lai. Trc tnh hnh dng vn nc ngoi vo Trung Quc qu ln, d tr ngoi hi tng mnh gy sc p ln gi i vi ng NDT. Trung Quc khuyn khch cc d n u t ra nc ngoi, b quy nh v vic gim st ngoi hi cng nh vic bt buc chuyn li nhun v nc, gim bt th tc kim tra ngun gc ngoi t, ni rng cc iu kin mua ngoi t u t ra nc ngoi, cho php chuyn cc ti sn hp php ra nc ngoi, cho php mt s t chc trong nc iu kin c u t chng khon nc ngoi. n thng 2/2006, ln u tin Trung Quc vt Nht Bn tr thnh nc c s d tr ngoi hi ln nht th gii v n thng 10/2006 vt qua mc 1000 t USD. Nm 2007, d tr ngoi hi Trung Quc tng ln ti 1.528,249 t USD. Ngy 13/8/2007 Cc Qun l ngoi hi ban hnh cho php cc t chc kinh t cn c nhu cu s dng ngoi t phc v cho sn xut kinh doanh c quyn gi li s ngoi t t giao dch vng lai trn ti khon. Nh vy, sau 13 nm Trung Quc mi xa b chnh sch kt hi ngoi t, chnh sch ny c xa b khi nn kinh t nhiu nm tng trng mnh, t l lm pht thp, CCTT, CCTM d tha ln, d tr ngoi hi cao. n cui thng 6/2009, ph v mc 2000 t USD, thng 3/2011, t mc 3000 t USD, d bo qu 3 nm nay con s ny s l 3305 t USD.

Rank

Country

Billion USD (end of month)

People's Republic of China

$ 3,201 (Sep 2011)

European Economic Area

$ 1 416 (Feb 2011)

European Union

$ 1 356 (Feb 2011)

Japan

$ 1,138 (Jun 2011)

Eurozone

$ 840 (Jun 2011)

Russia

$ 516 (Sep 2011)

Saudi Arabia

$ 484 (Aug 2011)

Republic of China (Taiwan)

$ 400 (Aug 2011)

Brazil

$ 352 (Aug 2011)

India

$ 318 (Aug 27 2011)]

South Korea Switzerland

$ 311 (Jul 2011)

9 10 11 12 13 14 15 16

$ 289 (May 2011)

Hong Kong Singapore Germany

$ 277 (Jun 2011) $ 249 (Jul 2011) $ 231 (Jun 2011) $ 186 (Jul 2011) $ 182 (May 2011) $ 175 (Dec 2010) $ 170 (May 2011)

Thailand France Algeria Italy

Xp hng d tr ngoi hi ca 20 NHT (ngun WIKIPEDIA) Vic cc dng vn nng t nc ngoi vo Trung Quc rt ln kch hot v nh hng ti th trng chng khon, th trng bt ng sn Trung Quc, c nhng lo ngi gi tr ca cc ti sn vn c th tr thnh bong bng. Do , mc tiu ca chnh sch qun l ngoi hi gian on gn y l gii quyt s tng ln qu nng ca d tr ngoi hi ng thi trnh s ph thuc vo ng la M ang b mt gi. Trong s ngoi hi d tr ca Trung Quc c ti 2/3 l d tr bng la M, s tri phiu kho bc M Trung Quc mua tnh n cui thng n cui thng 6/2009 gn 800 t USD. Vn t ra l nu Trung Quc thc hin chnh sch phn tn ri ro, hn ch mua la M hoc khng mua tri phiu kho bc M, ng la M c th b rt gi mnh, s ngoi hi d tr to ln ca Trung Quc, tng ng 2/3 GDP ca nc ny s khng trnh c thit hi. Mt khc, nu Trung Quc khng mua vo b sung d tr th vi vic dng vn t nc ngoi vo Trung Quc gn y tng ln nhanh chng, , s nh hng n tnh hnh cung cu ngoi t, lm cho t gi ng NDT chu p lc bin ng theo xu hng ln gi so vi cc ngoi t. Do Trung Quc khng th dng mua ngoi t v cc ti sn c gi bng la M. y l mt bi ton kh trong vic qun l ngoi hi quc gia ny. Chnh sch d tr ngoi hi ca Trung Quc hin nay l chnh sch tp trung do Chnh ph qun l, s ngoi hi d tr Nh nc ang qun l trn 2.000 t USD, s d tin gi ngoi t ca cc t chc, c nhn ch c 150 t USD. iu ny khc xa vi cc nc kinh t pht trin chnh sch d tr ngoi hi phn tn hay cn gi l d tr ngoi hi trong dn ca cc nc kinh t pht trin . V d nh Nht Bn, cui nm 2008, d tr ngoi hi ca Nh nc l 1.100 t US$, trong khi d tr ngoi hi trong dn ln ti 3.640 t US$. Nu so snh con s tuyt i v ti sn ngoi hi ca quc gia, ti sn ngoi hi ca Trung Quc cn thp hn nhiu so vi Nht Bn. Vi nhng kh khn trn, vic Trung Quc khuyn khch u t ra nc ngoi c th l chin lc quan trng, khng nhng cung cp cho Trung Quc y ngun nng lng, nguyn vt liu pht trin kinh t m cn c th gip Trung Quc chuyn i thnh cng m hnh kinh t lu nay qu ph thuc vo xut khu. Mt khc Trung Quc cng ang tranh th nhp khu cc k thut tin tin nc ngoi, cc nguyn vt liu quan trng phc v sn xut, k c cht xm lin quan n ngnh gio dc.T thng 8/2009, cc doanh nghip c iu kin c th s dng vn t c bng ngoi t hoc mua ngoi t ca ngn hng cho

vay ra nc ngoi. y c coi l bin php nhm gim bt sc p ln s ngoi hi d tr qu ln ca Trung Quc. n cui thng 3/2011, d tr ngoi hi ca Trung Quc ln n 3.044,7 t USD, tng 24,4% so vi cng k nm ngoi v chim hn mt phn ba trong tng 9.000 t USD d tr ngoi hi ca th gii. Con s ny cng ln gp hai ln so vi tng s ngoi hi d tr ca cc nc chu u, Nht, Anh, M. Tuy d tr cao nh th nhng NDT li l ng tin cha c t do chuyn i, n nh t gi, ngn hng trung ng phi mua ngoi t vo v phi bn ngoi t c ngun gc t ng NDT ra, lm tng thm cc nghip v v ngoi t, nh hng n khi lng cung ng tin t. i vi cc nc s hu ng tin mnh c kh nng chuyn i, d tr ngoi hi bao nhiu khng quan trng m ch quan tm n s an ton ca s vng d tr, hin nay d tr vng ca M ln gp 7 ln ca Trung Quc trong khi tng s ngoi hi d tr ch bng 2% d tr ca Trung Quc. Thc t l trong giai on t 2003-2010, Trung Quc l khong 271,1 t USD do ng USD mt gi, v n nhng nm gn y th tnh trng ny cng tr nn trm trng hn, nu t gi hi oi gim xung cn 6 NDT i 1 USD th c kh nng nc ny s l 578,6 t USD. Hin nay c cu ngoi hi d tr ca Trung Quc ch yu l d tr bng ngoi t, cha ch n d tr bng ti sn ngoi hi, mc d hiu qu kinh t ca d tr bng ti sn ngoi hi ln hn d tr bng ngoi t. Thng 2 va qua, SAFE nhn mnh an ton l u tin hng u trong chnh sch qun l ngoi hi ca quc gia ny ng thi gim dn s ph thuc vo ng USD, mua tri phiu ca cc quc gia pht tin gim bt lng d tr ngoi. Trung Quc cng t sn sng mua thm n t nhng nc yu hn trong khi EURO, tham gia ti t chc cc ngn hng ang gp kh khn ca cc quc gia ny.Chnh ph Trung Quc ang tm kim nhng knh u t khc thay cho tri phiu ca M (v d nh c phiu trong cc chng trnh xy dng c s h tng M), khuyn khch cc doanh nghip Trung Quc m rng hot ng ti nc ngoi. SAFE cng ang ln k hoch thnh lp nhng qu u t mi a dng ha d tr ngoi hi. Cc qu ny s u t vo mt s lnh vc nh nng lng v th trng kim loi qu nc ngoi.

II.

Qun l nh nc v vng tiu chun quc t

Trong khi phn ln cc nc cng nghip pht trin duy tr t l d tr bng vng tng ng 30% d tr ngoi hi, so vi cc nc t l d tr bng vng ca Trung Quc hin nay l qu thp. Nhng nm gn y, xu hng chung ca gi vng quc t l tng nhng iu ng tic l gn 5 nm nay, trong khi Trung Quc tng mnh d tr ngoi hi th d tr vng hu nh khng tng. Thc t l k t khi Trung Quc a ra ci cch trong qun l ngoi hi t nm 1979 n nay, d tr vng trong tng d tr ngoi hi ca quc gia ny lun mc rt thp, ch khong 1,5% - 1,6% tng d tr ngoi hi quc gia. Tnh n thng 2/2011, 15 a im c d tr vng ln nht th gii tr lng vng(tn) M c IMF Italy Php Trung Quc Thy S Nga Nht Bn H Lan n ECB i Loan B o Nha Venezuela 8.965,6 3.749,8 3.137,9 2.702,6 2.684,6 1.161,9 1.146,5 854,5 843,5 675,2 614,8 522,7 466,9 421,6 401,1 tr gi(t USD) 387,32 161,99 135,56 t 116,75 115,97 50,19 49,53 36,91 36,43 29,67 26,56 23,88 20,17 18,21 17,33 d tr vng/tng d tr ngoi hi 81,2% 70,3% 68,6% 67,2% 1,7% 16,4% 6,7% 3% 57,5% 8,1% 25,2% 4,6% 81,1% 52,4% Ngun: Vnexpress.net Nm 1981, tr lng vng ca Trung Quc l 394 tn, n nm 2001, con s ny tng ln 500 tn, sau tng ln 600 tn vo nm 2003 v c duy tr n nh trong vng 6 nm t 2003 n 2009. n thng 2/2011, vi lng d tr 1.161,9 tn vng, t nc ng dn nht th gii ang l a im d tr vng ln th su trn th gii. Tuy nhin, chng cng ch chim 1,7% d tr ngoi hi ca Trung Quc. Vi s dn khong 1,34 t ngi, tnh ra mi ngi Trung Quc s hu khong 37,45 USD tnh theo vng, tng cng l 50,19 t USD. Hin nay, Trung Quc ang c gng tng t l d tr vng trn tng d tr ngoi hi nhm hn ch ri ro t vic cc ng tin mnh trn th gii lin tc mt gi, chnh ph

Trung Quc cng nhn vai tr phng nga ri ro kinh t v lu gi gi tr ti sn v danh mc u t ca vng. Trung Quc hin ang l quc gia c tr lng vng mua vo ng th 2 th gii trong nm 2011, sau n . Ch ring 2 nc ny chim 54% tng tiu th vng ton cu trong qu II nm 2011. Nhu cu vng ca Trung Quc ang tng theo cp s nhn. Cuc khng hong ti chnh khin cho mi ngi phi thn trng trc bt c iu g m h khng r, v vng l ti sn c la chn hng u. Nhng ng thi trn ca SAFE cho thy mc tiu hng u ca Trung Quc hin nay l a dng ha khon d tr ngoi hi ln nht ca mnh, tm cch qun l hin qu s ti sn khng l ny, gim thiu ri ro v s ph thuc qu ln vo ng USD ang b mt gi trn th trng.

III. Nhng bi hc kinh nghim rt ra cho Vit Nam