Dùng thuốc chữa bệnh GUT (thống phong)

Tôi bị bệnh gut, đã điều trị bằng colchicin nhiều lần nhưng không khỏi. Càng về sau càng
xảy ra dày hơn. Xin đề nghị báo chỉ dẫn nên dùng thuốc gì và như thế nào? Lương Trung
Hòa(Phường Thuận Lộc - thành phố Huế)

Cần xác định có thật bị bệnh gut hay không?

Acid uric là sản phẩm cuối cùng của quá trình thoái giáng các nucleo-protein. Các
nucleo-protein đó có thể là từ thức ăn, từ tế bào chết, từ sự tổng hợp nội sinh. Bình
thường acid uric được thải trừ ra ngoài cơ thể bằng đường thận (nước tiểu), đường tiêu
hóa (phân). Khi sản sinh và thải trừ acid uric cân bằng thì lượng acid uric - máu sẽ ở
ngưỡng an toàn. Khi các nguồn nucleo-protein tăng như quá trình tổng hợp nội sinh
tăng, quá trình hủy hoại tế bào tăng (bệnh ác tính, bệnh tan máu hay do dùng thuốc diệt
tế bào) thì acid uric sinh ra nhiều. Khi sự thải trừ acid uric qua thận giảm (do suy thận
mạn hay do dùng thuốc lợi tiểu kéo dài, ngộ độc chì), hoặc khi men HGPR tranferase bị
ức chế không tái dùng acid uric thì acid uric cũng tăng. Bệnh gut là bệnh rối loạn chuyển
hóa acid uric trong đó acid uric - máu tăng quá cao ngưỡng an toàn. Sự rối loạn chuyển
hóa đó chủ yếu do nguyên nhân nội sinh nhưng chế độ ăn uống làm tăng nguồn nucleo-
protein cũng góp phần quan trọng. Biểu hiện: có những cơn viêm và đau khớp cấp,
thường khu trú ở ngón chân cái và các khớp ngón bàn chân, lắng đọng muối của acid
uric (urat) dưới da, tăng lượng acid uric - máu.

Bệnh này khác hẳn với bệnh khớp do thoái hóa là bệnh mạn tính của khớp và cột sống
có đau và biến dạng không có viêm. Thực chất đây không phải là bệnh mà là quá trình
già hóa của khớp.

Có thể xác định và phân biệt bệnh gut với các bệnh khác chính xác dựa vào các biểu
hiện lâm sàng song tốt nhất nên làm thêm xét nghiệm về nồng độ acid uric - máu và urat
niệu. Bạn cần khám xét đầy đủ, chẩn đoán đúng bệnh rồi mới dùng thuốc.

Thuốc bạn đang dùng colchicin là thuốc chữa triệu chứng. Cần dùng thêm allopurinol là
thuốc chữa nguyên nhân.

Colchicin: Dùng một mình hoặc kết hợp với các chất kháng viêm colchicin làm giảm
triệu chứng, phòng ngừa các hiện tượng viêm tái phát nhưng không làm hạ được acid
uric trong máu nên không ngăn được các biến chứng thận và khớp. Tính acid của môi
trường làm kết tủa các tinh thể urat gây nên bệnh gut. Colchicin kìm hãm sự sản sinh
acid lactic, ổn định pH môi trường nên chữa được bệnh gut.

Allopurinol: Enzym xanthin oxydase xúc tác sự tổng hợp acid uric. Allopurinol ức chế
enzym này do đó làm giảm acid uric niệu và acid uric - máu. Sau khi dùng, thuốc làm
giảm acid uric - máu trong vòng 24 - 48 giờ. Dùng hàng ngày thuốc sẽ làm giảm tối đa
acid huyết trong 2 tuần. Ngưng dùng thuốc, acid uric - máu trở lại trị số trước đó trong
vòng 7-10 ngày. Dùng allopurinol để hạ acid uric - máu xuống mức an toàn dưới 430
micromol/l (tương đương với 70mg/lít) nhằm ngăn chặn sự lắng đọng ura, tránh hoặc
làm chậm sự xuất hiện bệnh thận. Ngoài allopurinol cũng có thể dùng vài loại thuốc khác
như desuric, benemid nhằm đào thải acid uric qua đường tiểu. Tất nhiên các thuốc này
không có tác dụng chủ động như allopurinol.
Nên dùng kết hợp cả hai loại thuốc, không dùng một loại đơn lẻ. Lúc đầu phải dùng
colchicin để chữa các triệu chứng đau. Ngay lúc đau không được dùng allopurinol...
Nhưng sau đó khi muốn làm hạ acid uric - máu, trong hai hay ba tháng đầu trị liệu phải
dùng kết hợp colchicin với allopurinol nhằm tránh khởi phát cơn cấp tính.

Cần thận trọng khi dùng colchicin cho người già, lúc suy yếu, phụ nữ có thai, cho con bú.
Không được dùng cho người có bệnh dạ dày, bệnh đường ruột, bệnh thận, gan hay tim
trầm trọng và người loạn thể tạng máu. Thuốc có thể có tác dụng ngược lên quá trình
sản sinh tinh trùng. Nếu dùng dài ngày cần làm xét nghiệm đếm máu định kỳ. Không nên
dùng cho trẻ em. Người lớn khi có cơn đau cấp tính đầu tiên dùng 1-1,2 mg sau cứ mỗi
2-3 giờ thì dùng 0,5-0,6mg. Nếu có khó chịu ở dạ dày, ruột hay tiêu chảy, buồn nôn thì
ngưng thuốc 3 ngày sau đó dùng lại.

Chỉ dùng allopurinol khi sự bài acid uric niệu vượt quá 800 mg ở nam hay 750mg ở nữ.
Trong quá trình điều trị phải kiểm tra acid uric - máu và urat niệu định kỳ. Với người suy
gan thận nặng phải chú trọng đặc biệt vì thuốc làm gia tăng nhịp điệu tác dụng. Cần bài
niệu thật nhiều để tránh sỏi xanthin nhất là đối với người có hội chứng Lsech-nyhan. Với
người bị bệnh máu ác tính phải hiệu chỉnh acid uric - máu hay urat - niệu trở về số đo
trước lúc trị liệu. Ngưng dùng allopurinol nếu xảy ra phát ban. Không dùng thuốc này cho
trẻ em, phụ nữ đang cho con bú. Liều thông thường: Bệnh nhẹ mỗi ngày là 200-300mg,
bệnh nặng 400-600mg. Khởi đầu dùng mỗi ngày 100mg, gia tăng từng nấc một, nhưng
mỗi liều không quá 300mg và mỗi ngày không quá 800mg.

Do chưa biết rõ vai trò của mỗi thuốc và thuốc đắt nên người bị bệnh gut thường chỉ
dùng colchicin đơn độc hoặc dùng không đủ liệu trình để đưa acid uric - máu về ngưỡng
an toàn nên bệnh dễ tái phát. Một chế độ ăn quá nhiều chất đạm cũng làm cho bệnh dễ
bột phát. Là bệnh về rối loạn chuyển hóa nên khó chữa khỏi hẳn nhưng nếu dùng đúng
thuốc, đúng liệu trình, lưu ý chế độ ăn thì bệnh ít tái phát.

DS. Bùi Văn Uy

(Ngày 12/4/2004 - Báo SK&ĐS)