biểu tình: từ trù hoạch Đến hành Động

nguyỄn xuÂn ngÃi . việt báo thứ năm, 3/24/2005, 12:00:00 am

"có lãnh đạo nhưng không có lãnh tụ". lãnh tụ dễ gây hiềm khích, thậm chí tật lên
đồng, say micro, tệ sùng bái cá nhân, chứ lãnh đạo thì vô hình, khó bị tiêu diệt hay
mua chuộc. lãnh đạo có thể hiện diện ở mọi nơi, qua kỹ thuật tổ chức của một bộ máy
tản quyền, chứ lãnh tụ thì không.
**

người dân phải có quyền lên tiếng, quyền đó bị cản trở tất sẽ dẫn đến biểu tình.
nhưng dù là biểu tình có chính nghĩa, người ta vẫn cần đến kỹ thuật…

tiếp tục tìm hiểu về hiện tượng biểu tình, một hiện tượng đang thực sự làm thay đổi bộ
mặt thế giới, sau ba bài liên tục trên diễn đàn này, hôm nay, chúng ta sẽ đề cập đến một số
kinh nghiệm về thuật biểu tình.

công cuộc đấu tranh cho dân chủ xuất phát từ những mục tiêu cao đẹp là
1) ôn hòa và bất bạo động làm tê liệt bộ máy đàn áp của chế độ độc tài, từ giả thuyết
"cải hóa" đến "tan rã" và những trường hợp thắng-bại ở giữa, để
2) xây dựng nền móng dân chủ cho xứ sở trong lâu dài. những mục tiêu ấy đòi hỏi một
nhãn quan chiến lược và một nỗ lực trù hoạch để khỏi phạm sai lầm và bị hy sinh oan
uổng. Điều này, chúng ta có thể kiểm chứng từ những kinh nghiệm thành bại đã thấy.

về khái niệm, người ta phải có từng bước quyết định về 1) chiến lược căn bản, 2) kế
hoạch thực hiện và 3) những chiến dịch sẽ phát động.
khi quyết định về chiến lược, người ta cũng có nhiều cấp cao thấp khác nhau.

trong chiến lược, điều cần cân nhắc và suy xét đầu tiên là chọn thế huy động: đâu là
những lãnh vực hay thành phần có thể làm suy yếu chế độ độc tài mà mình khả dĩ vận
dụng được - như kinh tế, tín ngưỡng, đạo đức, chính trị hay tổ chức, hoặc nhân sự trong
và ngoài chế độ. tính toán này mặc nhiễn dẫn tới sự chọn lựa là bạo động hay ôn hòa. và
nếu giải pháp bất bạo động là có giá trị hơn cả, người ta còn phải cân nhắc về thời điểm:
khi nào sẽ vận dụng thành phần nào đi vào đấu tranh?

việc huy động từng thành phần là một cấp chiến lược thấp hơn, với những công tác và
mục tiêu cụ thể hơn. chiến lược này có giá trị cao hay thấp là tùy ở khả năng gây ra
tác dụng đòn bẩy, kết quả huy động thành phần này sẽ giúp ích cho việc huy động
các thành phần kế tiếp theo lối dây chuyền. câu hỏi đặt ra ở đây là "đâu là gốc, đâu là
ngọn", hoặc "mắt xích nào dễ bung nhất trong cả chuỗi xiềng xích của độc tài"? từ
lối trù tính ấy, người ta mới tiến tới công tác cụ thể và những mục tiêu chiến thuật
trong toàn bộ chiến lược căn bản.

thuật biểu tình vì vậy không bắt đầu từ việc kẻ bích chương biểu ngữ và bố trí cho đám
đông xuất hiện đúng nơi và kịp thời, mà khởi sự từ trước đó và trên đó khá lâu. nó bắt
đầu từ những chọn lựa có thể liệt kê như sau:

1. phong trào dân chủ có thể huy động được sức mạnh cho lối đấu tranh này hay không?
sự chọn lựa phương thức đấu tranh ấy có khai thác được lợi thế của quần chúng trong
nước và hậu thuẫn của quốc tế hay không?

2. khi phát động biểu tình, ta nhắm vào mặt yếu nhất hay mạnh nhất của chế độ độc tài?
lợi thế và rủi ro của cuộc biểu tình ấy là gì?

3. thế giới có kinh nghiệm nào giúp ta chọn giải pháp có lợi nhất hay không?

4. nếu như ta thành công và chế độ phải cải hóa hoặc tan rã, phương thức đấu tranh này
có di hại cho nỗ lực xây dựng dân chủ hay không?

một thí dụ có thể gợi lên nhiều kinh nghiệm đã từng thấy: kêu gọi dân chúng bất hợp tác
với chế độ, chẳng hạn như lãng công, phá nhà máy và không nộp thuế, sau đó chế độ mới
sẽ xử trí ra sao với thói quen "tiêu thổ" hay phá hoại ấy? thí dụ này có tính chất hiện thực
và giải thích nhiều khó khăn của các chế độ cộng sản sau thời chiến tranh "chống ngoại
xâm".

vì vậy, việc chọn lựa chiến lược và từng bước chiến thuật không thể lãng quên một sự
thật căn bản nhất: người ta lật đổ một chế độ độc tài là để xây dựng một chế độ tốt
đẹp hơn, chứ không làm loạn cho bõ ghét, một cách vô trách nhiệm. Được quần
chúng hay không cũng tùy thuộc vào sự thật ấy. kinh nghiệm nhiều nước cho thấy là
người ta đã lầm mục tiêu với cứu cánh, nên thay thế một chế độ độc tài bằng một nền độc
tài khác. nhiều cuộc đảo chánh hay chính biến đã gây ra tình trạng éo le ấy.

trong khung cảnh đầy biến động ngày nay, với chủ trương không che giấu của hoa kỳ là
phát huy dân chủ để bảo vệ hòa bình và diệt trừ khủng bố, việc huy động sự hỗ trợ của
hoa kỳ hay các nước khác tất nhiên đã được các phong trào biểu tình hay lực lượng dân
chủ đặt ra. thí dụ như tại lebanon, các nhóm đối lập đã tấn công chế độ thân syria nhưng
vẫn phải khéo để khỏi trở nên - hoặc bị đả kích - là công cụ của mỹ hay israel. một điều
cần nhắc nhở là khi nói đến hoa kỳ, nhiều người chỉ nghĩa đến chính quyền mà quên rằng
xã hội mỹ cũng có nhiều tổ chức hay phong trào độc lập với chính phủ nhưng sẵn sàng hỗ
trợ cho dân chủ. Đấy là các tôn giáo, hội thiện, các tổ chức ngoài chính phủ (ngos).

một quy tắc cần đặt ra là chính quyền thì ưu tiên lo cho quyền lợi của quốc gia nên có
yểm trợ phong trào dân chủ thì cũng vì quyền lợi của họ. nhưng nói chung, các tổ chức
vô vụ lợi hoặc ngoài chính quyền thì không có loại tính toán thầm kín như vậy về quyền
lợi. các cuộc biểu tình thành công từ năm bảy năm nay trên thế giới đều đã được sự yểm
trợ có khi kín đáo có khi công khai của các tổ chức ấy. và được yểm trợ vì là những cuộc
biểu tình bất bạo động. người việt đã sinh sống tại hoa kỳ từ ba chục năm nay nhưng
dường như chưa đánh giá cho đúng tiềm năng hỗ trợ của các tổ chức ngoài chính quyền.

Đến một bước cụ thể hơn, thí dụ như phát động một chiến dịch đấu tranh, các phong trào
dân chủ đã thành công trên thế giới đều phải thẩm xét một số bài toán như thuần nhất về
mục tiêu, trong sáng về thông tin, trắc ẩn với xã hội và vô hình về tổ chức.

nhìn ra sự liền lạc - không mâu thuẫn - giữa chiến dịch và chiến lược.

yêu cầu ở đây là chọn lựa phương pháp đấu tranh thích hợp nhất để gây tối đa phiền
nhiễu hay tổn thất cho chế độ độc tài với tối thiểu khó khăn hay tổn thất cho phong trào.
các công nhân ba lan khởi sự đấu tranh không phải với khẩu hiệu dân chủ hay lật đổ chế
độ, mà chỉ đòi quyền sinh hoạt nghiệp đoàn. sau đó mới có khí cụ là một nghiệp đoàn tự
do, nghiệp đoàn ấy góp phần làm chế độ cộng sản tan rã. mục tiêu nhỏ và gần phải
đóng góp cho mục tiêu lớn và lâu dài.

trên trận tuyến kinh tế chẳng hạn, những đòi hỏi phải có giá trị thiết thực - khiến
quần chúng tham gia - và lâu dài - khiến chế độ mới sẽ chấp hành và không gây thất
vọng hay bất mãn cho dân chúng.

cũng vậy, những đòi hỏi này phải huy động được sự hỗ trợ chứ không gây mâu thuẫn về
quyền lợi với nước ngoài (giới đầu tư chẳng hạn). biểu tình chống một dự án đầu tư hay
một doanh nghiệp ngoại quốc, dù có chính đáng về chính trị - vì dự án hủy hoại môi sinh
hay tiêu diệt sinh hoạt của một sắc tộc - cũng có thể gây phản tác dụng về ngoại giao và
chính trị. cũng theo hướng đó, biểu tình chống một nhân vật cao cấp trong chế độ nhiều
khi không có lợi bằng chống cả chế độ như một hệ thống đàn áp: nhân vật ấy có thể
được chế độ thay thế, hoặc biết đâu chừng, đang là người mong muốn cải cách ở bên
trong. Đấy là những kiểu biểu tình có thể gây phản tác dụng.

trên bình diện khác, quan trọng vô cùng, là tổ chức bộ máy lãnh đạo phong trào đấu
tranh. một quy luật được rất nhiều nơi áp dụng, nhất là trong thời đại thông tin điện tử
này, là "có lãnh đạo nhưng không có lãnh tụ". lãnh tụ dễ gây hiềm khích, thậm chí tật
lên đồng, say micro, tệ sùng bái cá nhân, chứ lãnh đạo thì vô hình, khó bị tiêu diệt hay
mua chuộc. lãnh đạo có thể hiện diện ở mọi nơi, qua kỹ thuật tổ chức của một bộ
máy tản quyền, chứ lãnh tụ thì không.

trong thời đại thông tin lập tức và đa diện, mọi việc đều phải công khai và xác đáng. lề
lối thông tin mập mờ hay ngoa ngụy về thành quả đấu tranh sẽ tiêu diệt đấu tranh và làm
mất niềm tin của quần chúng. nhiều cuộc đấu tranh đã thất bại chính là vì lề lối thông tin
lạc hậu ấy. quy tắc ở đây là không ai có thể che giấu được sự thật và chính chế độ độc
tài chứ không phải phong trào đấu tranh mới sợ sự thật.

trong khi phát động đấu tranh thì cũng phải trù tính nhiều dự án xây dựng hoặc bảo vệ
sinh hoạt của quần chúng - nhất là trong thời đấu tranh cao độ có thể kéo dài nhiều
năm - để khỏi gây tổn thất cho người dân. thí dụ: làm bộ máy đàn áp bị tê liệt nhưng
cũng làm nhà thương bị tê liệt thì sao? việc trù hoạch và thực hiện các dự án kinh tế, xã
hội, y tế hay giáo dục ấy phải nằm ngoài phạm vi hay trách nhiệm của các hoạt động đối
kháng để khỏi bị gián đoạn vì những thăng trầm của đấu tranh.
một yêu cầu nữa, vô cùng nóng bỏng, là làm sao huy động nước ngoài mà không lệ
thuộc vào những nguồn yểm trợ có khi bất trắc, có khi không bền? và làm sao xác
định chính nghĩa của việc cầu viện để khỏi bị mang tiếng hay bị xuyên tạc là "tay sai
của ngoại bang"? các chế độ độc tài đều ưa cầm tù những người đấu tranh cho dân chủ
với tội danh là làm tình báo hay tai sai cho nước ngoài, phong trào đấu tranh phải hóa giải
lập luận vu cáo ấy.

trên đây là những kinh nghiệm về thế công của phong trào đấu tranh.

nhưng, như mọi sinh hoạt khác của loài người, việc gì cũng có hai mặt âm dương. nói đến
thế công thì tất nhiên phải nghĩ đến sự phản công của bạo quyền và thế thủ cho phong
trào. Đã trù hoạch chiến dịch tranh đấu thì phải trù tính là chế độ sẽ phản công như thế
nào, sẽ đàn áp ở đâu hay mua chuộc những ai?

trong vụ thiên an môn, phong trào của thanh niên sinh viên đã chỉ nhìn ra thế công và
không có thế thủ nên lực lượng tiên phong và các lãnh tụ bị tiêu diệt hoặc bị mua chuộc
khiến phong trào suy sụp và không còn khả năng huy động như giáo phái pháp luân công
sau này. có thể là pháp luân công đã nghiên cứu kinh nghiệm công thủ trong vụ thiên an
môn 1989 nên tiếp tục gây sức ép cho chính quyền bắc kinh.

các chế độ độc tài đều có kinh nghiệm phản công và đàn áp vì các phần tử ưu tú nhất đều
được huy động vào việc bảo vệ chế độ. trong các chế độ này, người dân hết còn tin nhưng
vẫn biết sợ sự đàn áp và đòn phản công của chế độ thường nhắm vào dân trước, vào
phong trào sau, để phong trào bị mất quần chúng. làm sao ngăn chống được cuộc phản
công để bảo toàn lực lượng? câu hỏi ấy cần được nêu ra từ trước: tấn công chỗ nào là
ít rủi ro nhất, hoặc ít bị đàn áp nặng nề nhất?

suy như vậy, người ta đã có thể nghĩ đến điều mà nhiều phong trào đấu tranh đã áp dụng:
chưa đủ mạnh thì đừng huy động biểu tình mà chỉ cần thuyết phục dân chúng lãng
công, ở nhà, công nhân viên chức cáo ốm để khỏi phục vụ chế độ trong những thời
điểm lễ lạc tuyên truyền của chế độ.

một giả thuyết không thể loại bỏ là nếu bị đàn áp, quần chúng có thể phản ứng mạnh và
từ bỏ đường lối bất bạo động không?
nhìn xa hơn thế, khi bị tấn công, tất nhiên chế độ phải nghĩ ra đòn khiêu khích để gây bạo
động và đánh sập chính nghĩa bất bạo động của phong trào. việc tổ chức biểu tình sơ
đẳng nhất là phải giữ gìn trật tự để khỏi gây bạo động bất ngờ hay bị đối phương
khiêu khích. cùng với việc bảo vệ trật tự, việc phát huy chính nghĩa qua thông cáo
và tiếp xúc với truyền thông báo chí để giải thích mục tiêu và chủ trương bất bạo
động cũng là những công tác căn bản của mọi cuộc biểu tình.

kinh nghiệm cực hay của cuộc biểu tình chống trần trường do cộng đồng người việt miền
nam calfornia tiến hành trên một quy mô lớn - lớn nhất xưa nay - vào mấy năm trước là
điều mà các nơi khác nên học hỏi và áp dụng.

sau khi tìm hiểu về nguyên tắc và chiến lược, trong các kỳ tới, chúng ta sẽ liệt kê ra một
số công tác cụ thể về thuật biểu tình trong toàn bộ chiến lược đấu tranh ôn hòa và bất bạo
động từng thấy áp dụng ở các nơi khác. lời cuối ở đây là những quốc gia văn minh, dù
nhất thời có gặp ách độc tài thì cũng biết huy động lòng người để chế độ tự cải hóa và
chủ động thay đổi. nhưng vì trường hợp ấy quá hãn hữu nên thiên hạ mới phải đi vào
cuộc đấu tranh. và chế độ phải chịu trách nhiệm về những tổn thất nếu có.

nguyỄn xuÂn ngÃi

http://www.vietbao.com/?ppid=45&pid=6&nid=19389

*
*******************
*

biểu tình: lòng dân là Ý trời

nguyỄn xuÂn ngÃi . việt báo thứ hai, 3/21/2005, 12:00:00 am

ai cũng có thể nói vậy, khi lòng dân làm đổi thay lịch sử. nhưng, Ý trời vẫn cần đến một
yếu tố rất tầm thường: kỹ thuật biểu tình.

nếu không, lòng dân sẽ là ý trẫm - như vụ thảm sát thiên an môn tháng sáu năm 1989 cho
thấy. hoặc lòng dân sẽ là ý đảng - như vụ việt minh cướp chính quyền tháng tám năm
1945 đã cho thấy.

tại lebanon, khi các lực lượng đối lập tổ chức biểu tình bất bạo động làm nội các của tổng
thống emile lahoud phải đổ mọi người đều kinh ngạc. sau đó, khi lực lượng hezbollah
huy động nửa triệu người biểu tình để ủng hộ chính quyền lahoud do syria dựng lên, các
nhà bình luận lớn nhỏ gần xa đều hoài nghi thực lực của phe đối lập. một tuần sau đó, các
nhà bình luận đều ngập ngọng khi phe đối lập huy động được 800 ngàn người biểu tình,
còn hơn số biểu tình của hezbollah. dân số lebanon chừng ba triệu tám, nếu trừ đi người
già và con trẻ và người bệnh, ít ra cũng hơn phân nửa dân số, thì 800.000 dân biểu tình là
con số rất lớn.

làm sao tổ chức một cuộc biểu dương lực lượng cỡ đó?

tại trung quốc, từ tháng tư đến đầu tháng sáu năm 1989, đám đông của trung quốc cũng tổ
chức được biểu tình lớn trên quảng trường thiên an môn trong nhiều tuần lễ. nhưng cuộc
biểu tình kết thúc trong biển máu, khiến mấy ngàn người đã thiệt mạng.

làm sao tránh khỏi những thảm kịch ấy trong việc tổ chức biểu tình?

từ nhiều năm nay, chúng ta có thấy một hiện tượng mới. là các cuộc biểu tình bất bạo
động của quần chúng đã làm cho ách độc tài hay các dàn xếp tùy tiện của quốc tế bị đẩy
lui. chế độ slobodan milosevic tại serbia bị sụp đổ tháng 10 năm 2000 sau đợt biểu tình
chống gian lận bầu cử, hoặc cuộc biểu tình chống gian lận bầu cử tháng 12 năm 2004 đã
giải phóng ukraine là những biến cố lịch sử. loại biến cố lịch sử ấy đang tiếp tục, khiến
dân iraq bảo nhau đi bầu đông đảo, dân egypt cũng xuống đường làm chính quyền của
tổng thống hosni mubarak phải thoái lui.

lòng dân là ý trời, hẳn là như vậy. nhưng cái đạo lớn chỉ thành khi có thuật nhỏ. thuật nhỏ
ở đây là kỹ thuật huy động lòng dân, kỹ thuật biểu tình, kỹ thuật tranh thủ dư luận thế
giới, kỹ thuật khai thác những lầm lẫn của đối phương và kỹ thuật thăm dò tâm lý của
quần chúng, v.v….
trong mỗi ngày của suốt tuần này, trên cột báo này, người viết sẽ tìm hiểu về kỹ thuật ấy.

http://www.vietbao.com/?ppid=45&pid=6&nid=19177

*
*******************
*

thuật biểu tình: tổ chức là sức mạnh

nguyễn xuân nghĩa

lòng dân chỉ như nước lũ khi chảy thuận dòng. và tràn vào nơi hiểm yếu nhất. tổ chức
biểu tình là điều kiện cần thiết.

một tháng trước, ít ai nghe nói đến xứ kyrgystan tại trung Á.

xứ này nổi tiếng văn học sử với rặng núi thiên sơn trong chinh phụ ngâm hay tài xạ thủ
của tiết Đinh san trong thuyết Đường. người ta lờ mờ biết là xứ cộng hòa trung Á này
nằm tại tân cương, giáp giới với trung quốc, và đang chuyển mình ra khỏi tàn dư cộng
sản thời liên xô.

mọi chuyện bỗng thành thời sự khi dân chúng biểu tình, khởi đầu từ hai tỉnh hẻo lánh
miền tây nam gần uzbekistan là jalal abad và osh . hai tỉnh này rơi vào tay đám biểu
tình. ngày 24 tháng ba, biểu tình lên tới thủ đô bishkek tại miền cực bắc, tổng thống
askar akayev bỏ chạy. trốn trong một căn cứ của nga hay đã lưu vong ra ngoài, ta chưa
biết. chỉ biết là đoàn biểu tình vỏn vẹn mấy ngàn người đeo băng hồng và vàng trên cánh
tay đã tràn qua vòng đai cảnh sát và mời một số giới chức chính quyền, kể cả bộ trưởng
quốc phòng, ra khỏi dinh tổng thống, trong khi lính bảo vệ đưa một số quan chức khác
qua cửa ngách chạy ra ngoài. trước sau, binh lính phòng vệ không bắn vào đám biểu tình,
và cảnh sát đứng nhìn ở ngoài, không can thiệp.

lần đầu tiên trong lịch sử, kyrgystan sẽ có bầu cử tổng thống hẳn hoi. mọi toan tính gian
lận coi như vô vọng.

ta đang thấy tái diễn những gì vừa xảy ra tại ukraine, lần này không ở phía tây của liên
bang nga - mà ở phía tây của trung quốc.

trước khi nói đến trào lưu dân chủ, như một con nước lũ đang quét sạch các chế độ độc
tài, có lẽ phải nói đến… kỹ thuật tổ chức biểu tình, là nội dung của loạt bài đặc biệt trên
cột báo này trong suốt một tuần, từ ngày thứ hai 21 tháng ba.

sau khi phân tách kinh nghiệm thành bại của nhiều cuộc biểu tình, ta đã tìm hiểu các khía
cạnh chiến lược, kế hoạch và chương trình cùng các chiến dịch, bây giờ, ta nói về
cách tổ chức. những thí dụ nêu ra ở đây chỉ có giá trị gợi ý vì hoàn cảnh mỗi nơi mỗi thời
lại một khác.

trước hết, hãy cùng kiểm lại một số đặc điểm chúng từ phong trào biểu tình này.

Đầu tiên tính chất bất bạo động - xung đột lẻ tẻ có xảy ra tại kyrgystan nhưng chủ
trương căn bản của đám biểu tình vẫn là tránh bạo động. Đặc điểm thứ hai là đám biểu
tình đã trung hòa được phản ứng can thiệp hay đàn áp của quân đội, công an và
cảnh sát. tức là thuyết phục được các thành phần bảo vệ chế độ nên đứng ra ngoài, một
khía cạnh của chiến lược tranh thủ nền tảng quyền lực của chế độ. lấy chính nghĩa thắng
hung tàn là một ước nguyện, nó chỉ là sự thật khi phong trào có khả năng thông tin và
thuyết phục, nhất là không coi quân đội hay công an là kẻ thù.

Đặc điểm thứ ba là đoàn biểu tình luôn luôn có hình ảnh vui tươi, với phụ nữ xuất
hiện ở vòng ngoài, chứ không có vẻ đe dọa của một đám đông cuồng tín chỉ muốn
đập phá cho hả giận. sự sợ hãi của người làm ta sợ hãi, và có khi bóp cò súng. Đám
đông không gây sợ hãi vì chính họ cũng không sợ hãi.

sau cùng, đám đông có khả năng kỷ luật rất cao, để không gây ra điều đáng tiếc và
khi xuất hiện thì có phối hợp đông đảo. vẫn biết rằng thế giới có thiện cảm với lý
tưởng dân chủ của đám biểu tình và thiện cảm ấy là áp lực giải giới các chế độ độc tài,
nhưng thuật biểu tình cũng là một yếu tố thành công đáng kể.

bây giờ, ta nói đến thuật ấy.

biểu tình là gì?

không nhất thiết là những cuộc tuần hành của đám đông ngoài đường phố. biểu tình là khi
một đám đông công khai biểu tỏ thái độ để đạt một mục tiêu nào đó mà dư luận biết và
hiểu được. năm xưa, chín nhà sư đã tự thiêu tại một xã ấp hẻo lánh của việt nam, hành
động can trường cao quý ấy vẫn không là một cuộc "biểu tình", vì dư luận không biết,
nên không gây được tác động dây chuyền.
hiểu như vậy, biểu tình có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức:

1. diễn hành ngoài đường phố;

2. hội họp trong hội trường, sân vận động, bãi đậu xe;
3. Đám ma, đám rước, đoàn xe, nghi lễ tôn giáo… di chuyển ngoài đường;
4. Đông người đồng loạt bước khỏi nhà trường, nhà máy hay công sở;
5. Đông người tuyệt thực giữa nơi công cộng;
6. nhiều người cùng ngồi im giữa đường, giữa chợ;
7. Đang di chuyển ngoài đường, bỗng nhiên ngưng mọi sinh hoạt vào cùng lúc;
8. lập tòa án công cộng xét xử một chính phạm của chế độ;
9. lập tòa án châm biếm công lý và tòa án của chế độ;
10. mọi người cùng làm một hành động: rút tiền ký thác khỏi ngân hàng;
11. mọi người cùng tẩy chay một món hàng, bất hợp tác với một chiến dịch, v.v…

suy như vậy, biểu tình có thể được tổ chức dưới nhiều hình thức. quy luật ở đây là phải
sáng tạo tìm ra phương thức hữu hiệu mà chế độ khó lường và khó chống.

minh danh tuyên bố mục tiêu

muốn việc biểu tỏ lập trường kết quả phong trào biểu tình phải minh nhiên công bố mục
tiêu. việc tổ chức biểu tình vì vậy phải khởi sự bằng soạn thảo hay thu thập các văn
kiện sẽ phổ biến hay vận động. các văn kiện này cần minh bạch trình bày mục tiêu lẫn
nơi liên lạc. truyền đơn nặc danh không đạt mục tiêu công khai minh bạch và còn
tạo cơ hội cho đối phương tung đòn khiêu khích. trong môi trường có sự hiện diện
của nước ngoài, các văn kiện trên phải có bản bằng ngoại ngữ.

các văn kiện ấy có thể là:

1. tuyên ngôn kết án chế độ, lời lẽ ôn hòa lịch sự nhưng cương quyết;
2. các bài diễn văn;
3. thư ngỏ phản đối một quyết định này hay ủng hộ một việc khác;
4. kiến nghị do nhiều người cùng ký;
5. tuyên bố của các tổ chức hay nhân vật ủng hộ biểu tình, phản đối chế độ.

biểu tình và biểu tượng

các cuộc biểu tình vừa qua đều khéo chọn biểu tượng, như màu cam tại ukraine, màu
hồng và vàng tại kyrgystan, ngón tay có mực tím của cử tri đi bầu tại iraq, v.v… vấn đề
vốn là sáng tạo, nên biểu tượng ấy cũng có thể là một cử chỉ, thủ hiệu, hình ảnh, đoạn
nhạc. quy tắc ở đây là phải có ý nghĩa đoàn kết mà dễ nhớ, dễ làm, dễ theo. khi tổ chức
biểu tình, các phong trào phải chọn, chuẩn bị, thậm chí sản xuất sẵn những vật liệu trưng
bày hay quảng bá biểu tượng:

1. cờ hay màu sắc biểu tượng;

2. khăn, băng đeo tay, huy hiệu có in biểu tượng;
3. son, phấn màu, mực;
4. băng dán trên cảng xe, cột đèn;
5. chân dung, hình ảnh về nạn nhân;
6. loại hình ảnh châm biếm chế độ, làm cho dân hết sợ bạo quyền;
7. loại dấu hiệu dễ thực hiện cho thấy sự hiện hữu của phong trào ở mọi nơi;
8. băng nhạc, băng hình, băng ghi âm.

biểu tình và vận động

biểu tình chỉ đạt kết quả nếu mục tiêu được loan báo rộng rãi cho những người bên
ngoài đám biểu tình, để họ tham dự, loan truyền hoặc loan tin trung thực như ý
định của phong trào. vì vậy, thuật biểu tình đòi hỏi nghệ thuật thông tin và tuyên
truyền. tuyên truyền tự thân không có nghĩa xấu, tất cả tùy thuộc vào mục tiêu và sự
trung thực của người trình bày. cuộc biểu tình nào vì vậy cũng cần những tài liệu vận
động có thể tiếp nhận được từ xa:

1. bích chương, truyền đơn, khẩu hiệu;

2. tài liệu sách báo, hình ảnh;
3. thông tin trên trời (khói máy bay), vẽ dưới đất;
4. tài liệu (báo chí, hình ảnh) giới thiệu tổ chức hay phong trào;
5. tài liệu kêu gọi sự yểm trợ của người ngoài;
6. tài liệu giới thiệu và liên lạc với truyền thông, báo chí.

trong mọi cuộc biểu tình, ngoài nhân sự phụ trách về kỷ luật và yểm trợ những người
già yếu, ngã bệnh để bảo đảm trật tự và an toàn, người ta đều chú trọng đến mục
tiêu vận động nên phải có đông đảo tài liệu và nhân sự phục vụ truyền thông và báo
chí. thành quả biểu tình lớn hay nhỏ là do sức truyền đạt sau đó của truyền thông. tổ chức
nào có quy củ thì phải giúp cho truyền thông làm tròn nhiệm vụ tường thuật - theo nhận
thức khách quan của họ. tuyên truyền dở là khi mình độc quyền thông tin hoặc chỉ muốn
giành lẽ phải về mình, bất kể tới nhận thức hay ấn tượng của người khác. một thí dụ
thường được nói đến là cách ước lượng con số những người tham dự.

các chế độ độc tài đều giữ độc quyền thông tin mà vẫn chẳng thuyết phục được ai nên
mới dùng tới bộ máy đàn áp. phong trào dân chủ không nên dẫm vào vết xe đổ ấy. chế độ
biết là dân không tin nên cần dân biết sợ. phong trào dân chủ không dọa cho ai sợ mà
cần được nhiều người tin. biểu tình vì vậy là một cuộc vận động nhằm tranh thủ hậu
thuẫn của dư luận và truyền thông có thể đóng góp cho việc ấy nếu được phục vụ
hẳn hoi, và không bị dẫn dắt, lường gạt.
trong một kỳ sau, ta sẽ tìm hiểu về những phương thức vận động khác.

*
************
*

biểu tình: làn sóng dân chủ hay hỗn loạn?

nguyỄn xuÂn ngÃi . việt báo thứ bảy, 3/26/2005, 12:00:00 am

dù khéo xoay trở để có lập trường thân nga, thân tầu và thân mỹ, chế độ ayayev tại
kirgystan vẫn sụp đổ. vì không thân dân.
so sánh làn sóng dân chủ với một vệt thuốc súng thì không phải. nhưng đấu tranh bất bạo
động có thể tràn lan thành động loạn không? người ta nêu ra câu hỏi khi chứng kiến hàng
loạt biến động từ cận Đông vào Đông Âu, từ trung Đông vào trung Á. có cái gì đó rất lạ
đang xảy ra mà thời sự tường thuật không kịp. nói chi đến bình luận hay nhận định?

vụ kyrgystan là một thí dụ.

với dân số hơn 10 triệu, quốc gia này là một trong năm nước cộng hòa có tên là "stan"
(đất) tại trung Á, nằm giữa hai đại cường là liên bang nga và trung quốc. rặng núi mà
trung quốc gọi là thiên sơn bao trùm lên 95% diện tích của kyrgystan, là nơi sinh sống
của dân du mục thuộc tộc thổ (turc) từ cả ngàn năm. sau cách mạng cộng sản tại nga,
kyrgystan trở thành một phần của cộng hòa liên bang xô viết từ 1924; hai năm sau được
là một nước cộng hòa tự trị và bắt đầu xây dựng xã hội chủ nghĩa bằng công nghiệp hóa
và từ bỏ dần nếp sống du mục. khi liên xô sắp tan rã, kyrgystan lập tức tuyên bố độc lập
vào tháng tám năm 1991, năm sau, gia nhập liên hiệp quốc và imf và bắt đầu thời kỳ cải
cách kinh tế để ra khỏi chế độ cộng sản trong khi vẫn ở trong tổ chức gọi là khối thịnh
vượng của các nước độc lập (cis), do liên bang nga lãnh đạo.

là một nhà vật lý, tổng thống askar akayev được nhiều người kính trọng vì chống phe
cộng sản và đòi độc lập ngay khi liên xô tan rã; thực tế thì ông ta có cố gắng cải tổ theo
kinh tế thị trường và thiết lập chế độ đa đảng. nhưng, về sau nhân vật này có xu hướng
chuyên chế và các cuộc bầu cử năm 1995 rồi 2000 bị mang tiếng là có gian lận. từ 2002,
akayev hiện nguyên hình là một người độc tài, cài đặt tay chân và thân tộc vào guồng
máy cai trị. nhìn theo một góc cạnh nào đó, akayev có nhiều đặc điểm của boris yeltsin:
từ anh hùng chống cộng có chủ trương cấp tiến đã biến thành một lãnh tụ chuyên chế, có
thói quen gia đình trị.

nhìn ra ngoài, từ 1996, liên bang nga cùng trung quốc và ba nước giáp giới là kyrgystan,
kazahkstan và tajikistan đã ký kết thỏa ước bất tương xâm và muốn lập ra thế liên kết tay
năm để ổn định toàn khu vực, chống lại các phản ứng ly khai và trộm cướp. nhóm
"thượng hải 5" thành hình do thỏa thuận giữa nga và trung quốc, thời boris yeltsin và
giang trạch dân. sự liên kết ấy của trung quốc và liên bang nga có mục tiêu không che
giấu là xây dựng lực lượng đối trong với sức mạnh độc bá của hoa kỳ.
nhưng, vụ khủng bố 9-11 lại đảo lộn mọi sự, khiến hoa kỳ bước vào trung Á với chiến
dịch tấn công chế độ taliban tại afghanistan. kyrgystan đồng ý cho mỹ lập căn cứ tại đây
và trở thành một quốc gia nằm trong vùng trái độn giữa ba thế lực là nga, trung quốc và
hoa kỳ. kyrgystan là một xứ hy hữu có cả căn cứ quân sự của nga lẫn mỹ. tổng thống
akayev có quan hệ tốt với cả tổng thống vladimir putin lẫn hoa kỳ, nhưng chính quyền
bush bị phê phán là vì nhu cầu chống khủng bố mà nhắm mắt trước nạn độc tài của các
nước hợp tác với mỹ. thí dụ như uzbekistan, pakistan hay kyrgystan.

thực ra, từ nhiều năm nay, Đại sứ mỹ tại kyrgystan đã nhiều lần công khai than phiền nạn
độc tài của chính quyền bishkek. vấn đề là làm sao cải thiện chính trị mà không gây bất
ổn cho một khu vực có đầy yếu tố phân hóa, động loạn, lại giáp giới với hai cường quốc
lục địa là nga và trung quốc? nơi đây có turkmenistan là một xứ độc tài khép kín ngang
hàng bắc hàn, có kazahkstan và một chế độ độc tài thối nát, có tajikistan luôn luôn gặp
nguy cơ nội chiến. vụ biểu tình tháng ba khiến tổng thống akayev phải chạy ra khỏi thủ
đô và cho đến giờ này thì ở đâu chưa rõ. báo chí nói là ông đang tỵ nạn trong một căn cứ
quân sự của nga, một dân biểu nga thì nói ông đang ở trong một căn cứ của mỹ, trong khi
gia đình đã lưu vong qua kazahkstan…

nhìn từ moscow thì sau "cách mạng hồng" tại georgia (quê hương của stalin) rồi "cách
mạng cam" tại ukraine (quê hương của krutchev), cuộc "cách mạng tulip" (hoa uất kim
hương) tại kyrgystan là lần thứ ba mà một xứ cộng hòa trong liên bang xô viết cũ đang
tiến ra dân chủ. trên cột báo này, chúng ta đã đọc thấy, nhân biến động tại ukraine "Âu
châu đổi sắc, nga thất sắc", bây giờ, mọi người đều thấy liên bang nga bị bào mỏng, mất
dần ảnh hưởng trong vùng quỹ đạo cũ. và nổi lên từ biên giới miền tây của nga, làn sóng
dân chủ đang đập vào biên giới viễn tây của trung quốc, trong vùng tân cương theo hồi
giáo, một cái nôi khác của khủng bố.

kết luận ở đây là một chế độ dù khéo xoay trở để có lập trường thân nga, thân tầu và thân
mỹ mà vẫn có thể bị sụp đổ. vì không thân dân.
Điều này tất nhiên cũng làm lãnh đạo một nước xa xôi khác phải thất sắc: việt nam.
việt nam có thể khép mình nằm dưới trật tự trung quốc và bị cường quốc này lặng lẽ bào
mỏng quyền lợi của mình qua một số thỏa ước ngầm. có khi còn lãnh một bài học khác
trong vòng năm ba năm tới, nếu có vẻ bực bội hoặc có phản ứng độc lập hơn. việt nam có
thể chủ động tăng cường hợp tác với hoa kỳ, mượn manh giáp của mỹ để che thân và bảo
vệ chế độ. thậm chí nhân danh nỗ lực chống khủng bố, tiến tới hợp tác quân sự với mỹ để
phòng ngừa cơn thịnh nộ của thiên triều và trung hòa phản ứng đòi hỏi dân chủ từ hải
ngoại.

nhưng, dù có sốt sắng đến như kyrgystan, giới lãnh đạo hà nội vẫn không thoát được một
sự phán xét khác: lòng dân.

có phải là ta đang trở lại đề tài "lòng dân là ý trời" và thuật biểu tình không? câu hỏi ấy
dẫn tới một đòi hỏi khác: làm sao biểu tình mà không dẫn tới động loạn? muốn như vậy,
phong trào dân chủ phải nghĩ đến sách lược bất bạo động và kế hoạch vận dụng khả năng
tổ chức và kỷ luật hầu tạo ra những chuyển hóa an toàn cho xứ sở. nhà cầm quyền cũng
phải nhìn thấy quyền lợi tối thượng của đất nước để chiều theo lòng dân mà tự cải hóa.
nếu không, thời sự sẽ dồn dập phá vỡ mọi toan tính trì hoãn của những người trong cuộc.

tổng kết lại, khi lòng dân đã nổi lên, thì đâu là những việc có thể làm suy yếu chế độ và
dẫn tới hai kịch bản đối nghịch trong cùng một tiến trình dân chủ hóa, là "cải hóa" hay
"tan rã"?

người dân có thể bất hợp tác với chế độ trong các lãnh vực xã hội, kinh tế rồi chính trị.
bất hợp tác có thể là lặng lẽ tẩy chay một số sinh hoạt xã hội hay hoạt động kinh tế, danh
sách những phương thức đối kháng thụ động ấy có thể kể ra khá dài, trong đó có nhiều
việc rất khả thể. bất hợp tác cao độ hơn là việc nhắm vào các sinh hoạt chính trị, từ kêu
gọi cải cách cơ chế tới hiến pháp, từ việc lãng công trong guồng máy lập pháp vào tới
chính phủ đến việc từ chối đi bầu khi bầu cử chỉ là màn trình diễn dân chủ giả hiệu. tích
cực hơn thế, có việc vạch mặt chỉ tên những trường hợp và cá nhân tham ô hoặc bảo nhau
khiếu kiện thật đông để làm tê liệt bộ máy hành chánh công quyền đến việc thiết lập ra
các tổ chức cứu tế xã hội để giải quyết những vấn đề dân sinh mà chính quyền không
muốn làm.

tuy nhiên, vận động lòng dân luôn luôn phải dẫn đến việc xây dựng một cơ chế dân chủ
hơn, cho nên ngay khi phát động phong trào đối kháng bất bạo động, người ta đã phải
soạn thảo hiến pháp mới, trong đó phải xác định mục tiêu và trách nhiệm của chính phủ,
thể thức tổ chức bầu cử tự do và công khai, phải phân biệt phạm vi hoạt động của hành
pháp, lập pháp và tư pháp, cùng với vị trí của đảng cầm quyền.
hiến pháp mới cũng phải giới hạn quyền lực của quân đội, công an, tình báo để ngăn
ngừa việc chính quyền lũng đoạn các bộ phận này và dùng chúng làm công cụ đàn áp. khi
quyền dân được hiến pháp minh định rõ ràng và rộng rãi thì chế độ mới sẽ ít có nhu cầu
tập trung quyền kiểm soát vào tay công an, một cơ hội nảy sinh độc tài trên nền móng
non yếu của một chính quyền tân lập. hỗn loạn hay không sau thời kỳ giải phóng là điều
đã có thể thấy trước trong hiến pháp. những cuộc thảo luận về tu chỉnh hay soạn thảo
hiến pháp tại ukraine và iraq có thể là kinh nghiệm đáng theo dõi của việc đổi loạn thành
trị.

lời kết ở đây là ngược với các luận cứ phổ thông, việc giải phóng khỏi ách độc tài là điều
có thể làm được, nhưng cần có chiến lược và tổ chức. không quốc gia hay thế lực ngoại
bang nào có thể giúp người dân bị đàn áp bỗng nhiên có tự do: chính người dân phải chủ
động thực hiện lấy việc ấy. càng sáng suốt trong vận động và đấu tranh thì càng dễ ngăn
ngừa được sự can thiệp của ngoại quốc.

http://www.vietbao.com/?ppid=45&pid=6&nid=19459

*
*******************
*

biểu tình: yếu tố thành bại

nguyỄn xuÂn ngÃi . việt báo thứ tư, 3/23/2005, 12:00:00 am

lòng dân là ý trời, nhưng ý trời vốn bí hiểm và nhiều khi lòng dân không xoay chuyển nổi
tình hình. vì sao?

cuộc đấu tranh chống ách độc tài của slobodan milosevic tại serbia khởi sự từ tháng 11
năm 1996, khi kết quả bầu cử quốc hội bị milosevic hủy bỏ. Đúng năm năm sau, vào
tháng 10 năm 2001, milosevic phải từ chức, cũng sau một vụ gian lận bầu cử. cuộc vận
động lịch sử mất năm năm mới thành, tại một xứ chưa tới 10 triệu dân, sau chín năm cầm
quyền của milosevic.

tháng tư năm 1989, nhân tang lễ của cố tổng bí thư hồ diệu bang, sinh viên trung quốc đã
biểu tình. mục tiêu - hay lý cớ - ban đầu là để bày tỏ lòng tiếc thương một lãnh tụ của xu
hướng cải cách. sau đó, đám đông chuyển mục tiêu thành đả kích nạn tham ô trong đảng
và những sai lầm về chánh sách khiến lạm phát làm khổ người dân. nhờ biến cố phụ là
việc truyền thông quốc tế đông đảo tới nơi để tường thuật chuyến thăm viếng bắc kinh
của tổng bí thư liên xô mikhail gorbachev, cuộc biểu tình có thêm khí thế và nâng mục
tiêu thành đấu tranh dân chủ, với biểu tượng là nữ thần tự do. kết cuộc, rạng ngày bốn
tháng sáu, lãnh đạo bắc kinh gạt báo chí ra ngoài, đưa quân đội vào tàn sát đám biểu tình.
mấy ngàn người đã mất mạng. trung quốc vẫn chưa có dân chủ.

tại serbia, việc minh ước nato tấn công lực lượng quân sự của milosevic vào tháng năm,
1999, vì tội đàn áp kosovo thực ra không có lợi cho phong trào đấu tranh vì củng cố tinh
thần "quốc gia" của quần chúng và lập trường phát xít của milosevic. tại trung quốc, việc
truyền thông quốc tế thổi vụ biểu tình của sinh viên thành phong trào dân chủ cũng gây
phản tác dụng. sau đó, báo chí câm nín khi sinh viên bị tàn sát. trong vài ngày tới, các
cuộc biểu tình đang xảy ra tại xứ cộng hòa trung Á kyrgystan có thể thành hay bại trong
đường tơ kẽ tóc. kyrgystan có thể từ loạn chuyển sang trị hay sẽ bị loạn hơn với sự can
thiệp, thậm chí lâm chiến, của cộng hòa uzbekistan.

kinh nghiệm ấy khiến người ta phải thận trọng và phân tách lý do thành bại.
tại trung quốc, những người khởi xướng biểu tình thiếu chiến lược rõ ràng vì không minh
định mục tiêu trường kỳ và ngắn hạn. mục tiêu sau cùng là gì? muốn đạt tới đó, phải
giành thắng lợi trong những mục tiêu giai đoạn nào trước? cách bố trí thứ tự này là nền
tảng của chiến lược. sự xoay chuyển mục tiêu vì yếu tố ngoại phụ có thể làm đám đông
mất thế chủ động.

tại thiên an môn, cái thế chủ động ấy vốn dĩ không có, vì tùy thuộc vào một nguồn yểm
trợ bên ngoài: cuộc biểu tình tưởng như tự phát này thực ra có sự yểm trợ của một số
thành phần cấp tiến trong đảng cộng sản trung quốc. họ muốn quần chúng tác động vào
đảng - một phản diện của chiến lược "cách mạng văn hóa" thời mao - để làm sạch guồng
máy đảng và cải thiện chánh sách quản lý kinh tế. tổng bí thư lúc ấy là triệu tử dương có
thể có thiện cảm, thậm chí ngầm yểm trợ đám biểu tình. nếu không, cả triệu người không
thể hiện diện trong nhiều tuần trên quảng trường thiên an môn. nội việc tiếp liệu tối thiểu
(ẩm thực và vệ sinh) cho đám đông đã là một vấn đề.

khi mục tiêu chuyển thành đấu tranh cho dân chủ, hệ thống yểm trợ ấy tan rã. Đặng tiểu
bình đã tìm hiểu nội tình và thuyết phục các thành phần khác tiêu diệt mầm nội loạn này.
triệu tử dương xuất hiện để thuyết phục đám biểu tình rút lui mà quá trễ. một là các đảng
viên cấp tiến đã đem con bỏ chợ, hai là các nhân vật khích động biểu tình đã bị vận dụng
ngược, hoặc không có chiến lược, hay lầm lẫn về mục tiêu.

cũng vậy, phong trào đấu tranh chống milosevic có thể thất bại to nếu quần chúng khi ấy
lầm lẫn mục tiêu và cổ võ việc nato tấn công quân đội serbia. quân đội ấy là công cụ của
milosevic nhưng cũng là con em của người dân. các nước nato có thể yêu chuộng dân
chủ, nhưng bênh vực việc nato dội bom vào belgrade là điều bất lợi cho dân chủ.
nhưng làm sao chọn lập trường đúng đắn trong từng giai đoạn đấu tranh nếu không xác
định trước mục tiêu và chiến lược?

khi ta chỉ có cái búa trong tay thì mọi vấn đề đều giống như cây đinh, mọi giải pháp đều
chỉ là đập cho mạnh. chế độ độc tài bị nhược điểm ấy; chống lại ách độc tài, người ta
cũng có khi gặp nhược điểm ấy.

loài người thường có ba phương thức làm thay đổi tình hình: hoặc bằng bạo lực, là đấu
tranh võ trang, chiến tranh và đàn áp; hoặc bằng tiền bạc, là trao đổi kinh tế hay mua
chuộc; hoặc bằng tư tưởng, là thông tin và thuyết phục. người quen nghề súng đạn thì
nghĩ đến giải pháp võ lực. quen về kinh doanh thì cho rằng kinh tế sẽ làm chế độ chuyển
hóa, nếu không, ít nhất cũng làm cho mình có lợi!

thực ra, văn minh nhất, hợp thời nhất trong kỷ nguyên mới và thực tế ở trong tầm tay của
những người bị áp bức chính là thông tin và tư tưởng. những giải pháp kia đều không
thích hợp vì phương tiện không có mà hoàn cảnh cũng không. Đấu tranh ôn hòa, bất bạo
động, vì tư tưởng tự do dân chủ là một chọn lựa khó khăn nhưng đã chứng minh kết quả,
nhất là trong những biến động gần đây của thời sự thế giới. Đây là chọn lựa duy nhất ở
trong tầm tay những người bị đàn áp.

nhưng, nó không là cái búa trong ẩn dụ ở trên.

trong hoàn cảnh ngày nay, tư tưởng có thể là sức mạnh và thông tin là phương tiện
chuyển hóa sức mạnh ấy thành một cái gì đó còn dũng mãnh hơn bạo quyền. vẫn biết
rằng tư tưởng chỉ có thể là sức mạnh nếu hợp với lòng người, ta gọi đó là "chính nghĩa"
có thể dời núi lấp sông, nhưng tư tưởng ấy cần được minh giải thành từng mục tiêu thiết
thực, trong tầm với của quần chúng vào từng thời điểm nhất định. Đấy là vấn đề chiến
lược và nhiều cuộc vận động đã thất bại, có khi bị dìm trong biển máu, vì sai lầm trong
chiến lược. thí dụ như trong việc xác định các mục tiêu giai đoạn.
muốn xác định các mục tiêu giai đoạn cho chính xác, người ta cần tìm hiểu xem một chế
độ độc tài có thể kết thúc ra sao.

giả thuyết lý tưởng và hãn hữu nhất là chế độ tự cải hóa trước những đòi hỏi của quần
chúng. những người bảo vệ chế độ thấy ra sự bất công và bất lực của ách độc tài và chiều
theo quần chúng và chủ động tạo ra thay đổi. các nước như nam hàn hay Đài loan có cái
may ấy khi chế độ độc tài quân phiệt tại hán thành nhượng bộ, hoặc khi trung hoa quốc
dân đảng tại Đài loan thực tâm tổ chức bầu cử tổng thống và thất cử. các phong trào đấu
tranh có thể nhắm vào mục tiêu "cải hóa" và phương thức bất bạo động là giải pháp hay
nhất.

giả thuyết thứ hai là áp lực của quần chúng dẫn tới việc chế độ độc tài phải nhượng bộ
từng phần và dung hợp chánh sách với ý dân. lúc ấy, cuộc đấu tranh thể hiện trên vùng
đất xám, với những thắng-bại tương đối của hai bên trong từng lãnh vực. trong giả thuyết
"dung hợp" này, sai lầm tai hại nhất của phong trào đấu tranh là lơi là với mục tiêu chính
là xây dựng nền móng dân chủ cho lâu dài và rơi vào xu hướng thỏa hiệp.

từ giả thuyết thứ hai là thế "dung hợp", ta có giả thuyết kế tiếp là phong trào đấu tranh
gây sức ép liên tục để chế độ mất dần các nền móng quyền lực và sau cùng bị tan rã. tình
hình mỗi quốc gia có thể mỗi khác, nên có nơi ta gặp hiện tượng tự cải hóa, đa số còn lại
là những biến thái từ giả thuyết "dung hợp" đến giả thuyết "tan rã".

công nhân xưởng đóng tầu gdansk tại ba lan đã mở đầu tranh đấu bằng cách đình công để
đòi hỏi quyền tự do nghiệp đoàn, một mục tiêu giai đọan rất cục bộ. khi chế độ cộng sản
dung hợp thì nghiệp đoàn "liên đới" (solidarnosc - công đoàn Đoàn kết) ra đời và gây sức
ép. solidarnosc đẩy tiếp việc đấu tranh cho tới khi chế độ tan rã. trước sau họ mất 10 năm
nhưng không quên mục tiêu sau cùng, dù chế độ đã lui bước và nhượng bộ.

khi trù hoạch chiến lược, người ta nên vẽ ra khung cảnh đấu tranh trên bốn hướng - cải
hóa, dung hợp, gây áp lực và tan rã - để xác định là điều kiện đấu tranh đang ở đâu trên
tấm bản đồ ấy. từ đấy mới xác định ra từng mục tiêu giai đọan và kiên trì theo đuổi trong
một trình tự, một kế hoạch thiết thực. nếu không thấy rõ cục diện, người ta có thể phạm
sai lầm khi có yếu tố bất ngờ.

hầu hết các cuộc đấu tranh đều manh nha từ lâu, nhưng bùng phát thành phong trào lớn
khi có yếu tố bất ngờ. sự bất ngờ có thể là một quyết định sai lầm của chế độ, một
nhượng bộ hay xoay chuyển của chế độ trước áp lực quốc tế, có thể là một lãnh tụ đáng
kính tạ thế (như tại trung quốc), bị ám sát (như tại lebanon), bị cầm tù (như tại nhiều nơi
khác trên thế giới).

các phong trào đấu tranh thường thất bại khi gặp yếu tố bất ngờ làm quần chúng có phản
ứng bồng bột hay lạc quan thái quá - một nguyên do thất bại của vụ thiên an môn - làm
sai lệch kế hoạch ban đầu. ta có hiện tượng "cao biền dậy non" đáng tiếc. khi theo dõi các
vụ biểu tình tại ukraine hay lebanon, người ta đều phải thấy ra chiến lược và kế hoạch
tiềm ẩn bên dưới. nếu không, làm sao kịp sản xuất những vật liệu sơ đẳng và tối thiểu
như áo khoác, cờ, lều vải, khăn tay, son phấn vẽ màu, v.v…. cho hàng vạn người sử dụng
trong nhiều ngày?

kiểm điểm lại tình hình đấu tranh cho dân chủ trong vòng nửa thế kỷ vừa qua, người ta
thấy rằng giải pháp võ lực chỉ dẫn tới phản ứng bạo lực và kẻ chiến thắng có khi lại là
ách độc tài mới. giải pháp vay mượn phương tiện bên ngoài để lật đổ chế độ độc tài bên
trong cũng là một sai lầm vì ai cũng có mục tiêu riêng, không nhất thiết hoặc mãi mãi
trùng hợp với mục tiêu của những người bị đàn áp. vận dụng không khéo là mình nhường
chính nghĩa cho chế độ độc tài hoặc trở thành tay sai cho ngoại bang. còn lại? Đấu tranh
bất bạo động, với sức mạnh chủ yếu là quần chúng, vẫn là giải pháp đắc sách hơn cả.
nhưng nó đòi hỏi một lối suy nghĩ khác, một khả năng trù hoạch chiến lược lâu dài và
thực hiện kế hoạch một cách tỉnh táo, bền bỉ.

một trong những người thực sự đề xướng vụ thiên an môn năm 1989 là nhà vật lý phương
lập chi, ông đã bị trục xuất và nay là giáo sư tại hoa kỳ. khi được hỏi lại về vụ thiên an
môn, ông ngậm ngùi trả lời: Đáng lẽ tôi phải chọn một chiến lược khác.

rút kinh nghiệm thất bại ấy, người ta có thể nghĩ đến một chiến lược khác, nếu tự nêu ra
một số câu hỏi sau đây:

1. những gì đang cản trở tự do trong xứ sở của mình?

2. những gì có thế giúp ích cho tự do?
3. chế độ mạnh nhất ở chỗ nào, tựa vào những nền tảng nhân sự nào?
4. chế độ yếu nhất ở chỉ nào, nền tảng nào của hệ thống ấy dễ lung lay nhất?
5. phong trào dân chủ và quần chúng có thế mạnh nào, ở trong và ngoài nước?
6. làm sao huy động được sức mạnh ấy?
7. nhược điểm của phong trào dân chủ là gì, làm sao cải sửa?
8. thế giới bên ngoài có giúp gì cho chế độ hay phong trào dân chủ không?
9. làm sao vận dụng sức mạnh bên ngoài mà không bị vận dụng ngược?
trong những kỳ tới, ta có thể tìm hiểu tiếp về cách trù hoạch chiến lược, kể cả khi phong
trào bị thoái trào….

nguyỄn xuÂn ngÃi

http://www.vietbao.com/?ppid=45&pid=6&nid=19374

*
*******************
*

Đẩy lùi sợ hãi

lÊ vĂn Ấn .

việt báo thứ bảy, 3/26/2005, 12:00:00 am

Đầu năm Ất dậu đã có một biến cố mới, một biến cố khiến cho việt cộng lúng túng, lo sợ
và cho đến hôm nay, chúng vẫn chưa có một phản ứng thích đáng nào. Đó là lời kêu gọi
đa nguyên, đa đảng của hòa thượng thích quảng Độ, viện trưởng viện hóa Đạo thuộc giáo
hội phật giáo việt nam thống nhất. lời kêu gọi này lập tức được phổ biến rộng rãi khắp
nơi trên thế giới, do đó, nó có một tầm ảnh hưởng lớn lao. các nhà bình luận thời cuộc,
các cơ quan truyền thông, các vị lãnh đạo tinh thần cũng như những ai quan tâm đến thời
cuộc việt nam và tình trạng tôn giáo hiện nay tại quê nhà, đã phát biểu ý kiến rất nhiều,
và dĩ nhiên, tất cả đều đồng thuận với ý kiến của hòa thượng thích quảng Độ, nhất là các
nhà đấu tranh cho tự do dân chủ ở trong nước.

lần đầu tiên, một vị lãnh đạo tinh thần đã mạnh mẽ đề cập đến vấn đề chính trị một cách
thẳng thắn, trực tiếp, không mặc cảm, không tránh né. từ trước đến nay, cộng sản việt
nam đã dùng 2 chữ chính trị như một vũ khí vạn năng hữu hiệu để chống lại tất cả những
ai đề cập đến tự do dân chủ, nhất là những vị lãnh đạo tôn giáo. chúng vu vạ cho họ "có ý
đồ lật đổ nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa việt nam", hay "lợi dụng dân chủ", "âm
mưu phá hoại đoàn kết quốc gia" để rồi vin vào các "tội danh" này, việt cộng tha hồ đàn
áp, bóp nghẹt tất cả tiếng nói tự do dân chủ ở trong nước.

lời kêu gọi của hòa thượng thích quảng Độ đã can đảm đặt thẳng vấn đề lÀm chÍnh trỊ.
ngài khẳng định "giáo hội phật giáo việt nam thống nhất và trong cương vị tăng sĩ, chúng
tôi không làm chính trị, nhưng chúng tôi phải có thái độ chính trị". con bài tẩy của cộng
sản việt nam đã bị lật ngửa, con ngáo ộp "làm chính trị" mà cộng sản thường dùng để
hăm dọa giới lãnh đạo tôn giáo đã bị đánh gục. vì có một thái độ chính trị là cần thiết, là
một bổn phận của tăng sĩ, vì "thái độ này thể hiện giáo lý nền tảng của đạo phật, là cứu
chúng sanh khỏi mọi nạn ách, khổ đau để tạo điều kiện giác ngộ." ba mươi năm qua, các
vị lãnh đạo tôn giáo vì sợ con ma "làm chính trị" mà đã không có đủ can đảm nói lên
tiếng nói công đạo của đấng bậc mình, nói lên những gì mà giáo lý mình buộc phải nói,
phải làm. các ngài đã bỏ mặc xã hội ngày càng tồi tệ, sa đọa, bỏ mặt tín đồ của mình
hứng chịu hậu quả này đến hậu quả khác tàn độc của tham nhũng, buôn bán người, mại
dâm, bóc lột v.v... các ngài sợ "thực thi phật pháp" hay "thực hiện giáo lý thiên chúa" sẽ
bị ghép vào tội lÀm chÍnh trỊ. bây giờ, hòa thượng quảng Độ đã xác định khi nói lên
tiếng nói cần nói của một tăng sĩ, một tu sĩ không làm chính trị, mà đó chỉ là thái độ
chính trị, nếu cộng sản cho thái độ chính trị là một hành động phạm pháp thì cứ việc kết
tội, đàn áp.

tại sao hòa thượng quảng Độ cho rằng có thái độ chính trị là "thể hiện giáo lý nền tảng
của đạo phật"? vì đó là điều kiện để cứu chúng sanh khỏi mọi nạn ách, khổ đau để tạo
điều kiện giác ngộ. nói ngược lại, những ai vì sợ hãi, vì sợ con ngáo ộp "làm chính trị"
của cộng sản mà không tỏ thái độ chính trị của mình trước những bất công, những độc tài
toàn trị của cộng sản hay của bất cứ một thế lực chính trị nào thì không phải là những
người có trách nhiệm lãnh đạo tôn giáo nói chung, phật giáo nói riêng. Đạo công giáo
cũng vậy, mỗi kitô hữu đều được dạy rằng bổn phận của mình là thực thi công bình và
bác ái, bài giảng trên núi về tám mối phúc thật của Đức giê su dạy rằng "phúc cho những
ai bị khốn nạn vì đạo ngay, vì nước đức chúa trời là của họ". nếu muối đã lạt thì không
còn là muối nữa, phải đổ ra đường cho người ta dẫm đạp lên. sở dĩ lâu này các vị lãnh
đạo tinh thần và tôn giáo không có can đảm thực thi giáo lý của mình vì sợ việt cộng gán
ghép vào tội làm chính trị, nay hòa thượng quảng Độ đã trực diện với vấn đề này, đẩy lùi
sự sợ hãi để thực thi phật pháp, dù phải tỏ thái độ chính trị. phát biểu ý kiến về chính trị
chưa đủ, phải "ủng hộ mọi nỗ lực chính trị nhằm bảo vệ đất nước, bảo vệ truyền thống
văn minh nòi giống, âu lo cho mỗi con người được sống đời ấm no, tự do". tiếp theo, ngài
quảng Độ chứng minh rằng việt cộng không làm những nghĩa vụ trên, trong khi trả lời
cuộc phỏng vấn của cô Ỷ lan, hòa thượng quảng Độ xác nhận "Đảng cộng sản không
nghĩ đến dân tộc nữa, máu người dân việt nam đã đổ ra ngoài biển qua vụ 9 ngư dân việt
nam bị trung quốc bắn chết". thái độ chính trị này đi thêm một bước nữa, đó là cộng sản
nên "ý thức nhường sân khấu cho những thế hệ khác, đừng để nước lật thuyền".

qua lời kêu gọi của hòa thượng viện trưởng viện hóa Đạo giáo hội phật giáo việt nam
thống nhất, các vị lãnh đạo tôn giáo ở trong nước cũng nên tỏ thái độ chính trị của mình,
can đảm nói lên tiếng nói trung thực của lý trí, của giáo lý mình. Đã đến lúc các vị phải tỏ
thái độ chính trị, vì cộng sản chẳng những không còn nghĩ đến dân tộc, mà chúng còn
phản bội lại dân tộc. im lặng là đồng lõa. hòa thượng quảng Độ đã đẩy lùi, đã chiến thắng
sự sợ hãi, các vị lãnh đạo tôn giáo cũng nên tự đẩy lùi sợ hãi để làm những gì cần làm để
thực thi đạo pháp, thể hiện giáo lý của mình. và dĩ nhiên, cũng như cộng sản, một khi quý
vị không có can đảm thực thi những gì Đấng bậc mình đòi hỏi, quý vị cũng nên "ý thức
việc nhường sân khấu cho thế hệ khác". lời thật mất lòng, nhưng đã đến lúc cấp bách, cả
thế giới đang có cao trào "toàn cầu hóa kinh tế, toàn cầu hóa dân chủ". nếu chúng ta do
dự sẽ bị bỏ lại đằng sau. Đã đến lúc giới nhân sĩ, trí thức cũng như toàn dân cùng lên
tiếng đòi tự do dân chủ mà cách thực hiện tốt nhất là chế độ đa nguyên đa đảng, vì "kẻ sĩ
phu theo thời mà thông biến. lịch sử nước ta trải dài nhiều nghìn năm cho thấy sĩ phu là
giới hiểu thời vụ, nhờ hiểu thời vụ mà ra tay chuyển hóa thời đại làm cho quê hương
thoát cơn luân hiểm, sinh dân được an lạc".

câu hỏi tại sao phải dẹp bỏ độc tài toàn trị, độc đảng đã được hòa thượng quảng Độ giải
đáp rất rõ ràng, rất đơn giản : "nhiều ý kiến vẫn hơn một ý kiến độc tôn, nhiều thành phần
chính kiến, tôn giáo, xã hội, đồng tâm hiệp lực xây dựng quê hương, vẫn hơn một đảng
phái độc quyền bao cấp quản lý.". những việc làm tồi tệ của việt cộng, những chủ trương
đưa đất nước đến chỗ diệt vong xảy ra hằng ngày chung quanh mọi người, ai ai cũng biết.
ai ai cũng muốn chế độ cộng sản tàn lụi đi như các nước Ðông Âu đã làm, chỉ thiếu một
điều kiện : can đảm đứng lên đòi hỏi cộng sản. hòa thượng đã làm gương, đẩy lùi sợ hãi
và mạnh dạn đứng lên đòi hỏi cộng sản thực thi đa nguyên đa đảng, tất cả mọi giới trong
nước từ sĩ phu, trí thức cho đến giới bình dân, tất cả hãy can đảm, noi gương dân chúng
Đông Âu tập họp nhau lại để việt cộng thấy rõ một điều : "nước có thể nâng thuyền mà
nước cũng có thể lật thuyền".

phần 2 của lời kêu gọi, hòa thượng quảng Độ tha thiết kêu mời các nhân sĩ, các nhà trí
thức, các văn nghệ sĩ và đồng bào hãy can đảm đứng lên kêu gọi cộng sản thực thi dân
chủ đa nguyên, đa đảng. hòa thượng quảng Độ cũng "đề nghị nhà nước việt nam không
nên sợ hãi" khi thực thi đa nguyên, đa đảng. nhưng như đã nói trên, hòa thượng cũng
cảnh cáo việt cộng đừng để dân chúng lật đổ. con đường duy nhất mà việt cộng có thể tự
cứu mình, cứu đất nước và dân tộc là làm một cuộc "tự đảo chánh mình". và để giúp cho
việt cộng có cơ hội thực hiện điều này, các giới tăng sĩ, quý vị lãnh đạo tôn giáo, các nhân
sĩ, trí thức cũng như văn nghệ sĩ hãy can đảm nói lên tiếng nói tự do dân chủ của mình.
Đừng sợ ! thời cơ đã đến, cả toàn cầu đều ủng hộ những ai đấu tranh cho tự do dân chủ.
trong diễn văn nhậm chức nhiệm kỳ 2, tổng thống hoa kỳ george w. bush đã khẳng định
sẽ đứng về phía dân chúng một khi họ đứng lên đòi tự do dân chủ. afghanistan, ukraine,
palestine, georgia, nhất là người dân iraq đã sẵn sàng đổ máu để đi bầu cử, lá phiếu của
họ đã đưa đất nước họ đến tự do dân chủ. Ðiều kiện duy nhất và quan trọng nhất đó là
can đảm. phải đẩy lùi sợ hãi để thực hiện sứ mệnh cao cả của con người, nhất là con
người của các vị lãnh đạo tôn giáo, con người được mang danh là trí thức, là sĩ phu.

lê văn Ấn
(tiếng dân, số 144, ngày 12.3.2005)
(vb đăng theo bản do phòng thông tin phật giáo quốc tế phổ biến)

http://www.vietbao.com/?ppid=45&pid=6&nid=19161

*
*******************
*

nhược Điểm của Độc tài

nguyễn xuân nghĩa

trước khi các chế độ độc tài bị lật đổ, người ta chỉ nói đến sức đàn áp của bạo quyền. thực
ra, ách hung tàn nào cũng có nhược điểm mà người ta cần nhìn cho ra.

mở đầu loạt bài về kỹ thuật biểu tình ("biểu tình: lòng dân là ý trời" - ngày 21 tháng
ba), ta tìm hiểu về huyền thoại ổn định và nhược điểm chung của các chế độ độc tài.
các chế độ này thường có vẻ vững chãi, được truyên truyền ra bên ngoài thành ưu
điểm "ổn định", dựa trên bộ máy tình báo, công an, quân đội, nhà tù, trại tập trung
hay cả… tòa án. tài nguyên của xứ sở do thiểu số thống trị trưng thu, vơ vét và phân
phối cho nhau để nuôi dưỡng bộ máy đàn áp ấy.

người dân trong nước chỉ có một sự chọn lựa: hoặc là bọc theo chế độ, hành xử như con
tin dễ bảo, để kiếm ăn trong vùng tiếp giáp giữa bộ máy thống trị với xã hội dân sinh ở
vòng ngoài; hoặc là tỏ ý chống đối và bị trù giập, đàn áp, làm gia đình đói khổ, bản thân
bị tù đầy.

nhược điểm tinh thần - nhiều người gọi là sự khôn ngoan - là ít ai dám bước qua lằn
ranh đề kháng. nhược điểm lý luận - mà nhiều người còn cho là khôn ngoan hơn nữa - là
nếu so sánh ách độc tài với xu hướng dân chủ, thì họ thấy dân chủ yếu thế, thiếu thống
nhất và là một giải pháp thay thế đầy mơ hồ rủi ro. vì hai nhược điểm ấy, việc chống đối
mới gặp khó khăn và chế độ càng tin rằng giải pháp độc tài là hữu hiệu, nên khỏi cần thay
đổi.

sự thật có khi lại khác, nếu ta chịu khó tìm ra nhược điểm, thậm chí tử điểm - cái nhược
điểm sinh tử của chế độ. mọi cuộc vận động đối kháng để dẫn tới phong trào biểu tình
đều phải khởi sự từ việc xác định tử điểm của ách độc tài. lòng dân mong muốn tự do -
chính nghĩa của đấu tranh - là một việc; tìm ra nhược điểm của độc tài là một việc khác.
nó thuộc về kỹ thuật, là bước đầu của việc huy động lòng người thành phong trào
đối kháng.

sau đây là một số nhược điểm chung của các chế độ độc tài, trong đó có nhiều nhược
điểm đã thấy tại việt nam hoặc được chính những người trong chế độ nói ra:

1. vì vai trò khống chế của ý thức hệ (xây dựng xã hội chủ nghĩa chẳng hạn), một số
biểu tượng thực ra đã lỗi thời, hết tác dụng và phơi bày tính khôi hài không tưởng
của lãnh đạo. hết viện dẫn mác, lê, hà nội lui về hình tượng và "tư tưởng hồ chí minh"
mà mất dần khả năng mê hoặc quần chúng.

2. nhưng, vì bản chất độc tài, chế độ vẫn để ý thức hệ mê hoặc chính mình và thu hẹp tầm
quyết định, lấy những quyết định u tối, hoặc không kịp nhìn ra vấn đề mới. tình hình bên
ngoài càng xoay chuyển, chế độ càng lúng túng và phạm sai lầm lớn hơn.

3. vì bản chất chủ quan duy ý chí, chế độ độc tài luôn phải xoay chuyển chánh sách
cho phù hợp với tình thế mới. Điều đó dẫn tới hai nhược điểm: 1) khả năng ứng phó
chậm và giới hạn, 2) với nhiều mâu thuẫn mà bộ máy tuyên truyền không ém nhẹm
được. chế độ càng "ổn định", loại mâu thuẫn ấy càng phát tác, nhất là khi khung cảnh
sinh hoạt có thay đổi - thí dụ như gia nhập wto - cho tới khi chế độ thành bất lực và sụp
đổ trên sức nặng của chính nó. nhược điểm ấy giải thích vì sao các chế độ độc tài có thể
sụp đổ bất ngờ, và nhanh hơn dự đoán của người ngoại cuộc.

4. dù là hệ thống toàn trị hay một chế độ đang chuyển hướng theo lối "phi cầm phi thú"
(tự do kinh tế bên dưới ách độc tài chính trị của một thiểu số ở trên), các chế độ độc tài
đều cần đến sự hợp tác của nhiều thành phần xã hội, tổ chức, đoàn thể hay cơ chế. thí dụ:
bộ máy ngụy danh tư pháp cần đến sự phục tòng hay hợp tác của thẩm phán, luật sư; bộ
máy tuyên truyền cần đến sự đớn hèn của báo chí. trong các thành phần nghề nghiệp này,
không thiếu gì người nhìn ra điều ấy và không vui, có khi còn thấy nhục. chế độ càng
mua chuộc hay răn đe, họ càng bất mãn. họ có thể vô tình hay cố ý làm suy yếu bộ máy
thống trị mà chế độ không biết, hoặc không kịp biết.

5. loại chế độ chuyển hướng theo lối "phi cầm phi thú" đều bị quy luật "lấy thúng úp
voi", thúng là hệ thống kiểm soát và voi là đời sống và thị trường. chế độ gặp mâu thuẫn
trong cách kiểm soát, thí dụ dễ thấy là kiểm soát thông tin và mạng lưới internet. hệ
thống này không chặt, thường xuyên bị "tràn ngập" chẳng phải vì các hoạt động đấu tranh
dân chủ mà vì phản ứng kinh doanh, kiếm tiền của những người thiết lập ra website. làm
sao phân biệt loại "phi pháp mà vô hại" (văn nghệ, thể thao, giải trí, bài bạc) và loại
"[i]phi pháp có hại" (diễn đàn dân chủ)? khi hai loại này lại kết hợp, bộ máy kiểm soát
phải bó tay.

6. loại chế độ độc tài "phi cầm phi thú" phải mở ra cho các sinh hoạt dân sự, có khi để ru
ngủ quần chúng, như thể thao, tân nhạc, trình diễn thời trang. nhưng, thành phần tham gia
các sinh hoạt này đa số là giới trẻ, có những khát khao mà lãnh đạo không thể hiểu được
và nơi quy tụ của đám đông trong những sinh hoạt ấy có thể là cơ hội chống đối, xoay
chuyển thành đối kháng có ý thức và tổ chức.

7. vì những ưu tiên lệch lạc - thí dụ như bảo vệ hệ thống ngân hàng và doanh nghiệp nhà
nước - mà tài nguyên quốc dân dùng vào mục tiêu này sẽ không thể dùng cho mục tiêu
khác và chế độ luôn luôn bị thiếu thốn khi có mục tiêu bất ngờ. thiên tai thường tạo ra
mục tiêu bất ngờ làm chế độ lúng túng và gây thêm bất mãn. không phải ngẫu nhiên mà
các chế độ độc tài thường sụp đổ sau một thiên tai lớn.

8. vì ách độc tài ở trên, thuộc cấp ở dưới thường che giấu sự thật bằng báo cáo sai,
thiếu chính xác hay chậm lụt. chế độ độc tài có hệ thống lấy quyết định lệch lạc, phiến
diện và kém chuẩn xác nhất. khi hữu sự, chế độ phản ứng bằng kỷ luật gay gắt có khi oan
uổng và gây bất mãn ngay trong nội bộ mà bên ngoài ít biết nên ít biết khai thác.

9. bộ máy công quyền là công cụ cho chế độ nên hoạt động kém hiệu năng, là ổ tham
nhũng và bè phái. bộ máy này thường xuyên mâu thuẫn với nhau - về chánh sách thì ít
mà về quyền lợi thì nhiều - và không phục vụ lãnh đạo được như ý. từ đó, lãnh đạo hay
các phe nhóm trong lãnh đạo phải lập riêng bộ máy phục vụ song hành để kiểm soát và
khống chế lẫn nhau. mâu thuẫn nội bộ vì vậy thường xảy ra và trầm trọng hơn là mọi dự
đoán ở bên ngoài. vụ tổng cục 2 tại hà nội là một thí dụ.

10. trong khi quần chúng an phận bên dưới thì thấy chán chường và trở thành ù lì thì tầng
lớp sinh viên, chuyên viên, trí thức, văn nghệ sĩ lại thấy bất ổn, hoang mang và bất mãn
vì hai hiện tượng: 1) sự mù lòa của lãnh đạo trước những vấn đề mới và 2) phản ứng
đàn áp hay kiểm soát của lãnh đạo khi bị các vấn đề mới này đe dọa. vì lý do ấy mà
thành phần chuyên viên trí thức, sinh viên và học sinh hay đi bước đầu trong phong
trào phản đối.
11. vì chánh sách phát triển lệch lạc và thực chất là bất công, dị biệt về giàu nghèo, về
quyền lợi, văn hóa, hay chủng tộc thường bị đào sâu và gây mầm mống bất ổn mà chế độ
không biết, hoặc không được báo cáo trung thực. khi biết thì đã quá trễ vì khủng hoảng
đã bất ngờ bùng nổ.

12. vì lề lối cai trị độc đoán và bí mật, việc thăng thưởng hay kỷ luật thường không được
công khai hóa và xảy ra với nhịp độ cao, làm xáo trộn cuộc sống người dân. mà đa số
những thay đổi thường xảy ra sau những vụ tai tiếng không che giấu nổi. chế độ chứng tỏ
sự bất lực của mình qua hệ thống đề bạt hay kỷ luật mờ ám đó.

13. bên dưới hệ thống cai trị tưởng như tinh vi và thuần nhất, nhiều phe nhóm lợi dụng
đặc quyền để truy tìm đặc lợi, nhất là trong bộ máy công an và quân đội. rốt cuộc thì đi
ngược với mục tiêu nguyên thủy của lãnh đạo, thậm chí còn tiến hành đảo chánh - hoặc
kín đáo bên trong, hoặc công khai ở bên ngoài. các vụ đảo chính này thường tiên báo sự
sụp đổ. các lãnh tụ mới lên thường mất thời gian củng cố quyền lực và vây cánh, trong
những lúc đó, chẳng còn ai lo việc nước, hoặc dám có những quyết định cấp bách do tình
thế đòi hỏi.

14. khi quyền lực bị tập trung, chế độ hay lấy quyết định sai. Để ứng phó, chế độ phải tản
quyền, phân quyền; đấy là lúc mà đấu tranh quyền lực gia tăng và khả năng kiểm soát của
lãnh đạo bị thu hẹp. mà nhiều khi lãnh đạo lại không kịp biết!

15. Để bảo vệ quyền lực, chế độ độc tài có thể thần phục một ngoại bang, hy sinh
quyền lợi đất nước và thành công cụ cho ngoại bang. cái "chính nghĩa" hay ý thức hệ
biện minh cho quyền lãnh đạo bị sụp đổ và chế độ dễ dẫn quốc gia vào giao tranh oan
uổng, bị lật đổ ngay trong chiến tranh. những gì đang xảy ra tại lebanon vì vai trò của
syria hay sự mờ ám trong quan hệ giữa hà nội và bắc kinh có thể phơi bày tử điểm ấy.

nếu có kiểm điểm lại tình hình hình thực tế của các chế độ độc tài, ta phải thấy rằng sự ổn
định chỉ là một huyền thoại và bạo quyền có thể bị lật đổ dễ hơn là người ta nghĩ, hoặc
chính cấp lãnh đạo độc tài có thể nghĩ. hãy nhớ đến ceaucescu, honnecker hay milosevic
tại Đông Âu thì rõ….

tuy nhiên, nhìn ra và khai thác nhược điểm sinh tử của chế độ là một chuyện. huy động
và tổ chức sự chống đối thành một phong trào lan rộng lại là một chuyện khác và nhiều
khi người ta thất bại, các lãnh tụ bị hy sinh. chúng ta sẽ tìm hiểu kinh nghiệm thành bại
này trong một kỳ sau.

*
*******************
*

về chính trị việt nam

nguyễn quang duy, australia

anh hải, xin phép cho tôi được gọi anh bằng anh cho thân mật. mong chúc anh và gia đình
mọi sự như ý muốn. công khai, bất bạo động và hợp pháp cũng là phương pháp cộng
Đồng hải ngọai vẫn áp dụng trong đấu tranh. chắc anh cũng biết việc đã có bạo động xảy
ra ở bên hoa kỳ, khi ông khải sang bên ấy. sau này vỡ lẽ ra có người quấy rối bị cảnh sát
mỹ xét giấy tờ, anh ta là một du khách mang hộ chiếu việt nam. có hình ảnh rõ ràng minh
chứng điều này. việc này làm cho tôi nhớ lại, vào năm 1979, khi đó trung cộng bắt đầu
điều động quân đội tập trung ở biên giới phía bắc. một người bạn của tôi là công an. anh
ấy đã cho tôi biết, trung cộng có thể sẽ đánh việt nam. Ở miền nam có thể sẽ có những
cuộc biểu tình và anh ta vừa được huấn luyện "chống biểu tình". anh ta đã kể cho tôi nghe
một số biện pháp như cài người vào đòan biểu tình để phân chia đòan ra thành nhóm nhỏ
rồi giải tán các nhóm nhỏ. nếu không xong sẽ cho ngừơi xách động hay gây bạo động, để
có lý do đàn áp, bắt bớ, khép tội. các khóa huấn luyện này có tài liệu rõ ràng. tôi nhớ hôm
ấy tôi có góp ý với bạn tôi rằng tôi không tin chuyện này sẽ xảy ra. sáu mươi năm qua,
người việt chúng ta đã phải trả một giá quá mắc, mà vẫn chưa có được tự do dân chủ.
hôm nay tôi cũng hy vọng biểu tình lớn dẫn đến "lật đổ chính quyền cs" và "sự cáo chung
của Đcs" sẽ không phải xảy ra. cũng chỉ vì các giá mà đồng bào chúng ta đã phải trả đã
quá cao rồi. tuy vậy tôi tin rằng trong thời gian tới sẽ có nhiều cuộc biểu tình nhỏ ôn hòa,
bất bạo động và có phim ảnh thông tin ra hải ngọai. tạo tiền đề cho một quyết định thay
đổi thực sự. những anh em đối lập trong nước nên tìm và học hỏi từ những tài liệu huấn
luyện công an, để có thể hóa giải các phương pháp "chống biểu tình". việc anh từ Úc trở
về việt nam đã được chúng tôi trong tình trân quý thảo luận rất nhiều. bên anh có chúng
tôi.

*
*******************
*

http://www.aeinstein.org/organizations/org/fdtd-vietnamese.pdf !!!!
http://vn-datnuoctoi.blogspot.com/2007/07/th-no-l-biu-tnh-bt-bo-ng.html !!!
http://www.radiochantroimoi.com/spip.php?rubrique9 !!!

hoi ky- truyen ngan

http://war-vn.blogspot.com/2007/06/hi-k-truyn-ngn-bin-kho.html !!!

mối liên quan giữa hcm, Đảng csvn và Đệ tam quốc tế

http://cncs-hcm.blogspot.com/2007/05/mi-lin-quan-gia-hcm-ng-csvn-v-tam-quc-t.html
http://cncs-hcm.blogspot.com/2007/05/khc-bit-gia-ch-ngha-mc-l-nin-xhcn-khoa.html

*******************

http://www.x-cafevn.org/forum/showthread.php?t=3638
http://www.danchimviet.com/php/modules.php?name=forums&file=viewforum&f=1
http://www.danchimviet.com/php/modules.php?name=forums&file=viewtopic&t=230&view=previo
us
http://www.danchimviet.com/php/modules.php?name=forums&file=index
*
****
*

người ta nói "một cuộc biểu tình thành công 90% ở khâu chuẩn
bị".
vâng đúng thế, nếu có chuẩn bị đầy đủ các phương tiện, tính hết các khả năng và tình
huống xấu nhất có thể xảy ra, kể như cuộc biểu tình đã thành công hơn 90% rồi.

Ở đây phải nói đến vai trò của người đầu tàu, cụ thể là anh lê hoàng trong kế hoạch biểu
tình lần này.

mọi chi tiết được mang ra mổ sẻ kỷ càng nên chi lần đó tiếng vang của cuộc biểu tình rất
tốt. cánh dân biểu, nhà báo, phật giáo và đông đảo đồng bào yêu nước hưởng ứng tạo nên
một trận biểu tình vang dội, trong đó không ít người bị bắt, bị đánh trong và sau cuộc
biểu tình đó, tất nhiên rồi.

hậu biểu tình là một cuộc truy lùng và bắt bớ vô cùng khủng khiếp mà tôi sẽ nói đến ở
phần sau, phần "nghệ thuật chống biểu tình".

nghệ thuật biểu tình

biểu tình phải có nghệ thuật hay nói chung là phải chuyên nghiệp hóa một cuộc biểu tình.

có thể tóm tắc những khâu cần chú ý cho một cuộc biểu tình thành công :

1. nội dung của cuộc biểu tình : phải thật sự là chuyện thời sự nóng bỏng, là sự bức xúc
đã được đẩy lên đến đỉnh cao của dư luận, khôn được quá non cũng không được quá già.

non thì sẽ thiếu sự ủng hộ vì chưa đủ độ chín, già quá thì mất tính thời sự.

thông thường, cao điểm của một cuộc biểu tình là một sự mất mát lớn, gây căm phẩn
trong cộng đồng.

sự kiện "ký giả ăn mày" là đủ độ chín, sự kiện cái chết của tuấn và phán quyết của tòa án
cũng đã đủ độ chín cần thiết. nhưng tại sao kết quả lại khác nhau ? sẽ được bàn kỷ tại
"nghệ thuật chống biểu tình"

tổng kết biểu tình

chưa có bao giờ một cuộc biểu tình lại thắng lợi to lớn như lần biểu tình này, hội nhà báo
cảm kích vô cùng trước sự hổ trợ của các đoàn thể bạn, nhất là cánh sinh viên học sinh.

sau biểu tình, hội mời đại diện các đoàn thể đến tổng kết tại một ngôi chùa trong thành
phố, hội cám ơn và nêu những người tích cực trong công cuộc đấu tranh cho "tự do báo
chí" ấy.

lần đó dân biểu kiều mộng thu đã phát biểu trong nước mắt khi nhìn thấy cảnh những
người biểu tình bị đánh đập dã man và bà cũng xúc động khi thấy sự thương yêu giúp đở
của các bà mẹ tiểu thương tại chợ bến thành, những anh phu xe xích lô, những công nhân
nhà náy báon, caric ... đã ủng hộ và mang đến tiếp tế lương thực, thuốc mem cùng sự
động viên cho các em các cháu.

riêng cánh sinh viên học sinh cũng có một cuộc họp đúc kết rất thân ái và vui vẽ tại cô
nhi viện thiện mỹ ( cần giuột ).

trong buổi họp tổng kết đó họ đã phát hiện và bổ sung vào lực lượng những nhân tố tích
cực, những người học sinh sinh viên bình thường đã can đảm, gan da và mưu trí trong
cuộc biểu tình và chính họ sẽ là lực lượng kế thừa cho lớp đàn anh, do bị lộ sẽ đi vào hoạt
động bí mật. lớp lớp người kế thừa tạo nên khí thế phong trào không bao giờ hết.

2. phải có người lãnh đạo chuyên nghiệp :

người đó phải có tư cách của một nhà lãnh đạo thực thụ cộng với lòng yêu nước sâu sắc
và phải có tấm lòng với sự kiện của cuộc biểu tình.

có tài lãnh đạo để có thể biết cách tổ chức và hướng dẫn người khác thực hiện, phải đặt ra
tất cả mọi tình huống xấu nhất từ khâu chuẩn bị đến cả trong quá trình cuộc biểu tình
diễn ra, biết cách phối hợp các nhánh biểu tình, biết mặt mạnh mặt yếu của phe mình và
phe đối phương để tổn thất sẽ là ít nhất.

ngoài ra một phẩm chất không thể thiếu của người lãnh đạo là sự can đảm, dám hy sinh
bản thân và chấp nhận rủi ro cao nhất.

3. tổ chức thực hiện :

phải biết chia nhỏ công việc từ khâu khảo sát địa hình, phân công phân nhiệm và tổ chức
thực hiện.

- công việc chia nhỏ đến có thể nhỏ nhất cho mỗi thành viên đảm nhận.

ví dụ : khâu đánh máy truyền đơn và in giao cho 1 người, khâu chuyển tiếp giao cho 2
người ở mỗi địa điểm khác nhau, bao nhiêu điểm là bao nhiêu nhân 2 người thực hiện,
khâu rải giao cho 1 người ở 1 địa điểm.

- khảo sát địa hình phải thật cụ thể, có thể phải theo dỏi qua nhiều ngày để biết cụ thể giờ
nào là thuận tiệ nhất, những đối tượng nào khả nghi nhất có thể khiến công việc bị bại lộ
...

- phải sàn lọc đối tượng đước phân công để biết đâu là bạn và đâu là nội gián. tốt nhất
nên chọn những người đã quen biết, không nên dùng cảm tính trong chuyện này.

- luôn luôn tôn trọng nguyên tắc bí mật, không ai biết ai làm việc gì, lúc nào mà chỉ một
người nắm công việc của riêng mình mà thôi.

- chuẩn bị mọi công cụ cần thiết như mua bao nhiêu ram giấy, bao nhiêu met vải, cần bao
nhiêu thuốc, loại nào, mua lương thực bao nhiêu cho đủ ... phải tính đến những diễn biến
ngoài dự kiến có thể cản trơ công việc ...

rõ ràng, trong cuộc biểu tình tự phát vừa qua không có sự chuẩn bị này.

4. Đúc kết sau mỗi cuộc biểu tình :

sau mỗi cuộc biểu tình nên có đúc kết, rút kinh nghiệm, đồng thời phát hiện nhân tố mới,
kết nạp vào lực lượng nồng cốt cho các cuộc biểu tình sau.

như các bạn đã biết, với sự cai trị độc tài Đảng trị của Đảng csvn thì sẽ không có tiếng
nói chung với lực lượng đối lập, do vậy biểu tình là thật sự cần thiết và phải tập cho dân
chúng xem biểu tình cũng như một hoạt động hết sức bình thường, như ta ăn, ngủ vậy.
Đừng để mọi người xem biểu tình như một căn bệnh nan y cần phải trị tận gốc, do đó,
nếu muốn tiến tới xã hội công bằng, dân chủ và văn minh, cần phải đẩy mạnh hơn nữa
công cuộc phát triển các sự kiện biểu tình sao cho có thể biểu tình diễn ra hàng ngày,
thậm chí hàng giờ để nhà cầm quyền phải thay đổi chính sách và sợ sức mạnh đoàn kết
của người dân đã chịu đựng hơn 30 năm qua dưới ách cai trị hà khắc, độc tài và thiếu dân
chủ. do vậy chúng ta nên học thật tốt nghệ thuật biểu tình để có thể nếu ai đó sau này sẽ
là những nhà biểu tình chuyên nghiệp sẽ hoạt động hiệu quả hơn.

tuy nhiên, cái gì cũng có cái tương khắc, nếu đã có biểu tình ắt hẳn những người cầm
quyền cũng có kế sách để đối phó và đó chính là "nghệ thuật chống biểu tình" mà tôi sẽ
nói tiếp trong các bài sau.

*
*******************
*

*
*******************
*
*
*******************
*