Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-1-

K08407B

M U
1. Tnh cp thit ca ti C ph l mt hng xut khu ch lc trong nn kinh t Vit Nam. Trong nhng nin v gn y, nh din tch v sn lng c ph xut khu gia tng nhanh chng, ngnh c ph vn ln ng th hai th gii (ch sau Brazil), c bit l nng sut ng u th gii. Tuy nhin, vi th hng cao nh vy, ngnh c ph Vit Nam vn cha c ting ni tht s ca mnh trn thng trng quc t, tnh hnh xut khu c ph Vit Nam cn n cha nhiu ri ro. c th vng vng bc ra trng quc t, chng ta cn quan tm hn na n vic phn tch v qun tr ri ro cho vn xut khu c ph Vit Nam. V ch c qun tr ri ro tt, mi c th tn dng tt c hi m thch thc hi nhp mang li. y cng chnh l nguyn nhn nhm chng em quyt nh thc hin ti: Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam V thi gian nghin cu ngn v kin thc v ngnh c ph cng nh v cc vn lin quan n qun tr ri ro cn nhiu hn ch, ti khng trnh khi sai st. Chng em rt mong nhn c kin ng gp t Thy v cc bn. 2. Mc tiu nghin cu Nghin cu ton din v ngnh c ph l mt ti rt rng v phc tp. Trong thi gian ngn v kin thc c hn nn ti ch tp trung v gii quyt 3 mc tiu chnh nh sau: Phn tch tnh hnh thc t v vic xut khu c ph Vit Nam t nhn din c ri ro tim n. o lng v nh gi cc ri ro trong ngnh xut khu c ph Vit Nam. ra gii php qun tr ri ro v kin ngh hng pht trin cho lnh vc xut khu c ph ca Vit Nam. 3. i tng v phm vi nghin cu

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-2-

K08407B

- i tng nghin cu: bao gm nhng nhn t nh hng n lnh vc xut khu c ph. Do sn phm c ph c hnh trnh lun chuyn rt di nn s lng cc bin tc ng rt nhiu, thm ch c c cc bin tim n nn i tng nghin cu cng rt a dng v phc tp. Song, chng ta c th tp trung cc yu t ri ro tc ng trc tip v gin tip ti i tng nghin cu trn. - Phm vi nghin cu: xut pht t tnh cht v c im trong qu trnh sn xut v xut khu c ph th phm vi nghin cu rt rng v i hi cn phi c chiu su. Tuy nhin, phm vi nghin cu ca ti ny ch dng li mc cho php. l nghin cu s tc ng ca cc yu t mi trng, x hi, chnh tr, hnh vi tiu dng ti th trng trong v ngoi nc tc ng ln thc trng xut khu c ph Vit Nam. 4. Phng php nghin cu Cc phng php m t, gii thch, phn tch thng k, iu tra v suy on c s dng gii quyt cc mc tiu nghin cu ca ti ny nhm nhn dng ri ro v tn tht t vic xem xt mc nh hng ca cc bin tc ng n qu trnh xut khu c ph t phng trnh v hn ch ri ro mt cch hu hiu nht. 5. Kt cu ca ti ti bao gm nhng phn chnh nh sau: Chng 1: C s l lun v ri ro v qun tr ri ro trong xut khu c ph. Chung 2: Thc trng ri ro v qun tr ri ro trong xut khu c ph ca Vit Nam. Chng 3: Cc gii php qun tr ri ro trong xut khu c ph ca Vit Nam.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-3-

K08407B

Chng 1

C S L LUN V RI RO V QUN TR RI RO TRONG XUT KHU C PH

1.1.Cc khi nim c bn v ri ro v phn loi ri ro 1.1.1 Khi nim Ri ro: l nhng bt trc c th o lng c. Ri ro va mang tnh tch cc va mang tnh tiu cc. Ri ro c th mang ti tn tht, mt mt, nguy him ... cho con ngi nhng cng c th mang n nhng c hi. Ri ro l mt khi nim khch quan v c th o lng c. c nhng l gii khc nhau v ngun gc ca ri ro. Tuy nhin, n s tun theo 3 yu t cu thnh t tt c nhng nh ngha ri ro: Ci g tht s mt i, nu ri ro c nhn ra th hu qu ca ri ro l g? Ri ro nh th no v d iu g trong s kin lm ta nhn ra ri ro ? iu g quan trng b nh hng v mt mt ? Tn tht (loss): l nhng thit hi, mt mt v ti sn, c hi mt hng, v con ngi, tinh thn sc khe v s nghip ca h do nhng nguyn nhn t cc ri ro gy ra. 1.1.2. Phn loi ri ro Loi ri ro Ri ro v cung ng Cc ri ro pht sinh Ngun hng cung ng khng ng v mt s lng, v mt thi gian cung ng v mt cng ngh, s leo thang v gi hng ho cung ng, cc vn v mt cht lng, sn phm phc tp, thay i mu m sn phm thng xuyn Ri ro v mt hot ng C cu b ph v, khng my mc thit b sn xut hoc cc thit b ph

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-4-

K08407B

tr, cp my khng ng u, s thay i ca cng ngh , s thay i ca phng thc hnh ng b nhn din. Ri ro v mt nhu cu Sn phm mi c gii thiu, s khng n nh v cu( do cc yu t s thch, ma tiu dung hay sn phm mi ca i th cnh tranh c gii thiu); s hn lon ca h thng( s qun l ca nh nc tc ng ti cu lm nn s hn n v m rng cu). Ri ro v an ton Vn v bo mt thng tin , c s h tng bo mt, hng ro bo mt b chc thng bi khng b, hnh ng c , cp hoc v mc ch chnh tr. Ri ro v v m S thay i ca nn kinh t v ch tin lng, t l li xut, t l xut khu v gi. Ri ro v mt chnh tr Hnh ng ca chnh ph nh gii hn quota hoc tha nhn lut quota. Ri ro cnh tranh Thiu hiu bit v nhng hnh ng v cc bc i ca i th cnh tranh, Ri ro v ngun nguyn liu Khng d kin c yu cu ca ngun.

Ri ro trong xut khu c th chia ra lm 2 loi ri ro v s lng v ri ro v cht lng. Ri ro v mt s lng bao gm ri ro mt khch hng, tch tr qu nhiu hng ho, hng ho li thi, khch hng gim gi hoc hng ho khng ph hp trong thnh phn cht liu trong chui gi tr cung ng. Ri ro v mt cht lng bao gm thiu chnh

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-5-

K08407B

xc, thiu tin tng ca khch hng v cht liu v thnh phn trong chui cung ng. C ri ro v mt s lng v cht lng u nh hng n 1 phn hoc c chui gi tr. 1.2. S lc ri ro trong chui gi tr cung ng
Nh cung ng gc Nh cung ng Cng ty a phng Khch hng Khch hng tiu dng cui cng

Ri ro trong cung ng

Ri ro vn hnh

Ri ro v cu

Ri ro trong cung ng l kh nng chu ri ro ca mt s kin lin quan n kh nng cung ng nc s ti s b tc ng bi cc nh cung ng hoc th trng cung ng. Nh l s mt kh nng p ng ca th trng trng tm trong vic cung ng cho khch hng lch v gi hay khng ng vi nhng phong tc tp qun, li sng a phng. Ri ro cung ng bao gm ri ro khng mua c hng thu gom hng t ngi dn a phng, cnh tranh khng c v ngun hng hay ch n gin l cc vn v m bo an ton cung ng hng ho y ng v. Ri ro trong vn hnh l kh nng 1 s kin lin quan ti cng ty a phng c th nh hng ti kh nng hot ng ca 1 cng ty a quc gia trong vic sn xut sn phm v dch v, cht lng v thi gian sn phm hay li nhun m cng ty a quc gia thu c. Ngun ca ri ro vn hnh din ra trong khong thi gian lu chuyn gia cc cng ty v c th nh hng ca n s ph v qu trnh hot ng lu chuyn, ph v kh nng sn xut sn phm hay kh nng gia cng (Simons 1999), ng cp cao ca qu trnh thay i gia cng, s thay i ca cng ngh c th lm cho mc hin ti li thi hay thay i ca t chc b l din. Ri ro trong cu l kh nng 1 s vic ri ro lin quan n vic xut khu ra nc ngoi c th b nh hng bi kh nng cung ng sn phm ca khch ngoi trong th
GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-6-

K08407B

trng trng tm ca h hay /hoc s khng n khp trong vic d on nhu cu v khi lng p ng cn thit ca khch ngoi. Thi im din ra ri ro v cu l khi m khch ngoi tiu th hng ho. Cng thc chnh qun l ri ro chui gi tr: IT= PdsIds+PpeIpe+PisIis+PtaIta+PqIq IT l tng sn phm b nh hng trong chui gi tr cung ng P l ti n I l t l nh hng Ds l s ph hu gy ra bi ri ro v cung Pe l ri ro v gi c leo thang Is l ri ro trong kim k hng ho Ta l ri ro trong cng ngh Q l ri ro v mt cht lng sn phm. 1.3. Chin lc qun tr ri ro v cc k hoch gim thiu ri ro tm c chin lc, qun tr ri ro ch trng vo vic nhn din v cc nguyn nhn cng nh hu qu ca ri ro, v la chn chin lc qun tr ri ro thch ng gim thiu cc tn tht v ti sn hay tht bi lin quan n cc chin lc cnh tranh. Amit v Wernerfelt(1990) a ra 3 ng lc 1 cng ty qun tr ri ro. Th nht l nhng kin tri chiu v ri ro thp s em n cc gi tr thp. Mt nh qun tr nhn ra cc ri ro trn th trng v c trong ni b cng ty nhng nhng ngi nm gi c phn ch quan tm n ri ro th trng khi m h c th a dng ho danh mc ti khon u t cho nhng ri ro ca cng ty. Th 2, cc ng lc v dng tin dng tin ln s lin quan n ri ro ln. Trong 1 th trng n nh, cc t chc s lm vic hiu qu v

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-7-

K08407B

li nhun kim c t bin i. Th 3, ng lc t l ca s thay i ca t l li tc s to 1 mi quan h c hi tun ti gia t l li tc v cc ri ro ca cng ty. Hn na bi v cc chi ph hnh chnh nh chi ph chi tr c phiu hay cc chi ph v thi gian, nhng nh c ng lun chp nhn c phiu vi mo him thp hn. Cc chin lc qun tr ri ro c th chia ra 1 cch n gin thnh 7 loi: trnh n, tr hon, suy on, bao vy, kim sot, chia s v bo him (Juttner, Peck, v Christopher 2003; Miller 1992), Cc loi chin lc c s lin quan vi nhau rt cht ch. Hn na vic s dng 1 loi chin lc c th t trong 1 loi chin lc khc (V d Chin lc bao vy i hi phi phng trnh mt vi loi ri ro). 1.3.1. Trnh n Chin lc trnh n ri ro c s dng khi m ri ro lin quan n mt hot ng a sn phm hoc cc th trng a l hoc lm vic vi cc nh cung ng v khch hng c bit, v nhn ra rng h khng th p ng c cng vic ca t chc. Trong trnh n ri ro, nh qun l phi c kin thc v cung cu hoc v t chc bn lin quan n cc tnh hung khc nhau v chn ra cch trnh n nhng ri ro. Trnh n c th to nn mt phong cch ri b thng qua gt b nhng ti sn c bit trnh nhng khong trng hoc tham gia ch vo nhng th trng khng ph hp (Miller 1992). 1.3.2. Tr hon S tr hon i hi phi hon nhng ngun giao ph r rng, duy tr s mm do v khin cho bn thn doanh nghip khng b tn thng v mt chi ph. (Bucklin 1965), perry (1991) tranh lun rng da trn s khng chc chn v mt t chc mi trng kinh doanh, vic tr hon c th em li nhng li nhun tim nng. Nhng kiu tm hon bao gm nhn mc, bao gi, qu trnh lp rp hay sn xut. Thi gian tr hon lm cho dng lu chuyn ca hng hon tnh t khi nh sn xut sn xut ra sn phm n khi ngi khch hng nhn c hng t( Zinn v Bowersox 1988). Thi gian tr hon ph thuc vo quy lut cung cu, chi ph ca cc thnh phn , vng i sn phm , v cc phn sn phm( Chiou, Wu, v Hsu 2002).

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-8-

K08407B

1.3.3. Phng php suy on Phng php suy on (hay cn gi l phng php la chn ri ro) l phng php i ngc li vi phng php tr hon (Bucklin 1965). Trong phng php d on, cc quyt nh s c to trn nhng nhu cu ca khch hng ph hp. Khi tm ra nhng dch v khch hng ph hp da trn mi trng cnht ranh hng ho v nh hng khch hng, chui gi tr s nh hng vo nhng sn phm v khch hng c bit m khi cung cp vi cc li th xc nh (Perry 1991). 1.3.4. Chin lc bao vy Da trn cc kt qu thng k v kt qu kinh t s c 2 con ng bao vy ri ro (Chichinisky v Heal 1998). Da trn nhng s liu thng k (bo him) th da trn quy lut s ln. l ngha c bn d on vi t l cao phn phi hng ho cho mi con ngi hoc t chc bit n sn phm. nh hng kinh t s ra nhp cuc chi nu cng mt s kin c th xy ra cho nhiu ngi trong mt thi gian nht nh. Trong chui gi tr cung ng, bao vy c ngha l chp nhn cc khon mc u t ton cu ho theo mt cch khc trong lnh vc cung cp, khch hng v ti chnh nh l mt s kin ring l m khng tc ng ti ton b chng trong 1 thi gian nht nh hay vi 1 ngun lc xc nh . Nh mt v d 2 ngun c th s dng nh th mt cng c bao vy chng li ri ro v cht lng, s lng, s sp , v gi hay v l c hi. Mt cch n gin, khi m cu trc nhng chi ph tim n quan trng mt k hoch hay qu trnh hc hi cng ngh hay cc chi ph t chc c thit k c bit cho cng nghip, ri ro v sn phm c th tr nn t nghim trng hn bi sn xut nhanh hn, nhiu d n phc tp hn, s cnh tranh ca nhng thnh vin s tng ln, nhng d n s hiu qu hn, vic thc hin nhiu hnh ng nh bao vy gim s phc tp ca s c v to nn mt tm khin chng li nhng nh cung cp c hi n l.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-9-

K08407B

1.3.5. Kim sot Mt vi ri ro s cung cp ng lc cho s ngn nga gia li nhun v ri ro l vic tn dng c hi v ti sn c bit bi nhng nh cung cp, s tng hp cc quy tcm v c s cn bng ca sc mnh ngi mua ca nh cung cp( Achrol, Reve, v Stern 1983; Ellram v Siferd 1998; Williamson 1979).Vic kim sot ri ro v li nhun c th tng kh nng kim sot bi gim nhng ri ro ca nh cung cp hoc s sut v cu trong chui gi tr nhng n thay i chi ph thng thng bng chi ph sa i. 1.3.6. Giao chuyn hay chia s ri ro Vic giao chuyn hay chia se ri ro trong chui gi ch c th hc c thng qua outsourcing, ng k chi nhnh nc khc hay k kt hp ng. Chui gi tr ton cu outsourcing c th thay th mu ca ngun trong nc hay ngun nc ngoi trong lnh vc dch v hay sn phm. Trong vic ng k chi nhnh ti nc khc, c th chuyn ri ro sang nh cung ng nhng li gp ri ro trong vic ng k l s mt quyn kim sot. 1.3.7. Bo him Cng ngh hin ti c th tm kim trong nhng vng nhy cm vi vic d ra cc cht phng x, cht ho hc hay cc yu t sinh hc c th gip nhn din cc vn ri ro giao nhn. Kh nng tm ra s thay i s bt thng hoc cc yu t khng tin tng v ch trng vo n, v gii quyt nhng vn trong vic chuyn hng qua c qung ng vn chuyn. Cc cng c nh kim sot container chuyn hng, bin php chng khng b ca hi quan nc bn (CTPAT) v an ton thng mi t chc s ch trng vo cc vn an ton trong chui gi tr (Downey 2004). Tm li a ra cc bin php phng chng ri ro ta phi thc hin c mt quy trnh: Bc 1: nhn din ri ro. Bc 2: o lng ri ro v tm ngun Bc 3: La chn cc chin lc phng chng ri ro.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-10-

K08407B

Bc 4: thc hin y cc bc ca chin lc qun tr ri ro Bc 5:gim thiu cc ri ro trong chui gi tr.

Chng 2

THC TRNG RI RO V QUN TR RI RO TRONG XUT KHU C PH CA VIT NAM

2.1. Khi qut tnh hnh xut khu ca c ph Vit Nam

Ngnh c ph Vit Nam l mt trong nhng ngnh hng nng sn mi so vi cc ngnh la go, cao su, ch nhng c tc pht trin kh nhanh. T ch sn lng v gi tr xut khu khng ng k trc nm 1975, sau hn 30 nm pht trin, Vit Nam tr thnh nc xut khu ng th 2 th gii v ng th nht v xut khu c ph vi. C ph tr thnh mt trong 5 mt hng nng sn xut khu ch lc vi sn lng xut khu trn 1 triu tn/nm v t kim ngch xut khu gn 2 t USD/nm v ng th hai sau mt hng go. Tuy nhin, bn cnh nhng thnh cng to ln, ngnh c ph Vit Nam cng c nhiu vn bt cp, tn ti cn sm c khc phc m bo cho pht trin bn vng. Giai on 1999 n 2004, gi c ph xung thp nht trong lch s, sau gi c ci thin v nm 2007 - 2008 Vit Nam thu c kt qu tt nht trong vng 20 nm tr li y vi lng xut khu nm 2008 l hn 1 triu tn, t gi tr trn 2,1 t USD v n gi bnh qun l 1.993 USD/tn. Tuy vy, trong hai nm 2009 v 2010, do nh hng ca khng hong kinh t v ti chnh th gii, ngnh c ph Vit Nam li i vo thi k kh khn c v khi lng v kim ngch xut khu. Trong 4 thng u nm nay, Vit Nam xut

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-11-

K08407B

khu khong 465.000 tn v t kim ngch 651 triu USD, gim trn 16% v lng v gn 23 % v gi tr. Gi xut khu bnh qun khong 1.390 USD/tn, gim trn 100 USD/tn so vi cng k nm trc. Theo Cc Trng trt, nguyn nhn ca s gim st v khi lng v gi tr xut khu trong nm 2009 v nin v 2009 - 2010 l do ma nh hng n cht lng c ph; h thng ch bin, tiu th, xut khu cha tt dn n tnh trng b p gi. Hip hi c ph - ca cao Vit Nam cho bit sn lng nin v c ph 2009 - 2010 gim t 20 - 30% nhng cht lng c ph tt hn v trc. Tuy nhin, do gi c ph th gii lin tc gim, gi c ph trong nc cng gim theo, c lc xung cn 22 triu ng/tn, mt 50% so vi gi nh cao ca nm 2008. Hin, din tch c ph ca Vit Nam c khong 521.000 ha, trong 93% din tch trng c ph vi. Tuy nhin, 95% din tch c ph trn l do nng h qun l, sn xut quy m nh nn vic thu hoch, ch bin v bo qun c ph cn km, dn n cht lng khng n nh.
Th trng ch cht xut khu c ph th ca Vit Nam, na u nin v 2009/2010 v nin v 2010/2011
% thay i ca nin v 2010/11 so vi nin v 2009/10

Nin v 2009/2010 Nin v 2010/2011 (T10/2009 Th trng XK T3/2010) Khi lng (nghn tn) 1 2 3 4 5 6 Hoa K c B Ty Ban Nha H Lan 74 81 25 34 34 9 (T10/2010 T3/2011) Khi lng (nghn tn) 97 74 74 57 42 25

STT

Gi tr (nghn USD) 116.455 116.008 34.428 47.265 46.077 12.938

Gi tr (nghn USD) 208.803 151.440 143.267 109.283 81.150 48.803

Khi lng

Gi tr

31% -9% 196% 68% 24% 178%

79% 31% 316% 131% 76% 277%

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Nht Bn Hn Quc Singapore Thu S Vng Quc Anh Nga Trung Quc Algeria Php Nc khc Tng cng 25 15 3 18 19 15 9 12 7 135 515 38.935 20.977 4.254 23.245 24.640 19.620 12.496 16.899 9.633 181.531 725.401 22 18 16 15 15 14 13 13 12 94 601

-1251.133 32.699 30.472 30.475 30.955 25.925 23.968 24.643 22.395 178.772 -12% 20% 433% -17% -21% -7% 44% 8% 71% -30% 31% 56% 616% 31% 26% 32% 92% 46% 132% -2% 65%

K08407B

1.194.183 17%

Ngun: Hip hi C ph Ca cao Vit Nam, Tng cc Hi quan Vit Nam

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-13-

K08407B

2.2. Thc trng v ri ro trong xut khu c ph Vit Nam 2.2.1. Nhn dng ri ro Xut khu c ph l mt trong nhng hot ng kinh t mang li gi tr cao nhng ng thi li tn ti nhiu ri ro trong sut qu trnh t thu mua cho n khi xut khu.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-14-

K08407B

Do , vn nhn dng ri ro trong xut khu c ph ca Vit Nam l ht sc cn thit. N s gip cho vic phn tch nh gi cc ri ro c tr nn d dng v chnh xc hn. V hot ng chnh ca cc doanh nghip xut khu c ph tri qua qu trnh thu mua t nh sn xut cho n khi bn ra th trng ngoi nc. Nn hu nh ri ro trong hot ng ny c th pht sinh t cc ngun khc nhau nh: mi trng t nhin, vn ha x hi, kinh t, chnh tr, php l v mi trng hot ng ca ngnh. 2.2.1.1. Mi trng t nhin Mi trng t nhin l mt trong nhng nhn t tc ng mang tnh trc tip n nng sut v sn lng c ph, cng l nhn t c tc ng gin tip ti nh xut khu c ph. V mang c im ca mt hng ny l sn xut v thu hoch mang tnh cht theo thi v nn iu kin ny sinh ri ro xut pht t nhng yu t nh: kh hu, t ai, su bnh, th nhng Ri ro v kh hu: C ph l loi cy c bit nhy cm vi thay i thi tit, khong 18 22 th cy c ph s pht trin tt. Nhng hin nay hin tng bin i kh hu nng dn ln ca tri t dn n hin tng hn hn ko di, lng ma khng n nh khin ni nng dn khng ch ng c trong canh tc. Ngoi ra hin tng kh hu EI Nino cng ang tc ng mnh m n c ph khi lng nc bin dng cao, thiu nc ti tiu khin cho qu c ph nh i, lm rng v tng dch bnh. Nh vy, vn bin i kh hu khng cn l li cnh bo c tnh cht tm thi m n ang lm tng s hn lon v dn dn mt cc iu kin trng trt. Ri ro v t ai: Cy c ph cng c bit kn t mi cho ra c nng sut cao, cht lng tt. Loi t trng c ph phi l loi t bazan, c kh nng thot nc. Nhng phn ln din tch t trng c ph hin nay l do nng dn t canh tc, m rng khng theo quy hoch dn n rng b tn ph, t b thoi ha. Trong khi cc hot ng khoa hc cng ngh, cng tc khuyn nng cha p ng nhu cu thc tin. Ri ro v su bnh, cc bnh thng gp i vi cy c ph nh: bnh g st do nm gy ra ch yu trn l v lm cho l rng; bnh kh cnh kh qu do nm, vi khun

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-15-

K08407B

gy ra l kh cnh, kh qu; bnh hi r do cc tuyn trng, mi lm cho r c ph b thi v hy hoi r. Ngoi ra, cy c ph cn b e da bi su hi c ph nh: cc loi rp gy hi phn thn, l, qu; cn mt gy hi nh c qu, c cnh; v su c thn Hu ht cc h gia nh sn xut c ph vn cha ch trng vic chn ging, trng, chm sc, bn phn, phun thuc bo v thc vt, cng tc qun l bo v cha tt, thu hoch qu xanh chim t l cao, phi sy, ch bin, bao b, bo qun, cha m bo theo qui trnh k thut. 2.2.1.2. Mi trng x hi Theo nh d tnh nhu cu quc t i vi c ph s vn gi mc thp, c bit trn th trng chu u bo ho (mt phn do s tng gi c ph bn l nhng th trng ny). Mt nghin cu ca Ngn hng th gii cho thy th trng c ph ton cu tri qua nhng thay i v mt cu trc, lin quan n c mt cung, tr nn tp trung hn, v mt cu, tng nhu cu i vi c ph khc bit ho v cao cp. Hin nay cn xut hin nhng thay i m hnh trn cc th trng tiu dng v thay i v hnh thc rang xay c ph xut hin cc nc nhp khu, v nhng thay i ny nh hng ln n cc nc sn xut v xut khu. 2.2.1.3 Mi trng kinh t C ph l mt trong nhng mt hng ha xut khu chin lc ca Vit Nam, lin tc gp phn lm tng kim ngch xut khu. Nhng mang li c gi tr ny, nh xut khu khng gp t cc ri ro xut hin t nn kinh t trong v ngoi nc pht sinh trn cc yu t v gi c, lm pht, li sut, mc suy thoi, thng tin th trng, cc sn phm thay thVic nhn dng v lng trc c cc ri ro ny, s c ngha cho vic xy dng c nhng chin lc xut khu hiu qu hn. Ri ro v gi: Tnh hnh xut khu nc ta thng hay lm vo tnh trng c ma th mt gi, c gi th mt ma. Nguyn nhn n t s bin ng gi c trn th gii, v cc ngun thng tin v sn lng ca cc nc xut khu khc, khin cho gi c ph giao ng thng xuyn.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-16-

K08407B

iu c th thy trong cc quyt nh ca nh xut khu trc nhng tin chi phi nh Vit Nam vo v sm, c ma c ph, Nm k lc v sn lng c ph ca Vit Nam, hay Doanh nghip Vit Nam khng c vn, nng dn hong ht, vo v chc chn phi bn tho, khin gi c ph trong nc rt 6-7 triu ng/tn ch trong vng 1 thng. Ngc li, cn nu khi d bo c thay i khi cho rng pha Brazil c th b gim sn lng do mt ma, iu ny s khin nhiu doanh nghip VN hn ch lng bn ra ch tng gi. Ri ro v lm pht: Khi gi c ca cc mt hng trn th trng u tng, khin ga c hng ha lin quan lm nguyn ph liu cho vic ch bin c ph, cng vi tng cc chi ph u vo nh tin lng, xng du, in nc y gi c ph vo mt s thi im cao hn so vi gi ca cc nc xut khu khc Ri ro v li sut: phn ln cc doanh nghip xut khu Vit Nam u s dng ngun vn vay t ngn hng. Nn nu vi li sut khng c n nh, v nhng quy nh v vic tr li v hn thanh ton khin nhiu doanh nghip gp kh khn, ri vo tnh trng phi bn hng ha vi gi thp thnh ton cho ngn hng. Tnh hnh bin ng th trng th gii: Bn cnh nhng knh u t khc, c ph cng tr thnh loi hng ha c nhiu nh u t quan tm. l kt qu cho ra i 2 sn giao dch c ph ln trn th gii. T c ph tr thnh mt knh u t hp dn. Do tt nhin loi hng ha ny s chu tc ng t nn kinh t trn th trng. Trong mi trng quc t, Brazil l mt trong nhng quc gia c kh nng nh hng rt ln n th trng ny. D bo gn y cho thy sn lng c ph ca Brazil c gim so vi cc nm nhng ngun d tr ca h vn cn rt ln. Nu h tung ngun hng ny ra bn th th trng c ph c th s b rt gi thm hi, v Brazil vn l mt cng quc v xut khu c ph v c uy tn lu nm trong khi VN mi chn t chn ro tham gia vo th trng ny. Cn i vi nc nhp khu hng u th gii nh M, th khi s vng mt ca quc gia trong T chc C ph Quc t (ICO) sut thi gian qua lm suy gim kh nng cn i th trng c ph th gii. V c lc lm cho gi c ph rt xung mc rt thp trong hn 10 nm qua.
GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-17-

K08407B

Nh vy, xut khu c ph ca Vit Nam phi chu cnh tranh trn c mt cung ln cu. Khi cc th trng xut khu chnh li l nhng nc c nn kinh t pht trin, tuy nhin cng l nhng nc c nn kinh t chu nhiu bin ng nht khi din ra suy thoi kinh t th gii. iu ny cng pht sinh ri ro vi nh xut khu Vit Nam khi thm nhp vo nhng cng quc ny. 2.2.1.5. Mi trng php l Hip hi C ph Ca cao Vit Nam c thnh lp v ang hot ng song vn cha nu cao c vai tr trong vic tm kim, cung cp thng tin v c ph cho cc hi vin mt cch nhanh chng, kp thi, ng thi cha lin kt c cc hi vin trong khu t chc thu mua v bn hng nn tnh trng cnh tranh khng lnh mnh trong mua, bn din ra rt ph bin v ko di ngay cc c s sn xut trong nc v thm ch ngay c cc hi vin vi nhau. B phn khuyn nng cng c hnh thnh c h thng song vai tr cn thp nn vic trng trt, chm sc v thu hoch c ph u do ngi sn xut t tm hiu v t trin khai l chnh. Chnh ph cho php t do ha thng mi nn s lng c s kinh doanh v h kinh doanh xut hin qu nhiu dn n tnh trng tranh mua, tranh bn, cnh tranh thiu lnh mnh dn n nhiu trng hp ph sn, v n, chy n ln nhau... 2.2.1.6. Mi trng hot ng Cy c ph c trng Vit Nam mang tnh t pht cao, thiu t chc, khng c qui hoch r rng nn din tch tng gim ty tin theo ch ca ngi sn xut. C s sn xut nh, phn tn, u t cho cng ngh sau thu hoch cha ng k nn kh tiu chun ha v cht lng, khng m bo tnh ng u, kh tp trung mt lc lng hng ln xut khu. Cc vng trng c ph v cc c s ch bin (s ch) hu ht xa cc cng xut hng, iu kin giao thng vn ti cha p ng y nhanh tin tp kt hng xut khu. Chnh v iu lm gia tng chi ph cho hng ha xut khu. Hu ht lng hng xut khu ca Vit Nam c bn qua cc nh kinh doanh khp th gii v c mt tt c cc chu lc song lng hng bn trc tip cho cc nh
GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-18-

K08407B

rang xay th gii vn cn rt t. Chnh v vy m gi bn cha cao v thiu nhiu thng tin v cung, cu thc t. Cc nh kinh doanh xut nhp khu ca Vit Nam vi qui m hot ng cn qu nh b so vi th gii c v kh nng ti chnh ln trnh qun l kinh doanh nn lun phi chu s iu tit ca cc nh kinh doanh bn ngoi. Ri ro t cnh tranh vi cc nh thu mua c ph t nc ngoi. Hin nay cc doanh nghip trong nc ang b thu hp do cc doanh nghip c vn trc tip nc ngoi m rng mng li thu mua trc tip t ngi dn. c khong 13 doanh nghip nc ngoi c i l, chi nhnh thu mua c ph Vit Nam vi s lng thu mua chim 30 % sn lng. Tnh hnh ny l cc doanh nghip trong nc thu mua c ph xut khu tr nn kh khn. Nhng ri ro nu trn l ri ro xy ra v thng gp trong nhng nm qua. Tuy nhin nguy c ri ro c th thay i v pht sinh mt cch kh nhn bit nn cn phi nhn dng thng xuyn nhm phng nga v hn ch hu hiu nht tn tht c th c lun lun l nh nht. 2.2.2. nh gi ri ro 2.2.2.1. Tn tht gin tip Cc yu t lm pht sinh ri ro trong mi trng t nhin s c tc ng trc tip i vi nh sn xut. Tuy nhin, nh xut khu li l ngi c th chu tn tht gin t cc hin tng thin tai, hn hn, su bnhlm cho sn lng st gim, cht lng ht c ph khng m bo tiu chun. Dn n vic thu mua khng s lng p ng cc hp ng giao sau ca nhiu doanh nghip, khin h l hp ng vi khch hng. V vy c s ko theo lng tin v s tn nhim ca khch hng nc ngoi i vi cc nh xut khu ca Vit Nam c phn gim st. 2.2.2.2. Tn tht trc tip Nhu cu x hi thay i, c bit xy ra hin tng bo ho tiu th c ph ti khu vc Chu u lm cho gim sn lng xut khu ca c ph vo khu vc ny. Nhng thay i trong kt cu cung v cu v mt hng xut khu c ph cn a dng v cao cp hn, khin tnh trng kim sot, nh gi cht lng c ph tr nn nghim nght hn.
GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-19-

K08407B

Tnh hnh lm pht v li sut khng n nh khin cho chi ph u vo gia tng. iu ny lm cho nhiu doanh nghip xut khu c ph thiu vn, trong tnh trng kh khn h mt s doanh nghip c nhng hnh thc kinh doanh ch v mc ch kinh doanh nn tp trung vo s lng ch khng quan tm cht lng. Nn vic nhn chunh hnh nh quc gia Vit Nam xut khu c ph mi c nh gi v mt s lng ch cha c nh gi cao v mt cht lng. Cc hot ng, v thng tin t tnh hnh xut khu ca c nhng nc nhp khu v xut khu trn th gii. Cng vi suy ngh ca cc doanh nghip xut khu c ph ch i thi c, nn gi v sn lng c ph thng bp bnh. Trng hp phn on sai, khin gi c ph bn ra thp hn gi th gii nh hng n c li nhun ca c nh sn xut v xut khu. Nu mc thit hi qu ln, ngi trng c ph c th nn lng b cy c ph trng loi cy kinh t khc. B my qun l hnh chnh Nh nc vn cn quan liu, tr tr, cha thng thong v bo th lm nn lng cc nh u t kinh doanh trong v ngoi nc v lm tng gi thnh sn phm xut khu. Do vy, li th tim nng khng th pht huy ht c v nhn xut khu c th gp kha khn trong vn xin cp php xut khu. Mt s chnh sch mi m ca, tuy mang n nhng c hi mi cho ngnh xut khu c ph c m rng. Nhng li to ra nhng thch thc mi cho nh xut khu c ph khi phi cnh tranh chnh trn th trng ca mnh. Hin nay, c yu cu nghim nght t ra cho cc doanh nghip xut khu l cc doanh nghip xut khu c ph phi c t nht mt c s ch bin c ph, vi kho cha ph hp p ng y cc iu kin v sinh an ton thc phm. Ngoi ra, doanh nghip tham gia ch bin v xut khu c ph trong hai nm lin tc vi khi lng c ph xut khu ti thiu 5.000 tn/nm. Tuy nhin, quy nh m bo sn lng xut khut cng gy kh khn cho cc doanh nghip xut khu va v nh. Mt s quy nh ny c th trit tiu nng lc pht trin v tn ti ca doanh nghip xut khu v c kh nng y Vit Nam thnh mt ngnh c ph s tr li tnh trng c quyn ca cc doanh nghip nh nc nh thi gian trc. Quy m hot ng ca cc doanh nghip xut khu cn nh b, li cha c
GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-20-

K08407B

trang b cc k thut cao, th trng xut khu c gi tr cao cha nhiunn vn cn tn ti l cht lng sn xut khng ng b trong tng l. y l vn gay kh khn khi sn xut vo nhng th trng kh tnh v lm gim kh nng cnh tranh trn th gii. 2.2.3 o lng ri ro 2.2.3.1 Ri ro t t nhin Qua s kit mt ma m ngi dn chu thit trong qu kh, cho thy tnh hnh gi c ph st gim thm ch phi hy b hp do cht lng c ph gim st nghim trng Cn i vi cc nh xut khu th nhiu hp ng b chm tr, b khiu ni v cht lng hoc b tr li hng. Thit hi y xy ra y l rt ln, kh nng o lng rt kh khn v n va mang tnh hu hnh v va mang tnh v hnh. o lng ri ro v nm bt mc tn tht mt cch chnh xc th ht sc kh khn do vic thu thp cc s liu rt kh khn v hu nh mi ngi u khng mun cng b mc l ca c nhn hoc n v mnh. Hn na thit hi v uy tn, v tinh thn... l thit hi mang tnh tru tng kh c kh nng o lng ht c. Do vy, tc ng ca thin tai trong qu trnh sn xut l rt rng v mang tnh trc tip 2.2.3.2. Ri ro t gi c T u nm 2011 n nay, gi xut khu c ph ca Vit Nam lin tc tng mnh v vt qua nh ca nm 2008. Gi xut khu trong thng 3/2011 t ti 2.273 USD/tn, tng 8% so vi thng trc v tng rt mnh so vi cng k nm ngoi. y l mc gi cao nht k t nm 2008 ti nay. D bo, gi xut khu c ph ca Vit Nam trong thi gian ti vn tip tc mc cao do nhu cu trong nc cng nh th gii vn ng mc cao. Theo s liu thng k t Tng Cc Hi Quan Vit Nam, lng c ph xut khu trong thng 6/2011 t hn 67 nghn tn, tr gi 156,7 triu USD, gim 32,52% v lng v gim 34,96% v tr gi so vi thng trc . Tnh n ht thng 6/2011, lng xut khu mt hng ny ca nc ta ln 864,7 nghn tn, tr gi gn 1,9 t USD, tng 27,2% v lng v tng 99,5% v tr gi so vi 6 thng nm 2010.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-21-

K08407B

Gi c ph xut khu thng 6/2011 quay u gim 1,3% so vi thng 5/2011 nhng vn tng 67,7% so vi cng k nm 2010. Gi ca mt s loi c ph xut khu trong thng 6 nh sau: c ph Robusta loi 1 sang c dao ng 2.450-2.710 USD/tn-FOB; c ph Robusta loi 1 sang Hoa K dao ng t 2.474-2.779 USD/tn-FOB; c ph Arabica sang th trng Hoa K dao ng t 4.042-5.478 USD/tn-FOB Th trng xut khu c ph thng 6 v 6 thng nm 2011 VT: Lng (tn); tr gi (USD) Th trng KNXK T6/2011 lng tr gi KNXK 6T/2011 lng tr gi % tng gim so vi thng 5/2011 lng tr gi -34,96 -11,18

Tng KN 67.078 156.790.757 864.799 1.898.957.553 -32,52 Hoa K c 8.592 7.211 22.151.432 86.475 16.073.886 84.965 10.805.738 1.161 11.144.022 27.244 9.967.545 7.560.682 6.974.816 62.539 12.105 46.983 210.444.012 188.916.087 9.515.298 71.124.083 131.708.892 26.890.822 101.328.295 -10,64

2,091,79 3,463,83 * -0,46 -26,06 138,33 -36,42 * -6,13 -25,17 134,41 -38,06

Thai Lan 4.770 Nht Bn 4.374 Italia Phillipin Ty Ban Nha B 2.444 4.278 3.308 3.134

5.665.943 4.773.732 4.176.667 3.667.832 2962120

83.551 17.454 14.401 6.924 12628

184.147.992 36.215.331 33.006.944 15.551.595 22.938.201

-47,02 -21,60 -57,98 30,91 -29,83

-58,54 -16,67 -57,82 26,43 -22,11

Hn Quc 2.072 Malaixia 1.664

xtrylia 1.601 An 1.484

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-22-

K08407B

Anh Ba Lan Nga H Lan Php B o Nha Thy S Mehico Trung Quc Canada

1.377 1.087 1.075 1.040 869 822

3.460.086 2.550.841 2.658.629 2.428.373 1.882.538 1.876.928

21.297 5.974 13.257 23.830 12.028 5.668

48.690.203 12.639.565 28.519.917 51.441.863 25.733.424 12.895.074

-20,45 64,95 -53,66 -50,73 -35,87 -8,16

-21,05 67,86 -49,74 -52,13 -36,39 -9,84

575 548 441

1.421.306 1.323.337 1.131.373

14.828 7.559 17.207

31.967.908 16.393.441 38.923.905

-64,33 -66,79 -60,27

-64,75 -65,17 -17,16

194

659.026 337.332 288.547 236.774 180.480 136.800

1.982 842 10.314 713 4.577 4.185

4.501.287 1.829.074 21.003.339 1.595.186 9.659.204 9.063.113

234,48 16,54 -35,64 0,00 -89,36 -69,79

361,13 18,10 -44,14 5,58 -87,95 -76,91

an Mch 148 Singapore 130 Ai Cp Nam Phi 96 77

Indonesia 58 (Tng cc HQ)

Mc chnh lch gi c ph giao ngay Vit Nam v gi c ph giao tng lai gim t mc cao k lc khi v ma mi ang n gn. Vi tnh hnh gi c bin ng lin tc v nhng thng tin ca pha xut v nhp khu. T thng 7/2011 n nay, t nht 70.000 tn c ph t Vit Nam b tr hon hoc khng giao hng do lng d tr thp u v mi v gi c ph ln cao khin nng dn, cng nh nhng nh xut khu gm hng, mun m phn li hp ng. iu ny cho thy gi c khng ch nh hng n li nhun m cn nh hng n uy tn trong cc n t hng c mc gi dao ng vo nhng thi im khc nhau.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-23-

K08407B

2.2.3.3. Ri ro thng tin i vi sn xut v kinh doanh xut khu c ph th thng tin l mt khu ht sc quan trng, nh hng khng nh n kt qu sn xut, kinh doanh. Thng tin v c ph l mt nhn t mang tnh rng, a dng v i hi cn phi cp nht thng xuyn, nhanh chng chnh xc v kp thi. V gi c ca mt hng ny bin ng thng xuyn, c lc bin dao ng rt ln nn ri ro rt cao. Theo Reuters hi thng 7 th cc chuyn gia d bo sn lng c ph ca Vit Nam v ti s t 21 triu bao, tng 13,5% so vi v 2010/2011. Ngn hng Raobobank cho rng, Vit Nam s thu hoch ti 22 triu bao c ph trong v bt u t thng 10 ti. Thm ch, nhiu thng gia nc ngoi cn d bo l sn lng c ph v ti s ln ti 24 triu bao. Nhng thng tin ny khin gi c ph xut khu v trn th trng th gii gim su trong thng 9, mt ti 20% gi tr ch trong vng mt thng. Ch trong 3 phin gim gi lin tip 13-15/9, gi c ph robusta mt 96 USD, tng ng 4,4%, t 2. 144 USD/tn xung cn 2.048 USD/tn. Mc d Hng c ph Coffee Network a ra a ra d bo sn lng c ph nin v ti thiu ht 1 triu bao so vi nhu cu tiu th ca th gii v Brazil cng h d bo sn lng nm ti do thi tit, tuy nhin nhng kh khn v ngun cung khng lm hn ch gim su ca gi c ph. Nguyn nhn chnh l v gii u t t ra e d mua c ph do cn ch i v thu hoch sp ti ca Vit Nam. Trong khi cc nh xut khu c ph nc ta cng lo ngi gi s b nhn chm khi vo v thu hoch nn bn tho vi gi thp. 2.2.3.5. Ri ro chnh tr Ri ro chnh tr l mt trong nhng ri ro c th gy ra nhng tn tht bt ng v vi mc c th l rt ln. Tuy nhin, trong ngnh sn xut v xut khu c ph t l gp phi ri ro chnh tr l tng i thp. 2.2.3.6. Ri ro php l Do tp qun canh tc, thi quen thu hoch v iu kin v cng ngh sn xut, cng ngh sau thu hoch cn lc hu nn cht lng c ph Vit Nam km v vy vn tranh chp cht lng thng xy ra. Tranh chp php l trong thi gian qua ch yu l
GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-24-

K08407B

khiu ni i bi thng v cht lng v s lng c ph giao khng ng vi cam kt trong hp ng. 2.2.3. Ri ro do hn ch trnh chuyn mn nghip v Vit Nam, t nhng ngi trng c ph, nhng ngi mua bn nh, thm ch c gii kinh doanh c ph chuyn nghip vn thng xuyn gp phi nhng tht bi nng n do cha am hiu v k thut trng trt cng nh qui trnh vn hnh ca th trng c ph.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-25-

K08407B

Chng 3

CC GII PHP QUN TR RI RO TRONG XUT KHU C PH CA VIT NAM

3.1. Cc gii php vi m 3.1.1. Cc gii php kim sot ri ro Gii php n trnh Tm dng kinh doanh mt hng c ph bng cch chuyn sang kinh doanh nhng mt hng khc t ri ro hn khi nhn thy mt hng ny cha ng nhiu ri ro nhm tm gii php xy dng chin lc kinh doanh ph hp hn. Thc hin hnh thc mua trc (tc l gi tn kho) khi gi c xu th tng ln; khng tn kho thm ch cn bn khng (bn khi cha c hng) khi gi c xu th gim. cc nghip v ny thc hin c hiu qu cao th i hi cng tc thu thp v x l thng tin phi tt nhm phc v cho cng tc d bo mang tnh chnh xc cao. Hn ch n mc ti a vic bn hng sang cc khu vc thng gp ri ro chnh tr, php l, chin tranh, nh cng... Gii php ngn nga C k hoch cung ng vi mc hng ha tung ra th trng mt cch hp l nhm trnh p lc tng cung qu mc gi n nh gi. u t ng mc cho cng tc d on, d bo nhm tm gii php ti u trong kinh doanh. Cc gii php gim thiu ri ro C nhiu dng ri ro m nh xut khu phi i din song c mt s ri ro cc nh xut khu Vit Nam thng gp v cc gii php gim thiu nh: Khi gp ri ro do gi gim mnh trong khi tn kho li rt cao th cn phi bn mt phn s lng tn kho nhm trnh gp ri ro ln hn. V nu gi tip tc gim th mc thit hi cng gim i mt phn. Nu gi tng ln th c th ch tng na tm c hi b p thit hi t na s hng cn li.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-26-

K08407B

Trong trng hp nh xut khu bn khng mt lng hng, cha mua vo c m gi c tng mi th cn tnh ton v xc nh k im gi th trng s iu chnh gim tip tc bn khng nhm a mc gi bn khng bnh qun n gn mc gi hin ti v s mua vo khi gi gim tr li. Cn nu c thng tin gi s tip tc tng ch khng gim th c th tm bin php mua hng vo ngay v chu l mt phn trnh khi gi tng cao s l nhiu hn. C nhiu cch nhn nh v gi nh: cn c vo tnh hnh ma v ca cc quc gia; cn c vo nhu cu th gii; cn c vo lng tn kho th gii; cn c vo s bin i ca thin nhin; cn c vo yu t k thut... Qun tr thng tin Thng tin i vi nh kinh doanh xut khu ht sc quan trng nn i hi cc thng tin phi c cp nht mt cch thng xuyn, nhanh chng v chnh xc, kp thi. Mt trong nhng thng tin l: Thng tin v tnh hnh sn xut c ph th gii v nhu cu tiu th c ph ca th gii l ht sc cn thit c c s cn i cung cu v t hn ch c ri ro. Thng tin v lng tn kho th gii, thng tin v cc qu u c, thng tin v tnh hnh tham gia th trng ca cc nh rang xay th gii... Chuyn giao kim sot ri ro Nh kinh doanh mun chuyn giao ri ro do lo s gp ri ro v tn tht khi gi c bin ng nh trng hp mua hng th ng thi h cng phi bn ngay s hng . V d: vo thi im thng 5 nh kinh doanh mua ca nh sn xut 100 MT c ph nhn gi 1.400 USD/MT; ng thi h cng bn s hng vi mc gi m bo c li cho thng v ca h vi cc thng nhn khc hay cc nh rang xay trnh ri ro v tn tht trong trng hp gi gim. Trong trng hp nh kinh doanh xut khu ngi ri ro c th xy ra trong thanh ton th h la chn phng thc thanh ton bng tn dng th (L/C). Khi trch nhim thu tin t ngi mua hng c chuyn v pha ngn hng. Gii php a dng ha Nh kinh doanh xut khu a dng mt hng xut khu khi gp ri ro trong kinh doanh c ph s c th c li nhun t cc mt hng khc b p.
GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-27-

K08407B

Trong kinh doanh xut khu c ph cng cn phi tm kim nhiu khch hng so snh v la chn mc gi, yu cu cht lng nhm t c mc gi cao hn v gim s kht khe trong vic yu cu tiu chun cht lng c ph. Do mt hng c ph kh c th t c cht lng ng nht nn cng cn phi a dng ha th trng gim bt ri ro trong kinh doanh. 3.1.2. Ti tr ri ro Bo him gi c v gi tr hng ha Bo him mc gi c nh bng cc hp ng giao sau - hp ng tng lai (Future contract): theo phng thc ny th nh kinh doanh cn c vo ngun thng tin v a ra d bo gi s gim trong tng lai nn h bn khng hng ha nhm phng nga ri ro khi gi gim. Nu ti thi im giao hng v thanh ton cho d gi c gim bao nhiu i chng na th h vn khng b thit hi v phn thit hi c ngi mua hng gnh chu ri. Mua bo him cho hng ha lu kho v hng ha trong hnh trnh vn chuyn Phi bo him i vi gi c Trong trng hp ny, nh kinh doanh s tnh ton a ra d bo v s bin ng gi trong tng lai. Khi d bo xu th gi trong tng lai c th tng th h s quyt nh mua khng. Cn khi d bo xu th gi trong tng lai s gim th h s quyt nh bn khng. Ti thi im ca d bo, xc sut xy ra ri ro v c hi em li li nhun l 50% v 50%. i vi phng thc ny th nh kinh doanh vi quyt tm s chp nhn ri ro nu c th xy ra c c hi tm kim li nhun nu h khng gp ri ro. C ngha l li nhun s c mang li mt khi ri ro c b qua, hay l li nhun s b b qua mt khi ri ro tm n vi h. Trung ha ri ro (phng h gi - hedging) C ph l mt hng m mc bin ng tht thng v c nhng thi im mc dao ng rt ln. Do vy, trong qu trnh hot ng kinh doanh xut khu i hi nh xut khu phi kt hp k thut phng h ri ro (hedging) nhm phng trnh ri ro.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-28-

K08407B

3.2. Cc gii php v m 3.2.1 nh hng pht trin th trng giao sau i vi mt hng c ph, tin ti vic nhanh chng xy dng v pht trin sn giao dch c ph ti Vit Nam Vit Nam l mt nc xut khu c ph ng th hai trn th gii ch sau Brazin, nhng nu tnh ring chng loi c ph Robusta th li ng u th gii. Do vy, vic xy dng v pht trin sn giao dch c ph l ph hp vi yu cu thc t khch quan ang t ra. Vic hnh thnh v pht trin sn giao dch ti Vit Nam va to iu kin cho cc nh sn xut, va to iu kin cho cc nh kinh doanh hot ng c hiu qu v va nng cao v th c ph ca mnh trn th trng th gii. 3.2.2. Hon thin khung php l v th trng giao sau i vi mt hng c ph i vi ngnh c ph th cn xut xy dng h thng lut php, cc ch ti ring cho th trng hng ha giao sau i vi mt hng c ph nhm iu chnh hnh vi mua bn c tnh php l vng vng v mang tnh c th hn. C nh vy th th trng hng ha giao sau i vi mt hng c ph Vit Nam mi pht trin mang tnh bn vng v nhng ngi kinh doanh trn th trng ny mi hn ch c ri ro trong qu trnh hot ng v mi thu c hiu qu cao. im cn quan tm l qui nh php lut phi ng b ngha l gia lut v vn bn di lut phi thng nht, khng c s mu thun vi nhau. 3.2.3 Tip tc m rng v pht trin th trng, hng ti xut khu c ph trc tip cho cc nh rang xay, ch bin c ph Ngnh c ph Vit Nam cn c bin php hng n cc nh rang xay, ch bin c ph, xa b dn vic xut khu sang cc trung gian thng mi. Theo em, ngnh c ph Vit Nam cn h tr kinh ph cho cc n v c thc lc v kinh nghim ch ng tip cn trc tip cc nh rang xay bng cch gp mt trc tip, mi khch hng v tham quan tm hiu quy cch, cht lng sn phm ca ta. Mun to c u ra hp l cho c ph Vit Nam nht nh chng ta phi tip cn c nh my rang xay. Hin ti, cc nh kinh doanh Vit Nam ch ng vai tr l ngi gom c ph v l ni trung gian thng mi chuyn ri ro m thi. Tht vy,

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-29-

K08407B

cc trung gian thng mi thc hin nghip v Hedging kt hp vi vic vn dng kho lo cc tn dng th chuyn nhng v gip lng nhm trt b ri ro. S mua bn c ph qua trung gian
NH XUT KHU C PH VIT NAM TRUNG GIAN THNG MI NH RANG XAY CH BIN

Liffe D1

Lifee D2

Giao hng Ch thch: Liffe = gi k hn trn th trng, D1, D2 l cc khon chnh lch so vi gi trn th trng. S cho thy khon thu nhp cho cc nh nhp khu trung gian l: Liffe D2, khon chi l Liffe D1. Cn i thu chi, li nhun ca nh nhp khu trung gian l D1 D2. Khi k kt hp ng, nh nhp khu trung gian thng lng trc cc khon D1 v D2 sao cho m bo D1 D2 > 0. V vy, vic loi b nh nhp khu trung gian hng mc gi xut khu Liffe D2 t nh ch bin l ht sc cn thit trong vic qun tr ri ro v ci thin kim ngch xut khu ca c ph Vit Nam. Vic xa b xut khu sang cc trung gian thng mi cng hn ch tnh trng p gi nh xut khu. 3.2.3. Hng ti xut khu c ph c tiu chun ph hp vi thng l mua bn quc t Mun tip cn cc nh rang xay th c ph Vit Nam phi ph hp vi thng l mua bn quc t. Hin ti, tiu chun c ph xut khu Vit Nam ch quy nh ht en v tnh theo phn trm khi lng, b qua cc ch tiu nh ht nu, ht su, ht xanh v ht trng xp. Trong khi , tiu chun mua bn c ph theo thng l quc t c quy nh theo li, bao gm: ht en, ht v, ht nu, ht su, ht xanh v ht trng xp. Cho

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-30-

K08407B

nn, trong thi gian ti ngnh c ph Vit Nam cn sm ban hnh tiu chun c ph xut khu hi nhp vo th trng c ph th gii. Mun hng vic xut khu c ph c tiu chun theo thng l quc t, ngnh cn u t vo h thng my chn ht mu, loi ht en. C nc hin ch c 3 c s ti ch c ph nhn trang b c h thng ny. Cc n v xut khu c ph cn li tch ri ht en, ht nu, ht su bng phng php th cng. Mc d ngun lao ng c di do v nhn cng c r, nhng vic u t mua sm l cn thit. Bi chnh xc ca vic nht bng phng php th cng l khng cao v rt d xy ra tnh trng c ph khng t tiu chun xut khu. Ngoi vic hng xut khu c ph c tiu chun theo thng l quc t, cn phi pht huy bn cht vn c ca c ph Vit Nam. l c ph Vit Nam ni ting thm ngon trn khp th gii. Theo em, cng tc gim nh khng ch thng qua tiu chun ngoi m phi qua cm quan ( th nm). Th nm nn tr thnh mt yu cu bt buc trong gim nh qun l cht lng c ph xut khu. C nh vy chng ta mi khng nh uy tn ca c ph Vit Nam cnh tranh trn th trng th gii. 3.2.4 T chc qun l tt cc doanh nghip tham gia xut khu c ph Hin nay, c nhiu doanh nghip c php tham gia xut khu trc tip mt hng c ph nn to ra s cnh tranh d di trn th trng ni a. Ngoi nhng mt tch cc ca cnh tranh lnh mnh nh gi ni a gia tng nn khuyn khch sn xut, ci thin c i sng ngi dn th vn cn ph bin tnh trng tranh mua tranh bn, to ra s khan him hng ha mt cch gi to. Mt s cng ty cn non km nghip v tung c ph ra bn t ngay t u v nn b khch hng nc ngoi p gi. Thm ch cn c mt s trng hp bn ph gi gp phn lm gim uy tn c ph Vit Nam. Cho nn trong thi gian ti cn phi lp li trt t trong xut khu c ph, c th: T chc li v tng cng chc nng ca hip hi c ph v ca cao Vit Nam sc m nhim iu hnh sn xut v xut khu c ph khc phc tnh trng tranh mua tranh bn mt cch v t chc, gy hn lon th trng trong nc. Hip hi c ph v ca cao Vit Nam yu cu mi doanh nghip kinh doanh c ph tham gia sinh hot trong hi d tp hp qun l, iu hnh.
GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-31-

K08407B

trnh tnh trng doanh nghip kinh doanh theo kiu nh qu, Nh nc cn sm ban hnh nhng quy nh cn thit i vi cc doanh nghip tham gia xut khu c ph nh: n v tham gia phi gia nhp Hip hi cc nh xut khu c ph Vit Nam, iu kin v vn, i ng cn b v c s vt cht. Ngoi ra, Hip hi c ph v ca cao Vit Nam cng vi Ban vt gi Chnh ph nn chng quy nh mc gi mua hp l theo tng thi k, sao cho kt hp hi ha li ch gia ngi trng, ngi cung ng v ngi xut khu. 3.2.5. Tuyn truyn, ph bin rng ri k nng c bn v phng trnh ri ro i vi mt hng c ph y l mt cng tc ht sc quan trng v khi cc nh sn xut v cc nh kinh doanh nm vng cc k thut phng trnh ri ro th vic tiu th sn phm ca h khng phi ch i n lc nm c hng ha trong tay mi c th ra c quyt nh. Khi c trang b cc kin thc c bn c ngha l h c lm quen vi cc nghip v s dng cc cng c phi sinh trong phng nga ri ro (Hedging). y l mt trong nhng yu cu ti cn thit trong sn xut, kinh doanh hin nay. 3.2.6. Gii php v vn phc v xut khu c ph Kinh doanh c ph cn rt nhiu vn v hin nay ngoi kh nng ca nhiu doanh nghip. Khi gi c ph xung thp doanh nghip cng khng th d tr bi v sc p ca ng vn ngn hn. gip cho cc doanh nghip ch ng la chn c thi im bn, hn ch vic xut khu t vo u v d b ngi mua p gi, cn y nhanh tin c phn ha cc doanh nghip nh nc trong lnh vc kinh doanh xut khu c ph. Trong thi gian qua, mi khi gi c ph th gii bin ng th nhng ri ro trong vic xut khu c ph li xut hin. Nhiu doanh nghip do thiu vn phi mua nhanh bn nhanh lm hn lon th trng. Cho nn lp li trt t trong xut khu Nh nc nn cho cc doanh nghip c tn kho ln vay tn dng vi li sut u i t Qu bnh n gi tr n ngn hng. 3.2.7. Thit lp cc knh thng tin v d bo i vi mt hng c ph Nh phn tch, gi c ph th gii bin ng rt tht thng. gip cho cc doanh nghip nh hng ng thi im xut khu, thng tin phi cung cp kp thi v
GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-32-

K08407B

c tin cy cao. Hin nay, thng tin phc v xut khu c ph thng n mun v chnh xc khng cao, ngoi tr mt s doanh nghip c trang b h thng nhn tin Reuter. Cc n v c th thu thp thng tin qua mng, qua h thng nhn tin Reuter v tham tn thng mi cc nc h tr cung cp thng tin v tnh hnh sn xut v tiu th c ph, c bit l cc quc gia sn xut c ph ln nh Brazil, Colombia, Indonesia; cc quc gia tiu th nh M, Nht v c. Thu thp thng tin kh, nhng vic x l thng tin cng kh khn hn. V th cn phi ch trng n cng tc phn tch d bo cng nh x l s liu. 3.2.8. Tng cng cng tc o to ngun nhn lc Nh nc cn c chnh sch h tr cho cng tc o to ngun nhn lc trong cc lnh vc sau: Ngun nhn lc phc v cng tc k thut sn xut, Ngun nhn lc phc v cho cng tc qun tr ri ro, Ngun nhn lc phc v cc s giao dch hng ha 3.2.9. Nng cao vai tr hot ng ca Hip hi C ph Ca cao Vit Nam Hip hi C ph Ca cao Vit Nam (VICOFA) cn phi nghin cu cch thc nhm lin kt tt cc hi vin ca mnh hn, ng thi cng cn vn ng cc thnh phn ngoi hip hi cng nhau lp li trt t trong sn xut v kinh doanh m c bit l trong kinh doanh xut khu. Cn c mt s thng nht nhm trnh cnh tranh khng lnh mnh, tranh mua, tranh bn gy ra thit hi cho cc nh sn xut, cc nh kinh doanh v cho c nn kinh t. Vit Nam gia nhp T chc C ph Th gii (ICO) t nm 1991 v l mt quc gia c sn lng c ph ng th 2 th gii ( ng u th gii v c ph Robusta) nn c iu kin rt thun li trong hot ng ti t chc ny. iu quan trng l hip hi c ph ca cao cn phi tn dng tt cc c hi ny nhm to quan h tt v vn ng cc hi vin khc tng tr gip ln nhau cng c li. Trc ht l to quan h tt trong vn thng xuyn trao i thng tin, trao i kinh nghim, trao i v k thut sn xut, kinh doanh quc t trong lnh vc c ph.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-33-

K08407B

KT LUN

Vn ri ro trong xut khu ca nc ta vn l 1 vn mang nhiu bc xc nhiu khu. Tuy vy, chng ta c th s dng cc cng c qun tr ri ro trong cc khu xut khu c ph va m bo v cht va m bo v lng li trnh tnh trng km gi gi gi 1 vi th trng nh hin nay. to nn ci li lu di cho ngi nng dn, i l, cc nh xut khu thc hin 1 quy trnh y vi tnh linh hot v m bo trong cc khu qun tr ri ro s l 1 bc tin quan trng cc ri ro gim thiu thm ch tr nn c li cho cc doanh nghip. Trong thi k hi nhp kinh t th gii c mi bc i c bit trong cc vn xut khu , nhp khu ph thuc nhiu vo tnh hnh th gii c v chnh tr , lut php, cc vn th trng v m Vic kim sot ri ro s ngy cng tr nn quan trng hn bao gi ht c th t c nhng tho thun hp l v c li cho nhng nh xut khu ca Vit Nam t s c li cho nh sn xut Vit Nam.

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang

Qun tr ri ro trong lnh vc xut khu c ph Vit Nam

-34-

K08407B

TI LIU THAM KHO

1. TS. Nguyn Hi Quang, slide bi ging Qun tr ri ro, i hc Kinh t - Lut. 2. S liu v nhng trch dn ca Vicofa 3. S liu v bng biu ca B cng thng Vit Nam 4. Hi tho lm cch no tng cht lng c ph Vit. 5. Tp Ch thng mi cc s nm 2007,2008,2009,2010 6. www.vicofa.com 7. www.vinacafe.com.vn 8. www.ico.com

GVHD: TS. Nguyn Hi Quang