Professional Documents
Culture Documents
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
1
ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
ΙΔΡΥΣΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ (324-337)
1. ΡΩΜΑΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ στην πολεοδομία της πόλης
Α) Διεύρυνε τον Ιππόδρομο (κέντρο ψυχαγωγίας, πανόραμα αυτοκρατορικής αίγλης, όπου γίνονταν
αυτοκρατορικές εθιμοτυπικές εκδηλώσεις.
Β) Δίπλα του κτίστηκε το αυτοκρατορικό ΠΑΛΑΤΙ ΤΗΣ ΔΑΦΝΗΣ (με απευθείας πρόσβαση στην
αυτοκρατορική εξέδρα του Ιπποδρόμου).
Γ) Το Αυγουσταίο (Μεγάλη Πλατεία προς τιμή της αυγούστας Ελένης)
Δ) Σύγκλητος
Ε) Φιλαδέλφειον (σταυροδρόμι όπου υπήρχε σε βάθρο το χρυσό αντίγραφο του σταυρού + δικό του
άγαλμα + μητέρας του + και όλο του το σόι (3 γιοί + ανηψιός) = εικαστική έκφραση
σταθεροποίησης της δυναστείας
2
3. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ στην πολεοδομία της πόλης
Ισχυρός παράγοντας. Η Κων/πολη γέμισε ελληνιστικούς κίονες και αγάλματα. Πλατειές
λεωφόροι. Ισχυρές επιδράσεις από τις ακμάζουσες ελληνιστικές πόλεις.
Τα παγανιστικά αγάλματα αποκομμένα από τους τόπους λατρείας τους έπαυαν να αποτελούν
αντικείμενα λατρείας και είχαν καθαρά διακοσμητικό χαρακτήρα. Νεωτερισμός =Επιδίωξη του
Κων/νου
ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΜΕ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
1. Ρωμαική κληρονομιά
2. Ελληνική παράδοση.
3. Χριστιανισμός.
Ο κρατικός μηχανισμός βασίστηκε στους πολιτικούς θεσμούς της
Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΉ ΆΣΚΗΣΗ Της
ΚΡΑΤΙΚΉς διοίκησης και η εξύψωση του θεσμού του αυτοκράτορα σε
συνδυασμό με την εδραίωση της μονοκρατορίας του Κωνσ\νου δηλώνει
την ρωμαϊκή κληρονομιά του Βυζαντίου.
Η ελληνική γλώσσα και η κληρονομιά των ελληνιστικών βασιλείων
των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου, αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο
εκατομμυρίων ανθρώπων, ποικίλων θρησκευτικών , κοινωνικών και
φυλετικών προελεύσεων για να εκφράσουν με τον καλύτερο τρόπο την
έννοια της πολιτικής συνοχής.(ιδιότητα του ρωμαίου πολίτη σε όλους
τους υπηκόους , εκτός από τους δούλους. Constitutio Antoniniana )
Η χριστιανική θρησκεία με τα εσχατολογικά μηνύματα , τον πλούσιο
συμβολισμό , τα κηρύγματα για αλληλεγγύη, αδελφική αγάπη , ανθρώπινη
ισότητα και φιλανθρωπία, ασκούσε γοητεία και με την γρήγορη και ευρεία
εξάπλωσή της υποσχόταν πνευματική συνοχή.
Το βυζαντινό επίτευγμα στηρίχτηκε σε πνευματικές , πολιτιστικές
συνεκτικές δυνάμεις : στην Χριστιανική θρησκεία και την ελληνική
γλώσσα, οι οποίες δημιούργησαν ένα «ομόδοξον» και «ομότροπον»
περιβάλλον .Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η βυζαντινή πολιτεία κατάφερε να
αναπλάσει την ρωμαϊκή σκέψη για συγχώνευση και αφομοίωση
επιδράσεων διαφορετικών κόσμων και πολιτιστικών παραδόσεων και να
παγιώσει το «ομότροπον» , δηλαδή την ουσιαστική και συνειδητή
συγκρότηση ενιαίας ανθρώπινης κοινότητας.
3
ΤΑ ΣΥΝΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
1) ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
ΟΜΟΔΟΞΟ ΚΑΙ ΟΜΟΓΛΩΣΣΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
2) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
4
Η ιδέα της μίας και μοναδικής αυτοκρατορίας
Η βυζαντινή αντίληψη αποδέχεται την ύπαρξη ηγεμόνων εκτός βυζαντινής αυτοκρατορίας
οι οποίοι είναι κατώτεροι
και γι’ αυτό δεν διασπάται η ιδέα της μίας και μοναδικής Αυτοκρατορίας
- ΡΩΜΑΪΚΑ ΠΑΤΡΙΑ
Η Ρωμαϊκή κληρονομιά είναι το θεμελιώδες χαρακτηριστικό της βυζαντινής
πολιτείας , ενώ το ρωμαϊκό αυτοκρ. ιδεώδες , για την αποκατάσταση του
ρωμαϊκού κράτους στα πολιά σύνορα, επηρέασε ιδιαίτερα το πολιτικό
γίγνεσθαι της Κωνστ\λης.
Η κατοχύρωση της οικουμενικής δύναμης, του Αιώνιου και αήττητου τη
δυναστείας των Ρωμαίων , μέσα από τον τίτλο «αυτοκράτωρ Ρωμαίων»
αποκλείει κάθε δικαίωμα αμφισβήτησης της ρωμαϊκής εξουσίας του
βυζαντ. Αυτοκρ.
5
ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΟ
Μοναρχικό Πολίτευμα
ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ = ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΜΟΝΑΡΧΗΣ = ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
Επίγεια εικόνα του Θεού
Ρωμαϊκή επίδραση
Δραστ. 1 σελ.27
6
Δραστ.4 σελ.31
Ο β.αυτοκρ. είχε συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στο πρόσωπο του, ενώ η
αυτοκρ. Εξουσία δεν δεχόταν κοινοβουλευτικό έλεγχο ούτε βασιζόταν σε
γραπτούς συνταγματικούς περιορισμούς. Ωστόσο το μοναρχικό πολίτευμα
από την φύση του , είχε δημιουργήσει δεοντολογικούς και ηθικούς
φραγμούς στην άσκηση εξουσίας.
Το θεοκρατικό περίβλημα της εξουσίας και ο χριστιανισμός, με το μήνυμα
αγάπης, ανεξικακίας και ευσπλαχνίας, ωθούσε τον αυτ. να ενεργεί στα όρια
του καλύτερου δυνατού και να σέβεται τον πολίτη.
Λειτουργούσε κατά μίμισιν του Θεού, συνεπώς ήταν φιλάνθρωπος.
Η υπέρβαση της εξουσίας προσέκρουε στην σθεναρή αντίσταση πολιτικών
και εκκλησιαστικών παραγόντων.
Imperator ή Αugustus
Aυτοκράτωρ
(Απόλυτη εξουσία)
Ανάδειξη Αυτοκράτορα
Αναγόρευση ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΤΥΠΙΚΟ
Στέψη Αγ. Σοφία (διαχωρίστηκε από την αναγόρευση 7ος αιώνας)
Θρησκευτική επικύρωση. Αλλά χωρίς την αναγόρευση δεν είχε
νομική ισχύ
ΕΚΛΕΚΤΟΡΕΣ
Στρατός
Σύγκλητος Μόνοι, ή συνδυαστικά μπορούσαν να ανατρέψουν τον αυτοκράτορα
Λαός
7
ΣΥΜΒΟΛΑ α) Χλαμύδα β) Στέμμα
Πρώϊμη εποχή = επικράτηση στρατιωτικών
Μανιάκιον (περιδέραιο) + ασπίδα
10ος αιώνας κόκκινα πέδιλα
Δυναστική διαδοχή Ποτέ δεν καθιερώθηκε νομοθετικά ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΟΜΩΣ
επικράτησε η Διαδοχή του Αυτοκράτορα = πρωτότοκο – εγγονό ανιψιό
Αναγόρευση ΣΥΝΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ
Απέκτησε θεσμική ισχύ
Aντιβασιλεία Σε περίπτωση ανήλικου. Εξελικτικά, πήρε συγκεκριμένη
πολιτειακή μορφή. Αρχικά επιτροπεία αναλάμβανε
η Σύκλητος αργότερα εξέχουσες προσωπικότητες,
10ος αιώνας Στρατηγός-Αντιβασιλέας ή ναύαρχος.
ΓΕΝΙΚΑ ΣΕΒΟΝΤΑΝ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ
Η κληρονομική διαδοχή είχε σαν αποτέλεσμα = Συρρίκνωση του ρόλου των εκλεκτόρων
Εκλογή αυτοκράτορα
Δεν υπήρχαν κοινωνικοί περιορισμοί Οροι: Αρτιμέλεια (με εξαιρέσεις)
Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΑΞΙΩΜΑ
Δεν υπήρχε φραγμός για την άσκηση εξουσίας από τις γυναίκες (έκφραση
αμηχανίας και συντηρητισμού, από την Βυζ. Αυτοκρατορική γραφειοκρατία
προς την καινοτομία). Η άνοδος της γυναίκας , προσέκρουε θεωρητικά σε δύο
παράγοντες καθοριστικούς για την θεσμική φυσιογνωμία του αυτοκράτ.: στην
αδυναμία να γίνουν ιερείς = πρωτοκαθεδρία στην Χρ. Εκκλησία, να ηγηθούν
του στρατού= γενική διοίκηση των ενόπλων δυνάμεων.
8
Ο Ιδανικός άρχοντας , αρετές του αυτοκρ.
9
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΣΕΛ. 48-50
Πρώτο μέλημα κάθε αυτοκρ. Ήταν η κοπή νομισμάτων στο όνομα του, ως
πράξη κατοχυρώσεις της εξουσίας.
Το βυζ. Νόμισμα αποτελεί επίσημη εικαστική έκφραση της προβολής του
αυτοκρατορικού ιδεώδους . ήταν σύμβολο και καθρέφτης, θεμέλιο και
όπλο , ιδανικό μέσο αποτύπωσης και μετάδοσης έντονου συμβολισμού και
προπαγάνδας με επίκεντρο την προσωπικότητα του αυτοκρ.
Δίνεται έμφαση στο συμβολισμό που εκφράζεται με τα αυτοκρ. σύμβολα
της αυτοκρ. Ένδυσης και εξουσίας και γίνεται πιο συγκεκριμένο με την
αντιπαραβολή της αυτοκρ. μορφής στην μία όψη και της θεικής από την
άλλη.
Έτσι εκφράζεται η θρησκευτική αποστολή του αυτοκρ. , ο ρόλος του επί
της γης ,η πηγή της δύναμης και της εξουσίας του , το πολιτικό του κύρος.
10
ΣΥΝΟΨΗ
1) Η θρησκευτική προέλευση της αυτοκρατορικής εξουσία = βάση πολιτικών και
πολτειακών θεσμών
2) Ο βυζαντινός αυτοκράτορας ασκούσε την εξουσία του θεία χάριτι, όφειλε όμως να
κυβερνά κατά μίμηση του Ουράνιου Βασιλέα, σύμφωνα με τις χριστιανικές αρχές.
3) Ο τρόπος εκλογής του δηλώνει την παλιά ρωμαϊκή αντίληψη
4) Η παραμονή του στο θρόνο εξαρτιόταν από την προσήλωση στα καθήκοντά του.
Αν παραμελούσε τα καθήκοντά του έχανε την θεία προστασία και ο λαός τον ανέτρεπε.
5) Δεν υπήρχε συνταγματική ρύθμιση για τη μοναρχική διαδοχή. Ο αυτοκράτορας όμως
φρόντιζε για τη διαδοχή του με συναίνεση Στρατού συγκλήτου και λαού
6) Η θεϊκή προέλευση της εξουσίας επηρέασε την εικόνα του αυτοκράτορα. Μέχρι τον
11ο αιώνα υπερίσχυε η εικόνα του φιλάνθρωπου και ειρηνοποιού αυτοκράτορα.
Αργότερα τονίστηκε η πολεμική αρετή και η αριστοκρατική καταγωγή.
7) Η εικόνα του αυτοκράτορα στα νομίσματα αναφερόταν στη νόμιμη εξουσία του και
στη δημοσιοποίηση του αυτοκρατορικού προτύπου.
ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ
Βασικές τρεις αρχές
• Ο αυτοκρ. Εξαιρείται των νόμων (Πανδέκτες)
• Ανύψωσε τον ηγεμόνα σε θέση παντοδυναμίας δηλαδή τον
εξουσιοδότησε να θεσπίζει, να ερμηνεύει και να ανυψώνει.
• Ορίστηκε από τον Θεό να κυβερνά ως απεσταλμένος του, ως
έμψυχος νόμος. Ωστόσο,
11
ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΑΙ ΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΕΣ ΚΑΙ
ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ
Δραστηριότητα 9 σελ. 67
Ο ορισμός των βυζαντινών ότι ο αυτοκράτορας ενεργεί σύμφωνα με το νόμο ενώ
Ο τύραννος παρασύρεται από τις προσωπικές του βλέψεις αποτελεί τον πληρέστερο
προσδιορισμό για το νομικό πλαίσιο της αυτοκρατορικής εξουσίας.
Ο βυζαντινός αυτοκράτορας αν και πηγή όλων των νόμων, ανώτατος κριτής και
δικαστής, υπέκυπτε στην υπεροχή του νόμου.
Η αυτοκρατορική εξουσία κάτω από την επιταγή ότι είναι μίμηση θεού έπρεπε να
βασίζεται στο σεβασμό της δικαιοσύνης. Να θεωρεί το νόμο ως αληθινό και σοφό
κυβερνήτη της πολιτείας και την εξουσία του όχι μέσο αυθαιρεσίας αλλά φύλακα του
νόμου.
12
Χαρακτήρας του βυζαντινού νομοθετικού οικοδομήματος
Οι νόμοι είναι νόμοι ρωμαϊκοί
Ωστόσο κάτω από το χριστιανισμό και την ελληνική παράδοση έγιναν ορισμένες μεταβολές
Η Ιουστινιάνεια νομοθεσία διέπεται από πνεύμα κοινωνικής δικαιοσύνης και μέριμνας για τη
βελτίωση της θέσης των αδυνάτων.
Ιουστινιάνειες μεταρρυθμίσεις
1) Επέβαλε περιορισμό στο ρωμαϊκό θεσμό του απόλυτου ελέγχου του πατέρα της
οικογένειας.
2) Ενθάρρυνε και διευκόλυνε την απελευθέρωση δούλων
3) Ευνοϊκές διατάξεις για τις γυναίκες
ΛΕΟΝ Γ΄ (εικονομάχος)
13
Βασίλειος Α΄ και Λέοντας ΣΤ΄ Σοφός
ΕΡΓΑ
1. ΠΡΟΧΕΙΡΟΣ ΝΟΜΟΣ
2. ΕΠΑΝΑΓΩΓΗ-ΕΙΣΑΓΩΓΗ
3. ΒΑΣΙΛΙΚΕΣ
4. ΝΕΑΡΕΣ (μικρότερα ή ειδικότερα νομοθετικά κείμενα)
Ταυτόχρονα εμφανίστηκαν και μικρότερα ή ειδικότερα
νομοθετικά νομικά κείμενα οι ΝΕΑΡΕΣ
14
ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΕΡΓΑ (τέλος 11ου αιώνα)
1) Μεγάλη Σύνοψις των Βασιλικών
2) Ο Τιπούκειτος
3) Εκλόγα Βασιλικόρουμ Λιμπρόρουμ Ι-Χ (Ecloga Basilicorum
Librorum Ι-Χ)
Τιπούκειτος
ο Τιπούκειτος (τι που κείται), δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα αναλυτικό
ευρετήριο της μεγάλης κωδικοποίησης στα χρόνια της βασιλείας του
Ιωάννη Κομνηνού. Και
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΕΡΓΑ
Ενοποίηση των σχολίων των Βασιλικών από τον Ι. Ξιφιλίνο (μέσα
11ου αιώνα)
ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ
Σύνοψη των νόμων (Ψελλός – απλουστευμένη μορφή νόμων)
Πόνημα νομικόν (Μιχαήλ Ατταλειάτης)
ΤΑ ΒΑΣΙΛΙΚΑ παραμένουν κύρια νομική πηγή από τον 10ο αιώνα και
μετά
έχουμε μόνο νεαρές (μεμονωμένα νομοθετήματα)
και προς το τέλος 12ου αιώνα νόμοι με τη μορφή
χρυσόβουλλων λόγων (για παροχή σημαντικών προνομίων από τον
αυτοκράτορα
Εξάβιβλος
15
ΝΕΑΡΕΣ
Οι νεαρές ήταν μεμονωμένα νομοθετήματα. Σημαντικό μέρος νεαρών
στην εποχή των Κομνηνών ρυθμίζει εκκλησιαστικά θέματα.
16
ΣΥΝΟΨΗ ΣΕΛ. 60
1) Ο αυτοκράτορας είχε το δικαίωμα να εκδίδει, τροποποιεί, ή καταργεί
νόμους. Η χριστιανική επίδραση μαζί με κοινωνικές και πολιτικές πιέσεις
λειτούργησαν συνδυαστικά, και ο αυτοκράτορας υπάκουε στους νόμους
2) Η κωδικοποίηση των νόμων απέβλεπε στην προσαρμογή των
ρωμαϊκών νόμων στη βυζαντινή πραγματικότητα και κυρίως στη
«νομιμοποίηση» της απολυταρχικής εξουσίας του αυτοκράτορα.
Κορυφώθηκε επί Ιουστινιανού 4ος αιώνας.
3) Το νομοθετικό έργο συνεχίστηκε και με έκδοση νέων νόμων μέχρι τη
Δυναστεία των Μακεδόνων. Επί Κομνηνών αρχίζει η πτώση. Μόνο
νεαρές και χρυσόβουλοι λόγοι
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΣΕΛ. 71
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
17
Όμως από το τέλος του 10υ αιώνα παρατηρείται μια
ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ τέλος 10ος αι.
Σελ. 76
18
ΟΙ ΔΥΝΑΤΟΙ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ
ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΚΛΕΙΣΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ
γύρω από τον αυτοκράτορα (με επιγαμίες)
• Την οικογένεια
• Κοινότητα χωριού ή πόλης
• Συντεχνίες
• Μοναστικές κοινότητες
• Στρατιωτικές μονάδες
• Ομάδες με θρησκευτικές, πολιτικές, πνευματικές ή ψυχαγωγικές
κατευθύνσεις .
Είναι φανερό ότι οι δεσμοί των «παραστρωμάτων» στηρίχτηκαν σε
ευκαιριακούς παράγοντες , συνεπώς η διάρκειά τους ήταν ρευστή , με
ημερομηνία λήξης ή αναπροσαρμογής ανάλογα με τις πολιτισμικές και
πνευματικές αναζητήσεις κάθε περιόδου.
19
Χαρακτηριστικά της Δυτικής φεουδαρχίας. Σελ. 79
1. Θεσμός εξάρτησης του ελεύθερου ανθρώπου από άνθρωπο και
αυστηρή ιεράρχησή τους σε μία σειρά εξαρτημένων υποτελών και
δεσποτών.
2. Κατακερματισμός της κεντρικής εξουσίας , ώστε οι διάφοροι
δεσπότες και υποτελείς να κατέχουν αρμοδιότητες που μπορούσαν
να φτάσουν μέχρι την απόδοση δικαιοσύνης, την διατήρηση
προσωρινού στρατού, κοπή νομισμάτων.
3. Στήριξη της οικονομίας αποκλειστικά σε δραστηριότητες της
αγροτικής παραγωγής .
4. παραχώρηση γης (φέουδο) σε γαιοκτήμονες οι οποίοι την
εκμεταλλεύονταν για δικό τους όφελος , με την υποχρέωση όμως να
προσφέρουν ορισμένες υπηρεσίες , κυρίως στρατιωτικές.
5. ανάθεση καλλιέργειας της γης σε χωρικούς (serfs) με περιορισμένη
προσωπική ελευθερία, από τους οποίους ο φεουδάρχης εισέπραττε
τη φεουδαρχική πρόσοδο.
ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
20
ΑΛΛΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΕΧΟΥΜΕ ΟΥΣΙΩΔΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ (ΣΒΟΡΩΝΟΣ)
Η δύναμη της ελληνιστικής χριστιανικής παράδοσης, σε συνδυασμό με τη
συγχώνευση του μετακλασικού ρωμαίικου δικαίου, δεν επέτρεψε στη
Βυζαντ. Αυτ. να αναπτύξει ούτε στην πράξη αλλά ούτε και στη θεωρία
ολοκληρωμένη φεουδαρχική αντίληψη.
21
ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ σελ. 84
Α) Η ανώτερη τάξη
χαρακτηριζόταν από:
1) Οικονομική δύναμη,
2) Φημισμένη οικογένεια
3) Υψηλή θέση στην αυτοκρ. ιεραρχία.
(δεν υπάρχει παγίωση, αναφέρονται αξιοσέβαστοι, άρχοντες, δυνατοί κλπ.)
22
Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗ ΜΕΣΑΙΑ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΤΩΤΕΡΑ
ΣΤΡΩΜΑΤΑ (ή ΟΧΛΟ) εξαρτιόταν ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ και ΤΗΝ
ΥΠΟΛΗΨΗ
Δ) ΟΙ ΔΟΥΛΟΙ
Η θέση των δούλων
23
Σελ. 99. Διάδοση μωαμεθανισμού και ενοποίηση Αράβων
Η φυγή του Μωάμεθ λόγω σύγκρουσης με το θρησκευτικό κατεστημένο
της Μέκκας ονομάσθηκε Αιγίρα και το έτος φυγής =έτος έναρξης
ισλαμικής χρονολογίας.
Ο μωαμεθανισμός μετέτρεψε τις αλληλοσπαρασσόμενες φυλές τις
Αραβίας σε μια οργανωμένη θρησκευτική κοινότητα με συγκεκριμένες
αρχές συμπεριφοράς. Η αλληλεγγύη μεταξύ των μωαμεθανών, ο
θρησκευτικός ζήλος του νεοφώτιστου, η ανοχή σε όσους αναγνώριζαν την
ανωτερότητα του Ισλάμ συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στην επικράτηση
του μωαμεθανισμού στη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική.
ΑΡΑΒΙΚΕΣ Κατακτήσεις
24
ΑΚΡΙΤΕΣ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΑ
Οι συνεχείς επιδρομές των Αράβων στην Μικρά Ασία είχαν σαν αποτέλεσμα
την επινόηση νέων μεθόδων από τους Βυζαντινούς . Ετσι για την
αποτελεσματικότερη άμυνα της αυτοκρ. Και για έγκαιρη προειδοποίηση
εισβολών , χρησιμοποιήθηκαν οι θεσμοί των ΑΚΡΙΤΩΝ και των ΘΕΜΑΤΩΝ.
ΑΚΡΙΤΕΣ = ΣΥΝΟΡΙΑΚΟΊ ΦΡΟΥΡΟΊ που φύλαγαν τις περιοχές που
κατοικούσαν με παροχή κτημάτων για να ζήσουν. Μέσω του συστήματος
των Φρυκτωριών (σταθμοί επικοινωνίας με οπτικά σήματα) προσέφεραν
έγκαιρη προειδοποίηση στους αυτοκρ. Και γρήγορη αντίδραση του
βυζαντινού στρατού για την επιτυχή απόκρουση των εισβολέων.(ακριτικά
τραγούδια)
Ερώτηση: Τι ήταν το σύστημα των Φρυκτωριών?
25
Οι επιδράσεις στον Βυζαντινό πολιτισμό είναι λιγότερο εμφανείς και λιγότερο
ουσιαστικές . Αντίθετα οι Βυζαντινοί προβληματίστηκαν από:
ΤΗΝ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΑΡΑΒΩΝ (μέσω της τέχνης τους) στην ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ
ΤΟΥ ΘΕΟΥ.(ΑΝΕΙΚΟΝΙΚΗ αραβική θέση).
Οι εικονομάχοι αυτοκράτορες και ένα μέρος του μικρασιατικού πληθυσμού ,
δέχτηκαν πως ο Θεός δεν πρέπει να απεικονίζεται. Η πλειοψηφία είχε
αντίθετη άποψη, η οποία τελικά επικράτησε ύστερα από μεγάλες συγκρούσεις
που κράτησαν ενάμιση αιώνα (εικονομαχία)
26
ξαναδώσει στο Βυζ. την αίγλη Της ΕΠΟΧΉΣ ΤΟΥ Ιουστινιανού, με
εκστρατεία εναντίον του Αρσλάν (Σελτ. Τούρκοι) παγιδεύτηκε στο
ΜΥΡΙΟΚΈΦΑΛΟ (1176). Αυτή η ήττα σε συσχετισμό με την μάχη στο
Ματζικέρτ (1071), είχε σαν αποτέλεσμα την οριστική παγίωση της
Τουρκικής κυριαρχίας στο εσωτερικό της Μικ. Ασίας.
Την περίοδο 1180-1204, λόγω των εσωτερικών προστριβών και της έντονης
εσωτερικής αποσύνθεσης, έχουν σαν αποτέλεσμα την Τουρκ. Εξάπλωση στη
Μικρά Ασία. Αργότερα, μετά τη κατάληψη της Κων\λης από τους
σταυροφόρους (1204) η ηγεσία κατέφυγε στη Βιθυνία, όπου ίδρυσε την
Αυτοκρατορία της Νίκαιας. Εκεί αξιοποιήθηκε το μικρασιατικό
στοιχείο και νικήθηκαν οι Σ.Τ. και έτσι αντισταθμίσθηκαν οι συνέπειες
της μάχης στο Μυριοκέφαλο και τέθηκε τέρμα στη επεκτατικότητα των
Σελτζούκων.
27
«θεώρησε πως η βυζ. Ελλάδα είχε ερημωθεί ευτελώς από το ελληνικό
στοιχείο και εποικίστηκε από Σλάβους που στην συνέχεια
εξελληνίστηκαν»
Αντιθέτως , τα σλαβικά φύλα είχαν ειρηνικό χαρακτήρα .
Σταδιακά αποτέλεσαν αυτοτελείς διοικητικές ενότητες <<Σκλαβηνίες>> ,
οι οποίες διοικούνταν από βυζαντ. αξιωματούχους και ήταν οργανικά
εντεταγμένες στο βυζαντινό διοικητικό σύστημα. Με το πέρασμα του
χρόνου αφομοιώθηκαν από το ελλ. Στοιχείο λόγω=
• Του εκχριστιανισμού
• Της διασποράς , σε σημεία με ομοεθνείς (Μ. Ασία)
• Εσκεμμένη εγκατάσταση Ελλ. Πληθυσμού
• Γενικότερη συναναστροφή με Έλληνες πολιτιστικά ανώτερους.
Παρέμειναν μόνο κάποια σλαβικά τοπωνύμια, ως κατάλοιπο της σλαβικής
παρουσίας.
Σε πολλούς τομείς.
Στη νομοθεσία, είναι το χαρακτηριστικότερο , αφού υιοθέτησαν Βυζαντινούς
νομικούς κώδικες ως επίσημα νομικά κείμενα του κράτους.
28
Σλάβοι της Ρωσίας εμφάνιση των Ρως
9ος αιώνας Το δυτικό τμήμα κατοικούσαν διάφορα σλάβικα φύλα σε πόλεμο
μεταξύ τους. Το Βυζάντιο διατηρούσε περιορισμένες εμπορικές σχέσεις με
νότια Ρωσία. Προμηθευόταν πρώτες ύλες (δέρματα, γούνες, ξυλεία).
Μέσα 9ου αιώνα
ομάδες Βίκινγκς εγκαθίστανται στη Ρωσία
Συγχωνεύονται με ιθαγενείς Σλάβους και σχηματίζουν το
Μεσαιωνικό έθνος των Ρως Το όνομά τους. Ρως- Ρώσοι
ος
10 αιώνας
Οι Ρως απείλησαν επανειλημμένα τη Βυζαντινή αυτοκρατορία
Ο βυζαντινός πολιτισμός διαδόθηκε ευρέως στη Ρωσία: Αρχικά με τον
εκχριστιανισμό της πριγκήπισσας Όλγας (Έλγας)
Η εκκλησία είδε τη δυνατότητα εκχριστιανισμού του ρωσικού έθνους.
(σελ. 125)
Συμπέρασμα
Μέσα από οξύνσεις φτάνουμε: Οι Ρως (Βλαδίμηρος αρχηγός) βοήθησαν τον
Βασίλειο να αντιμετωπίσει εξεγέρσεις γαιοκτημόνων (Σκληρών) σε
αντάλλαγμα να του δώσει την αδελφή του (Αννα). Αυτός δεν ήθελε αλλά μετά
την κατάληψη της βυζαντινής Κριμαίας από τους Ρώς είπε το … ναι.
Ο γάμος του Βλαδίμηρου και της Άννας συνοδεύτηκε από ομαδική
βάπτιση των Ρως και προσχώρησή τους στο χριστιανισμό,
επισφραγίζοντας έτσι την επιβολή του βυζαντινού πολιτισμού στις
ρωσικές χώρες, ενώ υιοθετήθηκε (μέσω της Άννας) και από την ηγετική
τάξη των Ρως.
Ο γιος του Βλαδίμηρου, Γιαροσλάβ ο Σοφός στράφηκε μεν ενάντια στο
Βυζάντιο, αλλά παράλληλα προήγαγε το ρωσικό πολιτισμό (εκβυζαντισμό)
με τη βοήθεια βυζαντινών καλλιτεχνών.
Εικονογράφηση Αγίας Σοφίας Κιέβου
Κατασκευή πλούσιας βιβλιοθήκης στο Κίεβο (λατινικά, ελληνικά,
σλαβικά βιβλία)
ΤΕΛΟΣ Β ΤΟΜΟΥ
29