1

NG DNH NHU (1910-1963)

Mt Nh Chin Luc C Tm C

Ho Giang D Hu Nghim



Chn dung ng Ng Dnh Nhu

I. Thn Th Ng Dnh Nhu

Thi Tho u V Thanh Nin, 1910-1955

ng Ng Dnh Nhu (1910- 1963), sinh ngy 3 thng 10 nm 1910 (c
ti liu ghi 1911 o Hu) tai lng Dai Phong, huyn L Thuy tinh Quang
Binh, lc nho di tu tai Tiu Chung vin An Ninh, Cua Tng, Quang Tri duoc
mt thoi gian th hi tuc. Khc voi nhiu nguoi trong gia dnh theo ngnh
hoc c xu huong cuu hoc, cu Nhu cng voi cu Luyn, duoc gia dnh cho
di du hoc Php theo Ty hoc khoang du thp nin 1930.
Trong nhung nm 1935-38, cc thanh nin sinh vin Trn Vn
Chuong, Trn Duc Thao, Pham Duy Khim, Nguyn Manh Tuong dang
theo hoc bn Truong Lut v Vn Khoa tai Vin Dai Hoc Sorbonne, Paris,
2
th sinh vin Ng Dnh Nhu theo hoc Truong Quc Gia C Din Hoc (Ecole
Nationale des Chartes
1
)
Diu kin nhp hoc l ung sinh phai c Vn Bng T Ti Ton Phn
theo chuong trnh Php. Mi kha hoc ko di trong 4 nm, khi d thuong
chi nhn 20 tuyn sinh. Trong cc sinh vin Vit Nam, chi mt mnh cu
Ng Dnh Nhu trng tuyn. Sau Nhu, c sinh vin Nguyn Thiu Lu,
nhung Lu chi hoc duoc mt nm, th phai bo do v l do suc khoe tm l.
Anh Ng Dnh Nhu c tr khn thng minh sc bn v thm trm, t ni v
thuong chm dm trong suy tu, c xu huong tch cuc tham gia doi sng tr
thuc x hi.
Sinh vin Ng Dnh Nhu lm tiu lun kt thc kha hoc voi nhan d
l: Les Moeurs Et Les Coutumes Des Annamites Du Tonkin Au Xviie
Sicle
2
. (Phong Tuc Tap Qun Cua Nguoi An Nam o Bc Kv vo th kv
XVII)
Trong danh sch cc th sinh tt nghip nm 1938, sinh vin Nhu
duoc xp cui cng ba trong s muoi ba sinh vin trnh lun vn tt nghip,
nhung khng theo thu tu ABC
3
.
Nhung trong mt bi vit cua Nguyn L Tuong khng bit dua vo
ngun tu liu no, tc gia d ghi Ng Dnh Nhu lm d ti c tn khc
4


1
Hin o s 19, rue de la Sorbonne 75005 Paris tl. : +33 (0)1 55 42 75 00.
C nhiu nh nghin cuu ln chu Chartes [c din hoc] chuyn giang dy v Khoa C Din Hoc) voi Chartres [dia danh o
cch trung tm Paris khoang 30 km]. Dy l mt truong danh ting v khoa lich su, tu nm 1821 chuyn day vic t chuc bao luu cc
vn kin v di san luu tru quc gia khc. Khng nn ln voi khoa khao c [archologie], v trong khoa khao c c nhiu ngnh dc
bit nhu c tin hoc [numismatique], c vt hoc [palologie], palontologie,
2
Theo website http://theses.enc.sorbonne.fr/theses.html?annee=1938
3
Nhung sinh vin khc tt nghip Truong d nm 1938 l:
[BOUQUET Marie-Madeleine, L'abbaye de l'Ile-Barbe des origines la scularisation du XVIe sicle
COQUIBUS Genevive, Jean Carondelet, agent diplomatique de Charles le Tmraire, chancelier de Bourgogne (1428-
1501)
DIANOUS de Jean, Les communauts juives du Comtat-Venaissin et de l'Etat d'Avignon, d'aprs leurs statuts (1490-
1790)
GUIGNARD Jacques, Recherches sur l'histoire du livre Tours de la fin du XVe la fin du XVIe sicle (1485-1588)
HAUCOURT d' Genevive, Etude sur le droit des assembles franaises au dbut du XIVe sicle
LEVI Maxime, La grande pche basque des origines la Rvolution
MOREL Anne, La guerre de course Saint-Malo (1681-1715)
OSWALD Marguerite, Anses fils de Girbert. Etude de la chanson et de ses rapports avec Yon de Mes, suivie d'une
dition partielle
OURSEL Madeleine, Les origines de la commune de Dijon
ROUSSEAU Louis, L'assistance charitable Rouen du XIIe au XVIe sicle : l'Htel-Dieu de la Madeleine, la police des
pauvres
WAQUET Jean, La politique trangre de la monarchie franaise sous Charles le Bel (1322-1328)
BOISSET Anne-Marie, La vie municipale Aurillac de 1360 au dbut du XVIIe sicle
NG Dinh-Nhu, Les moeurs et les coutumes des Annamites du Tonkin au XVIIe sicle]
4
Theo nh bin soan Nguyn L Tuong, ghi d ti lun n tt nghip ca Ng Dnh Nhu l Moeurs et coutumes des
Tonkinois aux XVIIe et XVIIIe sicles daprs les voyageurs et missionaires (Phong tuc tap qun cua nguoi Bc kv vo th kv
thu 17 v 18 theo cc du khch v cc nh truyn gio), cung vo nm 1938, tai Ecole Nationale des Chartres (thuc ra l Chartes moi
chnh xc). V tn cua lun n ny khng hon ton trng hop voi tn lun d ghi trn. Khng bit tc gia ghi lai tn ny o ngun ti
liu no hay phai chng co mt du ti khao lun no khc
[ng Ng Dnh Nhu (1910- 1963), lc nho di tu tai Tiu Chung vin An Ninh, Cua Tng, Quang Tri duoc my nm th hi
tuc, du hoc Php, tt nghip Ecole Nationale des Chartres (truong khao c danh ting cua Php) vo nm 1938 voi tiu lun Moeurs
et coutumes des Tonkinois aux XVII et XVIII sicles daprs les voyageurs et missionaires (Phong tuc tp qun cua nguoi Bc ky
vo th ky thu 17 v 18 theo du khch v cc nh truyn gio). V nuoc, lm Quan thu Vn kh To Khm Su Hu (1943), sau ra H
Ni lm tai Thu Vin Truong Vin Dng Bc C v Tng Vn Kh Quc Gia (1945, thoi Thu Tuong Trn Trong Kim).] (?)
3

Anh Nhu tt nghip Khoa C Din Hoc nm 1938 [c hoc gia ghi l
nhung nm 1930]. Vn bng tt nghip ny tuong duong Vn Bng Cu
Nhn Vn Chuong Php.

Lp Gia Dnh Vi C Trn L Xun

1. Tn khoa Ng Dnh Nhu v nuoc duoc b truoc ht lm Quan Thu
Vn kh To Khm Su Hu (1943) sau ra H Ni lm vic tai Thu Vin
Truong Vin Dng Bc C v Tng Vn Kh Quc Gia (1945, thoi Thu
Tuong Trn Trong Kim), tuc Gim Dc Quan Thu Thu Vin Trung Uong
Dng Duong tai H Ni. Vo thoi gian y, anh thanh nin Ng Dnh Nhu
nng tham gia tch cuc nhung lop hun luyn thanh nin Cng gio v x
hi. Dng nhu hi uc him c cua mt chung nhn tui nho khi d o H
Ni:

Nho lai, khi ay, ti cn rat tre. Ti d di lan theo anh ca ti di
hoc mot nguoi l ng Ng Dnh Nhu. Khng bit bng cch no, do ai ni
m ti van nho dinh ninh d l nhng lop hoc v x hoi. Sau ny, doc sch
vo th ti hiu d l nhng kha huan luyn cho thanh nin hoi d.
au c lm chnh tri, nhn xa nn nhm ng Nhu d mo ra cc lop
huan luyn ny d chuan bi khi thoi co dn. Thnh phan nhng nguoi theo
hoc, cn cu vo anh ca ti th ho phai c trnh do tuong duong t ti hoc
hon th na. Chc phan lon l nguoi theo dao Thin Cha gio. Cc bui
hc du din ra vo bui chiu th nm, ti 40 ph Nh Chung H Ni.
Tai sao ti lai nho l chiu th nm? Boi v ti theo hoc tai truong
Dng Cha Cuu Th nn ngy thu nm l ngy sortie, chng ti duoc
nghi di choi hoc v thm gia dnh. Ti v thm cho anh ti nn bt buoc
phai di theo anh ti theo hoc lop X hoi. C le, ti l hoc vin tre tuoi
nhat ngoi hng gh cuoi. Phng hoc chi c mot cua lon ra vo nn moi
nguoi phai di qua cua ny d vo phng hoc.
Trong nhng dip ny, ti duoc nhn thay ng Ng nh Nhu. Duoi
mt mot dua b con th anh ti l nguoi ti gioi hon nguoi

Hai d ti ny thoat nhn th rt ging nhau, nhung khc bit nhau rt nhiu: trong khi d ti thu nht theo ti liu cua nh
truong th sinh vin NDNhu tp trung vo th ky 17 dua vo tt ca cc loai ti liu khng ni r dn phong tuc tp qun cua nguoi An
nam o Bc Ky, th d ti sau d cp dn hai th ky 17 v 18 dua vo ti liu cua cc nh du hnh v cc nh truyn gio.
Xin xem [Nguyn L-Tuong: B Tc Mt Vi Diu V H Ngoi
cua Dc Hng Y Phanxic Xavi Nguyn Vn Thun Nhn Ngy Mn Tang (16-09-2002 dn 16-09-2005)]
http://www.lambich.net/forum/viewtopic.php?p=1067&sid=fe1f431fe37884ea8f9a5fdae2b65c4c
4
Vay m ng ny, ci ng dng nguoi cao gay, da nm xm, mi
tc ram den lai cn l thy dy anh ti. ng phai gioi bit chung no. Nhn
ng m trong lng chi bit n phuc.
ng Nhu lun lun mc loai o bon ti bo ra ngoi. o bn ti mu
nu hng nht. n mc kh dan dj. Cui nhch mp v nh nhng khi di
qua nhng ngui dng truc cua. t ni v dim dm.
Mc d chi l k uc cua mot dua tre con, ti nghi rng nay nhc lai
c th gip thm su liu v nhng hoat dong cua ng Nhu khi cn o H Noi.
Vic ng lay b Nhu cng d gy mot du luan kh on o lc bay gio o H
Noi. V mot le dan di l ca hai ng b du thuoc nhng gia dnh danh gia
vong toc
5


2. Sau bin c chnh tri thng 8/1945, Ng Dnh Nhu tip tuc lm o
Vn Kh theo b nhim cua B Truong V Nguyn Gip
6
. E. Miller c ni
duong nhu Ng Dnh Nhu vn giu cng vic cua mnh tai Thu vin Quc
gia trong sut qung thoi gian H Ni nm duoi su kim sot cua Vit Minh
theo cc diu hiu bit cua tc gia bi vit Lich su day du v gia dnh Cu
Ng-.-Dim, trong bo Saigon Moi, ngy 23 thng 6 nm 1954. Nhung
voi cc chung liu nguoi vit d thu thp, th vic ng Nhu o lai H Ni lm
vic sau bin c Ma Thu 1945 l chc chn. Diu ny chung to tinh thn i
quc v dn tc tch cuc cua Ng Dnh Nhu rt cao trong lung din bin
chung cc su kin lich su cua ca nuoc lc d
7


5
T.S.C.N. Nguyn Vn Luc: Nh V ng B Ng Dnh Nhu, ngy 2 thng 11, 1963
http://www.vietcyber.net/forums/showthread.php?t=120512
6
V vic cu ng Ng Dnh Nhu lm gim dc Nha Luu Tr Cng Vn V Thu Vin Ton Quc, Chu Tich Chnh Phu
Lm Thoi Vit Nam Dn Chu Cng Ho B Truong V Nguyn Gip d k Sc lnh s 21, b nhim ngy 08/09/1945, c hiu luc
ngy 08/09/1945 trn ton quc
http://vbqppl3.moj.gov.vn/law/vi/1945_to_1950/1945/194509/194509080009/lawproperties_view
Nguyn Vn Sc lnh nhu sau:
[CHU TICH CHNH PHU LM THI VIET NAM DN CHU CONG HO
S: 21 VIET NAM DN CHU CONG HO
Dc lp - Tu do - Hanh phc
----- o0o -----H Ni ,
Ngy 08 thng 09 nm 1945
SAC LJNH
CUA CHU TJCH CHNH PHU LM THI
SO 21 NGY 8 THNG 9 NM 1945
CHU TICH CHNH PHU LM THI DN CHU CONG HO VIET NAM
Theo loi d nghi cua Bo truong Bo Quoc gia Gio duc,
RA SAC LENH:
Khoan I: Cu ng Ng Dnh Nhu lm Gim dc Nha Luu tru cng vn v Thu vin ton quc.
Khoan II: ng B truong B Ni vu, ng B truong B Ti chnh, ng B truong B quc gia Gio duc thi hnh sc lnh
ny mi nguoi trong pham vi quyn han cua mnh./.
CHU TICH CHNH PHU LM THI VIET NAM DN CHU CONG HO BO TRUONG
(D k) V Nguyn Gip
http://vbqppl4.moj.gov.vn/law/vi/1945_to_1950/1945/194509/194509080009 ]

7
Edward Miller: Vision, Power and Agency: The Ascent of Ng nh Diem, 1945-1954 (Vin kin, quyn lc v
tnh chu dng: Con dung ln nm quyn cua Ng nh Dim, 1945-1954). (Journal of Southeast Asian Studies, 35 (3), October
2004 Ban d|ch Hoi Phi, Vy Huyn.WebsiteTalawas ngy 9-10-11/8/2007.
http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=10642&rb=0302
5
Sau hai thanh nin sinh vin Nhu v Lu, th mi dn nm 1966, moi
c mt nu sinh vin Vit Nam tt nghip khoa ny l c Dng Phuong
Nghi
8
. C Nghi sau v nuoc lm Gim Dc Thu Vin Trung Uong VNCH I
o Sign.
Chnh thoi gian hoc o Paris, Php, hai gia dnh v hai thanh nin Ng
Dnh Nhu v Trn Vn Chuong d c co hi quen bit nhau.
Khi lm Quan Thu Thu Vin Trung Uong tai H Ni, Ng Dnh Nhu
hon c nu sinh Trn L Xun 15 tui. Nm 1943, Xun du T Ti I Php,
du dinh thi xong T Ti 2 s hoc ngnh Lut theo guong cha. Nhung do mi
quan h tu lu giua hai gia dnh Trn Ng, nn hai danh tc som chun bi ga
con cho nhau v ung thun tro thnh Thng Gia

3. Tu lc cn o trung hoc, mt nguoi tn l Hong Vit c mt thoi
duoc gioi thiu lm gia su, phu gio cho Trn L Xun khi c moi duoc 17
tui, d hoc n hoc ni xi ting Vit v cch cu xu khi ra truong doi theo
thi quen cua nhiu danh gia vong tc quyn qu thoi d. Su chnh lch v
tui tc ngay lc d o H Ni giua hai nguoi gy nhiu du lun xn xao,
nht l sau chnh bin 1/11/1963, trong tuong lai.
D c th tin hnh vic hn nhn, theo tinh thn Cng gio, C Trn
L Xun ung thun tu bo Pht Gio, chp nhn duc tin moi, tu nguyn xin
gia nhp Cng gio v chiu php Thnh Ty theo nghi thuc Cng gio o
Nh Tho Lon H Ni, do chnh Gim muc Ng Dnh Thuc chu l voi nhiu
quan chuc dao doi tham du. Khi d l nm 1943.
Chi khoang gn nua thng sau l c Xun rua ti, hai ho Ng Trn t
chuc ngay Hn L. Thnh L Hn Phi duoc t chuc trong th tai Nh Tho
Lon H Ni vn do Gim Muc Ng Dnh Thuc lm chu t, c Gim Muc F.
Chaize Thinh, quan nhim Dia Phn H Ni, cng tham du, voi dng dao
Linh muc, nam nu tu si v gio dn Php, Nam v nhiu qu khch, thn huu
ngoi doi thuong cua hai ho Ng, Trn
9
.

[Edward Miller l Gio Su Phu Giang Mn Lich Su (Assistant Professor of History) tai Truong Cng Dng Dartmouth.
ng hin dang vit mt cun sch v lich su cc quan h cua Ng Dnh Dim voi Hoa Ky. ng cung l tc gia bi nghin cuu
Vision, Power and Agency: The Ascent of Ng nh Diem, 1945-1954, xut ban trn tap ch Journal of Southeast Asian Studies
vo thng Muoi nm 2004. Miller d thuc hin nhiu chuyn di dn Vit Nam giua nm 2001 dn 2006, k ca mt chuyn nghin cuu
di ngy tai Tp HCM nm 2001-2002, duoc Hoc Bng Fulbright-Hays ti tro.)]
http://www.wilsoncenter.org/index.cfm?topic_id=1409&fuseaction=topics.item&news_id=197836.
Theo nguoi vit, dy la mt ti liu nghin cuu cng phu c nghia, v khc voi nhung lp truong cua nhiu nh bien soan
hin nay, nhung c nhiu tnh chnh xc cao dua vo nhiu chung liu kha tn..

8
C tt nghip cole des Chartes Paris nm (?). V Vit Nam c mt thoi truoc 30/4/1975, B l m Gim Dc Nha Vn
Kh v Thu Vin Quc Gia (VNCH). Sau bin c 30/4/1975, B dinh cu tai Php dn nay.
9
V tiu su hai ho ny v ring tiu su cua Ng Dnh Nhu, E. Miller c ni dn hai ti liu Ng nh Nhu", trong
Souverains et notabilits dIndochine (Hanoi: ditions du Gouvernement Gnralde lIndochine, IDEO, 1943), trang 62;
Curriculum Vitae of Mr. Ngo Dinh Nhu, khng r ngy thng, Texas Tech University, The Vietnam Archive, John Donnell
collection, Box 2, Folder 22, Box 2". (A. Niller, sdd.)
6
V pha ho nh gi, nhiu thn chu sang trong cua gia dnh Lut Su
Trn Vn Chuong, c nhiu nhn vt quc t trong gioi ngoai kiu nhu
Php, Nht, Hoa, cc quan lai Nam triu. Dm cuoi din ra trong khi nguoi
Nht vn cn dang chim dng Dng Duong, dang tranh chp gay go voi
phe dng minh, tuy th thng dang nghing dn ngy cng r rt v pha M
o chin truong Dng Thi Bnh Duong.
Chin truong Vit Nam dang chiu nhiu p luc cua qun di Dng
Minh, m chu yu l nhung cuc khng tac chin luoc cua qun di Hoa Ky
trn khp cc vng c qun Nht chim dng. D tnh hnh cng thng nhu
th, vn c dn my chuc xe hoi cua qu khch v thn nhn tham du du di
bn duong Gambetta H Ni, noi cu ngu cua gia dnh ho Trn cng voi vn
phng lm vic cua Lut Su Trn Vn Chuong.
Dn tham du thnh l hn phi, nguoi ta thy c du Trn L Xun
dep d, duyn dng, e p trong b d cuoi trng tot, c dt kim tuyn ng
nh vuong gia, theo sau c hai chu b tay nng dui o cuoi, tay cm cnh
thin tu. Sau Thnh l hn phi theo nghi thuc Cng gio, c du vo bn
trong nh mc o, thay b quc phuc qun trng o di gm do tha thuot,
thu vng, du di khn mu thin thanh, qun nhiu vng gn ging l phuc
vuong gia cua B Nam Phuong trong ngy l thnh hn voi Vua Bao Dai.
Pho hng tuoi n dn d ko di kht let truoc dy ph c ta bit thu cua
gia dnh Lut Su Trn Vn Chuong. Xc pho by gio trai dy xc pho
hng trn duong, ngp dn ht bn chn cua nhiu khch b hnh di qua lai
trn mt ph.
Dm ruoc du bn nh trai di dn du voi tp hai tre, tp thu nht cm
hai dn lng di truoc, theo sau l tp hai tre khc cm hai nhnh thin tu,
ni tip voi mt dm ty tng dng dao cc tre em m hai con ngng trng,
cu n c bn long do, cau lng, ruou ch, heo dng cui, b deo bng,
kiu truyn thng vong tc dt Thn Kinh xu Hu. C du duoc ruoc v qu
nh ho Ng o Ph Cam, Hu theo l nghi trang trong.
10


Dn Thn Vo Hot Dng X Hi, Chnh Tr|

Di trai ti gi sc thnh hn chi duoc khoang hai nm sau, th hng
loat chnh bin thng 8 v 9 nm 1945 ln luot din ra trn ca nuoc tu Bc
Trung Nam. Ky nim dau lng di voi nhung nguoi khng chin quc gia
khi y l luc luong Vit Minh d loi dung tnh th truy lng v st hai rt
nhiu nhn vt v co so cua cc dang vin v chnh dang khng c xu huong

10
Tham khao L Nhn (Phan Thu Lang) Trn L Xun: Gic Mng Chnh Trung. Sign, 2005, NXB Cng An Nhn
Dn, Ti Ban c sua chua b sung, 268 trang, kh 13x19cm, trang 7-21. Nhiu chi tit duoc m ta c th qu dng, theo
nhn quan Cng San, nhung vn c th bao hm nhung chi tit phan anh din bin dm cuoi lc d.
7
Cng San, duong nhu mun ginh ly ht cng lao v vinh du cua mt mnh
phong tro Vit Minh lnh dao khng chin ginh dc lp cho dn tc.
V th, lc d khi duoc tin nguoi anh l ng Ng Dnh Dim bi Vit
Minh bt giu, Ng Dnh Nhu dang lm vic tai Thu Vin Dng Duong, v
dang tham gia vo k hoach cai t cho nn gio duc ton quc. Theo mt
ngun tin c chung liu
11
, ng Nhu l 1 trong 14 thnh vin trong Ban Cai
Cch Gio Duc, phu trch Chuong Trnh Trung Hoc, do B Truong Gio
Duc Hong Xun Hn lnh dao.Nh su hoc cn mn cua M d nghin cuu
ti mi vo nhung hoat dng cua Ng Dnh Nhu c nhn xt ng ny c c tnh
ring bit.
12
Nhung chc cc bin c, c th nguy him cho ban thn v gia
dnh, cng muu tnh hoat dng chnh tri i quc khng theo kiu Cng Sn,
d khin ng phai vi bo nhim so, tm duong chay vo t tc o Thanh Ha,
Pht Dim, cn B Trn L Xun mt mnh vi tm duong chaythot v Ph
Cam. C l sau ngy 19/12/1946, ngy ton quc khng chin chng Php
do phong tro Vit Minh pht dng, th ng Nhu moi chay vo khu Tu o
vng Thanh Ngh, c ln thm st vng bin gioi Lo Vit o khu vuc d.
Cuc doi v sinh hoat cua gia dnh Ng tc khng tch roi voi bi canh lin
h chung cua nhung thnh phn khc
13
. ng Nhu cng voi nhm an hem
dng ch huong m thm nhung tch cuc chun bi cho k hoach ln nm
quy1n cua ng Ng Dnh Dim.

Bin C Ng Dnh Khi, Ng Dnh Hun v Phm Quynh
(28/8/1945)

Trong lc bin c din ra, sau khi Nht du hng, Vit Minh cuop
chnh quyn o H Ni, c l ng Ng Dnh Khi khuyn vua Bao Dai dung
trao chnh quyn cho Vit Minh do H Ch Minh lnh dao. ng d tuong k
tuu k xu dung nguoi Nht mt cch khn kho cm cu voi phong tro Vit

11
Thng tin tu nhung nghin cuu cua Vu Th Thanh tai TPHCM
12
Theo E. Miller: Gia dnh ho Ng khng thiu nhng c nhn c c tnh la thuong v kh hiu; tuy nhin, so voi moi
nguoi, ng Ng nh Nhu duoc coi l nguoi bat thuong v b an nhat. L nguoi thu tu trong su anh em, nguoi ta ni ng can trong,
su sc v kn do. ng khng qu ma nhu Ng nh Can hay tao nh nhu Ng nh Luyn, ng cng c ve khng quan tm dn
vic triu chnh, diu m Ng nh Khi, Ng nh Thuc v Ng nh Dim d qu ban tm. Qua vay, l mot nguoi dn ng tre, ng
Ng nh Nhu c ve ham sch vo hon lm chnh tri. Nhng nm 1930 o Paris, truoc tin, ng dnh nhiu thoi gian hoc v vn
chuong roi sau d hoc v ch co v ngnh quan thu tai cole des Charte noi ting. Cuoi nhng nm 1930, ng tro v Vit Nam v
lm vic trong ngnh luu tr; dn 1945 ng gi chuc vu tru cot tai noi sau ny l Thu vin Quoc gia o H Noi. Sau Cch mang thng
Tm, ng Ng nh Nhu tham gia nhiu hon vo chnh tri, dc bit trong nhng co gng cua cc anh em ng d van dong su ung ho
cua nhng nguoi Vit Nam Cng gio. (Edward Miller, bdd.,trn.
http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=10642&rb=0302
13
E. Miller d phong vn Gene Gregory o Tp HCM, thng 3, 2002. Mt trong nhung phu t cua Ng Dnh
Nhu sau ny nho lai d thp tng ng, thay mt Ng Dnh Dim di thm mt vng Cng gio o gn bin gio Lo nm
1946.
8
Minh... C th v l do d, ngy 28-08-1945, ng Ng Dnh Khi
14
(1891?-
1945) bi Vit Minh dn di v thu tiu cng voi con trai ng l Ng Dnh
Hun v Pham Quynh (Thuong Thu B Lai, thoi Bao Dai).
Gioi chuc CSVN sau khi cung chim ca nuoc moi tit l v nhn
nhn su tht phu phng ny. Vic bt git d nhm muc dch tra th c nhn
duoi m tu dep d nhung st mu dau tranh giai cap, kiu dau to dia chu
cuong ho. Cch hnh dng ny khng xt xu v tuyn n cng khai, duoc
nhp khu v chi dao tu Trung Quc Cng San din ra trn khp phn dt do
CSVN kim sot, nht l trong nhung nm 1950-1955.
ng Ng Dnh Khi (1895 ?-1945): tt nghip truong Quc Tu Gim
o Hu, nm 1910, bt du lm vic o B Binh duoi quyn Thuong Thu
Nguyn Huu Bi v cuoi c Nguyn Thi Giang, con gi ng Nguyn Huu
Bi lm vo. Dn dn ng ln dn Tng Dc Nam-Ngi (1930) ri Tng
Kinh Luoc cc tinh min Nam Trung Ky (1933). Nm 1943 ng hoat dng
cng khai, ung h Ky Ngoai Hu Cuong D lc d dang t tc o Nht, nn
ng phai tu bo cc nhim vu o Nam triu do nguoi Php kim sot.
ng Ng Dnh Khi cai quan trn dt Quang Nam v ng Ng Dnh
Hun lm thanh tra lao dng. Ti liu CS sau ny c ni Ng Dnh Hun lm
Hin Binh (?) cho qun di Nht voi dung ln n cha con ng lm tay sai
cho Nht, nhung thuc ra vic lm cua ho du gy kh khn nht dinh cho
cc hoat dng khuy dao tn bao cua Cng San Vit Nam trn dt Quang
Nam.
Hai cha con du bi tay chn Vit Minh o dia phuong st hai ban dm
tai Ht Ph, cch Hu 20 cy s. Ngy 28 Tt nm 1958, gia dnh ho Ng
moi tm thy hi ct cha con cng chn mt h chn chung voi thuong thu
Pham Quynh. Tu thi cua ca ba nguoi du duoc thn nhn nhn din v cai
tng. Sau d di ct cua hai cha con ng Khi duoc chn lai trong nghia trang
gia dnh tai Ph Cam, Hu.

Nhm Hot Dng X Hi Cn Lao

1. Truoc khi chin tranh Vit Php bng n vo cui nm 1946, th
nguoi ta moi pht hin ng Ng Dnh Nhu thot khoi H Ni. Truoc khi dn
Thanh Ha, Ng Dnh Nhu cng voi Hong B Vinh v mt s thn huu
nng ct v Pht Dim lp khu an ton. Chnh thoi gian ny ng Nhu manh

14
Nhung theo lun don cua Lu Giang, trong mt cun sch, tr.402, ng Ng Dnh Khi sinh nm 1885 c th khng
dng v dn nm 1889, ng Ng Dnh Kha moi cuoi B Pham Thi Thn. V bnh thuong som nht l ng Khi sinh nm 1890, nhung
cung c th ng Ng Dnh Khi sinh ra nm 1885, nu ng Kha v b Thn d n o voi nhau truoc khi chnh thuc cuoi nhau (?!)]

9
nha thnh lp cng voi nhiu nguoi dng ch huong, t chuc Lin Don
Khng Chin Cn Lao Vit Nam.
Khi Vit Minh bi qun Vit-Php dnh bt khoi H Ni, th ng Nhu
tro lai H Ni, voi mt Linh Muc m ti liu Cng San Vit Nam goi tn l
Trong, dem theo mt cn b quc gia c ban linh, ni l o Din H, tu H
Trung moi ra. Nhn vt ny, nguoi nho b, xut thn tu chung vin Thanh
Ha, tnh tnh thng minh dim dam. Theo Luong Khai Minh ghi lai, d l
mt thanh nin tu xung l Bc Si Trn Kim Tuyn, sau ny cm du ngnh
tnh bo mt thoi trong ch d Ng Dnh Dim
15
:
Chnh tai Thanh Ha Pht Dim, ng Nhu cng mt s nhn si tr
thuc d chun bi co cu ban du nhn su v t chuc, thnh lp Dang Cn
Lao sau ny lm nng ct cho t chuc chnh tri cua ch d Vit Nam Cng
Ha tu 1954-1963. Nhung dng ch nng ct du tin l: LS L Quang Lut,
Hong B Vinh, Trn Kim Tuyn, Di Duc Tun, tuc Mai Nguyt, Tchya,
voi tn goi ban du l Nhm X Hi Cng Gio (1946-1954) l nhm ct
tru sau ny cua Dang Cn Lao Nhn Vi.

V toi H Ni, ng Nhu moi hay bit vo ng vn sng bnh an v cn
o Hu. Nhung sau d ng lai duoc tin vo ng d v D Lat
16
voi gia dnh
nguoi chi l L Chi (1947-1951). Dn dn ng Nhu bt lai lin lac voi Gim
Muc Ng Dnh Thuc o Vinh Long, v ng Ng Dnh Luyn o Sign. Sau
chnh bin Thng Tm 1945, ng Ng Dnh Dim bi CS bt giu (nhu d ni
trn), ri giai giam tai Vit Bc, nhung voi su can thip cua Gim Muc L
Huu Tu, cng v nhiu p luc tu tnh hnh chnh tri phuc tap trong nuoc v
quc t, H Ch Minh phai tra tu do cho Ng Dnh Dim du nm 1946, nhu
mt chin luoc tuong k tuu k, thu phuc nhn tm nhn si v quan lai cua
cuu tro.

2. O H Ni, theo mt s ti liu, ng Ng Dnh Dim t tc tai Dng
Cha Cuu Th o khu tu vin Nh Tho Nam Dng o Thi H Ap.
Chnh tu dy ng Ng Dnh Dim dn dn mo rng lin lac lai duoc
voi cc noi. Thoi ky ny ng Ng Dnh Dim d tip xc voi Linh Muc
Nguyn Vn Thnh. Tu Nh tho Nam Dng, my cn b thn tn, nhu

14 Dao ay ng Tuyn vua dau t Ti II, ba l trn vai, voi chic xe dap cuoc ng Tuyn l huong dan vin. ng Nhu
th ngoi trn chic xe ko bnh go che kn. O lai nh Chung (Thanh Ha) trong ba tuan l, ng Nhu ln thng Bi Thuong, ng Tuyn
tu gi ng Nhu, roi duoc Linh Muc Trong huong dan ln chu Thuong Xun (Ha Bnh). O dy t ngy, ng lai duoc mot vi linh muc
ho dao nguoi Muong dua qua Sam Nua theo nga duong rung. Trong thoi gian ny, ng chiu on cc linh muc Thanh Ha. V sau, ng
cn nho mi on nghia dLinh Muc Trong d cho ng muon tam o soutane d ha trang trn duong tron trnh( L Nhn, sdd.,
tt. 19-20)

16
Chnh thoi gian o D Lat ng Nhu d chun bi vit bi vn dng cho luc luong Cng gio tham gia doi sng chnh tri do
Ng Dnh Din pht dng: S Gp Sc Cua Ngui Cng Gio Vo Ho Bnh o Vit Nam ( din vn ngy 18 thng 4, 1952 tai
Truong V Bi D Lat)
10
Nguyn Vn Chu (sau ny lm dai t, Gim Dc Nha Chin Tranh Tm L,
B Quc Phng, Vit Nam Cng Ha), D Mu (sau ny lm dai t An Ninh
Qun Di) sang Phc X lin lac voi Linh Muc Bng. Khi Linh Muc Bng
bi bt git, ng Ng Dnh Dim vo Sign t tc tai nh ng Ng Dnh
Luyn (o s 2, Duong Armand Rousseau (tuc s 8 Duong Nguyn Vn
Trng sau ny). Noi ny v sau chnh l co so Truong Y Khoa thuc Vin
Dai Hoc Minh Duc
Khi nghe tin vo dang o D Lat, ng Nhu lin tm ln theo. Trong canh
nhiu nhuong bp bnh, cp vo chng tre sng cht vt nhung can dam v
ht tnh trong canh tht lung buc bung thiu thn dam bac. B Nhu lo cho
chng tung bao thuc l Bastos Xanh, m ng say m v sut ngy chi vi
du mit mi voi sch vo. C lc b phai dch thn ra cho mua tung b rau
lang thit v chung nhau n tung bua. C khi b phai dem bn ca vng xuyn
vng deo c ky nim ngy cuoi d c tin sinh sng qua ngy. ng Nhu can
truong chiu dung voi b qun o somi cut tay v chic qun gabardine. Canh
sng khem kh y chung to hai ng b lun lun dm thmnhn nai trong
tnh nghia vo chng, d trong nhung pht kh khn. Nhung l tuong xy
dung mt x hi Vit Nam nhn ban khng roi xa nhung cu chuyn bn bac
cua ng tht say sua v nhiu muu luoc voi ban b. C lc duong nhu dam
m chnh tri v l tuong x hi ln t ca nhung tnh cam v bn phn gia
dnh. Dng l tc phong qun mnh cua mt nguoi c du c chin luoc v
t2m nhn xa trng rng. Tu khi lua chon sinh vin cua cole des Chartes,
cu Nhu d bc l mt tr thng minh sc sao, mt con nguoi c c t chuc
khin nhiu nguoi pht ghen, nhung lai n phuc!

Sau khi ng Ng Dnh Dim qua M (1950), ng Ng Dnh Nhu v
Si Gn lin lac voi cc tn gio, dang phi, xut ban Nguyt San X Hi,
ph bin tu tuong chnh tri cua ng. Thng 09-1953, ng tham gia Phong
Tro Dai Don Kt v Ho Bnh voi tu cch dai din Cng Gio. Phong
Tro ny hop tai Si Gn ngy 6-09-1953 qui tu cc dai biu Cng Gio,
Cao Di, Ho Hao, Bnh Xuyn, Dai Vit, Vit Nam Quc Dn Dang v mt
s nhn si, tr thuc Trung, Nam, Bc...tt ca 65 dai biu.
17


17
Tham khao ti liu Thuyn Ai oi Bn Vn Lu cua Nguyn L Tuong, v Phong Tro Di
Don Kt v Ho Bnh, tr.445
Chc l Nguyn L Tuong ni dn Dai Hi Don Kt qui tu nhiu don th nhm cung c vi th
cua Bao Dai. E. Miller ghi nhn s dai biu tham du l 55 chu khng phai l 65 nhu bi cua Nguyn L
Tuong nhc dn. Theo ng, thuc ra Dai Hi Don Kt din ra trong ngy 5- 6 thng 9, 1953 l mt su kin hn
dn. Nm muoi lm (55) dai biu c mt d tham gia k xc nhn ban tuyn b phan di manh m chnh sch dc lp
tung phn cua Bao Dai Nhung voi Ng Dnh Nhu v Ng Dnh Dim, su kin ny chu yu chi d chim ly quyn
hnh tu tay Bao Dai, nn trong truong hop ny, ai hi l mt thnh cng ruc r.
(E. Miller, bdd., http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=10658&rb=0302)
11
Nm 1954, truoc tnh hnh nghim trong c th xoay chuyn s phn
dt nuoc, sau khi cn cu Din Bin Phu cua Php bi tht thu ( 07-05-1954),
Quc Truong Bao Dai d cu ng Ng Dnh Dim lm Thu Tuong (ton
quyn): ngy 07-07-1954, Thu Tuong Ng Dnh Dim trnh din Tn Chnh
phu tai Si Gn, ng Ng Dnh Nhu lm C Vn Chnh Tri cho ng Dim,
mt chuc vu m khng bao gio duoc b nhim chnh thuc dn khi ng bi st
hai o d tui dang sung suc, t ra v nhn thuc v kinh nghim chnh tri.
ng Nhu l mt l thuyt gia cu khi xy dung chu nghia Nhn Vi v
l mt nh chin luoc chnh tri su sc dn d dam m. Nhu mt cp bi
trng, d ht suc gip ng Dim n dinh tnh hnh, di ph voi cc t chuc
chnh tri di lp tai min Nam, c ca hoat dng b mt cua Cng San o min
Nam trong lc cc sinh hoat cua Cn San Vit Nam du cng khai o min
Bc...
ng thnh lp dang chnh tri Cn Lao, dua vo mt chu thuyt v co
ban do ng khoi xuong l Hc Thuyt Cn Lao - Nhn V| d h tro chnh
quyn cua nguoi anh ng. Mt phn no vn dung vin tro cua nguoi M,
dang Cn Lao pht trin ln nhanh chng, thm nhp vo hng ngu qun di,
cng chuc, tr thuc v ca gioi kinh doanh v tro thnh chnh dang lon nht
thoi by gio. Dng thoi, ng cung cho thnh lp t chuc "Thanh Nin Cng
Ha" nhm qui tu v hun luyn theo m hnh cht ch v hoat dng tch
cuc, c hiu qua do ng lm Tng thu lnh. Mt t chuc khc cung duoc
thnh lp voi muc dch nhu trn, dnh cho gioi nu ly tn l "Ph N Lin
Di" do vo ng, B Trn L Xun, lm Tng thu lnh. Hai t chuc ny l hai
cnh tay ni di cua Dang Cn Lao Nhn Vi, kiu nhu cc don th trong t
chuc Mt Trn T Quc cua Cng San, nhung theo muc d khc bit nu
khng phai l di lp. Sau khi ch d suy tn bit bao xch bc, loi khen
ting ch du diu duoc dip ni dn b, tu pha nhung nguoi Cng San cng
phn du cua ho v nhiu c nhn v dang phi quc gia khng c thin cam
hay khng dng voi c nhn b v gia dnh ho Ng Dnh.
Trn danh nghia l mt c vn chnh tri, nhung hu nhu nhiu nh
chin luoc v nhiu ti liu du ghi nhn, ngoi ng Ng Dnh Dim, ng
Nhu moi l kin trc su xy dung ruong ct cua ch d. ng hoach dinh tu
tuong v xy dung cc cu trc tu thuong tng o trung uong dn ha tng o
dia phuong, nng son thn cua ch d. ng Nhu l nguoi khoi xuong chnh
yu moi chu truong chnh sch cua nn D Nht Cng Ha. ng cung cho
lp v truc tip diu phi nhiu co quan tnh bo v mt vu ( c toi 13 co
quan) voi nhung quyn luc to lon nhu c th bt giam nguoi khng cn xt
xu truoc.
12
Trong cuc dao chnh ngy 01-11-1963 do phe qun nhn chu dng
ng Nhu d bi tham st cng mt ln voi Tng Thng Ng Dnh Dim vo
ngy 02-11-1963 theo lnh cua M.

Mt Hnh Anh V Cuc Di Cua Hai Anh Em Dim Nhu

Thay cho loi kt lun, nguoi vit chi ghi lai mt loi chung cua mt
qun y si VNCH c nghia novissima verba di voi nguoi d cht v
nhung thuong tic ban thn ch d, dt nuoc m hai ng ht lng phuc vu, v
loi ch cua cng dng dn tc v nhn dn cho dn cht:

Phuc Vu at Nuoc n Cht

"....ti (tuc ng Dn) qua quyt rng: Khng c loi pht biu cng
khai no cua tuong t lc d di phai xu tu hai ng Dim v Nhu..." nguoi
ta khng khoi ph cuoi v ch l l lun qu ngy tho (khng "cng khai"
tuc l phai hiu "b mat" chng?)
D lm sng to vn d hon, v dim ny, LM Cao Vn Lun d vit
nhu sau: "Khi xc cht anh em ng Dim duoc dua vo nh thuong Saint-
Paul th giy tri quat cnh khuvu hai nguoi van cn nguyn.
"Trn nguc ng Nhu c nhiu vt thuong do dao dm vo v mot vt
dan sng luc trn dau. Trn thn th ng Dim chi c mot vt thuong o dau.
"Mot nguoi lnh thit gip k rng ng Nhung (thiu t) (lc dang ni
o dy ng Nhung chua duoc thng thiu t - loi ghi ch thm cua nguoi vit)
von c mot nguoi b con theo dang ai Vit bi bt v xu tu hay thu tiu
trong thoi kv cuc thinh cua ch do ho Ng, d ci va mng chui ng Nhu.
"ng Nhu nhn ng Nhung cch lanh lng, khinh bi, v ni vi ting
to ve khinh mit.
"ng Nhung d giat sng c gn lui l cua mot nguoi lnh thit gip
dm ng Nhu nhiu lt sau lung, roi ng Nhu ng guc, nhung van chua cht
ngay, th ng Nhung bn mot pht dan sng luc vo dau. Cc cuoc khm
nghim sau d, v cc phng anh cho thay ng Nhu bi nhiu vt thuong do
vat bn nhon dm tu lung cho ra bung, v mot vt dan o dau.
"Sau khi ng Nhu bi dm nhiu lt, ng Nhung d bn mot pht sng
luc vo dau ng Dim, v pht dan ny kt liu cuoc doi ng Dim ngay lap
tuc (nhung tm hnh ny, trong cuc hop bo ngy 5.11.63 tai b TTM, D
Mu d trung ra nhu mt bng chung cu th xc nhn anh em c TT Dim
d cht tht, v lc d cn rt nhiu nguoi hoi nghi hai ng chua cht. (loi
ghi ch thm cua nguoi vit (Phung Hng)).
13
" Mot nguoi khc k thm rng, khi bt duoc hai anh em ng Dim
tri quat cnh khuvu, dan tu nh tho ra xe thit gip, tuong Mai Hu Xun
d dnh din v cc tuong lnh tai bo tong tham muu chi huy cuoc dao
chnh xin chi thi, sau mot lc bn ci, cc tuong lnh d bo phiu voi da so
quyt dinh phai thu tiu ng Dim gap, v lo so nu d ng Dim song st,
th mot so don vi qun doi c th ung ho ng chong lai phe dao chnh" (7)
Trch dn doan trn cua cha Lun (cng l mot nhn chung!), ti
(nguoi vit Phung Hng) mun nhn manh thm mt ln nua rng vu muu
st hai anh em c TT Dim l mt d muu d duc tnh ton truc boi
mt s tung lnh phan bi toa rp vi d ngh| cua ngoi bang (v nu
khng thoa mn yu cau cua ho th ho khng ung ho cuoc dao chnh th suc
may m thnh cng!).
Tic thay, ng Dn d c tnh miu ta mt cch hoi hot, nhu ngm d
li cho dai y Nhung, si quan cn v tay chn cua ng Minh, tu git (trang
238), v mnh khng c trch nhim g. Tuy nhin, ta vn thy o mt trang
khc, tc gia d d l dinh cho rng git TT Dim l dng (tr. 250). Chnh
trong cun "Our Endless War" (8), ng Dn d vit chuong "Diem Must
Go" v d bin minh cho vic git TT Dim l hop l. Doc dn dy, nguoi ta
bn khon tu hoi nu ng Dn chi bo hnh dng c st TT Dim th tai sao
lai nguy bin vy? Tht l mu thun khng th hiu duoc! D l mt sai
lm lon.
18


Nu Hai ng Khng Bi St Hai, So Phan at Nuoc C Th
Chuyn Bin Tch Cuc Khc

Mun muon loi nguoi khc, ng uoi vit dn chung tc gia Phung
Hng lm r thm lung tu tuong ny nhu sau:

ti (nguoi vit Phung Hng) mun moi ban doc tm hiu thm mt
kin khch quan cua mt nguoi ngoai cuc, ng Von Wenland, Di S
Cng Ha Lin Bang Dc ti Vit Nam. ng ny d tm tnh voi cha Lun
rt lu sau ngy dao chnh. Cha Lun d vit:
"Truoc ht ti dn gp ai Su uc l ng Von Wenland. ng ny
phn nn v ci cht cua ng Dim v ng Nhu. Tuy nhin ng bit ng
Dim v ch do cua ng khng trnh khoi mot vi ting khim khuyt nhung
khng ai c th phu nhan nhng thin ch cua ng Dim doi voi Quoc Gia.

18
Trch trong Phung Hng: Dc Vit Nam Nhn Chng Cua Trn Vn Dn.
http://www.daichung.com/82/09_vn_nhan_chung.shtm

14
"Ci cht cua ng Dim lm cho tuong lai Vit Nam tro nn den toi
hon. Ti cn nho mot doan trong cu chuyn cua ng ai Su uc:
"Ti khng theo tn gio no ca, nhung ti tin rng gio dy linh hon
ng Dim se phang phat noi dy v se gieo nhiu tai hoa cho xu so mnh.
"Mt ng duom buon, v giong ng ht suc chua cht. ng cho bit
ng d d don tu chuc v se roi Vit Nam trong t lu." (9)
V su tht cung d chung minh mt ch hng hn nhu chng ta d
tung l Nhn Chung tu 1975 dn nay. Vy ta c th kt lun mt cch dau
lng rng "Cuc Dao Chnh 1.11.63 d lm cho Vit Nam mt vo tay gic
cng san Bc Vit"
Ban c dng voi ti [Phung Hng] khng? Nu ban khng dng ,
xin moi ban hy doc tip doan ny:
"....Ci cht cua ng Dim v ng Nhu d lm cho mot so nguoi Mv
xc dong v quay tro lai c cam tnh voi ng Dim hon truoc. Bo mt cua
nhng nguoi thay th ng Dim cng dan dan hin r v nguoi Mv thay bo
mt d chng dep de g hon.
"Nhng nguoi Mv trong d c cuu dai su Nolting, tuong Harkins, ng
Richardson, gim doc trung uong Tnh Bo Mv (CIA) tai Vit Nam ln ting
canh co rng cuoc cch mang 1.11 chng nhng se khng cai thin duoc
tnh hnh qun su v chnh tri tai Vit Nam nhu nhiu nguoi Mv mong cau,
m tri lai se lm cho tnh hnh chung toi t hon. Nhng hon loan chnh tri
d bt dau din ra v v mt qun su, Qun oi Vit Nam mai lo canh gc
Si Gn v cc d thi lon d d phng phe ng Dim d gan nhu bo trong
cc vng nng thn cho Vit cong." (10) (s bi bo quc sch p Chin
Luc m Vit cng tng gh s nht, l mt th d din hnh-loi ghi ch
thm cua nguoi vit [Phung Hng]).
Dy l mt bng chung hng hn nht, mt bi hoc lich su dau don
nht cho nhung ai tung tu v nguc hunh hoang cho mnh l "nguoi hng
cch mang", v tu deo lon to nht d suy gm ly. V ti [Phung Hng]
cung mun nhung nguoi d "bi lay tuong to lon" d muu d dao chnh,
phan bi chu mnh hy tu kim dim lai hnh dng mnh m n nn hi li.
Nhung chm qu ri! Lich su v nhung vuot bin trn bin ca, nhung hn
thing trong Tt Mu Thn, trong "l luoc nguoi cai tao" chc chn khng
bao gio tha thu bon nguoi ny! D l mt su tht cay dng m ai ny du d
thm tha khi phai "tha phuong cau thuc".
V sau cng, ti [Phung Hng] mun nhn dip ny nhc lai cu ni d
doi cua William Colby, cuu Gim Dc Trung Uong Tnh Bo d tung hoat
dng nhiu nm tai Vit Nam, v l nguoi am hiu tnh hnh chnh tri Si
15
Gn hon ai ht, khi hi tic v ci cht cua TT Dim trong cun sch moi
nht cua ng (11): "Nu ng Dim cn, chua chc min Nam mt."
19


Nhng Du Luan Tha Ma Chong oi

Sau khi ch d sup d th khng bit bao nhiu loi tha ma duoc ni
dn gia dnh ho Ng, nhung my nguoi duoc tip xc v c nhn xt nghim
chinh qun bnh v nhung con nguoi d.
Nh nghin cuu Nguyn Vn Lc d tng hop dung dn nhung diu
duoc nhiu nguoi pht biu:

Nhiu dm tiu din ra sau 1963, v gia dnh ng Nhu, nhng nguoi
nhu Hong Trng Min, Nguyn Dc XunChi nhc lai mot lan cuoi.
Trong bi k: Theo Don Sinh vin Hu, tham quan con dung
gt bo cua anh em Ng Dnh Dim o Si Gn thng 1163, ng Xun
d vit voi li vit quen thuc, m o nua hu, nua thuc nhu sau:

Suot tuan qua bo ch Si Gn dng nhiu phng su diu tra v
nhng b mat trong dinh Gia Long, dc bit l nhng hnh anh sex m ho
gn cho l cua b Tran Thi L Xun vo co van Ng nh Nhu nguoi tu
mnh danh l d nhat phu nhn VNCH. Do d khi duoc vo tham quan,
chng ti dn ngay phng ngu cua b L Xun pha gan duong Pasteur. Ci
phng ny bi dn chng ph tanh banh. Cc si quan chi cho chng ti h
thong knh soi duoc lp knh bon mt tuong v ho giai thch rng b L
Xun lp h thong knh nhu th d moi hoat dong thn th ring tu cua b
trong phng nay b c th ngm duoc tu nhiu pha. V nguoi ta cng
huong dan cho chng ti rng phng ring cua Tong Thong Dim gan
phng ring cua c em du. ng Ng nh Nhu muon vo phng ring cua
cua vo phai di qua phng cua anh trai ng. Khng r thuc hu nhu th no,
cho dn by gio, ti van chua hiu c dng nhu th khng v tai sao nhu
vay

V nhm sinh vin nm vng tranh du, Nguyn Dc Xun vit tip:

Nhng thnh vin trong don sinh vin Hu di tham quan ngy ay,
hin nay van cn o Hu kh dng nhu nh vn Hong Phu Ngoc Tuong, bc
si Pham Thi Xun Qu, anh L Vn Nghin, o nng c bc si L Quang

19
Doan trch vn trong Phung Hng (mt bc si qun y VNCH): oc Vit Nam Nhn Chung Cua Tran Vn n.
http://www.daichung.com/82/09_vn_nhan_chung.shtm
16
Ti, o TP Ho Ch Minh c Tin si Thi Thi Ngoc Du, nh gio Nguyn nh
Hin, o uc c Tin si Thi Thi Kim Lan, o Php c L Thi Thao; o Mv c
Nguyn Thi Kim Tri, o c c Nguyn Thi Kim Xuyn v.v...
Ba thnh vin chu chot trong don nay khng cn na l Nh tho
Tran Quang Long (ra truong nm 1965), tham gia khng chin v hy sinh o
chin truong Ty Ninh nm 1968; Nguyn Thit dang hoc nm thu ba th
thot ly, phu trch Thanh nin Thnh uy Hu, hy sinh nm 1968; Vinh Kha,
v sau lm Chu tich Tong hoi Sinh vin Hu, lnh dao sinh vin pht dong
cc cuoc dau tranh chong cc chnh quyn Dim m khng c Dim. Kha
mat v bnh gan vo gia nhng nm Tm muoi.

Mt S Nhn Chng Trc Tip

D c nhung du lun kiu d, ng Ng Bao (nh thu tt nghip
truong M thut bn Php) c trch nhim trang tr tu dinh cua Tng thng
Ng Dnh Dim cho ng Nguyn Vn Luc hay:
Phng n dinh Gia Long duoc trang tr voi tranh son mi Thnh L.
Ring phng b Nhu chi treo doc nhat mot buc anh ve bn thn b Nhu, do
hoa si Nguyn Khoa Ton ve. Buc tranh ve b Nhu mc o cnh lua, c hoi
r nt noi ln phan nguc pha trong ln o. Chi c vay. Nguoi vit hoi thm,
c thay cc buc tuong chung quanh phng b Nhu du c guong phan chiu
khng? ng Ng Bao cho bit: Lm g c chuyn d. Tuong thuong nhu moi
buc tuong nh khc.
Chi tit duoc ng Ng Bao, nay d 78 tui, cho bit chung to chc
chn rng Nguyn Dc Xun d bia dt, v dm nam nu sinh vin cng tham
du bui tham quan dinh Gia Long d im lng dng lo.

D chi nhn thong qua, n tuong v ng cn duoc ghi nho mi
trong ti. Nhiu n tuong cn duoc ghi khc trong s hoc tr cua ng Nhu
c linh mc Phuc. Lm Phuoc k lai cho Nguyn Vn Luc hay bit:
l c dip di lat sau ny, c dn thm thy c. ng d ht loi ni
v gia dnh thy cua mnh. ng Nhu th hoc cao, hiu rong, ti tr hon
nguoi. Ai ai cng phai nhn nhan nhu vay.

Cn cu Don Thm c nhung nhn xt:

V phuong din tr thuc, trnh do cua ng Nhu rat cao. Hoc van co
din v nhn ban cua ng rong v vng. Qua loi ni , ke ch c th bt
gp nhng nhan xt su sc v nguoi v vic, mot su kh thay o ng Dim,
v t thay o nguoi chung quanh.
17
B th vua xinh, vua tre dep, gi gn gia phong n np. Thm mot lan
na, ti c mot an tuong rat tot dep v b Nhu. Theo cha Phuoc khi dn
thm ng Nhu cng voi vi nguoi khc ngoi o phng khch. Chu khch dm
dao trong khi b Nhu khng dm ngoi m chi dung chp tay vo nhau d
truoc bung.
ay l cu chi cua nhng gia dnh c l gio nghim ngt. ng
Nguyn Vn Luc nghe bit cu chuyn ny, khi cn o ngoi Bc truoc khi c
cuoc di cu. Ni xau mot nguoi th d hon l knh trong nguoi ta, v nguoi ta
thuong thay ci tiu cuc trong nguoi khc hon l thay nt xau o noi mn.
Chn mnh th lam m m, Lai cam b duoc m r chn nguoi, day l ci
thi o doi ben ng cng nhu bn Ty.

Sau gn 10 nm, tc gia Nguyn Vn Lc lai c dip khc gp lai
ng Nhu trong mt khung canh khc. Hi y, anh cn l sinh vin Di hc
D Lt nn thuong tham du nhung bui l do nh truong t chuc. ng Luc
nho lai:
i lan lai c dip duoc thay ng Nhu. ng khng mc o bon ti
na, m o veste. Guong mt c phan triu nng uu tu. Mc dau l co van
Tong Thong, ng xuat hin ht suc low profile. Ngi mt gc. Im lng. Ai
khen th khen. Ai v tay th v. ng v nh tay ly l, cn vn ngi bt
dng nhu th dang ngh v mt vn d g khc. Gn nhu ng khng ch
dn ai ca. C cam tuong nhu ng bt buc phai ngi d. C th ng ght
nhng thi b ngoi rnh rang voi di cht tng boc, xu phung. Ca buoi l,
ng chi ngoi chong tay trn thnh gh. Khng nhc nhch, khng ni nua
loi.

Cu Don Thm ni tip v con nguoi ng Nhu cu chi lanh lng bt
nguoi ta nho dn cu cua Racine gn cho Nron: Ami ou ennemi, il suffit
quon me craigne (Ban hay th, min l ho bit so mnh l du).
Phan ti, c le chng c l thuoc g voi ng, ti nhn chm chm vo
ng. Knh phuc th c, so th khng.
Ti dnh ca buoi l quan st ng khng st mot cu chi no. ng khc
hn cc vin chuc nhu cc ng Truong Vinh L, Truong Cng Cuu. Cu L
th khm nm ra mt. Cc ng lan luot ln ruoc l m chc hn ng Nhu
khng h ch dn nhng cu chi, thi do cua may ng ny.
ng khng phai l loai nguoi cua dm dng.
Cu nghi lai coi, trong 9 nm cam quyn. C bao gio thay ng Nhu
xuat hin cng khai, dng dn din thuyt (chi trong truong hop thuyt trnh
hoc tap nhu o Suoi Lo O) dao to ba lon, hay hnh anh dng di di trn
18
bo h ran, co x, duyt binh, gn lon gn chau, tin bac xa hoa, xe co tin
h hau ung.
Khng. ng Nhu t xut hin, t ph truong. Nguc li kn do, np
sau bng dng Tng Thng.

Cn cu vo cc s bo Lp Trung, Hnh Trnh, Dt nuc v
Trnh by sau 1963. ng Luc khng h nghe thay mot loi ph phn v c
nhn ng Ng nh Nhu. Tin bac khng, nh cua dinh thu khng. May ai
d lm duoc nhu vay?

Cu Don Thm vit v ng Nhu d sng nhu th no:
Ti cn ghi nhan nhng ong quan nhau khng ui, chic so mi ho co
coc tay v hoi c, di dp da quai son. Y phuc suc qu so si cua em mot
Thu tuong khin ti pht nguong, lng tng trong bo do lon cua ti. Ti
cng thay kh hiu, khi muc kch ng co ro cng vo con trong mot cn
phng nho hep trn lau dinh oc lap, tuy cn nhng phng rong rong lon v
dep hon. Theo mot nguoi thn can, th ng khng muon o trong Dinh, chi
cho dip don di, nhung ng Dim khng nghe, quyt gi ng lai d cn lun
lun hoi vic. Cn cu vo nhng loi ng ni v np song b ngoi cua ng,
ti d kt luan rng ng trnh ting loi dung quyn luc v dia vi cua ng
anh ... Ngay ca hai ch co van cng chi l nhan bat dc di.

Vn theo loi k cua cu Don Thm:

n khi can cu ng qua Php thuong thuyt voi thu tuong Edgar
Faure, mot so nguoi trong chnh phu thay ng phai di voi mot danh nghia
chnh thuc hon l voi tu cch bo d ng Dim. Nn hai ch co van d duoc
dem dng d dong thoi thua nhan mot su van duoc coi l hin nhin. ng
cng bit l khng trnh duoc chuc vi ng Nhu khng thot khoi l
thuong, nn chi toi dau 1956 l ng ht phan doi (Khng chiu nguoi ta goi
l ng co van).
Ai d tung doc cu Don Thm th du hiu rng, cu vit cn trong,
tuong di khch quan, khen c m ch cung c. Nhu th nhung nhn xt cua
cu nn coi l khun thuoc, trnh duoc ci t nan xuyn tac hay xung tung
qu dng.

ng co van song thanh dam v don gian nhu th, th chc nguoi phu
n no lm vo ng cng phai l nguoi bit liu com gp mm
Tu cch tr thuc bit diu l o cho ay. Nguoi ta nhn lai, nhng nguoi
thay th ng sau ny. Mot khi c quyn bnh trong tay, ho d hnh xu th
19
no? Nhu ng o Mau lm ph thu tuong vn ha, d chi trong mot thoi
gian ngn, ng xuat hin nhiu lan hon gap boi ng Ng nh Nhu trong 9
nm lm co van?
C mot vi no sau ny ln cam quyn c mot phong cch tr thuc nhu
mot Ng nh Nhu v tu cch mot ke si nhu mot Ng nh Dim?
Nguoi ta chi muon ni v CON NGUOI m khng d cap dn chnh
tri. Hay ni nhu cu on Thm, ch d d nht cng ho l nhn trj hon
php trj. Nhung nu lm nguoi m khng xung dng th ni chi dn thu
khc?
20
.

Vn Dng Chnh Tr| o Hai Ngoi: ng Ng Dnh Dim

Tro lai cuc vn dng hai ngoai cho ng Ng Dnh Dim, th thuc ra,
theo GS Tn Tht Thin, cui nm 1949, Cu Dim khuoc tu loi cua Cuu
Hong Bao Dai moi ng lm Thu Tuong v cho rng Hip Dinh Cuu Hong
vua k voi Php (Hip Dinh Elyses) khng mang lai dc lp thuc su cho
Vit Nam, nht l v ngoai giao. Sau d, ng nhn loi cng voi Gim Muc
Thuc di mt vng th gioi nhn dip GM Thuc di tham du mt hi nghi cc
gim muc cua Gio hi Cng gio o La M. Hai ng di Nht Ban, ri tu d
sang Hoa Ky. Sau my tun o Hoa Ky, hai ng sang La M. Mi nguoi sinh
hoat theo k hoach ring bit. Sau khi tham du hi nghi gim muc tai Rma,
Duc cha Thuc di hnh huong o Ty Ban Nha, ri v Vit Nam, cn ng
Dim th di Thuy s v Php.
Trong thoi gian o Paris ng Dim gp lai nguoi em Ng Dnh Luyn
v gia dnh ng ny. ng gp lai V Vn Hai, mt nguoi hng say st cnh
bn ng trong nhung nm 1945-1949. Ngoi ra, ng c so thch di b quan
st Paris, v ving cc nh tho lon. ng di b nhiu dn ni vin mt thm
c nhim vu trng coi ng phai than troi ng ny din roi! ng muon thm
ht Paris, m ton di bo!. Tt nhin cung c nhiu nguoi tm gp ng. V
vy m nh chuc trch Php mun ng ra khoi dt Php.
Dng lc d c tin Tu vin Maryknoll o New York moi ng sang voi
tu cch lm nhn vin giang day dc bit, nn ng Dim di lai Hoa Ky. Giua
nm 1953, ng lai di u Chu, tr tai Tu vin Bin Duc Thnh Anr
(Couvent Bndictine de Saint Andr) o Bruges, Bi (Belgique). Thuong
nhung quyt dinh lon v Vit Nam din ra o Paris, nhung lai hay gy n o,
v bi mt thm Php rnh m, nn ng chon qua Bi gn Paris, m trnh duoc
ca hai thu phin phuc trn.

20
Tham khao Nguyn Vn Lc, website TSCN d dn trn. Nhung cam tuong ni trn l cua
nhiu nhn vat khc nhau duoc tc gia Nguyn Vn Luc ghi lai qua nhiu ngun khc nhau, khng phai chi
l cua chnh mnh.
20
Ma Thu nm 1953 tnh hnh Vit Nam si dng, anh huong dn tnh
hnh chnh tri Php voi vin anh diu dnh lp lai ho hnh o Dng Duong.
Dc bit trong truong hop y, c ting dn ng Ng Dnh Dim s l Thu
Tuong Vit Nam. Tht ra, dy chnh l thoi gian Cuu Hong Bao Dai bt
du tm lin lac voi ng Ng Dnh Luyn d noi lai tnh xua, v hi nho,
truoc Th Chin II, hai ng l ban choi voi nhau o Paris. Nhung ng Luyn
thua hiu nguoi Cuu Hong mun mc ni khng phai l ng m l ng
Dim.
D nm tnh hnh r hon, ng Dim sang Paris, noi c nhiu chnh
khch Vit Nam, v quyt dinh v Vit Nam - vn dang bi Php chi phi.
Mun kn do hon, ng khng o voi ng Luyn, trong vng Choisy, ngoai
Paris, m o voi ng Tn Tht Cn, trong vng Gentilly, ngay sau khu Hoc
X Dai Hoc Paris. ng Cn l con cua Qun Vuong Tn Tht Hn, tung lm
Phu Chnh, kt thn voi ban thn ng Ng Dnh Kha. ng Hn d ln gip
ng Ng Dnh Kha trong thoi gian ng ny khn dn v bi tuoc ht chuc vu,
mt ht bng lc, v khng chiu k kin nghi trut ph Vua Thnh Thi.
Chnh o dy m ng Tn Tht Thin, em rut ng Cn, hi kin ng Dim
ln du qua trung gian ng Thuyn, nguoi phu gio cho gia dnh ng Hn.
ng Dim tip ng Thin khoang mt gio. ng trnh by tnh hnh
quc t, v ni: mnh may mn hon Tu, v nguoi Trung Hoa o Di Loan
khng c hy vong ly lai duoc Luc Dia, cn Vit Nam c nhiu may mn
hon. ng cung k v nhung nm phai nghi vic, dnh th gio nghin cuu
thuyt cng san, doc sch, trng hoa, nht l Hoa Hng. ng mun mt th
ch ti thiu ngang voi Dominion nhu cc Dominion Anh. Dominion l
danh tu chnh ng dng. ng khng ni g v th ch Vit Nam tuong lai,
nhung cn cu trn l lich v np sng gia dnh, v cch ng cu xu voi Cuu
Hong Bao Dai, c th ch d ng thch l qun chu lp hin.
Lc ng duoc b nhim lm Thu Tuong, rt t nguoi hiu r v ng.
Tn Tht Thin nho cc chi tit ng cung cp d vit bi goi v Vit Nam
qua dai din Vit Tn X o Paris, voi tua d: ng Ng nh Dim l ai?.
D l ti liu trung thuc du tin ni v ng m bo ch ph bin rng ri.
Tn Tht Thin hoi ng khuyn nhung nguoi tre phai lm g. ng ni: Cc
anh nn v lm vic trong cc co quan di, d lay kinh nghim sau ni m lm
vic. Tuy thy dy l mt loi khuyn hoi la, v thanh nin lc d c xu
huong cho thoi giua hai bn l lm vic voi mt Chnh phu th Chnh phu
Bao Dai (mang ting theo Php) hay Chnh phu H Ch Minh (dang o
trong rung, nhung Cng san).
Thuc su suy nghi cho cng, th mun lm duoc vic, phai c kinh
nghim v hnh chnh quan l cng vic, t chuc gung my v nhn su
cng vn dng qun chng; m mun c kinh nghim d, th con duong tt
21
nht l phai lm vic trong cc co quan chnh phu. Tra loi phong vn, lc d
mt chnh khch cng san Php ni: Nn tham gia chnh phu, v o trong
chnh phu mi duc dc duc h so v hiu r tnh hnh. Chnh ng ta
bit nhu vy nho tham gia Chnh phu Lin hip cua de Gaulle lc de Gaulle
cm quyn sau Th Chin II. Diu ny giai thch tai sao ng Dim lai tin
dng nhung nguoi nhu ng Nguyn Ngoc Tho v cng chuc cao cp cc
thoi truoc, k ca thoi Php. Nhung nghi v kin thuc cng kinh nghim
lm vic d chinh phuc thin cam v tin tuong hon vo ng Dim trong gioi
thanh nin.

Ti liu CS v mt s thnh phn khng ua ng Dim, d ghi lai mt
s tnh tit voi thm lm sai lac su tht l gn ghp M v Cng Gio chu
muu dua ng Ng Dnh Dim v phe cnh cua ng ln nm quyn. Ti liu
tiu biu moi dy l mt diu sai su thuc, trong lc chnh quyn CS b ngoi
ni l mun xa bo qu khu d xy dung don kt dn tc. Ti liu Trn L
Xun: Gic Mng Chnh Trung v nhiu ti liu khc xut ban vo giai
doan ny do Nh Xut Ban Cng An Nhn Dn c nghia g, khi chu tnh
ni sai su tht v chi theo quan dim Cng San.
Thuc ra, nm 1950 o Roma c hi nghi cc gim muc trn th gioi,
Gim Muc Ng Dnh Thuc duoc moi tham du. Nhn dip ny ng Dim xin
di theo. Trn duong di, hai nguoi gh lai Nht Ban xin gp mt s chnh
khch Nht v Vit xem ho c gip duoc g khng. Sau d tai Rma, ng
Dim duoc Gim Muc Thuc gioi thiu voi Hng Y Gio Chu Spellman l
gio chu cua M d xin gip d cho Dim. Spellman dng .
Nm 1951, Dim bay sang M v duoc Hng Y Spellman d du cho
vo o trong tu vin Maryknoll tai Lakewool thuc bang New Jersey, Dim o
dy hai nm. Thoi gian ny o Dng Duong, Php dang bi Vit Minh dnh
toi ta. Php cu cuu M gip kh gioi, nhung M lung khung v thm cua
M l mun cho Php bai trn, d sau d nhay vo ginh phn.
ng Dim roi M vo thng 3.1953, o Paris t lu ri sang Bi luu tr
tai Tu Vin Bndictine. Mt nm sau, ng Dim lai tro v Paris d nghe
ngng tnh hnh Dng Duong.
Cc con bi cua Nguyn Vn Tm ri hong thn Buu Lc do Bao
Dai chi dinh lm thu tuong theo chi thi 24 cua Php khng tao duoc hu qua
no, trong khi d Php tht bai o Din Bin Phu chi cn l vn d thoi gian.
Dn lc ny M thuc su nhay vo cuc, d nghi Php dng l bi Ng Dnh
Dim. Nhung Bao Dai khng chp thun ng Dim thay ng Buu Lc v
Bao Dai vn cn cm hn ng Dim d bo Bao Dai d rt lui v vuon. Thm
mt l do nua v lc y Bao Dai dang chiu su chi phi cua Bnh Xuyn do
Bay Vin cm du v vn d ti chnh.
22
Mt mt M p Php thay di chnh phu tai Vit Nam bng cch dng
l bi Ng Dnh Dim do M dua ra; mt khc Ng Dnh Thuc tch cuc vn
dng gioi Cng gio La M, Php v nht l M phai dua Ng Dnh Dim ra
gp th moi hy vong cuu Vit Nam khoi bi Vit Minh thng tri! Dng thoi
Ng Dnh Luyn cung gp Bao dai d dn xp cho Dim v nuoc lp chnh
phu v tu lu Luyn rt thn voi gia dnh Bao Dai(t. 23, sdd.)
Thoi gian 1953-54, Php bi tn cng manh o Vit Nam, khi c thm
hu thun tu Trung Quc Cng San, sau khi ton th lnh th bi Cng San
Trung Hoa chim quyn thng tri.

Tm Thut Hot Dng Thc T Phc Tp Khi Nm Chnh
Quyn

Khi ln nm chnh quyn, ch d moi do hai ng Dim Nhu hoach
dinh thua hin phai di ph voi nhiu vn d nhiu kh, c th lm nguy
ngp dn th thng dt nuoc. Mt cch tng luoc, nguoi ta c th dua ra mt
hnh anh vn tt nhu sau

Nhng Vic C Th Ch D VNCH I D Thc Hin:

1. T chuc vic tip chuyn, dinh cu di dn tu min Bc vo min
Nam v b tr trai dinh cu theo dia dim chin luoc, hnh thanh cu trc ban
du cho mt mang luoi Ap Chin Luoc, giai quyt vn d dn sinh v an dn
chng lai hoat dng cua Cng San tu min Bc xm nhp min Nam qua
duong rung ni chu yu bn Lao v duong thuy (sng rach v bin ca)

2. Don kt cc dang phi chnh tri, luc luong qun su, chu yu dua
trn tn gio hay dia phuong: cc t chuc Bnh Xuyn, Cao Di, Ha Hao,
Pht Gio, Cng gio, Tin Lnh, cc luc luong chnh dang khc nhu Dai
Vit, phe Bao Hong, luc luong ung h quyn loi thuc dn Php, trong mt
mt trn thng nht dua trn mt thuc h v hoat dng Chu Nghia Nhn
Vi, di lp voi thuc h v hoat dng chu nghia Cng San.

3. T Chuc Qun Di Quc Gia Dc Lp tu co so nhung luc luong
trong qun di Php: Dia Phuong Qun, Bao Chnh Don, thnh mt luc
luoc chnh quy, hin dai c ky lut, c t chuc, c hun luyn, du kha nng
phng v v tc chin huu hiu voi doanh trai, qun trang, qun dung, vu
kh, tu c nhn binh si o cc cp tiu di, trung di, dai di, tiu don, trung
23
don, su don, cc luc luong ln dn qun don vng chin thut I, II, III, IV
voi ym tro cn thit ban du cua nhiu nuoc, nht l M.

4. Xy dung Luc Luong Canh St Cng An tu cc b phn cn manh
mn phuc vu cuc b cua nhiu nhm, nht l cua Bnh Xuyn, thnh mt
Don Vi Canh St Cng An Quc Gia Dc Lp thng nht. Hnh thnh mang
luoi an ninh duy tr canh v tr tu cc co so hnh chnh quan yu cua quc
gia.

5. T chuc chnh tri nng ct l thnh lp chnh dang Cn Lao Nhn
Vi tn trong nhn vi v yu mn cn lao d kin thit ban thn v dt nuoc,
chng lai chu nghia v hoat dng ph hoai cua Cng San. Ngoai vi cua luc
luong Cn Lao Nhn Vi l qui tu dng vin thnh phn chu yu l thanh
nin vo hai t chuc chnh: Thanh Nin Cng Ha v Phu Nu Lin Doi.
Tu chnh dang nng ct ny c th vn dng thanh nin nam nu v
nhiu thnh phn nhn dn vo cng cuc xy dung, pht trin dt nuoc
chng lai hoat dng theo xu huong cua chu nghia Cng san. Tao thnh mt
phong tro Cch Mang Quc Gia, y dung d1t nuoc, nht tm di ph voi
Cng San

6. T Chuc h thng chnh tri dn chu voi ba lnh vuc Hnh Php
(Tng Thng), Lp Php (Quc Hi) Tu Php (H Thng Ta n), voi bu
cu dn chu chon nguoi lm vic tu trong cc thnh phn gio phi chnh
dang quc gia trong tnh trang di ph voi hoat dng xm nhp, ph hoai
duoi nhiu hnh thuc cua Cng San, cu th l Mt Trn Dn Tc Giai Phng
Min Nam Vit Nam.

7. Mt Gii php chnh tri chin luoc thuc t da hiu, chng lai Cng
san l chnh sch Ap Chin Luoc. nghia chnh thuc cua t chuc ny l ku
goi t chuc nhn dn tp trung vo cc p chin luoc, nht l tai nhung vng
d xm nhp hoat dng cua cng san, nhung c loi dim cu tr v hoat dng
kinh t nng nghip, k ngh, lm ngu nghip, gio duc cua nhn dn.
Khi dn chng tu nguyn tu gic vo sinh cu tp trung gon gng v ky
lut trong cc p ny, th tt ca nhung thnh phn cn lai bn ngoi cc p
(khu tr Mt v Dinh Din) l Cng San hay hoat dng di theo ung h Cng
San. Du kch Cng San s ln luot bi ngn chn, tiu dit v khng cn ch
dung thn v sinh sng.T chuc ny huu hiu lm nguy ngp cho t chuc
hoat dng cua Cng san, nn CSVN moi phan tuyn truyn, xuyn tac l bt
gom dn vo An Chin Luoc, v thnh lp Mt Trn Dn Tc Giai phng
Min Nam Vit Nam
24

Nhung K Hoach Do Ch o Xy Dung C Nhng Khuyt
im Sau:

1. Quyn loi, nhn thuc c nhn v don th khc nhau v tn gio v
chnh tri x hi mun xy dung dn chu tu do vi v dt giai doan, d can
tro hoat dng pht trin dn chu thng nht cua nh nuoc, trong tnh th phai
di ph voi cc hnh thuc xn nhp v hoat dng cua Cng San.

2. Hoat dng tuyn truyn, dng khoi, ph hoai cua Cng san dnh
ph nhiu mt xch trong h thng hnh chnh dia phuong v trong h thng
Ap Chin Luoc o cc vng su vng xa, v cc dia dim chin luoc, khi t
chuc chiu hi v p chin luoc to ra nhiu thit hai bt loi cho Cng San.

3. H thng quan l dt nuoc bi lam dung, nn c xu huong thin v
gia dnh tri, cng gio tri gy hoi nghi cho nhiu thnh phn nht l Pht
Gio, trong vic kt nap vo Dang Cn Lao Nhn Vi v nhiu hoat dng
khc nhu t chuc an ninh (mt vu, tnh bo, canh st, thanh nin, qun di).

4. Su can thip xen ln l liu manh bao cua M tu ym tro nhe nh
dn hoat dng hnh qun cua ca mt luc luong lon trn lnh th mt dt
nuoc dc lp c chu quyn voi nhiu phuong tin doanh trai, t chung nhn
vt luc phuc tap.
Diu ny tao co hi cho tuyn truyn Cng San v nhiu mt. Khi cc
canh chin tranh tn bao duoc chiu truc tip trn truyn hnh cc gia dnh
M hng ngy dm d dn dn tao nn phong tro phan chin, di chnh
quyn M phai rt v mau le, tao mt khoang trng cho qun di cn dn
mong cua VNCH, chua kip t chuc xy dung, b sung v qun s v hun
luyn v thiu vu kh ti tn, so voi luc luong v kh v muu luoc di tr cua
Cng San,

5. Phong tro Dng khoi tu Bn Tre v Bin C Tng Cng Kch Tt
Mu Thn trn lnh th VNCH II l mt hoat dng liu linh cua Cng San
khi h thng Ap Chin Luoc d chung to c hiu qua d dy CSVN dn ch
phai hnh dng d sng cn. Su tn bao v di tr cua Cng San truoc Vit
Nam toa rp voi ch chu bai v phan bi cua M d dua dn thng loi
truoc mt cua CSVN ngy 30/4/1975. Vic huy bo h thng Ap Chin Luoc
sau khi lt d ch d VNCH I l mt hnh dng ph hoai chin luoc, chun
bi xa nhung mau hon cho su chin bai cua min Nam
25

Gia Dnh Bn ng Ng Dnh Nhu

Gia dnh ho Ng Dnh
21
, nguyn qun o dt Quang Bnh, ng c t l
dn bn hn sng ngh chi luoi. Khi dao Cng gio truyn dn vng ny tu
th ky 17, th t tin cua dng ho Ng Dnh d tin dao. Doi ng Ng Dnh
Kha duc tin d vn duoc cung c v pht trin. L mt thanh nin chm chi
dao duc m lai thng minh, cu duoc theo hoc ca chu hn ln chu Php. Cu
duoc gui du hoc o truong chung vin Thnh Giuse o Penang (M Lai), cng
voi Nguyn Hu Bi, voi dinh duoc hun luyn d tro thnh Linh Muc.
Nhung v khng duoc on goi lm Linh Muc, ca hai cu Kha v Bi du tro
v Vit Nam v sau ny tro thnh thng gia, v c mt qu trnh di hoc tp
v hiu bit ln nhau.
V nuoc, v gioi v ngoai ngu, ng Kha v ng Bi du duoc tuyn
lm thng dich vin. Lm vic xut sc c nhiu kt qua, Kha duoc trong
dung v thng chuc rt nhanh. Khi vua Thnh Thi mt chuc, th Kha cung
mt chuc Phu Dao Nam Triu. Gia dnh Ng Dnh Kha cu ngu tai Ph Cam,
noi c mt xu dao kin trung cua dt Hu.
ng Ng Dnh Kha c tt ca:
Con ca l Ng Dnh Khi (1885?-1945) lp gia dnh voi nguoi con
gi cua Nguyn Huu Bi.
Con thu hai l Ng Dnh Thc (1897-1985) tung du hoc tai Rma
nm. Tu 1919-1927 du hoc Roma: Tin si Trit hoc (1922), Tin si Thn
hoc (1926), Tin si Gio lut (1927). Qua Php hoc Dai Hoc Cng Gio
Paris: Cu nhn Trit hoc (1929). Khi v nuoc giu nhiu chuc vu truoc khi
lm Gim Muc Vinh Long, ri Tng Gim Muc Hu.
Con thu ba l Ng Dnh Dim (1901-1963), tung lm Tun Vu Bnh
Thun, ri Thuong Thu B Lai triu Bao Dai (1932).
Nm 1918 thi vo truong Hu B, sau 03 nm tt nghip, ln luot giu
cc chuc vu tu Tri huyn Huong Thuy (1922), Tri huyn Quang Din
(1923), Tri phu Hai lng (1925), Quan dao Ninh Thun (1927), Tun vu
Bnh Thun (1930), Thuong Thu B Lai (1933) duoc hon 02 thng th tu
chuc...Nm 1945 bi Vit Minh bt sau nho Duc Gim Muc L Huu Tu can
thip, duoc tra tu do. Nm 1950 qua Roma ri qua Hoa Ky. Ngy 07-07-

21
Tham khao Nguyn L Tuong: B Tc Mt Vi Diu V H Ngoi cua Dc Hng Y Phanxic Xavi Nguyn Vn
Thun, Nhn Ngy Mn Tang (16-09-2002 dn 16-09-2005)
lambich.net/forum/viewtopic.php?p=1067&sid=b134c2ba333eeb7a45d5eca99b5c944a
Nguyn Th Hng v Hong Dnh Hiu: Sng Gianh Dng Trong: Gio Ht Quang Bnh, (1613-1975), tt. 145-150. Tu
Sch Sng Gianh Qu Huong Bo Ma Xut Ban. Grand Prairie, TX, 2004, 210 trang, 15X25cm

26
1954 v nuoc chp chnh giu chuc Thu Tuong ton quyn do Quc Truong
Bao Dai chi dinh.
Sau cuc trung cu dn thng 10-1955, duoc dn bu ln lm
Quc Truong ri Tng Thng tai Min Nam VN di lp voi ch d Cng
San tai H Ni do H Ch Minh lnh dao. ng c cng n dinh tnh hnh,
thng nht qun di, pht trin kinh t, mo mang gio duc, xy dung dn
chu, v.v...Rt tic, ngy 01 thng 11 nm 1963 ng bi phe qun nhn (theo
lnh M) lm dao chnh lt d v bi tham st ngy 02 thng 11 nm 1963.
Bin c 01-11- 1963 d dn dn su sup d cua Vit Nam Cng Ha ngy
30-04-1975, dua dt nuoc vo tay Cng San dc ti!
Con trai thu tu l Ng Dnh Nhu (1910- 1963).
Con trai thu nm l Ng Dnh Cn (1912- 1964)
Con trai t l Ng Dnh Luyn (1914- 1990), tt nghip k su cng
chnh o Php v Anh. Nhiu nh nghin cuu lm ln Ng Dnh Cn l con
trai t
ng B Ng Dnh Kha cn c ba con gi l:
Ng Th| Gio, cht som nm 1944,
Ng th| Hong, thuong goi l b Ca L, v lp gia dnh voi ng
Nguyn Vn L,
Ng Th| Hip, lp gia dnh voi ng Nguyn Vn Am, thn phu cua
Hy TGM FX Nguyn Vn Thun. TGM NVT lm B Truong B Cng L
v Ha Bnh tai TT Vatican truoc khi ta th ngy 16/9/2002, tai Rma.
Hai gia dnh Trn Ng cung l thng gia mn dng h di theo Nho
gio c truyn.

Gia Dnh h Trn bn B Ng Dnh Nhu (Trn L Xun)

1. B Ng dnh Nhu, nhu danh Trn L Xun, sinh tai H Ni ny
24/8/1924, con gi thu hai cua ng Trn Vn Chuong (Lut Su) v B Thn
Thi Nam Trn. ng B Trn Vn Chuong c ba nguoi con. Con du l Trn
Th| L Chi. Con thu ba l Trn Vn Khim.
L Chi lp gia dnh voi ng Nguyn Huu Chu (Lut Su, Tin Si Lut
o Php). ng ny gc nguoi G Cng c ho hng voi ng Nguyn Huu Ho,
thn sinh ra b Nguyn Huu Thi Lan, tuc hong hu Nam Phuong, kt
duyn voi vua Bao Dai. Khi Thu Tuong Ng Dnh Dim tro thnh Tng
Thng nm 1956, th ng Nguyn Huu Chu duoc b nhim B Truong tai
Phu Tng Thng. Chi my thng sau, chnh ng Chu xin tu nhim.
Gia dnh ng Trn Vn Chuong vn theo Dao Pht, nhung tu nho C
Trn L Xun d duoc gui hoc ni tr o Truong Dng Nu Thnh
uCoTinh, quen goi l Couvent des Oiseaux. Mt thoi gian c nu sinh Trn
27
L Xun c theo hoc Truong Albert Sarraut o H Ni trong thoi gian ng
Trn Vn Chuong hnh ngh Lut Su o H Ni. Chnh my nm cui cng
o truong ny, Trn L Xun d pht trin cc quan h thn tnh cu th hon
voi ng Ng Dnh Nhu. Sau chnh bin 1/11/1963, v s loi dm tiu d
dn vo b Ng Dnh Nhu.



2. Sau ny, tai California, ng Nguyn Vn Luc lai nghe tu nhung
nguoi truoc nay tung c co hi gn gui ng b Nhu, ng Dim, ng Cn,
ng Thuc.
Tc gia d ni chuyn voi si quan tuy vin L Chu Lc, sau ny l
nghi si L Chu Lc. ng Lc voi ban cht trung thuc cho bit, ng bit g
ni ny, c ni c, khng ni khng.
ng cho bit 6 nm lm si quan tuy vin cho ng cu, k cn ng cu
ngy dm. Trong 6 nm d chi gp b Nhu trn duoi 10 ln, v hai ng b o
khu bn kia dinh Tng Thng, t c tip xc qua lai. ng khng my thch
b Nhu v giong ni cua b Nhu lai Bc, lai Trung v tnh nt to ra cao ngao.
Nhung di voi tng thng Dim th b so v cu chi e d, khp np. Khng
c ci canh mun ra vo vn phng ng Dim lc no th vo. B l nguoi
c phong cch, lich su v dng hong.

ng L Chu Lc dua ra hai giai thoai lin quan dn b Nhu.

Mt ln xe cua b Nhu vo Dinh trong khi sp c xe cua mt vi tuong
M sp dn. ng Lc d yu cu xe cua b Nhu nhuong li. B Nhu vui ve
nhn loi trong khi nguoi ti x cua b to ve kh chiu. Sau d b d vui ve
cho.
Mt ln nua, ng Lc vi v khng kip cho b Nhu. Vy m vic
cung dn tai ng cu. ng cu cho bit: Lc n l si quan, th chi cho si
quan c cp cao hon, h co g lai phai cho b Nhu.
Nhung chi tit nho d cung cho thy c nhiu diu xm tu, bi bn
m cng vic cua chng ta l cn lm v sinh ty rua nhung du lun xu
xa d.

Chung nhn thu hai l nhip anh gia Trn Cao Linh.
Nhip anh gia Trn Cao Linh l nguoi duoc chon chnh thuc chup anh
cho gia dnh ng Ng Dnh Dim trong cc bui l chnh thuc. V th, ng
d nhiu ln ra Hu d chup anh cho gia dnh ng Dim.
ng d k lai mt cch sinh dng duyn dng v nhung nhn vt thoi
d nht cng ho. Nhiu nh vn, nh bo d tham du v duoc nghe ng k
v nhung diu ny tai to soan bo Nhn Chung, khoang nm 1980. D l
28
Mai Thao, Phm Dnh Chuong, Du Tu L, V Vn H, Thuy Chu,
v.v
Theo loi k cua Trn Cao Linh, ng d ht loi di voi gia dnh ng
Dim v dc bit l di voi b Nhu. B Nhu l loai nguoi phu nu chng
nhung c n hoc, c gio duc. Cu chi phong cch qu phi, chung muc l d
trong cu xu. B khng phai loai nguoi bom xom, chot nha, dm dng, mt
nt nhu nhung loi bia dt cua du lun c .
Tai Hu, chi cc dn ng nhu cc ng Dim, ng Nhu, GM Thuc moi
duoc php o nh trn dng com. B Nhu chng nhung so v khp np voi
ng Dim m cn ca voi Gim muc Ng Dnh Thuc. Theo nhip anh gia
Trn Cao Linh, B Nhu khng dm tu tin vo phng ng Dim.

ng Nguyn Vn Luc mun vit v vo chng ng Nhu, v ng b l bi
nhiu nguoi hiu lm v buc ght, nht l b Ng Dnh Nhu. Nhiu nguoi
khng ua b, khinh ght b nua. Nhiu nguoi bnh ng Dim, thuong mn
ng, nhung vn d dt khi ni v ng Nhu, b Nhu. Nhiu nguoi bit r v
kh qun cu ni pham thuong v xc xuoc cua b khi Ho thuong Quang
Duc tu thiu.
Theo ng, khi nguoi ta d trt qu mn ai ri, th kh m nghi khc
duoc. Truoc dy, c nguoi d trt qu mn v knh trong Nam Phuong
Hong Hu v nay th dn luot ng b Nhu cung vy thi

Khoang cch tui kh lon giua hai ng b cung l nguyn nhn gy
nn nhung loi dn thi sau ny k tu sau 1963.
Thuc ra t nguoi c co hi tip xc voi b Nhu, hiu bit v knh trong
nhn cch b Nhu nhu ng Trn Cao Linh.
Nhung nguoi ngung m v qu mn b chng bao nhiu. Sau khi
nghe ng Trn Cao Linh k v b, c nguoi d nghi ng nn vit lai v b
Nhu. V khng ai c du tu cch hon ng d vit. Nhung ri ng cung d
khng lm cho dn khi ng la doi. Cung hiu duoc, bnh vuc mt nguoi
mt nt nhu b Nhu n kh lm.
Khng my ai bit b, nhung ght b, khinh mit b th qu nhiu.
Dn ng ght d dnh, dn b cung ght theo. Dn ni nguoi ta c moi ra su
vic tu nhung nm 1955 khi chua c Quc Hi, chua c Hi Phu nu Lin
doi hay phu nu Bn Qun su. V th duoi mt cua qun chng ni chung, th
b Nhu l mt nguoi phu nu mt nt, n mc ho hang, l lng voi chic o
di kiu moi. Phu nu ch bai tu cch cua b trong chic o di kiu mi,
nhung hu nhu gioi nu sinh hay cc mnh phu phu nhn du n mc theo
kiu o di d.
29
Dn d vo nm 1955, ng Dim chp ming than tho: Ti nghip,
B Nhu c lm g du? D sau cung cht, chi v b l mt nguoi dn b. B
lai nay ni qu manh, cung rn trong quan dim, lp truong, khng nhuong
nhin ai, lai c v dnh hanh khin gioi my ru khng chiu duoc.
C l nguoi ta phai cu cuu dn nhung loi bn cua cu Don Thm khi
nhn xt v b Nhu.
Cu Don Thm cho rng, d khng lm hay chua lm vic g c hai,
nguoi dn b khng th thua th nh chng m xen vo vic chnh quyn.
Vic b tham gia vo chnh truong, duoi mt s dng, tri nguoc hn voi
hnh anh c huu cua phu nu Dng khim nhuong, nhi, hin hu, cua
nguoi me v nguoi vo Vit Nam.
Vn theo cu Don Thm, nguyn do su xa nht v dch tht nht,
gy thm nhiu c cam voi b l do b d xinh dep, m lai mun to ra cung
coi v dnh hanh nua th qu lm, khng chiu ni. Nguoi ta c th nhn nhin
cho doi ng Nhu, nhung di voi b, b chi xut du l di, th cung khng
duoc tn thnh hay dung thu.
Nn d tri hay phai, nguoi dn b VN mun vi sng theo guong
nguoi dn b tin phong (avantgarde) u M, kiu chu nghia nu quyn, l
chua th yn thn trn mt dt nuoc m nhiu nguoi cn gh so nhung
nguoi phu nu nhu V Hu hay Tu Hy.
Tm l qun chng nhu vy nn nhiu con mt d ch dn nhung so
ho v li lm d buc li gay go. Mi loi ni v vic lm cua b du c nguy
co tro thnh nhung co hi cho du lun chi trch nghim ngt.
Bi kich cua ch d khoi du tu d. Nguoi ght cu ght, mi ngy mi
dng thm, nhu dn hi cho do th ch tam du, lai c thm mt nguoi phu
nu l b Ng Dnh Nhu.
Khu bit thu Trn L Xun (2 Yt Kiu, D Lat) lng ly rng trn 13
ngn mt vung vua duoc nng cp tro thnh Trung Tm Luu Tru Quc Gia
IV. Noi luu giu hon 30 ngn mc ban triu Nguyn. ( Ngun: Kho tng
mc ban trong bit th Trn L Xun/my.opera.com)
Ngay nhu hon hai chuc nam nu sinh vin d tham du trong phi don
Hu di tham quan dinh Gia Long sau khi hai ng Dim Nhu bi tham st. Ho
im lng dng la voi Nguyn Dc Xun. Ho chp nhn gin tip nhung g
Nguyn Dc Xun dung ln bi nho b Nhu. Chi yu cu mt c nu sinh
vin trong s ho cho bit nhung diu Nguyn Dc Xun vit l dng hay
sai.Di nhin l khng dm ni sai, ma ni dng th dng la bi nho. Thuc
ra ho khng bit d ma nho, m ni dng hay sai.
Nguoi ta phai nghi th no v nhung sinh vin d im lng, khng dm
ln ting v nhung loi vu co cua Nguyn Dc Xun?
30
Nguoi ta c th tam qun di nhung diu thi phi, nhung loi khen ch,
nhung loi bi nho do bn v b y d chi nhn lai k tu thng 11/1963 dn
nay b Nhu d lm g, ni g, vit g, thanh minh cho vic mnh lm v d
sng nhu th no?
K t sau thng 11/1963, b rt lui vo bng ti. Khng ni, khng
thanh minh, Ct dut moi giao tip voi moi nguoi truoc nay tung l nhung
nguoi cng tc voi hai ng Dim v Nhu. Mt vi nguoi d c dip gp b
nhu cc ng Cao Xun V, L Chu Lc, Truong Ph Th du nhn thy
b sng n dt, im lng voi qu khu, lo vic tu thin. Chc l tm trang v
ni nim cua b gn 50 nm ny d din ra tht phuc tap, da doan, nhung chi
tp trung vo gia dnh v nim tin ph thc?
V trong thoi gian d, b d sng dng nhn cch mt nguoi phu nu?
Nhung nm thng y d ty rua nhung diu hm oan v tin bac, con nguoi
cua b?
Thuc ra b d cht cng voi hai anh ng Dim Nhu, chn vi qu khu,
cuc sng d sang mt trang moi: im lng> Diu y mang nhiu nghia:
vua cay dng, tui hn vua sm hi trong tm tnh cua mt tn d.
Nhung ai tung kt n b, th kh thy b l loai nguoi tham tin c vi,
v tu cch hay thm ch trng hoa, mt nt Nguoi ta phai thy mt b Nhu
sng bung tha, quen bit lung tung, tai ting du loai sau 01/11/1963.
Nhung nhung ke th on, chuyn dt diu ni xu b cung khng c
duoc chung co nho nhoi no, bi nho b.
B sng n dt mt thoi o ri sang Php, mua hai cn h nho, mt
d o v mt d cho thu ly tin tiu xi, ngy ngy di l nh tho, lchuyn
ch lm vic tu thin, ly kinh nguyn lm l sng.
Mt con nguoi nhu th, chiu dung bit bao diu si nhuc, t bac, phan
trc, hon ght cua th thi nhn tnh, khi khng cn thoi d loi dung.
Khng phai l d m ai cung b l nhn cch y, chon lua li sng y.
My ai d lm duoc nhu b trong nhung thng ngy sau 1963, nu bt buc
phai sng nhu vy?
Nguoi ta nghi b dang vit nht k, nhung c l chi l nhung tm su
v dao nghia Nhung diu Truong Ph Thu d vit tht l him hoi v phan
anh cuc doi im lng hon l bn rn chuyn ph hoa th su. Theo ng L
Chu Lc b vit nhiu lm, nhung khng ai bit g.
Trong cuc doi ny, sut nhung nm lm vo ng Nhu v nht l tu khi
ng bi m st, c th cng voi loi c vn khuyn giai no do, b d chu dng
chi lo cho gia dnh m m v dn vo sng n dt trong nim tin Cng gio.
ng d cht tu 02/11/1963 v tu ngy y ba cung cht nhu mt ga
phu. Theo kiu ni cua ng Luc, b cht dn hai ln: cht cho ng Nhu v
nn d nht cng ho v cht cho chnh mnh, cho cuc sng hin nay.
31
Ni dn hai nguoi phu nu danh ting ti sc trong lich su Vit Nam
cn dai l Nam Phuong Hong hu v b Ng Dnh Nhu, nguoi doi khng
khoi cm canh ngm ngi, thuong cho hai kip nguoi hng nhan bac phn
Trong nim gin ght, c cam khng trnh duoc cua nhiu nguoi, vn
c nhiu nguoi trn trong qu mn ng Dim, tic cho ng Nhu v cm canh
thuong mn b qua phu Ng Dnh Nhu. (Tham khao Website T.S.C.N.
Nguyn Vn Lc d dn trn)

Anh duoc Bettmann chup ngy 21/10/1963 tai Washington DC - M, khi b Trn L Xun sang M v c
hop bo voi bo gioi, truyn hnh.


3. Tip theo lin h dn Trn L Xun, ng cu ni tam dai, tnh tu
ban thn, l cu Trn Vn Thng, cuu Tng Dc tinh Nam Dinh, tuy nguyn
qun o Bin Ha, dt Gia Dinh.
32
Cu Thng sinh 1875.Cu Thng thuo nho theo hoc Truong
Chasseloup Laubat, mt truong trung hoc Php du tin do nguoi Php thit
lp o Sign. Chnh Hong Thn Sihanouk cua Nam Vang cung theo hoc
truong ny.
L Bachelier (Tt nghip Trung Hoc T Ti Php) Ban Vn Chuong
c din 1894. Nm 1907-1911, anh lm cng chuc trong chnh quyn Php
tai Dng Duong, sau ra H Ni ng lm Gim Dc Truong Hnh Chnh tp
su (Ecoles de Stagiaires) tai H Ni. Chi t lu sau, ng Trn Vn Thng lm
Tng Dc tinh Nam Dinh (Nam Dinh, H Nam, Ninh Bnh) cho dn 1945.
ng Trn Vn Thng cn lm hi vin Hi Dng Tu Vn Dng Duong, Hi
Dng Bao H Bc Ky, duoc thng chuc Dng Cc Dai Hoc Si Nam Triu.
ng B Trn Vn Thng sinh Trn Vn Chuong nm Mu Tut
(1898). Cu Chuong tu nho theo hoc bc tiu hoc tai H Ni, ri gia dnh
cho di du hoc 10 nm o Algrie. Sinh vin Chuong duoc hoc bng theo hoc
Truong Lut o Paris, du Tin Si Lut nm 1922. Nm 1925, ng Trn
Vn Chuong tro v Vit Nam, lm vic voi tnh cch trang su tai Ta
Thuong Thm Sign dn 1935.
Nm 1938, Lut Su Trn Vn Chuong tham gia Hi Dng L Ti
Dng Duong, soan thao cc Lut dn su Trung Ky ln toi Ph Chu Tich Hi
Dng L Ti Dng Duong.
Trong thoi gian tng su tai Hu, Lut Su Trn Vn Chuong lp gia
dnh voi c Thn Th| Nam Trn, con gi cua Dng Cc Dai Hoc Si Thn
Trong Hu.
Lm quan duoi triu vua Khai Dinh, nguoi vo k cua Thn Trng
Hu l Cng Cha, con gi cua Kin Thi Vuong. Nhu th Me cua b Nam
Trn l em gi vua Hm Nghi v Dng Khnh. Trn Vn Chuong tro
thnh chu r vua Hm Nghi. Hai ho Trn Thng du mn dng h di
theo np nho gio c truyn.
Nm 1940, Lut Su Trn Vn Chuong mo Vn phng Lut su tai 71,
dai l Gambetta H Ni. Khi moi v nuoc, trang su (thy ci) Trn Vn
Chuong mo Vn Phng o Bac Liu, ri chuyn ln Sign truoc khi ra H
Ni. LS TVChuong ni ting nht v vu kin c Cc git Huyn Truong, v
bac tnh. Nho LS Chuong, c Cc chi bi n ba nm ri duoc tra tu do.
Thoi CP Trn Trong Kim sau ngy Nht dao chnh Php ngy
9/3/1945, LS Chuong lm B Truong Ngoai Giao, Kim Ph Tng Truong
Ni Cc. Khi CP TTK tan ra, th ng TVChuong sng n dt tai H Ni, ri
dem gia dnh vo Si gn. Sau Hip Dinh Genve 20/7/1954, min Nam
Vit Nam do Bao Dai nm quyn, ng Ng Dnh Dim lm Thu Tuong, th
LS TVC duoc b nhim chuc Quc Vu Khanh Phu Thu Tuong. Nm 1956,
khi ng Ng Dnh Dim lt d Bao Dai, ri ln thay Bao Dai lm Tng
33
Thng VNCH, th LS TVC duoc b nhim Dai Su VNCH tai Hoa Ky cho
dn khi ch d Ng Dnh Dim sup d nm 1963. Trong khi TVC lm dai
su, th B Thn Thi Nam Trn lm quan st vin VNCH tai LHQ.
Nhiu nguoi nghi rng anh huong gia dnh tri kh manh, cng voi
nhung bin php manh bao v chua hiu v chua mun hy sinh trong cuc
du tranh voi chu nghia Cng San - di voi nhung nguoi bt dng chnh
kin dn dn vic ng bi xem l c phn no trch nhim trong su sup d
cua nn D nht cng ha. Nhung vic chnh quyn M nhu nhuoc dua trn
phan ung cua dn chng M cng voi hoat dng tnh bo cua Cng San Vit
Nam v quc t ym tro kch dng thm Dc bit l nhung bin php duoc
thuc hin trong vu dn p Pht gio nm 1963 chu yu do tnh bo chnh
quyn M dn dung d dn dn mt chui dy chuyn phan ung du di.
Ngy 1 thng 11 nm 1963, cc tuong linh voi ym tro mua chuc cua
M d thuc hin cuc dao chnh qun su lt d tng thng Ng Dnh Dim.
Ng Dnh Nhu v nguoi anh phai chay trn vo nh tho Cha Tam o Cho
Lon. Sauk hi d lin lac dn xp voi phe dao chnh, vo ngy 2 thng 11
nm 1963,hai an hem ng Dim v ng Nhu buoc ln xe tank trong don xe
qun su dn dn hai anh em ng v B Tng tham muu. Nhung chnh v tin
tuong vo loi noi cua cc tuong linh, khi chic thit gip M 113 cho hai anh
em ng v dn noi th pht hin thi th cua hai anh em ng voi nhiu vt dao
v du dan trn nguoi. Nguoi ta v sau tm thy bng chung l chnh Tuong
Duong Vn Minh d ra lnh st hai hai anh em ong Dim v Nhu.

II. S Nghip Chnh Tr| Cua ng Ng Dnh
Nhu

Nhung nguoi lm vic v tm hiu k lung v ng Ng Dnh Nhu
du nhn thy mt dim son trong cuc doi chnh tri cua ng l tuy ng
khng h nm giu mt chuc vu quan trong cua quc gia, nhung hu nhu
cuong linh v t chuc chnh tri co ban cua ch d Vit Nam Cng Ha I
(1954-1963) du chu yu do ng dn dung o cuong vi lm c vn chnh tri
cho Thu Tuong ri Tng Thng Ng Dnh Dim. V th tm hiu su nghip
cua ng, nguoi ta ch trong nhiu dn nhung thnh tuu chnh tri ha tng
trong vic hnh thnh cc cu trc quc gia cua Vit Nam Cng Ha I: chu
nghia nhn vi, chnh dang cn lao nhn vi v chnh sch p chin luoc (khu
tr mt, dinh din, ).
34
Theo kin ng Minh V
22
, ng Cao Xun Vi, du sao V Nguyn
Gip khng th snh duoc voi Ng Dnh Nhu. Cn Pham Vn Dng th
khng dng l hoc tr Ng Dnh Nhu.
ng Cao Xun Vi cho bit lin khi cuc chin giua Vit Minh v
Php bng n ngy 19/12/1946. Lc y ng H v dai b phn Vit Minh
chay ln Vit Bc khng chin th nhm ng gm 36 tr thuc v thanh nin
sinh vin tranh du chay vo khu Tu, vng Thanh Ngh Tinh, d cng voi
mt s Vit Minh n ha lp mt phng tuyn moi phi cng san chng thuc
dn v gip dn mo mang v kinh t v vn ha. C th ni Lin Khu Tu lc
y nhu l mt khu tu tri.
Mi cui nm 1953, Cao Xun Vi vo Si Gn moi gp lai Trn
Chnh Thnh v ng Thnh gioi thiu Cao Xun Vi voi ng Nhu. ng
Thnh vo Si Gn nm 1952 cng mt luot voi phn lon trong s 36 tr
thuc d vo Lin Khu Tu d khng chin chng Php nhung bt hop tc voi
Vit Minh. Lc gp lai Cao Xun Vi, th ng Thnh dang lm cho to bo X
Hi cua ng Nhu, dng thoi tp su lut su voi Lut Su Truong Dnh Du
Khi lm C Vn, ng Ng Dnh Nhu chi c mt mnh thiu t Pham
Thu Duong lm chnh vn phng, thuong duoc goi l chnh vn phng ng
C Vn. V duoi quyn thiu t Duong chi c 5 nhn vin, hu ht tu tc.
Khng c ngn khoan no dnh cho ng C Vn.
V phai ni thuc kh hiu l chnh chuc C Vn ny cung chng duoc
mt vn kin no b nhim hay quy dinh nhim vu. Thuc t ng Nhu chi
gip vic cho ring ng Dim voi tu cch l phu t cho Tng Thng. Nguoi
ta thy vic ng lm th goi ng l C Vn vy thi. V th ng khng c
quyn han v nhim vu g chnh thuc.

Chu Ngha Nhn Vj Thi Vit Nam Cng Ha I
(1954-1963)

1. Theo GS Tn Tht Thin, nhung khao st b sung, cng phu v
nghim chinh v sau cua ng Nguyn Ngoc Tn gp phn lm sng to giai
doan lich su 1954-1963, thoi gian ng Dim cm quyn. Nhung khao st
ny lm r nhung dim co ban cua Chu Nghia Nhn Vi Vit Nam Cng Ha
I. Trong 40 nm qua, c nhung tc gia vit v Chu Nghia Nhn Vi duoi kha
canh khoa hoc, nhung c l chua dnh gi v tm quan trong cua n nhu l
mt chu thuyt chnh tri, d chu thuyt ny trong thuc t d khai sanh ra ch
d Vit Nam Cng Ha I. Dy qua dng l mt vn d lich su chua duoc

22
Minh V phong vn Cao Xun Vi:
:
35
trnh by mt cch c h thng trong th ky qua. Chu thuyt y cn duoc
khao lun, cn nhc k lung, ph phn cng bnh, khch quan v bnh than,
xc dinh nhung tiu cuc v tch cuc trong qu trnh thuc hnh d tra lai su
tht chnh xc cua giai doan lich su ngn ngui, nhung oanh lit cua dn tc
Vit Nam, nht l nhn dn sng duoi ch d Vit Nam Cng Ha I (1954-
1963).

2. Nguoi ta c th dt ra my vn d chnh l:

- Muc dch cua Chu Nghia Nhn Vi
- Ban cht Chu Nghia Nhn Vi duoc hiu th no?
- Chu Nghia Nhn Vi duoc quan nim lm cuong linh cch mang
quc gia th no v th hin bng cc duong li chnh sch no?
- V trit hoc Chu Nghia Nhn Vi c phai l mt thuyt ngoai lai hay
th hin dc tnh vn ho Vit Nam?

Tra loi cc cu hoi trn l dt nn tang d thm dinh phm cht lnh
dao v nhung dng gp lich su cua tng thng Ng Dnh Dim trong 9 nm
cm quyn.... Chuong khao lun cua tc gia Hong Ngoc Tn "Chu Ngha
Nhn Vj, Con Dung Mi, Con Dung Cua Tin B" c nhiu du kin,
suy don, v phn tch ti mi, khin nguoi doc phai doc k v nghin ngm,
khao chung tung chi tit. Lun d ny d cp dn mt s kha canh dc gia
cn dc bit quan tm.

Mc Dch Cua Chu Nghia Nhn V|

Trong tnh hnh chia ct hai min Bc Nam duoi hai ch d khc nhau
v thuc h khc nhau. Min Bc theo thuc h ch nghia Cng San, nn
min nam mun duoc du voi ch d chu truong du tranh giai cp theo chu
nghia Cng san, th min Nam cung phai xy dung x hi theo mt thuc h
uu vit d di khng lai. Theo tc gia Nguyn Duc Cung
23

Ngy 8/1/1963, trong cuc ni chuyn voi hoc gioi gm nhiu hoc gia
tr thuc, gio su dai hoc, gio su trung hoc v cn b tai Trung Tm Thi
Ngh, ng Ng Dnh Nhu xc dinh:
mnh dnh nhau voi Cong San, by gio Cong San n dnh mnh
voi mot thuc h, m chng ta khng c mot thuc h cung rn, r rng,

23
Tham khao Nguyn Duc Cung: T Ap Chin Luc dn bin c Tt Mu Thn; Nhng h ly
trong chin tranh Vit Nam. Tp san Dinh Huong s 51, Ma Xun 2008, tt. 77- 114
36
trong tm tr chng ta d doi lai, d c le song m dng Cong San th chng
ta se bi thuc h Cong San lan trn lung lac
24

ng ni tip:
Muon phuc vu con nguoi trong x hoi, th con nguoi d phai tin, x
hoi d phai tin. Nhung x hoi chi tin duoc voi nhhng con nguoi thuc
nhim vu. Cho nn, trn nguyn tc, chng ta phai nhn nhan rng can phai
c mot thuc h tin bo. thuc h chng ti chu truong l thuc h Nhn
Vi. (Nguyn Vn Minh, sdd., t. 421).

Ban Cht Dch Thc Cua Chu Nghia Nhn V|

1. V ban cht Nhn V|, theo chnh ti liu ng Dim giai thch: V
Nhn Vi l g: Nhn v Vi l hai hoc thuyt Nho gio. Nhn do chu Nhn
v chu Nhi hop thnh () c nghia l lng thuong nguoi, dao l lm
nguoi; Vi do chu Nhn v chu Lp hop thnh () c nghia l
nguoi c ci vi tr cua ho, dung giua v ngang hng voi Troi v Dt. Hai chu
ny kt hop lai, din dat tuong ni v phm gi cao qu cua con nguoi v
vi tr cua con nguoi trong cng dng nhn loai v trong vu tru. D l tuong
quan cht ch cua ba yu t vu tru (Thin Dia Nhn) trong trit l Tam Ti
truyn thng cua Phuong Dng.

Mt cch giai thch khc tuong tu nhu trn v Chu Nghia Nhn Vi
25

theo li phn tch cua Lm Buu Dung:
Nhn l nguoi. Vi l thu bac. Nhn Vi l tnh cch con nguoi song
day du con nguoi theo thu bac cua mnh. Theo nghia d hai ch nhn vi day
du hon ch personne humaine cua Php ng, v hai ch personne humaine
nhan manh dn nghia cua ch nhn m t ch trong toi vi. Can phai hiu
nghia dy du cua hai ch. Nhn l song day du con nguoi. Vi l song dng
theo thu bac cua mnh trong nhng tuong quan voi nguoi khc v van vat.

24
Nguyn Vn Minh: Dng H Ng Dnh: Gic Mo Chua Dt. Hong Nguyn xut ban, ti ban
ln thu nht, thng 11/2003, t. 419
25
E. Miller ch ca dn cch dich Personalism l nhn v. ng cho rng, Ng Dnh Nhu theo cch
cua Lm Buu Duong, cung l mt hoc gia dt ra cum tu ny trong nhung bi giang cua ng nhung nm
1940. Trong thoi gian thp nin , cc LM dng Da Minh chi tinh Lyon c qui tu duoc mt s thanh nin
sinh vin cu ngu tai Cu Lac B Phuc Hung (Club de Renaissance) Xem Nguyen Trai, The government of
men in the Republic of Vietnam, (ban thao chua xut ban, 1962), trang 139; mt ban sao cua ti liu ny
nm o Widener Library, Harvard University. Khng r ng Ng Dnh Nhu c hoc voi Mounier o Php hay
khng; mt s nhung phu t nguoi Vit cua ng cho rng ng d tung hoc voi Mounier, nhung t nht l
mt ln, Ng Dnh Nhu d phu nhn vic ny. Xem Nhu and Personalism, mt ghi ch khng r ngy
thng, Donnell paper, Box 3, Folder 14.
37
Nhu vay th quan nim v nhn vi ty thuoc quan nim v con nguoi v quan
nim cc tuong quan.
26


Theo cch ni cua LM Nguyn Thi, dng l phai trai qua kinh
nghim ngn nm dung nuoc, giu nuoc v cuu quc, ng b t tin Vit
Nam moi d lai cho con chu ci b quyt thnh cng qua thnh ngu Thin
thoi dia loi nhn ha. Thnh ngu ny dua trn quan nim cua Khng Tu ly
ra tu Kinh Dich din ta tuong quan ha dng bin chung giua Troi, Dt v
Nguoi, qua l tuong Thi Ha. Duoc gio duc boi nn vn ha Nho Gio,
hai anh em c Tng Thng Ng Dnh Dim v Ng Dnh Nhu d h thng
ha tu tuong nhn ban nho hoc lai thnh mt chu thuyt ly tn l Chu
Nghia Nhn Vi
Trong bi pht biu moi dy, nhn dip tuong nim c Tng Thng
Ng Dnh Dim, Lm d pht biu:
Song voi Nhn Vi l song voi lng yu thuong nhu to tin d day:
Thuong nguoi nhu th thuong thn. Chu Nghia Nhn Vi l dao l lm
nguoi, l song cho ra ci pham gi cao qu cua con nguoi. l song voi
ch tm cua Tit truc tm hu, ch tm nhu cu Nguyn Du d khuyn day:
Thin cn o tai lng ta, Chu tm kia moi bng ba chu ti. l phai bit
dt mnh ha hop vo dng vi tr cua mnh doi voi Thin Cha [Troi] -
Thin; doi voi To Quoc, Qu Huong, at Nuoc - Dja; doi voi Nhn Dn,
ong Bo - Nhn.
27

ng Ng Dnh Nhu giai thch:
V tu tuong Nhn vi c nhiu thu. C thu ho cn cu vo mot tin
ngung hu hnh, mot tin ngung chc chn, cn ban. C thu lai nhuom
phan no v thuc thuc h Nhn vi chng ti chu truong n rat rong ri
v khng can phai di su vo cc dao gio Tat ca cc dao gio, tat ca cc
trit l khc, c th cng di voi chng ta duoc trong thuc h d
28

Chu Nghia Nhn Vi l mt trit thuyt d cao dia vi v phm gi cua
con nguoi trong tuong quan voi vu tru, Troi v Dt, voi nguoi khc trong x
hi. Chu nghia Nhn Vi cho rng ban vi con nguoi c mt nhn phm ti
thuong, nn moi sinh hoat trn doi du duoc tp trung v phai l phuong tin
qui huong dn muc tiu phuc vu con nguoi. Chu nghia Nhn Vi ly Con
nguoi bit tu thn (vua tinh vua dng) lm nn tang d giai quyt cc mu
thun trong sinh hoat cua con nguoi.


26
Lm Buu Dung: Truoc nhng tro luu moi: Phong tro nhn vi. Tap Ch Dai Hoc s 11 (thng
9/1959), t. 40. (dn theo NDC, sdd., t.111)
27
Lm Nguyn Thi: Chu Thuyt Nhn Vj V Gii Lut Yu Thuong. Garden Grove 3/11/2007
http://www.chuacuuthe.org/11-10-07-chuthuyetnhanvi-lm-ng-thai.html
28
NguynVn Minh, sdd., t. 421
38
Ngun Gc Hnh Thnh Chu Nghia Nhn V| VNCH I

V qu trnh hnh thnh, chc chn khi hoc o bn Php trong thp
nin 1930 thanh nin Ng Dnh Nhu d tip xc voi tu tuong v c th chnh
con nguoi nng dng cua Emmanuel Mounier, nhung mt nguoi sc sao nhu
Ng Dnh Nhu khng hp thu tu tuong Chu Nghia Nhn Vi mt cch thu
dng, n l, ngoai lai, m d tinh ch cho ph hop voi vn ha truyn thng
Vit Nam. Chu Nghia Nhn Vi cua cc ng Dim, ng Nhu khng thun ty
l Chu Nghia Nhn Vi cua Mounier, l cua Cng Gio
29
. Nhung loi ph bnh
ny c th chua dung mt chu dch chnh tri no d, hay chua tm hiu thu
do v Chu Nghia Nhn Vi.

Trong s nhung nguoi ph bnh theo chu dch chnh tri c nhung
nguoi, theo Nguyn Ngoc Tn, nhu Nguyn Thi. Trong tc phm Is
South Vietnam Viable?, ng ni rng ng Nhu d say m thuyt dn chu
x hi dua trn lng bc i v gi tri nhn ban mang danh "Personnalisme"
cua Emmanuel Mounier, v mi lin h cua Chu Nghia y voi x hi m ng
Nhu c v chng c g l moi me, v "Personnalisme" cung chng c g xa
la v trong mt truong phi trit hoc Php trong d c Emmanuel Mounier
30

v Jacques Maritain d ht mnh c v cho n...
Thuc ra trn doi khng c g moi me, nhung moi me l cch vn dung
n c ph hop vi thoi dai khng v duoc thoi dai d chp nhn khng?

Nh su hoc Robert Scigliano, sau khi nghin cuu chu nghia Nhn Vi
Vit Nam Cng Ha I d ghi lai:
Chu Nghia Nhn Vi nhan manh dn su diu ha nhng uoc vong vat
chat cng nhu tinh than cua c nhn voi cc nhu cau cua cong dong v cc
nhu cau chnh tri cua quoc gia. N nhm tm kim mot con duong trung
dung gia chu nghia c nhn v chu nghia tap th mc-xt.
31



29
Diu khng dinh ny cung trng hop voi nhn dinh v dng gi cua tc gia Nguyn Duc Cung trong bi ni trn trong
Tp San Dinh Huong s 51, trang 74.
30
Theo nhn dinh cua su gia E. Miller, khi tham khao Philip Mairet: Emmanuel Mounier, Personalism, trong (London:
Routledge and Paul, 1952), trang 17-19 (personalism) v 103-5 (social order), th ci nhn cua Mounier v nhung nguoi Php theo chu
nghia Nhn vi c th duoc phn bit voi chu nghia Nhn vi Hoa Ky, pht trin o Boston vo cui th ky XIX du th ky XX duoi
quyn lnh dao tr thuc cua Borden Parker Bowne. Mc d ca hai nhnh cua chu nghia Nhn vi du bt ngun tu thn hoc Cng gio
La M. Nhung nguoi M theo chu nghia Nhn vi thuong vung vng hon l nhung nguoi Php. Ho chp nhn thuc t vt cht tn tai
dc lp, mc d ho tranh lun rng nguoi ta khng nn nhn manh n qu muc, theo quan nim Personalism" trong The
enclyclopedia of philosophy, ed. Paul Edwards, vol. v! (New York: Nacmillan, 1967), 106-0, va Personalism" trong The
Cambridge dictionary of philosophy, ed. Robert Audi (Cambridge: Cambridge University Press, 1995), trang 575.
31
Robert Scigliano: South Vietnam, Nation under stress, edited by Dayton D. Mckean, University of Colorado, Houghton
Mifflin Company, Bocton.p. 76. Dn theo NDC, sdd., t. 111
39
Moi dy tc gia Jean-Franois Petit
32
nghin cuu qu trnh hnh
thanh tu tuong E. Mounier (1905-1950). ng thy Mounier l mt trong
nhung khun mt tr thuc Php thuc th ky XX. Theo J.F. Petit, cn cu vo
nhiu ti liu ng vit, trong sut qu trnh suy tu v hnh dng, E. Mounier
c xu huong mun dung hop nhiu lung tu tuong trit hoc v thn hoc khc
nhau. Mounier chiu tc dng tu tuong trit hoc tu Descartes, Pascal v
Bergson, dng thoi quan dim thn hoc tu linh muc Guerry.
Khi hoc tai Paris, ng to ra tht vong, v ng khng thnh cng xc
dinh mt nn gio duc thin v chu nghia duy tm v duy l cua Truong Dai
Hoc Sorbonne v mt nn thn hoc bi tc dng do cuc khung hoang duy tn
hin dai.
Lun d cua ng v trit thuyt thn b tht bai. V th ng chuyn
huong thit lp mt trit hoc ring bit, tch roi khi tu tuong c mu sc
tn gio.
Nhung khi doc nhung tu tuong cua Pguy, ng chuyn ch dn cc
tuong quan giua yu t thing ling v yu t trn th. Sau cng tip xc gp
g Landsberg, ng to ra nhay cam thy nguoi ta phai dn thn. Xu huong
hin sinh y khin ng tu chi nn thn hoc Kit gio. Tu d nay sinh ra
quan nim trit hoc v nhn vi v cng dng, c hoi huong tu tuong
Augustin tu th ky thu tu thuc Cng nguyn.
Paul Ricoeur xem tu tuong Mounier l du n trit hoc chun muc,
nhung khng phai l di tuong nghin cuu c h thng theo gic d ny,
mac d tu tuong Mounier c tm anh huong lon lao ln cc lnh vuc trit
hoc, thn hoc, chnh tri v su pham. Cng lao cua tc gia J. L. Petit l xc
dinh r ngun gc tu tuong Mounier bng nhiu vn ban chua duoc xut
ban.
Theo quan dim nghin cuu cua E. Miller khi tip xc voi nhiu
nguoi Vit Nam sau nau 30/4/1975, th khi Ng Dnh Nhu tu Php v lai
Dng Duong, ng say m chu nghia nhn vi, tin tuong rng tu tuong cua
Mounier c th vn dung nhun nhuyn vo hon canh Vit Nam. Sau nm
1945, chu nghia Nhn vi c th l con duong thu ba d pht trin x hi l
diu Ng Dnh Nhu gn b. Trong nhn quan Ng Dnh Nhu, tu tuong
Mounier bc bo ca chu nghia tu do cung nhu chu nghia cng san l vn d
chnh tri cho Luc luong thu Ba do Ng Dnh Dim dang d xuong. Ng
Dnh Nhu cam thy nguoi anh cua mnh dang linh hi tu tuong cua ng qua
vic Ng Dnh Dim nhn xt v bi vit trong giai doan ny nhc dn nhiu
chi tit cua thut ngu chu nghia Nhn vi.

32
Jean-Franois Petit: Philosophie et thologie dans la formation du personnalisme d'Emmanuel Mounier. Paris, tc
gia xut ban vo thng 1/2007. (http://www.editionsducerf.fr/html/fiche/fichelivre.asp?n_liv_cerf=7092)

40
Nhung nghin cuu cua E. Miller cung xc dinh tu thng 4 nm 1952,
Ng Dnh Nhu phc thao quan dim v chu nghia Nhn vi trong bi ni
chuyn tai truong V Bi D Lat vua thnh lp. ng thua nhn rng khi
nim nhn vi ban du l mt tu tuong Cng gio, nhung nhn manh rng n
mang tnh thch hop v huu dung ph qut, dc bit l cho mt dt nuoc bi
chin tranh tn ph nhu Vit Nam.
Pht biu voi mt cua toa m da s l nhung nguoi khng Cng gio
c mt trong cuc ni chuyn ny, ng tuyn b rng uu-tu cua nguoi
Cng-gio cng chi nhu mot ting doi dp lai nhng noi uu-tu o tm-hon
bat-mn cua cc ng vay. ng Nhu lp lun rng, tt ca nguoi Vit Nam
thuc moi phe phi chnh tri v tn gio, nn cng nhau nht tr bt thn v
mnh lit d bao v nhn vi chng lai cc th luc dang de doa tiu dit n.

Trong s nhung nguoi chua nghin cuu dy du v Mounier, c th k
mt nh bin soan ni ting l ng Nguyn Gia King. Gn dy, trong mt
bi ph phn ng Ng Dnh Dim, ng vit:
"Nu dua trn nhng g ng Nhu d vit v chu nghia nhn vi th c
th ni l chnh ng cng chi hiu lo mo C le ng d du nhap chu nghia
nhn vi vo Vit Nam v l do l lc d n duoc coi l giai php Thin cha
gio cho ha bnh Cng gio cua th gioi. N c tham vong l mot v kh tu
tuong chong lai chu nghia cong san. Trn thuc t, n l mot buoc li lon,
gan nhu mot su dau hng, boi v n phu nhan c nhn, cot li cua dn chu"
33
.

4. Nguoi ta c th bc bo d dng nhung lun dim v nhn dinh sai
lm nng n cng nhung ph phn hoi hot trn dy. Cn cu vo nhung trch
dn tuyn b, pht biu truc tip cua cc ng Dim-Nhu, v nhiu khao lun
cua hoc gia Vit Nam c uy tn, nguoi ta chung minh Chu Nghia Nhn Vi l
mt l thuyt chnh tri mang mt ban sc dn tc r rt.
Hon nua nhiu hoc gia nhu Luong Kim Dinh, Nghim Xun Hng v
Dinh Vn Khang voi bin chung mach lac r rt, khng dinh Chu Nghia
Nhn Vi (Tm linh, Dng phuong) cua Ng Dnh Dim v Ng Dnh Nhu,
bt ngun tu nn tang vn ha Vit Nam, khng th lm ln voi
Personalisme cua Mounier (Duy tm Ty phuong) duoc
34
. Khng cn nghi

33
Nguyn Gia King: ng Ng Dnh Dim ln nm quyn nhu th no?
tieulun.hopto.org:25000/download.php?file=NhinLaiKinhNghiemNgoDinhDiem
http://www.vantuyen.net/index.php?view=story&subjectid=12724
34
Thuc ra theo E. Miller, trong thoi gian du hoc o Php, Ng Dnh Nhu d chiu nhiu anh huong tu tuong cua trit gia
Cng gio Emmanuel Mounier. Trong nhung sch v bi vit trn tap ch Esprit cua mnh, Mounier phan ung lai thoi Dai Khung
Hoang v nhung dau kh m n gy bng cch pht trin mt l thuyt ph bnh chu nghia tu ban tu do; ng ph phn thin kin tu do
voi chu nghia c nhn, tranh lun rng diu d dn dn c lp, bt ho v bc lt.
L mt nguoi Cng gio thun thnh, Mounier khng dng tnh voi tu tuong duy vt cua chu nghia Marx v n huy hoai
nhung diu ng goi l chiu kch tm hn trong ban tnh con nguoi. Giua chon lua xu huong chu nghia tu ban hay chu nghia cng
41
ngo g nua, v moi vic d duoc sng to v nhung nghin cuu lich su cho
php ta kt lun Chu Ngha Nhn Vj do hai ng Dim-Nhu chu xung
mang ban cht vn ha v chnh trj Vit Nam.
Theo dn chung cua tc gia Nguyn Ngoc Tun, nhiu tuyn b cua
ng Dim v ng Nhu o nhung hon canh khc nhau c th minh chung xc
quyt su tht d, nhu:
"Nhm mt bt chuoc nuoc ngoi khc g nhan truoc su bao ho cua
ngoai bang
35

- "Chu thuyt [Nhn Vi] dt nn tang trn quan nim tn trong pham
gi con nguoi v day manh su pht trin dn muc do cao nhat. Quan nim
ny... o ngay trong truyn thong dn gian Vit Nam"
36

- "Ti phai ni ngay rng: Chu Thuyt Nhn Vi cua ti chng c dnh
dng g dn ci Nhn Vi Cng Gio dang duoc giang day boi cc to chuc
Cng Gio tai min Nam Vit Nam... Hin nay ci hoc thuyt nhn vi m ti
co v l mot nn dn chu dau tranh trong d tu do khng phai l mot mn
qu cua ng gi Noel, nhung m l kt qua cua mot cuoc chinh phuc bn bi
v sng suot trong doi song thuc t, khng phai trong mot khung canh l
tuong, m trong nhng diu kin dia l chnh tri d duoc dinh sn"
37

Nhu th, giai php Nhn Vi m ng Dim v ng Nhu d c v 40
nm v truoc chnh l m hnh x hi dn chu nhn vi d duoc th nghim o
min Nam tu 1954 dn 1963, c my dc dim:
- Hoach dinh mt chnh cuong thng nht, ly chu nghia nhn vi lm
nn tang, ph hop voi vn ha Vit Nam lm cn ban huong dn ca nuoc di
ln
- Dinh huong dn chu trn thuong tng cu trc x hi dn su
- Vn dung mt nn kinh t thi truong c diu ha uyn chuyn cua
mt chnh phu nhm dn phc loi tung c nhn v cho chung cho ca cng
dng x hi.
- Thuc hin c diu tit dn dn tnh cng bng x hi v nn dn chu
da nguyn thuc su o ha tng co so qua cc chnh sch dt dai dinh din, p
chin luoc, khu tr mt
-Kin tao ha bnh, n dinh, don kt, trong tnh trang thuc t c hoat
dng chnh tri kt hop voi vu trang cua ch d Cng San min Bc Vit
Nam lc d.

san, Mounier ch dn mt trt tu x hi hu tu ban. Trong d, cc nhu cu vt cht cua c nhn cung nhu thinh vuong chung cua tp
th du duoc huong loi, nhung mt trong hai diu ny khng tro thnh trong tm dc nht trong chnh sch cua x hi. Thay vo d,
Mounier d nghi dt trong tm vo vic pht trin mt con nguoi ton din (la personne), duoc dinh nghia l gm ca nhung nhu cu
tinh thn v vt cht. Mounier nhn manh vo con nguoi nhu li thot cho c nhn: d l d ti chu yu trong nhung bi vit cua
ng, v v vy ng dt cho tu tuong cua mnh l chu nghia nhn vi.
35
ng Ng Dnh Dim ni ni voi k gia Marguerite Higgins. (Dn theo Nguyn Ngoc Tn, bi d dn)
36
Pht biu cua ng Ng Dnh Nhu trong Di Hi Vn Ha Quc Gia tai Si Gn, ngy 11/1/1957. (nt)
37
Tra loi Phong vn cua bo Toronto Globe and Mail, trong Nguyt san Gi Nam, 5-5-1963. (nt)
42
Chu nghia Nhn Vi chi duoc th nghim trong mt thoi gian ngn o
Min Nam Vit Nam, nhung xt theo l thuyt khoa hoc, Chu Nghia Nhn
Vi c mt gi tri dng gp lu di v quan trong vo cng cuc pht trin
con nguoi ni chung v dc bit tai cc quc gia ngho di hin nay.
Su gia Henry Fairbanks tm luoc ton su tht lich su bng loi l
khch quan, trong mt bi bo tua d The Enigma of Ng Dnh Dim,
duoc dng trong to Commonweal nhu sau:
ng Dim tm kim v khi phuc lai nhng gi tri co truyn lm nn
tang cho giai php canh tn xu so trong khi d nhng nguoi khc lai di tm
nhng hoc thuyt ngoai lai D sao di na, ng ta van l mot nguoi c ci
nhn su sc v tuong lai. Ca th gioi ny du yu mn cc chin si dng
cam v ai ai cng phai n trong nhng ke deo duoi mot l tuong cao ca no
d. ng Dim ao uoc thuc hin mot nh nuoc duoc xy dung trn nhng
gi tri co truyn tot dep nhat cua Chu v Ty Phuong, nhng dc dim
dng dn v kha thi nhat d phuc vu quyn loi chung v tn trong nhn
pham. ng Dim cho rng X Hoi Chu Nghia v Tu Ban Chu Nghia du l
nhng hoc thuyt cuc doan can c mot hnh thuc trung gian, mot luc luong
dung gia, nhm tong hop duoc nhng gi tri uu t nhat cua ca hai d phuc
vu cho loi ch chung: cng bng doi voi nguoi ny l tu do cua ke khc,
cng nhu loai bo doc ti ton ch v tinh than v trch nhim cua Chu
Nghia C Nhn.
38


Su din dao cua x hi hin nay l thay v du di Troi, chn dap dt,
tay m ly nhau trong tnh nguoi thi ha th nguoi ta dao ln tt ca!

- Thin l Troi cung chng cn bit knh trong nua, m:
Tin l tin l Phat, l suc bat cua tuoi tre, l suc khoe cua tuoi
gi.
ng Troi hy dep mot bn, d cho nong hoi tin ln lm Troi!
- D|a l qu huong, t quc, dt nuoc, nhung ngy nay th:
To quoc voi chng to c
Noi no no am ta d ta bay
- Cn Nhn (con nguoi) voi nhau th coi nhau nhu lang si, dy du
tranh, tham nhung:
Thanh cha, thanh me, thanh d
H c phong b th lai thanh-kiu.

38
Dn theo Nguyn Ngoc Tn, bi d dn trong bi vit cua Tn Tht Thin. Xin cung xemThe
Commonweal A Weekly Review Of Public Affairs, Literature And The Arts Cuban Build-up. Vol. 076
Issue 021 (September 21 1962 in the General Volume LXXVI March 30, 1962 to September 21, 1962
http://search.opinionarchives.com/Commw_Web/digitalarchive.aspx?panes=1&aid=07621011_1
43

So snh voi thuc tai c nhn v x hi Vit Nam ngy nay, nguoi ta
moi thy r hon tnh uu vit cua Chu Nghia Nhn Vi ly tuong quan Troi
Dt Nguoi lm nn tang xy dung x hi con nguoi. Chu Nghia y di
khng r rt voi chu nghia dc ti chuyn chnh dc dang ton tri, khng c
dn chu, khng tn trong con nguoi d xy dung mt x hi thi ha giua
Troi Dt v Nguoi.
Khng th goi ch d y l Cng San dch thuc, v d hi nhp vo
nn kinh t thi truong tu do v d chp nhn tham gia x hi php quyn dn
su, trong khi Dai Khi Cng San tu Phuong Ty d tan r. D l mt toan
tnh ngoan nganh, di hom, chp v du Ng mnh So, mt qui thai ny sinh
giua ch d ton tri dc dang m vn mun sng trong th gioi dn chu tu do
chp nhn kinh t thi truong.
Ch d x hi o ca Vit Nam ngy nay (sau 30/4/1975 dn nay) v o
mt nua nuoc tai Min Bc Vit Nam truoc kia (1954-1975), nguoi ta mt
huong di chn chnh, v thiu mt chu nghia nhn ban dn chu chn chnh:
-Ch d chnh tri th do mt dang chuyn chnh dc don, ton tri, d
c phn bit theo hnh thuc Ta n, Chu Tich nuoc, Thu Tuong Chnh Phu,
Chu Tich Quc Hi, trong d tt ca du theo lnh cua B Chnh Tri Dng
-Nn kinh t thi truong, nhung nhung nguoi chu cht du thuc mt
dng chuyn chnh. C pht trin nhung l mt nn kinh t bt cng, giu
sang nho du tu kinh doanh cua cc cng ty lin doanh ngoai quc
-X hi suy di v nn gio duc khun so thiu suy tu sng tao, v tu
do hn nhn chn, nam nu tu do giao du, tham nhung, mi dm, x ke, ma
ty, HIV/AID trn lan, ung xu gian di trong tuong quan x hi, cc don
th chi l phn du cua mt chnh dang duoc bu cu theo cch so dt truoc
cua mt Dang
V nho d nguoi ta mun hiu r v thuong mn trn trong ch d
Vit Nam Cng Ha I. Chu Nghia Nhn Vi thoi Vit Nam Cng Ha truoc
kia (1954-1963) v ngy nay o trong cung nhu ngoi nuoc (tu sau 30/4/1975
dn nay) d v vn dang tip tuc bi cc luc luong th ght xuyn tac v c
lm sai lch tu tuong chnh thng th no l chu nghia nhn vi.

T Chu Nghia Nhn V| Dn Dang Cn Lao Nhn V|

Chu nghia nhn vi chnh l nn tang d xy dung ch d Vit Nam
Cng Ha I. Mun cho nh Vit Nam bn vung , ngi nh d cn c mt
nn tang vua chc d xy nhung b phn khc. Lm vic g cung cn c
truoc c sau mt cch hop tnh hop l v hi ha. Bi din vn cua Ng
44
Dnh Nhu bo truoc cho vic thit lp h thng Dang Cn Lao Nhn Vi d
qui tu, dng vin v t chuc nhn su trong gung my Vit Nam Cng Ha.
Trong nghin cuu E. Miller cung thy trt tu d
39
. Ng Dnh Nhu l
mt nh tu tuong v mt nh chin luoc. ng thua bit rng phong tro cua
ng cn duoc t chuc; ti nng tht su cua ng l thnh lp xong, th phai t
chuc. Chc chn ngay tu du thp nin 1950, Ng Dnh Nhu d xy dung
ct cn cua mt dang chnh tri moi, voi nhm nguoi chay khoi H Ni vo
khu tu tri Bi Pht sau ngy 19/12/1946, m sau ny moi xut hin cng
khai voi tn goi ang Can lao Nhn vi; nhung thuong chi goi l vn tt
Can Lao.
Lc du, t chuc Cn Lao hoat dng trong vng b mt, v nguoi ta
hu nhu khng bit g v nhung nm du tin cua n. Dang hoat dng theo
li mang luoi chi b, da s dang vin duoc tuyn m chi bit danh tnh cua
mt s t cc dang vin khc.
Sau nm 1954, dang ny chnh thuc tn tai, nhung da s nhung hoat
dng cua n vn chua duoc lm sng to. Cui cng, dang Cn Lao tro thnh
b phn quan trong v ni ting nht trong b my an ninh cua Ng Dnh
Dim v Ng Dnh Nhu. Nhung trong nhung nm du cua dang, muc dch
chnh cua Ng Dnh Nhu l vn dng phong tro ung h cuc du tranh
chnh tri dn tc chu nghia moi do Ng Dnh Dim lnh dao.
Vic dt tn Cn Lao khin nguoi ta nghi chc chn Nhu quan tm
dn vic t chuc lao dng (lao dng o dy duoc hiu bao gm ca cng nhn
v nhung t din ngho kh), trong thuc canh tranh voi t chuc lao dng
kiu L-nin o min Bc khi d. T chuc ny cung c th lin quan dn mt
s tu tuong chi dao phong tro cng don Php. ng tn dng khi nim
cng don: cng nhn duoc t chuc thnh nghip don hay hip hi d bao
dam quyn loi cua cc thnh vin khng l thuc vo quyn loi cua tu ban.
E. Miller ch dn kha canh dc bit ny: Mc d Ng nh Nhu, trong
nhng bi thuyt trnh kn v cng khai, thuong huong toi nhng yu to trit
l Nhn vi, nhung cung cch v ban chat nhng no luc to chuc cua ng bi
nhng nguyn tc cua phong tro cng don anh huong su sc
40




39
Bi din vn cua ng Ng Dnh Nhu bo hiu cho nhung vic sp xay dn. Ngoi vic di dng, rc ri v truu tuong.
N chua dung mt ni dung, m ta nhiu dc dim v ng v Ng Dnh Dim du tuyn b v ch loi v gi tri cua chu nghia nhn vi.
Nhung d ti ny khng chi ni dn nhung nguy him cua chu nghia tu do v chu nghia cng san, m cn ni dn loi ch quan trong
cua phn hntm linh thay v chi don thun l loi ch vt cht. Bn canh d, bi din vn cung lm ni bt nim tin chc chn cua
Nhu rng Vit Nam cn mt cuc cch mang ton din:
D l nhung diu dai cuong, rt vn tt cua mt cuc cch mang chnh-tri kinh-t, nhm dch dt con nguoi vo trung tm
cua trin vong th gioi. Ti ni: cch-mang, boi v chng ta s lm mt vic v cng ph cng nu chng ta gng goi t chua nhung
duong nut ne o mt ci nh d lung lay, lc cn phai thay di ca co cu ni b cua ton th ci nh y.
(
Ng Dnh Nhu, S gp sc
cua ngui Cng gio vo ho bnh o Vit Nam (bi din vn ngy 18 thng 4, 1952 tai Truong V Bi D Lat), duoc ph bin lai
trong X hoi, thng 2, 1953, trang 5, 14, 18-22.)
40
(E. Miller, bdd., http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=10642&rb=0302)
45
V Dang Cn Lao Nhn V|, theo ng Cao Xun Vi, hai nguoi cng
voi ng Nhu sng lp ra dang Cn Lao Nhn Vi l cc ng Trn Quc Buu
v Huynh Huu Nghia. Ban du cc ng khng goi tn dang l Cn Lao m
goi l dang Cng Nng
41
Nhung v khng mun goi v ci lin minh cng
nng cua cng san, nn v sau cc ng di ra l Cn Lao.
Cn v Nhn Vi th sau nua moi thm vo theo d nghi cua ng Nhu.
ng Buu, chu tich Lin Don Lao Cng c kinh nghim v du tranh nghip
don, d quen ng Nhu khi cn o bn Php. V ng Huynh Huu Nghia
42
mt
tn d Cao Di, l c vn chnh tri cua tuong Trnh Minh Th. ng Nghia d
gip ng Nhu chinh phuc duoc tuong Th, chu khng phai nhu c nguoi M
cho rng ng Nhu c duoc ng Th l nho dai t Edward Lansdale.
ng Lansdale c can thip d qun cua tuong Th duoc hop thuc ha
v tra luong nhu Qun Di Quc Gia th dng. Nguoi no bao Lansdale
dng tin mua Tuong Th l c tnh xuyn tac d ha y tn cua mt vi tuong
kin cuong anh dung, thanh lim m anh em ng Dim rt qy trong. Khi
nghe tin tuong Th tu trn Tng Thng Dim d ngt xiu. Diu ny tuong
Lansdale c ghi trong hi k. Vn phng Tng B Thu dang Cn Lao cung
do mt mnh Thiu T Pham Thu Duong qun xuyn, kim nhim.

T Chc Don Ng Ha Cc Gii

Ngoi h thng ni b Dang Cn Lao, trong d chin luoc da din
cua Ng Dnh Nhu, con c nhung t chuc ngoai vi nhm don ngu ha cc
gioi m hai don th chnh l Thanh Nin Cng Ha v Phu Nu Lin Doi
nhm thi hnh thng nht cc duong li chnh sch theo huong Chu Ngjhia
Nhn Vi. Chu truong nhu th nhung c nhiu lam dung hay khuyt nhuoc
dim trong cc don vi dia phuong v c nhn dn dn dn mt huong di
chnh thng cua chu nghia v sa st, trong khi c t chuc Cng San v

41
Diu ny cung dng voi tm kim sau ny cua E. Miller, khi ng trung ra dn chung ny: Chuong trnh cua Can Lao
Nhn Vi di theo con duong cua chu nghia cng don, ung ho vic dong quan l cng nghip quoc gia boi dai din cua gioi tu ban v
lao dong v su tham du cua cng nhn vo loi nhuan v pht trin kv thuat cua nhng ngnh cng nghip. ang d nm mot vi th
manh trong vic ung ho cai cch din dia cng v l do ny, l quyn so hu l quyn loi cua nguoi cng nhn; Times of Vietnam
Weekly, 25 thng 2, 1956, trang 9..
42
Nhung diu xc quyt cua Cao Xun Vi trng hop voi nhung nghin cuu cua E. Miller. Ngoi hoat dng b mt cua dang
Cn Lao Nhn Vi, Ng Dnh Nhu cn c nhung t chuc khc cng khai hon. ng lin minh voi nh hoat dng v t chuc cng don
ky cuu Trn Quc Buu, d nhiu thoi ky c quan h voi nhm Cao Di v Vit Minh. Vo cui nhung nm 1940, sau khi v mng voi
chu nghia cng san, Trn Quc Buu theo t chuc nghip don lao dng cua Php. Nho d, Trn Quc Buu d hoc nhung tu tuong v
nhung sch luoc cua phong tro cng don mu dich Dn chu Cng Gio. Sau chuyn di ngn dn chu u, Trn Quc Buu tro v
Vit Nam nm 1949 v bt du xc tin t chuc bt hop php cng don nhung cng nhn thnh ph v nng thn. Nm 1952, Quc
gia Vit Nam thay di v lut lao dng khin ng Buu hop php ho lin minh nhung cng don cua ng duoi tn goi Lin minh
Cng nhn Cng Gio Vit Nam v l thnh vin cua Lin minh Cng don Mu dich Cng Gio gio Th gioi c tru so tai Brussels.
Vo nm 1953, Ng Dnh Nhu lin h thn thit voi Lin minh Trn Quc Buu. Thng Hai nm d, Ng Dnh Nhu v t chuc cua ng
bt du xut ban tap ch X hoi o Si Gn, manh m ung h Trn Quc Buu v lin minh cua ng. Tap ch ny cng khai ung h chu
nghia cng don, v cn manh m ung h thnh lp nhung t chuc hop tc cng nhn v nng dn mt lp truong bo truoc chnh
sch m Ng Dnh Dim v Ng Dnh Nhu s thi hnh mt khi d tro thnh nhung lnh dao cua min Nam Vit Nam.
Chc
chn c hoi
huong du tranh voi lin minh cng nng cua t chuc Cng San o min Bc sau nay.
46
nhung thnh phn cng dn khng tn dng chu nghia nhn vi tip suc ph
hoai mt cch no d.

Khi lm Thu Lnh Thanh Nin Cng Ha, th ng Nhu chi thi cho
anh em don vin phai tu tc. Moi don vin du tu nguyn v tu tc theo
tinh thn cch mang. Cho nn cung chng c quyn loi g.
V vn phng dn biu, ng cung khng c. Thuc ra ng y rt t di
hop Quc Hi. Chi khi no c vn d chnh sch quan trong nhu Ap Chin
Luoc chng han, hay vn d Gio Duc nhn ban, vn d kinh t tu huu co
ban v.v... th ng moi toi trnh by m thi. Cho nn moi thu mt mnh ng
cng dng. ng Cao Xun V tht phuc suc lm vic cua ng Nhu.

p Chin Luc, H Thng T Chc H Tng Da Hiu
Cua X Hi Nht L o Nng Thn

Mc tiu

1/. ng Nhu quan nim chuong trnh Ap Chin Luoc l mt cuc
cch mng x hi v chnh tr|, chu khng phai chi l mt chin luc di
ph vi xm nhp v khung b cua cng san m thi.
ng thc dy cc tinh truong khai ha nguoi dn qu theo tinh thn
tam tc, nghia l tu tc v tu tuong, tu tc v t chuc v tu tc v k thut,
d c th lm chu cuc doi mnh, lm chu duoc x hi, khng bi l thuc
vo bn ngoi, vo ngoai bang.
Nghin cuu moi dy theo tc gia Nguyn Vn Minh trnh by lai cng
thuc tam gic tam tc cua qun dn cn chnh trong p chin luoc.

2/. Chnh ng Ng Dnh Nhu din giai tm luoc trong phuong trnh:
Tam Tc + Tam Gic = Tam Nhn:
A. Tam Tc l
1- T Tc V Tu Tuong l tu mnh suy luan cn nhc m lua chon
mot chnh nghia d phung su v mot khi d chon roi th khng cn lay
chuyn na. Chnh nghia d l cuoc cch manh chnh tri, x hoi, qun su
m ta dang cu th ha trong cc p Chin Luoc. Sau d ta tu pht huy chnh
nghia trong tm hon, tu hoc tap v tu boi dung tinh than cua ta, khng can
ai thi thc.
Tu tc v tinh than v tu tuong, th tat nhin trong moi truong hop
kh khn, ta van vng tm, hoc d c noi loan o thu d Si Gn chng na,
47
th ta van khng bi hoang mang hay bi lung lac. Tu tc v tu tuong d pht
huy v bnh truong chu nghia. Muon duoc nhu vay th phi:
2- T Tc V T Chc V Tip Liu, l tu ta tm ti, pht huy sng
kin d c nhiu nhn vat luc d hoat dong, khng v lai vo su gip d cua
nguoi khc. Chnh phu chi can gip ta mot so von cn ban, dua vo d ta
tm cch bin cai thm d hnh dong v mo rong pham vi hoat dong. Chng
han hin gio ta thiu kem gai d lm ap chin luoc, th ta co gng tm vat
liu kha di lm t lit co th bat cu ai dong dn (nhu dong bo Thuong d
lm trn Cao nguyn); hoc dng dia danh dia vat d long h thong bo
phng ap chin luoc vo trong d, d can do ho hay ro kem gai. Muon
thuc hin tu tc v to chuc, th can phai
3- T Tc V K Thut l pht huy kha nng chin dau, v khai thc,
pht trin kha nng cua nhn vat luc sn c dn tot muc 100%. Ba b phn
cua tam tc c lin h mt thit vi nhau; muon tu tc v to chuc m khng
tu tc v kv thuat, th to chuc khng thnh; thiu tu tc tu tuong th tat nhin
se khng c tu tc to chuc v tu tc kv thuat. Tu quan nim tam tc sinh ra
quan nim tam gic.

B.Tam Gic l:

1. Canh Gic V Sc Khoe (th xc), nghia l khng duoc dau om.
Do d ta phai trnh tat ca nhng vic lm phuong hai dn thn xc ta nhu
dau om, tu do tuong. Bao dam suc khoe th moi bao dam duoc kha nng lm
trn nhim vu.
2. Canh Gic V Do Dc V Tc Phong Do Dc, v tc phong dao
duc l cot yu cua cn bo, thiu tc phong dao duc se chi phoi tu tuong, se
bin kha nng lm vic thin ra vic c, chua k vic that nhn tm.
3. Canh Gic V Tr Tu l pht huy c sng tao, sng tc kha nng
chin dau cua nhn vat luc sn c dn tot do.
Vay, khng c suc khoe, dau om se anh huong truc tip dn c sng
tao v thu hep pham vi hoat dong cua dao duc. Khng c c sng tao th d
c suc khoe, c dao duc, cng khng c kha nng boi bo vo su thiu thon
nhn vat luc, l tnh trang cua mot nuoc cham tin. C suc khoe, c c sng
tao, nhung khng c dao duc th suc khoe ay, c sang tao ay, se phuc vu cho
phi nghia, khng phai cho chnh nghia
43


3/. ng d rt nhiu th gio dch thn soan nhung bi thuyt trnh c
tnh l lun cao dnh cho cc cp lnh dao chnh phu v cn b cao cp, chi

43
Nguyn Vn Minh, sdd., t. 423.
48
cho ho cch thuc dua nhung tu tuong cao vo du c thuong dn qua nhung
hnh anh v ngn ngu bnh dn d hiu.
Muc dch cua ng l tin dn toi mt x hi c t chuc cao, c dy du
cc phuong tin truyn thng, giao t, kinh t, vn ha cao trong d mi con
nguoi, mi nhn vi, du duoc quan tm dng du, chu khng bin con
nguoi thanh nhung ci dinh, con c trong mt gung my x hi theo kiu
cng san.
ng tin tuong rng phuong php d v lu v di s lm cho CS phai
du hng. Chu khng phai chi dua vo nhung hng ro giy km gai. Di
nhin ban du th vic ro p l cn thit d giu cho Ap Chin Luoc duoc an
tan truoc su ph hoai v tn cng cua du kch CS. Quc sch Ap Chin
Luoc m thnh cng th cng san s thnh c bi tt ra khoi ao, nm trn dt.

4/. V Ap Chin Luoc chuc Chu Tich uy Ban Lin B, theo ng Cao
Xun Vi, th c chuc ny. Nhung cung chi l mt thng tu cua phu Tng
Thng gui dn cc b, d vic ng chu toa cc phin hop Uy Ban Lin B
duoc danh chnh ngn thun.
Theo tc gia Nguyn Duc Cung, nguoi ta doc thy ng Nguyn B
Cn trnh by quan dim v mt vn d rt trong yu m ng mnh danh l
Th C Nuoc v Chin Tranh Du Kch. Theo ng, ai cung bit nguoi dn
min Nam hin ha v chi mun an phn sinh sng voi manh rung, lung
rau, khu vuon, ao c cua mnh. Cho nn, chi cn tiu dit cn b co so Cng
San th nguoi dn s khng cn bi khung b, khng bi bt buc tham gia bt
cu diu g k ca hoat dng tiu cuc nht l gp tin. Vn d chi l tm c bt
ra khoi nuoc.
Nhung thuc ra ng Nguyn B Cn d khng nhn thuc duoc gi tri
cua p chin luoc, khi tp trung dn vo trong p, thi tt ca nhung nguoi o
ngoi p chnh l nhung nguoi hoat dng bao v chu nghia Cng San v sinh
sng voi Cng San. Chnh vi nhiu nguoi min nam chua nhn thuc duoc
ht nhung kinh nghim v him hoa Cng San trong chu truong tam cng
v nhung diu giai thch v tam tc v tam gic ni trn trong tnh th du
tranh voi Cng San. Chu truong p chin luoc d tung duoc p dung thnh
cng o M Lai trong vic tch la Cng qun khoi tr trn vo trong dn d
tn tai bng luong thuc v khung b d duoc cung bch che cho

Nhung chnh ng mc muu tuyn truyn cua Cng San, dng ngn
ngu cua chng m cho rng d nht Cng ha lai lm nguoc lai, tuc l la
dn vo Khu tr mt. V khi Khu tr mt tht bai, th la dn vo Ap chin
luoc. nhi Cng ha cung la dn vo Ap oi Moi hay Ap Tn Sinh, dai
khi l mt bin th cua Ap chin luoc cu. Thay v bt c ra khoi nuoc, t tn
49
km v khng gy thit hai cho dn, hai nn Cng ha lai lm cng vic tt
nuoc. M nuoc l dn. Tt nuoc tuc l di chuyn hng trm ngn nhn dn
vo khu tr mt v p chin luoc, qu u tn km, qu u phin h, gy v s
thit hai cng xo trn doi sng nguoi dn.
44


5/. Tht ra, vic tp trung dn lp p l mt kinh nghim lich su qu
bu cua tin nhn trong lich su Vit Nam, lc c chin tranh.
Tc gia Nguyn Dc Cung dn chung kinh nghim quan l nguoi
dn tc thiu s o vng Quang Ngi. Theo ng, nm 1863, Nguyn Tn
cung d p dung k sch d gp phn chn dung cc cuc tn cng cua
nguoi Thuong vng Vch, Quang Ngi.
i Nam Thc Lc
45
c ghi lai nhu sau: Moi dt chuc Tiu phu su
o co Tinh man tinh Quang Ngi. Phm cc vic quan h dn su phng giu
dep gic, thng cu, chon thai, ly luong, goi lnh st hach, th cng bn voi
chnh ph lnh binh chuyn coi mt nha m tu hoc tu.
Ly nguoi hat y l Nguyn Tn lnh chuc y. Tn truoc dy thu n
st Thi Nguyn, khi y qun thu Thi Nguyn dn yn, nghe tin bon c man
hung hng, dng so xin v bn bac d lm, trong 1, 2 nm c th xong. Vua
thy gic Man c phn cn cp hon, bn y cho. n dy, chun cho thng
hm thi dc sung lnh chuc y, cp cho n quan phng bng ng.
Tn dng by phuong luoc: (ni: vic dnh gic v dn cn lm
nhung vic khn cp truoc. V 3 huyn man thuong du, phm nhung dn o
linh tinh, tip gn voi dia phn ni th, tham chuoc theo l cua Lang Son
don kt cc dn o ci ven mt hay hai khu, du do ho dp luy, cng ng
cho bn vung. Nu c ln vo rung dt cua ai th tru thu cho.
Cn 1, 2 nh ngho, o ring mt noi heo lnh, th khuyn nguoi giu
quyn cp cho d nh doi v trong khu; cn dt o th khng cu l dt cng
hay dt tu du cho lm nh d .Cc vin phu huyn phu lm vic y, liu noi
no hoi dng nguoi th bt du lm ngay, noi no diu ho, th phi qun dn
phng giu ngn chn, dn dn tip tuc lm, d thu suc dn.
Theo nguoi vit, vic so snh kinh nghim ung xu voi nguoi dn tc
thiu s o min Dng Bc Vit Nam th ky XIX, ri duoc vn dung tai vng
Quang Ngi voi nhm dn tc D Vch v vic khai lp lng p nhu p
chin luoc v khu tr mt c phn khc bit. Nguoi dn tc thiu s bi phn
bit di xu so voi nguoi dn tc da s, nn nguyn nhn chnh cua nhung

44
Nguyn B Cn: Dt Nuc Ti. Hi k chnh tri, kh 5x8, gn 600 trang, 20 chuong khng k loi tua.. Ring 3
chuong cui 18-19 v 20 ni v nguyn nhn su sup d min Nam v nhn dinh v dt nuoc Vit Nam trong tuong lai.
http://lenduong.net/spip.php?article4795 / 17/9/2003 , trang 70
45
ai Nam Thuc Luc Chnh Bin, quyn XXVII, tr. 45
50
cuc giy loan cuop bc cua nguoi dn tc thiu s D Vch l ginh quyn
duoc di xu nhu nguoi da s.

Tu Trai inh Cu n p Chin Luoc, hay Khu Tr M at, Dinh in

Cch dy chung quanh nm 1960, ch d Cng Ha d duoc khai sinh
cng voi cc quc sch duoc ban hnh chnh thuc, chu yu l p chin luoc
hay khu tr mt hay dinh din ty theo dia phuong v thoi gian.
Ngun gc du tin pht sinh tu vic thnh lp Phu Tng Uy Di Cu
theo nghi dinh s 928-NV do Thu Tuong Ng Dnh Dim ngy 17/9/1954.
Phu ny c tm quan trong nhu mt B trong Chnh Phu v ng Ng Ngoc
Di lm Tng y Truong.. Truoc ng Nguyn Ngoc Di (21/8/1954-
4/12/1954), cn c ng Nguyn Vn Thoai (tu 10/8/1954 21/8/1954), v
sau d l Bs Pham Vn Huyn (tu 4/12/1954 -17/5/1954), ng Bi Vn
Luong (tu 17.5.1955 v sau) lm Tng uy Truong
46
.
Thuc su tng s di dn duoc phn b theo tn gio nhu sau: Tin Lnh
(1.041 nguoi); Pht gio: (182.817 nguoi); Cng gio: (676.348 nguoi), v
khoang (40.000) nguoi Hoa cung di cu vo Nam
47
(= 900.206 nguoi). V s
di dn Cng Gio chim ty l nhiu dn 70% tng s di dn tu min Bc
xung min Nam, mt Uy Ban H Tro Dinh Cu duoc r chuc bn canh Phu
Tng Uy Di Cu. Gim Muc Pham Ngoc Chi duoc b nhim diu hnh.
Tng s di dn tu min Bc c th vo min Nam l 875.478 nguoi
48
.
Ho duoc chuyn dn Si Gn, Vung Tu hay Nha Trang v nhiu noi khc
ty ho lua chon theo c nhn hay theo cc don th do cc linh muc di cu
huong dn
49
. Chu yu nhiu trai dinh cu v sau duoc t chuc b tr thnh cc
p chin luoc hay khu tr mt hay dinh din.
Linh muc Cao Vn Lun ch dn d chin luoc cua Thu Tuong
Ng Dnh Dim lc d:
ng (Ng nh Dim) ch dc bit dn gi tri chin luoc v kinh t
cua vng cao nguyn v dt k hoach dinh cu dong bo di cu Ngh Tinh
Bnh tai cc vng Ban M Thuot, Tuyn uc, Lat, so nguoi di cu duoc
dinh cu kh som tai cc trai nhu H Lan A, H Lan B, uc Lap, Bnh Gia,
Phan Thit, Tn Bnh (Khnh Ha), Cam Ranh Ti (LM Cao Vn Luan) c

46
Trn Vinh: Ky Nim 50 Nm Thnh Lp Cc Tri D|nh Cu ti Min Nam v Cng Lao Cua Cc V| Cha Gi. II
Cuc Di Cu Nm 1954. http://www.dunglac.org/index.php?m=module2&v=detailarticle&id=60&ia=160
47
Trn Vinh, ti liu d dn trn
48
Nguyn Duc Cung, sdd., t. 80; Nguyn Dc Cung T p Chin Luc dn bin c Tt Mu Thn... 22/01/2008 lc
02:39:13 EST. http://www.thongluan.org/vn/modules.php?name=News&file=article&sid=2479
49
Uy ban gip Phu Tng Uy duy tr trt tu, an ninh; cp pht, phn phi tin bac, thuc men, vai vc; phu trch cc hoat
dng vn ha, tinh thn. Uy ban cung vn dng cc t chuc tu thin quc t ung h tinh thn, vt cht cho dng bo di cu. Uy ban cn
bnh vuc, t co truoc du lun th gioi v nhung vu vic Cng San ngn can, bch hai nhung nguoi mun di cu di tm tu do.
51
nghi dn cch ha dong dn di cu vo dn dia phuong, nhung khng c dip
ni ra, v ti cng nhan thay su kh khn qu lon trong vic d (t. 200)
50
.
Theo ng Trn Vinh, toi ngy 21 thng 8, mi ban ngnh du c dai
din cua Phu Tng Uy Di Cu. Phu Tng uy voi 3 nhim vu r rt: - Cuu tro
v di chuyn. - Kim sot v tip cu. - Gip d dinh cu.
V pha tu nhn, ngay tu nhung ngy du, c nhiu don th cch
mang, hi don Cng gio, Dng Cha Cuu Th, Dai Chung vin, v.v., lo t
chuc vic tip cu tai phi truong Tn Son Nht v bn tu Si Gn.
Mi dn thng 8 nm 1954, Gio hi Cng gio thnh lp Uy Ban H
Tr D|nh Cu do gim muc Pham Ngoc Chi phu trch. Vn phng HTDC
dt canh nh tho Huyn Si, Si Gn. Uy ban cu cc linh muc toi mi trai tam
cu v trai dinh cu lm dai din.
Uy ban gip Phu Tng Uy duy tr trt tu, an ninh; cp pht, phn phi
tin bac, thuc men, vai vc; phu trch cc hoat dng vn ha, tinh thn. Uy
ban cung vn dng cc t chuc tu thin quc t ung h tinh thn, vt cht
cho dng bo di cu. Uy ban cn bnh vuc, t co truoc du lun th gioi v
nhung vu vic Cng San ngn can, bch hai nhung nguoi mun di cu di tm
tu do.
Ngoi 2 t chuc k trn, cn c cc t chuc khc cung tch cuc tham
gia gip d nhu: Vn Phng Vin Tr Cng Gio Hoa K do Mgr. Joseph
Harnett
51
phu trch; Vn Phng Thanh Thuong Hi Phi Lut Tn;
Rotary Club; Hi Cu Tr Php; Bo Figaro quyn gip 35,000,000
quan Php (1955).
52


To Chuc p Chin Luoc

Thoi gian tu d dn nay du nhung nhiu dm tiu v nhn dinh khc
nhau d c th ph phn duoc cc vn d cua lich su. Theo Tin si Lm

50
Hong Dnh Hiu: Di Dn Ngh Tnh Bnh Vi S Mng Ljch Su. Tuyn Tp Gia Dnh Thnh Tu 1957-2007. USA,
2007, 292 trang, kh A4. tt.176-200. Trch Cao Vn Lun: Bn Ging L|ch Su, Hi K 1940-1965. Nh Xut Ban Tr Dung, Sign,
1972. Chuong Cng dau cua Tong Thong Dim, dinh cu 1.00.000 ngui, tt.245-256.
51
Gim Muc Joseph J. Harnett (1910-1986), truc tip diu khin cc du n cuu tro nguoi ti nan cho Co Quan Vin Tro
Cng Gio M sut gn bn thp nin, moi qua doi Thu Tu v bnh ung thu tai Bit Thu Thnh Giuse , mt nh dinh dung cua mt
linh muc gn lin voi Bnh Vin Cha Thuong Xt tai Darby, Penn. Ngi tho 76 tui v cu ngu tai Immaculata, Pa.
Ngi phuc vu nhiu noi trong d c chu truoc khi nghi huu nm 1984. Lc qua doi, ngi dang lm tuyn y cho hoc
vin Immaculata College.
Nm 1954, khi quyn luc nguoi Php bo hiu chm dut tai Dng Duong, ngi duoc sai dn Sign d thit lp
chuongrnh vin tro ch nguyn du tin cua M tai Vit Nam. Sauk hi roi Vit Nam ngi tip tuc phuc vu o noi khc cho dn khi tro
v nghi huu tai Philadelphia nm 1984
Joseph John Harnett sinh ngy 23/12/1910 tai Philadelphia. Ngi tt nghip Cu Nhn Vn Chuong nm 1930 tai Chung
Vin Thnh Charles tai Overbrook, mt vng ngoai Philadelphia. Trong nm d, ngi di Rma hoc tai Chung Vin Lateran truoc khi
duoc thu phong linh muc nm 1935. Ngi tro v Philadelphia v dy tai truong trung hoc Thnh Thomas o Philadelphia v tai chung
vin Thnh Charles truoc khi xung tu dn thn vo Cc Cng vic cua Co Quan Vin Tro Cng Gio o nhiu noi trn th gioi Ngi
c 1 nguoi chi gi v bn anh em trai tai M
http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0DE6DF153FF93BA1575BC0A961948260
52
Tham khao Trn Vinh, sdd. http://www.dunglac.org/index.php?m=module2&v=detailarticle&id=60&ia=160
52
Thanh Lim, nguyn gio su kim truong ban ia l truong ai Hoc Vn
khoa Si gn, giang dy tai cc vin dai hoc Si Gn, Van Hanh, Lat,
Hu, Cn Tho, Minh uc truoc nm 1975, Chnh Sch Cai Cch Rung
Dt Vit Nam (1954-1994)
53
,., d tng hop r v co cu t chuc v loi th
cua k sch Khu tr mt
54
nhu sau:

Khu Tr Mt l mt cng dng nng nghip duoc chnh quyn thnh
lp v tp trung thn dn vo dy sinh sng o nhung dia phuong no chua an
ton. Cc thn dn sinh sng trong nhung vng heo lnh, xa cch cc giao
l, kh kim sot. Truoc muu toan Min Bc dng chin tranh xm luoc
Min Nam , Tng Thng Dim quyt dinh tp trung thn dn sinh sng rai
rc vo Khu Tr Mt, d tin t chucxy dung v nng cao, pht trin doi
sng cua ho, dng thoi bao v ho, c lp ho voi Vit Cng, ging nhu bt c
khoi nuoc m du kch Cng San vn thuong bm vo dn d sinh sng
Thiu dn v cc ngun loi, qun dn cn chnh c th nhn din duoc du
kch m loai tru.
Mi KTM c khoang 3.000 dn 3.500 dn, c ha tng co so v cc
tin ch ging nhu mt thnh ph.
V th cc KTM doc theo bin gioi hoc xung quanh mt thnh ph
lon, d tao mt vnh dai an ninh. ng thoi Khu Tr Mt cung l don vi
kinh t, thi truong tiu thu cc nng san v cc ch phm tiu thu cng
nghip. Chnh phu cp pht cho mi gia dnh dinh cu mt manh dt
3.000m2, d xy ct mt ngi nh (voi vt liu do chnh quyn dia phuong

53
Nxb. Nam , Paris, 1995, tr. 55., dn theo NDC, Sdd.
54
Vn theo tc gia Trn Vinh, Qu Trnh D|nh Cu din ra nhu sau
Vua moi chp chnh, chnh phu Ng Dnh Dim phai duong du voi nhiu th luc chng di: nguoi Php, s qun nhn
thn Php, cc gio phi Min Nam, vi dang di lp, v. v.. Dang khi d chnh phu lai phai dn rt nhiu n luc lo cho dng bo di cu
ti nan Cng San. Dp lai, chnh khi dng bo di cu d tro thnh khi hu thun dc luc cho tn chnh phu. Trong n luc dinh cu, lo
cho dng bo c noi n chn o, an cu lac nghip, chnh phu cung loi dung khi dng bo nan nhn Cng San ny d khai khn nhung
vng dt bo hoang v d phuc vu cho an ninh lnh th, an ninh cc truc l giao thng quan trong.
Ngay tu nm 1955, Phu Tng Uy Di Cu d dt k hoch dua dng bo di dinh cu toi nhiu dia dim khc nhau o min
Nam, min Trung v Cao nguyn, ty theo nguyn vong ngh nghip cua dng bo. Nm sau, chnh phu moi cng b du s 28 vo
ngy 30 thng 4 nm 1956 v: cc rung, dt bo hoang phai duoc khai khn. Sau dy l mt s trai dinh cu tiu biu:
- Tiu thu cng thuong nghip v chn nui: cc trai vng Xm Moi, G Vp; cc trai vng Tam H, Thu Duc; cc trai
vng Tn Mai, H Nai, Bin Ha gip an ninh cua ng pha Bc thu d Si Gn. Cc trai vng Trung Chnh, Hc Mn gip an ninh
cua ng Ty Bc thu D Si Gn. Cc trai vng Bnh An, qun 8 gip an ninh cua ng pha Nam thu d Si Gn.
- Nng nghip trng khoai mu v cy cng nghip: Cc trai vng Gia Kim, Dc Mo, Tc Trung, La Ng, Phuong Lm,
Bao Lc, Di Linh, Duc Trong... gip khai thng v duy tr an ninh cho quc l 20 tu ng ba Du Giy di D Lat (truoc d khng xu
dung duoc). Cc trai vng Bnh Gia, Phuoc Tuy; cc trai min cao nguyn Trung phn o Duc Lp, Ban M Thut, Pleiku,
Kontum...gip mo mang dt moi v an ninh lnh th.
- Nng nghip trng la nuoc v chn nui: Cc Duc Ha, Duc Hu; cc trai An Ho, An Hip, Thnh Triu, Bn Tre; cc
trai B Bo, Long Dinh, An Duc, Mi Tho; trai Phung Hip, Cn Tho; Cc trai vng Ci Sn, Rach Gi...gip khai khn dt bo hoang
v an ninh lnh th.
- Ngu nghip: Cc trai Thanh B, Duc Loi, D Nng; cc trai o Phan Rang, Phan Thit; cc trai Phuoc Lm, Phuoc Tinh,
Phuoc Tuy v cc trai tu Ct Lo toi Bi Du, Vung Tu; trai Ph Quc...
- Mt s trai nm trong pham vi thu d cua dng bo lm cng tu chuc v tiu thu cng ngh, nhu vng Ph Nhun, vng
Ng Ba ng Ta. (Trn Vinh, ddt.)



53
cung cp), mt chung heo v mt chung g. Mi gia dnh c mt manh
vuon cy n tri hoc mt manh vuon rau d tu tc muu sinh.
V qun s, b phng, KTM l nhung dia diem chin luoc d bao v
dn chng chng lai chin tranh du kch xm luoc cua Cng San Bc Vit.
Ngoi vicqun l dn chng, chnh quyn dia phuong cn duoc trang bi vu
kh cn thit, d nu cn, c th bin KTM thnh mt tin dn, ngn chn
don qun Bc Vit xm nhp vo Nam.

V k thut, KTM c vi tr duoc duoc chon lua k lung, c du cc
diu kin pht trin thun loi, nhu dt dai ph nhiu, gn cc giao l v din
kh ha.
V hnh chnh va x hi, KTM c mt chi nhnh buu din), co so
x hi, nhu mt bao sanh vin, mt nh tre) v vn ha nhu cc truong tiu
hoc v trung hoc cp I, mt phng thng tin, nh tho v cha chin.
Chnh quyn c th cai thin diu kin sinh sng cua thn dn: vic
tp trung dn cu cho php chnh phu thuc hin nhiu cng trnh phuc vu
nhn dn, t di hoi nhiu tu ban du tu hon hnh thuc cu tr le te, rai rc
(chng han nhu cng tc thuy nng, din kh ha, xy ct truong hoc, nh
bao sanh v.v...)
V kinh t, KTM c cc tin ch thuong nghip v d|ch v (c cho
xy bng gach voi cc tim bun bn); cng nghip c cc tiu thu cng
ngh lin h voi nn nng nghip dia phuong; nng nghip, voi din tch
dt trng c th mo rng nho khn hoang thm dt dai gip cc th h tre
tuong lai tin ln thnh din chu:

C Bao Nhiu p Chin Luoc Trn Lnh Tho VNCH

Ngoi cc lng x thn p chin luoc dia phuong, tng s cc dia
dim dinh cu c th bin thnh khu tr mt, hay p chin luoc, dinh din
hnh dung nhu sau:
Tnh dn ngy 30 thng 10 nm 1955 d thnh lap duoc 255 trai
dinh cu (sau ny cn thnh lap thm): 156 trai tai Nam phan, 65 trai tai
Trung phan v 34 trai trn cao nguyn. Tong so dn di dinh cu l 596.031
nguoi; so dong bo di cu song rai rc cc noi l 140.039 nguoi; gia dnh
binh si l 125.393 nguoi (nhng con so ny c sai bit cht t gia cc ban
thong k, mot phan cng do so sinh tu moi ngy).
Ngn khoan dnh cho chuong trnh di cu l 1.058.000.000$. Trong so
d 480 triu dnh d lm nh sn cho dong bo v 300 triu cap cho noi
no dong bo tu lm nh lay. Tai cc trai c dot pht tin mt cho moi dau
54
nguoi 700$. Ngoi ra dong bo cn duoc 124.813 dung cu canh nng;
681.585 kin vai; 393.994 kg chi v 3.471 kg ch d lm chi luoi
55

Robert Scigliano (Robert Scigliano: Vietnam: Politics and Religion.
Asian Survey, Vol. 4, No. 1, A Survey of Asia in 1963: Part I (Jan., 1964), pp. 666-673.
This article consists of 8 page(s)), gio su tai truong ai Hoc Michigan, cho bit
Cng San H Ni chng lai chnh sch khu tr mt. Th ch ny c tc dung
huu hiu l ngn chn Cng San xm nhp vo nng thn, v duoc xy dung
o cc vng chin luoc, nhu doc theo mt truc duong chnh, mt giao l trn
b hay trn sng rach gy tro ngai rt nhiu cho vic di chuyn cua Cng
San.

Tc Gia Nguyn Vn Chu, cuu Trung T, nguyn Gim dc Nha
Chin Tranh Tm l, B Quc Phng Trong cun Ng nh Dim En
1963: Une Autre Paix Manque (Ban dich Nguyn Vy Khanh tu nguyn
tc Php vn, Lun n Su Hoc, Truong Dai Hoc Paris VII, 1982. Ban ting
Vit do nxb Xun Thu, Nam Cali, 1989) cho rng Khu Tr Mt do chnh
quyn sng kin bi chi trch v chi nhm vo nhung chuyn tiu cuc v nhn
su, Nhung du lun chng lai quc sch p chin luoc cn di xa hon nua cho
rng chnh quyn p buc dn bo lng mac nh cua.
Ngy nay doc Suzanne Labin, nguoi ta rt ra duoc bi hoc lich su v
chnh sch p chin luoc. B l mt nh vn kim phn tch gia d nhiu ln
toi thm Min Nam Vit Nam duoi thoi Vit Nam Cng Ha I. B tung
duoc Tng Thng Ng nh Dim tip kin, v d thuyt trnh v chnh tri
tai Si gn. Trong cun Vietnam: An Eye-Witness Account - Vit Nam:
Tuong Thuat Cua Mot Nhn Chung Thay Tan Mt
56
, Suzanne Labin d
vit:
"Khi nh Ng bi lat do, c tm ngn p chin luc d duc thnh
lp xong v dang vn hnh, vi d tr khoang bn ngn p na cn thit
d bao v ca nuc. Nng dn song rai rc doc theo cc con knh, duoc yu
cau doi chuyn d qui tu lai thnh nhiu lng, tap trung theo kiu u chu.
Moi lng duoc ro vng chc bng hng ro kem gai hoc hng ro tre vt
nhon dng sau c tng cuong h thong ho rong, gi mn d chan dung Vit
Cong m vo ban dm. Trong ap, moi gia dnh du duoc khuyn khch do
mot ham tr an ngay truoc nh ho.
Tai sao vay? Khi Vit Cong tan cng, truoc dy nguoi dn thuong
qu so nn nn chay tu tung gy tro ngai cho luc luong bao v nhiu khi

55
Trn Vinh, ddt.
56
Xut ban tai Springfield, Va.: Crestwood Books, 1964. Bryton Barron gioi thiu. 16 anh, ba mm. viii, 98 p. (ban ting
Php: Vietnam, Rvlations d'un Tmoin; Paris, Nouvelles Editions Latines, 1964: Bao ba mong, 18.5cm x 12cm, 158tt + 4tt anh)
55
bn ca vo nguoi nh mnh. Tu khi c ham tr, nguoi gi v tre con cu vic
np duoi ham d xa truong quang dang cho luc luong chin dau hnh su
"Nguoi dn lng duoc don ng ha theo tuoi tc, gioi tnh, v ty
theo kha nng m duoc giao cho mot phan vu dc bit. Luc luong tu v v
thanh nin cong ha l nhng don vi chin dau; nhng dn lng khoe manh
khc th tham gia cng tc phng v, thanh thiu nin th vt chng. Nguoi
c nhim vu chin dau duoc cap v kh c nhn mang lun bn mnh ngay
ca khi o nh. Nhiu lng duoc trang bi thm xe thit gip hoc sng lin
thanh. My truyn tin duoc cung cap gip cho cc nguoi bao v ap chin
luoc c th goi ngay luc luong chnh quy dn mot khi bi tan cng. Nhim vu
chnh cua lng l cam chn ke th, v hiu ha chng ngoi cc vnh dai
cua ap, co ngn chng khng lui mat vo rung trong khi luc luong chnh
quy ko toi. Bay gio, Vit Cong thay qu kh khn khi xm nhap mot vng
dn cu c phng thu v ngay ca rt lui cng thay nhiu tro ngai"

B cn nhc lai cu ni c dong cua Tng Thng Ng nh Dim:
Mun nghin nt qun th cn chic ba c suc manh nng dng dp trn de
p chin luoc. Ap chin luoc tn tai v d dua lai nn tang da hiu vung chc
cho tin b kinh t x hi. p chin luoc chnh l tm dim cuc cch mang
chnh tri v x hi
Chnh sch p chin luoc duoc thuc hin tu nm 1961 l mt k hoach
to bao nht cua Tng Thng Ng nh Dim. K hoach y duoc Sir Robert
Thompson c vn. ng l chuyn vin v chin thut phan ni dy nguoi
Anh cng voi hai nguoi ban l Desmond Palmer v Dennis Duncanson

Nhn dinh tng qut v kt qua cua chnh sch p chin luoc, tc gia
Nguyn Vn Chu d khng dinh trong lun n cua ng:
Quoc sch p chin luoc sau hai nm d ngn chn thnh cng. Vit
Cong khng cn song bm ln lt trong nhn dn.
Van d an ninh lng ap duoc vng vng hon, qun doi chnh quy quoc
gia tro thnh luc luong hnh qun chu dong.
Du kch cong san chiu nhiu that bai dng k, khin cho chng phai
roi vo th bi dong v chao dao sau khi d mat ha tang co so.
Tinh than qun doi quoc gia ln cao, dn chng duoc bao v tot hon
v du kch Vit Cong cng ngy cng hoi chnh v dau th voi chnh quyn
Vit Nam Cong Ha.

Trong mt bi bo moi dy nhan d Bn Muoi Nm Ngy Dao
Chnh Ch D Ng nh im: Ci Nhn T H Ni, Tap ch Thng Luan
s 174, thng 10-2003., Bi Tn, nguyn Ph chu nhim Nht bo Nhn
56
Dn Chu Nht, cuu dai t cua B Di Bc Vit d phai xc nhn uu th cua
quc sch p chin luoc d gy cho luc luong xm lng Cng San nhiu kh
khn v tht bai truoc dy, d thng thn by to rng : Cng voi thoi gian v
su tm hiu nhng tu liu lich su, ti thay can phai tra lai le cng bng cho
nhn vat lich su ny... Ti cho rng ng Dim l mot nhn vat chnh tri dc
sc, c lng yu nuoc su sc, c tnh cuong truc thanh lim, np song dam
bac gian di.

Boi th, nhung nhn xt cua tc gia Nguyn B Cn v khu tr mt,
ri p chin luoc nhu d trch dn o trn c phai l nhung quan dim nng
ni chng, hay l do mt tu duy thin kin no d thc dy ng vit nn
nhung cu dng l cn duoc cn nhc hon, tu mt nguoi lm chnh tri o vo
mt trong nhung vi th lnh dao Min Nam truoc dy. Thuc t chnh tri
Min Nam Vit Nam cho thy su loi hai cua quc sch Khu tr mt qua su
chung kin khng chi cua dn Min Nam m ca rt nhiu gioi ngoai quc.
Trong cun Nation That Refused to Starve: The Challenge of the
New Vietnam
57
, Tuong John W. O'Daniel
58
, chi huy phi b Qun su M
du tin, d ca tung chnh sch tip cu chu do cua ng Ng nh Dim,
thnh cng cua cc khu tr mt m tiu biu l Ci Sn, chuong trnh dinh
din o Quang uc, Ban M Thut...
Chuong trnh cai cch din dia thuc hin duoi thoi Vit Nam Cng
Ha I cho nguoi nng dn cuc sng bao dam tuong lai voi cc con s sau
dy:
Tu thng 7 nm 1954 toi thng 7 nm 1961 c tt ca 648.294 mu ty
duoc phn phi lai cho nng dn, 301.923 mu ty dt nh nuoc mua lai d
pht cho nng dn. Mt tng cng 950.217 mu ty m chnh quyn trung
mua lai cua cc dai din chu voi gi 1.260.559.427 dng. Trong khi d cc
nng dn chu din moi chi phai tra 1.822.116 dng vo nm 1961.

Nhiu tu liu lich su khc xc nhn thnh qua quc sch p chin
luoc, khu tr mt, dinh din, v chuong trnh cai cch din dia ni trn.

57
Mot quoc gia quyt khng chiu cht di: Thch thuc cua nuoc Vit Nam Moi, New York, Coeard-
McCann, Inc., 1960, in ln 1, 121t., ba cung, gi bn $15.00
58
Thng Su nm 1953 Tuong J.W. ODaniel cm du mt phi don khao st dn Si Gn. ng gp g voi tuong Henri
Navarre, Chi Huy Truong Luc Luong Lin Hip Php tai Dng Duong, v tip nhn k hoach ginh chin thng cua nguoi Php.
Thng Tu 1954, Iron Mike chp thun cho vic tit ch cp bc ng vo hng Trung Tuong, dam l nh chi huy Ton C Vn Qun
Vin (Military Assistance Advisory Group - MAAG) tai Dng Duong. Trong khi giu chuc Truong Ton C Vn Qun Vin, th ng
cn cm du Phi B Chi Gio v Cc Quan H Hun Luyn (Training Relations and Instruction Mission - TRIM), sau khi Hoa Ky
lnh trch nhim hun luyn Qun Luc Vit Nam vo thng Hai 1955. http://www.vietnamgear.com/bio/7.aspx
57
Tm lai, Ap chin luoc l mt "quc sch" cua chnh quyn Vit Nam
Cng ha I su dung trong Chin tranh Vit Nam tu nm 1960 do chnh
quyn Ng Dnh Dim d xut, di ph huu hiu voi M}t Trn Dn Tc
Giai Phng Min Nam Vit Nam.
59

Quan dim cua Vit Nam Cng ha I v Ap chin luoc l nhm muc
dch tch roi du kch Cng San Vit Nam duoi chiu bi Mt trn Dn tc
Giai Phng Vit Nam ra khoi dn thuong o nng thn. Dn chng khng
phai sng trong vng oanh kch tu do, hay "vng xi du", loai tru di
phuong c co so hoat dng tam cng (cng n, cng o cng lm) trong
dn chng, dn dn c lp hon ton luc luong du kch khoi nng thn.
Nhung d chng lai chnh sch d, M}t Trn Dn Tc Giai Phng
Min Nam Vit Nam tuyn truyn dy l hnh thuc gom dn, nht dn, km
kep dn hng "tt nuoc bt c". K hoach p chin luoc khi duoc thuc hin
tt s c lp luc luong vu trang cng san khng th dua vo dn, v dn dn
Vit cng bi tiu dit.
Ap chin luoc t chuc theo hnh thuc "tu quan, tu phng v tu pht
trin". Quan l p l mt Ban Tr| S, phng thu bao v p l luc luong
Phng V Dn S, phi hop voi cc don vi Thanh Nin, Thanh N Cng
Ha cua p d phu trch.
Khi y, tt ca cc p du duoc bao v boi cc ro can kin c, mi p
du c mt hoc nhiu chi canh tm nhn xa, cc cng ra vo duoc canh
gc cn mt. Ban ngy, nguoi dn duoc tu do ra vo d lm n, tuy nhin
nguoi la mun vo p phai qua su kim sot v cng cht ch. Ban dm, cc
cng ra vo duoc dng kn lai, nhung cc truong hop cp thit cua dn o bn
trong vn duoc giai quyt. Moi truong hop xm nhp ln lt, bt hop php
tu bn ngoi vo du bi pht hin v trong p c h thng bo dng.
Ban du, Quc sch Ap chin luoc thuc hin hiu qua, hoat dng cua
qun du kch cng san bi ngung tr. Tuy nhin, trong khi thi hnh th nhiu
vin chuc ly ngn sch Ap chin luoc ri bt dn phai gnh chiu khoan ny
nhu phai np tin, cng suc v tre d lm hng ro cho p. V th, dn cam
thy bi gom vo mt ch s lm xo trn mt phn no np sng c truyn

59
Mt Trn Dn Tc Giai Phng Min Nam Vit Nam (20-12-1960)
Trong lc du kch Cng San o min nam gp nhiu kh khn do chnh sch Ap Chin Luoc, Cng San phai pht dng
phong tro dng khoi noi dng bo min Nam. V th M}t Trn Dn Tc Giai Phng Min Nam ra doi (20-12-1960) nhm khung
b v cung buc dn chng dnh ph p chin luoc, st hai qun dn cn chnh cua Vit Nam Cng Ha I, tuyn truyn don kt
ton dn dnh bai chin tranh xm luoc cua d quc M, dnh d nguy quyn tay sai, giai phng min Nam, tin toi thng nht T
quc Voi duong li khung b vua du d hua hen di tr vua xu dungbao luc y, Mt trn Dn tc Giai phng d cung buc tp hop
duoi ngon co cua mnh nhiu thnh phn nhn dn, nhiu t chuc v ly co nguoi Vit Nam c quyn chin du trn ton th lnh
th Vit Nam, dng vin moi nguoi Vit nam yu nuoc, k ca o Min Nam, d cng chng M cuu nuoc.
Mt trn dn tc giai phng thuc ra l mt giai php chnh tri duoc thnh lp tu min Bc d c chiu bi mo rng li ko
nhiu thnh phn dn tc, cung buc, lua di t chuc v dng vin trn ca ba lnh vuc: qun su, chnh tri v ngoai giao. Sau
30/4/1975, MTDTGPMN bin th thnh Mt Trn T Quc qui tu nhung c nhn v t chuc thnh cng cu cua Dang v Nh Nuoc
Vit Nam. http://www.mattran.org.vn/GioithieuMT/LS_MTDTTN.html

58
nng thn cua ho. V th, pha Cng san d pht dng phong tro "ph p
chin luoc".

Thu Di Dn Mt Kt Lun

Nguoi ta c th c nhiu nhn dinh phn don khc nhau v con
nguoi Ng Dinh Nhu hoat dng trong hon canh mt ch d d din ra. D
c nhung phn don ph phn v nhung khuyt dim cua ch d Ng Dnh
Dim nhu dc ti, gia dnh tri, cng gio tri. Trong chung muc no, nguoi ta
c th chp nhn nhung ph phn nhu th, nu chi xt mt cch chu quan,
tuong di, c thin kin phn no.
Nhung xt trong bi canh ton cuc, ch d Ng Dnh Dim d phai
ung ph voi nhiu don th di lp nhu n luc xm nhp v ph hoai da din
cua Cng san min Bc, nhu nhiu dang phi c nhung quyn loi khc nhau
c cn ban o nhiu th luc chnh tri v tn gio: xu huong Cao Di, Bnh
Xuyn, nhiu gio phi Pht Gio (Pht Gio Ha Hao, Pht Gio Thng
Nht, Pht Gio Nguyn Thuy C Son Mn, Pht Gio Tiu Thua, Pht
Gio Dai Thua, ), Dai Vit, Vit Nam Quc Dn Dang, Bao Hong thn
Php, phong tro di dc lp tu tri cua nhiu nhm dn tc thiu s,...
Truoc thuc tai x hi d, vic xy dung mt x hi tu do dn v tn
tronh nhn vi vua di khng voi Cng San chuyn chnh, vua n luc don
kt ton dn c lp truong chnh tri v tn gio khc nhau khng phai l mt
chnh sch don gian, d dng. Nhung Ng Dnh Nhu v nhung nguoi cng
chu truong d xy dung mt chnh cuong (chu nghia nhn vi) chi dao cc
chnh sch nhu dinh din, khu tr mt, p chin luoc d vua xy dung vua
chin du. Trong tnh th d, chc chn quyn tu do, dn chu v nhn quyn
chi duoc p dung dn mt chung muc nht dinh trong mt x hi theo ci
nhin cua duoi chu nghia nhn vi v cc t chuc x hi, nht l thanh nin
lm cng cu thuc hin cc chnh sch. Don kt ton th qun dn cn chnh
xy dung x hi.
Nhung nhn thuc cua ton dn khng trit d, nhiu chnh tri gia v
tuong lnh dng la voi nhung muu d c nhn v bi nuoc ngoi mua
chuc, luc luong dng minh Hoa Ky khng kin tr v trung thnh trong
cuc xy dung v chin du, trong khi Cng San xc tin phi hop cc muu
d dnh ph ch d x hi min Nam, ra suc khai thc v phng dai nhung
khuyt nhuoc dim kh trnh khoi cua ch d. Nhung yu t d d dua ch
d Ng Dnh Dim chu yu do tp th Ng Dnh Nhu kin trc nn d bi
tht bai trong chnh bin c ni cng ngoai kch thng 11 nm 1963.

59
Di chiu voi thuc tai chnh tri Vit Nam hin nay, nguoi ta cng thy
r muu luoc cua nh in trc x hi nhu Ng Dnh Nhu vy.

Mt S S Kin Vi Nm Thng C Nghia:

TT Thoi gian Su Kin Nhn Vt

06.1954,
Cannes
Quc truong Bao Dai uy nhim cho ng Ng Dnh
Dim lp ni cc moi.

25.06.1954,
Sign
ng Ng Dnh Dim v Vit Nam

21.07.1954,
hay
20/07/1954
Geneve
14 Nuoc K Kt Hip Dinh

06.08.1954-
23.8.1963
Hoa Ky
ng Trn Vn Chuong, dai su t ai Hoa Thinh Dn


07.09.1954
Si Gn
Php trao tra Dinh Norodom, Chnh Phu Ng Dnh
Dim di tn thnh Dinh Dc lp

20.09.1954
Vit Nam
L Vn Vin (tuc Bay Vin) tro v
23/10/55VN N DD t chuc trung cu dn . ng NDDim dat
98.2% s phiu, lm Tng Thng, Bao Dai bi trut
ph

Cc tuong lnh Nguyn Vn Hinh, Nguyn Vn V,
Trn Vn Dn ban du thoi Thu Tuong Ng Dnh
Dim
Nhm nng ct chun bi cho Thu Tuong Ng Dnh
Dim: Hong B Vinh, Cao Xun Cm, Cao Xun
M, D La Lam, H Duc Minh, Trn Kim Tuyn,
Pham Vn Nhu, Nguyn V, Nhi Lang, H Hn
Son, Nguyn Bao Ton, Nguyn Thnh Phuong, Vn
Ngoc, H Huy Dim, Nguyn Ph, Hong Co Thuy,
Nguyn Huu Khai, Huynh Minh , Don Trung
Cn, Nguyn Vn Quyn, (Nguyn Tri) Nguyn
Manh Cuong, Nguyn Trong Ung, Khut Duy Trc,
Cung Thc Tin, Trn Chnh Thnh (tu st dip
30/4/1975 tai nh o Sign), Trnh Minh Th (cht
03.05 1955), L Kai (cht 14.07.1956), Nguyn Huu
60
Chu, Luong Danh Mn, V Vn Hai

31.02.56 Ng Dnh Luyn, ban hoc voi Ta Quang Buu, c
vn, dai su luu dng, ton quyn tai London

Nguyn Thi Nghia, em rut Nguyn D, Couvent des
Oiseaux

Trn Vn D, Ngoai Truong

1956 Ng Dnh Nhu, c vn

1/59 Lut gia dnh: 135 diu, cm ly di, cm da th, trut
quyn cua con ngoai hn, Trn L Xun du thao v
trnh Quc Hi Vit Nam Cng Ha ngy
13.12.1957

Don Thm, Dng L Vn Phng

Trn Quc Buu, Chu Tich Tng Lin Don Lao
Cng Vit Nam
11.11.60 Muu toan lt d ch d ln 1: Dao chnh: Phan
Quang Dn, Hong Co Thuy, Vu Hng Khanh,
Nguyn Tuong Tam, Nguyn Thnh Phuong, Bi
Luong, Phan B Cm, Vuong Vn Dng, Nguyn
Chnh Thi,

1960-63 Phong Tro o di B Nhu.
27.02.1962 Chnh bin l n 2: Oanh tac Dinh Dc Lp: Pham
Ph Quc - Nguyn Vn Cu- Nguyn Xun Vinh.

01.03.63
(6.2)
Tuong Hai B Trung.


05/05/63
Hu
L Mung TGM Ng Dnh Thuc. Co VN va co
Vatican.

08/05/63
Hu
Dai L Pht Dan 2507treo co VN nhung khng duoc
treo co Pht Gio ngoi khun vin cc Cha. Biu
tnh phan di. 9 nguoi cht c ca tre em, 20 nguoi bi
thuong. Pht Gio c 10,5. Cng Gio c 1,5. Quan
h M Vit bt du cng thng

09/05/63 Pht Gio di 5 dim:
1/. Huy lnh cm treo co Pht
2/. Pht Gio phai bnh dng Cng Gio
3/. Khng duoc dn p Pht Gio
4/. PG duoc quyn tho phuong theo tn ngung cua
mnh
5/. Chnh quyn phai bi thuong nhung thit hai cho
61
Pht Gio v trung tri nhung nguoi c trch nhim
trong vic dn p PG ngy 08/05/1963

12/05/63 Phi don PG gm 8 nguoi tu Hu vo Si Gn kin
nghi Tng thng

28/05/63 T.T Thch Tinh Khit ku goi Pht Tu xung duong.
Tai Hu, ca ngn nguoi xung duong. Tai SG, nhiu
tng ni Pht Tu xung duong , tuyt thuc 48 gio
truoc Quc Hi. Dai su F. E. Nolting vng mt khoi
SG, DS W.C. Trueheart giai quyt

2/6/63
Hu
Hng trm sinh vin biu tnh bao dng,Hu gioi
nghim

4/6/63 Trueheart gp Nguyn Dnh Thun, BTPTT, nhung
bt dng

7/6/63 B Trn L Xun ca ngoi t chuc Phu Nu Lin Doi
v cho cc nh lnh dao PG bi CS git giy

11/6/1963 HT Thch Quang Duc, 73 t, tm xng tu Thiu o ng
tu L Vn Duyt Phan Dnh Phng. B Nhu tuyn b
Tt ca cc lnh dao PG dng gp vo quc gia l
nuong mt nh su

16/6/63 Uy Ban CP va PG k Thng Co Chung. Truyn
thong M chi trch chnh quyn NDD. TT Tr Quang
(sinh 1922) thay th TT Thch Tinh Khit

25/6/1963 Truong CIA John Richardson khng giai quyt duoc
mu thun CP v PG. ng Nhu di lm manh v
chng PG v khng chng Cng.

Nhung ngy
cui thng
6/63
Dai Su Trueheart de doa chnh quyn NDD, nn
NDD tro nn dc lp voi p luc M hon. Vai tr
Nolting duoc trong dung. Nhung Kennedy mun
thay th

Thng 7-
8/1963
p luc gia tng


11/7/63 Nolting tro lai Sign thuyt phuc NDD ha giai voi
PG

18/7/63 Nolting c thuyt phuc NDD. NDD chiu ln Di Pht
Thanh. Vu tu thiu thu 2 xay ra

19/2/63 TT ln Di PT chi hai pht, chi hua c UB diu tra
v vic xay ra. Canh st vn bao vy cha

23.07.1963 Trn Thanh Chiu, TGD dn v don,

5/8/63 Nh su Nguyn Huong tu thiu
62
Phan Thit

13/5/63
Hu
1 nh su qun c tu thiu. Ni c tu thiu tai mt nh
tho Cg. 1 su 71 t tu thiu o Cha Tu Dm

14/8/63 Nolting tu bit NDD v M, Henry Cabot Logde dn
thay th

15/8/63 Nolting roi Sign. NDNhu canh gic M c th thay
di chnh sch

20/8/63 NDNhu cho enh bao vay tn cng cha tai X Loi,
tai Tu Dm: 30 cht, 200 bi thuong, bt giam 10xe
cho nguoi

21.08.1963 B rp Cha. LL Dc Bit v D chin tn cng
2000 cha trn ton quc, bt 1400 tng ni, 50-100
nguoi cht. M ln n NDD. o Hoa Thinh Dn v
Honolulu. Ca nuoc thit qun lut. Sinh vin bt
tun, xung duong. Vu Vn Mu tu chuc cng voi
Dai su M Trn Vn Chuong

22/8/1963 DS Cabot Lodge dn Sign 9.30 ti

23.08.1963 Lucien Conein duoc TVDn moi dn B TTM trao
thu cho Cabot logde noi la qun di khng nhng tay
vo vu PG. LV Kim phu t Trn Vn Dn di loai
NDNhu. V Vn Hai hua bao v TT NDD neu quan
doi loai Nhu. R. Hilsman va Averell Harriman du to
khng ung h ch d NDD

24/8/63 Cabot Logde lin lac voi B Ngoai Giao v ta Dai
Su M phi hop voi tuong lnh VN lm dao chnh
ch d NDD
B Ngoai Giao goi TDS M tai Si Gn d thi hnh
ngay. Ti mt. Khng duoc ph bin. Chi dch thn
Dai Su Cabot Lodge moi duoc php doc. Di voi
CINPAC/POLAD th chi D Dc Felt duoc php doc
Theo CAS Si Gn 0265 bo co v quan dim cua
Tuong Dn; Sign 320, Saigon 316. Sign 329
By gio th r l hoc qun di d nghi thit qun
lut, hoc ng Nhu d lua ho. ng Nhu d loi dung
tnh trang d d tn cng Cha chin bng Canh St
v Luc Luong Dc Bit cua Dai T Tung trung thnh
voi ng, lm cho nhn dn Vit Nam v th gioi ngo
rng qun di lm. Hon nua cung tht qu r rang l
ng Nhu d m muu sp dt ng ta vo vi tr chi huy.
63
Chnh phu Hoa Ky khng th dung dung tnh trang
m quyn bnh lai nm trong tay ng Nhu v cc
thuc ha cua ngd thay vo d bng nhung qun di
tinh nhu v nhung chnh tri gia c tu cch.
Nu ng (Cabot Lodge) c gng ht suc, nhung ng
Dim vn ngoan c v tu chi th chng ta phai di
du voi mt diu c th xay ra, l ngay ca ban thn
ng Dim cung khng th t tai duoc.
Ky tn: Hilsman, Ball, W. Averell Harriman 24/8/63

25/8/63 DS Lodge bo co d nhn duoc, nhn manh moi
vic vn tu Hoa Thinh Dn

26/8/63 Cc C Vn TT M chia 2 lp truong: Taylor mun
c thao lun thm buc din trn, v phe Mc Cone
thy tu cch xung dng cua TT NDD, kh thay th.
Cui cng moi nguoi thy cn phai d dt v giu lai
NDD, loai NDNhu thi. VOA ph bin vi lp
truong M m Lodge chua gp NDD. Nhung cc
tuong Minh, Khim v Khnh d duoc lin lac

27/8/63 TT Kennedy hop voi cc c vn cao cp, trong d c
Nolting. Mun loai bo Nhu nhung hai anh em nhu
gn b nhu cp bi trng. TTKennedy vn giu lp
truong din vn ngy 24/8/1963

29/8/63 Kennedy tin giao moi trch nhim cho Cabot Lodge

30/8/63 Kennedy so c canh tm mu tai Sign nn cho bo
dng cc noi ngoi khoi du tr

31/8/63 Tuong Minh bo cho Richardson bit k hoach dao
chnh phai hon lai, vi su thn thit Richardson voi
TT NDD c th bai l cuc dao chnh.

04.09.1963 Hop bo tai Dinh Gia Long

09.09.1963 B Trn L Xun di du HNQT tai Nam Tu
10.09.1963 (11-19.09.63), dn Rma: 22.09.1963

29.9.1963 Dn Paris

07.10.63
13/11/63
Dn M: dn Idlewild, ha vin M 8.10.63, dn New
York 09.10 (Hotel Waldrof-Astaria), 14.10, toi
Harvard, MA. 03.11. o Hotel Beverly Wilshire,
Beverly Hills-13.11, sm d o New York (Barclay
Luggage Shop), voi tin ha don 52.045US$

Ng dnh L Thuy: 07.08.1945, Hu
64

12.04.1967 Paris

Nguyn Thi Thun, thu k ring cua B Nhu

Nhm mt vu min Trung: Duong Vn Hiu,
Nguyn Tu Thi, Nguyn Thin Dzai

11.63 Vi tuong cm du dao chnh lt d ch d Tng
Thng Ng Dnh Dim: Dai Tuong Duong Vn
Minh.

01-2.11.63 Thiu Tuong D Mu, Cc tuong lnh Tn Tht
Dnh, Trn Thin Khim, Nguyn Khnh, L Vn
Ty, Vn Thnh Cao.

Mt s nhn vt: L Cng Hon, Trn Vn Khim,
Truong Dnh Dzu.

10 gio dm
27.7.1986
ng b Trn Vn Chuong cht, c nhiu nghi vn l
Trn Vn Khim git cha me d ginh gia ti (?)

Mt S TI LIU THAM KHaO:

Ti Liu n Hnh Vat Chat

Vn Bia: i Mt Phng Vin v Nhng Ngy Chung Sng Vi
Ch Si Ng nh Dim. Hi K. In ln thu hai (2003). B tc nhiu chi tit
v hnh anh. C thm Phn "oan Cui oi Mt Phng Vin". Tc gia giu
ban quyn. Copyright 2003 by L Vn Bia. All rights reserved. ng k:
TX 5-528-510, Dec 11, 2001. Ti dng k: April 2003.
Chnh Dao Vu Ngu Chiu: Cuc Thnh Chin Chng Cng, 1945-
1975. 2004, Nh XB Vn Ha, PO BOX 721049, Houston TX, 7727-1049,
22US$, USA. 4/10/2006, 4 Hn Vit
Nguyn Duc Cung: p Chin Luc
Pham Cuong: B n M Ng Dnh Dim, Ng Dnh Nhu. VNnet
Nguyn Huu Du: Nh Li Nhng Ngy o Cnh Tng Thng Ng
Dnh Dim. 4366 Menlo Avenue # 23, San Diego, C.A. 92115, U.S.A. DT:
619-284.5484. Gi bn: 15 USD.
Trn Vn Dn: Vit Nam Nhn Chng
Lu Giang. Harriman, Ngui Quyt D|nh V S Phn Ng Dnh
Dim, Canada, 19/10/2004, 09t, A4
Lu Giang Nhng B n V Bin C Ngy 11.11.1960. Canada, Thu
Su 12/11/2004, 09t, A4
65
Mu Hai. Cha Gi. Hi K. Ky nim Nm Muoi Nm Linh Muc v
Thuong Tho Bt Tun Linh Muc Inhaxi Mai Xun Hu, 20.05.2003.
Sign, vit xong L Truyn Tin, 25.03.2003, 97t, 13x24cm.
Vu Dnh Hoat: Vit Nam Tn Gio Chnh Tr| Quan. Trc thoi vi
D Mu, tc gia Vit Nam Mu Lua Qu Huong Ti. Virginia, Alpha,
1991 (1771, Wilson Blvd, Falls Church, VA 22044)
727t. I-X, 15x25cm; 1619-11t. XI-XX, 15x25cm)
Nguyn Gia King, "ng Ng Dnh Dim ln cm quyn nhu th
no?", Thng Lun, thng 4, nm 2005.
Pham Vn Luu, Tng Thng Dim: Nhng ngy dy thu thch khi
v nuc chp chnh, 1954-1955(7-29), Melbourne, 18.10.2004;
Pham Vn Luu v Nguyn Ngoc Tn: D Nht Cng Ha Vit Nam
(1954-1963), Mt Cuc Cch Mng. Center For Vietnamese Studies
Publications, Reservoir, Victoria, 3073, Australia. [(L Tinh Thng) 2362
Ashbury Circle, Westminster, C.A., 92683, USA. DT: 714-891.6216.10
USD. (nh sch Nam ): Centre Commercial Les Olympiades, 44 avenue
d'Ivry, 75013 Paris, France.]
Honh Linh D Mu: Vit Nam Mu Lua Qu Huong Ti. Hi K
Chnh Tri. B tc h so v su sup d cua Vit Nam Cng Ha. Hoa Ky,
NXB Qu Huong PO Box 8435 Mission Hills, CA 91346 USA. In ln 1,
1986, ln 2, 1987, 1267tr., 16x27cm
D Mu: Mt Tri Tm S hay Hi K Cua Tung Luu Vong cua
D Mu. H Ni, NXB Cng An Nhn Dn, 1991
Luong Khai Minh & Cao Vi Hong. Lm Th No D Git Mt
Tng Thng I&II. Sign, Dinh Minh Ngoc xut ban, 1971.
Nguyn Vn Minh: Dng H Ng Dnh: Gic Mo Chua Dt. Hong
Nguyn XB, NV Printing 7775 Westminster Ave., Westminster, CA 92683
(714)-897-3626. http://www. nvprinting.com . (Dorothy Nguyen PO BOX
2637 Garden Grove, CA 92842-2637) Ca, USA, 2004, 586t, 14x25cm Gi
bn 20 USD.
Trung Quc V Vic Giai Quyt Cuc Xung Dt Ln Th Nht o
Dng Duong. Nh XB Thng tin l lun, ban ting Vit, H Ni, 1981
Nht k D Th. Sign, Dng Nai, 1970.
Tn Tht Thin C Dim o PARIS 1953 - 1954. Lu Giang gioi
thiu. Canada, 2004, 24t, A4

Ti Liu Khng Mng

66
BBC phong vn John Prados (National Security Archive): John
Fitgerald Kennedy V Cuc Dao Chnh Ng Dnh Dim Din Ra Ngy
1-11-1963. http://tieulun.hopto.org
LARRY BERMAN, S Kin Nhn Chng Trn M}t Trn Thm
L}ng (Nguyn Di Phung d|ch). (Theo Tui Tre Online)
http://www.qdnd.vn/qdnd/sukiennhanchung.trenmattranthamlang.240
55.qdnd
Larry Berman: "Khng Ha Bnh, Chng Danh D". Ban dich
Nguyn Manh Hng,
L Qu Chung: Hi K Khng Tn. CI CHT CuA BA NG
DIM, NHU, CN. Website Talawas
Pham Cuong, B n m Ng Dnh Dim, Ng Dnh Nhu. (bo Vn
net ra ngy 18-8-2005)
Ng Dnh Dim Tiu Su: Source: Ti liu Keywords ( Ng Dnh
Dim) http://vi.wikipedia.org/wiki ..
NG DNH DIJM git tung TRJNH MINH THE (01/02/2007)
Giai Toa B Mt V Ci Cht Cua Tung Tr|nh Minh Th
http://www.chuyenluan.net/200411/0411_23.htm
Ng Dnh Dim, Minh Truc, Ta Vn Vn, Trn Thnh D, Nguyn
B Vinh, Vinh Bao, Nguyn B Tu: Tho.
DNG DUY: Ng Dnh Dim: Di vng oai hng v huyn thoi
http://65.45.193.26:8026/cms/acct/vietweekly/issues/vw5n47/ngoDin
hDiem.html
DNG DUY: Danh t cng phi do ng Ng Dnh Dim d}t ra?
http://65.45.193.26:8026/cms/acct/vietweekly/issues/vw5n46/congPhi
.html
Nguyn Huu Du: Nh li nhng ngy o cnh tng thng Ng
Dnh Dim.
Muong Giang: KISSINGER D BN DUNG VNCH CHO CSBV
V Nguyn Gip, B truong thay CT nuoc: V vic cu ng Ng Dnh
Nhu lm gim dc Nha luu tr cng vn v thu vin ton quc. Sc lnh
21 Chu t|ch Chnh phu lm thi Vit Nam Dn chu cng ho. B nhim
08/09/1945 c hiu lc ngy 08/09/1945 Ton quc
http://vbqppl3.moj.gov.vn/law/vi/1945_to_1950/1945/194509/194509
080009/lawproperties_view
HDGMVN, Vn Phng Tng Thu K. Gio Hi Cng Gio Vit
Nam Nin Gim 2004. Nh xb Tn gio. H Ni, 2004.
Phan Pht Hun. Vit Nam Gio Su. Quyn II. Cuu Th Tng Thu.
Si Gn, VN. 1962.
67
Ng Ky: Khui H So Ti Mt: M Chu Muu Thanh Ton Anh em
Tng Thng Ngo^ Dnh Dim ( Ng Ky: PO BOX 836, Garden Grove,
CA 92842. Email: ngokyusa@yahoo.com .
http://www.take2tango.com/printing.aspx?NewsID=6216
Trn Thi Lin, "Les catholiques vietnamiens dans la Rpublique
du Vitnam (19541963)" in Pierre Brocheux, ed., Du conflit d'Indochine
aux conflits indochinois (Paris: ditions Complexe, 2000), pp. 5380.
http://www.clemson.edu/caah/history/facultypages/EdMoise/54-
64.html
Pham Vn Luu v Nguyn Ngoc Tn: D nht Cng Ha Vit Nam,
1954-1963, Mt cuc cch mng
Nguyn Vn Minh: Dng h Ng Dnh, uc mo chua dt.
Lm Thanh Lim & Gustave D. Meillon. Tu Sign Toi Tp. HCM. Nam .
D Huu Nghim. Gio Hi V Cc Dng Bo Thiu S O Vit
Nam. Dinh Huong 26.
Ngo Dinh Nhu, "Why We Must Defend the Existing Regime." (Tai
Sao Chng Ta Phai Bao V Ch d Hin Huu) Ban dich mt cuc ni
chuyn cua ng Nhu ngy 15/11/1957, 30tt. Bi vit c mt s thao lun dn
Chu Nghia Nhn Vi. Ban vn duoc dua ln mang trong Vn kh Du n Vit
Nam tai Truong Dai Hoc K Thut Texas.
Nguyn Huu Hanh: Lm vic vi cc nhn vt danh ting th gii
Cu chuyn di ti. Hi k, 16.10.2006 v cc ngy tip theo. Website
Talawas
Pham Duc Hon (1889-1954) H Phm vi dt nuc
(Ban tin ni tc (S 22/2007), 01-11-2007)
http://www.hopham.org/index.php?mn=newsdetail&key=ho-pham-
voi-dat-nuoc&newsid=468&type=7
Nguyn Tn Hung: B mt Dinh Dc Lp.
Nguyn Tin Hung: Khi Dng MinhTho Chy. Website Vit Nam
Thu Qun.
(http://vnthuquan.net/truyen/truyen.aspx?tid=2qtqv3m3237n4n1nvn4n
31n343tq83a3q3m3237nvn
Bi Kha: Bay Dim Dn Dn Tht Bi & Ci Cht Nhc Nha Ng
Dnh Dim (9. 9. 2003)
http://www.tialia.com/showthread.php?t=133991
Trn vn Kim: C Phai Hoa Th|nh Dn D Dua ng Dim V
Lm Tng Thng D Nht Cng Ho Vit Nam? Website Dung Lac.net
Nguyn Gia King: Nhng Vn D Ljch Su: ng Ng Dnh Dim
ln cm quyn nhu th no ? (TL 191). Dng ngy 05/04/2005 lc
22:46:28 EDT. D ti: Chnh Tri Vit Nam
68
http://www.thongluan.org/vn/modules.php?name=News&file=article
&sid=125
Hong Lac v H Mai Vit: Vit Nam 1954-1975: Nhng s tht
chua h nhc ti.
Jon Larsen (Tap Ch Time): Dip vin hon hao - Ky 5: Cn li mt
mnh. Thu Ba, 02/10/2007, 09:19 (GMT + 7
L Gi C Tng Thng Ng Dnh Dim, 1963-2004. Ghi nho 50
nm Ngy Ch Si Ng Dnh Dim chp chnh (1954-2004)
Nguyn vn Luc: Twenty years and twenty days min Nam Vit
Nam (I-IV). D nht Cng ha. Ngy: 28-11-2006. DCV Online
http://www.danchimviet.com/php/modules.php?name=News&file=pri
nt&sid=2655
http://hatnang.com/showthread.php?t=23220
http://www.avsnonline.net/library/ebooks/vn/others/OngCoVan/ocv-I-
10.htm
Nguyn Vn Luc, 2 thng 11, 1963 Nh v ng b Ng Dnh Nhu
(I, II), 11&12/10/2007
Nguyn Vn Luc, H so bo Cng Gio v Dn Tc (I, II)
2&3/7/2007
Nguyn Vn Luc Gi chuong d di chiu 07-01-2007, 05:37 PM (I)
(13/7/2007)
http://www.dautiengclub.com/portal/showthread.php?t=1062
David Marr: Vit Nam 1945; Vit Nam Chng Thc Dn, 1885-
1925 (1971); Truyn Thng Vit Nam Qua Thu Thch, 1920-1945
(1981). [Vit Bo (Theo_TuoiTre)]
http://vietbao.vn/Xa-hoi/TS-David-Marr-va-cuon-sach-Viet-Nam-
1945/40095521/157/
Edward Miller: Vin kin, quyn lc v tnh chu dng: Con dung
ln nm quyn cua Ng nh Dim, 1945-1954. Hoi Phi, Vy Huyn dich
(10.8.2007) [ 1 2 3 ]
http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=10642&rb=0302
Nh Cha Trn Hu Thanh ( Ky 2 )
http://www.trungtammucvudcct.com/web/news.php?mode=chitiet&n
o=322&id=3332
D Huu Nghim: Mt Mang Bi Canh: Khi Thu Tung Ng Dnh
Dim V Nuc Chp Chnh. Dayton, Ohio, 18/8/2005, 7t., A4
Bi Thi Don Nguyn: Nhn vt l|ch su: Huynh & D Ngy y By
Gi. Vit Nam Thu Qun Thu Vin Online
Nguyn Huu Phuoc, Vi ghi nhn v C TT Ng Dnh Dim (Ghi
nhn cua mt Dai T) (47-54);
69
Bradley S. O''Leary: V m St Ng Dnh Dim V J.F.Kennedy
(13-14)
http://www.vietnamvanbut.com/vnvb/story/content.aspx?id=125200713920
543397
Hong Ngoc Tn: Chu Nghia Nhn V|
http://www.viet.no/component/option,com_akobook/Itemid,71/
Nguyn Thi: Chu Thuyt Nhn V| V Gii Lut Yu Thuon.
Garden Grove 3/11/2007
http://www.chuacuuthe.org/11-10-07-chuthuyetnhanvi-lm-ng-thai.html
NGUYN HU THI: Vit Nam nm 1945: ginh quyn luc cua
David G. Marr NXB Dai hoc California, Berkeley, Hoa Ky, 1995.Giai
thuong John K. Fairbank v cng trnh nghin cuu xut sc cua Hip hi
Chu hoc M, 1996 (Thu tu, 21 Thng su 2006, 16:53 GMT+)
Vu The Thanh: <vuthethanh@gmail.com>
To Nghiem Do <nghiemdohuu@gmail.com>,
Nov 23, 2007 11:25 PM
Vu The Thanh <vuthethanh@gmail.com>
To Nghiem Do <nghiemdohuu@gmail.com>,
Nov 23, 2007 3:53 AM
Don Thm. Hai Muoi Nm Qua 1945 - 1964 Vic Tng Ngy.
Xun Thu.
Don Thm. 1969 Vic Tng Ngy. Xun Thu.
L Thin, C Dim o Paris, 1953-1954 (31-46), Ottawa, 10-2004;
Tn Tht Thin, Mt s s tht v Anh Em h Ng v Ch d Cng
Ha I, qua tc phm Dng H Ng Dnh: Uc Mo Chua Dt, Hi c cua
mt nhn chng trc tip, Nguyn Vn Minh, 2003 (55-86), Ottawa,
10/2004;
Tn Tht Thin: Cn Thm D|nh Li Gi Tr| Cua ng Ng Dnh
Dim V Ch D Vit Nam Cng Ha I (ngun: www.thongluan.org)
21/6/2006
http://www.viet.no/content/view/228/87/
"Nhn li kinh nghim Ng Dnh Dim", Thng Lun, thng 11,
2005. ngun: www.thongluan.org
L Thin & L Tinh Thng: Ngui M chng nhn th ky: B C
Elizabeth Ng Dnh Th| Hip (1903-2005)
http://memaria.org/bai_da_dang/nguoi_me_chung_nhan_the_ky_ba_c
o_elizabeth_ngo_dinh_thi_hiep_1903-2005/
L Tinh Thng, Ky Nim Nm Muoi Nm ng Ng Dnh Dim V
Nuoc Chp Chnh (87-90);
70
Ng Dnh Thuc: Ky 5:V tng gim mc Ng Dnh Thc (Chu
nht, 14 Thng chn 2003, 15:57 GMT+7)
http://vietbao.vn/Phong-su/My-Diem-cuoc-dao-chinh-Diem-Nhu-
Tong-giam-muc-Ngo-Dinh-Thuc/40001315/262/
Dng Tin: Ngui diu hnh tp ch Bch Khoa, L Ng Chu, 160
Phan dnh Phng.Orleans, 27/9/2006 (Dng Tin Cp nht : 13/03/2007
18:26)
http://www.diendan.org/nhung-con-nguoi/le-ngo-chau-nguoi-111ieu-
hanh-tap-chi-bach-khoa/
http://my.opera.com/tranminhkhanh007/blog/show.dml/696398
Lm L Trinh: V Ngun. San Jose 2006.
Lm L Trinh: Chn Nm Bn Cnh Tng Thng Ng Dnh Dim
(Mn Dm Vi ng Quch Tng Dc). USA, July 21, 2005.
Website Lin Lac Nhn Vn
Truong Cao Dng Su Pham Tp. HCM & Cuc Do Dac V Ban D Nh
Nuoc. Vit Nam Tp Ban D Hnh Chnh V Du L|ch. 1989.
Nguyn Vn Tun: Nhng huyn thoi v s tht v ch d Ng
Dnh Dim" tc gia Vinh Phc (Friday, 19. January 2007, 16:08:26)
http://www.giaodiem.com/doithoai/nvt_docvphuc.htm
Nguyn L-Tuong: B Tc Mt Vi Diu V H Ngoi
cua Dc Hng Y Phanxic Xavi Nguyn Vn Thun Nhn Ngy Mn
Tang (16-09-2002 dn 16-09-2005)
http://www.lambich.net/forum/viewtopic.php?p=1067&sid=fe1f431fe37884
ea8f9a5fdae2b65c4c
http://tvvn.org/f18/ba-ta-c-va-i-ae-ia-u-va-ha-ngoa-i-ca-ca-ha-ng-y-
thua-n- 1753/
Minh V: Mn dm vi ng Cao Xun V (I): D nht Cng ha.
Ngy: 24-09-2007, Dan Chim Viet Online
Minh V: Phong vn Minh V: Ng Dnh Nhu: Hip thuong
Nam-Bc. Di Ting ni VNHN
http://www.danchimviet.com/php/modules.php?name=News&file=art
icle&sid=4101
http://thangtien.de/index.php?option=com_content&task=view&id=9
22&Itemid=297
http://www.vietcyber.net/forums/showthread.php?t=120512
http://vnthuquan.net/truyen/truyentext.aspx?tid=2qtqv3m3237nmn2nv
n4n31n343tq83a3q3m3237nvn
Nguyn Dc Vinh: Ph lc 1. An ninh Th Gii
71
Vietnamnet: Huyn Thoi V Cm Tnh Bo H.63 - Phn 2: Ky
15: Ngui H Ni "o Phng Chi Huy Qun Di M"(08:30' 03/09/2007
(GMT+7)
http://www.vietnamnet.vn/psks/2007/09/736602/
Vu Ngoc Nha: Vinh bit "ng C vn"
http://www.avsnonline.net/library/ebooks/vn/others/OngCoVan/ocv-
III-18.htm
Pham Thng Vu: Nghin mc c Tc M}c Hu cua vua T Dc v
Tng Thng Ng Dnh Dim. (01-11-200716-01-2008, 12:45 AM)
http://www.hatnang.com/showthread.php?t=23375
http://www.x-cafevn.org/forum/archive/index.php?t-12214.html
Cao Xun V: Minh V Phong Vn Ba gi nghe mt nhn chng.
07/2007. Ngy Quc Khnh Cng Ho Php Quc. Trch DCVOnline
http://www.hungviet.org/minhvo/minhvo0707.html
Cao Xun V: Li ta (1-6), 30/10/04 (L Gi NDD, sdd.)
Stephen Young: Kissinger d bn dng VNCH cho H Ni
NHNG GI PHT D|NH MNH CuA C TNG THNG NG
DNH DIM.
Wikipedia: Ngo Dinh Nhu
en.allexperts.com/e/n/ng/ngo_dinh_nhu.htm 10-11/2/2008.X-2.
Wikipedia ting vit: Chu nghia Nhn V|: Tham Khao Tu Din
ngy 18/8/2005
http://www.viet.no/component/option,com_akobook/Itemid,71/

Mt S Ti Liu Ting Anh Php

Jessica Chapman: Staging Democracy: South Viet Nams 1955 To
Depose Bao Dai. Pacific Rim Research Program University of California,
Multi-Campus Research Unit. Year 2005. Paper Vietnam. This paper is
posted at the eScholarship Repository, University of California.
http://repositories.dlib.org/pacrim/Vietnam , with 130 footnotes
Copyright @2005 by the author, 1-52 pages (23/10/1955)
Department of Defense, US-VN Relations, 1945-67, Washington DC,
Government printing Office, 1970. 12 volumes
Department of State, Foreign Relations Of US, 1952-54, 1955-56.
Vos XIII-XIV, Washington DC, Government Printing Office, 1982
Stanley Karnow: The Edge of chaos. Vietnam's "royal family",
long aided by U.S. troops and money, has persecuted religious leaders,
embittered the people and bungled a critical struggle against Communism.
72
The Saturday Morning Post, No.33. September 28, 1963, p.27-37 236th
year,
Stanley Karnow: The Fall of the House of Ngo Dinh. The Vietnam
coup: the plot, counterplot - an exclusive account of how Diem and Nhu
died. The Saturday Morning Post, Issue no. 45, 21-28, 1963, 75-79.
http://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Nhu
Edward Miller: Vision, Power and Agency: The Ascent of Ng
Dnh Dim, 194554. The History Department at Dartmouth College. His e-
mail contact is Edward.G.Miller@dartmouth.edu
Abstract
This article challenges existing interpretations of Ng Dnh Dim by
examining his activities during the decade before he became leader of South
Vietnam in 1954. Dim actively pursued power in these years, and he
achieved it mainly due to his own efforts and to those of his Vietnamese
allies. At the same time, he and his brother Ng Dnh Nhu were outlining the
distinctive vision of modernisation which would inform South Vietnam's
post-1954 nation-building strategies. Journal of Southeast Asian Studies
(2004), 35: 433-458 Cambridge University Press. Copyright 2004 The
National University of Singapore. Vietnam - Acknowledgments and Preface
http://www.mongabay.com/reference/country_studies/vietnam/all.htm
l
Liste de chartistes par promotion (1825-2007)
http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_de_chartistes_par_promotion#1938
http://theses.enc.sorbonne.fr/theses.html?annee=1938
Robert Scigliano: Vietnam: A Country at War. Asian Survey, Vol.
3, No. 1, A Survey of Asia in 1962: Part I (Jan., 1963), pp. 48-54
This article consists of 7 page(s).
Robert Scigliano, South Vietnam: Nation Under Stress. Boston:
Houghton Mifflin, 1963. ix, 227 pp. pb Boston: Houghton Mifflin, 1964. ix,
237 pp.
Oakland, CA, DHN tng hop ngy 15/10/2006.CN, 15/6/2007.6,
4/2/2008.5, 2/3/2008.X.
_____________________________________________________


Nhng Kin Chung Quanh Bi Nghin Cu V Ngo Dnh Nhu

From TAN HUNG DO <tanhungdo@shaw.ca>
To Nghiem Do <nghiemdohuu@gmail.com>

73
Date Fri, May 23, 2008 at 12:26 AM
Subject Re: Ngo Dinh Nhu (co sua chua)
mailed-byshaw.ca

hide details May 23 Reply


Chao Hien Huynh,

Trong tai lieu, toi co thac mac: Hien Huynh viet: Chinh nguoi My chu
truong giet co TT Diem, nhung nguoi My nao? Co phai ca chinh phu My tu
TT Kennedy tro xuong hay chi co mot vai ten ac on con do? Ngoai ra co
phai tap doan tuong phi hop ban va da lay da so y kien la giet TT Diem hay
chi co mot vai ten khon kiep nhu Duong Van Minh, Nguyen Ngoc Le, Pham
Xuan Chieu, Mai Huu Xuan, Le Van Kim... am muu len lut giet ma thoi?

Hung

From Nguyen Dang Truc <trucdang@free.fr>
To Nghiem Do <nghiemdohuu@gmail.com>

Date Fri, May 23, 2008 at 2:42 AM
Subject Re: Ngo Dinh Nhu (co sua chua)
mailed-byfree.fr

hide details May 23 Reply


Cam on anh Nghiem ve tai lieu intressant
Truc

From Loc Pham <loc.pham.d@gmail.com>
To Nghiem Do <nghiemdohuu@gmail.com>

Date Fri, May 23, 2008 at 6:01 AM
Subject Re: Ngo Dinh Nhu (co sua chua)
mailed-bygmail.com

hide details May 23 Reply

74

VNd'OutreMer 5/23

Bonjour DoGan
Xu TayDen,

Hoc gia Pham Quynh noi : Tieng Viet con, nuoc Ta con.
Neu tac gia "... NgoDinhNhu" muon co y kien cua nguoi doc thi
LYTOET se gop y kien ve TIENG VIET truoc khi noi den "noi
dung".
(1) , ... co tam co : nghe thi KEU nhung khong phai
but phap cua nguoi viet biographer (co ve boc thom).
(2) Tho.. Va ...Nien : V capital ?
(3) thi hoi tuc : sao lai THI
(4) cau Nhu cau Luyen trong gia dinh ho NGO chu khong
CAU voi nguoi doc.

Van pham tieng Viet bat thanh van nhung nguoi viet CAN
chu trong toi NUANCE.

LYTOET se tiep tuc doc khi TAC GIA muon tim y kien cua nguoi
doc.

By the way, o San Jose City co nguoi chau cua
NhatLinhNguyenTuongTam
viet : "Than anh Loc" . O Xu TayDen co nguoi khi xua day hoc viet
"than men LyToet" . Hai nguoi nay da khong biet toi mot "qui luat" trong
ngon ngu hoc
usage fait la loi , 2 nguoi nay da pha tieng Viet khi viet theo loi chu
Hanoi TODAY.

Cheers / Monsieur LYTOET

From TAN HUNG DO <tanhungdo@shaw.ca>
To Nghiem Do <nghiemdohuu@gmail.com>

Date Fri, May 23, 2008 at 10:23 AM
Subject Re: Ngo Dinh Nhu (co sua chua)
mailed-byshaw.ca

75
hide details May 23 Reply


Cam on Do Hien Huynh.

Nhung theo toi, "cua Xe-da tra lai cho Xe-da". Khi ket an nguoi My
mot cach chung chung nhu vay thi vo tinh len an cho ca mot chinh quyen ma
trong do co mot nua ko dong y, chi bi mot so con do nhu ten Cabot Lodge
von hiem ghet CG va mot vai ten dau so trong bo ngoai giao My va CIA.
Khi bao da so nhom tuong phi VN gay loan thoi do dong y giet TT Diem de
tranh hau hoan thi cung ko co bang chung, nhung ro rang la am muu cua mot
vai ten tuong phi do ma thoi. Danh ranh da so tuong phi ko muon giet TT
Diem nhung cung ngam dong y de khoi bi he luy ve sau. Vay neu ko co
nhung ten con do nhu DVMinh ra chi thi va dua ten Nhung la tuy vien cua
han di giet TT Diem thi ko ai lam chuyen do het.

Than men,
Hung

From TAN HUNG DO <tanhungdo@shaw.ca>
To Nghiem Do <nghiemdohuu@gmail.com>

Date Fri, May 23, 2008 at 6:11 PM
Subject Re: Ngo Dinh Nhu (co sua chua)
mailed-byshaw.ca

hide details May 23 Reply


Chao Do Hien Huynh,

Khi viet nhung tai lieu lien quan den su hoc, theo toi, phai can cu tren
nhung su kien lich su khach quan, duoc nhieu nguoi chap nhan. Neu chi dua
vao chung tu cua mot nhom nao ma tuong phan voi nhom khac thi nhung
chung tu do can phai xet lai. Toi dong y: ong NDD khong the dieu hanh
guong may quoc gia, neu ko co su ho tro cua ong NDN. Nhung ong NDN
mac du co thuc tai, cung ko du uy tin nhu ong NDD de duoc long dan ma cai
tri.

Than men,
76
Hung



From att411@comcast.net
To Nghiem Do <nghiemdohuu@gmail.com>

Date Tue, Jun 10, 2008 at 2:22 PM
Subject Re: Xin chia se, gop y, nhan dinh
mailed-bycomcast.net

hide details Jun 10 (2 days ago) Reply


Xin co vai nhan xet so khoi ve bai viet cua ban ve Ngo Dinh Nhu nhu
sau:

1) Diem son cua bai la bai co nhieu tai lieu moi, ban da cap nhat hoa
duoc nhieu su kien tu nhung sach bao tai lieu moi duoc pho bien sau nay.

2) Nhung bai co nhieu phan ta tinh ta canh, nhung chi tiet qua nho be,
vun vat, ca nhan khong phai la nhung su kien: trang 6 ve dam cuoi; trang 10
ve canh di cho; trang 27 ve giai thoai... He thong bai viet chua thong suot:
bai dai 71 trang, ma sao trang 12 da "Thay cho loi ket luan..."? Xac dinh co
"hai phu nu dang tieng tai sac trong lich su can dai la Nam Phuong Hoang
Hau va ba Ngo dinh Nhu..." (trang 31) la mot xac dinh qua som. Chi co hai
nguoi ay la "danh tieng" thoi sao?! Viec so sanh Ba Ngo Dinh Nhu voi Nam
Phuong Hoang Hau la mot so sanh khieng cuong va nhat la bat cong doi voi
NP HH. Lam gi da co den mot -chi can mot thoi- tac gia che bai NP HH tu
truoc den nay?! Co`n so tac gia che bai ba Ngo Dinh Nhu thi chung ta co the
ke het hay khong vi qua nhieu?

3) Phan Chu Nghia Nhan Vi, ly thuyet Ap Chien Luoc ... chi thich hop
cho de tai khac ve chinh tri, hon la mot bai nghien cuu su ma doc gia tro^ng
cho'` nhung su kien thuc su xay ra (trang 34-49).

Ket luan cua toi la , day chi la mot loi loi ca tung da`i hoi ve nhan vat
Ngo Dinh Nhu thoi De Nhat Cong Hoa. Day khong phai la mot thien nghien
cuu ve lich su tuy no cung cap day du su kien de viet ve mot bai nghien cuu
ve tieu su cua mot nhan vat co tam anh huong quan trong bac nhat den Tong
77
Thong Ngo Dinh Diem trong thoi De Nhat Cong Hoa (1954-1963). Ngay tua
de "Ngo Dinh Nhu (1910-1963). Mot Nha Chien Luoc Co Tam Co" da la
mot chi? da^'u ro rang trai voi noi dung cua mot thien nghien cuu lich su roi!

Vi ban da gui bai va yeu cau cho y kien mot cach nghiem chinh, toi
thanh thuc co vai y kien co the lam ban buon long, xin hieu cho su "thanh
thuc" va "nghiem chinh" cua toi!

Men,
TAT

TB. Sinh nhat ban to chuc hom Chu Nhat vua qua co vui khong?
Toi rat tiec khong den duoc vi ... khong duoc moi! TAT

From Nghiem Do <nghiemdohuu@gmail.com>
To att411@comcast.net

Date Tue, Jun 10, 2008 at 2:58 PM
Subject Re: Xin chia se, gop y, nhan dinh
mailed-bygmail.com

hide details Jun 10 (2 days ago) Reply


Than men TAT,

Chang co chi phai buon long ma trai lai nam duoc y kien ngay thang
cua mot nha su hoc de viet cho chinh te hon. Van biet rang khi viet xong thi
nguoi doc moi co chat lieu de phe phan va viet su khong phai chi lam mot
lan, nhung duoc chinh minh hay nguoi khac viet lai va bo sung nhieu lan.
Bai viet se tro nen day du va sau sac hon.

Ve sinh nhat thu 70, khi den gio, khong thay co vo chong TAT, ba To
Lan co noi la khong thay chu de ten TAT. To chuc roi cao loi thoi. Va lai ba
ay bao Me cua TAT hoi nay vao benh vien va TAT phai lui toi san soc cho
cu! Neu dung nhu the thi co hai chuyen phai noila:

Kinh tham cu ba va chuc cu ba duoc khoe manh cho den cung de con
chau duoc nho
78
Xin cao loi voi Tuan Nhu vi su so sut cua minh, chu khong phai quen
mot nguoi anh em chi tinh dau!

Than ai cao loi
DHN
From att411@comcast.net
To Nghiem Do <nghiemdohuu@gmail.com>

Date Wed, Jun 11, 2008 at 11:34 PM
Subject Re: Xin chia se, gop y, nhan dinh
mailed-bycomcast.net

hide details Jun 11 (1 day ago) Reply


Cam on ban da tham hoi Ba Cu toi. Cu xuong Nam California tham
anh toi, roi nga benh bat ngo. Cu phai vao nha thuong, roi sau do vao thang
nursing home, chu khong duoc ve nha. Bac si bao Cu "co the di bat cu luc
nao," nen toi da thu xep tat ca. Hien gio, Cu o nursing home thuoc thanh pho
Garden Grove, gan Santa Ana, tinh trang da on dinh, nhung khong biet
tuong lai the nao. Duoc ngay nao thi gia dinh biet ngay do thoi!

Tham du hay khong tham du bua tiec sinh nhat khong co gi quan
trong ma ban phai cao loi. Viec sot ten trong thiep moi chinh la mot bang
chung cua tuoi 70 day! Nhan dip nay, chung toi cau chuc Nghiem duoc doi
dao suc khoe, tiep tuc hang say nghien cuu, va nhieu may man trong cuoc
song hang ngay.
Oakland, CA 13/6/2008.6 L Thnh Antong de Padua