You are on page 1of 101

Nghin cu khoa hc

LI NI U
1.
Tnh cp thit ca ti . Kinh t Vit Nam trong vi nm tr li y ang c nhng bc chuyn bin tch cc nh tc tng trng kinh t bnh qun lun mc cao so vi khu vc v th gii, giai on 1991 2009 l 7.56% , ch ng sau Trung Quc v n ; GDP bnh qun u ngi tng cao, bnh qun 13,6% trong cng k t nm 1991 2009 v c nh du bi ct mc nm 2008 khi nn kinh t Vit Nam chuyn t nhm nc c thu nhp thp sang nhm nc c thu nhp trung bnh. Song song vi nhng chuyn bin tch cc th mt thc trng ng bo ng trong bi cnh nn kinh t Vit Nam t nhng thp nin 90 ti nay l tnh trng thm ht cn cn thanh ton vng lai xut pht ch yu t thm ht cn cn thng mi ngy cng gia tng. Nu nh xut khu tng trng u n mi nm (c bit, xut siu vo nm 1992) nh xut nhng mt hng ch lc nh: nguyn vt liu th (du m, than ), nng sn (go, ht iu, ht tiu), thy hi sn, hng gia cng m ngh th khi cp vn nhp khu ta s thy iu hon ton tri ngc. Xt kha cnh kim ngch v quy m nhp khu th tc tng trng nhp khu bnh qun giai on 1991 - 2000 l 17,5%, giai on 2001 2006 l 19%, giai on 2007 2009 l 11% . Nhn chung tng trng nhp khu ca nc ta khng n nh qua cc thi k, thm ch cn vt xut khu rt nhiu mc d c s can thip ca Chnh Ph trong vic iu tit th trng, gia tng t trng cc mt hng cng nghip, ra cc chnh sch kch thch tng trng xut khu, hn ch nhp khu nhng mt hng khng thit yu ... Tuy vy, cc bin php vn cha thc s hiu qu trong vic kim ch hin tng nhp siu qu nng hin nay.

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Ch xt ring th trng trong nc, nhp siu gy tc ng khng nh n cc doanh nghip trong nc khi chim lnh th phn u vo v u ra khin nhng sn phm m doanh nghip sn xut ra kh cnh tranh trn th trng do gi bn cao, gy thit hi nng; bn cnh , nhp siu cn to ra s ph thuc vo nc ngoi, lm mt cn i cn cn thanh ton, nh hng n t gi hi oi Trc tnh hnh , i hi chng ta cn phi sm tm ra nhng chnh sch hp l hn kim ch nhp siu, tin ti cn bng cn cn thanh ton v thng d thng mi.

2.

Mc ch nghin cu. ti nghin cu ny l nhm a ra nhng sut tt nht cho Chnh

ph trong vic tip tc ra cc chnh sch mi kim ch nhp siu, tng cng xut khu tin ti cn bng cn cn thng mi v xa hn l thng d thng mi cc giai on tip theo ca nn kinh t nc nh.

3.

Nhim v nghin cu. thc hin c mc ch ra, ti nghin cu cn hon thnh

c nhng nhim v sau:

4.

Kht qut ha c s l lun v nhp siu. a ra thc trng nhp siu trong nc v nhng kinh nghim hn D bo tnh hnh nhp siu ca Vit Nam trong nhng nm tip theo. a ra cc gii php, cng c hn ch nhp siu. Phm vi nghin cu. l lnh vc nhp khu hng ha (khng bao gm lnh vc nhp

ch nhp siu ca cc quc gia khc lm bi hc kinh nghim cho Vit Nam.

khu dch v). Trong nhp khu hng ha, cng ch i su nghin cu, phn tch mt s kha cnh ch yu giai on 2001 2009, nh: tc tng trng v qui m nhp khu, c cu mt hng nhp khu, c cu th 2 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

trng nhp khu, cc thnh phn kinh t tham gia vo lnh vc nhp khu, cc iu kin nh hng n nhp khu v kinh nghim ca cc quc gia kim ch c tnh trng nhp siu. T sut cc gii php kim ch nhp siu cho Chnh ph trong giai on sau 2010.

5.

Phng php nghin cu. ti s dng tng hp cc phng php nghin cu: phng php h

thng ha, thng k, tng hp, so snh dn gii, phn tch

6.

Kt cu ca ti. Kt cu ti gm ba chng chnh, bao gm: Chng I: Khi lc v nhp siu, d bo nhp siu ca Vit

Nam trong thi gian ti v kinh nghim ca mt s nc v gii quyt vn nhp siu. Chng II: Thc trng vn nhp siu ca Vit Nam trong thi gian qua. Chng III: Cc bin php kim ch nhp siu ca Vit Nam trong thi gian ti.

CHNG I

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

KHI LC V NHP SIU, THC TRNG V NGUYN NHN NHP SIU CA VIT NAM T NM 2001 N NAY

I.

KHI NIM V NHP SIU, NHN T TC NG N NHP

SIU V NH HNG CA NHP SIU I VI NN KINH T. 1. Khi nim, c im v cc quan nim v nhp siu. 1.1. Khi nim nhp siu. Nhp siu l khon thiu ht ca gi tr xut khu hng ho so vi gi tr nhp khu hng ho ca mt nc trong mt khong thi gian nht nh (thng tnh theo nm). Ni cch khc, nhp siu l khon thiu ht cn cn thanh ton thng mi hng ho ca mt nn kinh t trong quan h trao i hng ho vi phn cn li ca th gii trong mt khong thi gian xc nh (thng l mt nm). T l nhp siu l quan h so snh gia khon gi tr nhp siu vi tng gi tr xut khu hng ho ca nc trong cng thi gian, c tnh bng s phn trm (%). Cn cn thng mi (hay cn gi l cn cn xut nhp khu hng ho) l mi tng quan gia gi tr cc khon nhp khu hng ho c tnh theo gi CIF, tc l gi trj c hng ho (cost), chi ph bo him (insurance) v chi ph vn chuyn (freight) vi gi tr cc khon xut khu hng ho c tnh theo gi FOB (free on board), tc l ch tnh theo gi mua c khch hng nc ngoi chp nhn, khng tnh chi ph bo him v vn chuyn. Ni cch khc, cn cn thng mi Vit Nam l mc chnh lch gia gi tr xut khu hng ho v gi tr nhp khu hng ho ca Vit Nam vi cc nc trong mt thi k nht nh. Trong cn cn thng mi hng ho, tr gi XK c tnh theo gi FOB, tr gi NK c tnh theo gi CIF. Khi tr gi XK ln hn tr gi NK th cn cn thng mi mang du dng (+) hay cn gi l

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

xut siu; khi tr gi NK ln hn tr gi XK th cn cn thng mi mang du m (-) hay cn gi l nhp siu. Cn cn thanh ton quc t theo nh ngha ca IMF l mt bn

thng k cho mt thi k nht nh (thng l mt nm) trnh by: a) cc lung trao i hng ho, dch v v thu nhp gia nn kinh t trong nc v th gii bn ngoi; b) nhng thay i v quyn s hu v nhng thay i khc v vng, quyn vay vn c bit trong nn kinh t, nhng khon c v khon n ca nc vi cc nc khc trn th gii; c) nhng khon chuyn tin khng phi bi hon v nhng khon thu nhp tng ng cn phi c cn bng. Ni cch khc, cn cn thanh ton quc t l bng thng k tt c nhng giao dch gia nhng ngi c tr c mt nc (nh Vit Nam) vi nhng ngi c tr ca nc khc (nhng ngi khng c tr Vit Nam) trong mt thi k nht nh, thng l mt nm. Trong , cc giao dch kinh t c hiu l s trao i t nguyn quyn s hu hng ho, dch v hoc ti sn chnh gia nhng ngi c tr v nhng ngi khng c tr (i vi cc giao dch khng i hi thanh ton nh qu tng v cc di chuyn n phng khc v tin gia nhng ngi c tr v nhng ngi khng c tr cng c a vo CCTTQT). Ngi c tr c hiu l nhng th nhn hoc php nhn c tr ang quc gia c xt lu hn mt nm, khng ph thuc vo quc tch ca h (cc nh ngoi giao, cc chuyn gia qun s bn ngoi lnh th ca h cng nh cc t chc quc t khng phi l ngi c tr ca ni h lm vic). Theo IMF, CCTTQT gm hai ti khon chnh l cn cn thanh ton vng lai (gi tt l ti khon vng lai) v cn cn ti khon vn. I.2. c im ca nhp siu c im v qui m, mc nhp siu.

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Qui m nhp siu ca nn kinh t c xc nh bng gi tr o bng ngoi t chuyn i sau khi thc hin php tr i s ca tng gi tr XK hng ho vi tng gi tr NK hng ho trong mt giai on nht nh (thng l mt nm). V d, i vi trng hp Vit Nam, qui m nhp siu c tnh bng la M. Mc nhp siu ca nn kinh t c xc nh bng quan h t l phn trm (%) gia gi tr nhp siu tnh bng ngoi t (la M) vi tng gi tr (hay kim ngch) XK hng ho tnh bng ngoi t chuyn i (la M) trong cng mt giai on (thng l mt nm). sau: Nhp siu tng trng (l dng thi tch cc ca nhp siu): y l trng hp do u t pht trin nhanh, i hi phi tng nhanh nhp khu p ng nhu cu u vo ca sn xut nhng nng lc sn xut trong nc ang trong qu trnh hp th u t cha kp chuyn ho thnh nng lc XK ca nn kinh t trong ngn hn, nn XK cha tng trng kp tc ca NK, dn n nhp siu. Tuy nhin, nu sn xut trong nc hp th tt vn u t, u t c chn lc v hiu qu, t tng nng lc sn xut hng XK th nhp siu cao c th l tin ca tng trng XK trong di hn, to hiu ng tch cc i vi tng trng kinh t giai on tip theo. Nhp siu tiu dng : y l trng hp do sn xut trong nc b tr tr, lng sn phm hng ho sn xut trong nc khng cho tiu dung trong nc (Tng cung < Tng cu) phi tng NK p ng nhu cu tiu dng ca th trng trong nc, trong khi hng XK c sc cnh tranh yu, tng trng XK chm hn tng trng NK dn n nhp siu (c xu hng ngy cng cao). Nguyn nhn ca tnh trng ny c th do mc bo h qu cao v c 6 Lp QTDN.A/K11 c im v cc dng thi ca nhp siu .

Nu theo mc ch, nhp siu ca cc nn kinh t thng 4 dng thi ch yu

Nghin cu khoa hc

cu bo h bt hp l; duy tr t gi v li sut thp trong mt thi gian di; qui m ca khu vc kinh t Nh nc vt qu kh nng chi tiu ca Nh nc; hoc/v chnh sch tin t lng lo, chnh sch qun l nhp khu khng da trn cc d bo khoa hc v cung cu, to khuynh hng nhp khu hng tiu dng, u c. Dng thi nhp siu ny c th c gi l tiu cc, n li hu qu lu di cho nn kinh t. Nhp siu chu k : y l dng thi nhp siu b tc ng bi tnh chu k ca nn kinh t. Khi nn kinh t giai on suy thoi, nhu cu NK gim mnh trong khi cc nc mun xut khu nhiu hn v do c th c xut siu. Ngc li, khi nn kinh t bc vo thi k tng trng th u t tng, nhu cu nhp khu tng theo nhng nng lc xut khu cha tng ngay theo kp tc tng trng nhp khu, nn thng phi nhp siu. Mt s cng trnh nghin cu cho thy, trong thi k pht trin bng n ca nn kinh t thng xy ra nhp siu. Trong khi , trong thi k khng hong li c th c xut siu, iu ny cng phn no gip phc hi tr li cho chu k kinh t. Tuy nhin, iu ny ch c tnh tng i, bi c nhng trng hp, khi nn kinh t thi k suy thoi, nhng vn xy ra nhp siu trm trng. Nhng nhn chung, khi nn kinh t tng trng tr li, u t tng nhu cu nhp khu cng tng theo, hin tng nhp siu xut hin l tn hiu tch cc v n li c tc dng thc y tng trng, tng nng lc sn xut hng XK, khi nhp siu cao li l tin tng trng kinh t trong giai on pht trin tip theo ca nn kinh t. Nhp siu li th so snh : y l dng thi nhp siu xy ra trong trng hp mt nc no c li th so snh pht trin XK mt s ngnh sn phm (hng ho v dch v) nn ch tp trung pht trin sn xut v xut khu cc ngnh ; do phi tng nhp khu cc ngnh sn phm km li th hn p ng nhu cu trong nc nn cn cn thng mi hng ho b thm ht,

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

nhng nc ny li c th t thng d cn cn dch v b p m vn t mc tiu hiu qu chung ca nn kinh t. c im v c cu nhp siu: T gc can thip ca Nh nc nhm qun l, iu tit hot ng nhp khu, c cu mt hng nhp khu gm 3 nhm ln: 1) nhm mt hng cn thit nhp khu; 2) nhm mt hng cn kim sot nhp khu; 3) nhm mt hng cn hn ch nhp khu. Theo dy chuyn (chu trnh) pht trin gia nhp khu v xut khu v cn i nhp xut theo tng ngnh sn phm xut khu ch lc ca nn kinh t; v d: ngnh hng sn phm ho du, ngnh sn phm thng tin, ngnh sn phm c ph v/hoc theo cc ngnh cng nghip u tin, cng nghip mi nhn c xc nh ti quyt nh s 55/2007/Q-TTG ngy 23/4/2007 ca Th tng Chnh ph. Theo mc ch s dng hng nhp khu, gm: cc mt hng p ng nhu cu tiu dng ca sn xut (vt t, my mc thit b,); v cc mt hng tiu dng ca dn c. Theo thng k hng ho nhp khu: theo danh mc thng k. Theo tnh cht ca sn phm, gm: sn phm hon chnh, bn thnh phm. Theo trnh k thut v cng ngh ca sn phm nh: sn phm c hm lng lao ng cao, sn phm c hm lng vn cao, sn phm c hm lng cht xm cao. + C cu ch th nhp khu, gm: Cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. Cc doanh nghip c 100% vn u t trong nc. 8 Lp QTDN.A/K11

+ C cu nhm hng, ngnh hng, mt hng c phn nhm nh sau:

Nghin cu khoa hc

+ C cu th trng nhp siu, gm: C cu nhp siu theo khu vc th trng nhp khu (chu Thi Bnh Dng): chu Phi, Ty , Nam , chu u, chu M. C cu nhp siu theo cc th trng nhp siu chnh l cc th trng c qui m nhp siu ln chim t trng ln trong tng gi tr nhp siu I.3. Mt s quan nim v nhp siu trong lch s cc hc thuyt kinh t. Trc th k XX, cc nh kinh t v Chnh ph cc nc ch yu ch trng ti s cn bng cc khon nhp khu v cc khon xut khu hng ho ca mt nc. T na cui th k XX n nay, vn xc lp cn cn thng mi, gii quyt vn nhp siu ca cc nc gn vi vic xc lp CCTTQT, thc hin cc chin lc kinh t nh chin lc thay th NK, chin lc hng v XK, chin lc cng nghip ho v hin i ho, chin lc nng cao cht lng tng trng v pht trin kinh t bn vng Mt khc, cch tip cn gii quyt vn cn cn thng mi, vn nhp siu ca cc nc thng gn lin vi vic iu chnh quan h thng mi vi cc i tc chin lc cnh tranh quc t v chin lc th trng quc t, iu chnh quan h thng mi vi cc i tc chin lc, iu chnh c cu hng ho xut v nhp khu, iu chnh c cu u t, c cu cng ngh, iu chnh t gi v li nhp khu, iu chnh c cu u t, c cu cng ngh, iu chnh t gi v li sut Trong thi k ny, c hai trng phi kinh t nh hng mnh n cc nc trong vic hnh thnh quan nim v nhp siu v gii quyt vn nhp siu.

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Trng phi kinh t tn c in

cho rng, ng li cng

nghip ho thay th nhp khu c hu ht cc nc ang pht trin thc hin cho n u nhng nm 70 to ra nhng bt hp l v nh hng xu n c cu thng mi ni ring, cn cn thanh ton vng li ni chung. H cho rng, c 4 nguyn nhn chnh dn n nhp siu v thm ht cn cn thanh ton vng lai ca cc nc l: (1) Mc bo h qu cao kt hp vi c cu bo h bt hp l (ch yu bo h hng cng nghip tiu dng) lm cho gi c trong nc cao hn gi trn th trng quc t nn khng khuyn khch cc nh sn xut y mnh XK m ngc li, cc nh sn xut c khuyn khch vic nhp khu cc nguyn liu v my mc sn xut cc mt hng cng nghip tiu dng, do nhu cu v chi tiu ngoi t c th vt qu kh nng cung ng. (2) Vic duy tr t gi v li sut thp trong mt thi gian di khng phn nh ng gi ca tin t v tin vn nn mt mt lm thui cht kh nng cnh tranh v xut khu; mt khc, khuyn khch nhp khu v cc nh doanh nghip xy nh my vi qui m ln, s dng nhiu vn tri vi li th so snh ca cc Nh nc ang pht trin, cng vi hin tng s dng nng lc sn xut khng ht cng sut cng tr nn ph bin. (3) Qui m ca khu vc kinh t Nh nc nhanh chng m rng vt ngoi kh nng chi tiu ca Nh nc, mt phn khng nh chi tiu ca Nh nc phi da vo phn vn vay ca nc ngoi vi li sut cao, cc doanh nghip Nh nc phi gnh chu phn ch yu n nc ngoi nhng li hot ng km hiu qu lm cho kh nng tr n xu thm, gy nh hng xu ti thm ht cn cn thanh ton. (4) Chnh sch tin t lng lo tr thnh ngun gc to nn ngun vn b p bi chi ngn sch ca Chnh ph gp phn m rng thm s thm ht cn cn thanh ton. Do , ci thin cn cn thanh ton vng lai, khc phc tnh trang nhp siu v thit lp li cn 10 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

bng cn cn thng mi ca nn kinh t, cn thc hin 5 cch thc ch yu sau: Tht cht cung ng tin t, gim chi tiu ca ngn sch Nh nc. Ph gi ng tin ni khuyn khch tn dng nng lc sn xut cho nhp khu v thay th nhp khu. T do ho gi c, c bit l gi sn phm nng nghip; v nng li sut khuyn khch tng tit kim, tng u t (theo quan nim trng phi kinh t ny th tit kim v u t lun cn bng). T do ho thng mi, thc s khuyn khch XK, t nhn ho cc doanh nghip nh nc. Trng phi kinh t c cu cho rng, hin tng nhp siu v thm ht cn cn thanh ton vng lai ca cc nc ang pht trin l kh trnh khi do nhng nguyn nhn khch quan t ni ti ca nn kinh t cc nc ny v nhng yu t bt li trn th trng quc t. C 4 l do ch yu sau: (1) Nn kinh t cc nc ang pht trin ph thuc nng n vo bn ngoi v my mc, thit b, cng ngh sn xut v mt phn quan trng l cc nguyn liu c bn (k c du m), cho nn nhp khu qui m ln khng ch l iu kin tin quyt pht trin, m cn duy tr s sn xut bnh thng ca cc nc ang pht trin. (2) Trong iu kin kh nng XK cn mc hn ch do tnh gii hn ca xut khu nng sn v cc nguyn liu th l nhng mt hng XK ch yu ca nn kinh t, nhy cm v cung ca nhng mt hng ny l rt nh b th nhng bin php nhm tng cng cho XK nh ph gi ng tin, tng u t s khng mang li kt qu mong mun, hoc cn mt thi gian kh di. (3) iu kin thng mi quc t v cnh

11

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

tranh thng mi ton cu nh hng bt li i vi cc nc ang pht trin (cnh ko gi c nng sn v sn phm th vi hng cng nghip c hm lng k thut cao c xu hng xoc rng; gi c xut khu hng nng sn v nguyn lieu th gim tng i) lm cho cu v nhng mt hng XK ca cc nc ang pht trin gim xung. iu khng ch lm gim gi m cn lm gim tng i khi lng sn phm XK t cc nc ang pht trin. Do thu nhp khu chim mt v tr quan trng trong tng thu v thu ca ngn sch Nh nc cc nc ang pht trin nn gim nhp khu thu hp thm ht cn cn thng mi c th s lm gim thu ngn sch v cng c th lm gim sn xut trong nc, t nh hng xu n ngun thu ngn sch Nh nc. (4) Trong c cu kinh t ca cc nc ang pht trin, hm lng nhp khu ca cc mt hng xut khu thng kh ln. Do , gim nhp khu cng c th lm gim c kim ngch xut khu ca nc . Nh vy, theo cc nh kinh t c cu th kh nng tng xut khu cc nc ang pht trin khng th tng ln mt cch nhanh chng, v ph thuc vo c kh nng nhp khu. Mt khc, nu gim nhp khu ci thin cn cn thng mi li lm tng thm ht ngn sch v gim kim ngch xut khu; hu qu ca n khng ch lm trm trng thm thm ht cn cn thanh ton m cn gim c nhp tng trng kinh t, tng thm tht nghip. Do , phng thc c bn ci thin cn cn thanh ton, gim nhp siu l tng u t c hiu qu, c bn ci thin cn cn thanh ton, gim nhp siu l tng u t c hiu qu, l iu kin cho s pht trin lu di ca cc nc ang pht trin. u t c hiu qu thay i cn bn li th so snh l mt trong nhng iu kin tin quyt gii quyt vn nhp siu, thm ht cn cn thanh ton trong di hn ca cc nc ang pht trin. Hin nay, trng phi kinh t c cu vn ang c nh hng rt ln i vi cc t chc 12 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

ti chnh tin t quc t nh IMF, W.B, ADB nn cc nh hoch nh chnh sch kinh t ca Vit Nam ch trng n quan im ny. 2. Nhng nhn t c bn nh hng n nhp siu v nh hng ca nhp siu i vi nn kinh t. 2.1. Cc nhn t nh hng v l nguyn nhn dn n nhp siu: 2.1.1. Nhm nhn t ni ti v qui m v trnh pht trin ca nn kinh t nh hng n nhp siu: (1) Qui m sn xut trong nc cn nh, phn tn; trnh pht trin sn xut cn thp, cng ngh lc hu, nng sut thp, sn phm hng ho sn xut trong nc khng p ng nhu cu ca th trng ni a (Tng cung nh hn Tng cu). (2) Nn kinh t ph thuc nng n vo bn ngoi v my mc thit b, cng ngh sn xut v mt phn quan trng l cc nguyn liu c bn (nh du m, than, ho cht c bn, phn bn,) nn phi NK qui m ln duy tr sn xut bnh thng. (3) Sc cnh tranh quc t ca sn phm hng ho sn xut trong nc cn yu nn khng cnh tranh c vi hng nhp khu c sc cnh tranh cao hn trn th trng trong nc v hng ho XK cng c sc cnh tranh ch yu trn th trng trong nc v hng ho XK cng c sc cnh tranh yu trn th trng th gii nn qui m XK nh, tc tng trng kim ngch XK chm hn so vi tng trng kim ngch NK dn n nhp siu. (4) C cu sn xut trong nc v c cu hng ho xut khu cn lc hu, gi tr gia tng thp nn kh nng XK cn mc hn ch do tnh gii hn (c v khi lng v gi tr) ca XK nng sn v cc nguyn liu th l nhng mt hng XK ch yu ca nn kinh t, nhy cm v cung ca nhng mt hng ny rt nh b, khng thch ng kp thi vi nhng bin i mau l ca th trng th gii. Do tnh gii hn ca nn kinh t nn qui m XK nh, 13 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

khng c kh nng tng trng nhanh, khng th cn i c cn cn thng mi v xy ra nhp siu c tnh di hn. (5) u t l mt trong nhng nhn t hng u nh hng n cn cn thng mi, nh hng n nhp siu. Khi u t pht trin sn xut tng cao (c u t trong nc v u t ca nc ngoi vo trong nc) lm tng nhu cu s dng cc yu t u vo ca sn xut nn nhp khu tng nhanh trong khi nng lc XK cha tng kp so vi NK, dn n nhp siu. (6) Thu nhp quc dn trong v ngoi nc : Thu nhp quc dn t l thun vi thu nhp trong nc, do cn cn thng mi t l nghch vi thu nhp trong nc. Trong khi , thu nhp nc ngoi v cn cn thng mi t l thun vi nhau do thu nhp nc ngoi tng s khuyn khch XK. Thu nhp trong nc v gi hng ho nhp khu l nhng nhn t quyt nh i vi cu nhp khu ca mt nn kinh t. (7) Lm pht : nh hng ca lm pht i vi cn cn thng mi th hin qua c ch gi. Lm pht tng lm hng ho sn xut trong nc t hn so vi hng nhp khu, t khuyn khch nhp khu. Lm pht tng cng quan h n gi c u vo ca hng ho sn xut to ngun hng XK, lm gi thnh hng ho XK cao hn trc, lm gim li th cnh tranh v gi. Nh th, vi s nh hng ca lm pht, nhp khu tng, xut khu gim s khin cho cn cn thng mi xu i, nhp siu c th tng cao trong iu kin lm pht. (8) Cn cn ngn sch ca Chnh ph : ng thi cn cn ngn sch ca Chnh ph c nh hng nht nh n cn cn thng mi. Theo quan nim truyn thng, thm ht ngn sch l mt nguyn nhn chnh gy nn thm ht cn cn thng mi. V do , trong trng hp nn kinh t ang nhp siu th s thm ht ngn sch s tc ng ng bin, lm cho nhp siu c th trm trng hn. V th, gim nhp siu, ci thin cn cn thng mi th cn phi gim thm ht ngn sch vi vic tng thu. Khi thc hin chnh sch nh vy s lm gim chi tiu t XK rng, t gip gim nhp siu, ci thin cn cn 14 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

thng mi. Tuy nhin, c quan im ngc li cho rng ch tng thu s khng gii quyt c vn nhp siu, m ci thin cn cn thng mi th vic tng thu phi i i vi vic ct gim chi tiu ca Chnh ph. (9) Tit kim v u t : Khi b thm ht cn cn thng mi hng ho v dch v, iu c ngha l quc gia chi nhiu hn so vi thu nhp ca mnh. Ngc li, cn cn thng mi thng d quc gia ch tiu t hn so vi thu nhp ca mnh. Cn cn thng mi cn biu th cho tng tit kim rng ca quc gi, chnh l chnh lch gia tit kim v u t ca quc gia . Mi quan h gia cn cn thng mi, u t v tit kim c biu th bng biu thc: e m = (S I) + (T G) Trong , S l mc tit kim, I l mc u t, T l thu nhp t thu v G l chi tiu ca Chnh ph. Cn cn thng mi thm ht c ngha l tit kim quc gia t hn u t v ngc li, nu cn cn thng mi thng d, quc gia tit kim nhiu hn so vi u t. (10) Tit kim v tiu th: S gia tng tit kim s lm gim bt thm ht hoc s thng d cn cn thng mi. Do mun t c s gia tng vn tit kim chng ta cn c nhng thay i trong h thng thu v nhng ci cch nhm ci thin s hot ng hu hiu ca h thng ti chnh quc gia. S thm ht cn cn thng mi lu di s nh hng xu n kh nng tiu dng ca th h tng lai. Mt khc, s gia tng tiu dng ca dn c hin ti cng nh hng n nhp siu theo chiu hng xu. (11) Nng sut lao ng: Nng sut lao ng cng gp phn nh hng ln cn cn thng mi v s gia tng nng sut lao ng s lm cho gi thnh sn phm r hn c th cnh tranh trn th trng quc t, t gia tng hng ho XK em li thng d cho cn cn thng mi hoc gim bt s thm ht; trong khi nng sut lao ng thp lm gi thnh sn xut cao kh cnh tran vi hng ho nc ngoi, trong khi nhu cu nhp khu gia tng s lm cn cn 15 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

thng mi b thm ht thm hoc gim bt thng du nu c. Do vic xy dng c s h tng vt cht cng nh pht trin ngun ti nguyn nhn lc va cp trn cng l yu t thit yu c tc ng tt n cn cn thng mi. 2.1.2. Nhm nhn t c tnh khc quan (bn ngoi) nh hng n nhp siu: (1) Gi th gii ca hng ho xut nhp khu Gi c lun l mt nhn t quan trng trong vic xc nh mc cu ca th trng i vi mt loi hng ho. Khi gi hng ho sn xut trong nc ca mt quc gia thp hn gi th gii th quc gi c tnh cnh tranh tng i v gi vi cc quc gia khc, v do s khuyn khch hot ng xut khu. Ngc li, khi gi hng ho trong nc cao hn gi th gii th c th lm cho hng ho nc ngoi trn vo th trng trong nc, dn n nhp siu. Nh vy c th thy, gi hng ho NK tng lm xu i cn cn thng mi thng qua hiu ng gi lm tng NK v lm gim tit kim quc dn. (2) Hip c thng mi song phng v a phng: Nhng hip c thng mi k kt gia hai quc gia c nh hng trc tip ln cn cn thng mi; tuy nhin vn cn cn thng mi ca mi quc gia s thng d hay thm ht hon ton tu thuc vo c cu kinh t v kh nng sn xut ca quc gia da trn ngun ti nguyn thn nhin v con ngi cng nh trnh pht trin khoa hc k thut. (3) Hp ng thng mi quc t: Cc doanh nghip trong nc c th k nhng hp ng thng mi quc t vi cc doanh nghip nc ngoi trong vic mua bn hng tiu dng cng nh nhng phng tin cn thit trong sn xut kinh doanh. Cc hp ng ny cng 16 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

c nh hng trc tip ln cn cn thng mi tu vo tnh cht mua hoc bn sn phm vi i tc nc ngoi. Tuy nhin, cc hp ng ny b gii hn bi nhng rng buc ca chnh sch thng mi lut l quc gia. 2.1.3. Nhm nhn t c tnh ch quan trong qun l iu tit v m nn kinh t nhm iu tit cn cn thanh ton quc t, cn cn thng mi nh hng n nhp siu: (1) Chnh sch t gi hi oi: Theo l thuyt co gin, ph gi tin t c th ci thin cn cn thng mi nu iu kin Marshll- Lerner c tho mn (tng h s co dn XK v h s co gin NK vi t gi phi ln hn 1). Tuy nhin, trong ngn hn c th xy ra hiu ng gi c v hiu ng khi lng ln XK hng ho. Theo cch tip cn ca trng phi tin t, nh hng ca ph gi tin t i vi cn cn thng mi ch l tm thi. S can thip ca ngn hng trung ng lm gim gi tr tin ng so vi tin t cc nc khc nhm gim bt p lc cho nhng doanh nghip xut khu cng khng lm gim c s thm ht cn cn thng mi v n c th lm gia tng gi c sinh hot. Ngay c khi chnh sch tin t c p dng ngn nga s tng gi ny th nh hng ca n cng ch c c trong ngn hn. (2) Chnh sch u t: Ngun vn u t trc tip nc ngoi (FDI) l b phn quan trng ca ti khon vn. Vic gia tng thu ht vn u t nc ngoi c tc dng b p thm ht cn cn ti khon vng lai. Nu chnh sch bo h thin lch i vi XK s lm cn cn thng mi thm ht. Lc ny khi lung FDI vo tng ln s lm thay i tng quan gia cung v cu ngoi t; nu Chnh ph khng can thip s dn n khuynh hng ng ni t tng gi, gy hu qu l hn

17

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

ch XK v khuyn khch NK, v vic thm ht cn cn thng mi l kh trnh. Chnh sch u t trong nc theo hng XK hay thay th NK u nh hng n cn cn thng mi. Thm vo hiu qu s dng vn u t v c cu vn u t cng nh hng ng k n cn cn thng mi. Chng hn, vic xem nh u t vo ngnh cng nghip ph tr lm tng NK, nguyn nhin, ph liu lm gim kh nng cnh tranh hng XK, hn ch thu ht vn u t nc ngoi. Hiu qu kinh t thp ca cc d n u t s lm suy yu kh nng cnh tranh XK v thay th NK do c mc chi ph cao hn mc quc t. iu ny gy cn tr cho vic ci thin cn cn thng mi v trong trng hp c th c th nhng d n u t khng hiu qu s tr thnh gnh nng cho nn kinh t, c bit l trong di hn. (3) Chnh sch thng mi: Chnh sch thng mi thng t nh hng ln s thm ht cn cn thng mi v n khng tc dng trc tip n ngun tit kim v u t trong nc. Tuy vy, cho d ro cn thng mi c p dng mt cch trit gii hn mi hng ho NK khng cn s thm ht cn cn thng mi, nhng s ngng gim NK hay xut khu s lm t lit mi hot ng kinh t v gy nn s sp hon ton h thng kinh t ca mt quc gia. iu tit cn cn thng mi c lin quan cht ch ti khuyn khch xut khu v qun l NK. Trong iu kin thm ht cn cn thng mi, chnh sch ca cc nc thng l khuyn khch xut khu v hn ch NK. Tuy nhin, thc t cho thy, hn ch NK khng phi l gii php hiu qu iu chnh cn cn thng mi. Nhp khu cnh tranh l bin php hiu qu nht iu tit cn cn thng mi trong di hn. V c bn, chnh sch thng mi ca cc nc c chia lm hai loi chnh: chnh sch bo ho thng mi v chnh sch t do thng mi. Chnh 18 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

sch bo h thng mi l chnh sch bo h sn xut trong nc khi s cnh tranh ca hng ho nc ngoi bng cch nh thu hng nhp khu hoc hn ch s lng hng ho v dch v c php NK. Mc ch ca thu nhp khu v hn ngch nhp khu l chuyn dch chi tiu trong nc t hng nhp khu vo. Nhp siu cao thng dn ti thm ht cn cn vng lai, e do ti cn cn tng th hoc tng gnh nng n nc ngoi, d bng pht khng hong cn cn vng lai. Khi nhp siu ca mt nc tr nn trm trng, Chnh ph nc s ri vo mt thch thc khi phi tng lng d tr ngoi t hay tn dng gii quyt vn cn bng cn cn thanh ton, ng thi vn phi thc hin chnh sch tht cht tin t nhm khi phc lng tin ca nh u t. Vic tht cht tin t hn ch nhp siu l bin php ng n m nhiu cc quc gia la chn. Tuy nhin, n li c th to ra p lc vi cc ngnh ngn hng v doanh nghip vay vn trong cuc cnh tranh li sut cng thng. V lu di, mt s nc thng kim ch nhp siu bng y mnh xut khu v thc hin chin lc cng nghip ho m rng sn xut thay th hng nhp khu, ng thi, cn bng cn cn thanh ton qua vic huy ng cc ngun tit kim di hn, pht trin mnh th trng chng khon v tri phiu. Tuy nhin, vic cn cn thng mi b thm ht c thc s l mt iu xu hay khng lin quan ti chu k kinh t ca nn kinh t. Trong thi k khng hong, cc nc mun XK nhiu hn, to thm nhiu vic lm v tng thm nhu cu. Trong thi k tng trng, cc nc mun nhp khu nhiu hn, to nn s cnh tranh v gi c, t kim ch lm pht v vn c th cung cp hng ho vt trn c kh nng ca nn kinh t m khng cn phi tng gi nhiu. Nh vy, trong sut thi k khng hong, nhp siu khng phi l iu tt, nhng li c tc dng tch cc trong thi k tng trng. i vi mt s nc c th, c bit l cc quc gia pht trin, nhp siu tng cao v theo l thm ht cn cn vng lai trong ngn hn l iu khng 19 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

ng lo ngi. Kinh nghim cc nc cho thy, nu u t trong nc hp th vn u t tt, u t mt cch chn lc v c hiu qu, t tng nng lc sn xut hng xut khu th nhp siu tng cao c th l tin ca tng trng kinh t trong giai on tip theo. Nhn t gc ny, nhp siu l mt du hiu tch cc ca nn kinh t. II. D bo nhp siu ca Vit Nam trong thi gian ti v kinh nghim

ca 1 s nc v gii quyt vn nhp siu. 1. D bo nhp ca Vit Nam vi mt s i tc thng mi song phng 1.1. Vit Nam Trung Quc: Xt theo c cu nhp khu hin ti, ba nhm mt hng m Vit Nam ang nhp khu nhiu nht t Trung Quc l my mc thit b, st thp; vi si v nguyn ph liu dt may da. Trong tng lai nhu cu trong nc i vi ba nhm mt hng ny vn s tip tc tng ln trong khi sn xut trong nc cha th p ng c ton b nhu cu. Do , nhp khu t nhng nhm mt hng ny t Trung Quc s cn tip tc tng. Vic cc d n ln trong lnh vc lc ho du, sn xut ho cht, cht do nguyn liu v st thp ang c trin khai thc hin cho thy c kh nng trong tng li tc tng nhp khu nhng mt hng ny t Trung Quc s chm li, thm ch i vi mt s mt hng c th s gim bt do sn xut trong nc p ng c mt phn nhu cu trong nc. ng lc chnh tng xut khu i vi th trng Trung Quc trong tng lai nhiu kh nng s l nhm hng sn phm in t v linh kin khi cc nh my sn xut linh kin in t ca cc tp on a quc gia u t ti Vit Nam i vo hot ng. Cc mt hng nng sn cng s tip tc ng gp mt phn cho tng trng xut khu sang Trung Quc, mc d tng trng xut khu ca nhng mt hng ny c kh nng s khng th to c s t ph trong xut khu ca ta sang Trung Quc. 20 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

1.2.

Vit Nam Hn Quc: Tnh n ht nm 2010, Hn Quc c tng s 2.605 d n cn hiu lc,

vi tng vn u t ng k 23 t USD, ng u c v s d n v vn ng k trong tng s 88 cc quc gia v vng lnh th c u t trc tip nc ngoi ti Vit Nam. Cc d n u t ca Hn Quc tip tc c trin khai, nhp khu my mc thit b v nguyn vt liu phc v t Hn Quc cho cc d n u t ny c kh nng s cn tip tc tng ln. Vit Nam cng s tip tc thc hin l trnh gim thu nhp khu theo cam kt ca mnh trong Hip nh thng mi t do ASEAN - Hn Quc (AKFFTA). Do tc ng ca l trnh gim thu, hng ho nhp khu t Hn Quc s cnh tranh hn so vi hng nhp khu t cc nc khc. V th, nhu cu nhp khu nhiu mt hng trong din gim thu t Hn Quc c th s tng ln. Trong khi , nhp khu xng du t Hn Quc c kh nng s gim bt khi cc d n lc ho du ca Vit Nam ti Nhn Hi, Ph Yn, Nghi Sn ln lt i vo hot ng, p ng mt phn nhu cu xng du trong nc. Do lm tt cng tc kim dch, xut khu thu sn sang Hn Quc s vn tip tc c tc tng trng tt, thu sn vn tip tc l mt mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam sang Hn Quc. Tuy nhin, do gii hn v sn lng khai thc, xut khu thu sn sang Hn Quc kh c kh nng tng trng t bin. Nu lm tt cng tc kim dch ging nh hng thu sn, xut khu cc mt hng nng sn ca Vit Nam sang Hn Quc s c tc tng trng cao trong ngn hn. Tuy nhin, do gii hn v din tch canh tc v nng sut cng vi vic Hn Quc chc chn s duy tr nhiu bin php bo h bo v ngi nng dn trong nc, trong di hn xut khu nng sn kh c th tr thnh mt mt hng xut khu ch lc ca ta sang th trng ny.

21

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Do chi ph nhn cng tng cao, Hn Quc ang c xu hng u t chuyn dch ngnh cng nghip dt may ra nc ngoi, ch gi li trong nc sn xut cc sn phm dt may cao cp. V th, trong tng lai xut khu hng dt may sang Hn Quc c kh nng s tng nhanh do th trng Hn Quc c vn c nhu cu i vi cc sn phm dt may c cht lng trung bnh, gi c va phi. Nhiu nh my dt Hn Quc chuyn sang Trung Quc, Vit Nam v mt s nc Chu khc sn xut xut khu sang nc th ba hoc xut tr li Hn Quc. Tim nng xut khu sang Hn Quc ca nhiu mt hng thuc nhm hng cng nghip ch to nh dy in, dy cp in, sn phm nha, sn phm in t v linh kin cn ln. Mc tng kim ngch xut khu ca nhng mt hng trong nhm ny s ph thuc nhiu vo u t ca cc cng ty nc ngoi, c bit l ca cc cng ty Hn Quc, trong cc lnh vc ny ti Vit Nam. 1.3. Vit Nam i Loan: Vit Nam ang nhp khu mt khi lng ln xng du t i Loan. Nhp khu xng du n cui nm 2010 t 109,5 triu USD, chim 1,6% trong tng kim ngch nhp khu ca Vit Nam t i Loan. Do , khi cc nh my lc du ca Vit Nam ln lt i vo hot ng, nhiu kh nng nhp khu xng du t i Loan s gim, dn n tc tng trng kim ngch nhp khu ca Vit Nam t i Loan s chm li. Mc d vy, do i Loan vn l mt trong nhng nh u t nc ngoi ln ti Vit Nam nn nhp khu cc mt hng t liu sn xut t i Loan nh my mc thit b ph tng, nguyn ph liu dt may da, cht do nguyn liu, phi thp, sn phm in t s vn tip tc tng. 1.4. Vit Nam Hng Kong:

22

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Vi vai tr l mt th trng chuyn ti, xut khu sang Hng Kng trong giai on ti s kh c kh nng tng mnh v nhiu mt hng ca Vit Nam xut khu trc tip i cc th trng khc. Trong khi , nhp khu sn phm in t, my mc thit b ph tng v nguyn ph liu dt may da t Hng Kng s tip tc tng mnh phc v nhu cu sn xut trong nc, c bit l ca cc doanh nghip u t nc ngoi v doanh nghip sn xut hng xut khu. Do , nhp siu t Hng Kng s cn tip tc tng ln. Tuy nhin, tc tng ca nhp siu c th khng cao do dn dn cc ngnh cng nghip ca Vit Nam s p ng c mt phn cu nguyn vt liu phc v sn xut trong nc. 1.5. Vit Nam Singapore: Singapore ang l ngun cung cp xng du ln nht ca Vit Nam vi hn mt na lng xng du nhp khu ca Vit Nam l t Singapore. Sauk hi cc nh my lc du ca Vit Nam ln lt i vo hot ng, chc chn kim ngch nhp khu t Singapore s gim xung do kim ngch nhp khu xng du gim. Tuy nhin, do xut khu du th chim n trn 70% tng kim ngch xut khu sang Singapore nn xut khu sang Singapore cng s gim mnh v du th trc y xut khu nay c cung cp cho cc nh my lc du trong nc. Mc d vy, do kim ngch xut khu du th sang Singapore nh hn nhiu so vi kim ngch nhp khu xng du t Singapore nn nhiu kh nng mc nhp siu vn s c thu hp li. Do u t ca Singapore vo Vit Nam tng i ln, nhu cu nhp khu t liu sn xut t Singapore phc v cho cc d n u t ny cn tip tc mc cao. Mt khc, Singapore vn l mt trong nhng ca ng cung cp cc loi nguyn vt liu m sn xut trong nc cha p ng c y nhu cu. Do , kinh t Vit Nam tip tc pht trin th nhu cu nhp khu hng ho t Singapore s vn tip tc tng vng. 23 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

1.6.

Vit Nam Thi Lan: Cng vi xu hng cc tp on a quc gia tip tc chuyn dch sn

xut, xy dng cc nh my ti Vit Nam, nhp khu nguyn vt liu, linh kin t Thi Lan thc hin cc cng on ch to, gia cng, lp rp tip theo ti Vit Nam vn s c xu hng tng ln. y s l mt thch thc i vi Vit Nam. Nu ta khng pht trin thnh cng cc ngnh cng nghip ph tr th nhp khu t Thi Lan s cn tip tc tng hn na. Vic a vo vn hnh nhng nh my lc du s lm gim ng k kim ngch nhp khu xng du ca Vit Nam t th gii ni chung v t Thi Lan ni ring. Mt khc, xut khu du th ca ta sang Thi Lan cng s gim do ngun du th xut khu c chuyn sang cung cp cho cc nh my lc du trong nc. Hin ti, nhiu d n u t ln trong lnh vc sn xut ho cht, cht do nguyn liu, st thp ang c trin khai thc hin. Khi nhng d n ny hon thnh v i vo hot ng s gii quyt c mt phn nhu cu nhp khu phc v sn xut trong nc. Do , tc tng nhp khu nhng mt hng ny t Thi Lan s khng cn cao nh trong giai on va qua. 1.7. Vit Nam Indonesia: Trong s hai mt hng xut khu ln nht t Indonesia l go v du th, xut khu go c kh nng duy tr v khi lng v tng v gi tr do giai on ti sn lng lng thc ca Indonesia vn cha th p ng nhu cu ca ngi dn, ng thi tnh trng thiu lng thc trn th gii s gi gi go mc cao. Xut khu du th c kh nng gim v du th xut khu c chuyn sang cung cp cho cc nh my lc du trong nc. C cu hng nhp khu ca Vit Nam t Indonesia trong giai on trc mt c th s khng thay i nhiu. Mt s mt hng c kim ngch nhp khu 24 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

ln t Indonesi s l sn phm in t v linh kin, linh kin t, my mc thit b ph tng, st thp, cht do nguyn liu, cao su nh chun k thut v ht iu nguyn liu. L mt nc xut khu du m ln, li c v tr a l gn vi Vit Nam, c th trong tng lai xa Vit Nam s nhp khu du m t Indonesia. 1.8. Vit Nam n : D on kim ngch xut khu Vit Nam - n ch yu l cc mt hng ht tiu, qu, st thp, sn phm in t v linh kin, hng th cng m ngh, giy dp Kim ngch XK hng ha ca Vit Nam sang n c th t khong 0,9 - 1,0 t USD vo nm 2015. Trong giai on 2011-2-15, mc tng nhp khu t n d kin s t nhp bnh qun trn 20%/nm do sn xut trong nc t nhng tin b nht nh nh vo hng lot cc bin php ci tin k thut, nng co nng sut v cc d n u t nc ngoi i vo hot ng trong lnh vc cng nghip ph tr, thp, ha cht Ring cc mt hng tn dc, y l mt hng th mnh ca n m khng ch Vit Nam chu nhp siu m nhiu nc trn th gii cng phi nhp siu t n do n c li th cnh tranh i vi lnh vc ny. D bo nhp khu tn dc t n s tip tc tng vi mc 10% giai on 2011-2015. Mt s mt hng c nhiu kh nng Vit Nam s phi nhp khu vi khi lng ln nhng kh n nh t n nh: nguyn liu dt may v da giy; ha cht, nguyn liu v cc sn phm ha cht, sn phm t st thp. 2. D bo nhp siu ca Vit Nam theo mt s ngnh ngh. - Cn cn thng mi nhm hng nng lm thy sn XK v NK nguyn liu u vo

25

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Do tnh gii hn v sn xut nn xut khu nng lm thy sn ca Vit Nam giai on ti tuy vn tng chm v s tuyt i nhng s gim v s tng i. Trong khi nhu cu NK vt t c bn cho xn sut hng nng lm thy sn thi k ti vn tng c s tuyt i v s tng i. V th, t l NK cc nguyn liu u vo s vn chim khong 32-34% kim ngch XK ca nhm hng ny. Gii php c bn gii quyt vn nhp siu ca cc nhm hng ny l pht trin sn xut phn bn, thc n gia sc v nguyn liu, thuc bo v thc vt (c ngun gc hu c) trong nc thay th hng nhp khu. - Nhm ngnh sn phm XK dt may, giy da v NK nguyn ph liu u vo Mc d y l nhm ngnh hng xut khu chim t trng ln trong tng kim ngch xut khu ca VN trong giai on ti (d bo giai on 2011-2015 chim gn 19%) nhng kh nng sn xut trong nc v cc nguyn vt liu u vo cho nhm ngnh hng xut khu ny ca Vit Nam cn hn ch nn nhu cu nhp khu nguyn ph liu p ng sn xut hng xut khu vn rt cao, chim khong 63% kim ngch XK nhm hng ny. - Nhm sn phm g Mc d y l mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam, nhng do 80% g nguyn liu nc ta phi nhp khu v g cao cp nhp khu c xu hng tng trong nhng nm qua (do thu nhp ca dn c tng ln) nn d kin trong 2 nm ti thng d thng mi ca mt hng g ch bng khong 55% KNXK. nng cao t l xut khu nhm sn phm g th trc ht phi nng cao c t trng v cht lng g nguyn liu trong nc, nng cao cp ch bin tng t trng ca nhm sn phm g cao cp xut khu sang EU, Nht, Bc M 26 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

- Nhm sn phm in t, my tnh v linh kin Cng s tip tc nhp siu trong nhng nm ti nhng t l nhp siu so vi xut khu s c xu hng gim ng k. - Nhm sn phm c kh S c xu hng nhp siu gim nh hoc kh n nh p ng nhu cu pht trin sn xut trong nc trong khi nng lc cnh tranh nhm sn phm ny ca Vit Nam cn yu, d bo t l nhp siu so vi nhm hng ny s tng. - Nhm sn phm ch tc Va tip tc c xut siu trong khi nhm sn phm phwong tin vn ti tuy gi tr nhp siu vn cao nhng t l nhp siu so vi xut khu s gim dn. Theo cc s liu d bo v cn cn thng mi giai on 2011-2015: nhm hng thit b in v ch tc c gi tr xut khu kh quan (c 2 nhm ny u xut siu). i vi nhm hng my tnh, c kh, phng tin vn ti, s liu d bo cho thy giai on 2011-2015 cc mt hng ny c gi tr xut khu v nhp khu u tng, vn xy ra tnh trng nhp siu nhng c t l Nhp siu/ Xut khu gim dn. - D bo cn cn thng mi ngnh hng nha S pht trin ca ngnh du kh s tng kh nng p ng nhu cu nguyn liu nha. Giai on 2011-2020, ngoi nh my lc du Dung Qut Qung Ngi, s c thm mt s nh my lc du khc i vo hot ng nh cng ty TNHH lc du Nghi Sn Thanh Ha (khi cng thng 5/2008, d kin i vo hot ng nm 2013), d n t hp ha du Long Sn B Ra 27 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Vng Tu (giai on 1: nm 2011 vn hnh; giai on 2: 2013) d n t hp ha du Naphtha Cracking Ph Yn (giai on 1: nm 2014 vn hnh; giai on 2: 2024 vn hnh). Cc khu t hp ha du, lc du ny hot ng, cc d n qui hoch nguyn liu nha n nm 2010 cha thc hin s c thc hin trong giai on 2011-2015. Phn u thc hin cc d n trn, n giai on ny sn lng nguyn liu nha trong nc t khong 2 triu tn/nm. Nu sn lng nha ngnh ny c th tng 10%/nm th ti nm 2015 s t 5 triu tn/nm, p ng 40% nhu cu nguyn liu nha c nc. V vy, ngnh nha vn cn phi nhp khu phn ln nguyn liu. T trng nhp siu/xut khu s vn cao 60,5%. Nhng gim nhp siu bng bin php gim nhp nguyn liu trong khi sn xut nguyn liu trong nc cha p ng c th s nh hng n tng trng sn xut v xut khu. V vy khng th gim nhp siu bng cch ny m phi bng cch tng cng xut khu. - Nhm sn phm t du m Do cc nh my lc du dn dn i vo hot ng, nn kim ngch nhp khu xng du s gim dn. mc thm ht cn cn thng mi ca ngnh sn phm du kh s dn c ci thin. D on 2011-2015 nhp siu ch cn 6,0%. 3. Kinh nghim ca mt s nc trn th gii v gii quyt vn nhp siu, iu chnh cn cn thanh ton v bi hc i vi Vit Nam. 3.1. Mt s khuynh hng gii quyt vn nhp siu, to lp cn cn thng mi hp l ca mt s nhm nc. 3.1.1. Mt s NIEs Chu . T thp k 60-70, cc nc NIEs Chu chuyn nhanh t chin lc thay th nhp khu sang thc hin chin lc hng mnh v xut khu trn c 28 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

s xy dng v thc hin tt chin lc thu ht k thut tun hon, pht trin nhp khu theo hng ch o l hnh thnh dy chuyn pht trin gia nhp khu vi xut khu, khng ngng nng cp trnh k thut ca nn kinh t, nng cp sc cnh tranh ca hng xut khu, tng nhanh kim ngch v hiu qu xut khu to lp th mi cho cn cn thng mi dn chuyn nhp siu sang xut siu mt cch vng chc t sau thp k 80 n nay. Chiu thc c bn ca chin lc thu ht k thut tun hon l nhp khu k thut v cng ngh tin tin ca nc ngoi, s dng lc lng lao ng khoa hc k thut trong nc tip thu tin ln i mi, sng to m mang k thut, hnh thnh dy chuyn pht trin: Nhp vo tip thu sng to pht trin xut khu k thut (lun chuyn xut ra sn phm). ng thi, dng k thut nhp khu tip thu v sng to pht trin ci tin h thng k thut sn xut cng nng nghip, nng cao hiu ch kinh t v hm lng k thut ca sn phm xut khu. T , lm cho sn phm c sc cnh tranh trn th trng quc t, tng kim ngch v hiu qu xut khu, phn vn do k thut xut khu ( lun chuyn ra sn phm) thu c hng nm li c th bt u vng tun hon mi: Nhp vo tip thu sng to pht trin xut khu k thut (lun chuyn xut ra sn phm) thi im k thut cao hn (pht trin nhp khu xut khu theo ng xoy trn c). y l chiu thc ch ng gii quyt vn nhp siu to lp th cn bng cn cn thng mi, chuyn sang xut siu mt cch vng chc v di hn, nng cao cht lng tng trng xut nhp khu, to lp nn xut khu qui m ln trn c s k thut ngy cng cao, kt cu sn nghip ngy cng vng chc, vn khng ngng tch t, trnh k thut trong nn kinh t ngy cng cao ca cc NIEs Chu . V th, nu nh trc nm 1987, Hn Quc lun nhp siu th t nm 1987 chuyn sang xut siu ngy cng ln, nm 1987 xut siu 6,2 t USD, n nm 2004, kim ngch xut khu hng ho ca Hn Quc t 254 t USD, xut siu 30 t USD. Tng t, Singapore t nm 1983 n nay chuyn sang xut siu ngy cng ln (nm 29 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

2004 kim ngch xut khu ca Singapore t 179,6 t USD, xut siu t 15,6 t USD). 3.1.2. Mt s nc ang pht trin Chu (Trung Quc, Thi Lan, n ). Khuynh hng ch yu trong gii quyt vn nhp siu, to lp th cn bng cn cn thng mi v chuyn nhanh sang xut siu ca cc nc ny l m ca thu ht FDI, kt hp vi chnh sch t do ha thng mi, s dng hiu qu ngun vn thu ht c t bn ngoi y mnh xut khu, s dng cng c t gi linh hot tc ng h tr xut khu. - i vi trng hp ca Trung Quc :

Trong sut thi k m ca ca nn kinh t (sau nm 1978), FDI lun l yu t chnh lm tng xut khu, gim nhp siu v chuyn sang thng d cn cn thng mi ca Trung Quc. Theo kt qu thng k ca WB v Trung Quc t nm 1982-2006, th FDI v xut khu c mi quan h ng bin gia tng FDI v tng kim ngch xut khu ca Trung Quc, tng ng vi 1 USD vo Trung Quc tc ng n thng d cn cn thng mi mc tng hn 1 USD. V th, trong thi k 1986-1990, Trung Quc vn nhp siu bnh qun n 9,18%/nm so vi kim ngch xut khu nhng t sau nm 1990, vi hiu ng ca FDI thu ht c trong thi k trc (cng dn vn FDI thc hin n nm 1990 t 24.762 triu USD), kim ngch xut khu ca Trung Quc tng rt nhanh v nc ny chuyn nhanh sang xut siu. Trong thi k 1990-2001, nhp tng trng vn FDI Trung Quc thu ht c t bnh quan 22.95%/nm (nm 2001 cng dn vn FDI thc hin ti Trung Quc t 395.192 triu USD) th nhp tng trng xut khu hng ho ca Trung Quc cng t mc bnh qun 12,95%/nm v mc thng d thng mi tng trng vi nhp bnh qun 11,55%/nm. Trong giai on 200230 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

2006, nhp tng vn FDI thu ht c ca Trung Quc t bnh quan 13,1%/nm (nm 2006 t 95,92 t USD gp 2 ln FDI thu ht c ca nm 2002 l 51,82 t USD) th nhp tng trng mc thng d bnh qun 37,65%/nm. Nu tnh cng dn th n nm 2006, tng FDI Trung Quc thu ht v s dng c t trn 737 t USD v tng mc thng d thng mi ca Trung Quc t c (1990-2006) l 765 t USD (h s FDI/thng d cn cn thng mi t mc1/1,03 ln). im ng ch l hiu ng ca FDI i vi thng d cn cn thng mi ca Trung Quc ngy cng ln: nu nm 2001, t l gi tr thng d thng mi (xut siu) mi bng 8,6% tng gi tr vn FDI thu ht c (34,017 t USD thng d thng mi so vi 395,192 t USD tng vn FDI thu ht n nm 2001) th nm 2006 t l ny tng ln 289,54% (nm 2006 mc thng d cn cn thng mi ca Trung Quc dt 217,746 t USD so vi 765 t USD vn FDI thu ht c n nm 2006). to lp c cn cn thng mi tch cc, tng hiu ng ca FDI i vi nn kinh t ni chung, pht trin xut khu ni ring trong giai on qu t nhp siu sang xut siu, chnh ph Trung Quc s dng kh ng b cc cng c, bin php qun l kinh t, qun l hot ng xut nhp khu. Vi mc tiu Trung Quc tr thnh mt trung tm ch xut hng xut khu ln ca th gii, chnh ph qui hoch v khuyn khch pht trin cng nghip ph tr, khuyn khch u t pht trin v m rng sn xut hng xut khu vi dy chuyn sn xut lin tc c i mi thng qua k thut mi i su vo mc gia cng, ch bin lm cho cc ngnh cng nghip chuyn hng t ch ly cc ngnh cng nghip dng nhiu nguyn liu lm chnh (thp k 80 u thp k 90) sang ly cc ngnh cng nghip ch bin lm chnh (na sau thp k 90), khng ngng nng cao t l gi tr ch bin, nht l t sau 2000. n nm 2000, trong c cu hng xut khu ca Trung Quc, nhm sn phm ch bin v ch to chim 88,23%, nhm sn phm th gm nng lm thu sn v khong sn ch cn chim 11,56%. Cng trong giai on qu chuyn 31 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

t nhp siu sang xut siu (1985-2004), chnh ph thc hin liu php mnh, bt u ph gi ng Nhn dn t (CNY) y mnh xut khu, s dng cng c t gi hi oi lm n by h tr mnh cho xut khu, hn ch nhp khu. Vi danh ngha l nh gi li ng CNY (m thc cht l lm cho CNY trt gi ti 50%). T nm 1994 n nm 2004, chnh ph n nh t gi mc 8,2-8,3 CNY/1 USD v coi y l c ch t gi th ni c kim sot (thc cht y l mt ch t gi c nh mi). Ch t sau nm 2005 n nay, do p lc ca cc i tc thng mi ln (M, EU, Nht,) v t c mc tiu thng d thng ma mc cao, vng chc (nm 2007 thng d thng mi ca Trung Quc t 262,2 t USD, bng 27,4% kim ngch xut khu). Chnh ph Trung Quc mi iu chnh t gi CNY/USD theo hng tng dn gi CNY (nm 2004: 8,19CNY/1USD, nm 2005: 7,79CNY/1USD, nm 2006: 7,79CNY/1USD, v nm 2008: 7,50CNY/1USD). Hiu ng i ngu ca qu trnh l d tr ngoi t ca Trung Quc tng rt nhanh, nm 2006 t 403,2 t USD (ng th 2 th gii, sau Nht Bn) v n thng 6 nm 2008 t 470,6 t USD. ng thi, ngun vn FDI vo Trung Quc cng ngy cng tng (nm 2001: 6,5 t USD, nm 2002: 52 t USD, v nm 2007: 53,5 t USD).

- Trng hp Thi Lan : Trc khng hong ti chnh- tin t (1997), nn kinh t Thi Lan duy tr c nhp tng trng cao 9,4%/nm (1995-1996), mt phn quan trng do c ngnh ch bin, ch to pht trin, m ch yu do khu v FDI to ra. Khi nn kinh t bong bng ca Thi Lan b v, xy ra khng hong nm 1997, mc d th trng bt ng sn b ng bng (do cc nh u t nc ngoi rt vn hoc khng u t tip), nhng mt phn do c ngnh cng nghip ch bin, ch to pht trin v qun tnh ca mt thi gian kh di thc hin chin lc hng mnh v xut khu cng vi chnh sch ngoi giao mm do 32 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

gip Thi Lan duy tr c quan h thng mi vi cc bn hng ln (Hoa K, Trung Quc, Nht Bn, Singapore, i Loan ) nn xut khu ca Thi Lan tng trng mnh ngay nhng nm sau khng hong (nm 2000: tng kim ngch xut khu t 131,8 t USD, xut siu 7,4 t USD). khc phc hu qu ca cuc khng hong (1987-1988), chnh ph Thi Lan mt mt ci thin mi trng u t (lng vn FDI tng t 11,5 t USD nm 2003 ln 20,4 t USD nm 2006), ci thin c cu chnh sch thng mi, m rng quan h thng mi vi cc nc Chu thng qua cc Hip nh AFTA khu vc v song phng, hnh thnh mng li kinh doanh vo nhng tho thun u i song phng (vi Oxtraylia, Braxin, n , Nht Bn, Peru, Newzeland) mt khc, ph gi mnh ng Baht tc ng mnh n cn cn thanh ton quc t ( nh hng nng n bi khng hong nm 19871988). Trc nm 1996, Thi Lan p dng chnh sch t gi c nh so vi ng USD, khin gi tr ng Baht tng cao so vi ng USD trong khi gi tr ca ng USD li tng mnh so vi ng Yn Nht v mt s ng ngoi t khc khin sc mua ca ng Baht gim 20% (theo l thuyt ngang gi sc mua). V th, ch sau mt ngy khi chnh ph tuyn b ph gi (2/7/1997) ng Baht mt 20% gi tr ri tip tc gim xung sau (t gi Baht/USD tng ln t 25.61 Baht/1USD ln 47,25 Baht/1USD). T gi lm tng kh nng xut khu ca Thi Lan, hn ch nhp khu, gim nhp siu t mc 9,5 t USD nm 1991 xung cn 4,5 t USD nm 1997 v tin ti xut siu 12,3 t USD nm 1998 (ch yu do gim u t nn nhp khu gim mnh). n nm 2006, mc d ng Baht tng gi ln 24% nhng Thi Lan vn xut siu ti 10% so vi GDP. - Kinh nghim ca n v gii quyt vn nhp siu v rt ra bi hc cho Vit Nam. 33 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Do nhu cu nhp khu ln nguyn vt liu phc v cho nhu cu sn xut ngy cng ln ca nn kinh t, n cng phi chu tnh trng nhp siu trong nhiu nm qua d chnh ph quan tm v thc hin rt nhiu cc bin php nhm ci thin tnh trng nhp siu ca nc ny. Trc tnh hnh nhp siu ngy cng ln, chnh ph n a ra hng lot cc bin php kim ch nhp khu v tng cng xut khu, cc nhm bin php c bn bao gm: + Xy dng chin lc xut khu tng th v cho tng ngnh hng i vi tng nc c th trong tp trung vo hng lot cc sng kin tip cn th trng c s phi hp cht ch v h tr c th ca Chnh ph dnh cho cc t chc xc tin xut khu, c quan xc tin thng mi, cc c quan khc thuc chnh ph c chc nng v nhim v phi hp trong cng tc xc tin xut khu, cc vin nghin cu, cc trng i hc, cc phng th nghim, v cc nh xut khunhm hin thc ho hiu qu chin lc tng cng xut khu. + Cc d n qung b v tip th hng n qui m ln trong v ngoi nc, bao gm vic xy dng cc phng gii thiu sn phm, t chc l hi qung b thng hiu hng n , tham gia cp quc gia nhng s kin ln trn ton th gii, ng k nhng n phm qui m ton cu qun b hng ho n , h tr cc t chc v nh xut khu tip th hng n cc nc ngoi. + Xy dng nng lc cnh tranh, bao gm vic h tr cho cc nh xut khu ni chung v cc nh xut khu ni ring vo tng th trng c th; h tr kinh ph cho vic tng cng ci tin nng xut, cht lng sn phm v cc chng trnh nghin cu pht trin sn phm ti cc phng th nghim, vin nghin cu, cc trng i hc, pht trin cc 34 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

trung tm chuyn ngnh v thit k mu m chung cho sn phm, ng gi cho sn phm chi ph cho vic thu t vn ti cc nc nhp khu tim nng. + H tr vi cc yu cu tiu chun ho cc sn phm c xut x t n ph hp vi lut php ca nc nhp khu nh chi ph th nghim sn phm c kh ti nc ngoi, ph ng k dc phm, sn phm cng ngh sinh hc, trang thit b dc phm. + H tr cho cng tc nghin cu, bao gm cc nghin cu lin qua n thng mi nh nghin cu th trng, sng kin v cc nhm nghin cu chung, cc hip nh thng mi t do, hip nh thng mi khu vc. + Pht trin d n, bao gm cc nghin cu lin quan n thng mi nh nghin cu th trng, sng kin v cc nhm nghin cu chung, cc hip nh thng mi t do, hip nh thng mi khu vc. 3.1.3. Mt s nc cng nghip pht trin Ty u (Hoa K, Anh, Php) Khuynh hng gii quyt vn nhp siu to lp cn thng mi ca cc nc ny l gii quyt vn nhp siu trong tng th ca vn cn cn thanh ton bng cch y mnh xut khu dch v ly thng d cn cn dch v b p phn thm ht cn cn thng mi nhm hng mc tiu chung l gii qut vn cc cn thanh ton vng lai. Chng hn nh trng hp ca Hoa K nm 2004, nc ny thm ht cn cn thng mi ti 707 t USD, nhng li thng d cn cn dch v 58,3 t USD; nm 2006, nc ny thm ht cn cn thng mi ti 881 t USD, nhng li thng d cn cn dch v ti 75 t USD. Trng hp nc Anh cng tng t nh Hoa K: nm 2001, Anh 35 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

thm ht cn cn dch v 16,8 t USD; nm 2004 nc ny thm ht cn cn thng mi ti 110 t USD, nhng li thng d cn cn dch v t 35,7 t USD. 3.2. Mt s nhn nh rt ra t thc tin gii quyt vn nhp siu, to

lp cn cn thng mi ca mt s nc trn th gii. Mt s nhn nh tng qut Vi t cch l mt hin tng kinh t, nhp siu l mt qu trnh kinh t c tnh khch quan vi s pht sinh, pht trin v chuyn ho. Qua kho cu thc tin, ngoi thng ca cc nn kinh t phn ln u tri qua mt qu trnh tng qut sau: - Nhp siu thng xut hin giai on u ca qu trnh cng nghip ho v pht trin kinh t, do sn xut trong nc yu km khng p ng c nhu cu tiu dng trong nc v cha cnh tranh c trn th trng quc t. - Gim dn nhp siu nh pht trin sn xut trong nc theo hng cng nghip ho, tng sc cnh tranh cho hng ho, khuyn khch xut khu, p dng chnh sch bo h v ti tr cho cc ngnh sn xut trong nc. - Tin ti cn bng cn cn thng mi v xut siu do xut khu tng nhanh hn nhp khu, hng ho c sc cnh tranh do cng nghip trong nc vng mnh nh chnh sch h tr ca Chnh ph hoc do u t ln ca nc ngoi. - Xut siu tng mnh nh cng nghip trong nc pht trin mnh, sn phm c sc cnh tranh cao v gi tr gia tng ln hn, t gi tin t c iu chnh linh hot theo hng gim gi ng tin cng c li cho xut khu.

36

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

- Tri qua giai on thng d thng mi tng gim tht thng do bin ng th trng, cc cuc khng hong kinh t th gii, sc p m ca th trng buc Chnh ph phi tm hng i mi, tng cng pht trin cc ngnh sn xut cng ngh cao, cng ngh mi, i mi c cu kinh t. Khu vc kinh t c ng gp chnh to nn thng d thng mi ca cc nn kinh t - Khu vc c vn u t nc ngoi: Trung Quc, Malayxia. - Cng nghip trong nc: Hn Quc, i Loan, Nht Bn. - C hai khu vc kinh t nhng FDI th hin vai tr ln: Inonesia, Thi Lan, Singapore. Nhng nn kinh t t thng d thng mi do ng gp ca khu vc kinh t trong nc nh Hn Quc, i Loan, Nht Bn u l nhng nn kinh t khng c u i v ti nguyn thin nhin, u b tn ph bi chin tranh do vy con ng duy nht pht trin kinh t l cng nghip ho nhanh chng, t lc t cng. i vi nhng nn kinh t t c thng d thng mi do ng gp t khu vc FDI v cng nghip trong nc u c u th v ti nguyn thin nhin nh t i, khong sn, kh hu (Trung Quc, Malayxia, Thi Lan, Indonesia) hoc u th v a l (Singapore). C cu ngnh hng ng gp chnh vo thng d thng mi ca cc nn kinh t Ngnh cng nghip ch to, cng nghip cao, gi tr gia tng cao: trng hp nh Singapore, Nht Bn, Hn Quc, i Loan.

37

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Cc nn kinh t ny u khng c ti nguyn thin nhin ng k, buc phi nhp khu nguyn nhin vt liu phc v sn xut hng ho tiu dng trong nc v hng xut khu. to ra thng d thng mi, cc nn kinh t trn hng n pht trin cc ngnh cng nghip c gi tr gia tng ngy cng cao, to nn mc chnh lch gia nhp khu u vo v gi tr xut khu thnh phm u ra. Sn phm cng nghip ch to gi c mc gi n inh, th trng tiu th rng, khng ph thuc vo cc iu kin t nhin (kh hu, thi tit) d dng bo qun, vn chuyn, c kh nng tng sn lng nhanh chng nh m rng c s sn xut v tng nng sut thng qua ci tin k thut, p dng cng ngh mi. Do , xut khu sn phm cng nghip c gi tr gia tng cao nn thng d thng mi n nh, c tim nng tng trng ln, lm thay i su sc c cu v nn tng pht trin kinh t theo hng c sc cnh tranh cao hn, a kinh t pht trin nhanh chng, bn vng, to nn mc thu nhp quc dn trn u ngi cao. Thng d thng mi t xut khu sn phm cng nghip chu nh hng ca tnh hnh kinh t th gii (nhu cu cc th trng qui m ln) v mc gi nguyn nhin vt liu chnh (gi du, gi khong sn). Ngnh cng nghip, cng nghip nh, gia cng lp rp (Thi Lan, y l 4 nn kinh t ang pht trin trong khu vc c iu kin t nhin thun li trong ngnh nng nghip, c ti nguyn khong sn nht nh v nhn lc gi r h tr cho ngnh cng nghip nh, cng nghip gia cng lp rp, nng lm thy sn v ch bin nng lm thu sn. Sn phm xut khu ca 4 nn kinh t ny do vy v bo gm ch yu hng nng lm thu sn (du c, cao su thin nhin, bt giy, tm ng lnh), nguyn nhin liu (du kh, phi thp), hng gia cng (dt may, giy dp, chi) v hng lp rp (thit b nghe nhn v ph tng t xe my, gia dng, in t tiu dng). Cc sn phm ny c c im l ph thuc iu kin t nhin (thi tit nh 38 Lp QTDN.A/K11 Malayxia, Indonesia, Philippin):

Nghin cu khoa hc

hng n thu hoch ca nng thu sn), gi tr gia tng thp v s dng nhiu lao ng (cng nghip nh, hng lp rp), c gii hn n din tch canh tc (nng thu sn) hoc tr lng (du kh, bt giy). Thng d thng mi do xut khu sn phm nng nghip v cng nghip gi tr thp ph thuc nhiu yu t bin ng hn, kh tng nhanh v mnh, khng to c chuyn bin ln v c cu v sc cnh tranh ca nn kinh t, khng to c thu nhp quc dn trn u ngi cao. c im chung v chnh sch, c ch qun l kinh t ca cc nn kinh t t c thng d thng mi. - V chnh sch kinh t: Pht trin kinh t theo hng cng nghip ho ngy cng su, rng. Nn kinh t c chuyn i c cu mt cch su sc v ton din t nng nghip sang pht trin cng nghip nh, cng nghip nng, cng nghip c hm lng gi tr gia tng cao, cng ngh cao. nh hng ng cho cc ngnh sn xut hng mnh xut khu. Xy dng v thc hin cc chin lc v cc k hoch kinh t ph hp vi tng giai on pht trin v kp thi iu chnh khi c bin ng kinh t bn ngoi hoc khng t c cc ch tiu ra. Cc k hoch kinh t gp phn quan trng trong vic gy dng v pht trin cc ngnh sn xut cng nghip. u t ln v hiu qu thit lp cc nn tng vng chc phc v pht trin kinh t: o to ngun nhn lc tt (gio dc), nng cao trnh cng nghip (pht trin khoa hc k thut, nhp khu cng ngh ngun v cng ngh cao), xy dng c s h tng ng b (cu, ng, cng, kho, bi, trung tm nghin cu, h thng thng tin lin lc ). Nng v pht trin khu vc kinh t t nhn nng ng, gim dn vai tr v t trng ca cc doanh nghip nh nc trong nn kinh t (t nhn ho 39 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

cc doanh nghip nh nc hoc duy tr mt s doanh nghip nh nc trong mt vi ngnh trng yu), gim dn s can thip ca Nh nc vo vn hnh v hot ng ca nn kinh t. - V chnh sch t gi: Duy tr ch t gi thi gian u, sau th ni c kim sot: l nn kinh t ph thuc vo nguyn nhin vt liu nhp khu nh Singapore, Nht Bn, Hn Quc, i Loan hoc do u tin duy tr n nh v m nh Malayxia. Gim gi ng tin ni t h tr xut khu: l trng hp Trung Quc, Thi Lan, Indonesia. - V chnh sch thng mi: Hoch nh, phi hp v thc hin hiu qu cc chnh sch kinh t, thng mi, tin t ton din, linh hot c tc dng khuyn khch pht trin cc ngnh sn xut hng v xut khu vi mc tng trng cao trong khi c bin php kim ch mc tng nhp khu. C chnh sch h tr tt cho hot ng xut khu thng qua nhiu hnh thc nh tn dng xut khu, xc tin thng mi, bo him xut khu Ch ng tham gia thng mi quc t, tn dng tt cc li ch ca xu hng m ca v t do thng mi. To nn sc cnh tranh quc t trong mt s lnh vc nht nh. Trong iu kin pht trin ca Vit Nam hin nay, mt s kinh nghim c th xem xt kh nng p dng bao gm: - V chnh sch kinh t:

40

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Cn coi trng vic hoch nh chnh sch c cu v chnh sch cnh tranh theo qui tc li th so snh pht trin sn xut trong nc: thay th hng nhp khu v la chn sn phm xut khu ch lc ca nn kinh t. Xy dng chnh sch pht trin kinh t tng th, c tm nhn di hn, t trng tm vo h tr cc ngnh cng nghip m trong nc c u th nht nh v mnh dn pht trin cc ngnh cng nghip tin tin, cng nghip mi, gi tr gia tng cao, pht trin mnh cng nghip ph tr lm tng kh nng cnh tranh ca hng xut khu v gim nhp khu nguyn ph liu, khuyn khch u t nc ngoi vo pht trin cng nghip ph tr. To iu kin u i v th tc thng thong, mi trng thun li thu ht FDI vo cc ngnh cng nghip c chn lc; Kim sot u t khng hiu qu ca cc doanh nghip Nh nc; Tn dng cc li ch ca hi nhp kinh t quc t thay i c cu kinh t, pht trin kinh t trong nc, y mnh xut khu sang cc th trng; hn ch vic vay vn thng mi vo nhng lnh vc sn xut thay th NK km hiu qu. Quan trng nht l ci cch h thng gio dc, o to dy ngh nhanh chng nng cao trnh , k nng ca lc lng lao ng, pht trin nhn ti cho c khu vc Nh nc v t nhn. Nhn ti l yu t quyt nh sc cnh tranh ca c nn kinh t. - V chnh sch t gi: Do nn kinh t ph thuc vo nhp khu nguyn nhin vt liu v bn thnh phm, trong ngn hn cn duy tr t gi n nh trong bin c kim sot cht ch. Trong trung v di hn cn xem xt gim dn t gi VND so vi cc ngoi t ca cc i tc thng mi ln v cc i th cnh tranh chnh theo l trnh c tnh ton nhm tng sc cnh tranh cho hng xut khu, ch s dng bin

41

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

php t gi h tr v kch thch xut khu

nhng thi im thch hp nht

nh nh l gii php tnh th iu chnh s thm ht thng mi qu sc an ton ca nn kinh t; v s iu chnh phi bt ngun t yu t tin t ch khng s dng trong trng hp c s bt hp l t c cu kinh t. - V chnh sch thng mi: Nn kinh t ang hi nhp nn vic m ca th trng l tt yu, tuy nhin cn c chnh sch h tr sn xut hng xut khu v kim sot cht ch nhp khu ph hp vi cc qui nh ca WTO (chng gian ln thng mi, xy dng hng ro bo h ph hp vi c th nn kinh t) p dng bin php hn ch ti a vic xut khu cc nguyn liu th. Tp trung khuyn khch h tr xut khu hng qua ch bin, sn phm cng nghip ch to, hng c gi tr gia tng cao. Lin kt cc ngnh hng, tng cng vai tr cc Hip hi trng nh hng cho doanh nghip v xut chnh sch vi Chnh ph. Tng cng vai tr u mi kim sot v kh nng nh hng ca B ch qun ngnh thng mi (B Cng thng). Lp qu bo him tn dng xut khu. Tn dng cc u i thng mi dnh cho cc nc ang pht trin (GSP), u i ca cc khu mu dch t do (AFTA, AJCEP, AKFTA, ACFTA ) tng xut khu vo cc th trng chnh. y mnh xc tin thng mi c h thng thng qua vic m mng li cc vn phng xc tin thng mi ti cc nc v khu vc quan trng, t chc cc chng trnh xc tin chuyn ngnh theo nh k.

42

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

CHNG 2 THC TRNG VN NHP SIU CA VIT NAM TRONG THI GIAN QUA.

43

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

I.

PHN TCH NH GI THC TRNG NHP SIU CA VIT NAM TRONG THI K 2001 2009.

1. Phn tch thc trng c cu nhp siu ca Vit Nam thi k 2001 2009 theo nhm hng, mt hng nhp khu. 1.1. C cu nhp siu theo nhm hng nhp giai on thi k 2001 2009. Nu nh giai on 1996 2000, tng KNNK l 61,49 t USD th tng KNNK giai on 2001 2005 t mc 130,1 t USD, tng gp 2,1 ln so vi giai on 1996 2000. Tng gi tr NS ca c giai on l 19,2 t USD, t l NS so vi KNXK l 17,2%. Bng 1: Tnh hnh nhp khu theo nhm hng t 2001 2005 n v: Triu USD
S T T Tng KNNK Nhm nguyn, 1 nhin sn vt xut liu phc v trong nc. Nhm 2 v ngh. my cng 4.457 22,6 % 6.335 25,1 % 6.591 20,6 % 6.987 18,9 % 27.778 21,4% 10.545 53,4 % 13.101 51,9 % 18.030 56,4 % 21.656 58,3 % 71.982 55,3% 19.733 Tn hng Nm 2002 KNNK T trng 100% Nm 2003 KNNK 25.227 T trng 100% Nm 2004 KNNK 31.954 T trng 100% Nm 2005 KNNK 36.978 T trng 100% 2001 2005 T KNNK trng 130.05 4 100%

mc thit b

44

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Nhm hng tiu dng.

4.731

24%

5.792

23%

7.332

23%

8.426

22,8 %

30.294

23,3%

Ngun: Tng cc Hi Quan. Trong 5 nm 2001 2005, c cu nhm hng NK cha c s chuyn dch tch cc, nhm hng tiu dng vn chim t trng cao v kh n nh mc 23%, nhm nguyn nhin vt liu v my mc, thit b, cng ngh chim 77%; ring my mc thit b v cng ngh c xu hng gim, thay vo l nhm nguyn nhin vt liu tng ln ng k (xem Bng 1). Bng 2: Tng trng nhp khu ca cc nhm hng 2001 2005. n v: Triu USD
S T T Tng KNNK Nhm nguyn, nhin vt 1 liu phc v sn xut trong nc Nhm my mc, thit b v cng ngh Nhm hng tiu dng 22,10% 20,62% 27,84% 24,24% 26,67% 37,62% 15,72% 19,61% Tn hng 02/01 % tng trng 03/02 04/03 05/04

2 3

30,82% 17,86%

42,14% 22,43%

4,04% 26,59%

6,01% 14,92%

Ngun: Tng cc Hi quan. Nh th, s st gim c v t trng v tc tng trng nhp khu ca nhm my mc thit b v cng ngh l mt kha cnh tiu cc ca nhp siu trong giai on ny v n lm gim hiu ng ca nhp khu i vi nng lc cnh tranh ca hng sn xut trong nc, nht l hng xut khu. 1.2. Phn tch c cu nhp siu theo nhm hng, mt hng giai on 2006 2009. 45 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Ngay sau khi cc cam kt WTO c hiu lc, tng tr gi KNNK nm 2006, nm 2007 tng rt nhanh so vi giai on trc. Tc tng trng nhp khu nm 2006 tng 21,4% so vi nm 2005, nm 2007 tng 39,6% so vi nm 2006, nm 2008 tng 32% so vi nm 2007, nm 2009 tng 30% so vi nm 2008. Cc mt hng ng gp vo tng kim ngch nhp khu ch yu vn l mt hng my mc, linh kin v ph tng; my vi tnh, sn phm in t v linh kin; xng du cc loi; ha cht v cc sn phm ha cht; cht do nguyn liu; thc n gia sc v nguyn liu; kim loi thng khc Bng 3: Kim ngch xut nhp khu ca Vit Nam 2006 2008
n v Tr.USD % Tr.USD % Tr.USD 2006 39.826 22,8 44.891 21,4 -5.065 2007 48.561 21,9 61.682 39,6 -14.121 2008 64.000 31,8 81.500 32,1 -17.500

Xut khu Tc tng xut khu Nhp khu Tc tng nhp khu Cn cn thng mi

Ngun: Tng cc Hi quan.

Nhm hng thit yu phi nhp khu:


Nhm hng thit yu phi nhp khu ch yu l cc mt hng my mc, trang thit b, cng ngh phc v cho sn xut, pht trin v cc nguyn liu c bn phc v cho i sng. Kinh t pht trin, u t trong nc v FDI tng dn n nhp khu my mc, thit b, nguyn, nhin, vt liu cng tng mnh trong giai on 2007 2009. Bn cnh , nhp khu nhin liu, nguyn, vt liu phc v sn xut tng rt cao (k c cho sn xut cng nghip v nng nghip). y chnh l nhm hng c kim ngch nhp khu cao nht, c th kim ngch nhp khu cc mt hng ny nh sau: 46 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Bng 4: Kim ngch nhp khu nhm hng thit yu phi nhp khu 2006 2008. n v: Triu USD
STT

Tn mt hng Tng tr gi NK Xng du cc loi Clinke Ha cht cc loi Cc sn phm ha cht Cht do nguyn liu Phn bn cc loi Thuc tr su v nguyn liu Nguyn ph liu dt may da St thp Phi thp Kim loi thng khc My VT. sn phm in t v linh kin My mc, TB, DC v PT t v linh kin (tr loi di 12 ch) G v nguyn ph liu g Thc n gia sc v NPL ch bin Bt giy Cao su

2006 29.432 5.970 110 1.042 1.007 1.866 687 305 1.951 2.936 750 1.460 2.048 6.628 663 775 737 81 416

2007 42.239 7.710 119 1.466 1.285 2.585 2.507 1.000 383 2.152 5.112 1.885 2.958 11.123 775 1.016 1.181 85 379

2008 55.000 12.060 173 2.000 1.700 3.130 1.740 50 2.450 5.050 1.890 1.790 3.500 14.000 1.405 1.160 1.800 130 520

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Ngun: Tng cc Hi quan.

47

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Theo bng trn, kim ngch nhp khu ca 18 nhm hng my mc thit b, nguyn nhin vt liu ln ti 126,6 t USD trong c giai on 2007 2009, chim trn 67% trong tng kim ngch nhp khu c giai on, trong nm 2006, tng tr gi kim ngch nhp khu nhm ny ch mc 29,4 t USD, nm 2007 ln ti 42,2 t USD, v n nm 2008, d kin kim ngch nhp khu nhm hng thit yu cn phi nhp khu ny t mc 55,9 t USD. Nh vy, ta c th thy mc tng trng ng k ca nhm hng ny vi t l tng trng bnh qun 37%/nm.

Nhm hng cn thit phc v an sinh x hi

y l mt s mt hng thit yu phc v cho chm sc sc khe con ngi nh tn dc, nguyn ph liu dc phm, sa v cc sn phm t sa. Ngoi ra, mt s mt hng phc v cho nhu cu x hi khc nh giy cc loi, du m ng thc vt, la m, bt m cng c a vo nhm hng ny. Cc mt hng thuc nhm ny ph thuc nhiu vo mt bng gi th gii v s thay i t gi ca ng EUR v USD nn kim ngch nhp khu trong giai on ny tng thm mang nhiu yu t khch quan. Bng 5: Kim ngch nhp khu nhm hng cn thit phc v an sinh x hi giai on 2006 2008. n v: Triu USD STT 1 2 3 4 5 Tn mt hng Tng tr gi NK Tn dc Nguyn ph liu dc phm Giy cc loi Sa v cc sn phm sa Du m ng thc vt 48 2006 1.068 548 133 475 321 257 2007 2.775 703 158 600 462 485 2008 3.293 850 180 690 500 770 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

6 La m 7 Bt m Ngun: Tng cc Hi quan.

225 9

343 24

276 27

Kim ngch nhp khu nhm hng cn thit phc v an sinh x hi giai on 2006 2009 t 8 t USD, chim t trng thp (4,1%) trong tng kim ngch nhp khu c giai on, nhng mc tng trng qua cc nm cng tng i cao. Kim ngch nhp khu 2007 tng thm 807 triu so vi nm 2006, l 2,77 t USD (tng ng tng 41% v mt tng i), tuy nhin, nm 2008, kim ngch ch tng mc 3,2 t USD, tng khong 19% so vi cng k nm 2007.

Nhm hng ha tiu dng cn hn ch NK

Kim ngch nhp khu cc mt hng tiu dng tng kh mnh qua cc nm trong giai on ny. Tng kim ngch nhp khu c giai on l 11.4 t USD, chim t trng 5,8% trong tng kim ngch nhp khu. Nm 2007, tr gi nhp khu l 3,6 t USD, tng 68% so vi nm 2006, nm 2008 l 5,6 t USD, tng 2 t USD (tng ng tng 56% so vi nm 2007). + Mt hng in t tiu dng: Trong nhm hng nu trn, nhp khu hng in t tiu dng (trong c c in thoi di ng) chim t trng ln nht (38,1%), kim ngch nhp khu c giai on l 4,3 t USD. Nm 2007, nhm hng in t tiu dng l 1,2 t USD, tng 54% so vi nm 2006, lm tng 432 triu USD kim ngch nhp khu tng thm so vi nm 2006. Ring nm 2008, l 2,3 t USD nhp khu, tng 86% so vi cng k 2007. Bng 6: Kim ngch nhp khu nhm hng tiu dng giai on 2006 2009 n v: Triu ng STT Tn mt hng 2006 2007 2008

49

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

1 2 3 4 5 6

Tng tr gi NK Hng in t tiu dng t v linh kin sn xut di 12 ch t nguyn chic di 12 ch Linh kin sn xut t di 12 ch Xe my nguyn chic Linh kin v ph tng xe

2.148 802 318 38 280 68

3.616 1.234 726 193 533 145

5.630 1.300 1.140 400 740 150 680 210

481 580 my 7 Nguyn ph liu thuc l 161 205 Ngun: Tng cc Hi quan v V XNK B Cng Thng. + Mt hng t v linh kin t di 12 ch:

Nhp khu nhm hng ny cng tng mnh, kim ngch nhp khu 2007 tng gp i so vi nm trc, lm tng kim ngch nhp khu thm 408 triu USD. Nm 2008, nhp khu l 1,14 t USD, tng 57% so vi cng k nm 2007. Xt ring mt hng t nguyn chic di 12 ch, cho d tc tng trng nhp khu rt cao, tng gp 5 ln so vi nm 2006 (t mc 38 triu USD ln 193 triu USD) nhng v s tuyt i th kim ngch tng thm khng nhiu, ch l 155 triu USD. Tuy nhin, nm 2008, kim ngch nhp khu t t 400 triu USD, v tng i ch tng 107% so vi nm 2007, nhng v s tuyt i th tng 207 triu USD. Cc sn phm in t c thu sut nhp khu gim theo l trnh cam kt, gi bn trong nc gim mnh khuyn khch nhu cu tiu th tng khin cho kim ngch nhp khu tng cao. Tuy nhin, i vi t di 12 ch ngi, do ang c nhu cu cao v thu ht s quan tm ca ngi tiu dng nn mc d gi bn trong nc khng gim, nhng kim ngch nhp khu vn tng mnh.

50

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

2. Phn tch, nh gi thc trng c cu nhp siu ca Vit Nam thi k 2001 2009 theo khu vc th trng nhp khu v th trng nhp siu. 2.1. Phn tch thc trng c cu nhp siu ca Vit Nam thi k 2001 2009 theo khu vc th trng nhp khu. Trong giai on 2001 2009, hng ha c nhp khu vo Vit Nam t gn 200 nc v vng lnh th trn th gii nhng vi qui m khng ng u. C cu th trng nhp khu c giai on 2001 2009 vn phn chia r rt, vi t l cao nht l khu vc chu , c bit l Nht Bn, Trung Quc, cc nc trong khu vc ASEAN. Bng 7: Nhp khu theo chu lc ca Vit Nam giai on 2002 2008 n v: Triu USD
Th trng Tng kim ngch NK I. Chu T trng Trong : ASEAN T trng II. Chu u T trng Trong : EU T trng III. Chu M T trng IV. Chu Phi T trng V. Chu i Dng T trng Nm 2002 19.746 15.741,1 79,7 4.769,3 24,2 2.179,0 13,4 1.884,8 9,5 600,6 3,4 60,2 0,3 353,5 1,8 Nm 2003 25.256 19.520,3 77,3 5.949,4 23,6 2.785,2 14,1 2.566,2 10,2 673,1 5,9 137,3 0,5 383,3 2,2 Nm 2004 31.954 25.139,5 78,7 7.766,5 24,3 3.625,2 14,4 2.671,4 8,4 1.480,0 4,9 181,2 0,6 590,0 1,8 Nm 2005 36.978 29.844,4 81,0 9.035,8 24,5 4.301,4 13,5 3.098 8,4 1.562,7 4,3 268 0,7 648 1,8 Nm 2006 44.891 35.834,0 79,8 12.480,0 27,8 4.528,2 12,3 3.200 7,1 1.569,4 4,2 350 0 1.259 2,8 Nm 2007 62.682 50.195 80,1 15.814 25,2 4.976 11,1 4.922 7,9 1.881 3,3 520 0,1 1.360 2,1 Nm 2008 81.500 67.000 82,2 18.000 22,1 6.599 10,5 6.500 7,9 2.087 3,6 600 0,73 1.800 2,2

Ngun: V XNK, B Cng Thng.

51

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Nhn vo bng trn, ta c th thy rt r c cu th trng nhp khu giai on 2001 2009 ni chung. Chu lun dn u vi mc kim ngch nhp khu cao qua cc nm, t trng bnh qun c giai on lun mc 78 80% trong tng kim ngch nhp khu ca c nc. trong khu vc chu , nhm cc nc ASEAN, Vit Nam trong vic nhp khu cc loi my vi tnh, linh kin in t, xng du cc loi Bn cnh , phi k n Trung Quc, i Loan, Nht Bn, Hn Quc v Hng Kong. Phn ln nguyn liu cho sn xut hay nhng hng tiu dng thit yu ca Vit Nam c nhp khu t cc nc Chu vi c cu hng nh sau: Xng du cc loi, vi nguyn ph liu dt may, my mc thit b v ph tng, st thp cc loi, my vi tnh, sn phm in t v linh kin. Nhp siu ca khu vc Chu tng dn u qua cc nm. Khi ngun t nm 2001, mc nhp siu ca khu vc ny ch mc 4,2 t USD, n nm 2005, kim ngch nhp siu ca Chu ln ti 13,5 t USD, cao gp 3 ln so vi mc nhp siu nm 2001. Nm 2008, nhp siu ca Vit Nam t khu vc Chu ln ti 40,0 t USD, tng 140,0% so vi cng k nm 2007. Ring i vi khu vc ASEAN, y l i tc thng mi ln nht ca Vit Nam vi tng kim ngch xut nhp khu lin tc mc bnh qun 25 30 t USD nhng nm gn y, chim ti 25% tng tr gi xut nhp khu ca Vit Nam. Trong giao dch thng mi vi cc nc ASEAN, chng ta vn lin tc nhp siu mc cao do nhp khu t cc nc ny rt ln. Mc nhp siu bnh qun ca Vit Nam t cc nc ASEAN giai on 2001 2009 lun gn mc 4 t USD, t nm 2006 tr i, mc nhp siu ny cng cao hn, nm 200 s vo khong trn 6 t USD. Khu vc Chu u thc cht li l khu vc xut siu i vi Vit Nam, vi kim ngch xut khu lun cao hn kim ngch nhp khu trong c giai on. Tuy nhin, vi iu kin kinh t v th trng bin ng trong 2 nm gn y, kh nng xut khu ca Vit Nam vo khu vc ny s kh khn v gy chiu 52 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

hng nhp siu xut hin. Bn mt hng c kim ngch nhp khu t EU ln nht, l my mc, thit b, dng c v ph tng; tn dc; sa v cc sn phm t sa; nguyn ph liu dt may da.

Bng 8: Nhp siu ca Vit Nam vi cc chu lc thi k 2001 2008 n v: T USD
Chu Chu u Chu M Chu Phi Chu i Dng 2001 -4,243 +1,336 +742 +132 +659 2002 -7,057 +854 +2,101 +71 +1,016 2003 -9,765 +700 +2,847 +73 +1,072 2004 -12,505 +1,110 +4,080 +246 +1,289 2005 -13,461 +1,344 +5,341 +412 +1,928 2006 -18,848 +2,347 +6,588 +400 +2,446 2007 -29,195 +2,921 +9,573 +900 +2,318 2008 -40,000 +3,700 +11,800 +1,600 +3,400

Ngun: V XNK, B Cng Thng Tng t nh khu vc Chu u, 3 khu vc cn li l Chu M, Chu Phi v Chu i Dng u l cc khu vc xut siu vi Vit Nam. Hng nhp khu t cc chu lc ny ch yu l thc n gia sc v nguyn ph liu ch bin; my mc thit b v ph tng Tc tng kim ngch xut khu sang cc khu vc ny tng nhanh hn so vi kim ngch nhp khu nn y vn l cc khu vc xut siu vi chng ta. 2.2. Phn tch thc trng c cu nhp siu hng ha giai on 2001 2009 theo th trng nhp siu.
Cn cn thng mi ca Vit Nam theo cc khu vc kinh t 1995 2008 (triu USD)

53

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Ngun: Tng Cc Thng K 2009

Th trng Trung Quc

: y chnh l i tc hng u v nhp khu

v l i tc th ba v xut khu ca Vit Nam. Trong quan h thng mi vi Trung Quc, Vit Nam lun th nhp siu rt ln. Nm 2001, mc kim ngch nhp siu i vi Trung Quc ch khim tn vi mc 211 nghn USD, th n nhng nm tip theo, mc nhp siu tng vi cp s nhn. Nm 2006 l 4,3 t USD v n nm 2007, nhp siu vi Trung Quc ln ti con s k lc l 9,1 t USD, gp 2 ln so vi mc NS nm trc. C cu hng nhp khu ca Vit Nam t Trung Quc tp trung vo vi cc loi, bng cc loi, si cc loi, nguyn ph liu dt may, xng du cc loi, my mc thit b v ph tng, st thp, phn bn v ha cht. Th trng Nht Bn : Nht Bn l i tc thng mi ln th 2 ca Vit Nam v xut khu v cng l mt trong cc th trng nhp siu i vi Vit Nam. Tuy nhin, trong quan h thng mi vi Nht Bn, Vit Nam ang chuyn dn t v th l nc nhp siu sang nc xut siu. Trong hai nm t 2003 2004, chng ta lin tc nhp siu t Nht Bn vi mc 50 n 85 triu USD, nhng sang nm 2005, 2006 xut siu sang th trng ny. n nm 2007, xu hng nhp siu vi Nht Bn li quay tr li vi mc nhp siu t

54

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

108 triu USD. y cng l con s nhp siu ln nht c giai on i vi th trng ny. Th trng i Loan: Nm trong s nhng th trng c mc kim

ngch nhp siu cao i vi Vit Nam (trn 4 t USD), i Loan l mt th trng cung cp ch yu l xng, du cc loi, st thp, vi, si v nguyn ph liu dt may; cht do nguyn liu; my mc thit b v ph tng cho Vit Nam. Mc nhp siu ca Vit Nam i vi th trng i Loan tng tng i n nh v ng u trong giai on ny, vi khi u l 1,2 t USD nm 2001, nm 2003 l 2,2 t USD, nm 2004 l 2,8 t USD. Tng gn 1 t USD so vi cng k nm 2005, mc nhp siu nm 2006 ngng 3,9 t USD v nm 2007 ln n 5,8 t USD, tng 48,7% so vi nm 2006. Th trng Hn Quc: tnh trung bnh trong giai on 2001 2009,

Hn Quc l th trng m t l nhp siu ca Vit Nam trn tng kim ngch xut khu gia hai nc cao nht (66,2%). Tuy nhin, trong ba nm gn y, tc tng xut khu lun cao hn tc tng ca nhp khu. K c nm 2007, khi nhp khu ca Vit Nam t Hn Quc tng n 37,8% th xut khu ca Vit Nam sang Hn Quc cng tng n 48,6%. Th trng Singapore: Trong giai on 2001 2009, mc nhp siu

ca Vit Nam t Singapore tng i cao c v s tuyt i v v t l. Kim ngch nhp siu ca Vit Nam t Singapore tng t 1,4 t USD nm 2001 ln 5,4 t USD nm 2007. Nhn chung, t l nhp siu ca Vit Nam trong tng kim ngch xut nhp khu gia hai nc mc 40 45% trong giai on 2001 2005, nhng sau tng ln n 58,7% vo nm 2006 v 55,1% vo nm 2007. Nhp khu ca Vit Nam t Singapore lun gi mc tng trng dng, thm ch trong giai on 2004 2007 lun gi mc trn 20%. c 55 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

bit nm 2006, trong khi xut khu sang Singapore gim 14,9% th nhp khu t Singapore tng 40%, khin nm 2006 l nm c t l nhp siu ca Vit Nam trong tng kim ngch nhp khu gia hai nc mc cao nht. Th trng Thi Lan: Trong giai on 2001 2009, nhp siu ca Vit

Nam t Thi Lan c xu hng tng c v s tuyt i cng nh v t l. Nm 2001, Vit Nam nhp siu t Thi Lan 469,5 triu USD, tng ng vi 42,1% tng kim ngch xut nhp khu gia hai nc. Nm 2004, Vit Nam nhp siu t Thi Lan 1,34 t USD, tng ng vi 56,4% tng kim ngch xut nhp khu gia hai nc. Nm 2007, Vit Nam nhp siu t Thi Lan 2,7 t USD, tng ng vi 56,7% tng kim ngch xut nhp khu gia hai nc. Th trng Hng Kong: Mc nhp siu ca Vit Nam t th trng

Hng Kong c xu hng m rng do tc tng trng xut khu ca Vit Nam sang th trng Hng Koong hn tc tng trng nhp khu t th truongf ny. Trong giai on 2001 2009, xut khu ca ta sang Hng Kong ch tng trung bnh 10,7%/nm trong khi nhp khu t Hng Kong tng trung bnh 23,6%/nm. Do , nhp siu tnh theo s tuyt i tng t 220 triu USD nm 2001 ln 1,3 t USD nm 2009. T l nhp siu trong tng kim ngch xut nhp khu song phng cng tng t 25,8% ln 52,95%. Trong c cu hng nhp khu ca Vit Nam t Hng Kong, ba mt hng c kim ngch ln nht ln lt l nguyn ph liu dt may da, sn phm in t - linh kin v my mc thit b ph tng. Th trng Malaysia: Mc nhp siu ca Vit Nam t th trng

Malaysia khng ln nu so snh vi nhiu th trng khc, c bit l cc th trng thuc khu vc ng Bc . Trong nhng nm 2005, 2006, cn cn 56 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

thng mi ca Vit Nam vi Malaysia tng i cn bng, nhp siu ch chim t l khong 10% tng kim ngch xut nhp khu gia hai nc. Nm 2007, do c s tng trng t bin ca nhp khu t Malaysia, nhp siu tng ln 1 t USD, tng ng 27,1% tng kim ngch xut nhp khu gia hai nc. Th trng n : Cn cn thng mi ca Vit Nam vi n lun

trong tnh trng nhp siu vi mc ngy cng ln. Nu nh nm 2001 , Vit Nam ch nhp siu t n 184 triu USD, chim 67% tng KNXNK th n nm 2007 cc ch s tng ng l 1.171 triu USD v 76,4%. Trong c cu hng NK ca Vit Nam t n , nhm hng thc n gia sc v nguyn ph liu ch bin, st thp cc loi, cc cht do nguyn liu, nguyn ph liu dt may v da dy l nhm hng c kim ngch cao nht v c tc tng trng cao, n nh mc trung bnh 50%/nm; ring thc n gia sc v nguyn ph liu (chim 33% kim ngch NK nm 2007) tng khong 80%/nm t 2005 n nay. 3. Phn tch nh gi thc trng c cu nhp siu ca Vit nam thi k 2001 2009 theo nhm ch th nhp siu. Tham gia vo hot ng xut nhp khu hng ha, phi k n 2 nhm ch th nhp khu quan trng nht, l nhm doanh nghip c vn u t trong nc v nhm doanh nghip c vn u t nc ngoi (doanh nghip FDI). Bng 9: Tc tng nhp khu ca cc nhm ch th giai on 2001 2008
Tn ch th NK Tng kim ngch Tc tng so vi VT Tr.USD % 2001 16,218 3,7 2002 19,733 21,7 2003 25,227 27,8 2004 31,95 4 26,7 2005 36,97 8 15,7 2006 44,89 1 21,4 2007 62,68 2 39,6 2008 81,500 32,1

57

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

nm trc. 1. DN c vn u t trong nc Tc tng so vi nm trc 2. DN c vn T nc ngoi Tc tng so vi nm trc

Tr.USD % Tr.USD %

11,233 -0,5 4,985 14,5

13,029 156,0 6,704 34,5

16,412 26,0 8,815 31,5

20,86 9 27,2 11,80 5 25,8

23,33 8 11,8 13,64 0 23,0

28,40 2 21,7 16,48 9 20,9

40,96 7 44,2 21,71 5 31,7

55,000 34,2 25,740 18,5

Ngun: Tng cc Hi quan v V XNK B Cng Thng. Nu xt ring v nhp khu, ta c th thy r v tr ca cc doanh nghip c vn u t trong nc so vi doanh nghip c vn u t nc ngoi. Doanh nghip c vn u t trong nc lun chim t trng cao hn trong tng kim ngch nhp khu so vi doanh nghip FDI. Nm 2001, kim ngch nhp khu ca nhm doanh nghip u t trong nc ch mc 11,2 t USD, th n nm 2005, mc nhp khu tng hn gp i so vi nm 2001 v d kin nm 2008, kim ngch nhp khu ca rieng nhm doanh nghip trong nc mc 55,0 t USD, tng 34,2% so vi nm 2007 v tng 5 ln so vi 2001, chim 67% t trng kim ngch nhp khu ca c nc. Tuy xt v mt tuyt i, kim ngch nhp khu ca nhm doanh nghip FDI khng cao nh doanh nghip trong nc nhng cng nhng nm cui giai on 2001 2009, tc tng trng nhp khu ca nhm ch th ny cao hn nhng nm trc, bnh qun mc 23%/nm. Trong , v xut khu, Nht Bn l th trng hng u, chim 19% kim ngch xut khu ton khi v chim 48% tr gi xut khu sang Nht Bn ca c nc. i vi nhp khu, i Loan l i tc ln nht, chim 17% kim ngch nhp khu ca khu vc FDI v 53% kim ngch nhp khu ca Vit Nam t th trng i Loan. Tc tng nhp siu ca khu vc doanh nghip c vn u t nc ngoi lun lun thp hn so vi tc tng nhp siu ca c nc cng nh ca khu vc doanh nghip u t trong nc, thm ch c nhng lc xut siu. 58 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Trong sut 3 nm 2001 2003, khu vc FDI lun xut siu, iu ny chng t trong giai on ny, khu vc FDI ang tng trng xut khu v tc tng xut khu nhanh hn tc nhp khu. Giai on 2004 - 2009, l giai on u t cho cc d n FDI, khu vc ny nhp khu tng i nhiu, v nh im nhp siu l nm 2007. Nhp khu ca cc doanh nghip FDI tp trung vo mt s mt hng ch lc, trong c 6 mt hng c kim ngch nhp khu trn 1 t USD, tr gi nhp khu ca 6 mt hng ny l hn 11 t USD, chim hn 50% tng kim ngch nhp khu ca c khu vc c vn u t nc ngoi. Khu vc ny nhp khu ch yu t Chu v tp trung vo cc mt hng mang tnh cht u t sn xut nh my mc thit b ph tng, cc sn phm in t v linh kin Nm 2007, do s chnh lch ln v tc tng nn t trng nhp khu ca cc doanh nghip trong nc tng t 61,7% ln 70,1%, ngc li cc doanh nghip FDI li gim t 38,8% nm 2006 xung 29,9% so vi c nc trong nm 2007. Nm 2008, khu vc FDI li xut siu v t s ni tri hiu qu vi kim ngch xut khu l 35,5 t USD. 4. Phn tch thc trng nhp siu ca Vit Nam thi k 2001 2009 theo a phng nhp khu. Trong s hn 60 tnh, thnh c doanh nghip tham gia vo hot ng xut nhp khu, c khong trong s c tc tng trng xut khu tng i. Xut khu u tu ca c nc phi k n nhng tnh, thnh ph ln nh H Ni, TP.H Ch Minh, Hi Phng Tnh n nm 2007, c hn na s tnh , thnh t tc tng trng xut khu trn 30% so vi nm 2006. Khu vc trng im kinh t pha nam bao gm TP. H Ch Minh, Bnh Dng v ng Nai tip tc i u trong xut khu vi mc ng gp khong 60% kim ngch xut nhp khu c nc.

59

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

ng vai tr l u tu ca khu vc pha Bc, th H Ni lun gi v tr quan trng v tng kim ngch xut nhp khu. Tc tng trng kim ngch xut nhp khu ca th H Ni lun tng u v mang tnh cht n nh. Nm 2001, kim ngch xut nhp khu ca H Ni t 1,48 t USD, trong khi nhp khu t mc 4,83 t USD, a H Ni thnh mt trong nhng tnh, thnh c mc nhp siu cao (2,6 t USD). n nm 2007, kim ngch nhp khu ca H Ni mc 18,4 t USD, kim ngch XK t 4,95 t USD, nhp siu ti 13,5 t USD v mt tuyt i, gp 4 ln kim ngch XK. Bn cnh , xu hng tng trng nhp khu nhanh hn tng trng xut khu ca cc tnh, thnh pha Bc lm cho cc tnh, thnh pha Bc cng ln lt ng vo danh sch nhp siu cao nh: Hi Phng, Qung Ninh, Hi Dng, Bc Giang, Hng Yn, Ph Th i din cho khu vc pha Nam, TP H Ch Minh tip tc l a phng c kim ngch xut nhp khu ln nht c nc. Tng kim ngch xut nhp khu ca TP H Ch Minh ng gp vo tng kim ngch xut nhp khu ca c nc chim t trng cao nht (38,8%). Tuy nhin, TP H Ch Minh li l khu vc xut siu trong c giai on vi tc tng xut siu tng i n nh. Bt u giai on 2001 2009, TP H Ch Minh khi im vi kim ngch xut nhp khu t 7,4 t USD, trong khi kim ngch nhp khu ch l 5,9 t USD, xut siu 1,5 t USD. Tnh n nm 2006, xut siu ca TP H Ch Minh mc 0,66 t USD (kim ngch xut khu l 16,8 t USD, kim ngch nhp khu l 17,46 t USD). i cng vi xu hng nhp khu mnh cc mt hng tiu dng thit yu, cc loi my mc thit b ph tng, phc v sn xut cho cc d n u t, TP H Ch Minh ngy cng rt ngn xut siu v c kh nng s tr thnh tnh, thnh nhp siu. Tnh n ht nm 2007, kim ngch xut khu ca TP H Ch minh ch mc 18,8 t USD, trong khi kim ngch nhp khu ln ti 18,3 t USD, xut siu ch t 0,5 t USD, thu hp khong cch gia nhp khu v xut khu ca TP H Ch minh nh du giai on. 60 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Bng 10: S liu xut nhp khu ca mt s tnh ng bng Sng Cu Long 2007
Nm 2007 Xut khu 48.451.353 3.808.513 507.423 131.355 640.858 196.472 685.702 349.958 224.936 128.078 Nhp khu 62.682.228 2.055.600 85.119 28.326 655.265 442.084 682.302 25.573 66.502 70.429 Nhp siu -14.120.875 +1.752.913 +422.304 +103.029 +14.407 -245.612 +3.400 +324.385 +158.434 +57.649

S T T Tng KN c nc Tng KN cc tnh 1 2 3 4 5 6 7 8 BSCL An Giang Bn Tre Cn Th ng Thp Long An Sc Trng Tin Giang Vnh Long Tn thnh ph

n v tnh Nghn USD Nghn USD Nghn USD Nghn USD Nghn USD Nghn USD Nghn USD Nghn USD Nghn USD Nghn USD

Ngun: V XNL, B Cng Thng. Cng trong khu vc pha Nam, hai tnh ln nht v ng gp kim ngch xut nhp khu thuc vng ng Nam B l Bnh Dng v ng Nai c xu hng khc nhau. Bnh Dng vi kim ngch xut khu nm 2007 t 5,1 t, cao hn kim ngch nhp khu 200 triu USD a tn mnh vo khu vc cc tnh, thnh xut siu. Tuy nhin, ng Nai li nhp siu do kim ngch nhp khu t 6,3 t USD, cao hn kim ngch xut khu l 1,2 t USD ( kim ngch xut khu l 5,1 t USD). Khu vc ng bng Sng Cu Long hu ht u l khu vc tnh, thnh xut siu vi tc tng kim ngch xut khu cao hn tc tng kim ngch nhp khu. Nng cng l thnh ph nhp siu duy nht trong khu vc min Trung vi kim ngch nhp khu l 574 triu USD, cao hn kim ngch xut khu 85 triu USD nm 2007. Ngoi ra, cc tnh khc trong khu vc ny nh

61

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

k Lak, Lm ng u ch yu l tnh, thnh xut siu vi mt hng ch lc l c ph, tiu, iu

II.

PHN TCH, NH GI NGUYN NHN NHP SIU CA VIT NAM.

1. Nhn nh nhng nguyn nhn ch quan, khch quan dn n nhp siu ca Vit Nam. 1.1. Cc nguyn nhn c tnh khch quan. 1.1.1. S bin ng ca mi trng kinh t v kinh doanh ton cu trong 10 nm qu tc ng theo chiu hng bt li ln cn cn thng mi ca Vit Nam. Ch trong 10 nm (1989 2009), nn kinh t hng v xut khu ca Vit Nam cn rt non yu b tc ng mnh ca ba cuc khng hong kinh t - ti chnh trn th gii, nh hng trc tip v r nt nht l lnh vc hot ng xut nhp khu hng ha. Cuc khng hong ti chnh tin t ng Nam (nm 1997 1998) sau lan rng c khu vc chu Thi Bnh Dng khu vc th trng chim gn 60% kim ngch XK ca Vit Nam lm mt tng trng xut khu m Vit Nam to ra c t 5 nm trc. Nm 1996 tc tng trng kim ngch t 33,1%, nm 1997 gim cn 24,7% v nm 1998 tt xung cn 3%. Mc d tc tng trng kim ngch NK cng b gim mnh (4%/nm 1997, 3%/nm 1998 v 1,1%/nm 1999 v ngay sau tng vt ln 34,5% vo nm 2000) v nm 1999 kim ngch XK cng tng 23,6% nhng iu quan trng l n lm t an tc tng trng xut khu. Ngay sau , cuc suy thoi kinh t th gii nm 2001 2002 (do s kin khng b 11/9 ti M) tc ng lm gim tc tng trng xut khu ca Vit Nam t mc 25,4% nm 2000 xung cn 3,8% nm 2001 v 9,8% nm 2002, trong khi tc tng trng NK nm 2001 t 62 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

22,1% (mc d nm 2001, khi kinh t M suy thoi th th trng ny ch chim gn 4% kim ngch XK ca Vit Nam). T thng 09/2008 n nay, cuc khng hong ti chnh bt ngun t M ang lan rng y nn kinh t th gii vo cuc suy thoi mi, ang tc ng ngy cng mnh theo chiu hng bt li ln cn cn thng mi ca Vit Nam. T 20/08/2008 n nay, tc tng trng kim ngch XK ang gim mnh (tnh t k 2 thng 9 so vi k 2 thng 8 tng trng 15,11%, k 2 thng 10 so vi k 2 thng 9 ch cn 10,9% v k 2 thng 11 so vi k 2 thng 10 ch cn 8,9%). Tuy cc nn kinh t khc cng b nh hng tiu cc ca cc cuc khng hong nu trn, nhng i vi nn kinh t - thng mi cn non yu nh Vit Nam th khi b tc ng s rt kh khn trong vic phc hi pht trin tr li. Bi l, mt mt, trong iu kin suy thoi kinh t th gii, tng cu s gim mnh, nc no cng mun y mnh XK trnh b khng hong tha v nhanh chng phc hi kinh t thot ra khi suy thoi, cnh tranh quc t tr nn khc lit hn v hng ha XK c sc cnh tranh yu ca Vit Nam khng th duy tr c khi lng XK nh trc v b thu hp th trng. Mt khc, do phn ln sn phm XK ca Vit Nam l ca ngnh nng nghip v cng nghip gia cng, nhy cm v cung rt nh, thch ng chm hn vi th trng th gii nn khi xy ra suy thoi kinh t th gii, sn xut trong nc khng iu chnh kp, duy tr sn xut, vn phi tip tc nhp khu nguyn nhin vt liu u vo nhng sn phm u ra b thu hp th trng xut khu, tng trng nhp khu vn cao hn tng trng xut khu, khng th trnh khi nhp siu. 1.1.2. Nhu cu v tim lc ca nn kinh t nc ta. Trong tin trnh hi nhp vi s tr lc ca FDI tng ng k t sau nm 2002, khi m nn kinh t bc hn sang kinh t th trng v im khi 63 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

pht nc thang cao hn u nhng nm 90 to ra nhu cu nhp khu ln i vi cc yu t vt cht u vo cho sn xut thay th nhp khu v hng mnh v xut khu. y l nguyn nhn khch quan quan trng nht dn n hin tng nhp siu tng nhanh trong nhng nm va qua. Trong iu kin ngun ti nguyn c hn, ch p ng c nhu cu pht trin mt s ngnh sn phm c gi tr gia tng thp, thc hin chin lc chuyn dch c cu hng XK theo hng a dng ha, nng cao gi tr gia tng v hp thu c ngun vn FDI vo ngy cng ln th nhu cu nhp khu vt t thit b, nguyn ph liu cao l tt yu v tch cc. Nn kinh t nc ta tip tc tng trng mc kh cao, GDP bnh qun 5 nm t trn 7%, sn xut cng nghip v xut khu tng trng 16,2%, vn FDI v ODA thc hin t kh. Ring nm 2005, FDI vo Vit Nam t trn 4,6 t USD, tng s vn ca FDI giai on 5 nm 2001 2005 t khong 17.16 t USD dn n nhu cu nhp khu t liu sn xut phc v nn kinh t tng mnh. Chng hn nhp khu my mc thit b t 22,44 t USD, bng 17% tng kim ngch nhp khu. 1.1.3. Cc tp on a quc gia khi u t vo Vit Nam th cc c s sn xut ca h mt s nc ASEAN (Thi Lan, Malaysia) l ngun cung cp nguyn vt liu, linh kin thc hin cc cng on ch to, gia cng, lp rp tip theo ti Vit Nam. V th, khi u t nc ngoi vo Vit Nam ngy cng tng th nhp khu cc mt hng nh cht do nguyn liu, linh kin t, xe my, my mc thit b, dng c ph tng, vi si, nguyn ph liu dt may da giy t nhng nc k trn cng s tng theo lm u vo cho cc nh my sn xut c vn u t nc ngoi ti Vit Nam. Khi Vit Nam cha pht trin c cc ngnh cng nghip ph tr phc v sn xut th nhu cu nhp khu nhng mt hng ny vn l tt yu.

64

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

1.1.4. Qui m sn xut trong nc mt s ngnh hng cn nh, nng lc sn xut cha t qui m thay th hon ton hng nhp khu, cung trong nc khng p ng nhu cu ni a vn phi nhp khu vi khi lng ln. Chng hn ngnh hng giy cc loi n nay sn xut trong nc mi p ng c 83% tng nhu cu ni a, du m ng thc vt sn xut trong nc mi p ng c 68% tng rnhu cu ni a; sn phm sa nng lc sn xut trong nc mi p ng c 78% tng nhu cu ni a; sn phm phng tin vn ti sn xut trong nc mi p ng c khong trn 50% nhu cu; nng lc sn xut phn bn cc loi cng ch p ng c 60% nhu cu trong nc.

1.1.5. Cc ngnh cng nghip ph tr v ngnh cng nghip dt ca Vit Nam cha pht trin nn ta vn phi nhp mt khi lng ln vi, st thp cng nh ph tng, linh kin t, xe my, cc loi ph tng my mc khc phc v sn xut trong nc. (Trong c cu nhp giai on va qua, nhm hng NK l nguyn ph liu, ph kin , chim khong 60% tng gi tr nhp siu. Mt khc, dch v Logistics ca Vit Nam cha pht trin nn ph bo him v vn ti hng nhp khu cao, chim trn 50% kim ngch NK dch v (nm 2007 tr gi 2,8 t USD, v 6 thng u nm 2008 t 2,3 t USD) cng tc ng lm tng nhp siu. 1.1.6. S cnh tranh gay gt trn th trng th gii cng gy ra nhng kh khn khng nh cho hng xut khu ca Vit Nam cng nh hng Vit Nam tiu th trn th trng ni a. Vit Nam v mt s nc nh Trung Quc, Thi Lan, Indonesia c nhiu mt hng xut khu tng ng nn s cnh tranh rt cao. Mt s th trng xut khu tim nng ca Vit Nam cng c s cnh tranh quyt lit gia cc i th ln hoc cnh tranh vi chnh hng ni a ca th trng . S cnh tranh quyt lit cn th hin cc mt hng th, 65 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

s ch m ta c th mnh, mc d c gi tr gia tng thp v ph thuc vo gi c trn th trng th gii nhng cng vp phi s cnh tranh gay gt vi cc nc khc. Cn trn th trng Vit Nam th hng gi r, phong ph, cht lng tt, quen thuc vi ngi tiu dng Vit Nam t Trung Quc, Thi Lan e da trc tip ti hng ni a v lm tng qui m nhp siu.

1.2.

Cc nguyn nhn c tnh ch quan

. .

1.2.1. Nhp siu tng cao trong 9 nm qua c nguyn nhn quan trng t cc yu t v quan h gia mt s yu t kinh t v m Nguyn nhn ca thm ht ti khon vng lai trong 9 nm qua (23,4 t USD) khng nm chnh sch thng mi, m c ngun gc cc yu t kinh t v m ca nn kinh t. l cc yu t v u t tng cao, t gi hi oi ng h nhp khu m khng khuyn khch xut khu, mc tit kim thp, thm ht ngn sch

u t tng cao nhng hiu qu u t thp

Mt trong nhng nguyn nhn gy ra nhp siu cao v l thnh t chnh to ra thm ht ti khon vng lai l do nhu cu u t ca khu vc t nhn cao hn mc tit kim trong nn kinh t. Nu thm ht l do nhu cu u t nhiu vo nh xng, my mc, thit b, cng c sn xut, th trong tng lai nng sut s cao hn, sn xut nhiu hn v hng ha sn xut ra c th tng xut khu nhm cn bng cn cn thng mi v ti khon vng lai (tr n). Tuy nhin, nu nhu cu u t tng cao l vo khu vc bt ng sn, th li cng ng lo ngi, v khu vc ny thng khng lm tng nng sut (nhu cu u t my mc, thit b), cng nh to ra cc sn phm c th dng tr n (thng qua xut khu). Do u t km hiu qu, nng sut, cht lng, hiu qu thp, dn n chi ph sn xut cao, lm cho sc cnh tranh ca sn phm v ca nn kinh t 66 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

thp. y l nguyn nhn c bn ht sc quan trng gy nn nhp siu cao nc ta. Chng ta qua mt thi gian tng i di ch yu tng trng nh vn u t. Hin nay, mc u t t ngn sch Nh nc khong 20% tng GDP. Tng u t x hi khong 40,2%, mt mc cao so vi nhiu quc gia trn th gii, song hiu qu khng cao. Theo s liu cng b nm 2007 tng vn u t khong 461.000 t ng, nu t l lng ph tht thot ch chim 10%, th tng s vn u t b mt i l kh ln. Tnh chung ICOR ca Vit Nam trong thi k 1991 2008 l 4,86 ln, cao hn nhiu so vi 2,7 ln ca i Loan (trong thi k 1961 1980); 3 ln ca Hn Quc (trong thi k 1981 1995); 3,7 ln so vi Indonesia (trong thi k 1981 1995); 4 ln ca Trung Quc (trong thi k 2001 2006); 4,1 ln ca Thi Lan (trong thi k 1981 1985); cng cao hn 4,6 ln ca Malaysia (trong thi k 1981 1995). iu chng t hiu qu u t ca Vit Nam rt thp. Kh nng cnh tranh ca cc doanh nghip cn hn ch, th hin chi ph sn xut v gi thnh sn phm cn cao so vi cc nc trong khu vc v trn th gii. iu ny c th hin ch s tiu hao nguyn nhin liu, vt t cho sn xut chim t l cao so vi cc nc lm tng nhu cu nhp khu khng hiu qu. Do vy khi gi c ca cc loi vt t, nguyn nhin liu th gii tng, cng lm cho chi ph sn xut v gi thnh sn phm ca chng ta tng cao hn nhiu. Chnh nhng iu ny l gii ti sao trong bi cnh gi c th gii tng cao, lm pht nc ta li tng nhiu hn cc nc trn th gii v song trng vi lm pht l nhp siu cng tng cao.

Mc tit kim thp:


Nhn chung giai on mi bt u pht trin, cc nc ang pht trin thng c mc tit kim kh thp so vi nhu cu u t trong nc (do thu nhp thp). Vi mc tit kim vn d khng cao, trong thi gian va qua mc tit kim ca Vit Nam cn tr nn thp hn na do tiu dng tng cao t bin. Theo s liu thng k ca W.B cho thy, mc tng trng tit kim trung 67 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

bnh ca nc ta trong giai on 1995 2000 l 8,5%, tuy nhin sang giai on 2001 2008 th t l ny hu nh khng c s thay i (ch cao hn 0,1%). Trong khi , tng chi tiu ca quc gia gia tng trung bnh t 1,7% ln 2,3% trong thi k tng ng. Tiu dng ca dn c cng tng t bin, nm 2007 so vi nm 2006, kim ngch nhp khu xe t nguyn chic tng 171,8%, ring di 12 ch tng 408%. Tng t, 6 thng u nm 2008 so vi cng k nm 2007, kim ngch nhp khu xe t nguyn chic tng 357%, ring xe di 12 ch tng 556%, linh kin t tng 271%. Trong nm 2006 v 2007, c nhiu nguyn nhn dn ti c s thay i ln trong mc tiu dng ca ngi dn Vit Nam. Mt trong nhng nguyn nhn l hiu ng tng ti sn, do s tng trng nhanh chng ca th trng chng khon bng n ko theo mt lng vn u t gin tip ln mc k lc chy vo th trng chng khon Vit Nam. V ngn hn, ng tin chy vo lm cho ngi dn giu c hn, dn n vic tng tiu dng v gim tit kim. Tng t nh th trng chng khon, gi bt ng sn tng trng mnh lm cho khu vc dn chng tr nn giu c hn v cng lm cho mc tit kim suy gim. Ngoi hai yu t trn, trong nhng nm qua, vi s pht trin ca h thng ngn hng, cc sn phm ti chnh mi nh ngn hng bn l v tn dng tiu dng cng gp phn lm cho mc tit kim gim mnh. Nu mc tiu dng tng cao v tit kim thp trong khu vc t nhn (bao gm tit kim c nhn v tit kim ca doanh nghip) l do nhng l do nu trn, th trong giai on hin nay vi s st gim ca th trng chng khon v s ng bng ca th trng bt ng sn, mc tiu dng s gim xung. Trong gi bin php m Chnh ph a ra c bin php tng cng tit kim, hn ch nhp lng ph l rt ng n. Cng vi vic tht cht tin t v tng li sut nh hin nay cc khon tn dng tiu dng chc chn s b gim (T l u t tng vt ln mc 44,6% GDP, trong khi t l tit kim gim cn 20% GDP). 68 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai:


Mt trong nhng nguyn nhn gy ra thm ht ti khon vng lai chnh l thm ht ngn sch Nh nc. Mt trong nhng nguy c gy ra khng hong kinh t, l vn thm ht kp: Va tham ht ti khon vng lai ln, li va thm ht ngn sch Chnh ph cng ln. Hin nay, theo cc bo co ca Ngn hng Th gii (WB), dng nh Vit Nam ang gp phi vn ny. Tng tit kim ca khu vc t nhn s ci thin ti khon vng lai. V nh vt, nu cc yu t khc khng thay i th rt c th chnh thm ht ngn sch s dn ti thm ht ti khon vng lai. Cc nc pht trin, nh Hoa K , cng gp phi vn thm ht kp v nhiu nh kinh t hc cho rng vic tng chi tiu Chnh ph Hoa K l nguyn nhn ca vic thm ht ti khon vng lai ca nc ny. gim c thm ht ngn sch th chng ta c th (i) gim chi tiu ca Chnh ph; v (ii) tng thu ngn sch. Hin nay Chnh ph Vit Nam ang c chng trnh tng thu ngn sch thng qua vic tng cng hiu qu tnh thu (vi s h tr ca Ngn hng th gii). Hy vng trong tng lai, ngun thu ngn sch ca Chnh ph s tt hn vi s hot ng hiu qu hn ca b my thu v iu ny cng s gim bt p lc ca thm ht ngn sch th iu hin nhin l phi ct gim chi tiu ca Chnh ph. Theo con s chnh thc, thm ht ngn sch ca Vit Nam hin nay ang 5%. Tuy nhin, theo Ngn hng Pht trin Chu (ADB) c tnh th con s thm ht ngn sch ca Vit Nam ln ti 7% v c th ln ti 10% trong nm 2008. 1.2.2. Nhp siu tng cao trong 9 nm qua c nguyn nhn t chnh sch v c ch qun l, iu hnh hot ng NK . S phi hp gia cc c quan ban hnh chnh sch, c quan thc thi v c quan kim tra, gim st hot ng NK cn cha cht ch v ng b. C qu nhiu B, Ngnh tham gia vo cng tc ban hnh chnh sch, iu hnh v 69 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

qun l Nh nc v NK, chng cho chc nng, nhim v, cha to ra s nht qun v hp l. Mt s vn bn php lut, hip nh quc t cha thc s pht huy v trin khai hiu qu nh vic p dng tr gi tnh thu theo ACV cn chm; php lnh chng bn ph gi, php lnh chng tr cp, php lnh t v cha pht huy tc dng trong thc tin; cc bin php qun l mi c cc nc p dng t sm nh ngch thu quan, nhn sinh thi, nh gi s ph hp v tiu chun, qui chun k thut i vi hng ha XNK th Vit Nam mi a vo p dn, nhiu bin php vn cn ang trong dng ch trng nghin cu m cha c trin khai p dng H thng php lut v qun l nhp khu cn phc tp, cha c s ng b, c qu nhiu vn bn lin quan n qun l nhp khu gy kh khn cho c quan qun l v doanh nghip. Vic s dng cng c thu quan hn ch NK mt s mt hng (nh t v linh ph kin lp rp ) cha c s ch ng, thi im khng thch hp gy nn hin tng u c lm nhp khu tng cao. Cht lng thng tin d bo th trng phc v qun l iu hnh hot ng cn thp, lm nh hng n cht lng cng tc qun l Nh nc v hot ng XNK. Vit Nam cha tn dng v khai thc tt nhng li ch ca GSP dnh cho cc nc ang pht trin v AISP. 2. Phn tch nh gi nguyn nhn nhp siu ca Vit Nam theo khu vc th trng nhp siu. 2.1. Nguyn nhn nhp siu ca Vit Nam vi khu vc th trng Chu Thi Bnh Dng. (1) Tnh hnh thu ht FDI t khu vc chu Thi Bnh Dng ca Vit Nam trong nhng nm gn y tng mnh, do , nhu cu nhp khu cc 70 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

nguyn nhin liu, my mc thit b phc v sn xut xut khu ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi, cc d n hp tc s dng tn dng u i tng cao. Kim ngch nhp khu ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi nm 2007 t 19,5 t USD, chim 34,6% tng kim ngch nhp khu ca Vit Nam. Cc nc chu Thi Bnh Dng c FDI ln ti Vit Nam gm: i Loan, Singapore, Hn Quc, Trung Quc. (2) V tr a l thun li l mt nguyn nhn quan trng khin Vit Nam nhp khu nhiu t khu vc chu Thi Bnh Dng hn l t cc khu vc khc nh chu u, chu M. Chng hn nh nhp khu t Thi Lan c chi ph vn chuyn thp, thi gian ngn; Malaysia c v tr thun li v l ngun nhp khu nguyn vt liu quan trng b p cho s thiu ht trong nc; Singapore vn lun l ngun cung xng du gn ta v m bo; Indonesia vi v tr thun li cng l ngun cung nguyn liu u vo quan trng, c tnh cnh tranh ca Vit Nam. (3) Cc doanh nghip Vit Nam cha tn dng ht cc c hi do WTO v cc FTA khc m Vit Nam tham gia mang li y mnh xut khu sang th trng khu vc chu Thi Bnh Dng. Chng hn nh, theo chng trnh thu hoch sm trong khun kh ACFTA, thu sut nhp khu ca Trung Quc i vi hng rau qu v thy hi sn v c bn l 0% k t 01/01/2006. Hoc vi cc u i thu trong CEPT/AFTA, khi hng Vit Nam c tnh cnh tranh khng cao, cha tn dng c ht c hi xut khu th hng ca Thi Lan, Malaysia, Indonesia, vn c cht lng tt, quen vi ngi tiu dng Vit Nam, nay li cng tr nn r v cnh tranh hn so vi hng cc nc khc, dn ti gia tng p lc nhp siu t cc th trng ny. (4) Mc d ng trc xu th m ca v t do ha thng mi nhng nhiu nc vn dng ln nhng ro cn thng mi gy tr ngi cho vic thc y xut khu nhng sn phm th mnh ca Vit Nam, nh hng trc tip n kim ngch xut khu. Chng hn, mt s trng hp cc nc p dng cc 71 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

ro cn thng mi nh: Hn Quc bo h rt cao hng nng sn; i Loan p dng nhiu bin php phi thu nh hn ngch, giy php, kim dch ; Thi Lan p dng hn ngch thu quan vi mt s mt hng nng sn ca Vit Nam (5) Cc hot ng xc tin thng mi ca ta cn nhiu hn ch, hiu qu cha tht cao i vi cc doanh nghip tham gia, ta cha ch trng vo khu t chc mt cch chuyn nghip cc on giao thng v cung cp thng tin th trng, mt hng ti doanh nghip, cn nhiu chng trnh kho st th trng mang tnh nh l Tri li, mt s nc trong khu vc li c hot ng xc tin thng mi rt mnh. 2.2. Nguyn nhn nhp siu ca Vit Nam vi mt s i tc song phng.
Din bin nhp siu t Trung Quc v ASEAN v u t nc ngoi ca Vit Nam, 1995 2008 (Triu USD)

Ch thch: (*) Bao gm c vn tng thm ca cc d n c cp giy php t cc nm trc

Ngun: Tng hp t s liu ca Tng cc thng k, 2009

2.2.1. Nguyn nhn nhp siu t th trng Trung Quc: 72 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

(1) Trung Quc l i cng xng ca th gii vi tc pht trin kinh t mnh m, trnh sn xut qui m ln. Hng ha Trung Quc, k c nguyn vt liu phc v sn xut, gia cng xut khu i a s gi r, phong ph v c tnh cnh tranh cao hn hng ca nhiu nc khc nn khng ch Vit Nam m rt nhiu th trng khc cng chu nhp siu t Trung Quc nh Hoa K, Lin minh chu u, n . (2) Cha c nhiu tp on a quc gia ln thit lp c s sn xut cho khu vc chu Thi Bnh Dng ti Vit Nam. y chnh l im khc bit gia Vit Nam vi cc nc ASEAN 6. Do cc nc ny thu ht c nhiu tp on a quc gia t c s sn xut ca khu vc ti nc mnh nn kim ngch xut khu linh kin in t, my mc, thit b in v c kh chim mt t trng rt ln trong tng kim ngch xut khu ca cc nc ny sang Trung Quc. (3) C cu hng xut khu ca Vit Nam i b phn tng ng vi Trung Quc, trong khi cht lng li km hn nn khng th cnh tranh c vi hng Trung Quc v hng ca cc i th khc ti th trng Trung Quc. Ngoi ra, gi c ti th trng Trung Quc i vi mt s mt hng ta c th xut sang nc ny nh du th, dt may, giy dp, hng th cng m ngh khng cao nh ti mt s th trng khc. V vy, cc doanh nghip ca ta c xu hng xut khu cc mt hng ny sang cc th trng nh EU, M, Nht Bn thay v xut sang Trung Quc. iu ny cng gp phn hn ch xut khu sang Trung Quc v lm tng tr gi nhp siu. (4) Cc ngnh cng nghip ph tr v ngnh cng nghip dt may ca Vit Nam cha pht trin nn ta vn phi nhp mt khi lng ln vi cng nh ph tng, linh kin t, xe my v cc loi ph tng my mc khc t Trung Quc phc v sn xut trong nc. 2.2.2. Nguyn nhn nhp siu t th trng Hn Quc. 73 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

(1) Hn Quc l mt trong nhng nc u t nhiu nht vo Vit Nam. Tnh theo s lng d n v tng vn u t, Hn Quc l nh u t ln nht vi 1857 d n vi s vn 14,4 t USD. Tnh theo vn thc hin, Hn Quc cng vn l nh u t ln th t vi s vn 2,7 t USD. Do , nhu cu nhp khu my mc, thit b, ph tng t Hn Quc phc v cho cc d n c vn u t ca Hn Quc lun mc cao. Chng hn nh nm 2007, khi c mt ln sng u t mi ca cc doanh nghip Hn Quc sang Vit Nam (ch ring nm 2007 c thm 424 d n u t ca Hn Quc Vit Nam vi tng vn u t 4,8 t USD), nhp khu my mc, thit b, ph tng ca Vit Nam t Hn Quc tng 84,2%, t 457 triu USD nm 2006 ln 842 triu USD nm 2007. u t ca Hn Quc tng mnh cng khin nhp khu cc mt hng nguyn vt liu t Hn Quc phc v sn xut ti cc doanh nghip c vn u t ca Hn Quc tng mnh. (2) Hn Quc l mt th trng c mc bo h tng i cao i vi cc mt hng nng sn. V th, cc mt hng nng sn vn l th mnh xut khu ca ta gp nhiu kh khn khi xut khu sang Hn Quc do gp phi hng ro kim dch cht ch cng nh ch hn ngch thu quan v cc chnh sch mang tnh cht hn ch nhp khu khc ca Hn Quc.

2.2.3. Nguyn nhn nhp siu t th trng i Loan. (1) Cng ging nh nhiu th trng khc, nhp siu t i Loan chu nh hng ca yu t u t nc ngoi. i Loan ng th ba trong s cc nc v vng lnh th c vn u t vo Vit Nam. Gn y i Loan u t ngy cng nhiu cc d n ln vi vn u t ln n hng t la v ch yu nm trong lnh vc cng nghip, in t nh: D n ca tp on sn xut linh

74

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

kin my tnh ln nht th gii Foxconn vi tng vn u t ln n 5 t USD, D n sn xut thp ca tp on Taiwan Steel c tng vn u t tr gi 1 t USD vo khu cng nghip Dung Qut. Ngoi ra cn c mt s d n ln khc nh: VN JIN WEN ENTER 524,5 triu USD, Doanh nghip Hng Nghip Formosa 482,2 triu USD, Cng ty Xi mng Ching Fong Hi Phng 450,3 triu USD, Cng ty Vedan Vit Nam 387 triu USD Nhu cu nhp khu my mc, thit b, nguyn vt liu phc v cho cc d n ca i Loan khin kim ngch nhp khu ca Vit Nam t i Loan tng cao. (2) i Loan hu nh khng nhp khu du th t Vit Nam. Du th l mt mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam, gip Vit Nam cn bng hoc gim bt thm ht cn cn thng mi. V vy, vic khng xut khu du th sang i Loan khin mc nhp siu ca Vit Nam vi i Loan cng ln.

2.2.4. Nguyn nhn nhp siu t th trng Hng Kong. (1) Hng Kong l mt trong nhng trung tm bun bn ca khu vc chu Thi Bnh Dng. i vi nhiu doanh nghip Vit Nam, Hng Kong vn l ni cung cp hng nhp khu chnh ca h, c bit v cc mt hng sn phm in t v my mc thit b. (2) Thc cht th trng Hng Kong l mt th trng c dung lng nh, nhu cu tiu th ni a khng ln nhng li ng vai tr nh mt th trng trung chuyn hng ha. Do hn ch v dung lng th trng, xut khu ca Vit Nam sang Hng Kong kh c th tng mnh nh xut khu sang cc th trng khc.

75

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

2.2.5. Nguyn nhn nhp siu t th trng Singapore. (1) Singapore l mt trong nhng ngun cung cp xng du ch yu cho nn kinh t Vit Nam. Khong mt na lng xng du tiu th ti Vit Nam c nhp khu t Singapore. V vy, khi nn kinh t pht trin, nhu cu tiu th xng du trong nc tng cao th nhp khu xng du t Singapore cng tng ln. Thm vo , gi xng du trn th gii cng tng khin kim ngch nhp khu xng du t Singapore cng tng. (2) Singapore hin l nc c vn u t trc tip nc ngoi ng th 2 ti Vit Nam. Tnh n 31/12/2007, Singapore c 549 d n u t cn hiu lc ti Vit Nam vi tng s vn u t 11 t USD, vn thc hin 3,9 t USD. Do , nhu cu nhp khu t Singapore m rng sn xut v xut khu ca cc cng ty c vn u t ca Singapore ti Vit Nam vn ang tip tc tng. (3) Dung lng th trng Singapore khng ln (dn s khong 4 triu ngi), Singapore li l mt th trng m hon ton nn hng ha ca Vit Nam mun thm nhp c th trng ny phi chu cnh tranh bnh ng vi hng ha ca tt c cc i th khc, c bit l hng ca Trung Quc, Thi Lan, n . V th, kh nng tng khi lng xut khu ca Vit Nam sang th trng ny khng nhiu.

2.2.6. Nguyn nhn nhp siu t th trng Thi Lan. (1) Cc cng ty a quc gia trong chin lc u t ca mnh t lu xc nh Thi Lan l mt trong nhng trung tm ch to ca h ti khu vc ng Nam . Khi cc cng ty ny quyt nh u t vo Vit Nam th cc c s sn xut ca h Thi Lan l ngun cung cp nguyn vt liu, linh kin

76

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

thc hin cc cng on ch to, gia cng, lp rp tip theo ti Vit Nam. V th, khi u t nc ngoi vo Vit Nam ngy cng tng th nhp khu cc mt hng nh cht do nguyn liu, linh kin t xe my, my mc thit b, dng c ph tng, vi si nguyn ph liu dt may da giy t Thi Lan cng s tng theo lm u vo cho cc nh my sn xut c vn u t nc ngoi ti Vit Nam. Khi Vit Nam cha pht triwwnr c cc ngnh cng nghip ph tr phc v sn xut th nhu cu nhp khu nhng mt hng ny vn l tt yu. (2) Thi Lan c v tr a l thun li gn vi Vit Nam nn chi ph vn ti thp, thi gian vn chuyn nhanh. Hng ha ca Thi Lan vi gi c hp l, cht lng m bo to c n tng v quen thuc ca ngi tiu dng Vit Nam. V th, khi kinh t pht trin, mc sng ngi dn nng cao th nhu cu nhp khu nhiu mt hng tiu dng ca Thi Lan cng tng ln. (3) Thi Lan thc hin cc hot ng xc tin thng mi rt mnh v hiu qu. Thi Lan t chc nhiu hi ch trin lm hng Thi Lan ti H Ni, Nng v thnh ph H Ch Minh nh k hng nm. i vi cc hi ch trin lm nhng mt hng m Thi Lan c th mnh c t chc ti Thi Lan.

2.2.7. Nguyn nhn nhp siu t th trng n .

(1) n l mt trong nhng nc c qui m nn kinh t ln nht trong khu vc Nam vi tc pht trin kinh t mnh m. C cu hng ha n tng i ging Vit Nam nhng c sc cnh tranh cao hn c v cht lng ln gi c. Gi c ti th trng n i vi mt s mt hng ta c th xut sang nc ny nh: dt may, giy dp, hng th cng m ngh khng cao nh

77

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

ti mt s th trng khc. V vy, cc doanh nghip ca ta c xu hng xut khu cc mt hng ny sang cc th trng nh EU, M, Nht Bn thay v xut khu sang n . iu ny cng gp phn hn ch xut khu hng Vit Nam sang n v lm tng tr gi nhp siu. (2) Do nhu cu pht trin sn xut, chn nui trong nc, ngun nguyn liu trong nc khng cung cp, chi ph khai thc, to ngun nguyn liu cn cao, thm ch cao hn vic nhp khu nguyn liu nn Vit Nam nhp s lng ln mt s loi hng ha t n c gi c cnh tranh cao nh thc n gia sc v nguyn ph liu, st thp, nguyn liu dc phm, my mc trang thit b, bng cc loi. y chnh l nhng mt hng nhp khu ch yu ca Vit Nam t n , lm tng nhp siu trong nhng nm gn y. (3) Tnh hnh thu ht FDI, trong c FDI t n , trong nhng nm gn y tng mnh, in hnh l cc d n ln v thp, khai thc du kh, khong sn ca cc tp on n nh TATA, ESSAR, ONGC nn nhu cu nhp khu cc nguyn liu phc v sn xut xut khu ca cc doanh nghip c vn u t n tng cao. (4) Cc ngnh cng nghip ph tr v ngnh cng nghip dt ca Vit Nam cha pht trin nn ta vn phi nhp mt khi lng ln nguyn ph liu cho ngnh dt may v da giy cng nh cc loi ph tng my mc khc t n phc v sn xut trong nc.

78

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

79

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

CHNG 3 CC GII PHP KIM CH NHP SIU CA VIT NAM TRONG THI K TI. I. CC QUAN IM V GII QUYT VN NHP SIU, KIM CH NHP SIU TRONG THI GIAN TI. Trong thi k ti, cc gii php kim ch nhp siu cn theo cc quan im sau: (1) N lc nng cao sc cnh tranh ca hng ha Vit Nam c coi l phng thc c bn y mnh xut khu, hn ch nhp khu, ci thin cn cn thng mi v kim ch nhp siu. (2) S dng ng b cc cng c, bin php iu tit kinh t v m kch thch xut khu, qun l nhp khu ph hp vi cc thng l quc t v cam kt a phng, song phng ca Vit Nam nhm kim ch nhp siu. (3) iu chnh hp l mi quan h gia u t v tit kim, nng cao hiu qu u t theo nh hng, gim thm ht cn cn ti khon vng lai, duy tr cn cn thanh ton tng th trong tm kim sot c nhm hn ch nhp siu. (4) n nh kinh t v m, nng cao tnh c lp t ch ca nn kinh t, nhng phi m bo kh nng thch ng ca nn kinh t vi nhng bin ng ca tnh hnh quc t, gim thiu nhng tn thng khng trnh c l iu kin tin quyt cho vic ngn nga tng nhp khu t bin, kim ch nhp siu. 80 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

(5) Nhp siu tng trng kinh t, tng trng xut khu, chuyn dch c cu kinh t, nng cao sc cnh tranh quc t ca nn kinh t Vit Nam l s cn thit khch quan trong giai on hin nay nhng phi m bo cht lng v tnh hng ch ca nhp siu. (6) Ch trng hot ng ngoi giao kinh t t c cc tha thun song phng v cn cn thng mi, trc ht l vi cc th trng ang nhp siu cao. (7) Ch ng kim sot cht ch hot ng nhp khu mt s ngnh hng trong nc c nng lc thay th hng ha nhp khu trn c s m bo nguyn tc khng phn bit i x, khng dn ti bp mo thng mi. II. CC GII PHP C TH NHM KIM CH NHP SIU TRONG THI K TI. 1. Gii php pht trin xut khu hng ha, to hiu ng tch cc ca xut khu n nhp khu nhm gii quyt vn nhp siu ca Vit Nam trong di hn. 1.1. V pha Chnh ph v cc B, Ngnh. Trong cc giai on ti, bn cnh nhng c ch, chnh sch v ang c thc hin, Chnh ph v cc B, ngnh cn tp trung vo cc gii php ch yu sau y: Cc gii php nhm h tr kinh doanh cho doanh nghip: Xy dng cc trung tm cung ng nguyn ph liu: Trin khai xy dng cc trung tm cung ng nguyn ph liu, ng vai tr l u mi t chc nhp khu v cung ng nguyn ph liu cho cc doanh nghip sn xut hng dt may, giy dp, sn phm g, sn phm nha, in t nhm nng cao kh nng cung ng nguyn liu cho sn xut mt cch kp thi v vi chi ph thp hn. Vn ny mc d c t ra nhiu nm nay i vi nhiu mt hng, ngnh hng nhng cho n nay kt qu vn rt khim tn. Trong 81 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

thi gian ti ngh nh nc cho php trin khai cc khu tp trung nh nhng khu cng nghip, khu bo thu, trung tm bun bn nguyn ph liu (dt may, giy dp ) v cho php cc nh u t phn phi hng ha trong nc v nc ngoi vo hot ng. Nhng trung tm ny c th l trung tm tng hp. M ca th trng dch v, cho php s tham gia mt cch mnh m hn na ca cc doanh nghip nc ngoi vo hot ng kinh doanh cung ng cc dch v h tr xut khu ti Vit Nam nh dch v logistic, dch v vn ti a phng thc, dch v gia nhn, kho vn Thc hin chng trnh hin i ha v ci cch th tc hi quan: Xy dng l trnh rt ngn thi gian tin hnh cc th tc hai quan cho hng ha xut nhp khu phn u n nm 2010 gim thi gian tin hnh cc th tc hi quan cho hng ha xut nhp khu ca Vit Nam xung t mc trung bnh ca khu vc ASEAN thng qua vic tng cng p dng cc bin php tin hnh hi quan in t, hi quan mt ca Trin khai k kt cc tha thun song phng v cng nhn ln nhau v kim dch thc vt, tiu chun v sinh an ton thc phm, nht l cc th trng xut khu trng im nh Hoa K, Nht Bn, Hn Quc, Singapore, Australia, New Zealand to thun li cho cc doanh nghip xut khu trong vic thanh ton cng nh p ng cc tiu chun v kim dch thc vt, v sinh an ton thc phm, c bit l i vi cc mt hng nng, thy sn. T chc tt cng tc d bo thng tin tnh hnh th trng hng ha trong nc v th gii, r sot chi ph u vo cho sn xut c gii php kp thi gip doanh nghip nng cao kh nng cnh tranh c trn th trng trong v ngoi nc; nghin cu, trin khai cc hnh thc h tr doanh nghip khng tri vi quy nh WTO, trc mt nghin cu trin khai hnh thc bo him tn dng xut khu

82

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Cc gii php nhm hon thin h thng chnh sch ti chnh, tn dng v u t phc v xut khu.

Thnh lp Qu bo him xut khu: Hnh thc bo him xut khu (h tr ca Chnh ph) c p dng ph bin ti cc nc pht trin nh c, o, Italy, Nht Bn nhng cha c p dng ti Vit Nam, trong khi thc tin kinh doanh xut khu ca doanh nghip Vit Nam gp nhiu ri ro. Do vy, p dng bin php bo him xut khu h tr doanh nghip, khuyn khch y mnh xut khu l cn thit v ph hp vi cc quy nh ca T chc Thng mi th gii (WTO). iu chnh t gi hi oi, kim ch lm pht: T gi hi oi c tc dng tch cc hoc hn ch n cng tc xut nhp khu. Do , iu tit t gi hp l sao cho va thu ht c vn nc ngoi, va khuyn khch doanh nghip u t hng ti khuyn khch xut khu, hn ch nhp khu phc v cho vic tng trng kinh t v vn kim sot c lm pht mc hp l l cn thit. Mt khc, cc B ngnh sn xut cn thc hin cc bin php h tr nng cao hiu qu u t sn xut, nng cao cht lng hng ha xut khu p ng nhu cu nhp khu ca cc nc bn hng lm cho t l tng trng xut khu c th tng ln khi tng kh nng cnh tranh hng xut khu thng qua tng t gi. Vi Vit Nam, l mt nc nh nn hiu ng t vic ph gi n xut khu l khng ln trong khi p lc ln lm pht l r rt nn cn cn nhc mc ph gi mc hp l khi iu hnh t gi trong cc bi cnh c th trnh p lc lm pht qu ln gy nh hng n s tng trng kinh t ni chung. Tng cng cc gii php iu hnh chnh sch tin t mt cch thn trng, linh hot, ph hp ch trng tng trng bn vng, kim sot lm pht; ch o cc t chc tn dng huy ng v s dng vn hiu qu, gim chi ph n nh li sut cho vay i vi hot ng xut khu; iu hnh linh hot t gi nhm bo m khuyn khch xut khu, kim sot mc tng nhp khu ph 83 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

hp yu cu tng trng kinh t v kim ch lm pht; pht trin th trng ngoi hi nhm phc v tt cc nhu cu mua, bn ngoi t v phng nga ri ro v t gi trong hot ng xut nhp khu. y mnh tuyn truyn v khuyn khch cc doanh nghip a dng ha ng tin thanh ton v phng nga ri ro v t gi trong hot ng xut nhp khu. Cc gii php nhm nng cao hiu qu ca cng tc xc tin xut khu: Tng cng hot ng xc tin thng mi cp nh nc thc y hp tc u t v bun bn vi cc nn kinh t; thu ht cc tp on a quc gia nhm to s chuyn dch u t vo Vit Nam cc lnh vc sn xut hng xut khu c nhiu tim nng; nng cao kh nng d bo, cht lng phn tch thng tin th trng, gi c; tp trung xc tin thng mi i vi cc th trng trng im, cc ngnh hng c sc cnh tng trng, c tim nng tng trng cao. i mi cng tc t chc cc chng trnh xc tin thng mi theo hng ch trng vo khu t chc v cung cp thng tin th trng, gim bt cc chng trnh kho st th trng mang tnh nh l. Tp trung xc tin thng mi ti cc th trng trng im c kim ngch nhp khu ln nh Hoa K, Nht Bn, Trung Quc, mt s nc EU v cc mt hng trng im m kh nng sn xut trong nc khng b hn ch nhng thiu th trng tiu th. Tp trung ngun vn xc tin thng mi i vi nhng mt hng c s tng trng, c s ng gp ln cho kim ngch xut khu. 1.2. V pha doanh nghip.

Cc gii php nhm xy dng v cng c mi lin kt vi ngi cung


ng nguyn liu phc v sn xut: 84 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Cc B thc hin chc nng ch s hu nh nc ca mnh ch o cc doanh nghip nh nc c quy m ln, c v th trn th trng xy dng phng n lin kt vi ngi sn xut nguyn liu sn xut hng xut khu, bo m n nh cht lng v ngun cung cp nguyn liu cho sn xut. Trn c s s thc y cc doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t khc xy dng mi lin kt vi ngi nng dn. Cc doanh nghip sn xut hng xut khu trong lnh vc dt may, giy dp, g, k c cc doanh nghip c vn u t nc ngoi ch ng tin hnh vic lp n xy dng cc trung tm nguyn ph liu c vay vn t Ngn hng pht trin xy dng cc trung tm ny.

Cc gii php nhm nng cao cht lng hot ng ca doanh


nghip: Cc doanh nghip cn tch cc trin khai vic p dng cc m hnh qun tr doanh nghip, m hnh qun l cht lng trong t chc sn xut v kinh doanh nhm nng cao hiu qu sn xut kinh doanh v cht lng sn phm xut khu. i mi cng tc qun tr nhn lc trong cc doanh nghip, c bit l cc doanh nghip va v nh, nhm tiu chun ha hot ng tuyn dng, nh gi v s dng lao ng trong cc doanh nghip ny nng cao kh nng p ng nhng tiu chun iu kin v lao ng t ra t pha cc nh nhp khu. Khai thc hiu qu nhng tin ch ca cng ngh thng tin v y mnh ng dng thng mi in t nhm m rng c hi tip cn th trng, nm bt nhanh chng nhu cu ca khch hng, tit kim chi ph giao dch, qung co thng qua nng cao hiu qu sn xut kinh doanh. Nng cao trnh hiu bit php lut thng mi quc t sn sng i ph vi tranh chp thng mi trn th trng ngoi nc cng nh ch ng

85

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

yu cu Chnh ph c bin php x l khi cc i tc nc ngoi c cc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh trn th trng Vit Nam (bn ph gi, tr cp). Tng cng s dng cc dch v h tr sn xut v kinh doanh nh dch v t vn, dch v nghin cu v thm d th trng, dch v php l nng cao cht lng, hiu qu v tnh chuyn nghip trong hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip, c bit l cc doanh nghip va v nh. a dng ha th trng xut khu nhm trnh ri ro trong kinh doanh v khai thc tim nng ti cc th trng mi. Khng nn qu ph thuc vo mt s th trng m mt mt duy tr, pht trin cc th trng M, EU, mt khc phi quan tm ti th trng khc nh Chu Thi Bnh Dng, ASEAN hay Trung ng. 2. Gii php iu tit kinh t v m nhm gii quyt vn nhp siu ca Vit Nam n nh kinh t v m, m bo an ton cho nn kinh t, duy tr mc thm ht ti khon vng lai v nhp siu trong tm kim sot c cn thc hin mt s bin php sau: (1) Tng cng kim sot u t trn lan ca cc doanh nghip nh nc. Vi nhng li th v tip cn ngun vn, t ai, ti nguyn, khu vc doanh nghip nh nc m rng u t vo nhiu lnh vc m l ra t nhn c th thc hin c vi hiu qu cao (ti a ha u t). y cng chnh l l do l gii mt phn ti sao h s ICOR ca Vit Nam li cao hn cc nc khc khi trnh cha pht trin bng cc nc ny. (2) Thc hin cc gii php ti chnh tin t thc y xut khu hng ha v dch v tng ngun cung ngoi t, ti tr cho thm ht cn cn thng mi. Cng vi vic thc hin cc gii php pht trin XK nu trn (mc 3.2), trng tm ca gii php ti chnh tin t l iu hnh linh hot t gi 86 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

theo hng h tr xut khu v kim sot cht ch nhp khu; cc ngn hng thng mi p ng vn tn dng cho cc nhu cu c kh nng hon tr n sn xut, kinh doanh hng xut khu; hng dn doanh nghip xut khu gim s ph thuc vo vic thanh ton bng ng USD trnh tc ng bt li ca t gi i vi xut khu bng cch a dng ha cc loi tin s dng trong thanh ton quc t. Pht trin cc ngnh dch v theo hng tng thu xut khu; tip tc thu ht v s dng hiu qu ngun kiu hi cait thin cn cn vng lai, tnh trng gm gi ngoi t trong dn c. (3) Thc hin cc bin php hn ch nhp khu, gim nhp siu, gim cu ngoi t. Xy dng cc tiu chun, hng ro k thut nh b sung cc hng ha v danh mc kim tra cht lng; thc hin thanh tra chuyn ngnh v cht lng hng ha nhp khu vo Vit Nam, bo v ngi tiu dng; t chc kim tra cht lng hng ha trc khi thng quan; nghin cu vic cp giy chng nhn hng ha iu kin lu thng trn th trng Vit Nam. S dng cc bin php hn ch nhp siu i vi tng nhm hng, mt hng c th. C chin lc v bin php gim nhp siu i vi cc i tc Vit Nam c nhp siu ln nh Trung Quc, Singapore, Hn Quc, n Kim sot cht ch tin t nhm hn ch tng trng tn dng khng qu 30%, thc hin chnh sch ti kha tht cht thng qua gim chi tiu thng xuyn, nng cao hiu qu u t cng, gim p lc tng cu v tiu dng v u t ca khu vc doanh nghip v c nhn, t thu hp thm ht gia tit kim v u t, gp phn cai thin cn cn vng lai. (4) Qun l cc lung vn nc ngoi theo hng trnh ri ro. Nng cao cht lng thng k lung vn vo ra, m bo tin cy, lm c s cho phn tch v xut cc bin php gim st lung vn nc ngoi. 87 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Theo di, gim st cht ch lung vn ngn hn gm vay n thng mi ngn hn ca cc doanh nghip di hnh thc nhp hng tr chm, vay nc ngoi, huy ng tin gi t nc ngoi ca cc ngn hng thng mi ch ng iu hnh chnh sch tin t, t gi. Tch cc thu ht vn u t nc ngoi. Ci tin th tc hnh chnh y nhanh tc gii ngn vn FDI v ODA cho cc d n u t vo cc ngnh thin v s dng nhiu vn hoc nhp khu nguyn liu t nc ngoi. (5) Tp trung cc ngun vn ngoi t t xut khu du th, mua ngoi t t cc t chc quc t, ch ng v thi gian v tnh lng ngoi t mua vo hp l st vi din bin th trng ngoi hi, m bo tng d tr ngoi hi Nh nc mc an ton. 3. Gii php cp bch nhm ci thin cn cn thng mi, kim ch nhp siu ca Vit Nam vi mt s th trng nhp khu. 3.1. Trung Quc. Tip tc y mnh sn xut v xut khu cc mt hng c li th cnh tranh nh: cao su, rau qu, thy sn Pht trin sn xut cc mt hng tim nng khc nh: in v cp in, g v cc sn phm t g, sn phm nha, du thc vt; kho st th trng tm kim cc mt hng xut khu mi; nc qu, tranh sn mi Li th ca Vit Nam trong trao i thng mi vi Trung Quc l cc loi hnh dch v vn ti, thng tin, in, kho vn, cu cng, du lch Do vy, cn tp trung khai thc li th ny pht trin cc loi hnh dch v thch hp, s dng cc tuyn hnh lang kinh t vi tnh cht l cc dch v qu cnh ca Trung Quc v cc nc ln cn thng qua cng bin Hi Phng. Thu ht cc doanh nghip Trung Quc ln v c thc lc vo Vit Nam u t trc tip trong lnh vc nng lng, nguyn ph liu dt may da, phn 88 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

bn, vt t nng nghip, ha cht hoc h tr gia cng ch bin sn phm t cao su, nng sn nhit i, rau qu, ung, rau qu thc phm sau xut khu vo th trng Trung Quc. Va hn ch c nhp khu nguyn vt liu, ph kin, nng cao gi tr gia tng hng xut khu, va thay i c cu hng xut khu vo th trng ny. M rng xut khu sang cc tnh nm su trong lc a Trung Quc nh: T Xuyn, Trng Khnh, Qu Chu (khu vc Ty Nam), Qung ng, Phc Kin, Hi Nam, Thng Hi, Bc Kinh, Trit Giang, Sn ng (khu vc Min ng). Tn dng lc lng Hoa Kiu Vit Nam v Vit Kiu Trung Quc lm cu ni Vit Nam tip cn th trng Trung Quc. Tn dng th trng Hng Koong, i Loan, Singapore lm a bn trung chuyn xut khu sang Trung Quc. Tn dng chnh sch u i bin mu cho tnh Vn Nam (gim 50% thu nhp khu v thu VAT), cn tnh Qung Ty b u i ny t 01/01/2004. Tuy nhin, chnh quyn tnh Qung Ty vn p dng Chnh sch u i bin mu na vi nhm thu ht nguyn liu ca Vit Nam p ng nhu cu nguyn liu u vo cho cc ngnh sn xut v kim sot lng hng xut khu ca Vit Nam v th trng mnh (vic u i ny khng c vn bn chnh thc). Nhn ngn hn th cc doanh nghip ca ta c th c hng li t chnh sch ny ca Qung Ty nhng nu nhn di hn th Vit Nam li bt li v hon ton b ng trong vic cung ng dn n tnh trng cc doanh nghip ca ta b p cp p gi, thua l, khng c u ra n nh Cn c theo quy nh v p dng quy ch bin mu th Trung Quc ang vi phm cc quy nh ca WTO. Tuy nhin, trong thi gian ti Trung Quc cha xa b chnh sch u i bin mu m h ang dnh cho tnh Vn Nam, ta nn tip tc vn dng nhng u i m n em li, y mnh xut khu. ngh pha Trung Quc tip tc p dng chnh sch u i bin mu ny. 89 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

3.2.

Hn Quc. Trong cc cuc hi m cp cao, ta vn phi nu vn nhp siu v

ngh pha Hn Quc lun cn c u tin v to iu kin thun li Vit Nam c tham gia xut khu vo Hn Quc cc mt hng theo ch nhp khu ca Hn Quc nhm hn ch bt mc nhp siu ca Vit Nam t Hn Quc. y mnh vic tm cc th trng mi, mt hng mi, nghin cu cc phn khc th trng v tm kim knh phn phi gip cc doanh nghip lin h, giao dch vi i tc. i vi nhm hng nguyn liu, hng s ch, hng th cng, nng nghip hoc cng nghip nh: do y l cc mt hng m nhiu nc trong khu vc cng c th mnh, cn ci thin mu m, nng cao gi tr gia tng bng cch tng hm lng ch bin trong sn phm, ci thin cht lng v vn v sinh an ton ca sn phm, xy dng hnh nh/ thng hiu mang c trng Vit Nam to s khc bit vi cc sn phm cng loi ca cc nc khc. i vi hng thy sn: tng xut khu thy sn cht lng cao nh tm, c ng lnh, thy sn ch bin, tn dng hn ngch thu quan TRQ, tch cc tham gia Hi ch thy sn ti Hn Quc. i vi hng rau qu: nng cao cht lng v ng u, p dng k thut bo qun sau thu hoch, ngh Hn Quc y nhanh vic xem xt cho php nhp khu qu ti. i vi hng cng nghip ch to: do vn cng ngh, thit b, s ph hp v tiu chun mang tnh chuyn bit ca Hn Quc v vn u t hn ch ca cc doanh nghip trong nc nn cn khuyn khch cc doanh nghip ln ca Hn Quc hp tc u t sn xut cc sn phm linh kin, in t, dy cp v cp in, sn phm c kh xut sang Hn Quc. y mnh kim ngch xut khu mt cch bn vng v lu di, cn to ra cc sn phm c hm lng cng ngh cao hn v Hn Quc nhp khu ch 90 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

yu l cc mt hng cng nghip v nguyn nhin liu. Trong bi cnh chi ph sn xut gia tng ti Hn Quc v s m ca th trng t do sc p ca cc i tc thng mi, cc cam kt trong FTA m Hn Quc tham gia, nhiu nh my ch to c nh ca Hn Quc s phi ng ca hoc di chuyn sang cc nc c chi ph thp hn. Hn Quc s phi nhp khu ngy cng nhiu hng tiu dng cng nh cc linh kin, sn phm ch to. Ta cn tn dng xu hng ny thu ht cc nh my ca Hn Quc. S xut hin nhm hng dy v cp in, linh kin my tnh v in t cho thy thnh cng ca vic thu ht u t ca cc cng ty Hn Quc to ngun hng xut khu. 3.3. i Loan Tng cng cng tc xc tin thng mi ca cc a phng, ngnh, doanh nghip, nht l tham gia cc cuc trin lm hi tr chuyn ngnh ti i Loan. Vi lc lng c du v lao ng ti Vit Nam kh ng, ta c th hp tc vi doanh nghip i Loan thnh lp siu th ti 3 min ca i Loan bn hng cho ngi Vit Nam nhm thm nhp vo th hiu ngi i Loan. Tch cc khuyn khch cc nh u t i Loan vo cc lnh vc ch to, c hm lng cng ngh cao nhm nng cao gi tr gia tng hng xut khu sang i Loan. Tp trung thu ht cc d n u t ln c chnh sch u tin h tr trin khai nhng d n sn xut cng ngh cao, d n c vn u t kh ln nhanh chng tng kim ngch xut khu cng nh gi tr gia tng trong hng xut khu. 3.4. Hng Kong. Tng cng hp tc gia cc c quan qun l xc tin thng mi gia hai bn qua ngh pha Hng Kong c cc c ch h tr doanh nghip Vit Nam tham gia cc hot ng hi ch, trin lm t chc ti Hng Kong. 91 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Tp trung nng cao cht lng sn phm thc phm, nng thy sn xut khu ph hp vi cc tiu chun an ton v sinh ca pha Hng Kong. Cn ch khu bo qun, kim tra v nng cao cht lng cc mt hng truyn thng c th trng chp nhn nh: ln sa, ln choai, hi sn ti sng v cp ng rau qu Thng qua th trng Hng Kong y mnh vic bn hng vo th trng Trung Quc, Chu u, M v Nht. Hng Kong l th trng t do khng thu xut nhp khu, to iu kin d dng cho cc doanh nghip Hng Kong tm nhp ti xut sang nc th 3. Th trng xut khu chnh ca Hng Kong l Trung Quc (49%); Chu u (14%); M (13%) v Nht (5%). S dng Hng Kong l mt trong nhng u mi qung b xc tin xut khu. Trong my nm va qua, nhiu hip hi ngnh hng Vit Nam chn Hng Kong l ni t chc cc bui din n, cc cuc hi tho chuyn v xut khu, thu ht c nhiu doanh nghip nc ngoi c vn phng ti Hng Kong n d. Thng qua cc cuc Hi tho, hi ch gp g v tm kim c khch hng tim nng lu di, nm bt c xu hng nhu cu th trng v tm hiu cc i th cnh tranh cc nc trong khu vc. Thu ht cc nh u t ca Hng Kong trong lnh vc nguyn liu may mc v dt n Vit Nam u t xy dng nh my sn xut pht trin cng nghip st may ni a, thay th hng nhp khu v y l mt trong nhng th mnh ca Hng Kong. n nhn c chn lc dng u t ca Hng Kong dch chuyn t Trung Quc i lc sang Vit Nam khi chnh ph Trung Quc ang c chnh sch gim dn thng mi gia cng. 3.5. Singapore Cc doanh nghip cn nghin cu kh nng thit lp cc lin doanh vi i tc Singapore hp tc sn xut v xut khu tr li Singapore hoc i 92 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

nc th ba. Cc cng ty Vit Nam cn tch cc lin kt vi cc cng ty Singapore nhm tn dng cc FTA Singapore k vi cc nc trn th gii. Tip tc y mnh vic trin khai cc tha thun k gia hai nc, c bit l kinh t Vit Nam Singapore k kt thng 12/2005, trong cn quan tm ti vic k kt cc hip nh cng nhn ln nhau i vi hng nng sn. 3.6. Thi Lan Cn c cc hot ng xc tin thng mi Quc gia vi th trng Thi Lan, c bit l khu vc ng Bc Thi Lan khai thc li ch ca tuyn hnh lang kinh t ng Ty. Pha Vit Nam cn nu mnh m vi Chnh ph Thi Lan ( cp cao), ngh hp tc vi ta nhm km hm hoc thu hp mc nhp siu hin nay, bao gm vic to iu kin d dng, thun li hn na cho hng Vit Nam xut khu sang nc Thi Lan (qua cc c ch u i AISP trong ASEAN) thc y cc doanh nghip Thi Lan u t sn xut hng thay th nhp khu ti Vit Nam. Duy tr c ch hp tiu ban thng mi gia hai nc thng qua cng pha Thi Lan tm cc gii php tch cc cho s pht trin thng mi gia hai nc cng nh cc bin php hn ch nhp siu t th trng ny. 3.7. n Tng cng v nng cao hiu qu ca cng tc xc tin thng mi sang n : tng cng thc hin cng tc xc tin thng mi ti nhng khu vc, vng, min khc nhau trn ton n thay v ch tp trung vo mt s thnh ph ln. i mi cng tc t chc cc chng trnh xc tin thng mi theo 93 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

hng ch trng vo khu t chc v cung cp thng tin th trng, gim bt cc chng trnh kho st th trng mang tnh nh l. Cc qun l cnh tranh kt hp vi B ngnh hu quan xy dng cc hng ro k thut t chun Quc t v ph hp vi cam kt ca WTO i vi mt s mt hng nhp t n ta c ngn chn hng lot hng ha t n vo ta, hn ch nhp khu t cc nh sn xut cht lng khng m bo t n trong c vic s dng cc bin php t v, p t thu chng bn ph gi. Nhm hng ha c th c p dng cc bin php trn bao gm: thc n gia sc v nguyn liu, st thp cc loi, kim loi thng, nguyn ph liu dt may. 4. Gii php gim nhp siu mt s ngnh hng. (1) Ngnh hng in, in t, my tnh v linh kin my tnh, c kh, ch tc, phng tin vn ti. Hn ch quyn tip cn ngoi t: i vi cc mt hng c nhp siu: my tnh v linh kin my tnh; c kh; phng tin vn ti, c th xut hn ch quyn tip cn ngoi t theo hng sau: + u tin cn i ngoi t phc v cc mt hng thit yu m trong nc cha sn xut c: linh kin lp rp mt tnh; my mc thit b phc v ngnh c kh; i vi phng tin vn ti ch cn i ngoi t cho doanh nghip nhp khu t ti, khng p dng cho t du lch loi trong nc sn xut c. + Khng khuyn khch cp tn dng hoc bo lnh tn dng cho cc loi hng tiu dng thuc cc nhm hng trn. p dng mt s bin php gim nhp khu:

94

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

+ + +

Nng thu sut thu NK ti trn khung thu NK theo cam kt (i Tip tc p dng np thu NK trc khi nhn hng (bin php ny Khng cp tn dng v bo lnh cho hng tr chm.

vi nhng sn phm trong nc sn xut c). p dng i vi t nguyn chic).

(2) Nhm hng phn bn ha cht. Hn ch nhp khu mt s ha cht trong nc sn xut c hoc nhp khu cc loi ha cht vi mt s iu kin v tiu chun k thut (theo danh mc v tiu chun k thut ha cht nhp khu ban hnh km theo thng t s 01/2006/TT-BCN). Khng nhp khu mt s loi phn bn: Cc loi phn cha ln; phn bn tng hp NPK trong nc sn xut , p ng nhu cu phc v nng nghip. Ring phn bn DAP nh V Hi Phng i vo sn xut thng 6 nm 2008. Tng cng sn xut trong nc: y nhanh tin cc d n c ph duyt ang trin khai d n m Ninh Bnh, d n m C Mau, d n m Bc Giang, d n DAP Hi Phng, DAP s 2. Tng cng u t chiu su, nng cng sut cc nh my ang c nh d n sn xut NPK Hip Phc, d n sm lp cao su, d n sn xut khng sinh (3) Nhm hng du m v cc mt hng c ngun gc du m. Nng cao nng lc khai thc v y mnh nhanh tin cc cng trnh du kh: hon thnh sn lng khai thc k hoch nm 2008 v nhm tm kim cc gii php nhp siu, B Cng Thng tng cng ch o Tp on du kh Vit Nam n lc ti a, u tin khoan v sa cha trc nhng ging c kh nng cho sn lng cao tng qu ging khai thc, y nhanh tin xy dng pht trin cc m a vo khai thc theo tin ra. T chc 95 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

khai thc an ton v hiu qu cc m ang khai thc, a 05 m mi vo khai thc. y nhanh tin hon thnh cc cng trnh trng im v du kh, a nh my lc du Dung Qut vo vn hnh theo ng tin , ti u ha v gim thi gian chy th nh my nhm mc ch khn trng a cc sn phm xng du ca nh my lu thng ra th trng, gim ti thiu lng sn phm khng t phm cp trong qu trnh chy th nh my. Tm kim, thm d nc ngoi: Tip tc y mnh cng tc tm kim, thm d d n mi nc ngoi, c bit u tin vic mua m ang khai thc nc ngoi nhm gp phn gia tng sn lng. Cc cng tc tuyn truyn, vn ng v thc hnh tit kim phi hp vi cc n v chc nng khuyn khch chng trnh tit kim nng lng i vi cc mt hng xng du, y nhanh cc d n sn xut nhin liu sinh hc (Ethanol, Biodiesel) nhm gp phn gim lng xng du nhp khu. y nhanh cc chng trnh t lc v pht trin c kh quc gia nhm trin khai thc hin cc d n ng mi, gin khoan ng tu cha du, gia tng t trng trong vic ch to cc thit b phi tiu chun v cc thit b chuyn dng phc v cho cc cng trnh du kh v cc nh my lc ha du. Tng cng cng tc ch o st sao Tp on Du kh Vit Nam, Tng cng ty xng du Vit Nam v cc u mi nhp xng du trong vic iu tit vic sn xut v nhp khu cc sn phm xng du. (4) Ngnh hng thp. Pht trin ngnh thp Vit Nam phi gn cht vi hiu qu kinh t v nng cao nng lc cnh tranh Quc t: nh hng di hn ca cc Hip nh thng mi t do gia ASEAN vi Trung Quc (ASEAN+1) v gia ASEAN vi Trung Quc, Nht Bn, Hn Quc (ASEAN+3) cng nh tc ng ca vic gia nhp WTO n pht trin cng nghip Vit Nam l rt ln. Bo h khng cn l cng c hu hiu h tr ngnh thp. Nh vy ngnh thp Vit Nam s 96 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

phi cnh tranh trc tip trn th trng ni a vi cc cng quc sn xut thp. Pht trin ngnh thp nc ta trong giai on ti m bo c hiu qu, c nng lc cnh tranh quc t v bn vng. T do ha u t pht trin ngnh thp, khuyn khch cc thnh phn kinh t trong nc pht huy u t, khai thc hiu qu ni lc hin c (th trng, ti nguyn khong sn, vn, lao ng) ng thi y mnh thu ht u t nc ngoi (vn, cng ngh) pht trin nhng cng trnh quy m ln. y mnh u t pht trin sn xut cng on thng ngun (sn xut gang, phi thp) v cc sn phm thp dt: Nhm khc phc dn tnh trng mt cn i gia nng lc sn xut thng ngun v h ngun (cn thp v gia cng sau cn), gia sn phm thp di v thp dt cn y mnh u t pht trin sn xut cng on thng ngun (sn xut gang, phi thp) v cc sn phm thp dt. Khuyn khch hp tc vi nc ngoi pht trin mt s lin hp m luyn kim, lin hp luyn kim v nh my cn sn phm dt quy m ln: y l nhng cng trnh trng im ca ngnh thp trong giai on n nm 2025 c quy m cng sut hng triu tn/nm, vn u t trn 500 triu USD vi trnh k thut kinh t cao, c tc ng lan ta ln trong c nc. C cu li ngnh thp theo hng a s hu, lin kt lin ngnh nhm gia tng tch t v quy m sn xut kinh doanh. V xut khu mt s sn phm: th trng xut khu thp ca nc ta cn hn ch, mi gii hn mt s nc trong khu vc. Sn phm xut khu ch yu l gang c, thp cn di, ng thp v mt s t tn m. Phn u v y mnh xut khu cc sn phm dt khc ngoi nhng mt hng truyn thng nh: thp khng r, thp cun, l cn ngui (5) Ngnh hng giy

97

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

tip tc pht trin v cn bng cung cu cc loi giy in bo, giy in vit sn xut trong nc ngh gim 5% thu nhp khu i vi giy in bo, giy in v vit c xut x t cc nc ASEAN. Khi thu xut nhp khu s l 0% h tr cc nh in bo, cc nh sn xut sch v cc nh sn xut vn phng phm nhp khu lng giy m nh sn xut trong nc cha p ng kp. Cn c chnh sch khuyn khch giy ti ch: Thu GTGT i vi giy thu gom trong nc bng 0%, hoc khu tr thu GTGT i vi nguyn liu l giy thu gom trong nc, nu khng khi thu nhp khu l 0% v hnh chung ch khuyn khch nhp khu giy cc loi khng khuyn khch thu gom ti ch trong nc, va tit kim ti nguyn mi trng va gim nhim mi trng. Gim thu nhp khu phi i i vi tng gi bn trong nc tng ng vi gi nhp khu hn ch nhp siu, khuyn khch u t v sn xut trong nc. Khuyn khch u t vng nguyn liu, sn xut bt giy v giy cao cp. p dng cng ngh tin tin thn thin vi mi trng. (6) Ngnh Da Giy Nh nc p dng cc bin php u i xut khu i vi ngnh Da Giy ngnh ny vt qua kh khn kho khng c hng GPS ca EU na. Khi ngnh Da Giy Vit Nam khng c hng thu u i theo h thng u i thu quan (GSP) ca EU th ngnh v cc doanh nghip s phi b thit hi nng n hn nhiu, l do: + Mc thu u i khi xut khu sang th trng EU p dng cho ton b cc sn phm dy dp xut khu ca Vit Nam (mc thu ch bng 70% mc thu thng thng) ty tng chng loi giy dp, mc c u i dao ng t 3,5 5,5%. 98 Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Trong thi gian qua, ngnh tip nhn s chuyn dch sn xut

mnh m t cc nc trong khu vc, t cc nh u t nc ngoi do cc li th v mc thu u i nu trn, khi li th ny khng cn, sc cnh tranh ni lc ca cc doanh nghip cn yu, ngnh s phi i mt vi sc p cc n t hng s c chuyn sang cc nc khc, cho nn, nhiu doanh nghip trong nc s u t sang lnh vc khc. + Sau khi Vit Nam chnh thc gia nhp T chc thng mi th gii (WTO), th trng xut khu hng ha ca Vit Nam c m rng, song i vi ngnh da giy, th phn xut khu sang cc th trng khc khng ln, ch yu vn l th trng EU, nu khng c u i khi xut khu vo EU, t trng xut khu sang EU s gim, cc doanh nghip s phi thu hp sn xut. Chnh ph m phn EC xem xt, xa b vic p thu CBPG cc loi dy c m t da v vic EC p thu CBPG i ngc li vi tinh thn t do ha thng mi do chnh EC khi xng v lm tn hi n li ch kinh t ca cc doanh nghip v cng nhn ngnh cng nghip da giy Vit Nam. (7) Ngnh nha Cc doanh nghip ngnh nha cn tip tc u t, i mi cng ngh, gim chi ph nng cao cht lng sn phm v p dng h thng qun l cht lng tin tin. Cc doanh nghip cn ch trng u t vo cc nhm hng c li th cnh tranh, sn phm k thut c yu t khoa hc cao, cng ngh cao. Mt khc, cc doanh nghip cn tn dng tt c hi, cc cam kt u i trong hip nh thng mi song phng v a phng m cc nc ta tham gia (AFTA, ACFTA, AKFTA, AJCEP ).

99

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Tng cng hot ng xc tin thng mi qung b thng hiu tng c hi xut khu trc tip cho cc nc nhp khu gim dn vic xut khu phi qua trung gian nng cao hiu qu xut khu. Tng cng hp tc lin kt gia cc doanh nghip trnh b p gim gi xut khu. Hip hi nha Vit Nam lm u mi lin kt cht ch gia cc doanh nghip thc hin s hp tc ny vi hiu qu cao nht. y nhanh vic thc hin cc d n xy dng nh my x l ph liu nha thnh nguyn liu: Kt hp cng vi B ti nguyn mi trng nghin cu c ch chnh sch ngnh nha c iu kin tt hn trong vic nhp khu nha ph liu gii quyt mt phn kh khn v nguyn liu ng thi p ng cc tiu chun v cht lng, an ton v sinh mi trng. (8) i vi ngnh hng vt liu xy dng Xy dng danh mc mt hng sn xut trong nc cha kh nng thay th nhp khu qun l nhp khu ngnh hng vt liu xy dng, xc nh nhu cu nhp khu cc nhm sn phm sau: + Thit b ng b cho sn xut xi mng, khai thc khong sn lm vt liu xy dng. + Nguyn liu cho sn xut vt liu nh: Soda cho sn phm knh; Frit lm men cho sn xut gch; Cera-mic s v sinh nguyn liu sn xut sn xy dng; cc loi nguyn liu sn xut vt liu chng thm, nguyn liu sn xut tm lp kim loi aminang xi mng, cc loi ph gia cho b tng, cc loi bng thy tinh. + Nhp khu sn phm Vt liu xy dng ch yu l cc sn phm Vit Nam cha sn xut c nh vi k thut, tm vi chng thm, vt liu cch nhit, phn nhit, cc loi knh c bit

100

Lp QTDN.A/K11

Nghin cu khoa hc

Gii php kim ch nhp siu mt s ngnh hng VLXD: + Gim nhp khu thit b ng b trong sn xut xi mng bng cch tng phn ch to thit b trong nc. Trong nhng nm gn y cc doanh nghip u t xi mng thng p dng hnh thc tng thu EPC; thu nc ngoi xy lp, cung cp thit b vt t; gii php ny mang li hiu qu l y nhanh tin u t. + Vi mi nh my sn xut xi mng v cc nh my sn xut VLXD th nhu cu ph tng thay th hng nm tng i ln. Hin nay ch yu ph tng nhp ngoi. iu ny gy ra s lng ph ln va ng vn do phi d tr, va hn ch n vic ch to trong nc. V vy phi nhanh chng thnh lp cc doanh nghip Vit Nam hoc lin doanh sn xut thit b ph tng, c bit l thit b cho ngnh sn xut xi mng nh cng ty lp my 69-3 ca Lilama ang lm ch ng trong vic ch to v lp t thay th ph tng trong sn xut xi mng. + i vi mt s sn phm VLXD cao cp (tm cch nhit phn nhit ) sau nhiu nm nhp khu cc nh kinh doanh cng ang chuyn sang u t sn xut trong nc nhm gim chi ph lu thng, vn ti, tng sc cnh tranh. i vi cc sn phm nhp khu m trong nc sn xut c th cng ang c xu hng tng lng sn xut trong nc v c cht lng v s lng bng cch u t i mi cng ngh v thay i mu m. + Mt trong cc hng gim nhp siu l phi y mnh sn xut trong nc, phi t chc li cng tc xut khu to sc mnh v to ra cc doanh nghip xut khu ln.

101

Lp QTDN.A/K11

You might also like