Chöông II:

TRUYEÀN THUYEÁT
CON ROÀNG CHAÙU TIEÂN
&
LAÏC THÖ - HAØ ÑOÀ

LAÏC THÖ - HAØ ÑOÀ

TIEÀN ÑEÀ CUÛA KHOA THIEÂN VAÊN HOÏC

N
THÔØI HUØNG VÖÔNG

eáu thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh chæ giôùi haïn ôû vieäc giaûi
thích söï hình thaønh vuõ truï, thì duø ñoù laø moät söï lyù giaûi hôïp lyù
cuõng khoù coù theå toàn taïi vôùi thôøi gian gaàn 4000 naêm, neáu tính töø Huøng
Vöông thöù VI. Do ñoù, thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh phaûi chöùng toû khaû
naêng öùng duïng cuûa noù trong moïi lónh vöïc lieân quan ñeán ñôøi soáng con
ngöôøi; ít nhaát trong thôøi kyø maø con ngöôøi chöa quan taâm ñeán baûn nguyeân
cuûa vuõ truï baèng nhöõng nhu caàu phuïc vuï cho cuoäc soáng ngaén nguûi cuûa
mình. Nhöng thöïc teá ñaõ khoâng phaûi vaäy. Treân cô sôû cuûa thuyeát AÂm
Döông Nguõ haønh, toå tieân ngöôøi Vieät ñaõ öùng duïng trong vieäc tìm hieåu
söï vaän haønh cuûa nhöõng ngoâi sao trong Thieân haø, töùc laø söï vaän ñoäng cuûa
vuõ truï vaø aûnh höôûng cuûa nhöõng hieäu öùng vuõ truï ñoái vôùi töï nhieân, cuoäc
soáng vaø con ngöôøi. Baét ñaàu cuûa söï theå hieän naøy chính laø Laïc thö - Haø
ñoà.
Theo truyeàn thuyeát Trung Hoa: Haø ñoà do vua Phuïc Hy (nieân ñaïi
khoaûng 3500 naêm tr.CN; coù saùch cheùp hôn 4000 tr.CN) phaùt hieän khi
ñi tuaàn thuù ôû soâng Hoaøng Haø. Ngaøi thaáy Long Maõ töø döôùi soâng hieän
leân, treân löng coù Haø ñoà ghi vieäc trôøi ñaát môû mang. Laïc thö laø do vua
Ñaïi Vuõ (2205 naêm tr.CN) khi ñi trò thuûy, ngaøi thaáy con ruøa thaàn noåi
leân, treân mình veõ Laïc thö.
Heä töø thöôïng cheùp: “Thò coá thieân sinh thaàn vaät, thaùnh nhaân taéc
chi, thieân ñòa bieán hoùa, thaùnh nhaân hieäu chi; thieân thuøy töôïng, hieän caùt
hung, thaùnh nhaân töôïng chi. Haø xuaát ñoà, Laïc xuaát thö, thaùnh nhaân taéc
chi”.

57
 (Cho neân trôøi sinh ra thaàn vaät, thaùnh nhaân aùp duïng theo; trôøi ñaát
bieán hoùa, thaùnh nhaân baét chöôùc; trôøi baøy ra hình töôïng. Hieän ra söï toát
xaáu, thaùnh nhaân phoûng theo yù töôïng. Böùc ñoà hieän ra ôû soâng Hoaøng Haø,
hình chöõ hieän ra ôû soâng Laïc, thaùnh nhaân aùp duïng theo). (Chu Dòch vuõ
truï quan - saùch ñaõ daãn)
Nhö phaàn treân ñaõ trình baøy, vaán ñeà taùc giaû cuûa Heä töø thöôïng
chöa coù söï thoáng nhaát, ngöôøi baûo cuûa Cô Töû vieát vaøo thôøi Chu; ngöôøi
baûo cuûa Khoång Töû vieát; ngöôøi baûo do hoïc giaû ñôøi sau theâm vaøo... (Cuoán
saùch naøy minh chöùng thöïc traïng xaõ hoäi Vaên Lang qua truyeàn thuyeát
cuûa cha oâng ñeå laïi, cho neân noù phaûi baét ñaàu baèng söï toân troïng ñoái vôùi
truyeàn thuyeát, duø laø cuûa daân toäc khaùc).
Veà truyeàn thuyeát Haø ñoà – Laïc thö coù theå giaûi thích nhö sau: Vua
Phuïc Hy, Ñaïi Vuõ ñaõ bieát ñeán bieåu töôïng cuûa Haø ñoà – Laïc thö do tieáp
xuùc vôùi vaên minh Vaên Lang, khi ñi tuaàn thuù vaø trò thuûy. Nhöng neáu hai
ngaøi phaùt minh ra Haø ñoà vaø Laïc thö thì thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh
chaéc chaén ñaõ ñöôïc phaùt trieån hoaøn chænh, chöù khoâng theå laø moät söï mô
hoà nhö ñaõ trình baøy ôû treân. Do ñoù, Haø ñoà – Laïc thö ñöôïc hình thaønh
trong vieäc quan saùt thieân haø vôùi söï aùp duïng cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ
haønh thì phaûi laø cuûa ngöôøi Vieät Nam. Bôûi nhöõng lyù do sau ñaây:

Veà cuïm danh töø Haø ñoà – Laïc thö

YÙ nghóa cuûa cuïm töø “Haø ñoà – Laïc thö” coù theå giaûi thích nhö sau:
Truyeàn thuyeát ñaõ ghi nhaän vaøo thôøi Huøng Vöông – töôùng vaên goïi laø
Laïc haàu; töôùng voõ goïi laø Laïc töôùng; daân goïi laø Laïc daân, ruoäng goïi laø
Laïc ñieàn... taát nhieân saùch thuoäc veà vaên minh chính thoáng cuûa Vaên
Lang phaûi goïi laø “Laïc Thö”. Nghóa chöõ Haø ñoà coù theå hieåu laø Ngaân
Haø hoaëc Thieân Haø. Nhö vaäy coù theå hieåu Haø ñoà laø nhöõng ñoà hình mieâu
taû söï vaän ñoäng cuûa vuõ truï lieân quan ñeán Ngaân Haø. Toaøn boä cuïm töø Haø
ñoà – Laïc thö, coù theå hieåu laø saùch cuûa ngöôøi Laïc Vieät ghi laïi nhöõng tri
kieán vuõ truï lieân quan ñeán giaûi Thieân Haø (hoaëc Ngaân Haø).

Veà noäi dung Haø ñoà – Laïc thö

Baïn ñoïc so saùnh Laïc thö (töông truyeàn do vua Ñaïi Vuõ phaùt hieän
ôû treân vaø Laïc thö Cöûu tinh ñoà mieâu taû vò trí cuûa 9 choøm sao vaø caên cöù
vaøo vò trí cuûa sao Baéc cöïc ñeå ñònh vò caùc sao trong thieân haø sau ñaây.

58
 HÌNH LAÏC THÖ
Töông truyeàn do vua Ñaïi Vuõ phaùt hieän treân löng ruøa thaàn

HÌNH LAÏC THÖ CÖÛU TINH ÑOÀ (*)

Qua hình treân, baïn ñoïc cuõng nhaän thaáy: Sao Nguõ Ñeá Toïa laø trung
cung; Baéc cöïc: phöông Baéc; Thieân Kyû: phöông Nam; Haø Baéc: phöông
Ñoâng; Thaát Coâng: phöông Taây. Boán choøm sao chính höôùng Ñoâng –
Taây – Nam – Baéc vaø toøa Nguõ Ñeá Toïa thuoäc Döông (chaám traéng treân

* Chuù thích: Tö lieäu trong “Chu Dòch - Vuõ truï quan”, saùch ñaõ daãn.

59
Laïc thö). Boán choøm sao ôû caùc höôùng phuï thuoäc AÂm (chaám ñen treân
Laïc thö).
Nhö vaäy, Laïc thö töông truyeàn do vua Ñaïi Vuõ phaùt hieän treân
löng ruøa ôû soâng Laïc, thöïc chaát laø hình veõ coâ ñoïng cuûa Laïc thö Cöûu tinh
ñoà, mieâu taû vò trí cuûa caùc choøm sao treân baàu trôøi ñeå ñònh höôùng vò trí
töông quan caùc vì sao treân vuõ truï. Laïc thö Cöûu tinh ñoà thì laïi khoâng
phaûi do vua Ñaïi Vuõ tìm ra (Laïc Thö Cöûu tinh ñoà khoâng roõ taùc giaû, chæ
bieát laø saùch xöa truyeàn laïi). Bôûi neáu do vua Ñaïi Vuõ tìm ra thì oâng seõ
khoâng phaûi veõ laïi treân löng con ruøa laøm gì. Cho raèng ñuùng laø vua Ñaïi
Vuõ phaùt hieän nhöõng chaám ñen traéng treân löng con ruøa thaàn ôû soâng Laïc.
Nhöõng chaám ñen traéng ñoù do söï ngaãu nhieân truøng hôïp vôùi vò trí caùc sao
treân baàu trôøi vaø cuõng ngaãu nhieân teân soâng Laïc truøng vôùi teân Laïc thö
cuûa ngöôøi Laïc Vieät, thì ñieàu ñoù cuõng chaúng noùi leân ñöôïc caùi gì. Laïc thö
do vua Ñaïi Vuõ tìm ra seõ khoâng coù nghóa, neáu nhö khoâng coù Laïc thö
Cöûu tinh ñoà dieãn taû noäi dung cuûa noù vaø Haø ñoà, töùc laø caùi coù sau Laïc thö
theå hieän tính öùng duïng cuûa noù. Nhöng thaät voâ lyù! Haø ñoà laïi do vua
Phuïc Hy tìm ra tröôùc vua Ñaïi Vuõ hôn 1000 naêm. Ñeå chöùng minh ñieàu
naøy, xin so saùnh hai hình veõ döôùi ñaây cuûa Laïc thö vôùi Haø ñoà.

HÌNH LAÏC THÖ

60
 HÌNH HAØ ÑOÀ
Töông truyeàn do vua Phuïc Hy tìm ra treân löng long maõ

Nhö phaàn treân ñaõ trình baøy vaø cuõng chöùng minh töông töï nhö ñoái
vôùi Laïc thö: töï baûn thaân nhöõng chaám ñen traéng treân löng con ruøa thaàn
noåi leân ôû soâng Laïc do vua Vuõ phaùt hieän; cuõng nhö nhöõng chaám ñen
traéng treân löng con Long Maõ maø vua Phuïc Hy phaùt hieän goïi laø Haø ñoà
ôû soâng Hoaøng Haø, seõ khoâng coù nghóa gì neáu nhö khoâng coù noäi dung
cuûa noù.
Tröôùc khi dieãn taû noäi dung cuûa Haø ñoà, xin ñöôïc trình baøy vôùi baïn
ñoïc veà phöông phaùp tính giôø cuûa AÂm lòch.
AÂm lòch chia 1 ngaøy thaønh 12 giôø goïi teân theo 12 con Giaùp laø Tyù,
Söûu, Daàn, Maõo, Thìn, Tî, Ngoï, Muøi, Thaân, Daäu, Tuaát, Hôïi. Moãi giôø
AÂm lòch baèng 2 giôø Döông lòch, theo qui öôùc baét ñaàu töø giôø Tyù (23g -
1g), Söûu (1g - 3g), Daàn (3g - 5g), Maõo (5g - 7g), Thìn (7g - 9g), Tî (9g
- 11g), Ngoï (11g - 13g), Muøi (13g - 15g), Thaân (15g - 17g), Daäu (17g
- 19g), Tuaát (19g - 21g), Hôïi (21g - 23g).
Vôùi söï phaân chia thôøi gian theo AÂm lòch noùi treân vaø söï ñònh höôùng
phöông vò cuûa Laïc thö, thì caùc ngoâi sao quen thuoäc trong Thaùi Döông
heä laø: Sao Kim(*), sao Thuûy(*), sao Hoûa, sao Moäc, sao Thoå laàn löôït
xuaát hieän treân baàu trôøi ñöôïc ghi laïi theo ñoä soá cuûa Haø ñoà nhö sau:
Vò trí xuaát hieän cuûa sao Thuûy ôû phöông Baéc treân baàu trôøi
Trong ngaøy: giôø thöù nhaát (giôø Tyù); giôø thöù saùu (giôø Tî).

* Chuù thích: Theo Haùn thö Ngheä vaên chí thì sao Kim ngaøy nay, ngöôøi xöa goïi laø sao
Thuyû; sao Thuyû ngaøy nay, ngöôøi xöa goïi laø sao Kim (“Chu Dòch - Vuõ truï quan”, saùch
ñaõ daãn) .

61
 Trong thaùng: ngaøy muøng 1, 6, 11, 16, 21, 26. maët Trôøi, maët
Traêng gaëp sao Thuûy ôû phöông Baéc.
Trong naêm: Thaùng 11, 6. Luùc hoaøng hoân thaáy ôû phöông Baéc.
Vò trí cuûa sao Thuûy theo ñoä soá cuûa sao Thuûy treân Haø ñoà (1 - 6),
öùng vôùi phöông Baéc cuûa Laïc thö.
Vò trí xuaát hieän cuûa sao Hoûa ôû phöông Nam treân baàu trôøi
Trong ngaøy: giôø thöù hai (giôø Söûu); giôø thöù baûy (giôø Ngoï).
Trong thaùng: ngaøy 2, 7, 12, 17, 22, 27. maët Trôøi, maët Traêng gaëp
sao Hoûa ôû phöông Nam.
Trong naêm: Thaùng 2, 7. Luùc hoaøng hoân thaáy ôû phöông Nam.
Vò trí cuûa sao Hoûa theo ñoä soá cuûa sao Hoûa treân Haø ñoà (2 - 7),
öùng vôùi phöông Nam cuûa Laïc thö.
Vò trí xuaát hieän cuûa sao Moäc ôû phöông Ñoâng treân baàu trôøi
Trong ngaøy: giôø thöù ba (giôø Daàn); giôø thöù taùm (giôø Muøi).
Trong thaùng: ngaøy muøng 3, 8, 13, 18, 23, 28. maët Trôøi, maët
Traêng gaëp sao Moäc ôû phöông Ñoâng.
Trong naêm: thaùng 3, 8. Luùc hoaøng hoân thaáy ôû phöông Ñoâng.
Vò trí cuûa sao Moäc theo ñoä soá cuûa sao Moäc treân Haø ñoà (3 - 8),
öùng vôùi phöông Ñoâng cuûa Laïc thö.
Vò trí xuaát hieän cuûa sao Kim ôû phöông Taây treân baàu trôøi
Trong ngaøy: giôø thöù tö (giôø Maõo); giôø thöù chín (giôø Thaân)
Trong thaùng: ngaøy muøng 4, 9, 14, 19, 24, 29. maët Trôøi, maët
Traêng gaëp sao Kim ôû phöông Taây.
Trong naêm: thaùng 4, 9. Luùc hoaøng hoân thaáy ôû phöông Taây.
Vò trí cuûa sao Kim theo ñoä soá cuûa sao Kim treân Haø ñoà (4 - 9),
öùng vôùi phöông Taây cuûa Laïc thö.
Vò trí xuaát hieän cuûa sao Thoå ôû giöõa baàu trôøi
Trong ngaøy: giôø thöù naêm (giôø Thìn); giôø thöù möôøi (giôø Daäu).
Trong thaùng: ngaøy muøng 5, 10, 15, 20, 25, 30. maët Trôøi, maët
Traêng gaëp sao Thoå ôû giöõa.
Trong naêm: thaùng 5, 10. Luùc hoaøng hoân thaáy ôû giöõa trôøi.
Vò trí cuûa sao Thoå theo ñoä soá cuûa sao Thoå treân Haø ñoà (5 - 10),
öùng vôùi Laïc thö ôû giöõa. (Theo Chu Dòch vuõ truï quan - saùch ñaõ daãn).

62
 Treân cô sôû cuûa AÂm Döông Nguõ haønh söï phaân chia caùc haønh theo
ñoä soá cuûa Haø ñoà nhö sau:
* Döông Nguõ haønh laàn löôït coù ñoä soá laø:
Thuûy - 1; Moäc - 3; Hoûa - 7; Kim - 9; Thoå - 5 (chaám traéng treân Haø
ñoà).
* AÂm Nguõ Haønh laàn löôït coù ñoä soá laø:
Thuûy - 6; Hoûa - 2; Moäc - 8; Kim - 4; Thoå - 10 (chaám ñen treân Haø
ñoà).
Qua phaàn giôùi thieäu noäi dung nhö treân, thì baïn ñoïc cuõng nhaän
thaáy raèng:
Laïc thö phaûi coù tröôùc ñeå ñònh daïng phöông vò cho Haø ñoà. Chöùng
toû vieäc vua Phuïc Hy tìm ra Haø ñoà tröôùc vua Vuõ tìm ra Laïc thö 1000
naêm laø voâ lyù. Noäi dung cuûa Laïc thö – Haø ñoà hoaøn toaøn mang yù nghóa
quan saùt thieân vaên, phaùt trieån treân cô sôû cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ
haønh, töø ñoù tìm ra nhöõng hieäu öùng vuõ truï taùc ñoäng vaøo söï vaän ñoäng cuûa
töï nhieân, xaõ hoäi vaø con ngöôøi.
Töø haøng thieân nieân kyû, nhöõng nhaø Lyù hoïc thuoäc caùc trieàu ñaïi
phong kieán Trung Hoa cho raèng: vua Phuïc Hy döïa vaøo Haø ñoà ñeå laøm
ra Tieân thieân Baùt Quaùi:
Phuïc Hy taéc Haø ñoà hoaïch quaùi (vua Phuïc Hy baét chöôùc Haø ñoà
ñeå vaïch queû). (*)

Coøn Laïc thö thì ñöôïc coi laø nguoàn goác cuûa Haäu thieân Baùt quaùi.
Baûo Ba – moät nhaø Lyù hoïc Trung Hoa chuyeân lyù giaûi Dòch hoïc noùi:
Thöû Haäu thieân baûn Laïc Thö giaû (Saép ñaët nhö theá, ñaáy chính laø
Haäu thieân goác Laïc Thö).(*)

Nhö phaàn treân ñaõ chöùng minh: Laïc thö phaûi coù tröôùc Haø ñoà. Neân
vua Phuïc Hy döïa vaøo Haø ñoà laøm ra Tieân thieân; coøn vua Vaên Vöông
döïa vaøo Laïc thö laøm ra Haäu thieân thì cöïc voâ lyù.
Trong saùch Chu Dòch vuõ truï quan (saùch ñaõ daãn) giôùi thieäu moät
hình veõ laø ma traän Laïc thö (töông truyeàn cuõng do vua Ñaïi Vuõ tìm ra -

* Chuù thích: “Kinh Dòch vôùi Vuõ truï quan Ñoâng phöông”, Nguyeãn Höõu Löôïng, Nxb Tp
Hoà Chí Minh 1992, trang 158).

63
xem hình veõ döôùi ñaây). Ma traän Laïc thö coù 9 oâ, ñoä soá laø 45 taïo ra moät
ma phöông caáp 3, soá ngang doïc, cheùo goäp laïi laø 15 goïi laø Laïc thö cöûu
cung. Töø ma phöông caáp 3, söï bieán dòch cuûa ñoä soá Laïc thö raát vi dieäu,
taïo neân nhieàu ma phöông meânh moâng kyø aûo theo moät quy luaät nhaát
ñònh laø: toång caùc oâ doïc, ngang, cheùo ñeàu baèng nhau, thuoäc veà moät
daïng cuûa toaùn hoïc cao caáp. Taát nhieân, ma traän Laïc thö phaûi thuoäc veà
neàn vaên minh Vaên Lang, khi Laïc thö cuûa neàn vaên minh naøy.
Ñeå minh hoïa cho söï vaän ñoäng cuûa Nguõ haønh trong Laïc thö cöûu
cung vaø söï töông quan giöõa Laïc thö vaø Haø ñoà thuoäc veà vaên minh Vaên
Lang. Xin ñöôïc trình baøy moät troø chôi cuûa treû em Vieät Nam, cho ñeán
nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû naøy vaãn coøn phoå bieán. Troø chôi coù teân goïi laø
“Kim - Moäc - Thuûy - Hoûa - Thoå” vaø so saùnh vôùi cöûu cung cuûa Laïc thö
ñöôïc theå hieän baèng hình veõ vaø trình baøy döôùi ñaây, seõ minh chöùng cho
söï töông quan giöõa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø Laïc thö Haø ñoà ñaõ
trình baøy ôû treân. Neáu nhö trong queû Dòch ngöôøi ta coù theå dieãn giaûi moät
caùch ñôn giaûn vaïch ñöùt laø AÂm, vaïch lieàn laø Döông, thì söï töông quan
giöõa troø chôi naøy vôùi hoïc thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh coøn nhieàu ñieåm
truøng khôùp chöùng toû söï lieân heä cuûa noù.
Troø naøy ñöôïc chôi nhö sau:

HÌNH LAÏC THÖ CÖÛU CUNG Troø chôi

Ñaõ boå sung KIM MOÄC THUÛY HOÛA THOÅ
Nguõ haønh theo soá Haø ñoà

64
 Coù hai ngöôøi chôi. Moãi beân 4 quaân ñöôïc saép xeáp trong moät hình
chöõ thaäp ñöôïc caáu taïo do 5 hình vuoâng nhö hình treân. Laàn löôït töøng
ngöôøi chôi, moãi laàn chôi chæ ñi ñöôïc moät quaân. Khi nhaác quaân ñi thì hoâ:
“Kim, Moäc, Thuûy,...” . Moãi teân moät haønh khi hoâ thì ñöa quaân ñi laàn
löôït vaøo töøng giao ñieåm cuûa hình vuoâng, khoâng ñöôïc ñi xeùo: giao ñieåm
thöù nhaát (khoâng tính vò trí cuûa quaân) hoâ: “Kim”; giao ñieåm thöù hai hoâ:
“Moäc”... toái ña chæ ñöôïc 5 nöôùc, ñeán Thoå hoaëc vöôùng quaân ñoái phöông
phaûi ngöøng laïi. Khoâng ñöôïc luøi laïi, nhöng nhöõng böôùc ñi coù theå theo
nhieàu höôùng. Neáu quaân ñoái phöông ñöùng ôû vò trí thöù 5 thì ñöôïc aên (loaïi
ra ngoaøi). Ngöôøi naøo heát quaân thì thua.
Haøm nghóa cuûa troø chôi naøy theå hieän söï lieân quan AÂm Döông
Nguõ haønh vaø Laïc thö nhö sau:
@ Moãi beân 4 quaân töông töï vôùi söï vaän ñoäng cuûa 4 choøm sao AÂm
vaø boán choøm sao Döông trong Laïc thö cöûu tinh ñoà.
@ Teân troø chôi vaø lôøi hoâ: “Kim - Moäc - Thuûy - Hoûa - Thoå” chính
laø chieàu ngöôïc kim ñoàng hoà cuûa Nguõ haønh baét ñaàu töø haønh Kim treân
Laïc thö cöûu cung (xem hình veõ treân).
@ Naêm hình vuoâng naèm trong chöõ thaäp cuûa troø chôi laø söï coâ
ñoïng Laïc thö cöûu cung (goäp hai cung AÂm Döông laøm moät). Söï vaän
ñoäng cuûa Nguõ haønh treân Laïc thö theo chieàu ngöôïc kim ñoàng hoà (ñaây
cuõng chính laø chieàu vaän ñoäng cuûa caùc haønh tinh trong Thaùi döông heä,
theå hieän söï töông khaéc cuûa Nguõ haønh nhö sau: Kim khaéc Moäc, Moäc
khaéc Thoå, Thoå khaéc Thuûy, Thuûy khaéc Hoûa, Hoûa khaéc Kim).
Nhöõng troø chôi nhö “OÂ aên Quan” vaø “Kim, Moäc, Thuûy, Hoûa,
Thoå” khoâng theå do caùc nhaø Lyù hoïc Trung Hoa töø thôøi Haäu Haùn trôû veà
sau phaùt minh ra ñöôïc. Bôûi vì, neáu do moät ngöôøi naøo ñoù thuoäc khoaûng
thôøi gian naøy phaùt minh thì moïi vaán ñeà ñaõ ñöôïc saùng toû, ít nhaát cuõng ôû
söï lieân heä giöõa AÂm Döông vaø Nguõ haønh. Ñieàu naøy chæ coù theå giaûi thích
moät caùch hôïp lyù laø: nhöõng troø chôi naøy do caùc nhaø Lyù hoïc Vaên Lang
taïo ra ñeå löu truyeàn trong ñôøi. Qua ñoù baïn ñoïc thaáy ñöôïc trí tueä sieâu
ñaúng cuûa caùc taùc gia thôøi Huøng.
Baïn ñoïc coù theå cho raèng: Nhaän ñònh veà baùnh chöng, baùnh daày,
troø “OÂ aên Quan”, “Kim, Moäc, Thuûy, Hoûa, Thoå” mang tính chuû quan
vaø nhöõng vaán ñeà treân chæ laø moät söï ngaãu nhieân truøng hôïp. Caùch ñaët vaán
ñeà ñoù coù theå ñuùng, ngöôøi vieát cuõng ñaõ töï ñaët vaán ñeà cho mình. Nhöng

65
nhöõng ñieàu ngaãu nhieân truøng hôïp chæ coù theå xaûy ra ôû nhöõng hieän
töôïng ñôn giaûn. Ñieàu naøy khoâng theå xaûy ra cho nhöõng saûn phaåm trí
tueä löu truyeàn trong vaên hoaù daân gian, maø coù söï truøng laëp gaàn nhö
hoaøn toaøn veà nhieàu maët cuûa nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán moät hoïc
thuyeát, nhöng laïi khoâng coù söï lieân quan ñeán noù.
Qua phaàn chöùng minh treân veà söï lieân heä cuûa Laïc thö – Haø ñoà vaø
söï boå trôï cho nhau cuûa noù, chöùng toû noù phaûi laø moät söï lieân heä noái tieáp
cuøng thôøi, khoâng theå coù tröôùc sau haøng ngaøn naêm ñöôïc.
Keå töø thôøi Haùn, caùc nhaø nghieân cöùu Lyù hoïc gheùp Haø ñoà vôùi Tieân
thieân Baùt quaùi; Laïc thö vôùi Haäu thieân Baùt quaùi. Söï gaùn gheùp khieân
cöôõng ñoù ñaõ löu truyeàn hôn 2000 naêm, maëc duø khoâng coù cô sôû naøo ñeå
coù söï lieân heä giöõa Haø ñoà vaø Tieân thieân, hoaëc Laïc thö vôùi Haäu thieân,
nhö coå thö chöõ Haùn ñaõ noùi tôùi. OÂng Thieäu Vó Hoa, trong taùc phaåm Chu
Dòch vôùi döï ñoaùn hoïc (Nxb Vaên Hoaù Haø Noäi – 1995; trang 24) cuõng
vieát:
Kinh Dòch ra ñôøi sôùm hôn “Truyeän Dòch” baûy, taùm traêm naêm, neân
baùt quaùi khoâng phaûi döïa theo “Haø ñoà”, “Laïc thö” maø veõ. Ñoù laø ñieàu
khoâng ai phuû nhaän ñöôïc.
Quan ñieåm cuûa oâng Thieäu Vó Hoa xuaát phaùt töø chính söï sai leäch
trong söï lieân quan maø coå thö chöõ Haùn cho raèng: Haø Ñoà laø caên nguyeân
cuûa Tieân thieân Baùt quaùi (caùi coù tröôùc, do vua Phuïc Hy saùng taùc); Laïc
thö laø caên nguyeân cuûa Haäu thieân Baùt quaùi (caùi coù sau, do vua Chu Vaên
Vöông saùng taùc). Trong laàn taùi baûn naøy, sau khi tìm hieåu kyõ veà kinh
Dòch, ngöôøi vieát cho raèng Laïc thö – Haø ñoà coù lieân quan raát höõu cô vôùi
Baùt quaùi. Nhöng khoâng phaûi nhö coå thö chöõ Haùn ñaõ noùi, maø laø Haäu
thieân Baùt quaùi lieân quan tôùi Haø ñoà (*).
Nhöng chính söï gaùn gheùp voâ lyù ñoù ñaõ chöùng toû nhöõng vaán ñeà
sau:
Khaúng ñònh vua Ñaïi Vuõ khoâng phaûi laø taùc giaû cuûa Nguõ haønh nhö
Kinh Thö noùi ñeán. Bôûi vì ñoä soá cuûa Haø ñoà ñöôïc coi laø do vua Phuïc Hy
phaùt hieän xaùc ñònh phöông vò Nguõ haønh. Nhö vaäy ít nhaát Nguõ haønh
phaûi ñöôïc vua Phuïc Hy nghó ra tröôùc khi ñònh phöông vò cho noù. Nhöng
vua Phuïc Hy laïi khoâng phaûi laø ngöôøi dieãn giaûi thuyeát Nguõ haønh, maëc

* Chuù thích: Vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc trình baøy trong cuoán “Tìm veà coäi nguoàn kinh
Dòch”, Nxb VHTT 2002.Taùi baûn laàn thöù 1, coù söûa chöõa vaø boå sung.

66
duø theo truyeàn thuyeát tìm ra Haø ñoà. Ñieàu naøy ñaõ chöùng toû truyeàn thuyeát
ñöôïc ghi nhaän trong coå thö chöõ Haùn, ñaõ gaùn gheùp moät caùch phi lyù cho
vieäc phaùt hieän ra Laïc thö - Haø ñoà vaø caùc vaán ñeà lieân quan. Ñoàng thôøi
cuõng chöùng toû raèng: Thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø Laïc thö - Haø ñoà
laø saûn phaåm trí tueä cuûa ngöôøi Laïc Vieät. Töø ñoù neàn vaên minh Vaên Lang
ñaõ tìm ra nhöõng hieäu öùng vuõ truï taùc ñoäng leân töï nhieân, cuoäc soáng, xaõ
hoäi, con ngöôøi vaø ñaõ ñeå laïi cho nhaân loaïi hieän ñaïi caû moät kho taøng lyù
luaän Ñoâng y ñoà soä, phöông phaùp döï ñoaùn töông lai qua Thaùi AÁt Thaàn
kinh, Kyø moân Ñoän giaùp... vaø moät kho taøng tri thöùc veà thôøi tieát, lòch soá söû
duïng trong noâng nghieäp. Taát caû ñeàu baét ñaàu töø nguyeân lyù vaän ñoäng cuûa
thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh.

TRUYEÀN THUYEÁT “CON ROÀNG CHAÙU TIEÂN” - SÖÏ KHAÚNG

ÑÒNH NGUOÀN GOÁC CUÛA THUYEÁT AÂM DÖÔNG NGUÕ HAØNH
VAØ LAÏC THÖ – HAØ ÑOÀ
Truyeàn thuyeát “Con Roàng, chaùu Tieân” laø truyeàn thuyeát lòch söû
ñaàu tieân trong cuïm truyeàn thuyeát lòch söû thôøi Huøng Vöông. Ngoaøi yù
nghóa tröïc tieáp nhaéc ñeán lòch söû giai ñoaïn ñaàu laäp quoác cuûa daân toäc
Vieät, thì trong truyeàn thuyeát naøy coøn haøm chöùa nhöõng maät ngöõ ghi
nhaän coäi nguoàn vaø lyù giaûi söï huyeàn bí cuûa neàn vaên hoaù Ñoâng phöông.
Truyeàn thuyeát “Con Roàng chaùu Tieân” ñaõ ghi nhaän:
Kinh Döông Vöông ñi tuaàn ôû Ñoäng Ñình Hoà, gaëp baø Vuï Tieân sinh
Laïc Long quaân, Toå phuï Laïc Long Quaân thuoäc gioáng Roàng laáy Toå maãu
AÂu Cô thuoäc gioáng Tieân, sanh ñöôïc moät boïc chöùa 100 tröùng, nôû thaønh
100 ngöôøi con trai. Toå phuï ñöa 50 ngöôøi con xuoáng bieån. Toå maãu ñöa
50 ngöôøi con leân nuùi, laäp nöôùc Vaên Lang vaø ngöôøi con caû leân ngoâi vua
laø Huøng Vöông thöù nhaát. Nöôùc Vaên Lang chia laøm 15 boä…
Ñaây laø hình aûnh bieåu töôïng ñöôïc thaàn thoaïi hoùa, trong ñoù göûi
gaám nhöõng yù töôûng cuûa cha oâng truyeàn laïi cho ñôøi sau veà nguoàn goác
Laïc thö – Haø ñoà vaø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh, khaúng ñònh söï kyø vó
cuûa neàn vaên minh Vaên Lang, nieàm töï haøo cuûa ngöôøi Laïc Vieät. Hình
aûnh bieåu töôïng naøy ñöôïc lyù giaûi vaø trình baøy nhö sau:
@ Caùi boïc tröùng laø söï theå hieän tính bao truøm cuûa vuõ truï vôùi söùc
maïnh kyø vó trong ñoù chöùa ñöïng tri thöùc cuûa moät neàn vaên minh maø söï
phaùt xuaát nguyeân thuûy cuûa noù chính laø Thaùi cöïc. Töôïng cuûa Thaùi cöïc
laø hình troøn, ñoàng thôøi laø Döông khi phaân bieät AÂm Döông.

67
 @ Moät traêm quaû tröùng (töùc laø 100 voøng troøn): Ñoù laø toång ñoä soá
cuûa Laïc thö – Haø ñoà, goàm: Ñoä soá cuûa Laïc thö laø 45; ñoä soá cuûa Haø ñoà laø
55; toång ñoä soá cuûa Laïc thö – Haø ñoà ñuùng 100 voøng troøn. Trong ñoù coù
50 voøng troøn ñen thuoäc AÂm, töông öùng vôùi 50 ngöôøi con trai theo Toå
maãu AÂu Cô vaø 50 voøng troøn traéng thuoäc Döông, töông öùng vôùi 50
ngöôøi con theo Toå phuï Laïc Long Quaân.
@ Laïc thö thuoäc Döông (caùi coù tröôùc) vôùi ñoä soá Döông 25 so vôùi
ñoä soá AÂm laø 20; nhöng theå hieän lyù töông khaéc thuoäc AÂm. Haø ñoà thuoäc
AÂm (caùi coù sau) vôùi ñoä soá AÂm laø 30 so vôùi ñoä soá Döông laø 25. Trong
AÂm coù Döông, trong Döông coù AÂm laø nguyeân lyù baûn caên cuûa lyù hoïc
Ñoâng phöông; töông öùng vôùi 50 ngöôøi con theo Meï (AÂm) leân nuùi
(Döông). Vaø 50 ngöôøi con theo Cha (Döông) xuoáng bieån (AÂm).
@ AÂm thuoäc hình theå neân nhöõng ngöôøi con theo Meï leân laõnh ñaïo
ñaát nöôùc Vaên Lang.
@ Trong truyeàn thuyeát “Con Roàng, chaùu Tieân” thì
* Roàng laø bieåu töôïng cuûa söùc maïnh vuõ truï.
* Tieân laø bieåu töôïng cuûa söï thoâng thaùi, saùng suoát thuoäc veà tri
thöùc cuûa con ngöôøi.
* Söï keát hôïp Roàng Tieân laø hình aûnh bieåu töôïng cuûa söï keát hôïp
giöõa tri thöùc con ngöôøi vaø söùc maïnh vuõ truï; baét nguoàn töø söï nhaän thöùc
cuûa con ngöôøi vôùi söï vaän ñoäng cuûa vuõ truï,ï maø tieàn ñeà caên baûn cuûa noù laø
thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø Laïc thö Haø ñoà.
Sôû dó 100 tröùng khoâng nôû ra 50 con trai (Döông) vaø 50 con gaùi
(AÂm), vì Laïc thö Haø ñoà thuoäc giaù trò tinh thaàn neân ñöôïc hình töôïng
baèng con trai (Döông). Con soá 15 boä haønh chính cuûa nöôùc Vaên Lang,
chính laø toång ñoä soá cuûa ma phöông Laïc thö khi coäng ngang, doïc, cheùo.
Ñaây laø söï vaän duïng nhöõng qui luaät vuõ truï trong vieäc ñieàu haønh ñaát
nöôùc. Trong Laïc thö Haø ñoà ñaõ bao goàm lyù cuûa AÂm Döông Nguõ haønh
nhö ñaõ trình baøy ôû treân. Xin xem hình sau ñaây:

68
 ÑOÄ SOÁ LAÏC THÖ = 45

ÑOÄ SOÁ HAØ ÑOÀ = 55

Toång ñoä soá cuûa Laïc thö vaø Haø ñoà ñuùng baèng 100

69
 BIEÅU TÖÔÏNG LAÏC THÖ
45 voøng troøn

BIEÅU TÖÔÏNG HAØ ÑOÀ

55 voøng troøn

Nam
ñoä soá sao Hoûa

Ñoâng Trung Cung Taây

ñoä soá ñoä soá
sao Moäc Ñoä soá sao Thoå
sao Kim

Baéc
Ñoä soá sao Thuûy

Toång soá voøng troøn trong Laïc thö vaø Haø ñoà baèng 100
Trong ñoù:
50 voøng troøn ñen (AÂm) vaø 50 voøng troøn traéng (Döông)

70
 @ Phaû heä cuûa vua Huøng coøn lieân heä vôùi chu kyø caùc sao Thieân
cöïc Baéc ñöôïc trình baøy nhö sau:
Theo caùc nhaø thieân vaên hieän ñaïi thì caùc choøm sao Thieân cöïc Baéc
thay ñoåi vôùi chu kyø 26000 naêm. Trong ñoù:
* Khoaûng hôn 7000 naêm Tr.CN laø sao “t”, thuoäc choøm sao Vuõ
Tieân.
* Gaàn 3000 naêm Tr.CN laø sao “a”, thuoäc choøm sao Thieân Long
* Hieän taïi laø sao “a”, thuoäc choøm sao Tieåu Huøng Tinh.
(Theo saùch Vuõ truï quanh em, taäp I – Nxb Giaùo Duïc – 1998, trang
23)
So saùnh vôùi phaû heä cuûa vua Huøng , chuùng ta laïi thaáy moät söï truøng
khôùp sau ñaây:
Theá heä thöù nhaát:
– Hoaøng haäu Vuï Tieân vaø choøm sao Vuõ Tieân
Theá heä thöù hai:
– Toå phuï Laïc Long Quaân vaø choøm sao Thieân Long.
Theá heä thöù ba:
– Quoác toå Huøng Vöông vaø choøm sao Tieåu Huøng Tinh.
Nhö vaäy, qua phaàn chöùng minh
treân, baïn ñoïc cuõng nhaän thaáy söï truøng
khôùp hoaøn toaøn cuûa truyeàn thuyeát
“Con Roàng, chaùu Tieân” trong söï lyù
giaûi nhöõng nguyeân lyù khôûi nguyeân cuûa
vuõ truï theo thuyeát AÂm Döông Nguõï
haønh vaø nhöõng söï vaän ñoäng cuûa caùc
choøm sao trong vuõ truï gaàn guõi vôùi Ñòa
caàu. Baïn ñoïc cuõng löu yù raèng vieäc phaùt
hieän ra caùc choøm sao thieân cöïc Baéc
cuûa khoa hoïc hieän ñaïi chæ khoaûng moät
hoaëc hai theá kyû gaàn ñaây.
Giaû thuyeát veà Laïc thö - Haø ñoà
phaùt hieän ngay töø thôøi ñaàu laäp quoác

71
ñöôïc boå trôï baèng moät di vaät khaûo coå laø moät chieác rìu ñaù tìm thaáy ôû
Baéc Sôn, treân ñoù khaéc choøm sao Vuõ Tieân (Hercules), coù nieân ñaïi töø
5000 naêm tr.CN, ñöôïc minh hoïa ôû beân. (theo Tìm veà baûn saéc vaên hoùa
Vieät Nam, Gs. Traàn Ngoïc Theâm - Nxb T/p Hoà Chí Minh, In laàn thöù
2,1997). Khoa thieân vaên hoïc hieän ñaïi ñaõ xaùc nhaän: Choøm sao Vuõ
Tieân caùch ñaây 7000 naêm chính laø choøm sao Thieân cöïc Baéc treân baàu
trôøi nhìn töø traùi Ñaát. Ñieàu naøy chöùng toû raèng: töø thôøi toái coå, nhöõng con
ngöôøi ñaàu tieân ôû vuøng ñaát naøy ñaõ quan saùt thieân vaên, ñeå hôn 2000
naêm sau ñeán khoaûng ñaàu thieân nieân kyû thöù 3 tr.CN ñaõ taïo döïng neân
moät neàn vaên minh kyø vó vôùi beà daøy tính baèng thieân nieân kyû coøn truyeàn
laïi ñeán taän baây giôø.
Söï vaän ñoäng cuûa vuõ truï (caùi coù tröôùc – Döông – Roàng) keát hôïp
vôùi tri thöùc cuûa con ngöôøi (caùi coù sau – AÂm – Tieân) ñaõ môû ñaàu cho neàn
vaên minh Vaên Lang kyø vó. Thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø nhöõng tri
kieán qua vieäc tìm hieåu thieân vaên vôùi nhöõng hieäu öùng vuõ truï taùc ñoäng
leân thieân nhieân, cuoäc soáng vaø con ngöôøi chính laø neàn taûng caên baûn cuûa
neàn vaên hieán Vaên Lang. Söï keát hôïp cuûa Roàng Tieân chính laø nieàm töï
haøo cuûa ngöôøi daân Laïc Vieät. Daân toäc Vieät Nam hoaøn toaøn xöùng ñaùng
vôùi nieàm töï haøo ñoù. Theo söï lyù giaûi treân thì thuyeát AÂm Döông Nguõ
haønh laø moät hoïc thuyeát nhaát quaùn vaø hoaøn chænh, Laïc thö – Haø ñoà phaûi
xuaát hieän ñoàng thôøi vaø laø giaù trò cuûa neàn vaên minh Vaên Lang ñaõ coù
ngay töø buoåi ñaàu laäp quoác. Neàn vaên minh aáy bao truøm treân moät vuøng
roäng lôùn: Baéc giaùp Ñoäng Ñình hoà; Taây giaùp Ba Thuïc; Nam giaùp Hoà
Toân; Ñoâng giaùp Ñoâng Haûi. Ñaát nöôùc aáy döôùi quyeàn cai trò cuûa caùc thôøi
vua Huøng noái tieáp nhau trò vì, baét ñaàu töø thôøi Huøng Vöông thöù I (giaû
thuyeát treân seõ xin ñöôïc tieáp tuïc boå sung qua nhöõng phaàn ñöôïc trình baøy
ôû nhöõng chöông sau).

LÒCH PHAÙP VAØ KHOA THIEÂN VAÊN COÅ VAÊN LANG

Qua noäi dung cuûa Laïc thö - Haø ñoà, moät vaán ñeà chöùng toû tieáp theo
laø: ngöôøi Laïc Vieät ñaõ phaùt minh ra lòch, cuï theå laø AÂm Döông lòch sôùm
nhaát theá giôùi. Bôûi vì phaûi coù söï phaùt minh ra lòch thì môùi coù caên cöù ñeå
xaùc ñònh ñoä soá cuûa Haø ñoà. Ñieàu naøy ñaõ chöùng toû qua saùch Thoâng Chí
cuûa Trònh Tieàu, theo ñoù thì:
Ñôøi Ñaøo Ñöôøng (vua Nghieâu - naêm 2253 tr.CN) phöông Nam coù
boä Vieät Thöôøng cöû söù boä qua hai laàn phieân dòch sang chaàu, daâng con

72
 ruøa thaàn coù leõ ñaõ soáng treân 1000 naêm, mình daøi hôn 3 thöôùc, treân löng
coù khaéc vaên khoa ñaåu ghi vieäc trôøi ñaát môû mang. Vua Nghieâu sai cheùp
(Baøn veà Vaïn nieân lòch, taùc giaû Taân Vieät
laáy goïi laø Qui Lòch.
Thieàu Phong, Nxb Vaên hoùa Daân toäc 1995)
Thôøi vua Nghieâu ñöôïc öôùc tính coù nieân ñaïi 2253 tr.CN; töùc laø
sau thôøi Huøng Vöông laäp quoác 600 naêm. Ñieàu hieån nhieân laø khoâng
phaûi ñeán luùc taëng lòch ngöôøi Vieät môùi bieát laøm lòch maø phaûi laøm ra töø
tröôùc ñoù. Caên cöù vaøo noäi dung cuûa Haø ñoà vaø vieäc taëng lòch cuûa ngöôøi
Vieät Thöôøng cho vua Nghieâu; cuøng vôùi vieäc phaùt hieän ra choøm sao Vuõ
Tieân ñaõ chöùng toû: Ngöôøi Vieät ñaõ phaùt minh ra AÂm Döông lòch sôùm
nhaát theá giôùi, töùc laø tröôùc thôøi ñieåm phaùt minh ra Laïc thö – Haø ñoà. Vì
noäi dung cuûa AÂm Döông lòch khoâng phaûi chæ caên cöù ñôn thuaàn vaøo söï
vaän ñoäng cuûa maët Trôøi vaø maët Traêng maø coøn coù söï töông öùng vôùi vò trí
cuûa nhöõng choøm sao treân Thieân haø gaàn Thaùi Döông Heä.
Caùc truyeàn thuyeát töø coå thö Trung Hoa löu truyeàn töø ñôøi Haùn veà
sau cho raèng: lòch phaùp coå Trung Hoa do vua Nghieâu sai hai ñaïi thaàn
cuûa mình laø hoï Hy vaø hoï Hoøa laøm ra. Nhöng ñieàu naøy ñaõ bò caùc hoïc giaû
Vaên Lang phaûn baùc. Trong daân gian Vieät Nam coøn truyeàn tuïng moät
caâu ca dao ñoäc ñaùo:
Ai veà nhaén hoï Hy Hoøa
Nhuaän naêm sao chaúng nhuaän vaø troáng canh?
Hai caâu ca dao naøy khoâng theå xuaát hieän töø thôøi Vieät Nam höng
quoác trôû veà sau. Bôûi vì neáu xuaát hieän vaøo khoaûng thôøi gian naøy thì ñaõ
khoâng coù vieäc söû duïng lòch cuûa caùc vöông trieàu Trung Hoa; caøng khoâng
theå xuaát hieän vaøo thôøi Baéc thuoäc töø sau Coâng nguyeân. Hai caâu ca dao
naøy chæ coù khaû naêng xuaát hieän trong giai ñoaïn ñaàu cuûa thôøi Baéc thuoäc
döôùi trieàu Haùn; ñoù laø luùc Nho giaùo ñöôïc ñoäc toân vaø nhöõng kinh ñieån
cuûa Nho giaùo coi lòch phaùp laø phaùt minh cuûa trieàu ñaïi vua Nghieâu. Ñaây
cuõng laø luùc cheá ñoä Laïc haàu, Laïc töôùng vaãn coøn ñöôïc duy trì ôû nhöõng
vuøng coøn laïi cuûa Vaên Lang; hay noùi moät caùch khaùc laø nhöõng cô sôû haï

* Chuù thích: Töø nhöõng yù töôûng trong phaàn naøy, ngöôøi vieát ñaõ tieáp tuïc trình baøy roõ hôn
trong saùch “Thôøi Huøng Vöông vaø bí aån Luïc thaäp hoa giaùp”. Nxb VHTT 2002.Taùi
baûn laàn thöù 1, coù söûa chöõa vaø boå sung.

73
taàng cuûa xaõ hoäi Vaên Lang ôû moät möùc ñoä naøo ñoù vaãn toàn taïi (*)

CHÍNH SÖÏ DUØNG LOÁI THAÉT NUÙT

SÖÏ ÖÙNG DUÏNG QUI LUAÄT VUÕ TRUÏ TRONG VIEÄC
ÑIEÀU HAØNH ÑAÁT NÖÔÙC DÖÔÙI THÔØI HUØNG VÖÔNG
Caùc thôøi vua Huøng noái tieáp nhau trò vì Vaên Lang ñaõ coi AÂm
Döông Nguõ haønh vaø nhöõng tri thöùc veà thieân vaên ñöôïc phaùt hieän töø caên
baûn cuûa Laïc thö – Haø ñoà nhö laø moät heä tö töôûng chính thoáng, laøm chuû
ñaïo cho vieäc ñieàu haønh oån ñònh vaø phaùt trieån xaõ hoäi. Vaø ñoù laø nguyeân
nhaân cuûa vaán ñeà ñöôïc noùi tôùi trong coå söû Vieät Nam “Chính söï duøng loái
thaét nuùt”. Ñaây laø moät trong nhöõng vaán ñeà ñöôïc nhieàu ngöôøi quan taâm
khi tìm hieåu veà thöïc traïng xaõ hoäi Vaên Lang, nhöng chöa coù söï lyù giaûi
thoûa ñaùng. Vôùi quan nieäm cho raèng thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø
Laïc thö Haø ñoà thuoäc veà neàn vaên minh Vaên Lang vaø laø heä tö töôûng
chính thoáng, laøm chuû ñaïo cho vieäc ñieàu haønh xaõ hoäi thì “Chính söï duøng
loái thaét nuùt” coù theå giaûi thích nhö sau:
Trong caùc saùch söû khi noùi tôùi söï laïc haäu cuûa thôøi ñaàu laäp quoác,
thöôøng thí duï qua moät caâu trong truyeàn thuyeát “Con Roàng, chaùu Tieân”
laø “Chính söï duøng loái thaét nuùt”.
Phaûi chaêng vaøo buoåi ñaàu laäp quoác caùch ñaây gaàn 5000 naêm, khi
vieäc söû duïng chöõ vieát chöa phaûi laø moät hieän töôïng phoå bieán trong sinh
hoaït xaõ hoäi; “Chính söï duøng loái thaét nuùt” maø coå söû nhaéc tôùi, töùc laø söï
theå hieän quan ñieåm vuõ truï quan qua loái thaét nuùt ñeå chöùng minh cho
vieäc ñieàu haønh xaõ hoäi thuaän theo qui luaät töï nhieân, chöù khoâng phaûi laø
vaên töï theå hieän baèng thaét nuùt. Qua nhöõng chaám ñen, traéng ñöôïc noái
nhau cuûa Laïc thö Haø ñoà – laø nhöõng tieàn ñeà khôûi nguyeân cho khoa
thieân vaên cuûa neàn vaên minh Vaên Lang – maø nhöõng phaùt hieän cuûa noù
ñaõ goùp phaàn quyeát ñònh cho chính söï Vaên Lang (theå hieän ôû söï phaän
ñònh ñòa lyù haønh chính: chia nöôùc thaønh 15 boä); phaûi chaêng toå tieân ta
ñaõ duøng nuùt daây ñeå bieåu töôïng cho ñoä soá cuûa AÂm Döông Nguõ haønh vaø
khoa thieân vaên cuûa neàn vaên minh Vaên Lang, ñeå truyeàn ñaït nhöõng tri
thöùc caên baûn cuûa heä tö töôûng chính thoáng thuoäc neàn vaên minh naøy.

74
 BIEÅU TÖÔÏNG LAÏC THÖ THEÅ HIEÄN BAÈNG GUÙT THAÉT

Hình döôùi ñaây minh hoïa cho giaû thuyeát neâu treân, theå hieän nhöõng nuùt
thaét töông öùng vôùi Laïc thö (moät guùt laø Döông, hai guùt laø AÂm).
Nhö vaäy, qua vaán ñeà “Chính söï duøng loái thaét nuùt” trình baøy ôû
treân, chöùng toû laø caùc vua Huøng ñaõ thuaän theo quy luaät vaän ñoäng cuûa
vuõ truï ñeå öùng duïng vaøo vieäc ñieàu haønh ñaát nöôùc. Caên cöù treân cô sôû
naøy lyù giaûi vieäc caùc vua Huøng chia nöôùc laøm 15 boä nhö sau:
Nhö phaàn treân ñaõ trình baøy, toång ñoä soá cuûa Laïc thö cöûu cung
ngang, doïc, cheùo laø 15. Do ñoù vieäc chia nöôùc laøm 15 boä laø moät vieäc
thuaän theo töï nhieân ñöôïc ghi nhaän ôû Laïc thö cöûu cung; khaùc haún vôùi yù
nghóa: taäp hôïp 15 boä laïc ñeå trôû thaønh lieân minh boä laïc goïi laø Vaên Lang,
nhö moät soá nhaø nghieân cöùu hieän ñaïi ñaõ quan nieäm ñeå minh chöùng cho
söï laïc haäu cuûa thôøi Huøng Vöông.

75
 Töø ñoù suy ra nhöõng vaán ñeà chính söï maø coå söû Trung Hoa nhaéc tôùi
lieân quan ñeán Laïc thö – Haø ñoà, thí duï nhö: “Vua Vuõ ñònh ra pheùp coáng
chín chaâu...”. Hoaøn toaøn coù cô sôû ñeå cho raèng: ñoù laø vieäc laøm caùc vua
Huøng, vì noù lieân quan ñeán Laïc thö cöûu cung.

TÖÛ VI ÑAÅU SOÁ - MOÄT VÍ DUÏ KHAÚNG ÑÒNH

TÍNH NHAÁT QUAÙN VAØ HOAØN CHÆNH
CUÛA THUYEÁT AÂM DÖÔNG NGUÕ HAØNH
VÔÙI NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN
Ngöôøi ta khoâng theå tìm thaáy söï lieân quan ñeán nhau giöõa thuyeát
AÂm Döông vaø thuyeát Nguõ haønh trong coå thö chöõ Haùn tröôùc thôøi Taàn.
Nhöng nhöõng phöông phaùp öùng duïng cuûa hoïc thuyeát naøy laïi phoå bieán
trong moïi lónh vöïc hoïc thuaät coå Ñoâng phöông nhö: Y lyù, lòch soá, döï
ñoaùn hoïc... vaø ñaëc bieät trong Töû vi. Ñieàu naøy ñaõ chöùng toû tính nhaát
quaùn cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh treân thöïc teá.
Töû vi ñaåu soá laø moät cuoán saùch coù tham voïng döï ñoaùn töông lai
cho soá phaän con ngöôøi. Soá Töû vi döïa treân söï phaân boá cuûa hôn 100 vì
sao treân 12 cung Töû vi, söï döï ñoaùn cuûa noù treân cô sôû sinh khaéc cuûa AÂm
Döông Nguõ haønh ñöôïc theå hieän trong tính chaát cuûa caùc cung vaø caùc vì
sao töông quan ñeán nhau. Ngöôøi coâng boá cuoán saùch naøy theo truyeàn
thuyeát Trung Hoa laø Traàn Ñoaøn laõo toå vaøo ñaàu thôøi Toáng. Nhöng chính
söï lieân quan vaø khoaûng troáng trong vieäc öùng duïng phöông phaùp luaän
thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh trong Töû vi ñaõ chöùng toû nhöõng vaán ñeà seõ
ñöôïc trình baøy sau ñaây.

YÙ nghóa söï lieân quan vaø khoaûng troáng giöõa nhöõng yù nieäm
baûn caên cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vôùi nhöõng vaán ñeà
thuoäc phaïm truø cuûa noù trong söï öùng duïng qua Töû vi ñaåu soá
Moân Töû vi ñaåu soá ñöôïc coâng boá vaøo ñaàu ñôøi Toáng, sau khi Vaên
Lang vaø söï tieáp noái cuûa noù laø AÂu Laïc bò tieâu dieät hôn 1000 naêm. Nhöng
giöõa moân Töû vi ñaåu soá cuõng nhö haàu heát caùc moân öùng duïng thuyeát AÂm
Döông Nguõ haønh cuûa vaên minh Ñoâng Phöông coå nhö: thieân vaên, ñòa lyù
(phong thuûy), y lyù, lòch soá ... vaø Laïc thö – Haø ñoà coù söï lieân quan vaø
khoaûng troáng xin ñöôïc trình baøy qua moân Töû vi ñaåu soá nhö sau:

76
Söï lieân quan
Söï lieân quan deã nhaän thaáy laø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh laø
phöông phaùp luaän duy nhaát lyù giaûi, luaän ñoaùn laù soá Töû vi. Nhöõng söï
lieân quan khaùc trong tính ñaëc thuø cuûa laù soá Töû vi xin ñöôïc daãn chöùng
nhö sau:
@ So saùnh ñoà hình Haø ñoà cöûu cung vôùi ñoà hình Töû vi baïn ñoïc seõ
nhaän thaáy moãi haønh goàm hai cung AÂm vaø Döông. Söï vaän ñoäng cuûa
Nguõ haønh trong Haø ñoà cöûu cung theo chieàu thuaän kim ñoàng hoà theå
hieän söï töông sinh cuûa Nguõ haønh: Kim sinh Thuûy; Thuûy sinh Moäc;
Moäc sinh Hoaû; Hoûa sinh Thoå (Trung cung). So saùnh ñoà hình Töû vi ñaåu
soá thì: moãi haønh cuõng goàm hai cung AÂm vaø Döông. vaän ñoäng theo
chieàu kim ñoàng hoà theå hieän Nguõ haønh töông sinh.
@ Ñoà hình Haø ñoà coù noäi dung theå hieän söï vaän ñoäng, töông taùc
cuûa Nguõ haønh trong vuõ truï qua caùc sao gaàn guõi vôùi traùi ñaát trong Thaùi
Döông heä. Ñoà hình Töû vi ñaåu soá laø söï phaùt trieån cuûa Haø ñoà cöûu cung
(coù noäi dung theå hieän söï taùc ñoäng do aûnh höôûng cuûa Nguõ haønh qua caùc

ÑOÀ HÌNH HAØ ÑOÀ

77
 ÑOÀ HÌNH TÖÛ VI ÑAÅU SOÁ

sao treân), boû trung cung thuoäc Thoå, theâm 4 cung Thoå laø Thìn, Tuaát,
Söûu, Muøi sau moãi Haønh, thaønh 12 cung ñeå caân baèng AÂm Döông vaø theå
hieän qui luaät sinh, vöôïng, moä trong söï vaän ñoäng cuûa Nguõ haønh. Xin
xem hình veõ döôùi ñaây:
@ 12 cung cuûa Töû vi ñöôïc saép theo thöù töï cuûa 12 con giaùp baét
ñaàu töø Tyù khôûi töø cung thöù hai haøng döôùi töø beân phaûi sang, keát thuùc laø
Hôïi theo chieàu kim ñoàng hoà. Teân cuûa caùc cung trong Töû vi laø teân goïi
cuûa caùc naêm AÂm lòch, maø tính chaát cuûa noù chính laø chu kyø töông öùng
12 naêm Ñòa caàu quay quanh maët Trôøi vôùi naêm cuûa sao Moäc ( töùc sao
Thaùi tueá, laø moät trong nhöõng haønh tinh lôùn trong heä maët Trôøi gaàn traùi
Ñaát nhaát). Ñoàng thôøi ñaây cuõng chính laø chu kyø thôøi gian thu nhoû, ñoàng
daïng theo chu kyø thôøi gian vaän ñoäng vuõ truï trong Thaùi AÁt vaø Kyø Moân
( Trong Thaùi AÁt: Moät nguyeân = 180 naêm, chia laøm thöôïng, trung, haï; 6
Nguyeân laø moät vaän = 1080 naêm; 12 Vaän laø moät Hoäi = 12.960 naêm; 12
Hoäi laø moät Ñaïi Nguyeân, ñöôïc ñaët teân theo 12 con giaùp. Chu kyø cuûa
moät Ñaïi Nguyeân baét ñaàu töø Hoäi Tyù, keát thuùc ôû Hoäi Hôïi. Theo Thaùi AÁt
thì hieän nay ñang ôû trong Hoäi Ngoï thuoäc Hoûa – saéc hoàng cuûa thòt heo
trong baùnh chöng, baùnh daày, phaûi chaêng theå hieän ñieåm xuaát phaùt vaø söï
chi phoái cuûa haønh Hoûa trong hoäi naøy).
@ Haàu heát caùc vì sao ñöôïc phaân boá treân 12 cung Töû vi döïa treân
döõ kieän laø ngaøy, giôø, thaùng, naêm sinh cuûa ngöôøi laäp laù soá ñeàu coù trong

78
Thaùi AÁt vaø Ñoän Giaùp. Thí duï: sao Töû vi chính laø Nguõ Ñeá Toïa, hoaëc
sao Phaù Quaân (Boä Saùt, Phaù, Lieâm, Tham) chính laø vò sao ñaàu tieân
thuoäc choøm sao Ñaïi Huøng hay Hoa Caùi, Thieân Truø (trong Laïc thö cöûu
tinh ñoà) ñaõ daãn trong saùch naøy v.v...

Khoaûng troáng
Trong Töû vi chæ coù phöông phaùp öùng duïng maø khoâng coù lyù giaûi,
thí duï nhö:
@ Quy luaät phaân boá caùc sao döïa treân ngaøy, giôø, thaùng , naêm sinh
cuûa laù soá.
@ Nguõ haønh trong Töû vi ñaåu soá ñaõ ñöôïc phaùt trieån chi tieát hôn
goàm 6 tính chaát cho moãi haønh. Thí duï nhö haønh Hoûa thì goàm: Tích
Lòch Hoûa (löûa saám seùt); Sôn Ñaàu Hoûa (löûa treân nuùi - nham thaïch);
Thieân Thöôïng Hoûa (löûa treân trôøi); Phuùc Ñaêng Hoûa (löûa trong ñeøn); Lö
Trung Hoûa (löûa trong loø). Söï phaân chia moãi haønh thaønh 6 tính chaát laïi
lieân quan ñeán vieäc öùng duïng thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh trong AÂm
lòch; töùc laø lieân quan ñeán vieäc naïp aâm Nguõ haønh trong Luïc thaäp hoa
giaùp. Nhöng hieän töôïng naïp aâm Nguõ haønh trong AÂm lòch, cho ñeán baây
giôø vaãn coøn laø moät vaán ñeà bí aån cuûa vaên minh Ñoâng phöông (vaán ñeà
naøy, ngöôøi vieát ñaõ haân haïnh trình baøy vôùi baïn ñoïc trong saùch “Thôøi
Huøng Vöông vaø bí aån Luïc thaäp hoa giaùp”).
@ Tính chaát vaø söï töông taùc cuûa caùc sao ñeå taïo neân hieäu quaû döï
ñoaùn cuûa laù soá. Tham voïng döï ñoaùn raát chi tieát: Ñeán töøng ngaøy cuûa laù
soá.

Tính nhaát quaùn vaø hoaøn chænh cuûa

thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø vaán ñeà taùc giaû Töû vi ñaåu soá
Thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh ñaõ chöùng toû söï öùng duïng cuûa noù
roäng khaép trong nhieàu lónh vöïc: y hoïc, thieân vaên, lòch soá... Thaäm chí
trong caû nhöõng lónh vöïc thuoäc söï vaän ñoäng cuûa xaõ hoäi vaø con ngöôøi,
nhö ñaõ trình baøy ôû treân. Tuy nhieân, nhöõng taøi lieäu lieân quan ñeán nhöõng
lónh vöïc naøy, chæ noùi ñeán phöông phaùp thöïc hieän vaø thieáu phaàn lyù giaûi
lieân heä. Khoâng rieâng gì moân Töû vi, maø coùù theå khaúng ñònh raèng: Taát caû
caùc moân coå hoïc Ñoâng phöông öùng duïng phöông phaùp luaän cuûa thuyeát
AÂm Döông Nguõ haønh ñeàu ôû trong moät tình traïng thieáu haún moät heä
luaän lieân heä vôùi moät heä thoáng lyù luaän caên baûn (voán raát mô hoà). Nhöõng

79
khoaûng troáng naøy, khoâng phaûi vì khoâng coù söï lieân quan trong quaù
trình phaùt trieån lyù thuyeát vaø söï quan saùt thöïc teá ñeå öùng duïng, naèm
trong phaïm truø cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vôùi nhöõng phöông
phaùp thöïc hieän. Chính nhöõng khoaûng troáng lyù thuyeát lieân heä vaø söï
huyeãn aûo cuûa heä thoáng lyù luaän caên baûn ñaõ chöùng toû moät caùch saâu saéc
raèng:
Thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh laø moät hoïc thuyeát nhaát quaùn vaø
hoaøn chænh, khi phöông phaùp luaän cuûa hoïc thuyeát naøy phoå bieán roäng
khaép treân haàu heát moïi lónh vöïc lieân quan ñeán con ngöôøi. Nhöng heä
thoáng lyù luaän caên baûn cuûa hoïc thuyeát naøy ñaõ bò thaát truyeàn vaø coäi
nguoàn cuûa noù khoâng theå thuoäc veà vaên minh Hoa Haï. Bôûi vì, neáu noù
thuoäc veà vaên minh Hoa Haï, thì khoâng theå coù khoaûng troáng trong quaù
trình phaùt trieån lyù thuyeát vaø söï öùng duïng cuûa hoïc thuyeát naøy (möùc ñoä
taøn phaù cuûa lòch söû ñoái vôùi neàn vaên minh Trung Hoa vaø vaên minh Vaên
Lang hoaøn toaøn khaùc nhau).
Vì vaäy, maëc duø cho ñeán taän ngaøy hoâm nay – khi baïn ñoïc ñang
coi cuoán saùch naøy – caùc nhaø Lyù hoïc Trung Hoa noùi rieâng vaø caû nhöõng
nhaø nghieân cöùu treân theá giôùi, vaãn coøn chöa tìm ñöôïc baûn chaát söï lieân
heä giöõa thuyeát AÂm Döông vaø Nguõ haønh – thì thaät laø voâ lyù, laïi coù moät
boä moân öùng duïng hoïc thuyeát naøy trong vieäc döï ñoaùn töông lai, ñöôïc
tính ñeán ñôn vò thôøi gian nhoû nhaát laø giôø, nhö Töû vi ñaåu soá.
Cho duø xuaát phaùt töø nhöõng caùi nhìn khaùc nhau, hoaëc veà tính khoa
hoïc (treân cô sôû hieäu quaû döï ñoaùn toàn taïi haøng ngaøn naêm nay), hay phi
khoa hoïc (treân cô sôû khoa Töû vi thieáu haún moät heä thoáng lyù luaän caên
baûn, maø chæ coù phöông phaùp öùng duïng) thì thöïc teá vaãn laø: nhöõng phöông
phaùp öùng duïng trong Töû vi ñaåu soá coù nhöõng qui taéc haún hoi vaø raát phöùc
taïp (cho duø moät soá qui taéc vaãn gaây söï baøn caõi). Hoaøn toaøn khoâng theå
cho raèng: Ñoù chæ laø moät phöông phaùp thoáng keâ, moät heä quaû cuûa kinh
nghieäm, moät troø chôi toaùn hoïc … Bôûi vì, khoâng moät phöông phaùp thoáng
keâ naøo, hoaëc söï toång hôïp nhöõng kinh nghieäm, hay moät lyù thuyeát toaùn
hoïc naøo ñöôïc thöïc hieän ngay trong xaõ hoäi loaøi ngöôøi hieän ñaïi vôùi taát caû
phöông tieän toát nhaát coù theå coù, ñeå taïo ra nhöõng phöông phaùp thöïc hieän
moät laù soá vôùi tham voïng döï ñoaùn töông lai cho moät con ngöôøi ñeán ñôn
vò thôøi gian nhoû nhaát laø giôø nhö Töû vi ñaåu soá. Söï toàn taïi vaø löu truyeàn
haøng ngaøn naêm (ít nhaát töø ñôøi Toáng, keå töø khi Traàn Ñoaøn laõo toå coâng
boá moân naøy) vôùi daáu aán cuûa moät hoïc thuyeát vuõ truï quan coå laø thuyeát

80
AÂm Döông Nguõ haønh ñaõ chöùng toû raèng: Töû vi ñaåu soá ñöông nhieân
phaûi laø heä luaän vaø laø söï phaùt trieån cuûa hoïc thuyeát naøy. Vì vaäy, chính
söï toàn taïi cuûa Töû vi ñaåu soá ñaõ chöùng toû tính thoáng nhaát vaø hoaøn chænh
cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø khaû naêng phaùt trieån lyù thuyeát cuûa
noù. Neáu quan nieäm cho raèng: “Thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh chæ laø
moät hoïc thuyeát vuõ truï quan thoâ sô, söï phaùt trieån cuûa hoïc thuyeát naøy
(neáu coù) chæ laø hieän töôïng duy lyù vôùi söï chaët cheõ coù tính hình thöùc”,
thì ngöôøi ta cuõng khoâng theå phaùt trieån ñöôïc heä quaû cuûa moät hoïc thuyeát
töø moät söï mô hoà cuûa noù nhö moân Töû vi ñaåu soá maø hieäu quaû cuûa noù ñaõ
chöùng toû vaø ñöôïc löu truyeàn haøng ngaøn naêm nay.
Vì vaäy, treân thöïc teá cho ñeán ngaøy hoâm nay, khi thuyeát AÂm
Döông Nguõ haønh vaãn coønï chöùa ñaày söï huyeãn aûo, thì maëc duø trong Töû
vi ñaàu soá coù nhöõng yeáu toá chöa noùi ñeán ôû nhöõng saùch Lyù hoïc lieân
quan ñeán AÂm Döông Nguõ haønh ñöôïc phaùt hieän tröôùc ñoù; nhöng hoaøn
toaøn coù cô sôû ñeå hoaøi nghi Traàn Ñoaøn laõo toå khoâng phaûi laø taùc giaû cuûa
Töû vi. OÂng chæ laø ngöôøi coâng boá söï phaùt hieän cuûa mình ñoái vôùi nhöõng
giaù trò cuûa neàn vaên minh Vaên Lang vaãn coøn toàn taïi, löu truyeàn trong
daân gian. OÂng ta khoâng theå phaùt trieån taïo neân moät heä quaû cuûa moät
hoïc thuyeát trong Töû vi ñaåu soá, töø moät söï huyeãn aûo cuûa hoïc thuyeát
naøy. (xin xem theâm phaàn “Moät heä thoáng chöõ vieát chính thöùc cuûa neàn
vaên minh Vaên Lang” ôû phaàn sau). Ñeå minh hoïa ñieàu naøy xin ñöôïc
trình baøy moät ñoaïn trích daãn töø saùch Ñòa lyù toaøn thö (taùc giaû Löu Baù
OÂn, Nxb VHTT 1996, dòch giaû Leâ Khaùnh Tröôøng, Leâ Vieät Anh):
Löu Coâng hoïc xong hoïc thuaät phong thuûy naêm 40 tuoåi, duøng
thuaät ñoù haønh ngheà 22 naêm, ñöôïc moïi ngöôøi toân kính, vì oâng ñem laïi
cho hoï nhieàu ích lôïi. Taát caû nhöõng vieäc naøy ñeàu ñöôïc ghi laïi. Tröôùc thö
laäp thuyeát laø ñaïi söï cuûa ñôøi oâng, leõ naøo ngöôøi ñôøi boû queân?
Chuùng ta haõy xem nguoàn goác cuûa thuaät phong thuûy maø oâng hoïc
ñöôïc töø ñaâu?
Löu Coâng hoïc töø con gaùi cuûa Ngoâ Caûnh Loan.
Ngoâ Caûnh Loan hoïc ñöôïc töø Hy Di Traàn Ñoaøn.
Traàn Ñoaøn hoïc töø Taêng Vaên Ñòch.
Taêng Vaên Ñòch hoïc töø Döông Quaân Tuøng.
Döông Quaân Tuøng vaø Taêng Caàu Kyû voán laø choã thaâm giao. Vaøo
khoaûng naêm cuoái ñôøi cuûa Ñöôøng Hy Toâng, loaïn Hoaøng Saøo noåi leân,

81
 ñaùnh tôùi kinh ñoâ Tröôøng An. Hai ngöôøi Döông, Taêng nhaân luùc chieán
tranh loaïn laïc leân ñaùnh caép “Quoác Noäi Thieân Cô thö” trong Quyønh
Laâm khoá. Hoïc xong môùi bieát cuoán saùch naøy nguyeân laø cuûa Khaâu Ñình
Haøn daâng cho trieàu ñình.
Khaâu Ñình Haøn voán laø ngöôøi huyeän Vaân Hyû tænh Haø Ñoâng töøng
ñöôïc thaàn tieân truyeàn cho kinh saùch neân thoâng hieåu ñaïo lyù AÂm Döông

Söï sai leäch giöõa ñoä soá Nguõ haønh treân Haø Ñoà vaø ñoä soá Cuïc
trong Töû vi ñaåu soá.
Moät yeáu toá cuûng coá theâm giaû thuyeát cho raèng: Traàn Ñoaøn laõo toå
khoâng phaûi laø taùc giaû cuûa Töû vi vaø töø ñoù chöùng toû söï phaùt hieän rôøi raïc
nhöõng phöông phaùp öùng duïng thuoäc phaïm truø cuûa thuyeát AÂm Döông
Nguõ haønh. Ñoù laø söï sai leäch veà haønh theo ñoä soá cuûa Cuïc trong Töû vi
ñaåu soá so vôùi Haø ñoà. Ñaây laø moät yeáu toá sai leäch raát caên baûn, ít nhaát cho
nhöõng ngöôøi coù soá cuïc thuoäc Thuûy vaø Hoûa. Töø ñoù, hoaøn toaøn coù cô sôû
ñeå hoaøi nghi nhöõng vaán ñeà sai leäch coù theå coù trong Töû vi ñaåu soá, lieân
quan ñeán döï ñoaùn töông lai cho soá phaän cuûa con ngöôøi. Baïn ñoïc coù theå
tham khaûo theâm cuoán “Nguyeân lyù thôøi sinh hoïc phöông Ñoâng” (GS. Leâ

82
 BAÛNG LAÄP CUÏC CUÛA TÖÛ VI THEO COÅ THÖ CHÖÕ HAÙN
Tö lieäu cuûa giaùo sö Leâ Vaên Suûu trong saùch Nguyeân lyù thôøi sinh hoïc phöông Ñoâng

Meänh cung Tuoåi Tuoåi Tuoåi Tuoåi Tuoåi

laäp taïi Giaùp, Kyû AÁt , Canh Bính, Taân Ñinh, Nhaâm Maäu, Quyù

Thuûy Hoûa Thoå Moäc Kim

Tyù, Söûu
Nhò Cuïc Luïc Cuïc Nguõ Cuïc Tam Cuïc Töù Cuïc

Daàn, Maõo Hoûa Thoå Moäc Kim Thuûy

Tuaát , Hôïi Luïc Cuïc Nguõ Cuïc Tam Cuïc Töù Cuïc Nhò Cuïc

83
Moäc Kim Thuûy Hoûa Thoå
Thìn, Tî
Tam Cuïc Töù Cuïc Nhò Cuïc Luïc Cuïc Nguõ Cuïc

Thoå Moäc Kim Thuûy Hoûa

Ngoï, Muøi
Nguõ Cuïc Tam Cuïc Töù Cuïc Nhò Cuïc Luïc Cuïc

Kim Thuûy Hoûa Thoå Moäc

Thaân, Daäu
Töù Cuïc Nhò Cuïc Luïc Cuïc Nguõ Cuïc Tam Cuïc
Vaên Söûu - Nxb VHTT 1996). Trong cuoán saùch naøy, giaùo sö Leâ Vaên
Söûu ñaõ phaùt hieän ra nhieàu vaán ñeà baát hôïp lyù cuûa khoa Töû vi ñaåu soá.
Ngöôøi vieát chæ xin ñöôïc boå sung moät vaán ñeà sau:
Theo saùch “Nguyeân lyù thôøi sinh hoïc phöông Ñoâng” (Saùch ñaõ daãn,
trang 48) caên cöù theo Töû vi ñaåu soá phoå bieán ôû Vieät Nam hieän nay, thì
töông quan Haønh vaø ñoä soá Cuïc theo baûng sau.
Ñoä soá vaø haønh cuûa Cuïc trong Töû vi ñaåu soá ñöôïc trình baøy ôû baûng
treân ñaõ ñöôïc söû duïng qua nhieàu theá kyû coøn ñöôïc löu truyeàn ñeán baây

ÑOÀ HÌNH HAØ ÑOÀ SO SAÙNH VÔÙI ÑOÄ SOÁ CUÏC CUÛA TÖÛ VI

Kim - Töù cuïc

Moäc - Tam cuïc
Thuûy - Nhò cuïc (Haø ñoà - 6)
Hoûa - Luïc cuïc (Haø ñoà - 2)
Thoå - Nguõ cuïc

84
giôø, nhöng khoâng coù söï lyù giaûi. Töø quan ñieåm cho raèng: Laïc thö - Haø
ñoà laø nguoàn goác cuûa khoa Thieân vaên hoïc thuoäc neàn vaên minh Vaên
Lang baét nguoàn töø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh, thì taát yeáu ñoä soá haønh
cuûa Cuïc phaûi coù söï lieân heä vôùi Laïc thö - Haø ñoà. Ñeå baïn ñoïc tieän vieäc
theo doõi, ngöôøi vieát xin ñöôïc trình baøy toùm löôïc ñoä soá cuûa cuïc theo Töû
vi ñaåu soá ôû baûng treân vaø so saùnh vôùi ñoä soá Nguõ haønh theo Haø ñoà nhö
sau:

85
 BAÛNG LAÄP CUÏC CUÛA TÖÛ VI THEO SOÁ HAØ ÑOÀ
Tuoåi
Meänh cung Tuoåi Tuoåi Tuoåi Tuoåi
Ñinh,
laäp taïi Giaùp, Kyû AÁt, Canh Bính, Taân Maäu, Quyù
Nhaâm
Hoûa (Thuûy) Thuûy (Hoûa) Thoå Moäc Kim
Tí, Söûu
Nhò Cuïc Luïc Cuïc Nguõ Cuïc Tam Cuïc Töù Cuïc
Daàn, Maõo Thuûy (Hoûa) Thoå Moäc Kim Hoûa (Thuûy)
Tuaát, Hôïi Luïc Cuïc Nguõ Cuïc Tam Cuïc Töù Cuïc Nhò Cuïc

86
Moäc Kim Hoûa (Thuûy) Thuûy (Hoûa) Thoå
Thìn, Tî
Tam Cuïc Töù Cuïc Nhò Cuïc Luïc Cuïc Nguõ Cuïc
Thoå Moäc Kim Hoûa (Thuûy) Thuûy (Hoûa)
Ngoï, Muøi
Nguõ Cuïc Tam Cuïc Töù Cuïc Nhò Cuïc Luïc Cuïc
Kim Hoûa (Thuûy) Thuûy (Hoûa) Thoå Moäc
Thaân, Daäu
Töù Cuïc Nhò Cuïc Luïc Cuïc Nguõ Cuïc Tam Cuïc

Chieàu Nguõ haønh töông khaéc khi ñoåi laïi haønh theo Laïc thö Hoa giaùp
 Nhö vaäy soá Cuïc cuûa haønh trong Töû vi ñaåu soá sai leäch vôùi ñoä soá
Nguõ haønh treân Haø ñoà ôû hai haønh laø Thuûy vaø Hoûa. Neáu hieäu chænh laïi
haønh theo Cuïc cuûa baûng tra Nguõ haønh ñaõ daãn theo ñoä soá cuûa Haø ñoà; ta
seõ coù moät quy luaät Nguõ haønh töông khaéc töø phaûi sang traùi theo haøng
ngang cuûa baûng, phuø hôïp vôùi söï saép xeáp tuoåi theo Thieân can cuûa baûng

ñaõ daãn ôû treân. Baûng söûa ñoåi döôùi ñaây do ngöôøi vieát hieäu chænh laïi
haønh theo ñoä soá cuûa Haø ñoà (chöõ ñaäm). Teân haønh cuõ cuûa Töû vi ñaåu soá
(chöõ thöôøng trong ngoaëc keøm theo) ñeå ñoäc giaû tieän theo doõi:

Nhö vaäy, vieäc söûa laïi haønh cho phuø hôïp vôùi ñoä soá cuûa Haø ñoà
cuõng hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi tieân ñeà cuûa quy taéc laäp cuïc laø:
Theo thuaän töï, thaäp Thieân Can coù quy luaät Nguõ haønh töông sinh
saép xeáp töø traùi sang phaûi nhö sau:
Nhöng khi laäp cuïc, tuoåi tính theo thaäp Thieân can laïi saép xeáp
theo quy taéc töøng caëp töông hôïp theo chieàu töông khaéc töø phaûi sang
traùi – khi phaân Thieân can AÂm vaø Döông (Tieân ñeà quy taéc laäp cuïc) nhö
sau:
Nhö vaäy, vieäc söûa laïi haønh theo ñoä soá Haø ñoà (laø nguyeân lyù caên
baûn cuûa khoa thieân vaên coå Vaên Lang) cuõng hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi

87
nguyeân taéc xeáp tuoåi ñeå laäp cuïc cuûa Töû vi. Coøn caùch saép xeáp cuïc cuûa
Töû vi ñaåu soá hieän haønh maø ngaøi Traàn Ñoaøn laõo toå coâng boá thì khoâng
theo quy taéc naøo.
Qua söï söûa ñoåi döïa treân ñoä soá cuûa Haø ñoà phuø hôïp vôùi qui taéc saép
xeáp theo chieàu töông khaéc cuûa thaäp Thieân can ñaõ minh hoïa roõ neùt
nhöõng vaán ñeà sau ñaây:
Laïc thö – Haø ñoà laø tieàn ñeà caên baûn cho khoa thieân vaên hoïc coå
Vaên Lang – xuaát phaùt töø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh – chöùng toû thuyeát
AÂm Döông Nguõ haønh laø moät hoïc thuyeát hoaøn chænh nhaát quaùn töø nguyeân
lyù caên baûn ñeán söï öùng duïng cuûa noù (*). Ñieàu naøy chöùng toû raèng: Traàn
Ñoaøn laõo toå khoâng phaûi laø ngöôøi phaùt minh moân Töû vi naøy maø chæ
coâng boá laïi moät cuoán saùch ñaõ löu truyeàn haøng ngaøn naêm sau khi Vaên
Lang bò tieâu dieät, neân ñaõ bò tam sao thaát baûn daãn ñeán sai laàm treân.
OÂng khoâng theå coù söï phaùt minh ra moät caùi hôïp lyùù baèng söï baét ñaàu töø
moät caùi sai leäch. Vaø ñoù cuõng chæ laø moät thí duï.
Qua phaàn trích daãn vaø chöùng minh ôû treân thì baïn ñoïc cuõng nhaän
thaáy raèng: trong khi cho ñeán taän baây giôø, caùc nhaø Lyù hoïc vaãn chöa giaûi
thích ñöôïc nhöõng nguyeân lyù vaø söï lieân heä cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ
haønh (cho duø theo giaû thuyeát cuûa caùc nhaø nghieân cöùu hieän ñaïi: Thuyeát
AÂm Döông Nguõ haønh töøng böôùc hoaø nhaäp vaøo thôøi Haùn). Thaät laø söï voâ
lyù khi nhöõngï phaùt minh cho nhöõng phöông phaùp öùng duïng cuûa lyù thuyeát
ñoù laïi phoå bieán roäng khaép moïi lónh vöïc. Söï voâ lyù taàm côõ vó moâ naøy, chæ
coù theå giaûi thích raèng: taát caû nhöõng phöông phaùp öùng duïng ñang phoå
bieán cuûa hoïc thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh ñeàu ñaõ ñöôïc hình thaønh töø
neàn vaên minh Vaên Lang. Khi nöôùc Vaên Lang bò tieâu dieät, nhöõng phöông
phaùp öùng duïng naøy truyeàn sang Trung Hoa vaø ñöôïc caùc nhaø Lyù hoïc
Trung Hoa lyù giaûi theo caùch hieåu cuûa hoï qua kinh nghieäm thöïc teá öùng
duïng.
Cho ñeán taän cuoái ñôøi nhaø Ñöôøng, ñaàu ñôøi nhaø Toáng, nhöõng tröôùc
taùc thuoäc veà neàn vaên minh Vaên Lang vaãn tieáp tuïc ñöôïc phaùt hieän vaø
truyeàn baù ôû ñôøi qua hình aûnh thaàn tieân truyeàn cho kinh saùch (ñieàu ñaùng

* Chuù thích: Vieäc ñoåi hai haønh Thuûy vaø Hoûa cuûa cuïc trong Töû vi seõ daãn ñeán vieäc thay
ñoåi hai haønh Thuûy vaø Hoûa töông öùng trong Luïc thaäp Hoa giaùp (60 naêm, keå töø Giaùp Tí
ñeán Quyù Hôïi). Vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc chöùng minh trong cuoán: “Thôøi Huøng Vöông vaø bí
aån Luïc thaäp Hoa giaùp”, Nxb VHTT 2002.Taùi baûn laàn thöù 1, coù söûa chöõa vaø boå sung.

88
quan taâm laø caùc saùch do thaàn tieân truyeàn laïi ñeàu coù söï nhaát trí cao ôû
vieäc söû duïng phöông phaùp luaän cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh).
Hieän töôïng naøy seõ minh chöùng cho vieäc chöõ Khoa Ñaåu xuaát hieän trong
truyeän Thuûy Höû ñöôïc trích daãn trong phaàn “Moät heä thoáng chöõ vieát
chính thöùc cuûa neàn vaên minh Vaên Lang” ôû phaàn tieáp theo.
Phaàn trình baøy ôû treân chæ laø moät thí duï qua Töû vi, khoa döï ñoaùn
töông lai döïa treân cô sôû thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh. Treân thöïc teá
khoaûng troáng lyù thuyeát naøy laø voâ cuøng lôùn. Coù theå noùi: haàu heát phöông
phaùp luaän cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh theå hieän trong phöông
phaùp öùng duïng ñeàu khoâng coù söï lieân heä xuaát phaùt töø lyù thuyeát caên baûn
(voán ñaõ raát mô hoà) ñeå chöùng toû xuaát xöù. Neáu cho raèng söï öùng duïng voán
xuaát phaùt töø kinh nghieäm cuûa cuoäc soáng sau ñoù môùi ñöôïc giaûi thích
baèng thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh, nhö vaäy thì hoïc thuyeát naøy seõ
khoâng coù cô sôû toàn taïi tröôùc moät söï öùng duïng roäng raõi nhieàu maët thuoäc
phaïm truø cuûa noù vôùi moät beà daøy gaàn 5000 naêm.
Veà vaán ñeà naøy xin ñöôïc lyù giaûi roõ hôn vaø cuï theå nhö sau: Ngöôøi
ta coù theå quan saùt thieân vaên ñeå xaùc ñònh söï vaän ñoäng cuûa caùc vì sao ñaõ
ñöôïc neàn thieân vaên coå Vaên Lang noùi tôùi. Nhöng nhöõng hieäu öùng vuõ truï
taùc ñoäng leân töï nhieân, cuoäc soáng vaø con ngöôøi treân traùi ñaát thì vaãn
khoâng coù söï lyù giaûi, maëc duø vaãn coù söï öùng duïng treân thöïc teá. Baïn ñoïc
coù theå tham khaûo moät ñoaïn trong Thaùi AÁt dò giaûn luïc (saùch ñaõ daãn -
tr.89) nhö sau:
Khi coù sao Thaùi Baïch xuaát hieän ôû phía Taây thì nöôùc phía Ñoâng
baïi hoaïi tröôùc, nöôùc phía Taây baïi hoaïi sau; neáu sao choåi xuaát hieän ôû
phía Ñoâng thì ngöôïc laïi vaø chuû cho söï binh ñao, taät dòch, löu vong.
Nhöõng nhaän ñoaùn döïa treân söï vaän ñoäng cuûa caùc vì sao ñöôïc thí
duï ôû treân khoâng phaûi do kinh nghieäm, khi ñaõ coù caû moät quaù trình nghieân
cöùu thieân vaên coù heä thoáng baét ñaàu töø Laïc thö - Haø ñoà vaø moät hoïc thuyeát
lieân quan ñeán noù. Nhöng roõ raøng khoâng heà coù söï lyù giaûi minh chöùng
treân cô sôû cuûa hoïc thuyeát naøy. Ñoaïn trích daãn treân khoâng phaûi laø moät
ñoaïn ñöôïc choïn löïa ñeå chöùng minh moät caùch chuû quan. Neáu baïn ñoïc
coù dòp ñöôïc xem baát cöù moät cuoán saùch naøo lieân quan ñeán thuyeát AÂm
Döông – Nguõ haønh thì ñeàu coù theå deã daøng tìm thaáy nhöõng khoaûng
troáng lyù thuyeát nhö treân.
Hôn 2000 naêm ñaõ troâi qua – keå töø thôøi Haùn Vuõ Ñeá tieâu dieät Nam

89
Vieät – maëc duø ñaõ coù nhieàu coá gaéng, nhöng nhöõng nhaø Lyù hoïc döôùi
caùc trieàu ñaïi phong kieán Trung Hoa vaãn khoâng theå laáp ñöôïc khoaûng
troáng giöõa caùc phöông phaùp öùng duïng thuoäc phaïm truø cuûa thuyeát AÂm
Döông Nguõ haønh vôùi heä thoáng lyù thuyeát cuûa noù. Cuõng nhö cho ñeán
taän baây giôø, hoï vaãn chöa lyù giaûi ñöôïc söï vaän ñoäng töø coäi nguoàn cuûa
hoïc thuyeát naøy vì söï sai leäch ngay töø nguyeân lyù khôûi nguyeân cuûa noù:
taùch AÂm Döông ra khoûi Nguõ haønh. AÂm Döông ñöôïc gaùn vaøo Baùt
quaùi, coøn Nguõ Haønh thì chôi vôi. Nguyeân nhaân cuûa hieän töôïng naøy
toàn taïi treân 2000 naêm cho ñeán taän baây giôø, raát ñôn giaûn: Neàn vaên
minh Hoa Haï ñaõ tieáp thu moät caùch rôøi raïc, khoâng hoaøn chænh nhöõng
thö tòch coå coøn soùt laïi cuûa moät neàn vaên minh ñaõ maát; laïi theâm söï hieäu
chænh vaø caùch hieåu sai leäch, neân ñaõ khieán cho moät hoïc thuyeát vuõ truï
quan coå ñaïi ñi vaøo söï huyeãn aûo, huyeàn bí. Ñieàu naøy ñaõ chöùng toû raèng:
Coäi nguoàn cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh khoâng thuoäc veà neàn vaên
minh coå Hoa Haï maø thuoäc veà vaên minh Vaên Lang; neân chính nhöõng
con ngöôøi tieáp noái neàn vaên hieán gaàn 5000 naêm ñoù môùi coù caâu traû lôøi
ngay trong cuoäc soáng cuûa mình.
Caûm ñoäng thay! Nhöõng baø meï Vieät Nam, qua bao thaêng traàm
cuûa lòch söû, vaãn laëng leõ goùi chieác baùnh chöng, baùnh daày töø ñôøi naøy qua
ñôøi khaùc, vaø moãi khi coù moät baø meï naøo vaøo thôøi kyø sinh nôû laïi nhaéc
nhôû baèng caâu chuùc laønh cho nhau: “Meï troøn, con vuoâng!” – nguyeân lyù
cuûa caû moät heä thoáng vuõ truï quan töø thôøi caùc vua Huøng.

MOÄT HEÄ THOÁNG CHÖÕ VIEÁT CHÍNH THÖÙC

CUÛA NEÀN VAÊN MINH VAÊN LANG
Vôùi keát luaän veà söï toàn taïi moät neàn vaên minh tö töôûng ñaït ñeán
ñænh cao cuûa xaõ hoäi Vaên Lang so vôùi caùc xaõ hoäi coå ñaïi cuøng thôøi treân
theá giôùi, nhö: Ai Caäp, Babilon, Hy - La, AÁn Ñoä, Hoa Haï… thì nhöõng
vaán ñeà lieân heä caàn thieát phaûi coù laø: Moät heä thoáng chöõ vieát cuûa thôøi ñaïi
Huøng Vöông, laø ñieàu kieän taát yeáu ñeå phaùt trieån neàn vaên minh moät caùch
coù heä thoáng vôùi soá löôïng töø ngöõ phong phuù, ñuû khaû naêng dieãn ñaït
nhöõng khaùi nieäm tröøu töôïng cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø nhöõng
vaán ñeà cuûa noù.
Caû moät thôøi ñaïi ñaõ thuoäc veà huyeàn söû trong moät thôøi gian tính
baèng thieân nieân kyû, thì vieäc chöùng minh cho söï toàn taïi cuûa chöõ vieát cuûa
thôøi ñaïi ñoù cöïc kyø khoù khaên. Nhöng nhöõng tia saùng moûng manh haét laïi

90
qua maøn thôøi gian coù ñoä daøy hôn 2000 naêm, vaãn coøn ñuû ñeå ñaët vaán ñeà
cho chöõ vieát cuûa thôøi Huøng Vöông vôùi söï lyù giaûi hôïp lyù trong söï töông
quan cuûa noù. Ñoù laø nhöõng hieän töôïng sau:
1 – Daáu aán xöa nhaát ghi nhaän veà chöõ vieát cuûa ngöôøi Laïc Vieät laø
saùch Thoâng Chí cuûa Trònh Tieàu (Trung Quoác) cheùp raèng:
“Ñôøi Ñaøo Ñöôøng (vua Nghieâu – naêm 2253 tr.CN) phöông Nam
coù boä Vieät Thöôøng cöû söù boä qua hai laàn phieân dòch sang chaàu, daâng
con ruøa thaàn coù leõ ñaõ soáng 1000 naêm, mình daøi hôn 3 thöôùc, treân löng
coù khaéc vaên Khoa Ñaåu ghi vieäc trôøi ñaát môû mang. Vua Nghieâu sai cheùp
laáy goïi laø Qui Lòch (töùc lòch ruøa)”.
Khi vieát laïi ñoaïn naøy trong baøi “Vaøi neùt veà vaên hoùa thôøi Huøng
Vöông” cuûa giaùo sö Buøi Vaên Nguyeân ñaêng trong taïp chí Vaên Hoïc soá
ra thaùng 9 – thaùng 10/1973, taùc giaû ñaõ ñaët vaán ñeà:
“ÔÛ ñaây chöa roõ vaên Khoa Ñaåu (chöõ hình con noøng noïc) treân löng
con ruøa laø vaên saün treân mai noù maø caùc nhaø laøm lòch nöôùc Vieät Thöôøng
nghieân cöùu theo söï tieán trieån cuûa noù haøng ngaøn naêm ñeå ruùt ra qui luaät
veà söï tuaàn hoaøn cuûa thôøi tieát, hay ñoù laø moät thöù kyù hieäu ta goïi laø chöõ
Khoa Ñaåu maø caùc nhaø laøm lòch nöôùc ta vaïch leân mai ruøa”. (Saùch Baøn
veà vaïn nieân lòch. Taùc giaû Taân Vieät, Thieàu Phong. Nxb Vaên Hoùa

CHÖÕ KHOA ÑAÅU TREÂN BAÕI ÑAÙ COÅ SAPA

Baûn daäp cuûa Vieän baûo taøng Laøo Cai

91
 Daân Toäc 1995).
Nhö vaäy, ñaây laø tö lieäu coå nhaát noùi veà vaên Khoa Ñaåu maø nieân
ñaïi xuaát hieän cuûa loaïi vaên naøy ñöôïc ghi nhaän töø naêm 2253 tr.CN. Maëc
duø tö lieäu naøy chöa chaéc chaén vaên Khoa Ñaåu töùc laø chöõ Khoa Ñaåu hay
laø veát töï nhieân treân mai ruøa. Tuy nhieân coù theå khaúng ñònh raèng: vaên
Khoa Ñaåu ñöôïc noùi ñeán trong saùch Thoâng Chí laø chöõ Khoa Ñaåu. Bôûi
vì, neáu laø veát töï nhieân treân mai ruøa thì noù khoâng phaûi laø tín hieäu qui
öôùc, ñeå coù caáu truùc hoaøn chænh truøng khôùp vôùi tín hieäu ngoân ngöõ cuûa
ngöôøi Vieät Thöôøng, nhaèm dieãn taû moät caùch coù heä thoáng quan nieäm
vuõ truï quan (vieäc trôøi ñaát môû mang) vaø phöông phaùp laøm lòch ñöôïc.
2- Gaàn ñaây caùc nhaø khaûo coå Vieät Nam ñaõ ñeà nghò cô quan vaên
hoùa Lieân Hôïp Quoác ghi nhaän di tích vaên hoùa ôû Sapa – Laøo Cai (“baõi
ñaù coå Sapa”, trong ñoù coù nhieàu taûng ñaù ghi chöõ Khoa Ñaåu) laø di saûn
vaên hoùa theá giôùi.
3- Trong taùc phaåm vaên hoïc noåi tieáng Thuûy Höû cuûa taùc giaû Thi
Naïi Am vieát vaøo cuoái ñôøi Nguyeân ñaàu ñôøi Minh (Trung Quoác) ôû hoài
cuoái coù ñoaïn xin ñöôïc toùm taét vaø ghi laïi nhö sau:
Khi caùc vò anh huøng Löông Sôn Baïc phaân ngoâi thöù xong coù khoái
löûa lôùn laën xuoáng döôùi ñaát phía chính Nam, beøn ñaøo leân ñeå tìm.
“Khi ñaøo tôùi ba thöôùc ñaát, chôït thaáy moät mieáng bia ñaù chaïm
Thieân Thö ôû maët giöõa vaø caû hai beân. Toáng Giang sai ñem veà laøm leã taï
ñaøn, roài saùng hoâm sau ñöa tieàn coâng quaû ñeå taëng cho caùc ñaïo traøng vaø
ñem bia ñaù ra xem.
Khi nom ñeán bia ñaù thaáy chöõ ngoaèn ngoeøo khaùc haún loái thöôøng
khoâng coøn ai bieát nghóa lyù ra sao caû. Sau ñoù moät ngöôøi ñaïo traøng hoï
Haø teân Dieäu Thoâng noùi vôùi Toáng Giang raèng:
- Toå phuï nhaø toâi khi xöa coù moät boä saùch chuyeân ñeå caét nghóa
caùc loái chöõ Thieân Thö, vaäy loái chöõ ñaây laø loái chöõ Khoa Ñaåu, toâi coù
theå hieåu ñöôïc, xin ngaøi ñeå toâi dòch giuùp”.
Thuûy Höû laø moät taùc phaåm vaên hoïc, do ñoù vieäc taûng ñaù xuaát hieän
nhö moät caûm öùng cuûa trôøi ñaát coù theå laø söï hö caáu cuûa taùc giaû; nhöng
chaát lieäu hieän thöïc trong vieäc söû duïng chöõ Khoa Ñaåu laø moät loaïi chöõ
treân thöïc teá ñaõ toàn taïi (chöùng toû qua di vaät Sapa – Laøo Cai) ñaõ cho
thaáy: gaàn nhaát laø thôøi ñaïi cuûa Thi Naïi Am (thôøi ñaïi cuûa taùc giaû cuoái ñôøi
Nguyeân) xa hôn laø cuoái thôøi Baéc Toáng (thôøi cuûa caùc vò anh huøng Thuûy
Höû), chöõ Khoa Ñaåu vaãn coøn toàn taïi tính töø khi AÂu Laïc bò Nam Vieät

92
Trieäu Ñaø tieâu dieät hoaëc khi Nam Vieät bò Haùn Vuõ Ñeá thoân tính ñaõ hôn
1000 naêm. Ñieàu naøy chöùng toû: cho ñeán cuoái ñôøi Baéc Toáng khoâng phaûi
taát caû nhöõng giaù trò cuûa neàn vaên minh Vaên Lang ñaõ ñöôïc phaùt hieän - ñoù
laø cô sôû ñeå cho raèng Töû vi tuy xuaát hieän ñaàu ñôøi Toáng, nhöng chæ laø söï
phaùt hieän tieáp tuïc veà moät neàn vaên minh ñaõ maát (ñieàu naøy ñaõ ñöôïc minh
hoïa trong phaàn trích daãn trong Ñòa lyù toaøn thö ôû treân).
Taïi sao chöõ Khoa Ñaåu voán ñaõ khoâng ñöôïc söû duïng maø laïi löu
truyeàn vôùi moät thôøi gian tính baèng thieân nieân kyû vôùi nhöõng nhaø nghieân
cöùu? Seõ khoù coù caâu traû lôøi hôïp lyù hôn neáu nhö loaïi vaên töï Khoa Ñaåu ñoù
khoâng ghi laïi nhöõng giaù trò vaên hoùa lôùn, thoûa maõn nhu caàu tri thöùc cuûa
con ngöôøi maø ñôøi sau phaûi ngôõ ngaøng coi nhö saùch cuûa trôøi (Thieân
Thö).
Vaäy chöõ Khoa Ñaåu ñöôïc nhaéc tôùi trong Thuûy Höû, ngoaøi söï minh
chöùng cho heä thoáng chöõ vieát chính thöùc döôùi thôøi Huøng Vöông, coøn

minh chöùng cho moät neàn vaên minh bò huûy hoaïi, chæ coøn soùt laïi döôùi
daïng nhöõng cuoán saùch coå löu truyeàn trong daân gian. Söï phaùt hieän töøng
maûng cuûa neàn vaên minh ñoù, qua nhöõng cuoán saùch coøn löu truyeàn, ñaõ
taïo neân nhöõng khoaûng troáng cuûa moät heä thoáng vuõ truï quan hoaøn chænh
vaø phaïm vi öùng duïng roäng raõi cuûa noù, nhö ñaõ trình baøy ôû treân. Ñeå minh
hoïa cho giaû thuyeát naøy, xin baïn ñoïc so saùnh nhöõng hình veõ döôùi ñaây
treân troáng ñoàng, phaûi chaêng laø nhöõng hình aûnh theå hieän söï toàn taïi cuûa
vaên töï thôøi Huøng Vöông?

93
 Hình döôùi ñaây laø tö lieäu trong cuoán Vieät söû giai thoaïi - Taäp I
(Nxb Giaùo Duïc 1997 - Nguyeãn Khaéc Thuaàn). Ñöôïc chuù thích laø hình
vuõ só.
So saùnh vôùi hình tö lieäu döôùi ñaây trích laïi töø trong cuoán Tìm veà
baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam (saùch ñaõ daãn) ñöôïc chuù giaûi: “Ngöôøi caàm
HÌNH COÙC TREÂN TROÁNG ÑOÀNG VAØ THAÏP ÑOÀNG

rìu xeùo ñang muùa”. Chuùng ta cuõng nhaän thaáy hình naøy môùi thöïc söï laø
nhöõng hình theå hieän ngöôøi chieán binh thôøi Huøng Vöông. Coøn hình
trong Vieät söû giai thoaïi thaät khoù lyù giaûi vôùi moät hình chöõ nhaät ñaõ caùch
ñieäu caàm ôû tay traùi ngöôøi naøy laø moät thöù voõ khí, hoaëc laø hình aûnh cuûa
moät vuõ coâng. Phaûi chaêng ñaây laø hình aûnh cuûa moät ngöôøi ñoïc vaên baûn?
(ñieàu naøy seõ ñöôïc minh chöùngï roõ hôn ôû phaàn “Y phuïc thôøi Huøng
Vöông“)
Ngoaøi nhöõng vaán ñeà ñaõ trình baøy ôû treân, xin ñöôïc minh hoïa roõ
hôn veà vieäc chöõ Khoa Ñaåu ñöôïc söû duïng döôùi thôøi Huøng Vöông qua

94
hình töôïng vaø ca dao daân gian Vieät Nam hieän coøn löu truyeàn, ñoù laø:
Treân nhöõng chieác troáng ñoàng thôøi Huøng Vöông maø ngaøy nay ñaõ
tìm ñöôïc, coù nhieàu hình töôïng ñuùc noåi treân troáng ñoàng.
Qua hình minh chöùng ôû treân, baïn ñoïc cuõng nhaän thaáy raèng: Moät
trong nhöõng hình töôïng ñoù laø con coùc. Ñieàu naøy coù lieân quan gì ñeán
caâu ca dao:
Con Coùc laø caäu oâng Trôøi
Ai maø ñaùnh Coùc thì Trôøi ñaùnh cho.
Moät caâu ca dao ñaày bí aån töông töï nhö caâu tuïc ngöõ (maø luùc ñaàu laø
thaønh ngöõ) “Meï troøn, con vuoâng”.
Caâu ca dao treân, coù ngöôøi giaûi thích raèng: bôûi vì con Coùc aên saâu
boï phaù hoaïi muøa maøng, neân oâng cha ta ñaët ra caâu ca dao ñoù laø muoán
nhaéc nhôû phaûi baûo veä coùc. Hoaëc cuõng coù theå giaûi thích khaùc laø: nhaân
truyeän coå tích “Coùc kieän Trôøi”. Coùc thaéng kieän, Trôøi neå, phaûi goïi baèng
Caäu. Nhöng caâu ca dao naøy khoâng phaûi laø söï keát thuùc cho moät truyeän
coå tích, do noäi dung cuûa noù khoâng aên nhaäp gì vôùi caâu chuyeän. Maø
chính caâu chuyeän coå tích laø phöông tieän chuyeån taûi hai caâu ca dao naøy.
Bôûi vì, neáu ñöùng moät mình, caâu ca dao naøy seõ toái nghóa vaø khoù hieåu.
Vôùi keát caáu cuûa noäi dung caâu chuyeän thì chöa lyù giaûi ñöôïc taïi sao oâng
Trôøi laïi goïi Coùc baèng Caäu? Taïi sao khoâng phaûi laø baùc, laø boï, laø chuù?

95
96
THAÀY ÑOÀ COÙC
Tranh daân gian Vieät Nam thuoäc doøng tranh Ñoâng Hoà
Vaø chæ caàn laø con hoaëc chaùu oâng trôøi cuõng ñuû ñaùng sôï roài, taïi sao phaûi
laø Caäu? Phaûi chaêng vì ñaïi töø Caäu khaúng ñònh roõ neùt Coùc thuoäc veà beân
ngoaïi thuoäc AÂm, töùc laø hình töôïng cuûa moät giaù trò tinh thaàn naøo ñoù, maø
phaàn beân noäi (oâng Trôøi) thuoäc Döông (thuoäc veà giaù trò tinh thaàn). Ñeán
ñaây coù hai khaû naêng lyù giaûi cho vaán ñeà naøy:
1) Coùc laø linh vaät (AÂm) coù giaù trò tín ngöôõng (Döông).
2) Con Coùc maø con cuûa noù laø con noøng noïc (Khoa Ñaåu), hình
töôïng cuûa loaïi vaên töï chính thoáng cuûa ngöôøi Vieät, laø moät loaïi chöõ vieát
ñeå dieãn taû nhöõng giaù trò tinh thaàn: Söï hình thaønh vuõ truï (trôøi ñaát môû
mang. “Thoâng Chí”, saùch ñaõ daãn), söï vaän ñoäng cuûa töï nhieân, xaõ hoäi vaø
con ngöôøi... neân ñöôïc coi laø Caäu oâng Trôøi. Caùch lyù giaûi 2 coù khaû naêng
hôïp lyù hôn, do söï boã trôï baèng böùc tranh daân gian “Thaày ñoà Coùc”. Xin
xem hình veõ döôùi ñaây:
Coù leõ khoâng phaûi ngaãu nhieân treân böùc tranh coù doøng chöõ “Laõo
Oa ñoäc giaûng”. Töùc laø oâng Coùc giaø ñoäc quyeàn giaûng daïy. Bôûi vì, chæ coù
Coùc môùi coù chöõ ñeå daïy cho ñôøi (con cuûa Coùc laø noøng noïc, töùc Khoa
Ñaåu). Maëc duø böùc tranh daân gian noåi tieáng “Thaày ñoà Coùc” coù theå ñöôïc
veõ sau thôøi gian nöôùc Vaên Lang bò maát töø laâu (*).
Nhö vaäy, ngöôøi Vieät ñaõ söû duïng chöõ Khoa Ñaåu laø chöõ vieát chính
thöùc ñeå ghi nhaän nhöõng giaù trò neàn vaên minh cuûa mình. Moät trong
nhöõng giaù trò aáy chính laø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø söï öùng duïng
roäng lôùn cuûa noù trong vieäc lyù giaûi töï nhieân, xaõ hoäi vaø con ngöôøi, keå caû
döï ñoaùn töông lai. Thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh coù theå thích hôïp, hoaëc
khoâng coøn thích hôïp trong cuoäc soáng hieän ñaïi cuûa con ngöôøi; tuyø theo
nhöõng nhaän ñònh cuûa caùc hoïc giaû veà tính khoa hoïc hay phi khoa hoïc
cuûa hoïc thuyeát naøy. Nhöng vôùi moät heä thoáng lyù luaän hoaøn chænh ñöôïc
chöùng toû ôû nhöõng heä quaû laø nhöõng phöông phaùp luaän cuûa noù ñöôïc theå
hieän treân thöïc teá öùng duïng vôùi quy moâ lôùn trong thôøi gian tính baèng

* Chuù thích: Ngöôøi vieát coù yù nieäm cho raèng nhöõng böùc tranh daân gian ñaõ xuaát hieän
vaøo nhöõng giai ñoaïn cuoái cuûa nöôùc Vaên Lang vaø ñieàu ñoù coù nghóa laø ngöôøi Laïc Vieät
ñaõ laøm ra giaáy vaøo thôøi kyø naøy. Söï lieân heä naøy ngoaøi nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán chöõ
vieát (giöõa hình aûnh con noøng noïc – chöõ Khoa Ñaåu – vaø con Coùc laïi coù maët trong söï
giaûng daïy) coøn lieân heä ñeán raát nhieàu vaán ñeà töông quan khaùc ñöôïc trình baøy trong
saùch naøy. Hieän töôïng naøy giaûi thích hình töôïng con Coùc ñuùc noåi treân troáng ñoàng,
chính laø söï theå hieän neàn vaên minh ñaõ coù chöõ vieát cuûa daân toäc Vieät.

97
thieân nieân kyû, cuõng chöùng toû ñöôïc raèng: Neàn vaên minh chính thoáng
cuûa Vaên Lang döôùi thôøi caùc vua Huøng, khoâng theå laø moät neàn vaên minh
hoang sô vôùi hình aûnh sinh hoaït cuûa con ngöôøi nhö vöøa thoaùt thai khoûi
xaõ hoäi boä laïc nguyeân thuûy.
Vôùi keát luaän chöõ Khoa Ñaåu laø vaên töï chính thoáng cuûa xaõ hoäi
Vaên Lang, ñieàu ñoù vaãn coù nghóa laø: trong xaõ hoäi Vaên Lang, ngoaøi chöõ
Khoa Ñaåu hoaøn toaøn coù theå toàn taïi nhöõng heä thoáng chöõ vieát khaùc treân
moät nöôùc roäng lôùn: Baéc giaùp Ñoäng Ñình Hoà, Taây giaùp Ba Thuïc, Nam
giaùp Hoà Toân, Ñoâng giaùp Ñoâng Haûi.
Söï xuaát hieän cuûa chöõ Khoa Ñaåu töø thôøi Ñaøo Nghieâu (2253 Tr.CN)
vôùi noäi dung vaên Khoa Ñaåu ghi treân löng ruøa ghi vieäc “trôøi ñaát môû
mang” vaø “vieäc laøm lòch” ñaõ chöùng toû ngöôøi Laïc Vieät coù moät hoïc
thuyeát vuõ truï quan vaø moät tri kieán thieân vaên lieân quan, khaúng ñònh moät
neàn vaên minh phaùt trieån töø raát laâu tröôùc ñoù. Hoïc thuyeát vuõ truï quan cuûa
ngöôøi Laïc Vieät ñaõ ñöôïc minh chöùng trong saùch naøy chính laø thuyeát
AÂm Döông Nguõ haønh. Ñoái vôùi moät daân toäc, maø hình thaùi yù thöùc xaõ hoäi
chính thoáng ñaõ coù moät heä thoáng lyù hoïc hoaøn chænh veà vuõ truï quan theå
hieän ôû thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vôùi söï öùng duïng haàu heát trong moïi
maët chuû yeáu cuûa cuoäc soáng; taát yeáu daân toäc ñoù phaûi coù moät neàn vaên
hoùa, khoa hoïc kyõ thuaät vôùi nhöõng moái quan heä xaõ hoäi töông öùng, ñeå
ñaûm baûo tính haøi hoøa caân ñoái, nhö laø moät söï taát yeáu ñeå toàn taïi vaø phaùt
trieån trong ñieàu kieän cuûa thôøi ñaïi ñoù.
Nhöõng chöông tieáp theo sau ñaây seõ tieáp tuïc chöùng minh cho
nhöõng yù töôûng treân.

98
 Chöông III:
TRUYEÀN THUYEÁT
PHUØ ÑOÅNG THIEÂN VÖÔNG

T
SÖÏ THU HEÏP LAÕNH THOÅ VAÊN LANG

ruyeà n thuyeá t Phuø Ñoå n g Thieâ n Vöông choá n g giaë c

AÂn, ghi nhaän söï kieän xaûy ra vaøo cuoái thôøi Huøng Vöông thöù
VI. Söû cuõ vaãn cho raèng giaëc AÂn trong truyeàn thuyeát chính laø nhaø AÂn
Thöông thuoäc coå söû Trung Hoa (1766 - 1122 tr.CN).
Nhöng theo quan nieäm môùi cho raèng: Thôøi Huøng Vöông chæ toàn
taïi hôn 300 naêm. Vaøo thôøi ñieåm ñoù, nhaø AÂn Thöông ñaõ keát thuùc töø laâu.
Vì vaäy, ñeå giaûi thích hieän töôïng giaëc AÂn sang cöôùp nöôùc ta trong truyeàn
thuyeát “Phuø Ñoång Thieân Vöông” - vôùi quan nieäm môùi chæ coù hai giaûi
phaùp laø: hoaëc laø phuû nhaän tính thöïc teá cuûa truyeàn thuyeát; hoaëc laø coi
giaëc AÂn laø boä toäc AÂn naøo ñoù ôû mieàn Baéc Vaên Lang. Do ñoù vieäc ñaàu
tieân phaûi lyù giaûi laø:

Giaëc AÂn laø boä toäc AÂn hay laø nhaø AÂn Thöông
thuoäc coå söû Trung Hoa
Veà söï vieäc naøy, caên cöù vaøo truyeàn thuyeát coù theå daãn chöùng nhöõng
ñieåm nhö sau:
@ Söï töông quan nieân ñaïi giöõa thôøi Huøng Vöông thöù VI vaø nhaø AÂn
Thöông
So vôùi söû cuõ thôøi Huøng Vöông keùo daøi 2622 naêm. Neáu laáy söï
trung bình toaùn hoïc ta seõ coù thôøi ñieåm ôû cuoái thôøi Huøng Vöông thöù VI
laø:
(2622 x 12 : 18) + 258 (hoaëc 208 theo quan nieäm môùi) ta seõ ñöôïc
2006 (neáu coäng 258) hoaëc 1956 (neáu coäng 208) naêm tr.CN.
Trong ñoù: 18 laø con soá chæ 18 thôøi Huøng Vöông.
12 laø caùc thôøi vua Huøng tieáp noái tính töø thôøi Huøng Vöông thöù VII

99
 258 (hoaëc 208) tr.CN laø nieân ñaïi keát thuùc cuûa thôøi Huøng Vöông.
Ta seõ coù con soá khoaûng 2000 naêm tr.CN cho nieân ñaïi keát thuùc
cuûa thôøi Huøng Vöông thöù VI - cheânh leäch 300 naêm so vôùi con soá tuyeät
ñoái neáu coù cuûa nieân ñaïi baét ñaàu nhaø AÂn Thöông. Nhö vaäy, giöõa thôøi
Huøng Vöông thöù VI vaø ñôøi AÂn Thöông thuoäc coå söû Trung Hoa coù söï
töông ñöông veà nieân ñaïi (do chæ laáy söï trung bình toaùn hoïc thuaàn tuùy,
coù theå 6 thôøi Huøng Vöông - keå töø Huøng Vöông thöù I - coù nieân ñaïi trung
bình laâu hôn vaø nhaø AÂn coù nieân ñaïi baét ñaàu sôùm hôn. Thöïc teá veà nieân
ñaïi trong coå söû Trung Hoa ñöôïc coi laø töông ñoái chính xaùc chæ töø thôøi
Chu Leä Vöông (khoaûng 850 tr.CN), coøn tröôùc ñoù chæ laø nhöõng con soá
giaû ñònh theo truyeàn thuyeát. Söï töông ñöông veà nieân ñaïi naøy khoâng theå
coi laø ngaãu nhieân, hoaëc do caùc nhaø cheùp söû thôøi Ñinh - Leâ - Lyù - Traàn...
veà sau gaùn gheùp moät caùch chuû quan. Bôûi vì oâng cha ta ngaøy xöa vieát söû
bieân nieân chæ döïa vaøo nieân hieäu cuûa caùc vò vua. Do ñoù neáu tính toaùn
moät caùch chuû quan ñeå thôøi Huøng Vöông thöù VI töông ñöông vôùi nieân
ñaïi nhaø AÂn Thöông laø moät vieäc raát khoù thöïc hieän, khi chính nhaø AÂn
Thöông cuõng chöa khaúng ñònh ñöôïc nieân ñaïi chính xaùc cuûa noù, ít nhaát
tröôùc khi coù khoa lòch söû hieän ñaïi. Vì vaäy chæ coù theå khaúng ñònh raèng:
truyeàn thuyeát ñaõ ghi nhaän söï vieäc xaûy ra ñuùng vaøo nieân ñaïi cuûa thôøi
AÂn Thöông.
Truyeàn thuyeát “Phuø Ñoång Thieân Vöông” cuõng ghi nhaän: sau
cuoäc chieán AÂn Thöông - Vaên Lang thì AÂn Thöông hôn 600 naêm khoâng
daùm ra quaân (coù saùch noùi 400 naêm). Coå söû Trung Hoa cho raèng nhaø AÂn
Thöông chæ toàn taïi 600 naêm (1766 - 1122 tr.CN - Lòch söû Trung Quoác
5000 naêm, Taäp I, Laâm Haùn Ñaït, Taøo Dö Chöông, Nxb VHTT 1997,
dòch giaû Traàn Ngoïc Thuaän). Nhöng neáu tính töø vua Baøn Canh nhaø
Thöông dôøi ñoâ sang AÂn Khö , vì vaäy goïi laø nhaø AÂn thì khoaûng xaáp xæ
400 naêm.
Do ñoù, cuoäc chieán naøy coù theå khaúng ñònh dieãn ra vaøo ñaàu thôøi AÂn
vaø cuoái thôøi Huøng Vöông thöù VI. Neáu thôøi Huøng Vöông chæ toàn taïi
300 naêm, thì khoâng coù cô sôû naøo giaûi thích ñöôïc söï truøng hôïp veà thôøi
gian maø truyeàn thuyeát nhaéc tôùi vôùi nhöõng vaán ñeà lòch söû lieân quan.
Söï lieân quan qua khoâng gian lòch söû
Theo Ñaïi Vieät söû kyù (Nxb T/p Hoà Chí Minh 1993 - dòch giaû
Nguyeãn Gia Töôøng):

100
 Vieät Vöông Caâu Tieãn (505 - 465 tr.CN) thöôøng sai söù sang duï,
Huøng Vöông choáng cöï laïi.
Nöôùc Vieät cuoái thôøi Xuaân Thu laø moät nöôùc ôû vuøng Trieát Giang
Trung Hoa ngaøy nay (töùc laø vuøng ñaát cuûa Vaên Lang cuõ theo truyeàn
thuyeát “Con Roàng Chaùu Tieân”), vaøo thôøi Caâu Tieãn laø moät quoác gia
huøng maïnh, baù chuû cuûa caùc nöôùc chö haàu thuoäc vuøng Nam Trung Quoác
cuoái thôøi Xuaân Thu cuûa nhaø Chu. Nöôùc Vieät coù moät neàn khoa hoïc kyõ
thuaät phaùt trieån maïnh meõ. Ñaëc bieät laø kyõ thuaät luyeän kim, nhöõng thanh
kieám baùu noåi tieáng trong truyeàn thuyeát Trung Hoa laø Can Töông vaø
Maïc Da ñeàu ñöôïc saûn xuaát töø nöôùc naøy. Vôùi moät thöïc löïc huøng haäu
nhö vaäy, maø chöa heà coù moät truyeàn thuyeát, di vaät hoaëc thö tòch naøo
chöùng toû coù moät cuoäc chieán giöõa Vieät Caâu Tieãn vaø Vaên Lang. Do ñoù,
thaät laø khoù lyù giaûi khi gaàn 100 naêm sau laïi coù moät boä toäc AÂn naøo ñoù,
taán coâng khieán nöôùc Vaên Lang phaûi khoán ñoán.
Söï kieän naøy cuõng chöùng toû raèng bieân giôùi cuûa Vaên Lang cuõng raát
gaàn, hoaëc ngay saùt bieân giôùi cuûa Vieät Vöông Caâu Tieãn. Khoâng theå coù
lyù do gì nöôùc Vaên Lang ôû taän Vieät Trì vaø chæ laø moät boä laïc laïc haäu, laïi
ñöôïc söï quan taâm mong muoán trôû thaønh ñoàng minh cuûa Caâu Tieãn trong
vieäc baù chuû Trung Nguyeân.
@ Tö lieäu Trung Hoa lieân quan
* Trong Chu Dòch veà yù nghóa cuûa queû Kyù Teá, phaàn Töôïng truyeän,
haøo 3 coù noùi:
Cöûu tam: Cao Toân phaït Quæ phöông,tam nieân khaéc chi, tieåu
nhaân vaät duïng.
Vua ñaùnh caùc vuøng nöôùc Quyû, ba naêm môùi ñöôïc, chôù duøng tieåu
nhaân.
Bò chuù haøo naøy: trong baûn Chu Dòch hieän löu haønh, vua ôû ñaây ghi
laø Cao Toâng töùc vua Cao Toâng nhaø AÂn Thöông... Thuaät ngöõ: Quyû
Phöông chæ caùc phöông gioáng ngöôøi quyû töùc ngöôøi coøn man rôï nhö
phía treân ñaõ noùi: Nam Man, Baéc Ñòch, Ñoâng Di, Taây Nhung. Nöôùc Vieät
Thöôøng chuùng ta thôøi Kinh Döông Vöông cuõng bò nhaø Chu goïi laø nöôùc
Xích Quyû ... nhaø AÂn Thöông coù ñieàu quaân ñi ñaùnh boán phöông ñeàu deïp
loaïn, coù xuoáng ñeán tænh Quyù Chaâu. ÔÛ ñaây coù boä toäc Thi La Quyû, thôøi
Huøng Vöông thöù VI, vaøo ñaùnh nöôùc ta nhaân danh nhaø AÂn Thöông
(Theo Vuõ Quyønh trong saùch Taân ñính Lónh Nam Chích Quaùi).
Vua Cao Toâng nhaø AÂn Thöông teân laø Vuõ Ñinh, con Ñeá Tieåu AÁt
vaø chaùu vua Baøn Canh. Vuõ Ñinh coù ñaùnh deïp quanh hoà Ñoäng Ñình

101
 vaø ñeán vuøng Quyù Chaâu, coù theå cuoäc deïp loaïn traûi qua ba naêm.
Queû Tuøy, haøo 6 coù noùi:
Thöôïng luïc: Caâu heä chi, naõi tuøng duy chi, vöông duïng hanh vu
taây sôn
Loøng mình theo mình caáu keát khoâng rôøi, khoâng troùi buoäc cuõng
theo, nhö daân aáp Maân theo vua chaïy qua taây sôn.
(Phaàn trích daãn, theo Kinh Dòch Phuïc Hy, Gs. Buøi Vaên Nguyeân -
Nxb Khoa Hoïc Xaõ Hoäi - Haø Noäi 1997).
Vua ôû ñaây ñöôïc hieåu laø vua nhaø Chu. Nhöng theo ngöôøi vieát thì
ñaát Maân thuoäc ñòa danh khoaûng vuøng Phuùc Kieán ngaøy nay (Coù theå sau
naøy laø nöôùc Maân Vieät maø Söû kyù cuûa Tö Maõ Thieân nhaéc ñeán trong Nam
Vieät UÙy Ñaø lieät truyeän) Vaøo thôøi Chu, ñaát Maân khoâng thuoäc veà Hoa
Haï. Khoâng roõ ñôøi vua Chu naøo trong söû Trung Hoa chaïy loaïn töø ñaát
Maân sang vuøng Taây Sôn (ñòa danh), hoaëc phía taây nuùi (phöông vò) coù
daân chuùng chaïy theo. Nhöng vôùi quan nieäm cho raèng: Haøo 6 cuûa kinh
Dòch phaûn aùnh cuoäc chieán AÂn Thöông - Vaên Lang, thì ñaây coù theå laø
ñoaïn mieâu taû cuoäc ruùt lui cuûa vua Huøng cuoái thôøi Huøng Vöông thöù 6,
boû kinh ñoâ ôû vuøng ñaát Maân, chaïy sang phía taây nuùi Lónh nam, thuoäc boä
Vuõ Ninh (Quí Chaâu ngaøy nay). Taïi ñaây, vua Huøng ñaõ kòp trieäu taäp
quaân ñoäi caùc boä choáng giaëc vaø ngaøi Phuø Ñoång Thieân Vöông ñaõ hieän
thaân cöùu nöôùc.
Vua Vuõ Ñinh nhaø AÂn Thöông phaûi chaêng chính laø vua OÁc Ñinh
theo taøi lieäu cuûa cuï Traàn Huy Baù ñöôïc daãn trong phaàn “Toå chöùc xaõ hoäi
thôøi Huøng Vöông”. Neáu hai vò vua naøy laø moät thì nhöõng giaû thuyeát
ñöôïc ñaët ra trong chöông naøy, lieân quan ñeán cuoäc chieán AÂn Thöông -
Vaên Lang vaø 18 thôøi Huøng Vöông, seõ coù nhöõng ñieåm truøng khôùp (xin
ñöôïc minh chöùng roõ hôn ôû phaàn sau).
* Trong nhöõng thö tòch coå cuûa Trung Hoa coøn laïi ñeán ngaøy nay
thì xöa nhaát laø saùch “Thoâng Chí” cuûa Trònh Tieàu coù noùi vaøo thôøi Nghieâu
Thuaán coù nöôùc Vieät Thöôøng ñem taëng con ruøa thaàn treân coù ghi vaên
Khoa Ñaåu noùi vieäc trôøi ñaát môû mang. Theo “Lónh Nam Chích Quaùi”
thì vua Huøng Vöông coù taëng Chu Thaønh Vöông moät con chim tró traéng,
nhöng rieâng ñôøi AÂn thì khoâng coù söû saùch naøo noùi ñeán, ngoaïi tröø moät
cuoäc chieán maø truyeàn thuyeát “Phuø Ñoång Thieân Vöông” ñaõ nhaéc tôùi.
Ñieàu naøy chöùng toû chính nhaø AÂn Thöông ñaõ gaây chieán vôùi Vaên Lang

102
cho neân khoâng coù quan heä ngoaïi giao.
@ Di vaät lieân quan
Ñeå minh hoïa roõ hôn veà vieäc nhaø AÂn Thöông xaâm löôïc Vaên
Lang, xin ñöôïc trích daãn moät ñoaïn trong cuoán Söû Trung Quoác cuûa taùc
giaû Nguyeãn Hieán Leâ - Nxb Vaên Hoùa 1996.
Hôn nöõa, thôøi ñoù, An Döông (thuû ñoâ cuûa nhaø AÂn Thöông -
ngöôøi vieát), trung taâm vaên minh Trung Hoa coù theå cuõng ñaõ lieân laïc vôùi
Hoa Nam (vuøng ñaát Vaên Lang cuõ - phía Nam soâng Döông Töû -
ngöôøi vieát) vaø caùc xöù ôû Ñoâng Nam AÙ, vì ngöôøi ta thaáy nhöõng yeám ruøa
raát lôùn duøng ñeå boùi maø loaøi ruøa lôùn ñoù chæ coù ôû thung luõng soâng
Döông Töû, thaáy nhöõng ñoà baèng ñoàng ñoû (bronse) chaïm nhöõng hình
ngöôøi maët roäng, troøn, muõi teït, thuoäc gioáng ngöôøi Meùlanneùsie (Ñoâng
Nam AÙ); vaû laïi muoán ñuùc thöù ñoàng ñoù caàn coù thieác maø Hoa Baéc khoâng
coù.

Hieän töôïng ñoà ñoàng ñöôïc caáu taïo baèng hôïp kim ñoàng thieác trong
nhöõng di vaät ñaøo ñöôïc ôû An Döông maø hoïc giaû Nguyeãn Hieán Leâ ñaõ
daãn chöùng ôû treân coù xuaát xöù töø Ñoâng Nam AÙ, ñöôïc boå trôï baèng nhöõng
coâng trình nghieân cöùu cuûa caùc nhaø söû hoïc Vieät Nam coâng boá trong
cuoán Thôøi ñaïi Huøng Vöông (Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi 1976 - nhieàu taùc
giaû). Xin ñöôïc trích laïi nhö sau:
Ñoàng trong caùc ñoà ñoàng cuûa thôøi ñaïi Huøng Vöông khoâng phaûi laø
ñoàng nguyeân chaát laáy trong giôùi töï nhieân, maø laø ñoàng ruùt ra töø vieäc laáy
quaëng.
Töø caùc quaëng ñoàng, quaëng chì, quaëng thieác, cö daân nöôùc Vaên
Lang ñaõ luyeän ñöôïc caùc thöù hôïp kim khaùc nhau, cuï theå laø hôïp kim
ñoàng - thieác vaø hôïp kim ñoàng - chì.
Keát quaû phaân tích quang phoå thaønh phaàn hôïp kim ñoà ñoàng thôøi
ñaïi Huøng Vöông cho bieát :
- Haøm löôïng ñoàng trong caùc ñoà ñoàng chieám töø 80% ñeán 90%,
haøm löôïng thieác töø 10% ñeán 20%. Moät hôïp kim goàm moät tyû leä ñoàng vaø
thieác nhö theá laø hôïp kim toát coù theå duøng ñeå cheá taïo caùc duïng cuï beàn,
chaéc.
- Tyû leä hôïp kim töông ñoái oån ñònh. Ñieàu naøy bieåu thò raèng oâng
cha chuùng ta trong thôøi ñaïi Huøng Vöông coù nhöõng tri thöùc vöõng chaéc
veà kyõ thuaät luyeän kim.
Qua ñoù, chuùng ta seõ nhaän thaáy raèng: khoâng phaûi ngaãu nhieân maø

103
coù söï lieân heä giöõa nhöõng ñoà ñoàng cuûa neàn vaên minh Vaên Lang vôùi
nhöõng di vaät ñoàng ñaøo ñöôïc ôû An Döông cuûa nhaø AÂn Thöông; khi maø
ôû thôøi ñaïi AÂn Thöông khoâng theå taïo ñöôïc hôïp kim ñoàng thieác. Söï phaùt
hieän cuûa ngaønh khaûo coå hoïc hieän ñaïi veà ñoà vaät baèng ñoàng ñoû (hôïp kim
ñoàng - thieác) chæ coù ôû vuøng Ñoâng Nam AÙ, xuaát hieän ôû thuû ñoâ AÂn Thöông
daãn ñeán hai giaû thuyeát:
1) Nhaø AÂn Thöông ñaõ trao ñoåi buoân baùn vôùi Vaên Lang.
2) Ñoù laø nhöõng chieán lôïi phaåm trong cuoäc xaâm löôïc Vaên Lang
vaøo thôøi Huøng Vöông thöù VI.
Giaû thuyeát 2 coù cô sôû hôn, vì söï truøng laëp hôïp vôùi truyeàn thuyeát
Vieät Nam. Hôn nöõa, neáu do ngöôøi AÂn Thöông buoân baùn vôùi Vaên Lang
mua thieác veà ñeå töï ñuùc laáy, taïi sao hoï laïi khoâng chaïm nhöõng hình
thuoäc daân toäc hoï maø laïi chaïm nhöõng hình ngöôøi maø hoï cho laø Man di.
Vôùi nhöõng luaän ñieåm treân thì giaëc AÂn maø truyeàn thuyeát noùi ñeán,
chæ coù theå khaúng ñònh laø nhaø AÂn Thöông beân Trung Hoa. Khoâng theå coù
moät boä toäc AÂn naøo ñoù toàn taïi ôû Baéc Vaên Lang, töùc laø Nam Trung Quoác
giaùp giôùi vôùi caùc nöôùc thôøi Xuaân Thu – Chieán quoác coù khaû naêng taán
coâng Vaên Lang, maø laïi khoâng ñöôïc söû Trung Quoác nhaéc ñeán.

Söï thu heïp laõnh thoå Vaêân Lang

Theo truyeàn thuyeát keå laïi: Ngaøi Phuø Ñoång Thieân Vöông ñaùnh
giaëc ñeán boä Vuõ Ninh thì giaëc tan vaø ngaøi hieån thaùnh. Nhö vaäy chöùng toû
quaân chuû löïc cuûa giaëc ñaõ tan raõ, nhöng beân ta chuû töôùng cuõng khoâng
coøn. Cho neân, maëc duø AÂn Thöông khoâng daùm ra quaân, nhöng beân ta coù
theå cuõng chöa ñuû söùc giaønh laïi nhöõng vuøng ñaát ñaõ maát. Do ñoù phaàn ñaát
phía Baéc Vaên Lang theo truyeàn thuyeát “Con Roàng Chaùu Tieân” nhaéc
tôùi: Baéc giaùp Ñoäng Ñình Hoà, Taây giaùp Ba Thuïc... bò xaâm chieám bôûi
nhaø AÂn Thöông. Khi nhaø Chu laät ñoå AÂn Thöông, ñöông nhieân tieáp
quaûn nhöõng vuøng ñaát AÂn Thöông ñaõ chieám cuûa Vaên Lang vaø laøm ñaát
phong cho con chaùu, coâng thaàn cuûa hoï. Ñieàu naøy giaûi thích taïi sao moät
soá nöôùc chö haàu cuûa nhaø Chu ñaõ xuaát hieän ôû vuøng ñaát Vaên Lang cuõ
nhö Ngoâ, Vieät vaø moät phaàn nöôùc Sôû... Tuy nhieân, chöa theå khaúng ñònh
ñöôïc söï thu heïp laõnh thoå cuûa Vaên Lang do cuoäc xaâm laêng cuûa nhaø AÂn
tôùi ñaâu. Bôûi vì, nhö phaàn treân ñaõ trình baøy: quaân chuû löïc AÂn Thöông bò
tan raõ ôû Vuõ Ninh, nhöng cuõng khoâng noùi tôùi vieäc giaëc AÂn bò quaân ta

104
ñuoåi ra khoûi bôø coõi. Ñieàu naøy cuõng khoâng coù nghóa laø: töø Vuõ Ninh trôû
veà phía Baéc hoaøn toaøn thuoäc veà nhaø AÂn Thöông. Do coù theå coù moät soá
boä trong 15 boä thuoäc Vaên Lang bò chieám, ñaõ töï noåi daäy ñuoåi giaëc ôû
nhöõng vuøng phía Baéc, sau ñoù tieáp tuïc saùt nhaäp vaøo Vaên Lang. Giaû
thuyeát naøy seõ ñöôïc laøm saùng toû hôn trong muïc “Toå chöùc xaõ hoäi Vaên
Lang” ôû phaàn sau.
Ñeå chöùng minh cho ñieàu naøy, xin ñoäc giaû xem nhöõng baûn ñoà
döôùi ñaây.

I - Taám baûn ñoà Chieán quoác ñöôïc veõ laïi töø nhöõng taám baûn ñoà
minh hoïa trong cuoán Lòch söû Trung Quoác 5000 naêm, taäp I cuûa Laâm
Haùn Ñaït, Taøo Dö Chöông (Nxb VHTT 1997 - Dòch giaû Traàn Ngoïc
Thuaän) vaø phaàn bieân giôùi cuûa caùc nöôùc chö haàu nhaø Chu trong “Baûn
ñoà Trung Quoác vaøo khoaûng 350 naêm tröôùc Taây Lòch” (Söû Trung Quoác,
Taäp I cuûa Nguyeãn Hieán Leâ - Nxb Vaên Hoùa - 1997).

105
 Qua taám baûn ñoà treân baïn ñoïc seõ nhaän thaáy: neáu nöôùc Vaên Lang
chæ giôùi haïn ôû moät vuøng thuoäc Baéc Vieät Nam ngaøy nay, maø laïi ñöôïc söï
quan taâm cuûa Vieät Vöông Caâu Tieãn ñeå laøm ñoàng minh choáng laïi Trung
Nguyeân thì thaät laø moät söï voâ lyù. Töø giôùi haïn bieân giôùi phía Nam cuûa
caùc nöôùc chö haàu nhaø Chu thôøi Chieán quoác (theo baûn ñoà cuûa Söû Trung
quoác - saùch ñaõ daãn) ñeán bieân giôùi phía Baéc hieän nay cuûa Vieät Nam laø
moät khoaûng troáng lôùn. Trong khoaûng troáng ñoù coù vuøng Quyù Chaâu laø
ñieåm maø vua AÂn tuaàn thuù xuoáng phía Nam ñeå ñaùnh caùc nöôùc Quyû
(Haøo 3, queû Kyù Teá - Kinh Dòch Phuïc Hy - saùch ñaõ daãn). Truyeàn thuyeát
“Phuø Ñoång Thieân Vöông” coù noùi: Ngaøi giaùng haï ôû laøng Phuø Ñoång
(huyeän Tieân Du, tænh Haø Baéc hieän nay). Caùc saùch söû gaàn ñaây cho raèng
boä Vuõ Ninh thuoäc vuøng Haø Baéc. Nhö vaäy, theo truyeàn thuyeát giaëc ñaõ
ñaùnh ñeán ngay queâ höông cuûa ngaøi. Neáu theá thì söï chuaån bò chieán ñaáu
cuûa ngaøi chaéc khoâng theå troïn veïn vaø ngaøi cuõng khoâng caàn troå thaàn uy,
phoùng ngöïa chôùp maét tôùi quaân giaëc laøm gì. Do ñoù, so vôùi nhöõng lôøi chuù
thích trong queû Kyù Teá thì hoaøn toaøn coù cô sôû ñeå ñaët moät giaû thuyeát cho
raèng: boä Vuõ Ninh chính laø vuøng Quyù Chaâu cuõ. Khi laõnh thoå Vaên Lang
bò thu heïp vaøo thôøi nhaø Taàn, vua Huøng ñaõ chia phaàn ñaát cuoái cuøng coøn
laïi cuûa Vaên Lang theo teân caùc boä cuõ. Rieâng queâ höông cuûa ngaøi thì
ñöôïc ñaët teân Vuõ Ninh ñeå kyû nieäm chieán coâng oanh lieät vaøo thôøi Huøng
Vöông thöù VI do ngaøi taïo laäp.

106
 II - Taám baûn ñoà treân hoaøn toaøn ñöôïc veõ laïi töø baûn ñoà thôøi kyø nhaø
Taàn trong cuoán Lòch söû Trung Quoác 5000 naêm (saùch ñaõ daãn). Baïn ñoïc
seõ nhaän thaáy moät söï toàn taïi lieân quan ñeán truyeàn thuyeát “Con Roàng
Chaùu Tieân” - ñoù laø caùc nöôùc: Daï Lang, Ñieàn Vieät, Taây AÂu coù teân treân
baûn ñoà (nöôùc Vaên Lang khoâng coù teân treân baûn ñoà - maëc duø ñeán luùc
naøy thì ít nhaát cuõng ñaõ toàn taïi treân thöïc teá - duø theo quan ñieåm naøo).
Theo söû Trung Hoa thì Nam Vieät luùc ñaàu thuoäc nhaø Taàn, nhöng ñeán
cuoái thôøi Taàn thì taùch ra laäp moät quoác gia rieâng. Töø baûn ñoà naøy, ñaõ
chöùng toû trong khoaûng 125 naêm, tính töø naêm 350 naêm ñeán 221 tr.CN
laõnh thoå Vaên Lang ñaõ bò thu heïp ñaùng keå. Nhöng qua ñoù cuõng chöùng
toû raèng: vieäc töôùng Ñoà Thö taán coâng Baùch Vieät thuoäc Vaên Lang maø
truyeàn thuyeát noùi tôùi, hoaøn toaøn khoâng phaûi laø ñaùnh vaøo vuøng ñaát
Vaên Lang ôû nöôùc Vieät hieän ñaïi, maø laø nhöõng vuøng ñaát thuoäc Vaên
Lang cuõ, töùc phaàn coøn laïi cuûa baûn ñoà thôøi Chieán quoác ôû phaàn treân.
Bôûi vì, neáu töôùng Ñoà Thö ñaùnh vaøo Vaên Lang ôû thôøi ñieåm sau khi
Taàn Thuûy Hoaøng thoáng nhaát Trung Hoa, thì ít nhaát vò töôùng naøy cuõng
phaûi chinh phuïc qua caùc nöôùc naèm trong baûn ñoà noùi treân. Ñaây laø ñieàu
voâ lyù.
Vôùi taám baûn ñoà thôøi kyø nhaø Taàn, baïn ñoïc seõ ñaët caâu hoûi: trong
voøng khoaûng 129 naêm keå töø baûn ñoà Chieán quoác ñeán baûn ñoà nhaø Taàn
(cho raèng ñaây laø baûn ñoà cuoái Taàn), nguyeân nhaân naøo ñaõ daãn ñeán söï
hình thaønh moät soá quoác gia nhö Daï Lang, Ñieàn Vieät, Taây AÂu trong
nhöõng khoaûng troáng ôû baûn ñoà Chieán quoác?
Theo quan ñieåm cuûa söû cuõ phuø hôïp vôùi truyeàn thuyeát “Con Roàng,
chaùu Tieân” thì hieän töôïng naøy coù theå giaûi thích nhö sau: Tröôùc ñoù, ôû
ñaây voán laø nhöõng vuøng ñaát cuûa caùc boä thuoäc Vaên Lang cuõ, töùc laø ñaõ coù
nhöõng toå chöùc xaõ hoäi oån ñònh vaø phaùt trieån. Cho neân hoaøn toaøn coù cô sôû
ñeå töø ñoù hình thaønh nhöõng quoác gia ñoäc laäp, do nhöõng söï bieán ñoäng lôùn
cuûa lòch söû - coù nguyeân nhaân töø nhöõng cuoäc chinh phaït cuûa nhöõng nöôùc
chö haàu nhaø Chu, ñaëc bieät laø nhaø Taàn. Coøn vôùi quan ñieåm môùi giaûi
thích theá naøo thì vì khoâng coù taøi lieäu, ngöôøi vieát khoâng daùm laïm baøn.

107
SÖÏ TIEÁP THU THUYEÁT AÂM DÖÔNG NGUÕ HAØNH
CUÛA VAÊN MINH TRUNG HOA
TÖØ VAÊN MINH VAÊN LANG
Nhö phaàn treân ñaõ trình baøy, moät boä phaän caùc toäc Vieät thuoäc vaên
minh Vaên Lang khoâng kòp taûn cö, khoâng theå taûn cö hoaëc khoâng theå töï
noåi daäy, ñaõ ôû laïi vuøng ñaát bò chieám ñoùng (ñöông nhieân nhöõng vuøng naøy
phaûi ôû Baéc Vaên Lang, Nam soâng Döông Töû, giaùp giôùi AÂn Thöông). Do
ño,ù heä thoáng vuõ truï quan AÂm Döông Nguõ haønh vaø söï öùng duïng ñaõ coù töø
tröôùc thôøi Huøng Vöông thöù VI phaûi coù ôû nhöõng vuøng ñaát bò chieám, maëc
duø phaàn tinh hoa cuûa noù vaãn thuoäc veà trung taâm vaên minh laø phaàn coøn
laïi cuûa nöôùc Vaên Lang. Do ño,ù hoaøn toaøn coù khaû naêng baét ñaàu töø AÂn
Thöông trôû veà sau, daáu aán cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh coù theå xuaát
hieän trong neàn vaên minh Trung Hoa. Nhöng ñoù chæ laø söï tieáp thu khoâng
hoaøn chænh hoïc thuyeát naøy cuûa Vaên Lang, cho neân hoïc thuyeát naøy
khoâng ñöôïc phoå bieán vaø coâng nhaän nhö moät yù nieäm chính thoáng tröôùc
khi Vaên Lang bò ñoâ hoä hoaøn toaøn. Ñoù cuõng laø nguyeân nhaân cuûa söï
huyeãn aûo cuûa hoïc thuyeát naøy cho ñeán taän baây giôø.
Caùc nhaø Lyù hoïc töø thôøi Taàn Haùn veà sau noùi ñeán thuyeát AÂm Döông
coù töø thôøi Phuïc Hy, vôùi daãn chöùng trong queû Dòch cuûa Phuïc Hy: “Vaïch
lieàn laø Döông, vaïch ñöùt laø AÂm”, thöïc ra chæ laø söï gaùn gheùp khieân cöôõng.
Bôûi vì phaïm truø cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh raát roäng, baát cöù söï
vaät, söï vieäc lôùn nhoû naøo trong thieân nhieân, xaõ hoäi vaø con ngöôøi cuõng
theå hieän hieän töôïng cuûa AÂm Döông. Nhöng coù hay khoâng moät heä thoáng
lyù luaän hoaøn chænh veà AÂm Döông laïi laø moät vaán ñeà khaùc. Maëc duø trong
phöông phaùp laøm lòch töø thôøi AÂn Thöông coù söû duïng thaäp Thieân can vaø
thaäp nhò Ñòa chi (Söû Trung Quoác - saùch ñaõ daãn - trang 55. Nhö vaäy, vaøo
thôøi kyø naøy thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh ñaõ ñöôïc öùng duïng?), nhöng
noù chæ laø söï öùng duïng moät heä quaû cuûa phöông phaùp coù saün, chöù khoâng
phaûi chöùng toû söï phaùt minh ra moät hoïc thuyeát.
Yeáu toá ñaùng löu yù nöõa laø söï xuaát hieän cuûa caùc hoïc thuyeát thuoäc
vaên minh Trung Hoa coå - töø tröôùc thôøi Xuaân Thu Chieán quoác keùo daøi
ñeán cuoái Haùn - nhaèm lyù giaûi moät yù nieäm vuõ truï quan, ñaõ theå hieän moät
söï quan saùt khoâng hoaøn chænh. Ñoù laø nhöõng thuyeát:
Caùi Thieân - Theo saùch Laõ Thò Xuaân Thu (thôøi Xuaân Thu Chieán
quoác) thì thuyeát naøy cho raèng: Trôøi laø nöûa hình troøn, Ñaát laø caùi baùt ñeå
ngöûa. Trôøi caùch Ñaát taùm vaïn daëm. Trôøi Ñaát laø hai voøng troøn ñoàng taâm.

108
 Sao Ñaïi Huøng ôû giöõa trôøi, con ngöôøi ôû giöõa ñaát. Möa rôi xuoáng ñaát toûa
khaép boán phöông trôû thaønh bieån vaø luïc ñòa. Trôøi troøn, Ñaát vuoâng. Trôøi
gioáng nhö coï xaùt vôùi maët Trôøi, maët Traêng vaø xoay veà phía beân phaûi.
Baûn thaân maët Trôøi, maët Traêng vaän ñoäng quay veà phía beân traùi.
Hoàn Thieân - Caên cöù vaøo saùch söû ghi cheùp ñaàu thôøi Haùn, Laïc Haï
Hoaèng Ñeà ñeà xuaát chuû tröông naøy. Ñeán cuoái thôøi Haùn thuyeát Hoàn
Thieân ñöôïc tieáp thu vaø môû roäng hôn thuyeát Caùi Thieân
(Theo Chu Dòch Vuõ truï quan - saùch ñaõ daãn).
Söï thoâ sô cuûa thuyeát Hoàn Thieân & Caùi Thieân ñöôïc gaùn cho baùnh
chöng, baùnh daày. Noù lyù giaûi ñöôïc baùnh chöng vuoâng vaø baùnh daày troøn.
Nhöng oaùi oaêm thay! Noù laïi khoâng lyù giaûi ñöôïc söï khaùc nhau giöõa caùi
baùnh daày vaø ñóa xoâi laïc.
Söï xuaát hieän vaø toàn taïi laâu daøi cuûa nhöõng hoïc thuyeát lyù giaûi vuõ
truï quan moät caùch thoâ sô thuoäc vaên minh Taàn Haùn vaø tröôùc ñoù daãn
chöùng ôû treân, ñaõ chöùng toû raèng: Neáu Dòch hoïc laø hoïc thuyeát vuõ truï
quan hoaøn chænh töø hôn 2000 naêm tr.CN; coù nghóa laø goàm töø vieäc lyù
giaûi baûn nguyeân cuûa vuõ truï laø Thaùi cöïc sinh AÂm Döông vaø sau ñoù laø
Baùt quaùi nhö töø tröôùc ñeán nay vaãn quan nieäm, thì khoâng theå coøn choã
troáng ñeå phaùt sinh vaø phaùt trieån nhöõng hoïc thuyeát veà vuõ truï quan thoâ sô
nhö thuyeát Caùi Thieân vaø Hoàn Thieân. Ñieàu naøy cuõng chöùng toû: töø tröôùc
thôøi Xuaân Thu Chieán quoác, neàn vaên minh chính thoáng cuûa Trung Hoa
chöa coù hoïc thuyeát giaûi thích vieäc hình thaønh vuõ truï.
Kinh Dòch chæ laø moät phöông phaùp öùng duïng. Nhöõng yù nieäm vuõ
truï quan trong kinh Dòch heát söùc mô hoà, khoâng theå coi laø moät hoïc
thuyeát hoaøn chænh. Vì thieáu haún moät heä thoáng lyù thuyeát caên baûn, neân
moïi phöông phaùp öùng duïng lieân quan ñeán hoïc thuyeát naøy ñeàu ôû trong
traïng thaùi huyeàn bí (*).
Nhö vaäy, töø tröôùc thôøi Xuaân Thu, so saùnh quan ñieåm vuõ truï
quan cuûa vaên minh Trung Hoa vôùi vaên minh Vaên Lang theå hieän ôû
baùnh chöng, baùnh daày, thì vaên minh Vaên Lang ngay töø buoåi ñaàu laäp
* Chuù thích: Trong saùch naøy vì chuû ñeà khoâng noùi veà kinh Dòch, vì vaäy ngöôøi vieát vaãn
theo caùch nhìn quen thuoäc töø hôn 2000 naêm nay coi kinh Dòch coù xuaát xöù töø vaên minh
Hoa Haï. Ngöôøi vieát cho raèng Baùt quaùi cuûa kinh Dòch laø nhöõng kyù hieäu, moät sieâu coâng
thöùc theå hieän söï vaän ñoäng cuûa vuõ truï theo thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh. Kinh Dòch coù
nhöõng daáu aán chöùng toû xuaát xöù töø vaên minh Vaên Lang. Ñieàu naøy ñaõ trình baøy trong
saùch “ Tìm veà coäi nguoàn kinh Dòch” (Nxb VHTT 2002.Taùi baûn laàn thöù 1, coù söûa
chöõa vaø boå sung).

109
quoác ñaõ coù moät heä thoáng vuõ truï quan hoaøn chænh; giaûi thích töø söï hình
thaønh vuõ truï cho ñeán söï vaän ñoäng cuûa noù trong moïi lónh vöïc: töï nhieân,
xaõ hoäi vaø con ngöôøi. Vaên minh Trung Hoa töø thôøi Xuaân Thu môùi xuaát
hieän “Ñaïo Ñöùc kinh” cuûa Laõo töû laø heä thoáng yù nieäm vuõ truï quan vaø
nhaân sinh quan ñaùng chuù yù, nhöng chöa hoaøn chænh (Ñaïo Ñöùc kinh
cuûa Laõo töû cuõng laø moät vaán ñeà caàn phaûi xem xeùt, vì nhöõng daáu aán
lieân quan ñeán vaên minh Vaên Lang. Xin coi Chöông V: “Söï tích Ñaàm
Nhaát Daï”). Chæ coù töø thôøi Haäu Haùn veà sau, khi nöôùc Vaên Lang - sau
ñoù laø AÂu Laïc - bò ñoâ hoä hoaøn toaøn thì, quan ñieåm vuõ truï quan cuûa Vaên
Lang laø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø söï öùng duïng cuûa noù, môùi
ñöôïc caùc nhaø Lyù hoïc thuoäc vaên minh Hoa Haï nghieân cöùu. Ñaây cuõng
laø nguyeân nhaân ñeå caùc nhaø nghieân cöùu hieän ñaïi cuûa Trung Hoa cho
raèng: haàu heát caùc saùch lieân quan tôùi AÂm Döông Nguõ haønh ñeàu do
ngöôøi thôøi Haùn (töùc laø luùc Vaên Lang bò tieâu dieät) trôû veà sau gaùn gheùp
vaø töï yù ñaët cho noù moät taùc giaû thôøi coå (ñoù laø nguyeân nhaân gaây neân söï
nhaàm laãn, hoãn ñoän ñaõ trình baøy ôû treân).
Moät ñieåm ñaùng chuù yù nöõa laø: thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh ôû
Vaên Lang ñöôïc phoå bieán baét ñaàu töø taàng lôùp cuûa nhöõng ngöôøi laõnh
ñaïo ñaát nöôùc (Lang Lieâu, “Daãu heøn cuõng theå con vua”). Ñieàu naøy
cho thaáy thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh töø laâu ñaõ laø moät hoïc thuyeát
chính thoáng trong vaên minh Vaên Lang. Ngöôïc laïi, ngöôøi söû duïng
thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh sôùm nhaát cuûa vaên minh Trung Hoa, phaàn
lôùn thuoäc veà taàng lôùp bình daân, maëc duø sau ñoù hoï ñeàu coù ñòa vò xaõ hoäi
nhö: Traàn Bình - teå töôùng thôøi Haùn; Khoång Minh Gia Caùt Löôïng - teå
töôùng Thuïc thôøi Tam Quoác. Hieän töôïng naøy ñaõ giaûi thích: Thuyeát AÂm
Döông Nguõ haønh ñöôïc löu giöõ trong daân gian vaøo thôøi bò ñoâ hoä, neân
ñaõ ñöôïc vaên minh Trung Hoa tieáp thu töø haï taàng xaõ hoäi. Nhöng ñoù laø
söï tieáp thu vaø phaùt hieän rôøi raïc vôùi nhöõng nguoàn goác ñaày thaàn bí: Ruøa
thaàn ôû soâng Laïc; Long maõ ôû soâng Hoaøng Haø; Xích Tuøng Töû ban saùch
Thieân thö cho Tröông Löông; thaàn tieân taëng bí kíp cho Khaâu Ñình
Haøn, khieán cho hoïc thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh voán ñaõ môø aûo vì bò
taøn phaù qua thôøi gian tính baèng thieân nieân kyû, theâm phaàn huyeàn bí.
Xaõ hoäi Vaên Lang ñaõ khaúng ñònh moät neàn vaên minh trong ñoù
hình thaønh moät hoïc thuyeát vuõ truï quan hoaøn chænh vôùi söï öùng duïng
roäng khaép treân nhieàu lónh vöïc cuûa töï nhieân, cuoäc soáng, xaõ hoäi vaø con
ngöôøi, thì cuõng phaûi chöùng toû moät söï phaùt trieån töông xöùng ôû nhöõng

110
maët khaùc cuûa xaõ hoäi ñeå caân ñoái vôùi noù. Phaàn tieáp theo ñaây seõ minh
chöùng cho ñieàu naøy.

KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT THÔØI HUØNG VÖÔNG

Phaûi chaêng thôøøi Huøng Vöông ñaõ söû duïng ñoà saét?
Truyeàn thuyeát “Phuø Ñoång Thieân Vöông” coù moät tình tieát ñaùng
chuù yù laø: caùc chieán cuï cuûa Ñöùc Thaùnh Gioùng ñeàu baèng saét. Tình tieát
naøy ñaõ laø nguyeân nhaân cuûa vaán ñeà: thôøi Huøng Vöông ñaõ coù ñoà saét hay
khoâng? Ñeå phaân tích tình tieát naøy, tröôùc heát xin ñaët moät vaán ñeà laø: tình
tieát naøy do ngöôøi ñôøi sau theâm vaøo, hay ngöôøi ñöông thôøi taïo ra ñeå mô
öôùc veà saét coù maët trong sinh hoaït; hay laø phaûn aùnh söï thaät veà kim loaïi
saét ñaõ ñöôïc phaùt hieän töø thôøi Huøng Vöông?
@ Trong truyeàn thuyeát “Phuø Ñoång Thieân Vöông” nhöõng chieán
cuï baèng saét khoâng phaûi laø yeáu toá taïo neân chieán thaéng cuûa Ñöùc Thaùnh
Gioùng maø chuû yeáu laø theå hieän loøng duõng caûm cuûa ngaøi vaø cuoäc chieán
döõ doäi nhaát cuûa daân Laïc Vieät thôøi coå. Neáu Ñöùc Phuø Ñoång Thieân Vöông
chæ yeâu caàu chieán cuï baèng ñoàng thì noäi dung vaãn giöõ nguyeân giaù trò.
Vaäy tình tieát chieán cuï baèng saét khoâng theå do ngöôøi ñôøi sau theâm vaøo.
@ Phaûi chaêng tình tieát naøy theå hieän öôùc mô cuûa ngöôøi Laïc Vieät
muoán coù saét trong cuoäc soáng vaø trong quoác phoøng? Ñieàu naøy chöùng toû
raèng ít nhaát thôøi ñoù ngöôøi Laïc Vieät ñaõ tìm ra saét vaø bieát ñeán tính naêng
cuûa noù laøm cô sôû ñeå öôùc mô. Neáu cho raèng öôùc mô ñoù xaûy ra vaøo thôøi
Huøng Vöông thöù VI - theo quan nieäm môùi, töông ñöông vôùi 400 naêm
tr.CN – laø luùc kyõ thuaät luyeän theùp ñaõ phaùt trieån cao ôû Trung Quoác coå
ñaïi, thì öôùc mô naøy döïa treân cô sôû ñaõ bieát tôùi ñoà saét do thoâng thöông
vôùi Trung Hoa. Nhö vaäy seõ khoâng lyù giaûi ñöôïc moät boä toäc Vaên Lang
laïc haäu laïi coù theå soáng yeân bình tröôùc nhöõng quoác gia huøng maïnh nhö
Ngoâ Vieät. Coøn neáu do moät hoaøn caûnh ñaëc bieät naøo ñoù, do caáu hình ñòa
lyù vaøo thôøi coå maø Vaên Lang caùch bieät vôùi vaên minh cuûa theá giôùi beân
ngoaøi, thì laïi khoâng coù cô sôû naøo ñeå mô öôùc ñeán saét. Giaû thuyeát cho
raèng vaên minh Vaên Lang caùch bieät vôùi theá giôùi beân ngoaøi, seõ khoâng
theå lyù giaûi ñöôïc moät söï phaùt trieån vaø tieán hoùa kheùp kín töø thôøi ñaïi ñoà
ñaù leân thôøi ñaïi ñoà ñoàng chæ giôùi haïn ôû Baéc Vieät Nam. Ñoàng thôøi cuõng
khoâng theå lyù giaûi ñöôïc söï lieân heä cuûa Vieät Vöông Caâu Tieãn vôùi Vua
Huøng (ñaõ trích daãn).

111
 Do ñoù, nhö phaàn treân ñaõ minh chöùng: thôøi Huøng Vöông thöù VI
töông ñöông vôùi nhaø AÂn Thöông beân Trung Hoa. Luùc ñoù vaên minh
Trung Hoa chöa coù saét. Vì vaäy, tình tieát nhöõng chieán cuï baèng saét cuûa
Ñöùc Thaùnh Gioùng, chæ coù theå giaûi thích baèng söï phaûn aùnh thöïc teá veà
vieäc daân toäc Vieät ñaõ tìm ra saét sôùm nhaát trong vaên minh cuûa nhaân loaïi.
Vaø ñieàu naøy cuõng ñöôïc chöùng toû qua thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh.
Theo thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh trong ñoù haønh Kim theo quan
nieäm cuûa thuyeát naøy coù tính cöùng, maïnh, nhoïn, saéc vaø töôïng cuûa Kim
maøu traéng. Veà töôïng Kim maøu traéng coù theå giaû thuyeát cho raèng: theo
thuyeát naøy thì Kim thuoäc Taây phöông, töôïng cuûa sao Kim (Thaùi Baïch)
coù saéc Traéng, neân coå nhaân laáy töôïng cuûa Kim maøu traéng. Nhöng cho
duø xuaát phaùt töø nguyeân nhaân naøo thì ñaõ chöùng toû raèng: oâng cha ta thôøi
ñoù khoâng theå chæ bieát ñeán ñoàng (maøu vaøng) hoaëc moät soá kim loaïi khaùc
coù theå phoå bieán vaøo thôøi baáy giôø nhö: baïc, chì, thieác. Bôûi vì kim loaïi
naøy tuy coù saéc traéng, nhöng khoâng theå hieän ñöôïc tính cöùng maïnh cuûa
Kim. Do ñoù, ít nhaát trong suy nghó cuûa nhöõng hoïc giaû ñôøi Huøng, phaûi
bieát ñeán moät kim loaïi coù ñaày ñuû nhöõng thuoäc tính cuûa Kim trong Nguõ
haønh laø cöùng, maïnh, nhoïn saéc ñeå chöùng toû tính thöïc teá cuûa hoïc thuyeát
naøy, ñoù chính laø saét. Thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh ñaõ hoaøn chænh ít
nhaát vaøo thôøi Huøng Vöông thöù 6, (qua truyeàn thuyeát “Baùnh Chöng,
baùnh Daày”). Coù theå saét ôû thôøi kyø naøy chæ toàn taïi döôùi daïng thoâ sô nhaát
cuûa kyõ thuaät luyeän kim, ñoù laø gang. Nhöõng tình tieát trong “Phuø Ñoång
Thieân Vöông” ñaõ chöùng toû ñieàu naøy: laàn thöù nhaát, khi vua mang caùc
chieán cuï baèng saét ñeán cho ngaøi thì môùi duøng thöû ñaõ gaãy vuïn (Ñaây laø
tính chaát cuûa gang: cöùng, chòu maøi moøn, chòu rung, nhöng gioøn vaø deã
gaõy do tyû leä cacbon cao so vôùi theùp). Laàn thöù hai khi ra traän, gaäy saét bò
gaãy. Chieác gaäy saét gaãy ñaõ trôû thaønh huyeàn thoaïi, theå hieän loøng duõng
caûm vaø söùc maïnh cuûa Ñöùc Thaùnh Gioùng vôùi yù chí quyeát taâm dieät thuø
cöùu nöôùc cuûa ngaøi. Ñieàu naøy cuõng ñaõ chöùng toû kyõ thuaät luyeän saét vaøo
thôøi Huøng Vöông thöù VI chöa phaûi laø moät kyõ thuaät cao caáp. Nhöng ít
nhaát thì cuõng ñaõ chöùng toû ngöôøi Laïc Vieät laø moät daân toäc tìm ra saét sôùm
nhaát theá giôùi. Vieäc naøy cuõng khoâng coù gì ñaùng ngaïc nhieân khi daân toäc
Vieät laø moät daân toäc ñaõ bieát söû duïng hôïp kim vaøo thôøi kyø naøy. Ñoù laø
nhöõng di vaät baèng ñoàng ñoû (hôïp kim ñoàng - thieác) tìm thaáy ôû AÂn Khö,
chieán lôïi phaåm trong cuoäc chieán Vaên Lang - AÂn Thöông. Ñieàu naøy lyù
giaûi veà sau, vaøo thôøi Xuaân Thu Chieán quoác khi kyõ thuaät luyeän kim ñaõ
phoå bieán, thì nhöõng nöôùc ñaït ñeán trình ñoä luyeän kim cao caáp nhaát laïi laø

112
nhöõng nöôùc thuoäc vuøng ñaát cuûa Vaên Lang cuõ nhö Ngoâ Vieät. Hôn nöõa,
lòch söû Ai Caäp coå ñaïi ñaõ ghi nhaän: ngöôøi Ai Caäp öùng duïng kyõ thuaät
luyeän saét vaøo khoaûng theá kyû thöù 9 tröôùc CN töø ngöôøi Haiiti. Nhö vaäy,
vôùi moät neàn vaên minh nhö Vaên Lang coù moät heä thoáng lyù thuyeát vuõ truï
quan lyù giaûi töø söï hình thaønh vuõ truï ñeán moïi vaán ñeà lieân quan ñeán con
ngöôøi, thì vieäc tìm ra saét tröôùc Ai Caäp khoaûng 600 naêm cuõng khoâng coù
gì laø voâ lyù.
Giaû thieát veà ñoà saét xuaát hieän vaøo thôøi Huøng Vöông thöù VI ñöôïc
boå sung theâm qua moät söï kieän cuûa ngaønh khaûo coå ôû moät nöôùc laùng
gieàng coù bieân giôùi gaàn guõi vôùi Vaên Lang coå. Xin ñöôïc trích daãn nhö
sau:
ÔÛ Thaùi Lan, cuoäc khai quaät cuûa Gozman ôû laøng Baûn Chieàng,
treân cao nguyeân Coø Raït vaøo nhöõng naêm 1974 – 1975 vaø ñaõ phaân laøm
6 ñoaïn.
Giai ñoaïn I vaø II coù nieân ñaïi theo C14 laø 3600 Tr.CN ñeán 2900
naêm Tr.CN. Saùt sinh thoå coù ngoâi moä naèm co, coù ñoà tuyø taùng laø moät muõi
giaùo baèng ñoàng. Coù 2 moä naèm thaúng. Moät moä coù 1 voøng tay ñoàng; moä
khaùc coù voøng chaân ñoàng. Ñaây laø nhöõng hieän vaät coù ñoàng xöa nhaát ôû
Thaùi Lan vaø vuøng Ñoâng Nam AÙ (theo Gorman).
Giai ñoaïn III vaø IV, coù nieân ñaïi 2000 – 1200 naêm Tr.CN. Giai
ñoaïn naøy chöùa raát nhieàu moä taùng. Trong caùc moä chöùa raát nhieàu ñoà
ñoàng. Coù 3 löôõi giaùo muõi saét, hoïng ñoàng; 1 chieác voøng tay baèng
saét. 1 chieác khaùc baèng ñoàng bòt saét ôû ngoaøi. Hai di vaät naøy naèm
trong oáng xöông tay.
Giai ñoaïn V coù nieân ñaïi 1000 – 500 naêm Tr.CN. Saét xuaát hieän
nhieàu hôn vaø cheá taïo caùc noâng cuï, coøn ñoàng ñi vaøo laõnh vöïc trang trí.
Giai ñoaïn VI coù nieân ñaïi 300 – 250 naêm Tr.CN. Coâng cuï baèng
saét khaù phoå bieán.
Nhö vaäy caùc cuoäc khai quaät ôû Baûn Chieàng cho thaáy töø 3600
– 2900 naêm Tr.CN; ñoàng thau xuaát hieän, töø 2000 – 1200 naêm Tr.CN
xuaát hieän caùc hieän vaät löôõng kim, ñoàng vaø saét tieáp hôïp. Töø 1000 – 250
naêm Tr.CN saét ñöôïc duøng phoå bieán ñeå cheá taïo noâng cuï, ñoàng ñaõ ñi
vaøo laõnh vöïc trang trí.
(Theo saùch Thöïc chaát cuûa ñoái thoaïi söû hoïc – nhieàu taùc giaû - Nxb
Theá Giôùi Haø Noäi naêm 2000, trang 37)
Nhö vaäy, baïn ñoïc cuõng nhaän thaáy raèng: ÔÛ moät ñòa ñieåm khaûo coå
saùt ngay bieân giôùi, hoaëc thuoäc veà Vaên Lang coå, vaøo thôøi ñieåm 2000 –

113
1200 tr.CN, saét ñaõ ñöôïc
öùng duïng vaøo sinh hoaït
xaõ hoäi. Bôûi vaäy, hoaøn
toaøn coù cô sôû thöïc teá veà
moät khaû naêng söû duïng
ñoà saét vaøo thôøi kyø Huøng
Vöông thöù VI (khoaûng
1600 – 1400 tr.CN),
nhö truyeàn thuyeát “Phuø
Ñoång Thieân Vöông” ñaõ
noùi tôùi. Neáu khieân
cöôõng maø cho raèng: Ñoà
saé t phaù t hieä n ôû Baû n
Chieàng – Coø raït (Vuøng
Ñoâng Baéc Thaùi Lan,
ngöôøi vieát), khoâng lieân
quan gì ñeán lòch söû thôøi
Huøng Vöông thì thaät
phi lyù. Bôûi vì, giöõa mieàn
Ñoâng Baéc Thaùi Lan raát
gaàn vôùi mieàn Baéc Vieät
Nam (Laõ n h thoå Vaê n
Lang theo quan nieäm
môùi), hoaëc saùt laõnh thoå
Vaên Lang theo söû cuõ vaø
truyeàn thuyeát. Thôøi ñaïi
ñoà saét laø thôøi ñaïi coù neàn
vaên minh phaùt trieån cao
veà caùc moái quan heä xaõ
hoäi; do ñoù khoâng theå
khoâng coù söï giao löu
kinh teá vaên hoaù ôû caùc
vuøng laõnh thoå gaàn guõi
veà khoâng – thôøi gian
lòch söû.

114
Khoa thieân vaên thôøi Huøng Vöông
vaø nhöõng hieäu öùng vuõ truï taùc ñoäng leân
töï nhieân, cuoäc soáng vaø con ngöôøi
Thôøi Huøng Vöông coøn ñeå laïi moät daáu aán, chöùng toû neàn khoa hoïc
kyõ thuaät phaùt trieån cao ñöôïc theå hieän treân nhöõng chieác troáng ñoàng. Xin
tham khaûo ñoaïn trích döôùi ñaây trong saùch Kinh Dòch Phuïc Hy (Gs. Buøi
Vaên Nguyeân - Nxb Khoa hoïc Xaõ hoäi 1997) chöùng toû ñieàu naøy. Phaàn in
ñaäm do ngöôøi vieát thöïc hieän.
“ ... coøn chuyeän vaên hoùa, ngheä thuaät vaø khoa hoïc thieân vaên, ñòa
vaên, nhaân vaên thì phaûi noùi ñeán troáng ñoàng Ñoâng Sôn (Thanh Hoùa) vôùi
heä thoáng ñoà hoïa treân maët troáng ñoàng ñoù, thí duï treân maët troáng ñoàng
Hoaøng Haï. ÔÛ ñaây, trình ñoä kyõ thuaät cheá taïo hôïp kim, trình ñoä ñuùc
khuoân vaø caáu truùc ñoà hoïa, cho ñeán nay ñoái vôùi chuùng ta vaãn laø ñieàu
ñaùng khaâm phuïc, maø haõy noùi veà trình ñoä nhaän thöùc veà quy luaät töï
nhieân thôøi baáy giôø khaù chuaån xaùc, maëc duø chöa coù maùy moùc ñeå thaêm
doø, ngoaøi moät soá duïng cuï thoâ sô. Theo nhaø nghieân cöùu lòch phaùp coå
Buøi Huy Hoàng thì caùc maët troáng ñoàng nhö Ngoïc Luõ, Hoaøng Haï
khoâng ñôn thuaàn khaéc hoa vaên ñeå trang trí, maø chính laø ñeå ño
boùng maët trôøi, duøng ñeå tính boán muøa taùm tieát trong moät naêm theo
voøng quay cuûa quaû Ñaát chung quanh maët Trôøi (töùc laø tính theo
Döông lòch), ñoàng thôøi coù ñoái chieáu ngaøy vaø thaùng theo voøng quanh
maët Traêng (töùc laø tính theo AÂm lòch). Lòch Vieät Nam laø lòch AÂm -
Döông keát hôïp. Theo Buøi Huy Hoàng, neáu laøm thöïc nghieäm ño boùng
maët trôøi treân maët troáng ñoàng Hoaøng Haï, chuùng ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc
ñieåm xuaân phaân, haï chí, thu phaân, ñoâng chí theo chu kyø moät naêm.
Cuõng theo oâng, neáu so saùnh lòch ta vôùi lòch Khôme coå vaø lòch
Trung Quoác thì lòch Vieät Nam xuaát hieän sôùm hôn. Ñaëc bieät, oâng ñaõ
tæ mæ ñeám soá voøng troøn nhoû coù tieáp tuyeán trong caùc vaønh ôû treân maët
troáng ñoàng Ngoïc Luõ vaø thu ñöôïc caùc soá lieäu sau ñaây: 112, 147, 207,
248, 322, 336, trong ñoù caùc soá 112, 147, 322, 336 laø boäi soá cuûa 7. Con
soá 336 voøng troøn nhoû laø con soá chu kyø naêm Maët Traêng (theo AÂm
lòch) quay quanh Maët Trôøi: nhöõng con soá chuaån xaùc veà quy luaät thieân
nhieân naøy ñaâu coù phaûi laø ngaãu nhieân maø phaûi laø nhöõng con soá ñuùc keát
töø trí tueä toå tieân chuùng ta. Maët Trôøi ôû giöõa maët troáng ñoàng coù 14 tia vaø
soá 14 cuõng laø boäi soá cuûa 7, ñaëc bieät laø nhöõng aâm vaät, döông vaät ñan
xen chung quanh tia maët Trôøi töôïng tröng leõ soáng cuûa taïo vaät döôùi aùnh
maët Trôøi.
Qua phaàn daãn chöùng treân, chaéc baïn ñoïc seõ ñaët caâu hoûi: caên cöù
vaøo ñaâu ñeå nhöõng nhaø khoa hoïc Vaên Lang ñònh vò ñöôïc chu kyø naêm
maët Traêng quay quanh maët Trôøi? Chaéc chaén ôû thôøi kyø Huøng Vöông,
oâng cha ta ñaõ coù moät kieán thöùc raát saâu saéc veà thieân vaên hoïc ñeå xaùc ñònh

115
ñöôïc chu kyø vaän ñoäng cuûa caùc thieân theå; khoâng phaûi chæ giôùi haïn ôû
nhöõng haønh tinh thuoäc Thaùi Döông Heä, maø laø söï vaän ñoäng coù theå cuûa
phaàn lôùn caùc ngoâi sao trong thieân haø lieân quan ñeán heä maët trôøi. Ñeå boå
sung cho söï lieân heä giöõa khoa thieân vaên hoïc hieän ñaïi vôùi vaên minh
Vaên Lang, baïn ñoïc tham khaûo moät hieäu öùng vuõ truï töø söï vaän ñoäng cuûa
caùc thieân theå ñoái vôùi con ngöôøi. Hieäu öùng naøy ñaõ ñöôïc Gs. Leâ Vaên Söûu
phaùt hieän vaø noùi ñeán trong cuoán Nguyeân lyù thôøi sinh hoïc coå Phöông
Ñoâng (Nxb VHTT 1996), ñöôïc boå sung vaø hieäu chænh laïi trong saùch
naøy. Ñoù laø vaán ñeà maø coù leõ caùc baø meï lôùn tuoåi ñeàu bieát veà tröôøng hôïp
treû sinh vaøo giôø Quan Saùt. Hieän töôïng naøy, Gs. Leâ Vaên Söûu giaûi thích
nhö sau.
b. Giôø Quan Saùt. Baøi ca veà giôø sinh phaïm giôø Quan Saùt nhö
sau:
Chính, thaát, sô sinh Tî, Hôïi thì
Nhò, baùt Thìn, Tuaát baát thaäm nghi
Tam, Cöûu, Maõo, Daäu ñinh thöôïng nhieân
Töù, Thaäp Daàn, Thaân kyû ñònh kyø
Nguõ, ñoàng thaäp nhaát Söûu, Muøi thöôïng
Luïc ñoàng thaäp nhò Tyù, Ngoï chi,
Nghóa laø: giôø Quan Saùt theo thaùng AÂm lòch vaø giôø ñòa chi
Thaùng gieâng - giôø Tò Thaùng baûy - giôø Hôïi
Thaùng hai - giôø Thìn Thaùng taùm - giôø Tuaát
Thaùng ba - giôø Maõo Thaùng chín - giôø Daäu
Thaùng tö - giôø Daàn Thaùng möôøi - giôø Thaân
Thaùng naêm - giôø Söûu Thaùng möôøi moät - giôø Muøi
Thaùng saùu - giôø Tyù Thaùng Chaïp - giôø Ngoï
Ngöôøi xöa cho raèng treû em sinh phaïm giôø Quan Saùt khi nhoû
thöôøng oám yeáu khoù nuoâi, lôùn leân thì ñaàu troäm ñuoâi cöôùp. Nhöõng baäc
laøm cha meï khi coù con sinh giôø Quan Saùt thöôøng voâ cuøng ñau khoå.
Theo nhöõng ñieàu toâi thaâu löôïm ñöôïc baáy laâu nay thì nhöõng treû
sinh phaïm giôø Quan Saùt thöôøng coù chöùc naêng gan khoâng oån ñònh,
soá lôùn deã bò maéc beänh vieâm gan khi coù dòch truyeàn nhieãm beänh
naøy. Ñeå tìm hieåu giaù trò thaät cuûa giôø Quan Saùt ta tieán haønh moâ hình hoùa
giôø Quan Saùt trong moät ñoà nhö sau. Trong ñoà treân chuùng ta thaáy ñieåm
giôø Tyù cuûa thaùng ñeàu ôû treân quaû ñaát coù höôùng ñoái chieáu vôùi Maët trôøi

116
 qua taâm quaû ñaát, töø ñoù theo caùc thaùng vò trí giôø Quan Saùt ñeàu coù
höôùng gaàn ñoái chieáu vôùi höôùng Baéc cuûa quyõ ñaïo naêm. Nhö vaäy giôø
Quan Saùt coù giaù trò laø thôøi ñieåm nôi sinh ñöùa treû chòu taùc ñoäng aûnh
höôûng vuõ truï töø ngoaøi Maët trôøi.

Giôø Daäu
Thaùng 9
Giôø Thaân
Thaùng 10 Giôø Tuaát
Thaùng 8
Giôø Muøi
Giôø Hôïi
Thaùng 11
Thaùng 7

Giôø Ngoï Giôø Tí

Thaùng 12 Thaùng 6

Giôø Söûu
Thaùng 5
Giôø Tî
Thaùng 1 Giôø Daàn
Thaùng 4
Giôø Thìn Giôø Maõo
Thaùng 2 Thaùng 3

Höôùng giaû ñònh söï vaän ñoäng cuûa maët trôøi treân quyõ ñaïo

Hình treân ñaây ñöôïc thöïc hieän laïi döïa treân yù töôûng cuûa giaùo sö
Leâ Vaên Söûu. Höôùng giaû ñònh söï vaän ñoäng cuûa Maët trôøi treân quyõ ñaïo
treân thöïc teá coù theå sai vôùi vò trí töông öùng vôùi boán muøa, trong söï töông
quan traùi ñaát vaø Maët trôøi. Nhöng duø höôùng vaän ñoäng cuûa Maët trôøi
theo höôùng naøo trong vuõ truï, thì vò trí giôø Quan Saùt treân traùi ñaát töông
öùng vôùi nhau vaãn khoâng thay ñoåi so vôùi Maët trôøi. Töùc laø ñöôøng noái töø
taâm traùi ñaát vôùi vò trí giôø Quan Saùt vaãn taïo thaønh nhöõng ñöôøng thaúng
song song nhö hình veõ treân. Nhö vaäy, baïn ñoïc seõ nhaän thaáy moät hieäu
öùng vuõ truï naøo ñoù, taùc ñoäng leân con ngöôøi ôû caùc vò trí giôø Quan Saùt.
Qua söï phaùt hieän cuûa Gs. Leâ Vaên Söûu vaø ñoà hình trình baøy ôû
treân, chöùng toû raèng: neàn vaên minh coå Ñoâng phöông ñaõ phaùt hieän hieän

117
töôïng traùi ñaát vaän ñoäng quanh Maët trôøi. maø coøn phaùt hieän ra Maët trôøi
phaûi vaän ñoäng theo moät quyõ ñaïo cuûa noù. Ñeå noùi leân ñöôïc ñieàu naøy,
nhöõng ngöôøi tieân phong cuûa neàn thieân vaên hoïc hieän ñaïi ñaõ phaûi ra toøa
hoaëc leân giaøn hoûa thieâu. Ñoù laø tröôøng hôïp cuûa Galile vaø Bruno ôû nöôùc
YÙ vaøo theá kæ 15 - 16.
Hieän töôïng giôø Quan Saùt neâu treân ñaõ chöùng toû raèng: tri thöùc cuûa
neàn thieân vaên coå Vaên Lang veà nhieàu maët ñaõ vöôït xa khaû naêng cuûa tri
thöùc thieân vaên hoïc hieän ñaïi, khi xaùc ñònh moät hieäu öùng vuõ truï vôùi ñôn
vò thôøi gian nhoû nhaát laø giôø aûnh höôûng ñeán con ngöôøi.
Vôùi nhaän ñònh treân, coù theå laäp luaän phaûn baùc theo nhöõng khaû
naêng sau:
@ Nhaän xeùt cho raèng giôø Quan Saùt chæ laø kinh nghieäm daân gian,
ñöôïc ñuùc keát töø thöïc teá cuoäc soáng.
Ñaây chæ laø moät nhaän xeùt khieân cöôõng. Bôûi vì, moät hieän töôïng xaûy
ra cho moät con ngöôøi laø keát quaû cuûa söï toång hôïp cuûa raát nhieàu yeáu toá.
Moãi con ngöôøi coù nhöõng hieän töôïng gioáng nhau laïi khoâng theå cuøng
soáng trong moät thôøi ñieåm khoâng gian vaø thôøi gian nhö nhau. Trong khi
ñoù hieäu öùng vuõ truï naøy taùc ñoäng leân cuoäc ñôøi cuûa con ngöôøi qua ñôn vò
thôøi gian nhoû nhaát laø giôø; hôn nöõa heä quaû cuûa noù laïi khoâng phaûi chæ laø
beänh vieâm gan maø laø haønh vi cuûa con ngöôøi.
Neáu nhö toång keát haønh vi töông töï cuûa con ngöôøi ñeå daãn ñeán moät
keát luaän veà söï truøng hôïp trong moät soá giôø sinh nhö giôø Quan Saùt thì
ñaây laø moät vieäc laøm khoâng theå thöïc hieän ñöôïc treân thöïc teá, ôû ngay
trong xaõ hoäi hieän ñaïi vôùi taát caû nhöõng ñieàu kieän huy ñoäng ñöôïc cuûa
nhaân loaïi. Keát luaän veà beänh vieâm gan lieân quan ñeán giôø Quan Saùt cuûa
giaùo sö Leâ Vaên Söûu chæ laø söï kieåm chöùng moät hieän töôïng ñaõ coù saün.
@ Neáu cho raèng ñaây chæ laø moät troø chôi toaùn hoïc ngaãu nhieân: baét
ñaàu töø thaùng 12 ( thaùng Söûu) vôùi giôø Ngoï, sau ñoù cöù luøi moät thaùng thì
laïi tieán moät giôø (thaùng 11 – giôø Muøi)… Cho ñeán heát 12 giôø. Töø troø chôi
ngaãu nhieân naøy ngöôøi ta ñaët ra giôø Quan Saùt.
Vôùi moät laäp luaän nhö vaäy, chæ laø moät daïng cao caáp hôn vieäc laøm
moät con toaùn chia 2622 naêm cho 18 ñôøi vua Huøng, ra con soá hôïn 145
naêm vaø keát luaän: khoâng theå coù tuoåi thoï sinh hoïc trung bình 145 naêm
cho ñôøi moät con ngöôøi. Bôûi vì, giöõa moät troø chôi toaùn hoïc ñôn giaûn vaø
heä quaû cuûa giôø Quan Saùt treân con ngöôøi laïi hoaøn toaøn khoâng coù moät söï

118
lieân heä naøo. Trong khi ñoù hieäu öùng “giôø Quan Saùt” ñaõ toàn taïi trong vaên
minh Ñoâng phöông, cuï theå laø Vieät Nam ñaõ nhieàu theá kyû.
Vì vaäy, hieän töôïng giôø Quan Saùt neâu treân chæ coù theå giaûi thích
moät caùch hôïp lyù laø: ñoù laø keát quaû cuûa moät tri kieán thieân vaên sieâu vieät
ñöôïc keát hôïp vôùi söï öùng duïng phöông phaùp luaän cuûa moät lyù thuyeát vuõ
truï quan hoaøn chænh ñeå lyù giaûi cho nhöõng hieän töôïng lieân quan ñeán con
ngöôøi. Hieän töôïng naøy töông töï nhö vieäc neàn vaên minh hieän ñaïi söû
duïng moät lyù thuyeát khoa hoïc ñeå tìm hieåu hoaëc lyù giaûi caùc vaán ñeà lieân
quan.
Qua söï phaùt hieän cuûa Gs. Leâ Vaên Söûu ñaõ chöùng toû raèng: thôøi
Huøng Vöông, oâng cha ta ñaõ phaùt hieän ra khoâng phaûi chæ traùi Ñaát vaän
ñoäng quanh maët Trôøi, maø coøn phaùt hieän ra maët Trôøi phaûi vaän ñoäng
theo moät quyõ ñaïo cuûa noù. Khoâng nhöõng theá, maø coøn phaùt hieän ñöôïc
keát quaû cuûa söï vaän ñoäng naøy, ñaõ taïo ra nhöõng hieäu öùng vuõ truï ñoái vôùi
con ngöôøi theå hieän ôû giôø Quan Saùt.
Treân ñaây chæ laø moät thí duï ñeå thaáy raèng: vieäc khoa hoïc hieän ñaïi
phaùt hieän ra hieäu öùng vuõ truï töø nhöõng vuï noå cuûa maët Trôøi gaây aûnh
höôûng ñeán cuoäc soáng ôû traùi Ñaát, thaät söï laø khieâm toán so vôùi kho taøng
khoa thieân vaên hoïc cuûa thôøi Huøng Vöông. Khoa hoïc vuõ truï hieän ñaïi
coù theå öôùc mô haøng traêm naêm sau seõ ñöa caùc phi thuyeàn tôùi nhöõng
ngoâi sao caùch traùi ñaát haøng chuïc naêm aùnh saùng. Cho duø ñieàu vieãn
töôûng ñoù ñöôïc thöïc hieän, thì so vôùi vieäc tìm ra nhöõng hieäu öùng vuõ truï
aûnh höôûng ñeán traùi ñaát vaø con ngöôøi - nhö neàn vaên minh Vaên Lang ñaõ
chöùng toû – vaãn coøn laø moät öôùc mô xa xoâi khoù thöïc hieän cuûa khoa hoïc
vuõ truï hieän ñaïi. Ñieàu naøy cuõng deã hieåu, bôûi vì khoa thieân vaên hoïc
hieän ñaïi chæ thöïc söï phaùt trieån khoaûng 200 naêm nay. Coøn khoa thieân
vaên cuûa thôøi Huøng Vöông ñaõ coù gaàn 3000 naêm khaûo nghieäm.
Coøn coù raát nhieàu hieän töôïng töông töï nhö vaán ñeà cuûa giôø Quan
Saùt neâu treân. Nhöõng hieän töôïng töông töï nhö vaäy, khoâng theå giaûi thích
moät caùch thoâ sô cho ñoù laø do kinh nghieäm daân gian ñöôïc. Bôûi vì ñaây laø
moät hieäu öùng vuõ truï ñöôïc phaùt hieän aûnh höôûng ñeán con ngöôøi qua moät
ñôn vò thôøi gian nhoû nhaát laø giôø. Vôùi neàn khoa hoïc hieän ñaïi ñeå thoáng
keâ vaø tìm ra moät hieäu öùng vuõ truï treân con ngöôøi trong moät ñôn vò thôøi
gian nhö vaäy, coù söï hoã trôï cuûa nhöõng maùy vi tính hieän ñaïi nhaát, cuõng
phaûi maát haøng traêm naêm ñeå theo doõi vaø phaûi huy ñoäng moät khoái
löôïng nhaân söï raát lôùn, neáu baét ñaàu ngay töø baây giôø. Thí duï naøy minh

119
hoïa roõ hôn cho khoaûng troáng veà lyù thuyeát cho nhöõng phöông phaùp
öùng duïng cuûa hoïc thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh vaø khoa thieân vaên coå
Vaên Lang baét ñaàu töø Laïc thö - Haø ñoà vaø cuõng chöùng minh cho söï keát
hôïp söùc maïnh vuõ truï vôùi tri thöùc cuûa con ngöôøi. Töùc laø söï keát hôïp cuûa
Roàng - Tieân ñaõ trình baøy ôû treân.
Nhöõng vaán ñeà neâu ôû treân ñaõ chöùng toû: tri thöùc cuûa neàn vaên minh
Vaên Lang laøm kinh ngaïc nhöõng con ngöôøi ôû xaõ hoäi hieän ñaïi, ñaõ ñöôïc
raát nhieàu hoïc giaû trong vaø ngoaøi nöôùc phaân tích trong suoát maáy chuïc
naêm qua. Nhöng taïi sao moät nöôùc Vaên Lang coù neàn vaên minh ñaït ñeán
ñænh cao veà khoa hoïc kyõ thuaät vaø nhöõng giaù trò vaên hoùa vaøo thôøi baáy
giôø, ñaõ bò thaát baïi tröôùc söùc taán coâng cuûa nhaø AÂn Thöông Trung Hoa.
Ñieàu naøy coù theå lyù giaûi do toå chöùc xaõ hoäi Vaên Lang laø moät trong nhöõng
yeáu toá chính daãn ñeán söï thu heïp laõnh thoå döôùi thôøi Huøng Vöông thöù VI.

TOÅ CHÖÙC XAÕ HOÄI THÔØI HUØNG VÖÔNG

Truyeàn thuyeát “Con Roàng, chaùu Tieân” ghi nhaän: Khi vò vua ñaàu
leân ngoâi laáy hieäu laø Huøng Vöông, ñaët teân nöôùc laø Vaên Lang, chia caùc
em ra cai trò. Vaäy Huøng Vöông laø gì?
Theo cuoán Theá thöù caùc trieàu ñaïi vua Vieät Nam (saùch ñaõ daãn) thì:
Huøng Vöông goàm hai thaønh toá. Thaønh toá Huøng laø phieân aâm Haùn
Vieät cuûa moät töø Vieät coå naøo ñoù coù ngöõ aâm, ngöõ nghóa gaàn vôùi Kun,
Khun hay Khunzt cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc anh em nhö Möôøng, Thaùi
vaø Munda - nhöõng töø ngöõ treân ñeàu coù nghóa laø tröôûng, thuû lónh hay
ngöôøi ñöùng ñaàu (Huøng) cuûa caû nöôùc.
Nhöng thaønh toá Vöông ñöôïc cho laø do caùc söû gia ñôøi sau theâm
vaøo moät caùch tuøy tieän.
Ngöôøi ñöùng ñaàu quoác gia khoâng Ñeá thì cuõng Vöông maø thoâi.
Vôùi caùch lyù giaûi chöõ Huøng thì coù khaû naêng hôïp lyù, nhöng cho chöõ
Vöông laø söï gaùn gheùp cuûa ñôøi sau thì khieân cöôõng. Bôûi vì hai chöõ naøy:
Huøng (ñöùng ñaàu, thuû lónh) vaø Vöông (chuùa, chuùa teå) seõ loaïi tröø nhau,
neáu chæ theå hieän moät nghóa duy nhaát laø ngöôøi ñöùng ñaàu xaõ hoäi. Do ñoù,
vieäc caùc söû gia ñôøi sau ñaët chöõ Vöông beân caïnh chöõ Huøng hoaøn toaøn
hôïp lyù neáu giaûi thích raèng: Huøng (thuû lónh); Vöông (chuùa teå) vaø Huøng
Vöông coù nghóa laø chuùa teå cuûa nhöõng thuû lónh.
Chöõ Huøng coù yù nghóa laø thuû lónh coù theå coøn moät nguyeân nhaân

120
sau: Huøng laø toäc danh naém quyeàn ñieàu haønh xaõ hoäi Vaên Lang. Truyeàn
thuyeát “Con Roàng, chaùu Tieân” noùi tôùi vieäc Toå Maãu AÂu Cô ñöa ngöôøi
con caû leân laøm vua vaø caùc ngöôøi con khaùc chia nhau cai trò khaép nôi.
Nhö vaäy, ñöùng ñaàu 15 boä ñeàu thuoäc nhöõng chi khaùc nhau cuûa Huøng toäc
(cuïm töø “Hoàng Baøng Thò” phaûi chaêng coøn moät yù nghóa khaùc nöõa laø
doøng hoï hoaëc moät daân toäc lôùn). Bôûi vì söï tieáp noái caàm quyeàn qua haøng
ngaøn naêm, neân töø Huøng baét ñaàu laø moät danh töø rieâng chæ chi toäc trôû
thaønh moät danh töø chung phoå bieán ñeå chæ ngöôøi ñöùng ñaàu maø caùc daân
toäc ít ngöôøi goïi laø Kun, Khun, Khunzt.
Nhöng duø coù caùch lyù giaûi theá naøo, thì nghóa chöõ Huøng Vöông vaãn
laø chuùa teå cuûa nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàu. Vôùi yù nghóa treân thì coù theå lyù
giaûi thöïc traïng veà toå chöùc xaõ hoäi Vaên Lang nhö sau:
Truyeàn thuyeát ghi nhaän: khi hình thaønh xaõ hoäi Vaên Lang, vua
Huøng chia laõnh thoå thaønh 15 boä vaø cho caùc em ñi cai trò caùc nôi. Nhö
vaäy, moãi boä ñeàu do ngöôøi thuoäc chi toäc Huøng ñöùng ñaàu (thuû lónh) vaø
nhöõng ngöôøi Vieät thuoäc söï cai quaûn cuûa vua Huøng laø nguoàn ñoäng löïc
chính trong söï phaùt trieån cuûa nhöõng ñòa phöông. Sau ñoù, thuû lónh cuûa
caùc boä baàu moät ngöôøi trong soá caùc thuû lónh ñaïi dieän cho caùc chi toäc
naém quyeàn ñieàu haønh chung. Thuû lónh cuûa chi toäc ñöôïc baàu goïi laø
Huøng Vöông. Vôùi caùch lyù giaûi treân thì toå chöùc xaõ hoäi thôøi Huøng töông
töï nhö thôøi Chu thuoäc coå söû Trung Hoa. Nhöng khaùc vôùi thôøi Chu laø:
ngoâi vua nhaø Chu laø do cha truyeàn con noái vaø laø chuùa teå cuûa caùc chö
haàu vónh vieãn. Coøn thôøi Huøng Vöông, ñòa vò chuùa teå thuoäc veà thuû lónh
moät chi toäc naøo ñoù ñöôïc baàu leân, tuøy theo nhu caàu phaùt trieån chung maø
chi toäc ñoù coù khaû naêng ñaùp öùng.
So saùnh töôùc vò trong xaõ hoäi Vaên Lang vaø caùc xaõ hoäi khaùc thuoäc
coå söû Trung Hoa, chuùng ta seõ thaáy coù söï töông töï: ngöôøi ñöùng ñaàu quoác
gia thôøi Chu xöng Vöông, töông töï vôùi chöùc danh ñöùng ñaàu Vaên Lang.
Ngöôøi ñöùng ñaàu nöôùc chö haàu thôøi Chu xöng Haàu, thí duï nhö Teà Haàu,
Taán Haàu... ngöôøi ñöùng ñaàu cuûa caùc boä Vaên Lang goïi laø Laïc Haàu (söï so
saùnh naøy chæ minh hoïa cho yù treân). Vôùi giaû thuyeát naøy thì nhöõng boä
döôùi thôøi Huøng Vöông ñeàu coù quyeàn töï cai trò vaø quaân ñoäi rieâng, töông
töï nhö caùc chö haàu thôøi Chu. Do ñoù, chæ khi naøo coù quoác bieán môùi taäp
hôïp löïc löôïng döôùi quyeàn chæ huy cuûa Huøng Vöông ñeå chieán ñaáu.
Vôùi caùch lyù giaûi treân seõ giaûi thích taïi sao nhaø AÂn Thöông chieán
thaéng moät nöôùc coù neàn vaên minh phaùt trieån hôn haún so vôùi caùc quoác

121
gia thôøi coå. Truyeàn thuyeát “Phuø Ñoång Thieân Vöông” ñaõ ghi nhaän xin
toùm löôïc nhö sau:
@ “Vaøo thôøi Huøng Vöông thöù VI, ñaát nöôùc thanh bình ñaõ laâu neân
nhaø vua sao laõng vieäc phoøng thuû...”
@ Huøng Vöông caäy nöôùc mình giaøu maïnh maø cheånh maûng vieäc
trieàu caän Baéc phöông (Lónh Nam Chích Quaùi - saùch ñaõ daãn).
@ Laïc Long Quaân ñaõ sai Hòch nöõ baùo tröôùc cho nhaø vua veà vieäc
ba naêm sau nhaø AÂn Thöông seõ taán coâng Vaên Lang. Vua Huøng khoâng
tin sai baét giam Hòch nöõ. (Truyeàn thuyeát Huøng Vöông - Thaàn Thoaïi
Vónh Phuù, Vuõ Kim Bieân söu taàm - Nxb Sôû VHTT - TT Phuù Thoï
1997).
Vieäc cho raèng vua Huøng cheånh maûng vieäc trieàu caän Baéc phöông
coù leõ laø do ngöôøi ñôøi sau thay ñoåi yù töø vieäc khoâng lo phoøng thuû. Nhöng
duø vôùi yù naøo thì cuõng nhaèm dieãn ñaït moät yù nghóa chung nhaát laø: Vua
Huøng khoâng lo phoøng bò, neân khi nhaø AÂn Thöông taäp trung quaân löïc
taán coâng oà aït thì quaân löïc ôû caùc boä khoâng ñuû söùc choáng cöï. Vaø laõnh thoå
Vaên Lang ñaõ bò thu heïp nhö phaàn treân ñaõ trình baøy.
Khi quaân AÂn Thöông ñaùnh saâu vaøo laõnh thoå Vaên Lang, nhaø vua
môùi cho söù giaû ñi caùc nôi trieäu taäp ngöôøi hieàn taøi ra giuùp nöôùc vaø ñaõ
ñöôïc Ñöùc Phuø Ñoång Thieân Vöông hieän thaân giuùp ñôõ. Hình aûnh söù giaû
ñi tìm ngöôøi hieàn khaép nôi, phaûi chaêng ñoù laø hình aûnh trieäu taäp quaân
ñoäi caùc boä coøn laïi cuøng choáng giaëc (theo giaû thuyeát veà toå chöùc haønh
chính vaø quaân söï döôùi thôøi Huøng Vöông ñaõ trình baøy ôû treân). Töø giaû
thuyeát naøy cuõng ñaët moät vaán ñeà: thuû ñoâ Vaên Lang chöa haún ñaõ ôû Vieät
Trì, maø thay ñoåi tuøy theo chi toäc ôû 15 boä caàm quyeàn. Vieät Trì coù theå chæ
laø thuû ñoâ cuoái cuøng cuûa Vaên Lang.
Vôùi giaû thuyeát veà toå chöùc xaõ hoäi Vaên Lang, giaûi thích söï vieäc ñôøi
Huøng Vöông thöù VII ñaõ thay theá Huøng Vöông thöù VI, khi chi toäc naøy
ñaõ gaây neân söï thu heïp laõnh thoå laàn thöù nhaát cuûa Vaên Lang. Theo truyeàn
thuyeát thì vua Huøng thöù VI trieäu taäp caùc con laïi toå chöùc vieäc thi taøi ñeå
truyeàn ngoâi. Nhöng vôùi giaû thuyeát veà toå chöùc xaõ hoäi thôøi Huøng Vöông:
“Thuû lónh caùc boä baàu moät ngöôøi trong soá caùc thuû lónh ñaïi dieän cho caùc
chi toäc naém quyeàn ñieàu haønh chung”, “Tuøy theo nhu caàu phaùt trieån
chung maø chi toäc ñoù coù khaû naêng ñaùp öùng” thì coù theå giaûi thích ñoaïn
treân cuûa truyeàn thuyeát “Baùnh Chöng Baùnh Daày” laø moät cuoäc trieäu taäp

122
hoäi ñoàng caùc thuû lónh Baùch Vieät ôû caùc boä ñeå baàu thuû lónh môùi. Ñeå
minh hoïa cho giaû thuyeát naøy, xin ñöôïc trình baøy moät tö lieäu cuûa cuï
Bieät Lam Traàn Huy Baù. Tö lieäu naøy ñöôïc trích daãn laïi trong baøi “Vaên
hoùa taâm linh - ñaát toå Huøng Vöông” cuûa taùc giaû Hoàng Töû Uyeân, trong
taïp chí Nguoàn Saùng soá 23, trong dòp leã hoäi gioã Toå Huøng Vöông 1998.
Trong laàn taùi baûn naøy, ngöôøi vieát cuõng caên cöù vaøo tö lieäu ñaõ coâng boá
cuûa cuï Bieät Lam, ñeå boå sung nhöõng thieáu soùt vaø so saùnh nhöõng sai
bieät trong tö lieäu trích daãn töø taïp chí “Nguoàn Saùng” cuûa laàn xuaát baûn
tröôùc):
Töø nhieàu naêm nay, chuùng toâi ñaõ coá gaéng söu taàm caùc truyeàn
thuyeát thö tòch coå, caùc ngoïc phaû caùc xaõ quanh vuøng coù ñeàn thôø caùc
vua Huøng nhö xaõ Hy Cöông (Vónh Phuù) hieän löu tröõ taïi Vuï Baûo Toàn
Baûo Taøng, Boä Vaên Hoùa (soá lieäu HT.AE9) thì caùc taøi lieäu naøy khoâng ghi
cheùp laø 18 ñôøi vua Huøng maø laïi ghi laø 18 chi. Moãi chi goàm nhieàu ñôøi
vua, coù caû naêm can - chi luùc sanh vaø luùc leân ngoâi. Caùc ñôøi vua trong
moät chi ñeàu laáy hieäu cuûa vua ñaàu chi aáy.
Möôøi taùm chi aáy nhö sau:
1. Chi Caøn: Kinh Döông Vöông, huùy Loäc Tuïc, sinh naêm Nhaâm
Ngoï (2919 tr.TL) leân ngoâi naêm 41 tuoåi, khoâng roõ truyeàn maáy ñôøi vua ôû
ngoâi taát caû 86 naêm, töø naêm Nhaâm Tuaát (2879 tr.TL) ñeán Ñinh Hôïi
(2794 tr.TL). So ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi ñaïi Tam Hoaøng. (?)
2. Chi Khaûm: Laïc Long Quaân, huùy Suøng Laõm, töùc Huøng Hieàn
Vöông, sinh naêm Bính Thìn (2825 tr.TL) leân ngoâi 33 tuoåi, khoâng roõ
truyeàn maáy ñôøi vua. Chi naøy ôû ngoâi taát caû 269 naêm, ñeàu xöng laø Huøng
Hieàn Vöông, töø naêm Maäu Tí (2793 tr.TL) ñeán naêm Bính Thìn (2525
tr.TL) ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi Hoaøng Ñeá (Nguõ Ñeá).
3. Chi Caán: Huøng Quoác Vöông, huùy Huøng Laân, sinh naêm Canh
Ngoï (2570 tr.TL) leân ngoâi khi 18 tuoåi. Khoâng roõ truyeàn maáy ñôøi vua ñeàu
xöng laø Huøng Quoác Vöông. Töø naêm Ñinh Tî (2524 tr.TL) ñeán naêm
Bính Tuaát ( 2253 trc. Tl) Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi Ñeá Thuaán,
Höõu Ngu.
4. Chi Chaán: Huøng Hoa Vöông, huùy Böûu Lang, khoâng roõ naêm
sinh, leân ngoâi naêm Ñinh Hôïi (2254 tr.TL) khoâng roõ truyeàn maáy ñôøi vua
ñeàu xöng laø Huøng Hoa Vöông, ôû ngoâi taát caû 342 naêm, töø naêm Ñinh Hôïi
(2254 tr.TL) ñeán Maäu Thìn (1918 tr.TL). Ngang vôùi Trung Quoác vaøo
thôøi Ñeá Quyùnh nhaø Haï.
5. Chi Toán: Huøng Hy Vöông, huùy Baûo Lang, sinh naêm Taân Muøi
(2030 tr.TL) leân ngoâi khi naêm 59 tuoåi. Khoâng roõ truyeàn maáy ñôøi vua,
ñeàu xöng laø Huøng Hy Vöông, ôû ngoâi taát caû 200 naêm, töø naêm Kyû Tî

123
(1912 tr.TL) ñeán Maäu Tí (1713 tr.TL). Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi
Lyù Quyù (Kieät) nhaø Haï.
6. Chi Ly: Huøng Hoàn Vöông, huùy Long Tieân Lang, sinh naêm Taân
Daäu (1740 tr.TL), leân ngoâi khi 29 tuoåi, truyeàn hai ñôøi vua, ôû ngoâi taát caû
81 naêm, ñeàu xöng laø Huøng Hoàn Vöông, töø naêm Kyû Söûu (1712 tr.TL)
ñeán naêm Kyû Daäu (1632 tr.TL). Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi OÁc Ñinh
nhaø Thöông.
7. Chi Khoân: Huøng Chieâu Vöông, huùy Quoác Lang, sinh naêm
Quyù Tî (1768 tr.TL) leân ngoâi khi 18 tuoåi, truyeàn 5 ñôøi vua ñeàu xöng laø
Huøng Chieâu Vöông, ôû ngoâi taát caû 200 naêm töø naêm Canh Tuaát (1631
tr.TL) ñeán naêm Kyû Tî (1432 tr.TL). Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi Toå
AÁt nhaø Thöông.
8. Chi Ñoaøi: Huøng Vó Vöông, huùy Vaân Lang, sinh naêm Nhaâm
Thìn (1469 tr.TL) leân ngoâi khi 39 tuoåi, truyeàn 5 ñôøi vua ñeàu xöng laø
Huøng Vó Vöông, ôû ngoâi taát caû 100 naêm, töø naêm Canh Ngoï (1431 tr.TL)
ñeán naêm Kyû Daäu (1332 tr.TL). Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi Nam
Canh nhaø Thöông.
9. Chi Giaùp: Huøng Ñònh Vöông, huùy Chaân Nhaân Lang, sinh naêm
Bính Daàn (1375 tr.TL), leân ngoâi khi 45 tuoåi, truyeàn 3 ñôøi vua ñeàu xöng
laø Huøng Ñònh Vöông, ôû ngoâi taát caû 80 naêm, töø naêm Canh Ngoï (1251
tr.TL) ñeán Kyû Hôïi (1162 tr.TL). Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi Toå
Giaùp nhaø AÂn.
10. Chi Aát: Huøng Uy Vöông, huyù Hoaøng Long Lang, sinh naêm
Giaùp Ngoï (1287 tr.), leân ngoâi khi 37 tuoåi, truyeàn 3 ñôøi vua ñeàu xöng laø
Huøng Uy Vöông, ôû ngoâi taát caû 90 naêm, töø naêm Canh Ngoï (1251 tr.TL)
ñeán Kyû Hôïi (1162 tr.TL) ngang vôùi Trung Quoác thôøi Toå Giaùp nhaø AÂn.
11. Chi Bính: Huøng Trinh Vöông, huùy Höng Ñöùc Lang, sinh naêm
Canh Tuaát (1211 tr.TL) leân ngoâi khi 51 tuoåi, truyeàn 4 ñôøi vua, ñeàu xöng
laø Huøng Trinh Vöông, ôû ngoâi taát caû 107 naêm, töø naêm Canh Tí (1161
tr.TL) ñeán naêm Bính Tuaát (1055 tr.TL) Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi
Thaønh Vöông nhaø Taây Chu.
12. Chi Ñinh: Huøng Vuõ Vöông, huùy Ñöùc Hieàn Lang, sinh naêm
Bính Thaân (1105 tr.TL), leân ngoâi khi naêm 52 tuoåi, truyeàn 3 ñôøi vua ñeàu
xöng laø Huøng Vuõ Vöông ôû ngoâi taát caû 96 naêm, töø naêm Ñinh Hôïi (1054
tr.TL) ñeán Nhaâm Tuaát (969 tr.TL). Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi Muïc
Vöông nhaø Taây Chu.
13. Chi Maäu: Huøng Vieät Vöông, huùy Tuaán Lang, sinh naêm Kyû
Hôïi (982 tr.TL) leân ngoâi khi 23 tuoåi, truyeàn 5 ñôøi vua, ñeàu xöng laø Huøng
Vieät Vöông, ôû ngoâi taát caû 105 naêm, töø naêm Quyù Hôïi (958 tr.TL) ñeán
Ñinh Muøi (854 tr.TL). Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi Leä Vöông nhaø
Taây Chu.

124
 14. Chi Kyû: Huøng Anh Vöông, huùy Vieân Lang, sinh naêm Ñinh
Maõo (894 tr.TL) leân ngoâi khi 42 tuoåi, truyeàn 4 ñôøi vua, ñeàu xöng laø
Huøng Anh Vöông, ôû ngoâi taát caû 99 naêm, töø naêm Maäu Thaân (755 tr.TL).
Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi Bình Vöông nhaø Ñoâng Chu.
15. Chi Canh: Huøng Trieäu Vöông, huùy Caûnh Chieâu Lang, sinh
naêm Quyù Söûu (748 tr.TL), leân ngoâi khi 35 tuoåi, truyeàn 3 ñôøi vua, ñeàu
xöng laø Huøng Trieäu Vöông, ôû ngoâi taát caû 94 naêm, töø naêm Ñinh Hôïi (754
tr.TL) ñeán naêm Canh Thaân (661 tr.TL). Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi
Hueä Vöông nhaø Ñoâng Chu.
16. Chi Taân: Huøng Taïo Vöông (Thaàn phaû xaõ Tieân Laùt, huyeän
Vieät Yeân, tænh Haø Baéc, ghi ñôøi thöù 16 laø Huøng Taïo Vöông, ñoùng ôû Vieät
Trì, coù thaïch töôùng quaân ñaùnh tan giaëc Man, vua phong laøm Chuyeån
Thaïch Töôùng Ñaïi Vöông – “Ngöôøi anh huøng laøng Doùng”, Cao Xuaân
Ñænh, Nxb KHXH, 1969 tr.126 – 130), huùy Ñöùc Quaân Lang, sinh naêm
Kyû Tî (712 tr.TL) leân ngoâi khi 53 tuoåi, truyeàn 3 ñôøi vua,taát caû 92 naêm,
töø naêm Taân Daäu (660 tr.TL) ñeán Nhaâm Thìn (569 tr.TL). Ngang vôùi
Trung Quoác vaøo thôøi Linh Vöông nhaø Ñoâng Chu.
17. Chi Nhaâm: Huøng Nghò Vöông, huùy Baûo Quang Lang, sinh
naêm AÁt Daäu (576 tr.TL), leân ngoâi khi 9 tuoåi, truyeàn 4 ñôøi vua ñeàu xöng
laø Huøng Nghò Vöông, ôû ngoâi taát caû 160 naêm, töø naêm Quyù Tî (568 tr.TL)
ñeán naêm Nhaâm Thaân (409 tr.TL). Ngang vôùi Trung Quoác vaøo thôøi Uy
Lieät Vöông nhaø Ñoâng Chu.
18. Chi Quyù: Huøng Dueä Vöông, huyù Hueä Vöông, sinh naêm Canh
Thaân (421 tr.TL), leân ngoâi khi 14 tuoåi, truyeàn khoâng roõ maáy ñôøi vua (coù
leõ 3 ñôøi), vì ôû ñình Taây Ñaèng, huyeän Ba Vì, Haø Noäi coù baøi vò “Tam Vi
Quoác Chuùa”, ôû ngoâi taát caû 150 naêm, töø naêm Quyù Daäu (408 tr.TL) ñeán
Quyù Maõo (258 tr.TL). Ngang vôùi naêm thöù 17 ñôøi Uy Lieät Vöông, ñeán
naêm thöù 56 ñôøi Noaõn Vöông nhaø Ñoâng Chu, Trung Quoác.
Ñaây laø moät tö lieäu chöùng minh cho söï toàn taïi treân thöïc teá thôøi
Huøng Vöông keùo daøi 2622 naêm (Töø 2879 tr.CN ñeán 258 tr.CN). Tuy
nhieân, nhö lôøi giôùi thieäu ñaõ trình baøy: vieäc söû duïng tö lieäu trong cuoán
naøy, khoâng phaûi ñeå minh chöùng cho thöïc traïng xaõ hoäi Vaên Lang, maø
chæ ñeå minh hoïa cho giaû thuyeát ñöôïc trình baøy, döïa vaøo söï phaân tích
nhöõng truyeàn thuyeát phoå bieán coøn laïi ñeán ngaøy nay. Trong laàn taùi baûn
naøy, ngöôøi vieát cuõng caên cöù vaøo taøi lieäu cuûa cuï Traàn Huy Baù, boå sung
theâm chi thöù 10 cuûa “ Ngoïc phaû Huøng Vöông“.
Nhö vaäy, vôùi giaû thuyeát veà toå chöùc xaõ hoäi thôøi Huøng Vöông daãn
ñeán vieäc thay ñoåi cuïm töø ñaõ sai leäch vôùi thôøi gian laø “18 ñôøi Huøng
Vöông”, trôû veà vôùi ñuùng nghóa cuûa noù laø “18 Thôøi Huøng Vöông”.
Cuïm töø naøy töï noù ñaõ giaûi thích cho söï toàn taïi gaàn 3000 naêm cho xaõ hoäi

125
Vaên Lang moät caùch hoaøn toaøn hôïp lyù vaø giaûi quyeát ñöôïc maâu thuaãn
veà nieân ñaïi cuûa thôøi Huøng Vöông keùo daøi gaàn 3000 naêm vôùi tuoåi sinh
hoïc cuûa 18 ñôøi Huøng Vöông nhö tröôùc ñaây ñaõ quan nieäm.
Vôùi giaû thuyeát cho raèng “18 Thôøi Huøng Vöông” lieân tieáp trò vì
ñaát nöôùc gaàn 3000 naêm, seõ giaûi thích ñöôïc vieäc thôø 18 vò vua Huøng laø
toå tieân ngöôøi Vieät. Do tuïc thôø toå tieân chæ thôø moät ngöôøi khai saùng ñaàu
tieân, khoâng theå thôø 18 ñôøi noái tieáp ñeàu laø Toå. Nhöng vôùi 18 thôøi Huøng
Vöông thì vieäc thôø 18 vò vua khai saùng ñaàu tieân cuûa 18 thôøi Huøng
Vöông coù coâng phaùt trieån vaø oån ñònh ñaát nöôùc laø hôïp lyù. Ñoàng thôøi
cuõng giaûi thích luoân vieäc 18 chi cuûa hoï Hoàng Baøng thay nhau caàm
quyeàn treân ñaát nöôùc Vaên Lang, quoác gia ñaàu tieân cuûa ngöôøi Laïc Vieät
maø tö lieäu cuûa cuï Bieät Lam Traàn Huy Baù ñaõ noùi tôùi. Ñaây cuõng laø moät
chi tieát truøng hôïp vôùi truyeàn thuyeát “Con Roàng Chaùu Tieân”: vua Huøng
chia caùc em ñi cai trò khaép nôi, töùc laø thuû lónh caùc boä ñeàu thuoäc caùc chi
cuûa Huøng toäc.
Nhö vaäy, vôùi giaû thuyeát veà toå chöùc xaõ hoäi Vaên Lang thì ñoù laø moät
nhaø nöôùc coù yù nghóa veà maët laõnh thoå vaø söï ñoàng nhaát veà vaên hoùa, chính
trò hôn laø moät nhaø nöôùc coù quyeàn löïc taäp trung veà moïi maët nhö thôøi
Taàn - Haùn ôû beân Trung Quoác, hoaëc nhö caùc nhaø nöôùc phong kieán cuûa
Vieät Nam thôøi höng quoác nhö Ñinh, Leâ, Lyù, Traàn...

HOÀNG PHAÏM CÖÛU TRUØ

BAÛN HIEÁN PHAÙP COÅ NHAÁT CUÛA DAÂN LAÏC VIEÄT
Hoàng phaïm cöûu truø laø moät trong 58 thieân coøn soùt laïi cuûa kinh
Thö vaø laø moät thieân quan troïng ñöôïc coi laø “... giaøu tính lyù luaän nhaát, bieåu
hieän töông ñoái ñaày ñuû heä thoáng lyù luaän, chính trò nhaø Nho.” (Kinh Thö dieãn
nghóa - Leâ Quyù Ñoân - Nxb T/p Hoà Chí Minh 1993 - Dòch giaû: Ngoâ Theá
Long, Traàn Vaên Quyeàn). Töø hôn 2000 naêm nay caùc nhaø nghieân cöùu
lòch söû, lyù hoïc Ñoâng phöông ñeàu cho raèng Hoàng phaïm cöûu truø laø tröôùc
taùc cuûa vua Ñaïi Vuõ. Coå thö Trung Hoa vieát: khi vua Ñaïi Vuõ ñi trò thuûy,
ñeán soâng Laïc gaëp moät con ruøa thaàn noåi leân. Treân mai ruøa coù nhöõng
voøng troøn ñen, traéng goïi laø Laïc thö (saùch ôû soâng Laïc). Ngaøi beøn döïa
vaøo ñoù trình baøy 9 phaïm truø lôùn (töùc Hoàng phaïm cöûu truø) roài dieãn giaûi
9 phaïm truø ñoù ñeå löu truyeàn cho ñôøi sau. Khi Vuõ Vöông (Chu Vuõ
Vöông - ngöôøi vieát) ñaõ ñaùnh ñöôïc nhaø Thöông, ñeán hoûi ñaïo trôøi ôû Cô

126
Töû. Cô Töû beøn ñem ñaïo trôøi ñoù baùo cho Vuõ Vöông.
Trong Hoàng phaïm cöûu truø coù nhöõng chi tieát khieán cho ngöôøi
ñoïc caûm töôûng hoaøn toaøn thuoäc veà tröôùc taùc cuûa neàn vaên minh Hoa
Haïï vaø khoâng thuoäc veà Vaên Lang. Nhöõng ñoaïn sau ñaây thuoäc truø thöù
3: “Baùt Chính” trong Hoàng phaïm (Lòch söû trieát hoïc phöông Ñoâng -
Nxb T/p Hoà Chí Minh - saùch in laàn thöù hai cuûa Gs. Nguyeãn Ñaêng
Thuïc):
... Ví nhö oâng Nghieâu nhöôøng ngoâi cho oâng Thuaán daën doø ngay:
“Thieân chi lòch soá taïi nhó cung. Doaõn chaáp quyeát trung (162b) =
caùi lòch trình vaän haønh thöù töï cuûa vuõ truï thì ôû taïi nôi baûn thaân mi. Haõy
naém giöõ laáy caùi trung taâm aáy”
Vua Thuaán cuõng laáy lôøi aáy baûo oâng Vuõ: “Thuaán dieäc dó meänh Vuõ”
(Hoàng Phaïm)
Nhöng trong saùch Luaän ngöõ cuõng coù caâu naøy (Ñaïi cöông trieát
hoïc Trung Quoác - saùch ñaõ daãn):
Theo saùch Luaän ngöõ (Thieân Nghieâu vieát) thì hai chöõ “chaáp trung”
(giöõ ñaïo trung) xuaát hieän töø ñôøi vua Nghieâu. Vua Nghieâu truyeàn cho
vua Thuaán nhö sau:
“Naøy Thuaán ôi, soá trôøi ñaõ ôû taïi thaân anh (nghóa laø trôøi ñaõ cho anh
trò daân) thì anh neân tin chaéc maø giöõ laáy ñaïo trung (ñeå cho daân trong
boán beå ñöôïc thaùi bình); neáu daân trong boán beå maø khoán cuøng thì caùi loäc
trôøi cho anh seõ maát luoân ñaáy. Vua Thuaán cuõng laáy lôøi ñoù truyeàn laïi cho
vua Vuõ”. (Thieân Nghieâu vieát: Tö nhó Thuaán, thieân chi lòch soá taïi nhó
cung, doaõn chaáp kyø trung; töù haûi khoán cuøng, thieân loäc vónh chung.
Thuaán dieäc dó meänh Vuõ).
Khoâng bieát truyeàn thuyeát ñoù coù ñuùng khoâng; ñieàu chaéc chaén laø
ngöôøi ñeà cao ñaïo Trung Dung laø Khoång töû. Ñaïo coù truyeàn do Taêng töû
neân ñöôïc cheùp trong Luaän ngöõ, roài Taêng töû laïi truyeàn cho Khoång Caáp
töùc Töû Tö (chaùu ñích toân cuûa Khoång töû), sau cuøng Maïnh töû baøn cho
roäng theâm.
Tö Maõ Thieân trong boä “Söû kyù” baûo raèng saùch Trung Dung do Töû
Tö vieát vaø caùc hoïc giaû ñôøi sau ñeàu tin nhö vaäy. Nhöng gaàn ñaây, moät soá
hoïc giaû xeùt noäi dung hieän nay cuûa saùch ñoù ngôø raèng neáu coù thöïc laø do
Töû Tö cheùp thì cuõng coù moät soá trieát gia ôû thôøi Chieán quoác vaø ñaàu ñôøi
Haùn söûa ñoåi khueách sung theâm vaø phaàn sau cuûa saùch baøn veà ñöùc
thaønh nhaát ñònh khoâng phaûi laø cuûa Töû Tö.
Nhö vaäy, trong Luaän ngöõ thì vua Thuaán truyeàn cho vua Vuõ ñaïo

127
Trung Dung nhöng trong Hoàng phaïm thì ñeå chæ naém laáy lòch soá - thaät
laø khoù hieåu.
Ñeå baïn ñoïc tieän vieäc tham khaûo vaø minh xaùc quan nieäm cho
raèng: “Hoàng phaïm cöûu truø” laø tröôùc taùc cuûa ngöôøi Laïc Vieät, xin ñöôïc
trích laïi phaàn: “Toùm taét thieân Hoàng Phaïm trong chính vaên kinh Thö”
(baûn toùm taét naøy do dòch giaû cuoán Kinh Thö dieãn nghóa, saùch ñaõ daãn,
thöïc hieän):
Toùm taét thieân Hoàng phaïm cöûu truø trong chính vaên kinh Thö:
A. Theo lôøi vaên Hoàng phaïm noùi: “Vuõ Vöông ñaùnh thaéng nhaø AÂn
gieát vua Truï môøi Cô töû veà laøm ra thieân Hoàng phaïm” - vaø lôøi Cô töû noùi:
“Trôøi cho vua Vuõ coù Hoàng phaïm cöûu truø” thì:
1 - Hoàng phaïm laø saùch trôøi cho vua Vuõ (do trò thuûy baét ñöôïc con
ruøa, treân mai coù ghi roõ?)
2 - Saùch aáy coù 9 “truø” (noùi theo ngaøy nay: laø 9 loaïi, hay 9 khaùi
nieäm bao quaùt nhaát, cuõng coù theå goïi laø phaïm truø [Catheùgori])
3 - Noäi dung cuûa 9 phaïm truø ñoù laø khaùi quaùt toaøn boä hoïc thuyeát
veà chính trò, veà quaûn lyù xaõ hoäi cuûa ñôøi AÂn Thöông.
B. Noäi dung cuï theå cuûa töøng “truø” nhö theá naøo?
1 - Nguõ haønh: (Kim, Moäc, Thuûy, Hoûa, Thoå): ñoù laø khaùi quaùt (goïi
goäp) caùc vaät lieäu maø daân phaûi duøng ñeán hay laø nhöõng ñoái töôïng con
ngöôøi phaûi chinh phuïc.
2 - Nguõ söï (Maïo, Ngoân, Thò, Thính, Tö)
Maïo: dung maïo - phaûi luoân cung kính
Ngoân: lôøi noùi - phaûi theo leõ phaûi
Thò: maét troâng - phaûi saùng suoát
Thính: tai nghe - phaûi roõ raøng
Tö: suy nghó - phaûi saâu saéc
Toùm laïi: 5 cöû chæ ñoù laø con ngöôøi coù taøi, khoân ngoan saùng suoát.
3 - Baùt chính: (Taùm vaán ñeà chính söï phaûi lo laøm)
a) Thöïc: caùi aên uoáng cuûa ngöôøi daân
b) Hoùa: tieàn cuûa xaõ hoäi
c) Töï: vieäc teá töï
d) Tö khoâng: vieäc coâng chính

128
 e) Tö ñoà: vieäc giaùo duïc
f) Tö khaáu: vieäc an ninh
g) Taân: vieäc ngoaïi giao
h) Söï: vieäc quaân söï
4 - Nguõ kyû goàm: naêm, thaùng, ngaøy, tinh tuù, lòch soá. Toùm laïi laø
vaán ñeà thieân vaên vaø cheá taïo lòch ñeå coù caên cöù ñieàu haønh caùc vieäc haønh
chính vaø noâng nghieäp.
3 - Hoaøng cöïc: Ngoâi vua
Ngöôøi laøm vua phaûi döïng neân möïc thöôùc cho daân theo. Möïc
thöôùc aáy laø:
- Khoâng thieân leäch, khoâng beø ñaûng.
- Ai coù möu hay, coù coâng lao thì vua phaûi nhôù.
- Ai chöa thaùnh thieän, nhöng khoâng toäi loãi thì vua cuõng thu duøng.
- Ai thöïc thaønh ñöùc toát thì vua cho töôùc loäc.
- Khoâng baét naït ngöôøi coâ ñoäc, yeáu theá, neáu hoï löông thieän thì
neân khuyeán khích.
- Keû coù chöùc vò maø baát thieän thì raên baûo, ñöøng neå nang.
- Khuyeán khích ngöôøi taøi laøm vieäc thì nöôùc ñöôïc thònh vöôïng.
- Ngöôøi giaøu thì khuyeán khích hoï laøm ñieàu töø thieän.
- Khoâng ban boång loäc cho boïn baát löông.
Toùm laïi: ñoù laø leõ “Coâng baèng chính tröïc” maø vua phaûi theo vaø
cuõng laø vieäc ngöôøi laõnh ñaïo phaûi laøm - maø laøm nhö theá laø theo yù trôøi.
6 - Tam ñöùc: (ba caùch ñoái xöû) ngay thaúng, cöông, nhu.
- Bình thöôøng thì ñoái xöû thaúng thaén.
- Gaëp keû cöông ngaïnh thì phaûi cöùng raén.
- Ñoái vôùi baäc cao minh hay keû oân hoøa thì phaûi “nhu”.
Boå sung theâm: Vua naém quyeàn toái cao, toaøn dieän - chæ coù vua
môùi ñöôïc laøm oai ban phuùc (cöông nhu). Chæ coù vua coù quyeàn, keå caû
quyeàn caét ñöùt sinh maïng con ngöôøi. Chæ vua môùi ñöôïc duøng ñoà aên
ngon, baày toâi thì khoâng ñöôïc. Neáu baày toâi vaø daân thöôøng cuõng töï do
cho mình coù quyeàn ñoù thì roái loaïn (phaàn boå sung naøy do ngöôøi dòch
hoaëc taùc giaû theâm vaøo, khoâng phaûi chính vaên Hoàng Phaïm - ngöôøi
vieát).

129
 7 - Keâ nghi: vaán ñeà boùi (ñeå bieát yù trôøi vaø giaûi quyeát khi coù söï hoå
nghi do döï. Ñaây laø bieän phaùp laøm vieäc thôøi coå. Caùc caùch boùi; vieäc hoûi
yù kieán ña soá (quan vaø daân).
8 - Thöù tröng: caùc “ñieàm trôøi”
- Möa nhieàu: vua laøm vieäc roà daïi
- Naéng nhieàu ñaïi haïn: vua sai laàm
- Noùng nhieàu: löôøi bieáng
- Reùt nhieàu: laøm vieäc tính caùch noùng naûy
- Gioù nhieàu: ngu toái
Ngöôïc laïi: nghieâm trang, saùng suoát, chính söï toát thì möa gioù
phaûi thì v.v... (ñaây laø tö töôûng sieâu hình).
9 - Nguõ phuùc vaø luïc cöïc:
Nguõ phuùc laø keát quaû tích cöïc cuûa ñaïo ñöùc vaø chính trò, coøn luïc
cöïc laø keát quaû cuûa tieâu cöïc cuûa caùi ñoù.
- Nguõ phuùc goàm: thoï (soáng laâu), phuù (giaøu), khang ninh (maïnh
khoûe), du haûo ñöùc (ñöùc toát), khaûo chung meänh (soáng thoaûi maùi ñeán
giaø).
- Luïc cöïc (6 ñieàu khoå cöïc goàm):
1. Hung ñoaûn: (cheát) töû naïn, cheát non.
2. Taät: beänh
3. Öu: buoàn
4. Baàn: ngheøo
5. AÙc: aùc nghieät, xaáu
6. Nhöôïc: yeáu, nhu nhöôïc
Qua phaàn toùm taét treân thì truø thöù nhaát trong Hoàng phaïm cöûu truø
laø Nguõ haønh. Chính vì Hoàng phaïm cöûu truø ñöôïc gaùn gheùp cho vua Ñaïi
Vuõ vôùi daáu aán cuûa Nguõ haønh neân ñaõ ñöôïc coi nhö moät baèng chöùng
chöùng toû thuyeát Nguõ haønh do vua Ñaïi Vuõ - vò vua ñaàu tieân khai saùng
nhaø Haï - phaùt hieän vaø thuoäc veà neàn vaên minh coå Trung Hoa. Nhöng
Nguõ haønh trong Hoàng phaïm cöûu truø chæ xuaát hieän nhö moät hieän töôïng,
khoâng phaûi laø moät hoïc thuyeát.
Nhö phaàn treân ñaõ chöùng minh ôû chöông I: thuyeát AÂm Döông
Nguõ haønh thuoäc veà neàn vaên minh Vaên Lang ñaõ phaùt hieän ngay töø buoåi
ñaàu laäp quoác vaø Laïc thö - Haø ñoà chính laø nhöõng tieàn ñeà ñaàu tieân khôûi

130
nguyeân cho neàn vaên minh Vaên Lang kyø vó. Söï gaùn gheùp khieân cöôõng
Hoàng phaïm cöûu truø vôùi daáu aán cuûa Nguõ haønh cho vua Ñaïi Vuõ ñaõ chöùng
toû tính phi lyù cuûa noù: Vua Ñaïi Vuõ khoâng phaùt hieän ra thuyeát Nguõ haønh,
vì söï vaän ñoäng cuûa noù voán coù ngay trong Laïc thö - Haø ñoà voán laø nguyeân
lyù caên baûn cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh öùng duïng trong vieäc quan
saùt thieân vaên, thì ngaøi laïi khoâng phaùt hieän ra ñieàu ñoù; maëc duø theo
truyeàn thuyeát thì vua Ñaïi Vuõ phaùt hieän ra Laïc thö vaø Hoàng phaïm cöûu
truø. Ngöôïc laïi, Nguõ haønh trong Hoàng phaïm cöûu truø chæ laø söï öùng duïng
cuûa noù trong vieäc ñieàu haønh ñaát nöôùc thì laïi ñöôïc coi laø baèng chöùng
cuûa söï phaùt hieän ra hoïc thuyeát naøy. Tröôøng hôïp phi lyù treân xin ñöôïc
minh hoïa roõ hôn laø: ngöôøi ta ñaõ söû duïng chieác baèng laùi xe ñeå chöùng toû
söï phaùt minh ra caùi xe. Ñaây cuõng laø tröôøng hôïp cuûa vua Phuïc Hy khi
truyeàn thuyeát cho raèng ngaøi ñaõ döïa vaøo Haø ñoà ñeå laøm ra Baùt quaùi vôùi
vaïch ñöùt laø AÂm, vaïch lieàn laø Döông. Nhöng AÂm Döông Nguõ haønh naèm
ngay trong ñoä soá cuûa Haø ñoà vôùi söï vaän ñoäng vi dieäu, thìø ngaøi laïi khoâng
noùi ñeán ñieàu ñoù, maø phaûi ñôïi ñeán gaàn 3000 naêm sau – ñeán thôøi Khoång
töû – môùi ñöa ra yù nieäm mô hoà veà AÂm Döông? Hôn nöõa, neáu quaû thaät
Nguõ haønh coù töø thôøi vua Ñaïi Vuõ vaø ñaõ töøng ñöôïc öùng duïng trong vieäc
ñieàu haønh xaõ hoäi, thì thaät laø voâ lyù khi hôn 1000 naêm sau ñoù, caùc hoïc giaû
thôøi Xuaân Thu – Chieán quoác laïi khoâng heà coù tröôùc taùc naøo noùi veà Nguõ
haønh, keå caû ngaøi Khoång töû.
Veà xuaát xöù mô hoà cuûa Hoàng phaïm cöûu truø trong truyeàn thuyeát
Trung Hoa, ñaõ chöùng toû söï gaùn gheùp khieân cöôõng tröôùc taùc naøy cho
vua Ñaïi Vuõ. Neáu nhö Laïc thö ñöôïc ghi treân löng con ruøa noåi ôû soâng
Laïc, maëc duø ñaõ mô hoà nhöng coøn coù ñòa ñieåm. Coøn ñoái vôùi con ruøa baét
ñöôïc treân löng ghi Hoàng phaïm cöûu truø thì khoâng bieát ôû ñaâu?
Vieäc Cô töû noùi vua Vuõ Vöông: Trôøi cho vua Vuõ (Ñaïi Vuõ) Hoàng
phaïm cöûu truø, töùc laø vua Vuõ khoâng phaûi laø ngöôøi tröôùc taùc ra noù.

Töông truyeàn kinh Thö (goàm Hoàng pïhaïm cöûu truø) do Khoång An
Quoác chaùu 12 ñôøi cuûa Khoång töû vieát laïi vaøo thôøi Haùn Caûnh Ñeá, treân cô
sôû moät cuoán kinh Thö vieát baèng coå vaên trong vaùch nhaø cuûa Khoång töû,
nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân. Nhö vaäy, cuoán kinh Thö naøy ñaõ vieát laïi
treân cô sôû chaép vaù nhöõng tö lieäu coå coøn soùt laïi vaø gaùn gheùp moät caùch
khieân cöôõng.
Nhöõng hoïc giaû hieän ñaïi cuûa Trung Quoác trong nhöõng coâng trình
nghieân cöùu cuûa hoï, nhö Phuøng Höõu Lan ñaõ vieát:

131
 [1968 - 141] “Veà thôøi ñaïi thaät cuûa thieân Hoàng phaïm cöûu truø thì
khoa hoïc hieän ñaïi coù yù ñaët vaøo theá kyû thöù IV hay thöù III Tr.CN” töùc laø
thôøi ñieåm muoän laém roåi”. (Tìm veà baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam - saùch
ñaõ daãn).
Thôøi ñieåm maø oâng Phuøng Höõu Lan noùi tôùi, töông ñöông vôùi thôøi
ñieåm töôùng Ñoà Thö cuûa nhaø Taàn taán coâng Baùch Vieät vaø söï dieãn bieán
cuûa thôøi gian lòch söû sau ñoù laø Vaên Lang - AÂu Laïc maát nöôùc. Vôùi thôøi
ñieåm noùi treân thì Hoàng phaïm cöûu truø khoâng coù cô sôû toàn taïi treân thöïc teá
lòch söû Trung Hoa, nhö laø moät chính saùch chuû ñaïo ñöôïc thöïc hieän ñeå
ñieàu haønh xaõ hoäi. Vaøo theá kæ thöù IV vaø thöù III Tr.CN, nöôùc Trung Hoa
böôùc vaøo giai ñoaïn cuoái thôøi kyø Chieán quoác vôùi nhöõng cuoäc chieán ñaãm
maùu vaø taøn khoác ñeå tranh giaønh quyeàn löïc, chieán thaéng cuoái cuøng
thuoäc veà Taàn Thuûy Hoaøng. Lòch söû Trung Quoác tröôùc vaø sau thôøi gian
ñoù, cuõng khoâng heà ghi nhaän moät trieàu ñaïi naøo öùng duïng Hoàng phaïm
cöûu truø vaøo vieäc ñieàu haønh ñaát nöôùc. Taát caû nhöõng söï phi lyù vaø maâu
thuaãn ñaõ trình baøy ôû treân, ñaõ chöùng toû: Hoàng phaïm cöûu truø thuoäc veà
tröôùc taùc cuûa ngöôøi Laïc Vieät qua daáu veát cuûa Nguõ haønh. Töø thuyeát AÂm
Döông Nguõ haønh ñaõ daãn ñeán vieäc tìm hieåu söï vaän ñoäng cuûa vuõ truï maø
tieàn ñeà cuûa noù laø Laïc thö - Haø ñoà cöûu cung. Söï saép xeáp cöûu truø theo cöûu
cung Laïc thö, ñaõ khaúng ñònh thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh laø hoïc thuyeát
chính thoáng cuûa Vaên Lang theå hieän ôû baùnh Chöng – baùnh Daày vaø söï
öùng duïng nhöõng quy luaät vuõ truï trong vieäc ñieàu haønh ñaát nöôùc. Ñoù laø lyù
do truø thöù nhaát, khôûi nguyeân cuûa Hoàng phaïm cöûu truø theå hieän Nguõ
haønh. Möôøi laêm boä cuûa ñaát nöôùc Vaên Lang maø truyeàn thuyeát noùi ñeán
chính laø toång ñoä soá coäng ngang doïc cheùo cuûa cöûu cung Laïc thö, chöùng
toû ñieàu naøy.
Noäi dung Hoàng phaïm cöûu truø ñöôïc gaén lieàn vôùi hình aûnh con ruøa,
bôûi vì thôøi ñoù oâng cha ta ñaõ vieát treân mai con ruøa nhöõng vaên baûn quan
troïng (“gioáng ruøa lôùn chæ ôû mieàn Nam soâng Döông Töû môùi coù”. Xin xem
theâm phaàn: “Phöông tieän chuyeån taûi chöõ vieát cuûa neàn vaên minh Vaên
Lang” - chöông IV: Truyeàn thuyeát Traàu Cau). Coù theå khi nhaø AÂn
Thöông laán chieám nhöõng phaàn ñaát cuûa Vaên Lang ñaõ laáy ñöôïc nhöõng
mai ruøa naøy; hoaëc do chính nhaø Taàn (hay Haùn) khi ñaùnh chieám Baùch
Vieät ñaõ laáy ñöôïc, neân sau ñoù ngöôøi Trung Hoa ñôøi sau ñaõ söû duïng töø
khi Vaên Lang - AÂu Laïc maát nöôùc (coù theå ñaây chính laø nguyeân nhaân ñeå
caùc nhaø nghieân cöùu Trung Hoa cho raèng: Hoàng phaïm cöûu truø xuaát hieän
vaøo theá kyû thöù III tr.CN).

132
 Hoàng phaïm cöûu truø ñuùng vôùi nghóa cuûa töø naøy laø: nhöõng quy ñònh
cuûa hoï Hoàng Baøng vôùi chín muïc ñích phaûi ñaït tôùi trong vieäc ñieàu haønh
ñaát nöôùc. Chæ coù hoï Hoàng Baøng – hoaøng toäc laõnh ñaïo ñaát nöôùc Vaên
Lang – vôùi thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh ñöôïc coi laø heä tö töôûng chính
thoáng, môùi ñuû tö caùch coi Hoàng phaïm cöûu truø laø hình thaùi yù thöùc chuû
ñaïo trong vieäc hoaøn chænh chính saùch thuoäc lónh vöïc chính trò xaõ hoäi.
Hoàng phaïm cöûu truø ñöôïc chöùng toû laø tröôùc taùc cuûa caùc hoïc giaû
Laïc Vieät boå sung cho giaû thuyeát veà toå chöùc xaõ hoäi Vaên Lang. Theo giaû
thuyeát naøy: Ngöôøi laõnh ñaïo toái cao (Huøng Vöông) do hoäi ñoàng thuû lónh
baàu leân, thì taát nhieân phaûi coù nhöõng phaïm truø laøm chuaån möïc cho vai
troø chuùa teå cuûa caùc thuû lónh vôùi nhöõng coâng vieäc phaûi laøm. Daáu aán cuûa
Hoàng phaïm cöûu truø coøn ñöôïc nhaéc tôùi trong moät truyeàn thuyeát noåi
tieáng töø thôøi Huøng Vöông laø “Sôn Tinh Thuûy Tinh”. (xin ñöôïc chöùng
toû ôû chöông VIII)
Moät daáu chöùng nöõa khaúng ñònh Hoàng phaïm cöûu truø laø tröôùc taùc
chính trò thuoäc vaên minh Vaên Lang chính laø daáu aán cuûa ngoâi Hoaøng
Cöïc - ngoâi thuû lónh toái cao - naèm ôû trung cung thuoäc haønh Thoå, saéc
vaøng trong Haø ñoà cöûu cung vôùi ñoä soá laø 5 - 10 (xin xem hình veõ sau) ñoù
chính laø ngaøy gioã Toå Huøng Vöông cuûa ngöôøi Laïc Vieät.
Duø ai ñi ngöôïc veà xuoøi
Nhôù ngaøy gioã Toå muøng möôøi, thaùng ba
Thaùng ba laø thaùng Thìn - Roàng, theå hieän söùc maïnh vuõ truï, bieåu
töôïng cuûa vöông quyeàn, chính laø thaùng thöù 5 keå töø thaùng Tyù (baét ñaàu töø
thaùng 11 naêm tröôùc, tính theo AÂm lòch) öùng vôùi ñoä soá Döông 5 trong
Hoaøng Cöïc. Ngaøy 10 öùng vôùi ñoä soá AÂm 10 trong Hoaøng Cöïc. Xin xem
ñoà hình minh hoaï döôùi ñaây:

Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng

Moät Chaïp Gieâng Hai Ba

Tí Söûu Daàn Maõo Thìn

(Chuoät ) (Traâu) (Coïp) (Meøo) (Roàng)

I II III IV V

133
 Ngaøy laø con cuûa Thaùng. Thaùng coù tröôùc thuoäc Döông, Ngaøy coù
sau thuoäc AÂm. Bôûi vaäy, laáy soá Döông 5 laøm thaùng (thaùng Ba laø thaùng
thöù naêm, keå töø thaùng Tí), laáy soá AÂm 10 laøm ngaøy. Ñoä soá 5,10 thuoäc
trung cung Hoaøng Cöïc cuûa Haø ñoà laøm bieåu töôïng cuûa vöông quyeàn.
Ñoù laø nguyeân lyù cuûa ngaøy gioã toå Huøng Vöông.
Ngaøy gioã Toå lieân quan ñeán thaùng Thìn - Roàng, coøn chöùng toû:
Roàng, bieåu töôïng cuûa vöông quyeàn coù xuaát xöù töø neàn vaên minh Vaên
Lang, chöù khoâng phaûi töø neàn vaên minh Trung Hoa. Coù theå noùi raèng
daân toäc ñaàu tieân trong coå söû nhaân loaïi duøng hình aûnh Roàng laøm bieåu
töôïng cho quyeàn löïc toái cao laø ngöôøi Laïc Vieät. Laïc Long Quaân coù
nghóa laø vua Roàng Laïc Vieät – laõnh tuï nöôùc Xích Quyû – tieàn thaân cuûa
quoác gia Vaên Lang, quoác gia ñaàu tieân cuûa ngöôøi Laïc Vieät coù caùch ñaây
hôn 5000 naêm, toå tieân cuûa daân toäc Vieät Nam hieän nay. Roàng khoâng
nhöõng laø moät bieåu töôïng cuûa ñieàm laønh maø coøn laø bieåu töôïng cuûa
Hoaøng ñeá ñaàu tieân laäp quoác cuûa daân toäc Vieät.
Trong nhöõng coå thö cuûa Trung Hoa tröôùc Haùn, khoâng thaáy moät
vò Hoaøng ñeá naøo söû duïng Roàng laøm bieåu töôïng. Coù leõ cuoán saùch xöa
nhaát nhaéc ñeán bieåu töôïng Roàng thuoäc veà nhaø vua laø Söû kyù cuûa Tö Maõ
Thieân – Taàn Thuyû Hoaøng baûn kyû – trong ñoaïn trích daãn sau ñaây:
“Muøa thu, söù giaû ñang ñeâm töø Quan Ñoâng ñi qua Hoa AÂm, treân
ñöôøng Bình Thö. Coù ngöôøi caàm ngoïc bích chaën ñöôøng söù giaû maø noùi:
- OÂng laøm ôn ñöa vieân ngoïc naøy cho Haïo Trì.
Nhaân ñaáy noùi raèng: naêm nay thì Toå Long cheát.
Söù giaû hoûi: Taïi sao?
Ngöôøi aáy bieán maát. Ñeå laïi vieân ngoïc bích ôû ñaáy. Söù giaû caàm
ngoïc bích keå laïi ñaàu ñuoâi cho ngöôøi ta nghe, Thuyû Hoaøng nín laëng hoài
laâu noùi:
- Quyû nuùi chaúng qua chæ bieát vieäc xaûy ra trong moät naêm maø thoâi.
Khi vaøo cung noùi:
- Toå Long (1) ñoù laø toå tieân cuûa ngöôøi.

Chuù thích trong saùch: Toå laø ñaàu cuõng nhö thuyû. Long chæ nhaø vua. Toå Long
cuõng nhö Thuyû Hoaøng.

Nhö vaäy cho ñeán ñôøi nhaø Taàn, Roàng chöa phaûi bieåu töôïng cuûa
vöông quyeàn. Vieäc goïi “Toå Long” ñeå chæ Taàn Thuyû Hoaøng, xuaát phaùt

134
töø yù töôûng trong daân gian qua nhaân vaät “Quyû nuùi”. Coù theå noùi raèng:
caùc hoaøng ñeá Trung hoa söû duïng Roàng laøm bieåu töôïng, raát muoän sau
Taàn.
Qua phaàn chöùng minh treân ñaõ chöùng toû: Hoàng phaïm cöûu truø chính
laø baûn hieán phaùp ñaàu tieân cuûa ngöôøi Laïc Vieät. Söï chöùng minh naøy
cuõng chöùng toû Vaên Lang laø moät quoác gia hoaøn chænh vôùi taát caû nhöõng
yeáu toá cuûa noù.

SÖÏ PHAÂN COÂNG LAO ÑOÄNG XAÕ HOÄI VAØ KHAÛ NAÊNG SÖÛ
DUÏNG TIEÀN TEÄ TRONG XAÕ HOÄI VAÊN LANG
Truyeàn thuyeát ñaõ noùi ñeán nhöõng yeâu caàu cuûa Phuø Ñoång Thieân
Vöông veà chieán cuï cuûa ngaøi. Nhöõng chieán cuï naøy, truyeàn thuyeát cuõng
ghi nhaän laø do nhaø vua ñem töø nôi khaùc ñeán, chöù khoâng phaûi saûn xuaát
taïi choã. Ñieàu naøy chöùng toû raèng: ñeå phuïc vuï cho nhu caàu söû duïng coâng
cuï baèng kim loaïi - duø cho ñoù laø kim loaïi ñoàng - thôøi Huøng Vöông ñaõ coù
söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi. Bôûi vì: khi con ngöôøi ñaõ bieát söû duïng
kim loaïi vaø laø nhu caàu phoå bieán, thì khoâng theå nôi naøo cuõng coù nhöõng
khoaùng saûn vaø ñieàu kieän saûn xuaát ñeå phuïc vuï cho nhu caàu nhö nhau.
Do ñoù baét buoäc phaûi hình thaønh söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi theo ñaëc
ñieåm taøi nguyeân cuûa töøng vuøng. Hôn nöõa, kyõ thuaät ñuùc ñoàng ñaõ ñaït
ñeán moät trình ñoä raát cao, vì vaäy cuõng phaûi coù thôï chuyeân nghieäp (cho
duø laø ñuùc moät caùi troáng ñoàng thoâ sô nhaát, trong soá nhöõng troáng ñoàng ñaõ
ñöôïc tìm thaáy, cuõng ñoøi hoûi tay ngheà ï cao ôû ngay trong xaõ hoäi hieän
ñaïi). So vôùi thôøi kyø con ngöôøi chæ söû duïng thöïc phaåm haùi löôïm vaø saên
baét, thì moãi boä laïc ñeàu coù theå taïo ra moät cuoäc soáng kheùp kín. Nhöng
chæ caàn moät xaõ hoäi noâng nghieäp ñöôïc hình thaønh, coù nhu caàu phoå bieán
veà söû duïng kim loaïi ñeå taïo ra nhöõng coâng cuï saûn xuaát vaø nhöõng saûn
phaåm tieâu duøng khaùc, thì ñaõ taïo ra söï phaân coâng lao ñoäng treân quy moâ
toaøn xaõ hoäi vaø trao ñoåi saûn phaåm phöùc taïp. Ñaëc bieät laø vôùi troáng ñoàng
coù giaù trò raát lôùn, ñoaïn trích sau ñaây chöùng toû ñieàu naøy:
Saùch Dò Laâm cuûa Trung Quoác cheùp: “Tuïc ngöôøi Di (Man Di -
ngöôøi vieát) raát chuoäng troáng ñoàng ... boïn thoå haøo, phuù gia tranh nhau
mua raát ñaét, ñeán traêm con boø cuõng khoâng tieác”; saùch Trinh Traøng Tieåu
Phaåm noùi: “Caùc troáng ñoàng cuûa ngöôøi Man ... ñoåi ñöôïc haøng ngaøn con
boø, keùm cuõng phaûi baûy, taùm traêm con (xem Traàn Quoác Vöôïng, Haø Vaên
Taán 1960:229). <Ghi chuù: caùc choã ghi laø boø trong ñoaïn trích treân, coù leõ

135
 neân hieåu laø traâu, vì phöông Nam duøng traâu laøm söùc keùo, trong khi
ngöôøi phöông Baéc duøng boø. Trung Hoa khoâng coù töø “traâu”, do vaäy, boø
hay traâu ngöôøi Haùn ñeàu goïi laø “Ngöu” caû>. (Tìm veà baûn saéc vaên hoùa
Vieät Nam - saùch ñaõ daãn)
Nhö vaäy, qua ñoaïn trích daãn treân, baïn ñoïc cuõng nhaän thaáy raèng:
ñeå ñoåi laáy moät caùi troáng ñoàng, caàn soá löôïng traâu baèng caû moät huyeän, ôû
ngay thôøi noâng nghieäp hieän ñaïi ñaàu theá kyû 20 thì khoâng theå laø moät
thöïc teá trao ñoåi, maø chæ laø söï ñaùnh ngang giaù trò. Do ñoù, ngöôøi ta khoâng
theå trao ñoåi giaù trò baèng haøng hoùa moät caùch tröïc tieáp, khi khoâng coù tín
vaät trung gian ñeå ñònh giaù trò vaät trao ñoåi. Vì vaäy, chính nhöõng nhu caàu
xuaát hieän trong quaù trình phaùt trieån kinh teá vaø quan heä xaõ hoäi, trong xaõ
hoäi Vaên Lang phaûi hình thaønh moät loaïi tín vaät döôùi moät hình thöùc vaø
khaùi nieäm naøo ñoù töông töï nhö “tieàn” ngaøy nay. Treân thöïc teá, caùc quoác
gia thuoäc thôøi ñaïi ñoà ñoàng treân theá giôùi, ngaønh khaûo coå hoïc hieän ñaïi ñaõ
chöùng toû ñöôïc raèng: ñeàu laø nhöõng quoác gia coù neàn thöông maïi phaùt
trieån, ñöông nhieân ñeàu phaûi söû duïng tín vaät trung gian ñeå trao ñoåi haøng
hoùa. Thôøi ñaïi Huøng Vöông vôùi neàn vaên minh chính thoáng, maø taát caû
caùc quan nieäm khaùc nhau veà thôøi ñaïi naøy ñeàu thoáng nhaát ôû ñieåm ít nhaát
laø ñaõ böôùc vaøo thôøi ñaïi ñoà ñoàng. Do ñoù, hoaøn toaøn coù theå khaúng ñònh
raèng: trong xaõ hoäi Vaên Lang ít nhaát vaøo thôøi Huøng Vöông thöù VI, oâng
cha ta ñaõ söû duïng tieàn hoaëc moät caùi gì ñoù töông töï,ï trong vieäc trao ñoåi
saûn phaåm.

136
 Hai maët troáng ñoàng treân ñaây ñöôïc cheùp laïi töø cuoán Tìm veà baûn
saéc vaên hoùa Vieät Nam (saùch ñaõ daãn - trang 128) - phaûi chaêng coù theå
minh hoïa cho vieäc söû duïng tieàn döôùi thôøi Huøng Vöông.
Nhöõng chi tieát treân troáng ñoàng naèm trong voøng troøn coù muõi teân
chæ laø nhöõng hình vuoâng loã troøn vaø hình troøn loã vuoâng, ñaõ coù nhaän xeùt
raèng ñoù laø söï theå hieän ñoàng tieàn coå Vieät Nam. Nhöng giaùo sö taùc giaû
cuoán saùch laïi cho raèng: ñoù laø bieåu töôïng cuûa AÂm Döông. Nhaän xeùt
hình vuoâng vaø hình troøn laø töôïng cuûa ñoàng tieàn thôøi Huøng Vöông thì
cuõng chöa theå chaéc chaén, nhöng coù khaû naêng ñuùng (ñeå tìm ra vieäc söû
duïng tieàn cuï theå nhö theá naøo, coøn tuøy thuoäc vaøo vieäc coù tö lieäu hoaëc di
vaät chöùng minh). Nhöng cho raèng ñoù laø bieåu töôïng cuûa AÂm Döông thì
coù theå khaúng ñònh raèng: ñoù laø moät sai laàm. Bôûi vì AÂm Döông coù tính
bao truøm, baát cöù söï vaät söï vieäc, hieän töôïng naøo cuõng theå hieän söï hieän
dieän cuûa yù nieäm naøy. Do tính bao truøm ñoù, neân khi theå hieän thuyeát AÂm
Döông döôùi baát cöù moät bieåu töôïng naøo, bao giôø cuõng ôû vò trí trung taâm
hoaëc cao nhaát; thí duï nhö caëp roàng ôû noùc ñình ñeàn, hoaëc bieåu töôïng
AÂm Döông trong Baùt quaùi... Vì vaäy, hình vuoâng troøn treân troáng ñoàng –
maëc duø coù töôïng cuûa AÂm Döông – nhöng khoâng theå coi laø nhaèm theå
hieän AÂm Döông. Veà maët vaên baûn thì chính trong Hoàng phaïm cöûu truø –
baûn hieán phaùp coå nhaát cuûa ngöôøi Laïc Vieät – ñaõ noùi ñeán trong truø thöù 3,
Baùt Chính phaàn hai: Hoùa töùc laø tieàn cuûa xaõ hoäi. Chöõ “hoaù” theo tieáng
Vieät coå coøn coù nghóa laø söï chuyeån ñoåi; trong daân gian Vieät Nam coøn
duøng chöõ “Hoaù vaøng” (ñoát vaøng maõ), “hoaù kieáp”, “hoaù thaân”...
Cho ñeán hoâm nay, maëc duø khoa khaûo coå hoïc chöa heà tìm thaáy
moät daáu veát gì nhaèm chöùng toû söï toàn taïi cuûa tieàn nong, hoaëc moät daïng
tín vaät naøo ñoù töông töï nhö tieàn ôû thôøi Huøng Vöông. Nhöng cho duø coù
theå hoaëc khoâng bao giôø tìm thaáy moät di vaät khaûo coå naøo; nhöng nhöõng
tieàn ñeà trong xaõ hoäi Vaên Lang ñeå xuaát hieän vieäc söû duïng moät daïng tín
vaät töông töï nhö tieàn hoaøn toaøn ñaày ñuû. Nhö vaäy, hoaøn toaøn coù theå keát
luaän veà khaû naêng söû duïng tieàn teä ñaõ xuaát hieän döôùi thôøi Huøng Vöông.

137
 HÌNH PHUÏ CHÖÔNG DI VAÄT ÑÔØI AÂN THÖÔNG

Phaûi chaêng ñaây chính laø nhöõng di vaät maø hoïc giaû Nguyeãn Hieán
Leâ ñaõ noùi trong cuoán Söû Trung Quoác cuûa oâng:
Nhöõng hình ngöôøi maët roäng, troøn, muõi teït thuoäc gioáng ngöôøi Meùlaneùsie
(Ñoâng Nam AÙ).

138