Ke Toan Quan Tri

B GIO DC V O TO
TRNG I HC M THNH PH H CH MINH
TI LIU HNG DN HC TP
K TON QUN TR
Bin son:
TS. L NH TRC
THNH PH H CH MINH 2009

0
MC LC
M U..................................................................................... 01
BI 1: GII THIU V K TON QUN TR ...................... 07
BI 2: S NG X CA CHI PH.......................................... 25
BI 3: PHN TCH MI QUAN H CHI PH
KHI LNG - LI NHUN ...................................... 43
BI 4: QU TRNH D TON................................................ 74
BI 5: PHN TCH BIN NG CA CHI PH.................... 98
BI 6: NH GI THNH QU QUN L ....................... 125
BI 7: PHN TCH QUYT NH QUN L..................... 157
BI 8: NH GI SN PHM V DCH V....................... 185
TM TT NI DUNG TON B MN HC...................... 204
BI TP TNG HP .............................................................. 205
P N BI TP TNG HP .............................................. 210
M U
I.
GII THIU KHI QUT MN HC:

Cho cc bn!
K ton qun tr lin quan n cch thc nh qun tr s dng
thng tin k ton ra sao trong t chc ca h. Cc nh qun tr cn

thng tin thc hin ba chc nng ch yu trong mt t chc: (1)
hoch nh, (2) kim sot, v (3) ra quyt nh. Mc ch ca k ton
quan tr l ch ra loi thng tin no nh qun tr cn. thng tin c
c t u, v thng tin c cc nh qun tr s dng nh th
no khi thc hin cc chc nng hoch inh, kim sot v ra quyt
nh.
II.
MC TIU:
Sau khi hon tt mn hc ny, cc bn c th:
-
Lp c d ton tng hp cho mt doanh nghip.
Xy dng c gi thnh nh mc v d ton linh hot

lm c s kim sot chi ph san xut.
S dng c cc cng c ca k ton qun tr ra cc

quyt nh lin quan n nh gi thnh qu ca cc b
phn; nh gi thnh qu qun l ca cc nh qun tr b
phn; la chn cc phng n kinh doanh xc nh gi
bn ca sn phm mi xc nh gi tr ca cc dch v.
III.
B CC TI LIU:
2
t c cc mc tiu trn, ti liu ny bao gm 8 bi:

-
Bi l: Gii thiu v k ton qun tr
Bi 2: S ng x ca chi ph
Bi 3: Phn tch mi quan h Chi ph - Khi lng - Li

nhun
Bi 4: Qu trnh d ton
Bi 5: Phn tch bin ng ca chi ph
Bi 6: nh gi thnh qu qun l
Bi 7: Phn tch quyt nh qun l
Bi 8: nh gi sn phm v dch v
Ba bi hc u tin ng vai tr l cc bi hc c s, lm nn
tng cho cc bi hc sau.
Nm bi hc cn li s cp n ni dung chnh ca mn hc
k ton qun tr: hoch nh (Bi 4: Qu trnh d ton), kim sot (Bi
5: Phn tch bin ng ca chi ph) v phn tch quyt nh (t bi 6
n bi 8).
Trong tng bi, c tm phn sau:
-
Gii thiu khi qut.
Mc tiu.
Hai phn trn gip cc bn nghin cu mt cch hiu qu hn.

-
Hng dn hc ni dung c bn v cc ti liu tham

kho: Phn ny cung cp cho cc bn cc ti liu cn c
lin quan n cc d liu trong bi.
Nhng khi nim c bn trong bi v cch hc tng phn

ca bi: Phn ny tm tt nhng im ch yu ca bi.
3
Mt s im cn lu khi hc: Phn ny gip cc bn

nm c nhng vn ct li ca bi.
Tm lc nhng vn cn ghi nh: Phn ny gip cc

bn nhn li khi qut ton b ni dung ca bi .
Bi tp: Phn ny cung cp cc bi tp c yu cu thc

hin trong qu trnh tm hiu ni dung bi hc.
p n: Phn ny gip cc bn i chiu kt qu thc

hin cc bi tp.
IV.
HNG DN KHI QUT CCH HC MN HC:

Thng tin k ton qun tr ch c gi tr khi n thch hp v kp
thi cho vic ra quyt nh. Do , cch tip cn mn hc ny bao

gm hai bc: (l) hc cc k thut c bn ca k ton qun tr v (2)
suy ngh cch thc s dng thng tin t c cho vic ra quyt nh.
Ti liu ny c th c s dng trong qu trnh tip cn mn
hc ny. Khi s dng ti liu ny, cc bn nn theo cc bc sau:
c phn Gii thiu khi qut v Mc tiu ca bi hc
ti liu ny bit c mi quan h ca ni dung bi vi cc bi
khc v tm quan trng ca bi hc.
c phn Hng dn hc ni dung c bn v cc ti liu tham
kho bit nhng ti liu no lin quan n bi hc cn c v
c phn no trong cc ti liu .
c phn Nhng khi nim c bn trong bi v cch hc tng
phn ca bi trong ti liu ny nm c nhng im ch yu ca
bi hc. Nu ni dung no khng hiu. c li cc ti liu tham kho
lin quan c cp k hn. Trong qu trnh nghin cu cc ni
4
dung bi ging, nu c yu cu thc hin bi tp no trong phn

Bi tp cui bi hc, cc bn cn thc hin ngay t kim tra
kin thc mnh va tip thu c.
Cc bn ch nn xem p n sau khi t thc hin bi tp. Bi
tp no thc hin khng chnh xc, cc bn cn c li l thuyt, sau
t thc hin li cc bi tp .
c phn Mt s im cn lu khi hc trong ti liu ny
nm c nhng vn ct li ca bi hc.
c phn "Tm lc nhng vn cn ghi nh " trong ti liu
ny cng c li cc kin thc c cp trong bi.
Chc cc bn thnh cng vi ti liu hng dn hc tp.
V.
TI LIU THAM KHO:

-
Tp th tc gi B mn K ton qun tr - Phn tch hot

ng kinh doanh, Khoa K ton Kim ton Trng i
hc Kinh t TP H Ch Minh, K ton qun tr(Ti bn
ln th t), NXB. Thng k, Nm 2006.
Belverd E. Needles, Henry R. Anderson, James C.

Caldwell; Principles of Accounting (Fifth Edition):
Houghton Miflin Company; 1993.
Ray
H.
Garrison,
Accounting
Eric
(Tanh
W.
Edition);
Noreen;
The
Managerial
McGraw-Hill
Companies. lc.. 2003 .

-
Charles T. Homgren, Srikant M. Datar, George Foster,

Cost Accounting : A Managerial Emphasis (11 thEdition);
5
Prentice - Hall; 2003 .
BI 1:
GII THIU V K TON QUN TR
I.
GII THIU KHI QUT:

Cho cc bn!
Bi hc ny s cung cp cho cc bn cc thut ng, cc k thut
tnh ton c bn, cc k nng trnh by bo co...lm nn tng cho

cc bi hc sau.
II.
MC TIU:
Sau khi hc xong bi ny, cc bn c th:
-
Hiu c k ton qun tr l g.
Phn bit c k ton qun tr v k ton ti chnh.
Phn bit cch xc nh gi vn hng bn trong doanh

nghip thng mi v doanh nghip sn xut.
III.
Phn bit cc khon mc chi ph sn xut
Xc nh gi thnh n v sn phm
Bit cc k nng c bn khi lp cc bo co
HNG DN HC NI DUNG C BN V CC TI
LIU THAM KHO:
t c cc mc tiu trn, bi ny bao gm cc ni dung

sau:
-
K ton qun tr l g ?
So snh k ton qun tr v k ton ti chnh.
Doanh nghip thng mi v doanh nghip sn xut.
Cc khon mc chi ph sn xut.
Tnh gi thnh n v.
Bo co.
Cc ni dung trn, cc bn c th tham kho cc ti liu sau:

-

ng kinh doanh, Khoa K ton Kim ton, Trng i
hc Kinh t TP. H Ch Minh, K ton _qun tr, ( Ti
bn ln th t), NXB. Thng k, Nm 2006. (Chng 1).
Belverd E. Needles, Henry Ra Anderson, James C.

Caldwell; Principles of Accounting (Fifth Edition) ;
Houghton Mifftin Company: 1993. (Chapter 21).
Ray
H.
Accounting
Garrison,
(Tenth
Eric
W.
Edition);
Noreen;
The
Managerial
McGraw-Hill
Companies, Inc.2003. (Chapter 1).

-
Charles T. Horngren, George Foster; Cost Accounting: A

Manngerial emphasis (Eleventh Edition), Prentice - Hall,
Inc.; 2003. (Chapter l).
IV.
NHNG KHI NIM C BN TRONG BI V CCH

HC TNG PHN CA BI:
1.
K ton qun tr l g?
Phn ny gip cc bn nhn bit mt cch khi qut v k ton

qun tr:
Mt cch khi qut, chng ta c th nh ngha k ton qun tr
nh sau: K ton qun tr l mt h thng thu thp, x l v truyn
t thng tin cho cc nh qun tr ni b doanh nghip ra quyt
nh.
nhn thc y hn v k ton qun tr, chng ta hy so
snh k ton qun tr vi k ton ti chnh.
2.
So snh k ton qun tr v k ton ti chnh:

Phn ny gip cc bn phn bit k ton qun tr vi k ton ti
chnh mt s lnh vc c bn: i tng s dng thng tin; h thng

x l thng tin; cc rng buc trong qu trnh x l thng lin; n v
o lng; trng im x l thng tin; tnh thng xuyn ca vic
bo co; v mc tin cy ca thng tin. Qua , gip cc bn c th
nhn thc y hn v k ton qun tr.
Nhng im khc nhau c bn ca k ton ti chnh v k ton
qun tr c ch ra bng 1.1
Bng 1.1 So snh k ton ti chnh v k ton qun tr

Cc lnh vc so
snh
K ton ti chnh
K ton qun tr
1. Nhng ngi Nhng c nhn v t Cc cp qun l ni b

s dng thng tin chc bn ngoi doanh khc nhau
ch yu
nghip
2. Cc loi h
thng k ton
H thng ghi s kp
Khng b hn ch bi h
thng ghi s kp; bt k
h thng no c ch
3. Cc nguyn tc Tn trng cc nguyn Khng c nhng ch dn

hn ch
tc k ton c tha hoc hn ch; ch c
nhn chung
nhng tiu chun c ch
4. n v o
lng
Gi tr lch s
Bt k n v o lng
gi tr hoc hin vt
gi lao ng, gi my
Nu thc o gi tr
c s dng: chng c
th l thc o gi tr
lch s hoc tng lai
5. Trng im Doanh nghip nh l Cc b phn khc nhau

phn tch
mt tng th
ca doanh nghip
6. Tnh thng
xuyn ca vic
bo co
nh k trn c s u Bt c khi no c cn
n
n; khng nht thit
trn c s u n
7. Mc ng
tin cy
Nhng i hi mang Nng tnh ch quan v

tnh khch quan; c cc mc ch k hoch,
tnh cht lch s
mc d cc d liu khch
quan c s dng khi
thch hp; c tnh cht
tng lai
3.
Doanh nghip thng mi v doanh nghip sn xut:

phn ny, chng ta s phn bit doanh nghip thng mi v
10
doanh nghip sn xut v mt k ton, nhm lm quen vi mt s

thut ng, lm nn tng cho cc bi hc sau. S 1.1 cho thy cc
bc tnh gi vn hng bn trong doanh nghip thng mi. Gi
vn hng bn doanh nghip sn xut tnh ton phc tp hn nh
minh ho s 1.2.
S 1.1. Gi vn hng bn trong doanh nghip thng mi
11
4.
Cc khon mc chi ph sn xut:

phn ny, chng ta s xc nh cc khon mc chi ph sn
xut lm c s cho cc bi hc sau:

-
Chi ph vt liu trc tip.
Chi ph nhn cng trc tip.
Chi ph sn xut chung.
a.
Chi ph vt liu trc tip:
Vt liu trc tip l nhng vt liu tr thnh mt b phn ca

sn phm v c th c ghi nhn tht cch thun tin v kinh t cho
cc n v sn phm c th. V d: g trong sn xut bn. Vt liu trc
tip khi c s dng vo sn xut hnh thnh nn chi ph vt liu trc
tip.
Lu cc t thun tin v kinh t nh ngha trn. Trong mt
s trng hp, tuy vt liu tr thnh mt b phn ca sn phm,
nhng gi tri khng ng k, thi gian v chi ph ghi nhn chi ph
ca n cho tng n v sn phm c th vt qua li ch mang li. V
d: inh trong sn xut g; bu-lng trong sn xut xe hi... Nhng
vt liu khng c ghi nhn mt cch thun tin v kinh t cho cc
n v sn phm c th c gi l vt liu gin tip. Chi ph vt liu
gin tip l mt b phn ca chi ph sn xut chung, c cp
bn di.
b.
Chi ph nhn cng trc tip:
Chi ph nhn cng trc tip l cc chi ph s dng lao ng, cho
cc cng vic c thc hin trn cc sn phm c th, c th c
ghi nhn mt cch thun tin v kinh t cho n v sn phm. Tin
12
lng ca cc cng nhn trc tip vn hnh my mc thit bi sn xut

sn phm l mt v d.
Chi ph s dng lao ng nc ta, ngoi tin lng, cn bao
gm cc ngha v ca doanh nghip i vi ngi lao ng: bo him
x hi; bo him y t; v kinh ph cng on. Cc chi ph nhn cng
i vi cc hot ng c lin quan dn sn xut nhng khng th c
ghi nhn mt cch thun tin v kinh t cho mt n v sn phm
c gi l chi ph nhn cng gin tip. V d: chi ph nhn cng bo
tr my mc thit b; chi ph nhn vin gim st sn xut ...
Chi ph nhn cng gin tip c ghi nhn nh mt b phn ca
chi ph sn xut chung.
c.
Chi ph sn xut chung:
Chi ph sn xut chung l tp hp cc chi ph lin quan n sn

xut nhng khng c ghi nhn mt cch thun tin v kinh t trc
tip cho mt n v sn phm.
Chi ph sn xut chung bao gm chi ph vt liu gin tip, chi
ph nhn cng gin tip. v chi ph sn xut chung khc: khu hao ti
sn c nh dng vo sn xut, dch v mua ngoi (in thoi,
intemet...) dng vo sn xut...
Mt khon chi ph sn xut no c phn loi l chi ph sn
xut chung khi n khng c ghi nhn trc tip cho sn phm cui
cng. Tuy nhin, tng chi ph ca mt sn phm r rng Phi bao gm
chi ph sn xut chung. Bng cch ny hay cch khc, chi ph sn xut
chung phi c nhn din v phn b cho tng sn phm hay cng
vic c th. Cc phng php tp hp v phn b chi ph sn xut s
13
c cp mn hc k ton chi ph.

5.
Tnh gi thnh n v:
Qua phn ny, chng ta s bit gi thnh n v sn phm l g;
cch xc nh ra sao lm c s cho cc bi hc sau.

Gi thnh n v sn phm l chi ph sn xut tnh cho mt sn
phm hon thnh. Gi thnh n v sn phm c xc nh bng
cch chia tng chi ph vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip v
chi ph sn xut chung cho tng sn phm sn xut.
t kim tra v tnh gi thnh n v, cc bn hy thc hin
bi tp 1.1.
6.
Bo co:
phn ny, chng ta s tm hiu k thut lp mt bo co gi
thnh v bo co kt qu kinh doanh cung cp cho cc nh qun tr ni

b mt doanh nghip sn xut. Qua , cc bn s bit mt s k thut
tnh ton c bn: k thut tnh chi ph vt liu s dng; k thut tnh
gi thnh trong trng hp c sn phm d dang; k thut tnh gi vn
hng bn.
Chng ta s ln lt tm hiu bo co gi thnh v bo co kt
qu kinh doanh.
Trc tin, chng ta hy bt u vi bo co gi thnh.
a.
Bo co gi thnh:
Bo co gi thnh cung cp cho cc nh qun tr thng tin v

gi thnh sn phm sn xut trong k. Thng qua bo co gi thnh,
14
nh qun tr cn bit c dng chi ph din ra ra sao t khi vt liu

c mua n khi to ra sn phm.
lp bo co gi thnh, chng ta c th tin hnh theo ba
bc nh sau:
-
Bc 1: Xc nh chi ph vt liu s dng (CPVLTT).
Trng hp 1: Khng c tn kho vt liu.

Chi ph vt liu s dng = Gi tr vt liu mua
Trng hp 2: C tn kho vt liu.

Chi ph
vt liu s
liu tn
kho u k
dng
Gi tr
Gi tr vt
+
vt liu
mua
Gi tr vt
-
liu tn
kho cui k
Bc 2: Xc nh Tng chi ph sn xut pht sinh trong

k.
Tng chi ph sn xut pht sinh trong k bao gm:
Chi ph vt liu trc tip (kt qu ca bc 1 )
Chi ph nhn cng trc tip.
S lng v tn gi cc khon mc chi ph sn xut chung ph

thuc vo yu cu qun l ca doanh nghip.
15
Bc 3: Xc nh Tng gi thnh sn phm sn xut

trong k.
Trng hp 1: Khng c sn phm d dang.

Tng gi thnh sn
phm sn xut trong k
Tng chi ph sn xut

pht sinh trong k
Trng hp 2: C sn phm d dang.

Chi ph SX
Tng gi
thnh sn
phm SX
trong k
ca sn
phm d
Chi ph SX
Chi ph SX
+
dang u k
pht sinh
trong k
ca sn
phm d
dang cui k
Bng 1 .2 minh ha mt bo co gi thnh.

t kim tra nhn thc ca cc bn v cc bc trn cc bn
hy thc hin cc bi tp 1.2, 1.3, 1.4.
b.
Bo co kt qu kinh doanh:
Bo co kt qu kinh doanh c cp l bo co nhm cung

cp thng tin v kt qu kinh doanh cho cc nh qun tr ni b doanh
nghip trong k bo co.
Chng ta cn phn bit bo cn kt qu.kinh doanh, cung cp
cho cc nh qun tr ni b doanh nghip vi bo co kt qu kinh
doanh cung cp cho bn ngoi.
Xem bng 1.3, minh ha mt bo co kt qu kinh doanh phc
16
v qun tr doanh nghip.

Cc bn c nhn xt g v thng tin gi vn hng bn; chi
ph bn hng"; chi ph qun l doanh nghip " c trnh by trn
bo co? Cc thng tin trn c trnh by chi tit hn so vi bo co
kt qu kinh doanh cung cp cho cc i tng bn ngoi c
cp mn hc k ton ti chnh.
Bng 1.2. Bo co gi thnh
Cng ty W
Bo co gi thnh
Nm XI
Vt liu s dng
Vt liu tn kho ngy 01/01/xl .......................................... 17500 ng
Vt liu mua ............................................................................ 142600
Vt liu sn sng s dng ................................................ 160100 ng
Tr vt liu ln kho ngy 31/12/x 1 .......................................... 20400
Chi ph vt liu s dng ................................................... 139700 ng
Chi ph nhn cng trc tip ..................................................... 199000
Chi ph sn xut chung
Chi ph nhn cng gin tip .............................................. 46400 ng
Nng lng................................................................................. 25200
Khu hao my mc thit b ....................................................... 14800
Khu hao nh xng .................................................................. 16200
Cng c, dng c ......................................................................... 2700
Bo him phn xng ................................................................. 1600
Chi ph Gim st sn xut ........................................................ 37900
Chi ph sn xut chung khc ..................................................... 11400
Tng chi ph sn xut chung .................................................... 156200
Tng chi ph sn xut ....................................................... 494900 ng
Cng Chi ph sn xut ca sn phm d dang ngy 01/01/x1 .. 21200
17
Tng chi ph d dang u nm v pht sinh trong nm... 516100 ng

Tr Chi ph sn xut ca sn phm d dang
ngy 31/12/x1 ..................................................................... 23500
Gi thnh sn phm ........................................................... 492600 ng
Cch xc nh gi vn hng bn:
Trng hp 1: Khng c tn kho thnh phm.

Gi vn hng bn = Tng gi thnh sn phm sn xut
Trng hp 2: C tn kho thnh phm.
Gi vn
bn hng
Gi vn thnh
=
phm tn kho
Tng gi thnh
+
sn phm SX
u k
Gi vn thnh
-
trong k
phm tn kho
cui k
Trnh by chi tit chi ph bn hng v chi ph qun l

doanh nghip:
S lng v tn gi cc khon mc chi ph ph thuc vo yu

cu qun l ca doanh nghip.
Bng 1.3. Bo co kt qu kinh doanh
Cng ty W
Bo co kt qu kinh doanh
Nm XL
18
Doanh thu thun ................................................................ 750000 ng

Gi vn hng bn
Tn kho thnh phm ngy 01/01/xl .................................. 70 000 ng
Gi thnh sn phm nhp kho trong nm ................................ 492600
Tng cng gi vn ca thnh phm sn sng bn ...... 562600 ng
Tr Thnh phm tn kho ngy 31/12/xl .................................... 76500
Gi vn hng bn ..................................................................... 486100
Li nhun gp ................................................................... 263900 ng
Chi ph hot ng
Chi ph bn hng
Tin lng v hoa hng .................................................... 46 500 ng
Qung co ................................................................................. 19 500
Chi ph bn hng khc ................................................................ 7.400
Tng cng chi ph bn hng ............................................... 73400 ng
Chi ph qun l doanh nghip
Tin lng qun l ............................................................ 65.000 ng
Chi ph qun l khc ................................................................ 83 300
Tng cng chi ph qun l doanh nghip ............................... 148 300
Tng cng chi ph hot ng .......................................... 221700 ng
Li nhun t hot ng kinh doanh ........................................... 42200
Tr chi ph li vay ........................................................................ 4600
Li nhun trc thu .......................................................... 37600 ng
Tr thu thu nhp doanh nghip ................................................ 11548
Li nhun thun ................................................................ 26052 ng
t kim tra nhn thc ca cc bn v cch xc nh gi vn

hng bn, cc bn hy thc hin bi tp 1.5.
V.
MT S IM CN LU KHI HC:
19
Cc bn cn c bit lu cc k thut tnh ton chi ph vt liu

s dng, gi thnh sn phm sn xut, gi vn hng bn. Cc kin
thc l nn tng cho cc bi hc sau.
VI.
TM LC NHNG VN CN GHI NH:

Nh vy l chng ta sp kt thc bi hc ny. Trc khi kt
thc bi hc, cc bn lu mt s ni dung ct li ca bi hc ny

trong qu trnh n tp:
-
Phn bit k ton qun tr v k ton ti chnh.
Phng php tnh chi ph vt liu s dng.
Phng php tnh tng gi thnh sn phm sn xut trong

k.
Phng php tnh gi vn hng bn trong k.
20
BI TP
Bi 1: Tnh gi thnh n v
Cng ty X sn xut 5.500sp cho n t hng A. Tng chi
ph vt liu trc tip ca n t hng A l 51.700ng. Mi sn phm
cn 0,6 gi lao ng trc tip vi chi ph nhn cng trc tip l
8,9ng/gi. Tng chi ph sn xut chung ca n t hng A l
53.845ng. Gi thnh n v sn phm ca n t hng A l bao
nhiu?
a. 14,74ng/sp
b. 24.53ng/sp
c. 19,19ng/sp
d. 28,09ng/sp
Bi 2: Xc nh chi ph vt liu trc tip c s dng

u thng, gi tr vt liu tn kho l 32.000ng. Trong thng,
mua 276.000ng vt liu. Cui thng, gi tr vt liu tn kho l
28.000ng. Chi ph vt liu s dng trong thng l:
a. 276.000ng
b. 272.000ng
c. 280.000ng
d. 2.000ng
Bi 3: Xc nh tng chi ph sn xut pht sinh trong k

Tng chi ph vt liu trc tip s dng trong thng 280.000ng.
Trong thng, chi ph nhn cng trc tip l 375.000ng v chi ph sn
21
xut chung l 180.000ng. Tng chi ph sn xut pht sinh trong thng
l bao nhiu?
a. 555.000ng
b. 835.000ng
c. 655.000ng
d. Khng xc nh c
Bi 4: Xc nh tng gi thnh sn phm sn xut trong thng

Chi ph sn xut ca sn phm d dang u thng l
125.000ng. Chi ph sn xut pht sinh trong thng l 835.000ng.
Chi ph sn xut ca sn phm d dang cui thng l 200.000ng.
Tng gi thnh sn phm sn xut trong thng l bao nhiu?
a. l.160.000ng
b. 910.000ng
c. 760.000ng
d. Khng xc nh c
Bi 5: Xc nh gi vn hng bn
Thnh phm tn kho u thng l 130.000ng. Tng gi thnh
sn phm sn xut trong thng l 760.000ng. Thnh phm tn kho
cui thng l 150.000ng. Gi vn hng bn trong thng l bao nhiu?
a. 20.000ng
b.740.000ng
c. 780.000ng
d.760.000ng
22
P N
Bi 1: b
Chi ph vt liu trc tip:
(51.700ng : 5500sp)
= 9,40 ng/sp
Chi ph nhn cng trc tip: (0,6gi/sp x 8.9ng/gi) = 5,34 ng/sp

Chi ph sn xut chung:
(53.845ng : 5.500sp)
Gi thnh n v sn phm:
24,53 ng/sp
= 9,79 ng/sp
Bi 2: c
Vt liu tn kho u thng .................................................. 32000 ng
Vt liu mua trong k .............................................................. 276000
Vt liu sn sng s dng ........................................................ 308000
Vt liu tn kho cui k ............................................................ 28000
Vt liu s dng trong k ........................................................ 280000
Bi 3: b
Chi ph vt liu trc tip .................................................. 280.000 ng
Chi ph nhn cng trvc tip .................................................... 375.000
23
Chi ph sn xut chng ........................................................... 180.000

Tng chi ph sn xut pht sinh trong thng ................... 835.000 ng
Bi 4: c
Chi ph sn xut d dang u thng ................................ 125.000 ng
Chi ph sn xut pht sinh trong thng .................................... 835000
Tng CPSX d dang u thng v pht sinh trong thng........ 960000
Chi ph sn xut d dang cui thng ....................................... 200000
Tng gi thnh sn phm sn xut trong thng ....................... 760000
Bi 5: b
Thnh phm tn kho u thng ........................................ 130000 ng
Tng gi thnh sn phm sn xut trong thng........................ 760000
Gi vn thnh phm sn sng bn ....................................... 890000
Thnh phm tn kho cui thng............................................... 150000
Gi vn hng bn trong thng .................................................. 740000
24
BI 2:
S NG X CA CHI PH
I.
GII THIU KHI QUT:

Cho cc bn!
Bi hc ny s cp n mt cch phn loi chi ph rt quan
trng trong k ton qun tr: phn loi chi ph trong mi quan h vi
khi lng hot ng. Hiu bit v s ng x ca chi ph l vn
then cht a ra cc quyt nh trong mt t chc. Nh qun tr c
hiu bit v s ng x ca chi ph s d on tt hn chi ph s thay
i ra sao trong iu kin hot ng thay i. Ra quyt nh m khng
hiu bit cc chi ph lin quan - v cc chi ph ny thay i ra sao - c
th dn n tai ha. trnh nhng tai ha y, nh qun tr phi c
kh nng d on mt cch chnh xc chi ph nhng mc.hot ng
khc nhau.
Bi hc ny s gip cc bn thy rng vn mu cht d
on chi ph chnh xc chnh l s hiu bit v s ng x ca chi ph.
II.
MC TIU:
-
Gii thch nh hng ca s thay i khi lng hot

ng n c tng bin ph v bin ph n v.
25
Gii thch nh hng ca s thay i khi lng hot

ng n c tng nh ph v nh ph n v.
S dng cng thc chi ph d ton chi ph mt mc

hot ng mi.
Tch bin ph v tnh ph ra hi chi ph hn hp bng

phng php cao thp
Tch bin ph v nh ph ra khi chi ph hn hp bng

phng php th phn tn.
Tch bin ph v nh ph ra khi chi ph hn hp bng

phng php bnh phng b nht.
Lp bo co kt qu kinh doanh theo hnh sc s d m

ph.
III.
LIU THAM KHO:
sau:
-
Phn loi chi ph theo ng x ca chi ph .
Tch bin ph v nh ph ra khi chi ph hn hp.
Bo co kt qu kinh doanh theo hnh thc s d m

ph.
Cc ni dung trn, cc bn c th tham kho cc ti liu:

-
Tp th tc gi B mn k ton qun tr phn tch hot

ng kinh doanh. Khoa K ton Kim ton Trng i
hc Kinh t TP. H Ch Minh, K ton qun tr, (T81 bn
26
ln th t), NXB. Thng k, Nm 2006. (Chng 2).

-

Caldwell; Principles of Accounting (Fifth Edition);
Houhton Mifllin Company; 1993 . (Chapter 22) .
Ray H. Garrison, Eric W. Noreen; Managerial Accouting

(Tenth edition); The McGraw-Hill Companies, Inc.,
2003. (Chapter 5).
Charles.T. Horngren, George Foster; Cost Accounting:

Managerial Emphasis (Eleventh Edition); Prentice
Hall, Inc ; 2003. (Chapter 2).
IV.

HC TNG PHN CA BI:
1.
Phn loi chi ph theo s ng x ca chi ph:

Phn ny gip cc bn phn bit cc loi chi ph trong mi quan
h vi khi lng hot ng. C th, sau khi tm hiu phn ny, cc
bn c th phn bit bin ph, nh ph, v chi ph hn hp
a.
Bin ph:
Bin ph - cn c gi l chi ph bin i hay chi ph kh bin

- l nhng chi ph thay i theo khi lng hot ng. Khi tin ph v
khi lng hot ng c mi quan h tuyn tnh:
-
Tng bin ph bin ng theo t l vi bin ng c

v
ng
khi lng hot ng.

-
Bin ph cho mt n khi lng hot ng, gi l bin

t
nh
ph n v, khng thay i.
-
Bin ph c minh ha th 2.1. th 2.1, y:

27
tng bin ph, a: bin ph n v, x: khi lng hot ng
Chi ph
Y = ax
b.
x
Khi lng hot ng
nh ph:
nh Ph - cn c gi l chi ph c nh hay chi ph bt bin l nhng chi ph khng hay i khi khi lng hot ng thay i.
Do tng nh ph khng thay i, nn nh ph tnh cho mt n
v khi lng hot ng, gi tt l nh ph n v, s tng khi khi
lng hot ng gim v ngc li.
Tuy nhin, tng nh ph chi khng thay i trong gii hn
thch hp ca khi lng hot ng. Nu khi lng hot ng vt
qua gii hn thch hp, tng nh ph s thay i.
nh ph c biu din th 2.2. Trong gii hn ca khi
lng hot ng t 0 n xi, nh ph y = Ai. Khi khi lng hot
ng vt qua x 1, nh ph khng cn l A1, m l A2. nh ph
y=A2 khng i trong gii hn mi t x1 n x2.
28
y
A4
Y=A4
A3
Chi ph
Y= A3
A2
Y = A2
A1 Y= A1
0
c.
X1
X2
X3
X4
Chi ph hn h:p
Chi ph hn hp l mt loi chi ph c c thnh phn bin ph v

nh ph. Mt phn ca chi ph thay i theo khi lng hot ng.
Mt phn khc khng hay i trong sut mt k.
Cc yu t bin ph v nh ph ca chi ph hn hp c th c
biu din cng thc chi ph sau:
y = ax + A
Trong :
y:
chi ph hn hp
a:
bin ph n v
x:
khi lng hot ng
A:
nh ph
Vi cng thc trn, nh qun tr c th d on chi ph nhng

mc hot ng khc nhau.
29
Chi ph hn hp dc biu din thi 2.3. th 2.3

ng biu din ca chi ph hn hp l ng thng khng i qua gc
to y = ax + A
y
Chi ph
y = ax + A
y = ax
y=A
x
Khi lng hot ng
Cc bn hy t trc nghim kin thc ca mnh v s ng x

ca chi ph bng bi tp 2.1. Bi tp ny c th c nhiu cu tr li
chnh xc?
2.
Tch bin ph v nh ph ra khi chi ph hn hp:

Tch bin ph v nh ph ra khi chi ph hn hp l mt k
thut quan trng trong k ton qun tr. Ch khi no tch c bin ph
v nh ph ra khi chi ph hn hp, chng ta mi c th tng hp ton
b bin ph v nh ph trong k. phc v cho mc ch phn tch mi
quan h chi ph khi lng li nhun, c cp bi hc sau.
C ba phng php tch bin ph v nh ph ra khi chi ph
hn hp: Phng php cao thp; Phng php th phn tn; v
phng php bnh phng b nht. Chng ta ln lt tm hiu tng
phng php.
30
a.
Phng php cao thp:
Nh minh ha th 2.3, phng trnh biu din chi ph hn

hp l y ax + A, vi s: bin ph n v, x: khi lng hot ng, A:
nh ph.
lch bin ph v nh ph ra khi chi ph hn hp, chng ta
c th tin hnh nh sau:
-
Xc nh bin ph n v (a) trc, t xc nh tng

bin ph (ax), ri xc nh nh ph (A = y-ax).
hoc:
-
Xc nh nh ph (A), t xc nh tng bin ph (ax =

y-A).
Phng php cao thp c tin hnh theo cch th nht: xc

nh bin ph n v (a) trc. T xc nh tng bin ph (ax), ri
xc nh nh ph (A = y-ax).
Theo phng php cao thp, xc nh c bin ph n v
(a). chng ta cn phi v c ng biu din ca chi ph hn hp
ln th. Nh th 2.3, ng biu din ca chi ph hn hp trn
th l ng thng khng qua gc ta v ct trc tung (biu din
chi ph hn hp) ti im A (nh ph).
v c ng biu din ca chi ph hn hp ln th,
chng ta tin hnh nh sau:
-
Thu thp d liu v chi ph hn hp v khi lng hot

ng tng ng qua nhiu k.
Mi cp d liu v chi ph hn hp v khi lng hot

31
tng ng tng k l ta ca mt im trn th.

-
ng biu din ca chi ph hn hp trn th chnh l

ng ni im thp nht v im cao nht trong cc
im trn.
Bin ph n v (a) chnh l h s gc (tg) ca ng din chi

ph hn hp vi trc honh (biu din khi lng hot ng).
Bin ph n v (a), c th c tnh da vo ta ca thp
nht v im cao nht trn th theo cng thc sau:
Chnh lch gia chi ph cao nht v thp nht
Bin ph n v = ------------------------------------------------------------------------------Chnh lch gia khi lng hot ng cao nht v thp nht
Bin ph n v c s dng c tnh nh ph trong chi ph

hn hp nh sau:
Chi ph hn hp mc hot ng cao nht .......................... XXX
Tr: Bin ph trong chi ph hn hp
Bin ph n v X Mc hot ng cao nht ......................... XXX
nh Ph trong chi ph hn hp ............................................ XXX
By gi cc bn th kim tra nhn thc ca mnh v phng
php cao - thp bng cch thc hin bi tp 2.2.
Phng php cao thp tuy n gin, nhng km chnh xc.
ng ni im cao nht v thp nht c th khng c trng cho
tt c cc im khi cc im cn li khng c phn phi u sang
32
hai bn ca mt phng ta c chia bi ng ni im cao nht

v thp nht. Nhc im trn ca phng php cao thp c minh
ha th 2.4. khc phc nhc im trn, chng ta c th s
dng phng php th phn tn.
th 2.5: Phng php cao thp
Chi ph
y = ax+A
A
b.
Khi lng hot ng
Phng php th phn tn:
Theo phng php ny, ng biu din chi ph hn hn l

ng thng i qua t nht mt im v chia u cc im cn li sang
hai bn ca mt phng ta c chia bi ng ny. ng biu
din trn ct trc tung ti im no, th ta ca im chnh l
nh ph. T chng ta c th xc nh c tng bin ph v bin
ph n v t ta ca im nm trn ng biu din chi ph hn
hp m chng ta xc nh. Phng php th phn tn tuy khc
phc c nhc im ca phng php cao - thp, nhng kt qu do
phng php ny mang li khng ng nht. do c nhiu ng biu
din chi ph hn hp c th tha mn iu kin trn. Phng php
33
bnh phng b nht c th khc phc nhc im trn ca phng

php th phn tn.
th 2.5. Phng php cao thp
Chi ph
y = ax+A
c.
Khi lng hot ng
Phng php bnh phng b nht:
Theo phng php ny ng biu din chi ph hn hp l

ng thng duy nht sao cho tng bnh phng chnh lch ca chi
ph hn hp thc t v c tnh l b nht. th 2.6 minh ha
lch ca chi ph hn hp thc t v c tnh
34
th 2.6: Phng php bnh phng
Chi ph
y = ax + A
Khi lng hot ng
Phng trnh ca ng thng biu din chi ph hn hp c

dng: y =ax+A
Trong , a: bin ph n v, v A: nh ph, l nhng i
lng cn c xc nh.
Theo l thuyt thng k, a v A c xc nh t h phi trnh:
xy = Ax + ax2
y = nA+ax
Gii h phng trnh trn, ta c:
n (xy ) (x) (y)
a =
n(x2) (x) (x)
(2.1)
(y) (x2) (x)(xy)

A =
n(x2) (x)(x)
( 2.2)
35
S dng d liu bi tp 2. 2. cc bn th thc hin theo phng

php bnh phng b nht.
3.
Bo co kt qu kinh doanh theo hnh thc s d m ph:

Cch tip cn s d m ph lp bo co kt qu kinh doanh
nhn mnh n s ng x ca chi ph.

Trn bo co kt qu kinh doanh theo hnh thc truyn thng
chi ph c phn loi theo hot ng chc nng:
Doanh thu .............................................................................. XXX
Tr: Gi vn hng bn .......................................................... XXX
Li nhun gp ....................................................................... XXX
Tr: Chi ph bn hng v Chi ph qun l doanh nghip ...... XXX
Li nhun thun .................................................................... XXX
Theo cch tip cn s d m ph chi ph c phn loi theo

mi quan h vi khi lng hot ng (s ng x) khi lp bo co kt
qu kinh doanh.
Doanh thu .............................................................................. XXX
Tr: Bin ph ........................................................................ XXX
S d m ph ....................................................................... XXX
36
Tr: nh Ph ....................................................................... XXX

Li nhun thun .................................................................. XXX
Lu rng s d m ph c xc nh bng cch tr bin ph

khi doanh thu.
Cch tip cn s d m ph rt c ch cho cc nh qun tr d
bo co ni b v n nhn mnh n s ng x ca chi ph. Nh cc
bn s thy cc bi hc sau, cch tip cn ny rt v quan trng trong
vic hoch nh, kim sot cc hot ng, v nh gi thnh qu. Tuy
nhin. i vi cc bo co cung cp cho bn ngoi. Hnh thc truyn
thng nhn mnh n chi ph theo chc nng phi c s dng.
V.
Cc bn hy tp trung thi gian cho mc 2.2. Tch bin Ph v
nh ph ra khi chi ph hn hp. Ch c bit n cch thc thit

lp cng thc chi ph v cch thc s dng cng thc chi ph d
on chi ph tng lai cc mc hot ng khc nhau.
Hy ghi nh cc yu t ca phng trnh y = ax + A. Cc bn
cn hiu phng trnh ny thc hin hu ht cc bi tp cui bi
hc, mt hnh thc mi ca bo co kt qu kinh doanh c gii
thiu tp trung vo s ng x ca chi ph . Hy ghi nh hnh thc bo
co ny, cc bn s s dng n cc bi hc sau.
37
VI.

Kh nng d on chi ph s phn ng ra sao khi mc hot
ng thay i c ngha quan trng trong vic ra quyt nh v cc

chc nng qun l khc. Ba loi chi ph c cp - bin ph,
nh ph v chi ph hn hp. Chi ph hn hp bao gm cc yu t bin
ph v nh ph .
C ba phng php tch bin ph v nh ph ra khi chi ph
hn hp da trn cc d liu v chi ph hn hp v khi lng hot
ng qu kh: phng php cao thp, phng php th phn tn
v phng php bnh phng b nht. Phng php cao thp l
phng php n gin nht trong ba phng php v c th cho kt
qu c tnh bin ph v nh ph rt nhanh chng, nhng km chnh
xc do ch da vo hai im d liu. Phng php bnh phng b
nht nn c s dng thit lp cng thc chi ph, mc d phng
php th phn tn cng cho kt qu tt.
Cc nh qun tr s dng chi ph c phn loi theo s ng x
nh l mt cn c cho nhiu quyt nh. thun tin cho cc nh
qun tr trong vic ra quyt nh, bo co kt qu kinh doanh c lp
theo hnh thc s d m ph. Hnh thc s d m ph phn loi chi
ph trn bo co kt qu kinh doanh theo s ng x (ngha l theo bin
ph v nh ph) ch khng phi theo cc chc nng sn xut bn hng
v qun l doanh nghip.
38
BI TP
Bi 1: S ng x ca chi ph
Cu no trong cc cu sau v s ng x ca chi ph l ng?
a.
nh ph n v thay i theo khi lng hot ng.
b.
Bin ph n v khng thay i theo khi lng hot

ng.
c.
Tng nh ph khng thay i trong gii hn thch hp

ca khi lng hot ng.
d.
Tng bin ph khng thay i theo khi lng hot ng.
Bi 2: Phng php cao thp

Chi ph in v s gi my tng ng trong 6 thng cui nm
trc nh sau:
Thng
Chi ph in (ng)
S gi my
By
60000
6000
Tm
53000
5000
Chn
49500
4500
Mi
46000
4000
Mi mt
42500
3500
39
Mi hai
39000
3000
Tng cng:
290000
26000
a.
Bin ph mi gi my l bao nhiu?
b.
Tng nh ph in hng thng l bao nhiu?
c.
Trnh by cng thc chi ph i vi chi ph in?
40
P N
Bi 1: a,b,c
Cu d khng chnh xc v tng bin ph tng khi mc hot
ng tng v gim khi mc hot ng gim.
Bi 2:
a.
Bin ph mi gi my:
Chi ph in
S gi my
Cao nht
60.000 ng
6.000 gi
Thp nht
39.000
3.000
Chnh lch
21.000 ng
3.000 gi
Chnh lch ph
21000 ng
Bin ph n v = = = 7 ng /gi
Chnh lch hot ng
3000 gi
b.
Tng nh ph in hng thng:
Chi ph in mc hot ng cao nht ...........................60000 ng

Tr: Bin ph trong chi ph in: (7ng/g X 6.000g) ............. 42000
nh ph trong chi ph in ..............................................18000 ng
41
c.
Cng thc chi ph i vi chi ph in:
Bin ph mi gi my ......................................................... 7ng/g

nh ph in hng thng ...............................................18000 ng
Cng thc chi ph i vi chi ph in ................... Y = 7x +18000
42
BI 3:
PHN TCH MI QUAN H

CHI PH - KHI LNG - LI NHUN
I.
GII THIU KHI QUT:

Cho cc bn!
Bi hc ny cp n k thut phn tch chi ph cht lng
li nhun (CVP (Cost Volume Profit).

Phn tch CVP l mt trong nhng cng c mnh nht trong
iu hnh hot ng ca cc nh qun tr. Phn tch CVP gip cc
nh quan tr hiu c mi quan h qua li gia chi ph khi lng
tiu th v li nhun bng cch nhn mnh n nhng tc ng qua
li ca nm yu t sau:
-
Gi bn ca sn phm.
S lng sn phm tiu th.
Bin ph n v.
Tng nh ph.
Kt cu sn phm tiu th.
Do phn tch CVP gip cc nh qun tr hiu c mi quan h

qua li ca chi ph, khi lng tiu th v li nhun, phn tch CVP l
cng c quan trng trong nhiu quyt nh kinh doanh, chng hn: nn
sn xut (hoc tiu th) sn phm no; nn chn gi bn no; nn s
dng chin lc tip th no; nng lc sn xut nn l bao nhiu...
43
y l bi hc c s, lm nn tng cho cc bi hc sau.
II.
MC TIU:
-
Gii thch nhng thay i phm vi hot ng nh hng

ra sao n s d m ph v li nhun.
S dng t l s d m ph tnh ton nhng thay i

ca s d m ph v li nhun khi doanh thu thay i.
Ch ra nh hng ca nhng thay i bin ph, nh ph,

gi bn v s lng sn phm tiu th n s d m ph.
Xc nh s lng sn phm tiu th ha vn v doanh

thu ha vn.
Xc nh s lng sn phm cn c tiu th t

c li nhun mong mun.
Tnh ton v gii thch ngha ca s d an ton.
Tnh ton ln n by hot ng v gii thch ln

n by hot ng c th c s dng d on
nhng thay i li nhun ra sao.
Tnh ton im ha vn i vi mt cng ty kinh doanh

nhiu sn phm v gii thch nh hng ca thay i kt
cu hng bn n s d m ph v im ha vn.
III.
LIU THAM KHO:
44
sau:
-
Cc c s phn tch mi quan h gia chi ph khi

lng li nhun CVP).
Phn tch im ha vn.
Phn rch CVP trong vic la chn kt cu chi ph.
Xc nh hoa hng bn hng.
Phn tch kt cu hng bn.
Cc gi thit khi phn tch CVP.

-

ng kinh doanh, Khoa K ton Kim ton Trng i
hc Kinh t TP H Ch Minh, K ton qun tr, (Ti bn
ln th t). NXB. Thng k, Nm 2006. (Chng 3) .
Belverd E. Needles, Henry R. Anderson. James C.

Caldwell; Principles of Accounting (Fifth Edition):
Houghton Mifftin Company; 1993. (Chapter 22) .
Ray
H.
Garrison,
Accounting
(Tenth
Eric
W.
Edition);
Noreen;
The
Managerial
McGraw-Hill
Companies, Inc., 2003. (Chapter 6).

-

Managerial Emphasis (Eleventh Edition); Prentice - Han,
Inc; 2003. (Chapter 3).
IV.

HC TNG PHN CA BI:
45
1.
Cc c s phn tch mi quan h gia chi ph khi

lng li nhun (CVP):
a.
S d m ph:
S d m ph l khi nim quan trng c s dng bi hc

ny v cc bi hc sau.
S d m ph l phn cn li ca doanh thu sau khi tr i bin
ph:
Doanh thu ............................................................................... XXX
Tr: Bin ph ......................................................................... XXX
S d m ph ........................................................................ XXX
S d m ph n v l chnh lch gia gi bn v bin ph
n v:
n gi bn ........................................................................... XXX
Tr: Bin ph n v............................................................... XXX
S d m ph n v ............................................................. XXX
S d m ph bng s d m ph n v nhn vi s lng
sn phm tiu th:
S d m ph n v ............................................................. XXX
Nhn: S lng sn phm tiu th ......................................... XXX
S d m ph ........................................................................ XXX
Thut ng "Tng s d m ph " cng c s dng din
46
ta s d m ph.
Li nhun thun bng s d m ph tr nh ph
Doanh thu ............................................................................... XXX
Tr: Bin ph .......................................................................... XXX
S d m ph ........................................................................ XXX
Tr: nh ph.......................................................................... XXX
Li nhun thun...................................................................... XXX
Khi s d m ph bng nh ph, li nhun s bng 0 => ha
vn.
Mi quan h gia s d m ph v li nhun cung cp cho cc
nh qun tr mt cng c hoch nh mnh. Cc nh qun tr c th c
th d on li nhun nhng mc hot ng khc nhau m khng
cn phi lp bo co kt qu kinh doanh. S d m ph phi vt qua
nh ph, nu khng s b l. Khi cha ha vn: mi sn phm tiu th
s gim l.tng ng vi s d m ph n v.
Khi ha vn c bn thm mt sn phm li nhun s tng
tng ng vi s d m ph n v.
b.
T l s d m ph:
T l s d m ph l t l gia s d m ph vi doanh thu

mt cng c rt mnh khc.
T l s d m ph c th c tnh theo hai cch:
47
S d m ph
T l s d m ph =
Doanh thu
hoc:
S d m ph n v
T l s d m ph =
n gi bn
T l s d m ph c s dng xc nh mc chnh lch
ca tng s d m ph khi doanh thu thay i.
Chnh lch doanh thu ............................................................ XXX
Nhn: T l s d m ph ..................................................... XXX
Chnh lch s d m ph ...................................................... XXX
Nu nh ph khng thay i, bt k khon tng (hoc gim) s
d m ph no u lm tng (hoc gim) li nhun tng ng.
thc hnh vic tnh t l s d m ph, cc bn hy thc
hin bi tp 3.1.
c.
ng dng CVP:
Cc khi nim v CVP c th c s dng trong nhiu quyt

nh hng ngy ca cc nh qun tr.
Chng ta s dng d liu v d 3.1 minh ha nhng ng
dng ca cc khi nim CVP trong vic hoch nh v ra quyt nh ra
sao.
V d: Bo co kt qu kinh doanh theo hnh thc s d m ph
(Bng 3.1).
48
Bng 3.1
Cng ty A
Thng 6 Nm XI
Tng cng
n v
Doanh thu (500spA)
250.000 ng
500 ng
Tr Bin ph
150000
300
S d m ph
100.000 ng
200 ng
Tr nh ph
80000
Li nhun
20.000 ng
Thay i nh ph v s lng sn phm tiu th:

Chng ta hy gi s rng cc nh qun tr ca Cng ty A tin
rng c th gia tng s lng sn phm tiu th t 500sp ln 540sp
nu chi thm lo10.000ng cho qung co hng thng. Theo cc bn,
Cng ty A c nn thc hin chin dch qung co khng?
Bng 3.2 cho thy nh hng ca ngh tng chi ph qung
co
Bng 3.2
CNG TY A
Tiu th hin hnh

500 spA
Tiu th d kin
Chnh lch%
Doanh thu
540spA
49
Doanh thu
250000 ng
270000 ng
20000 ng
100%
Tr bin ph
150000
162000
12000
60%
S d m ph
100000 ng
108000 ng
8000
40%
Tr nh ph
80000
90000
10000
Li nhun
20000 ng
18000 ng
(2000) ng
Nh chng ta thy, mc d doanh thu tng 20.000ng nhng li

nhun li gim 2.000ng. Thc hin chin dch qung co chc chn
khng phi l tng hay. Chng ta c th gip nh qun tr thy
c vn trc khi tin c chi ra cho qung co.
C hai cch tnh ngn hn gii quyt vn . Cch th nht
nh sau:
Tng s d m ph d kin:
(270000 ng x 40% (t l s d m ph))
108000 ng
- Tng s d m ph hin hnh

(250000 ng x 40% (t l s d m ph))
= Chnh lch s d m ph
100000 ng
8000 ng
- Chnh lch nh ph:

Tng chi ph qung co
10000 ng
= Chnh lch li nhun
(2000) ng
Do trong trng hp ny ch c nh ph v s lng sn phm

tiu th thay i, nn chng ta c cch tnh khc gn hn nh sau:
50
Chnh lch s d m ph
(540sp-500sp) X 200ng/sp (s d m phi n v))
8.000 ng
- Chnh lch nh ph:

Tng chi ph qung co
10000
= Chnh lch li nhun
(2.000) ng
Thay i bin ph v s lng sn phm tiu th:

Cc nh qun tr Cng ty A tin rng s dng vt liu cht lng
cao hn s tng cht lng sn phm t s lng sn phm tiu th
s tng t 500 sn phm ln 580 sn phm. Vt liu cht lng cao
hn s lm tng bin ph n v thm 10 ng/sp. Cc bn c ngh
cc nh qun tr Cng ty A s dng vt liu cht lng cao khng?
Bng 3.3 cho thy nh hng ca ngh s dng vt liu cht
lng cao.
Bng 3.3
Cng ty A
Thng 6 Nm X1
Tiu th hin hnh
Tiu th d kin
Chnh
lch
500 spA
580spA
Doanh thu
250000 ng
290000 ng
40000 ng
Tr bin ph
150000
179800
29800
51
S d m ph
100000 ng
110200g
10200 ng
Tr nh ph
80000
80000
Li nhun
20000 ng
30200 ng
10200 ng
Nh cc bn thy, thc hin ngh trn, doanh thu s tng

40.000 ng, bin ph tng 29.800 ng, s d m ph tng 10.200
ng, nh ph khng i, do li nhun cng tng 10.200 ng.
S dng vt liu cht lng cao l mt tng c li.
Chng ta c th gii quyt vn bng cch tnh ngn hn nh
sau:
Tng s d m ph d kin
(580sp x (500ng/sp - 300ng/sp))
110.200 ng
(s d m phi n v)
(500sp x 200ng/sp (s d m ph n v)
= Chnh lch s d m ph
100.000
10.200 ng
Do nh ph khng i, nn s d m ph tng thm 10.200ng

cng chnh l li nhun tng thm.
Thay i nh ph, gi bn v s lng sn phm tiu th:
Cc nh qun tr ca Cng ty A tin rng nu gim gi bn
20ng/sp, v tng chi ph qung co 15.000 ng mi thng, th s
lng sn phm tiu th s tng t 500 sn phm ln 600 sn phm.
Cc bn c ng h phng n ny khng?
Bng 3.4. cho thy nh hng ca ngh trn n li nhun.
Bng 3.4
52
Cng ty A
Thng 6 Nm X 1
Tiu th hin hnh
Tiu th d kin Chnh lch
500 spA
575spA
Doanh thu
250000 ng
287500 ng
37500 ng
Tr bin ph
150000
181125
31125
S d m ph
100000 ng
106000 ng
6375 ng
Tr nh ph
80000
74000
(6000)
Li nhun
20000 ng
32375 ng
12375 ng
Thc hin phng n trn, s d m ph s tng thm

6.375ng, trong khi nh ph li gim 6.000ng, do li nhun s
tng thm 12.375ng. R rng y l mt tng ng thc hin !
Chng ta c th tnh cch khc:
Tng s d m ph d kin
(575sp x (500ng/sp - 300ng/sp + 15ng/sp))
106375 ng
(s d m ph n v)
(500sp x 200ng/sp (s d m ph n v)
100.000
= Chnh lch s d m ph
6375ng
- Chnh lch nh ph
(6000)
= Chnh lch li nhun
12375 ng
53
d.
Thay i gi bn thng thng:
Gi s Cng ty A c c hi bn s 150 sn phm cho khch

hng B m khng nh hng n s lng sn phm bn cho cc
khch hng khc, cng khng thay i bt k khon nh ph no.
Cng ty A mun qua c hi ny s mang li li nhun 3.000 ng. Gi
bn Cng ty A s a ra cho khch hng B l bao nhiu?
Gi bn cho khch hng B c tnh nh sau:
Bin ph n v sn phm A
300 ng/jsp
+ Li nhun mong mun cho mt sn phm A

(300 ng 150 sp)
Gi bn ngh
20
320 ng/sp
Chng ta c th kim tra li:

Doanh thu tng thm
(150sp - 320ng/sp)
48.000 ng
- Bin ph tng thm

(150 sp X 300 ng/sp )
S d m ph tng thm
45.000
3.000 ng
Vi gi bn 320 ng/sp bn 150 sn phm cho khch hng B

s mang li 3.000 ng s d m ph, nh ph li khng i do li
nhun s tng thm 3.000ng nh mong mun.
n y c l cc bn bt u thy c sc mnh tim tng
ca phn tch CVP!
54
Cc bn hy lu trong cc trng hp trn, trong qu trnh

tnh ton s dng hoc l s d m ph n v hoc l t l s d
m ph. iu ny lm ni bt tm quan trng ca hai khi nim ny.
2.
Phn tch im ha vn:

im ha vn l mc hot ng m doanh thu bng chi ph hay
li nhun bng 0.
Phn tch im ha vn l trng hp c bit ca phn tch
CVP: li nhun bng 0.
Chng ta ln lt tm hiu im ha vn c xc nh bng
cc cng thc v th ra sao.
a.
Xc nh im ha vn:
C ba cch tip cn xc nh im ha vn: Phng php

phng trnh.
-
Phng php s d m ph.
Phng php th.
Phng php phng trnh:

Phng php phng trnh da vo biu thc th hin mi quan
h CVP:
Li nhun - (Doanh thu - Bin ph) - nh ph
hoc:
Doanh thu - Bin ph + nh ph + Li nhun (3.1 )
55
Ti im ha vn, li nhun bng 0, nn biu thc (3.l) c

vit li nh sau:
Doanh thu - Bin ph + nh ph (3.2)
Biu thc (3.2) c gi l biu thc ha vn.
T biu thc ha vn, chng ta c th tnh s lng sn phm
tiu th ha vn v doanh thu ha vn.
nh ph
SL sn phm tiu th ha vn =
n gi bn Bin ph n v
Doanh thu ha vn = n gi bn x SL sn phm tiu th ha vn

hoc:
nh ph
Doanh thu ha vn =
Bin ph n v
1 -
n gi bn
Phng php s d m ph:

Theo phng php s d m ph, s lng sn phm tiu th
ha vn v doanh thu ha vn c xc nh bng cch vn dng cc
thut ng lin quan n s d m ph.
Chng ta bit :
S d m ph - nh ph = Li nhun (3.3)
56
Ti im ha vn, li nhun bng 0, biu thc (3.3) tr thnh:

S d m ph - nh ph = 0
hay
S d m ph = nh ph (3.4)
Biu thc (3.4) c th vit li nh sau:
S lng sn
phm tiu th
ha vn
S d m
ph n v
nh ph
(3.5)
T biu thc (3 .5), ta c cng thc tnh s lng sn phm tiu

th ha vn nh sau:
nh ph
S lng sn phm tiu th ha vn =
n gi bn - Bin ph n v
Biu thc (3.4) c th vit li nh sau:
Doanh thu ha vn x T l s d m ph = nh ph
(3.6)
T biu thc (3.6), ta c cng thc tinh Doanh thu ha vn nh

sau:
nh ph
Doanh thu ha vn =
T l s d m ph
Chng ta d dng nhn thy, v mt ton hc, kt qu tnh ton

s lng sn phm tiu th ha vn v doanh thu ha vn khng thay
57
i, d chng ta p dng phng php phng trnh hay phng php

s d m ph.
t kim tra nhn thc ca mnh v phng php xc nh s
lng sn phm tiu th ha vn v doanh thu ha vn, cc bn hy
t thc hin bi tp 3.2 v 3.3.
th 3.1: th ha vn
450000
400000
Tng doanh thu
Doanh thu, chi phi
350000
300000 Tng chi ph
250000
200000
150000
nh ph
100000
50000
100
200 300
400
500 600
700
800
S lng sn phm tiu th
Phng php th:

Xc nh bng cc cng thc nh trn, im ha vn cn c th
xc nh bng th. th 3.1. th ha vn
Chng ta bit ti im ha vn, doanh thu bng chi ph, li
nhun bng khng. Chnh v vy, ng biu din ca doanh thu v
chi ph - theo s lng sn phm - gp nhau ti im no trn th,
chnh l im ha vn.
58
T d liu ca Cng ty A v d 3.1. chng ta c th ha

vn 3.1.
450000
400000
Doanh thu, chi phi
350000
300000 Tng chi ph
Li
250000
200000
im ha vn
150000
100000
50000
100
200 300
400
500 600
700
800
S lng sn phm tiu th
b.
Phn tch li nhun mong mun:
Phn tch li nhun mong mun c s dng khi nh qun tr

bn bao nhiu sn phm t li nhun mong mun
Chng ta c th th s dng phng php phng trnh v
phng php s d m ph xc nh s lng sn phm cn bn
t li nhun mong mun.
Phng php phng trnh:
T biu thc (3.1), s lng sn phm cn bn t li nhun
mong mun c tnh theo cng thc (3.7):
59
nh ph + Li nhun mong mun

SL sn phm cn bn = (3.7)
n gi bn Bin ph n v
Phng php s d m ph:

Biu thc (3.7) c vit li nh sau:
nh ph + Li nhun mong mun
SL sn phm cn bn = (3.8)
S d m ph n v
C hai phng php c cng kt qu!
thc hnh k thut tnh s lng sn phm tiu th t
li nhun mong mun, cc bn hy thc hin bi tp 3.4
c.
S d an ton:
S d an ton l phn vt qua doanh thu ha vn ca doanh

thu d ton (hoc thc t). S d an ton l s tin doanh thu c th
gim trc khi pht sinh l. Cng thc tnh nh sau:
Tng doanh thu d ton (hoc thc t) ................................. XXX
Tr: Doanh thu ha vn ......................................................... XXX
S d an ton ......................................................................... XXX
S d an ton cn c trnh by di hnh thc s t l % v
s lng sn phm tiu th.
S d an ton
T l s d an ton =
Tng doanh thu
60
S d an ton
S d an ton =
(S lng)
n gi bn
S d an ton gip cc nh qun tr nh gi mc hot ng

hin ti cch im ha vn ra sao.
thc hnh k thut tnh s d an ton, cc bn hy thc hin
bi tp 3.5.
3.
Phn tch CVP trong vic la chn kt cu chi ph:

Kt cu chi ph l quan h tng quan gia bin ph v nh ph
trong mt t chc.
a.
Kt cu chi ph v s n nh ca 1i nhun:
Kt cu chi ph nh hng n s n nh ca li nhun ra sao?

Cng ty no c t trng ca nh ph trong kt cu chi ph nh
hn, s c t l s d m ph thp hn. Cng ty ny s c li nhun t
thay i, nhng li nh mt li nhun ng k khi doanh thu tng.
Doanh nghip no c nh ph nh trong kt cu chi ph, t l s
d m ph nh, doanh thu ha vn thp, s d an ton cao; thit hi
s d m ph thp khi doanh thu gim: an ton trong kinh doanh
cao.
b.
n by hot ng:
n by hot ng l thc o nhy cm ca li nhun khi

61
doanh thu thay i.

ln n by hot ng ti mt mc doanh thu cho c
tnh nh sau:
T l bin ng ca li nhun
ln n by hot ng =
T l bin ng ca doanh thu
S d m ph
ln n by hot ng =
Li nhun
ln S d m ph 1 n by hot ng = Li nhun
T ln n by hot ng, chng ta c th tnh t l bin
ng ca li nhun da vo t l bin ng ca doanh thu:
T l bin ng ca doanh thu .............................................. XXX
Nhn: ln n by hot ng ........................................... XXX
T l bin ng ca li nhun................................................ XXX
Cc nh qun tr c th s dng ln n by hot ng
c tnh nhanh nh hng ca bin ng doanh thu (%) n bin ng
ca li nhun (%), m khng cn lp bo co kt qu kinh doanh chi
tit.
ln n by hot ng khng phi l mt hng s. ln
n by hot ng cng gim khi mc hot ng ca cng ty cng xa
mc hot ng ha vn.
thc hnh v n by hot ng, cc bn hy thc hin cc
bi tp 3.6 v 3.7.
62
4.
Xc nh hoa hng bn hng:

Hoa hng bn hng c xc nh trn c s no va c li
cho nhn vin bn hng ng thi li va c li cho cng ty? Cc

cng ty thng chi tr cho nhn vin bn hng hoc l hoa hng trn
doanh thu hoc l tin lng cng thm khon hoa hng bn hng.
Hoa hng da vo doanh thu c phi l mt gii php tt?
Nhn vin bn hng s tm cch gia tng s lng sn phm bn
ra ca sn phm c gi bn cao, bt k kh nng sinh li ca sn phm
.
C gii php no cng ty trnh c mu thun trn? Thay
i c s tnh hoa hng tr cho nhn vin bn hng chnh l gii php.
Thay v da vo doanh thu, chng ta c th da vo s d m ph
tnh hoa hng cho nhn vin bn hng. Thm ch khng cn quan tm
n kt cu hng bn ra nhn vin bn hng s t ng tm kt cu sn
phm bn ra sao cho ti a ha s d m ph. Kt qu l bng vic
ti a ha li ch ring, nhn vin bn hng cng n lc ti a ha mt
cch t ng li ch ca cng ty gi s nh ph khng i.
5.
Phn tch kt cu hng bn:

-
Thay i kt cu hng bn s nh hng ra sao n li

nhun ca cng ty?
im ha vn s c xc nh ra sao nu mt doanh
nghip kinh doanh nhiu mt hng c gi bn khc nhau
kt cu chi ph khc nhau v s d m ph khc nhau?
Phn no s gii quyt cc vn trn.
a.
Kt cu hng bn:
63
Kt cu hng bn l mi quan h tng quan gia cc sn phm

c bn ra.
Kt cu hng bn ra sao th c li hn cho cng ty ? Tng t
trng bn ra ca sn phm c t l s d m ph cao hay ngc li?
Khi phn tch CVP lin quan n nhiu sn phm, t l s d
m ph chung thng c s dng.
S d m ph chung
T l s d m ph chung =
Doanh thu chung
Nh vy, sn phm c t l s d m ph cng ln chim t
trng cng cao trong tng doanh thu. doanh nghip cng c
b.
Kt cu hng bn v phn tch im ha vn:
im ha vn c xc nh ra sao trong trng hp doanh

nghip kinh doanh nhiu mt hng? Khi kt cu hng bn thay i,
nh hng ra sao n im ha vn?
Doanh thu ha vn ton cng ty c tnh nh sau:
nh ph
Doanh thu ha vn =
T l s d m ph chung
Doanh thu ha vn c phn b cho tng sn phm theo kt
cu hng bn.
Doanh thu ha vn s thay i ra sao nu kt cu hng bn thay
i?
Sn phm c t l s d m ph ln chim t trng cng cao
64
trong tng doanh thu, t l s d m ph chung s cng ln. doanh

thu ha vn s cng nh, doanh nghip cng d ha vn.
Tm li, nh phn tch kt cu hng bn, cc nh qun tr s i
n quyt nh ng trong vic la chn kt cu hng bn.
6.
Cc gi thit khi phn tch CVP:

Phn tch CVP da trn bn gi thit ch yu sau:
-
Gi bn khng i trong gii hn thch hp ca khi

lng hot ng. n gi bn ca sn phm hoc dch v
khng thay i khi khi lng hot ng thay i.
Trong gii hn thch hp ca khi lng hot ng chi

ph c th c phn chia mt cch chnh xc thnh bin
ph v nh ph. Bin ph n v khng i v tng nh
ph khng i trong gii hn thch hp ca khi lng
hot ng.
i vi nhng doanh nghip kinh doanh nhiu mt hng,

kt cu sn phm bn ra khng thay i.
i vi doanh nghip sn xut, hng tn kho khng thay

i.S lng sn phm sn xut bng s tng sn phm
tiu th.
Tt c cc gi thit trn nhm m bo cc k thut phn tch

CVP c th thc hin c (phn tch im ha vn; hoch nh li
nhun...).
Nu cc gi thit trn b vi phm, cn iu chnh m hnh phn
tch ng vi tng trng hp c th.
65
V.
Bi hc ny l mt trong nhng bi hc ch yu ca mn hc
k ton qun tr. Nhiu bi hc sau, ph thuc vo cc khi nim

c cp trong bi hc ny. Nhiu ni dung trong bi hc ny, cc
bn cn nghin cu cn thn. u tin l S d m ph. Hy lu ,
nh hng ca thay i s d m ph trn li nhun ra sao. Ni dung
th hai cn nghin cu cn thn l "T l s d m ph". T l s d
m ph c s dng nhiu ni dung phn tch trong bi hc ny.
Ni dung khc cn ch l "Mt s ng dng ca CVP". D
liu ca cc bi tp thng c rt ta t ni dung ny.
"Phn tch im ha vn" cng l mt ni dung cn ch . Cc
bn cn nh cc cng thc trong phn ny. Cui cng l "Phn tch
kt cu hng bn". Phn ny cho bit cch phn tch CVP trong trng
hp doanh nghip kinh doanh nhiu sn phm. Cc bn lu n
ngha kinh t ca cc thut ng c cp trong bi hc ny hn l
cc k thut tnh ton: s d m ph n v t l s d m ph, im
ha vn, kt cu hng bn...
VI.

Phn tch CVP lin quan n vic tm ra s kt hp c li nht
gia bin ph, nh ph, gi bn, s lng sn phm tiu th v kt cu

hng bn. Phn tch CVP cung cp cho cc nh qun tr mt cng c
mnh a ra cc quyt nh nhm ci thin kh nng sinh li.
c th kt hp mt cch tt nht cc loi chi ph, gi bn, s
lng sn phm tiu th, i hi cc nh qun tr phi hiu c cc
66
thut ng s d m ph n v, im ha vn, t l s d m ph,

kt cu hng bn, v cc khi nim khc c cp trong bi hc
ny.
67
BI TP
Bi 1: T l s d m ph
Gi bn bnh qun ca Cng ty B l 1,49ng/sp v bin ph n
v bnh qun l O,36ng/sp. nh ph bnh qun hng thng l
1300ng. 2100 sn phm c bn bnh qun mi thng. T l s d
m ph ca Cng ty B?
a. 131.9%
b. 75,8%
c. 24,2%
d. 413,9%
Bi 2: S lng sn phm tiu th ha vn

Gi bn bnh qun ca Cng ty B l l,49ng/sp v bin ph n
v bnh qun l 0,36ng/sp. nh ph bnh qun hng thng l
1300ng. 2.100 sn phm c bn bnh qun mi thng. S lng
sn phm tiu th ha vn ca Cng ty B l bao nhiu?
a. 872 sp
b. 3.611 sp
c.l.200 sp
d. 1.150 sp
Bi 3: Doanh thu ha vn
Gi bn bnh qun ca Cng ty B l l.49ng/sp v bin ph n
v bnh qun l 0.36ng/sp. nh ph bnh qun hng thng l
1300ng. 2.100 sn phm c bn bnh qun mi thng. Doanh thu
ha vn ca Cng ty B l bao nhiu?
68
a. l.300ng
b. 1715 ng
c. l.788ng
d. 3.129ng
Bi 4: Phn tch li nhun mong mun

Gi bn bnh qun ca cng ty B l 1.49ng/sp v bin ph n
1300ng. Cn bn bao nhiu sn phm t li nhun mong mun
2500ng mi thng?
a. 3.363 sp
b. 2.212 sp
c. 1150 sp
d. 4.200 sp
Bi 5: S d an ton
Gi bn bnh qun ca Cng ty B l 1.49ng/sp v bin ph n
v bnh qun l 0.36ng/st. nh ph bnh qun hng thng l
1300ng. 2.100 sn phm c bn bnh qun mi thng - S d an
ton l bao nhiu sn phm?
a. 3.250 sp
b. 950 sp
c. 1.150 sp
d. 2.100 sp
Bi 6: n by hot ng
Gi bn bnh qun ca Cng ty B l l.49ng/sp v bin ph n
1300ng. 2.100 sn phm c bn bnh qun mi thng. ln n
by hot ng ca Cng ty A?
a. 2.21
b. 0.45
c. 0.34
d. 2.92
69
Bi 7: n by hot ng
Gi bn bnh qun ca Cng ty B l 1.49ngd/sp v bin ph n
l.300ng. 2100 sn phm c bn bnh qun mi thng. Nu doanh
thu tng 20% li nhun s tng bao nhiu?
a. 30%
b. 20%
c. 22%
d. 44,2%
70
P N
Bi 1: a,b,c
Cu d khng chnh xc v tng bin ph tng khi mc hot
ng tng v gim khi mc hot ng gim.
Bi 2: c
Chi ph in
S gi my
Cao nht
60000 ng
6000 gi
Thp nht
39000
3000
Chnh lch
21000 ng
3000 gi
Chnh lch chi ph

21000 ng
Bin ph n v = = = 7 ng/gi
Chnh lch hot ng
3000 gi
Bi 3: b
S d m ph n v
1.49 ng 0,36 ng
T l s d m ph = = = 75,58%
n gi bn
1,49 ng
Bi 4: d
71
S lng sn phm
nh ph
1300 ng
Tiu th ha vn = =
S d m ph n v
1,49 ng/sp -0,36ng/sp
= 1.150 sp
Bi 5: b
nh ph
1300 ng
Doanh thu ho vn = =
T l s d m ph
75,8 %
= 1.712 ng
Bi 6: a
S lng sn phm nh ph + Li nhun mong mun

cn bn
=
S d m ph n v
1300 ng + 2500ng
= = 3363sp
1,49 ng/sp - 0,36ng/sp
Bi 7: b
S d an ton = S lng sn phm - S lng sn phm
(S lng)
tiu th
tiu th ho vn
= 2100 sp 1150 sp = 950 sp
Bi 8: a
Tiu th hin hnh
72
2100 sp
Doanh thu (2100sp X 1,49ng/sp)
3129 ng
Tr Bin ph (2100 sp X 0,36 ng/sp)
756
S d m ph
2373 ng
Tr nh ph
1300
Li nhun
1073 ng
ln n by hot S d m ph
2373 ng
ng ca cng ty B = = = 2,21
Li nhun
1073 ng
Bi 9: d
T l tng doanh thu
x ln n by hot ng
T l tng li nhun
20,00%
2,21
44,20%
73
BI 4:
QU TRNH D TON
I.
GII THIU KHI QUT:

Cho cc bn!
Bi hc ny cp n lnh vc hoch nh. Qua bi hc ny,
cc bn s c trang b cc k thut lp d ton tng th mt cng

c kim sot hot ng. Bng vic so snh kt qu thc t vi cc
mc tiu ra d ton, cc nh qun tr s nh gi c thnh
qu hot ng. y l ni dung thuc lnh vc kim sot, s c
cp bi hc sau.
II.
MC TIU:
-
Hiu c vai tr ca d ton.
Phc tho qu trnh d ton.
Lp mt d ton tng th v gii thch cc mi lin h

gia cc d ton thnh phn ca d ton tng th.
III.
LIU THAM KHO:
74
t c cc mc tiu trn. bi ny bao gm cc ni dung

sau:
-
Vai tr ca d ton.
Qu trnh d ton.
D ton tng th.

-
Tp th tc gi B mn k ton qun tr - Phn tch hot

ng kinh doanh. Khoa K ton Kim ton Trng Di
ln th t). NXB. Thng k, Nm 2006. (Chng 4).

Caldwell; Principles of Accounting (Fifth Edtion):
Houghton Mifflin Company. 1993. (Chapter 25).
Ray
H.
Garrison,
Accounting
Eric
(Tenth
W.
Noreen;
Edition);
The
Managerial
McGraw-Hill
Companies, Inc. ; 2003. (Chapter 9).

-

Managerial Emphasis (Eleventh Edition}; Prentice - Hall,
Inc. ; 2003 . (Chapter 6).
IV.

HC TNG PHN CA BI:
1.
Vai tr ca d ton:
D ton l mt k hoch chi tit t c v s dng cc
ngun lc trong k c th.

75
D ton ng vai tr l:
-
K hoch hot ng.
C s phn b cc ngun lc.
Phng tin truyn t k hoch v mnh lnh.
Phng tin ng vin v hng dn thc hin.
Nguyn tc ch o cho cc hot ng v l tiu chun

kim sot cc hot ng.
2.
C s nh gi thnh qu hot ng
Qu trnh lp d ton:
Qu trnh lp d ton thng bao gm:
-
Thnh lp y ban d ton;
Xc nh k d ton;
Xc nh cc nguyn tc ch o d ton;
D tho d ton;
Thng lng, xem xt li v ph duyt d ton;
iu chnh d ton.
y ban d ton gim st tt c nhng vn d ton v thng

c quyn cao nht trong mt t chc i vi tt c cc vn lin
quan n d ton.
D ton thng c lp cho mt k nht nh, ph bin nht l
mt nm vi nhng d ton cho tng qui hoc thng. D ton lin tip
l mt h thng d ton c s lin i nh hng qua mt s k lin
tip. Thng tin cui k d ton no l c s lp d ton mi cho k
d ton tip theo trong h thng d ton lin tip.
y ban d ton c trch nhim i vi vic cung cp nhng
76
hng dn d ton ban u t quan im chung cho d ton v

qun l vic son tho n.
Vic thc hin mt cch tuyt i mt d ton nh l mt qui
nh ngay c khi nhng s kin thc t khc nh k vi mong i
khng phi l mt s ng x thch hp.
Trong nhng trng hp nh vy, cc nh qun tr khng nn
xem d ton nh l mt hng dn tuyt i cho cc hot ng.
Vic xem xt li nh k, c h thng cc d ton c ph
chun; cc cng dng ca d ton lin tc c th c li cho cc hot
ng nng ng.
3.
D ton tng th:

D ton tng th l mt h thng cc d ton hot ng, d
ton vn v d ton ti chnh trnh by chi tit cc k hoch ti chnh

ca mt t chc trong mt k c th.
D ton hot ng l nhng d ton lin quan n cc hot
ng chc nng din ra hng ngy trong mt t chc. Trong doanh
nghip sn xut, cc d ton hot ng gm c:
-
D ton tiu th.
D ton sn xut.
D ton mua v s dng vt liu trc tip.
D ton lao ng trc tip.
D ton chi ph sn xut chung.
D ton gi vn thnh phm tn kho cui k.
D ton gi vn hng bn.
D ton chi ph bn hng v qun l.

77
D ton vn l d ton lin quan n cc hot ng u t.

D ton ti chnh l nhng d ton v tnh hnh v kt qu ti
chnh trong k d ton, bao gm:
-
D ton tin mt.
Bo co kt qu kinh doanh d ton.
Bng cn i k ton d ton.
S 4. 1 minh ha cho chng ta qu trnh lp d ton tng th.

a.
D ton tiu th:
D ton tiu th cho bit s lng sn phm bn ra mong mun

vi gi bn mong mun. Doanh nghip lp d ton tiu th trong k
da trn mc tiu th d bo, nng lc sn xut trong k d ton k
hoch di hn v mc tiu ngn hn ca doanh nghip.
D ton tiu th l d ton ca vic lp d ton do doanh
nghip ch c th xy dng k hoch cho cc hot ng khc khi mc
tiu th mong mun c xc nh.
D ton tiu th sau khi c lp, chng ta chuyn sang lp
d ton sn xut.
b.
D ton sn xut:
Doanh nghip lp d ton sn xut sau khi xc nh s lng

sn phm tiu th mong mun t d ton tiu th. D ton sn xut l
mt k hoch nhm t c cc ngun lc cn thit tin hnh hot
ng sn xut nhm p ng nhu cu sn phm tiu th v tn kho
cui k.
78
S 4.1. D ton tng th

D ton tiu th
D ton mua vt
liu trc tip
D ton s dng
vt liu trc tip
D ton gi
vn hng bn
D ton sn xut
D ton lao ng
trc tip
D ton gi vn
thnh phn tn kho
D ton chi ph bn
hng v chi ph qun
l
D ton chi ph sn
xut chung
D ton tin mt
Bng kt qu
hat ng kinh
doanh d ton
Bng cn i k
ton d ton
Tng sn phm sn xut ph thuc vo s lng sn phm tiu

th s lng thnh phm tn kho cui k, v s lng thnh phm tn
kho u k.
Xc nh s lng sn phm sn xut d ton:
79
lng
sn
phm
sn xut d
ton
S lng sn
= phm tiu th +
d ton
S lng sn
phm tn kho
cui k mong
mun
S lng sn
- phm tn kho
u k
D ton sn xut c cc ch tiu nh sau:

S lng sn phm tiu th....................................................... XXX
Cng: S lng sn phm tn kho cui k ............................. XXX
Tng nhu cu............................................................................. XXX
Tr: S lng sn phm tn kho cui k ................................. XXX
S lng sn phm cn sn xut ............................................. XXX
thc hnh v d ton sn tut, cc bn hy thc hin bi tp
4.1.
Sau khi bit c bao nhiu sn phm cn sn xut t d n sn
xut, chng ta hy chuyn sang lp d ton mua v s dng vt liu
bit c bao nhiu vt liu cn dng v cn mua trong k d ton.
c.
D ton mua vt liu trc tip:
D ton mua vt liu cung cp cho chng ta thng tin v s

lng vt liu cn mua v gi tr vt liu cn mua. S lng vt liu
cn mua c xc nh t cng thc sau:
Gi tr vt liu cn mua c xc nh bng cch nhn s lng
vt liu cn mua vi n gi mua.
80
D ton mua vt liu c cc ch tiu nh sau:

S lng sn phm cn sn xut ............................................... XXX
Nhn: nh mc vt liu cho mt sn phm............................. XXX
S lng vt liu cn dng ...................................................... XXX
Cng: Tn kho vt liu cui k................................................. XXX
Tng nhu cu vt liu................................................................ XXX
Tin Tn kho vt liu u k ...................................................... XXX
S lng vt liu cn mua......................................................... XXX
Nhn : n gi mua .................................................................. XXX
Gi tr vt liu cn mua ............................................................. XXX
thc hnh v d ton mua vt liu, cc bn hy thc hin
bi tp 4.2.
Sau khi lp xong d ton mua vt liu, chng ta tip tc lp d
ton s dng vt liu.
d.
D ton s dng vt liu:
D ton s dng vt liu cung cp cho chng ta thng tin v chi

ph vt liu trc tip trong k d ton.
Chi ph vt liu trc tip trong k d ton c xc nh theo
cng thc sau:
81
Chi ph vt liu
trc tip d ton
S lng vt liu x n gi vt liu

cn cho sn xut
d ton
D ton s dng vt liu bao gm cc ch tiu sau:

S lng vt liu cn dng ..................................................... XXX
Nhn: n gi mua ................................................................ XXX
Chi ph vt liu trc tip ......................................................... XXX
d ton s dng vt liu, thng tin lp c hai chi tiu S
lng vt liu cn dng v n gi mua u t d ton mua vt liu.
Tip theo chng ta lp d ton lao ng trc tip.
e.
D ton lao ng trc tip:
D ton lao ng cung cp thng tin v chi ph nhn cng trc

tip trong k d ton.
D ton lao ng c lp da vo d ton sn xut.
D ton lao ng gip b phn nhn s ch ng trong vic
tuyn dng v b tri lao ng.
D ton lao ng bao gm cc ch tiu sau:
S lng sn phm cn sn xut ............................................... XXX
Nhn: nh mc lao ng cho mt sn phm........................... XXX
S lng lao ng cn dng...................................................... XXX
Nhn: n gi lao ng ............................................................ XXX
82
Chi ph nhn cng trc tip ...................................................... XXX

By gi chng ta lp d ton chi ph sn xut chung.
f.
D ton chi ph sn xut chung:
D ton chi ph sn xut chung cung cp cho chng ta thng tin

v chi ph sn xut chung trong k d ton.
D ton chi ph sn xut chung bao gm tt c cc chi ph sn
xut khc vi chi ph vt liu trc tip v chi ph nhn cng trc tip
Khng ging nh chi ph vt liu v chi ph nhn cng trc tip
u l bin ph khi xem xt trong mi quan h vi khi lng sn
xut, chi ph sn xut chung l mt loi chi ph hn hp. Do , chng
ta cn lu cn phn bit cc ch tiu bin ph sn xut chung v nh
ph sn xut chung khi lp d ton chi ph sn xut chung.
S lng lao ng cn dng................................................... XXX
Nhn:T l bin ph sn xut chung....................................... XXX
Bin ph sn xut chung ........................................................ XXX
Cng: nh ph sn xut chung ............................................. XXX
Tng chi ph sn xut chung ................................................ XXX
Tr: Chi ph khng chi tin ................................................... XXX
Chi ph sn xut chung bng tin .......................................... XXX
Ch tiu S lng lao ng cn dng t d ton lao ng. Ch
tiu Chi ph sn xut chung bng trn s c s dng lp d ton
83
tin mt sau ny.

Chng ta tip tc lp d ton gi vn thnh phm tn kho cui
k.
g.
D ton gi vn thnh phm tn kho cui k:
D ton gi vn thnh phm tn kho cui k cung cp cho

chng ta thng tin v gi vn thnh phm tn kho cui k d ton.
y l thng tin c s dng lp d ton gi vn hng bn v
bng cn i k ton d ton sau ny.
D ton gi vn thnh phm tn kho cui k bao gm cc ch
tiu sau:
S lng X Chi ph n v = Tng cng

Chi ph vt liu trc tip
XXX
XXX
XXX
Chi ph nhn cng trc tip
XXX
XXX
XXX
Chi ph sn xut chung
XXX
XXX
XXX
Gi thnh n v:
XXX
Gi vn thnh phm tn kho cui k:

S lng thnh phm tn kho cui k .................................... XXX
Gi thnh n v ...................................................................... XXX
Gi vn thnh phm tn kho cui k ....................................... XXX
84
Sau khi lp d ton gi vn thnh phm tn kho cui k, chng

ta tip tc lp d ton gi vn hng bn.
h.
D ton gi vn hng bn:
D ton gi vn hng bn cung cp cho chng ta thng tin v

gi vn hng bn d ton - mt ch tiu trn bo co kt qu kinh
doanh d ton sau ny.
Gi vn hng bn c xc nh theo cng thc:
Gi vn
Gi vn thnh
hng bn
= phm tn kho +
d ton
u k
Tng gi
thnh sn
phm sn xut
Gi vn
-
thnh phm
tn kho cui
trong k
D ton gi vn hng bn bao gm cc ch tiu sau:

Chi ph vt liu trc tip ........................................................... XXX
Chi ph nhn cng trc tip ...................................................... XXX
Chi ph sn xut chung ............................................................ XXX
Tng gi thnh sn phm .......................................................... XXX
Cng: Gi vn thnh phm tn kho u k .............................. XXX
Gi vn.thnh phm sn sng bn ...................................... XXX
Tr : Gi vn thnh phm tn kho cui k ............................... XXX
Gi vn hng bn....................................................................... XXX
85
Chi ph vt liu trc tip t D ton s dng vt liu; Chi ph

nhn cng trc tip t D ton lao ng trc tip; Chi ph sn xut
chung t D ton chi ph sn xut chung; Gi vn thnh phm tn kho
cui k t D ton gi vn thnh phm tn kho cui k.
Chng ta tip tc lp d ton chi ph bn hng v qun l doanh
nghip.
i.
D ton chi ph bn hng v qun l doanh nghip:
D ton chi ph bn hng v qun l doanh nghip cung cp

thng tin v chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip trong
k d ton.
D ton ny ng vai tr nh mt nguyn tc ch o cho cc
hot ng bn hng v qun l trong k d ton.
D ton chi ph bn hng v qun l doanh nghip bao gm cc
ch tiu sau:
S lng s tiu th d ton .................................................. XXX
Nhn: Bin ph bn hng v qun l n v.......................... XXX
Tng bin ph bn hng v qun l ........................................ XXX
nh ph bn hng v qun l ............................................. XXX
Tng chi ph bn hng v qun l ......................................... XXX
Tr: Chi ph khng chi tin mt............................................. XXX
Chi ph bn hng v qun l bng tin mt............................ XXX
86
S lng sn phm tiu th d ton t D ton tiu th. Chi ph

bn hng v qun l bng tin mt s c s dng lp d ton
tin mt sau ny.
Trc khi lp d ton tin mt, chng ta cn lp d ton thu
tin bn chu v d ton chi tr tin mua chu vt liu.
j.
D ton thu tin bn chu:
D ton ny cung cp cho chng ta thng tin v s tin c tnh

thu c trong k d ton t bn chu.
thc hnh v d ton thu tin bn chu, cc bn hy thc
hin bi tp 4.3.
Tip theo, chng ta lp d ton chi tr tin mua chu vt liu
k.
D ton chi tr tin mua chu vt liu:
D ton ny cung cp cho chng ta thng tin v s tin s chi

tr cho cc nh cung cp vt liu trong k d ton.
thc hnh v d ton chi tr tin mua chu vt liu cc bn
hy thc hin bi tp 4.4.
By gi chng ta tip tc lp d ton tin mt.
l.
D ton tin mt:
D ton tin mt cho thy nh hng ca cc hot ng

c d ton ln tin mt.
Bng vic lp d ton tin mt, nh qun tr c th:
87
Tin hnh cc nc m bo tin tin hnh cc

hot ng d ton;
thi gian cho php chun b ngun ti tr b sung

cn thit trong k d ton (v nh th s trnh c chi
ph cao i vi nhng khon vay khn cp);
D kin cc khon u t t s tin vt mc tn qu

thu c li nhun cao nht.
D ton tin mt bao gm tt c cc ch tiu nh hng n cc

dng tin t d liu hu ht cc d ton b phn ca d ton tng
th.
D ton tin mt ni chung gm bn phn chnh:
-
Tin c th s dng.
Cc khon chi.
Tha (Thiu) tin.
Ti tr.
D ton tin mt bao gm cc ch tiu sau:

S d tin mt u k............................................................. XXX
Cng: Tin thu trong ............................................................. XXX
Tng s tin c th s dng ................................................. XXX
Tr: Tin chi trong k ........................................................... XXX
Tha (Thiu) tin .................................................................. XXX
Ti tr .................................................................................... XXX
88
S d tin mt cui k........................................................... XXX

thc hnh v d ton tin mt, cc bn hy thc hin bi tp
4.5.
Chng ta tip tc lp bo co kt qu kinh doanh d ton.
m.
Bo co kt qu kinh doanh d ton:
Bo co kt qu kinh doanh d ton c tnh li nhun hot

ng mong i t cc hot ng d ton.
Bo co kt qu kinh doanh d ton cho php nh qun tr c
ci nhn vn tt kt qu hot ng sau khi thc hin cc hot ng
d ton.
Khi bo co kt qu kinh doanh d ton c duyt, n tr
thnh tiu chun nh gi thnh qu hot ng trong k.
Bo co kt qu kinh doanh d ton bao gm cc ch tiu:
Doanh thu .............................................................................. XXX
Tr: Gi vn hng bn ......................................................... XXX
Li nhun gp ....................................................................... XXX
Tr: Chi ph bn hng v qun l......................................... XXX
Li nhun trc chi ph li vay .............................................. XXX
Tr: Chi ph li vay ................................................................ XXX
Li nhun thun t hot ng kinh doanh ............................ XXX
89
Doanh thu t D ton tiu th; Gi vn hng bn t D ton

gi vn hng bn Chi ph bn hng v qun l t D ton chi ph bn
hng v qun l. Chi ph li vay t D ton tin mt.
Cui cng, chng ta s lp bng cn i k ton d ton.
n.
Bng cn i k ton d ton:
Bc cui cng trong chu trnh lp d ton thng l lp Bng

cn i k ton d ton.
Khi im trong vic lp Bng cn i k ton d ton - tnh
hnh ti chnh mong i vo cui k d ton - l cc s d u k d
ton t bng cn i k ton u k d ton. Bt u vi s d u k,
bng cn i k ton d ton tng hp nh hng ca cc hot ng
trong k d ton v ch ra s d cui k d ton.
V.
Cc bn lu nghin cu k dng d liu d ton s 4.1.
D ton tng th. S 4.1 gip cc bn c mt ci nhn tng qut tt

v bi hc ny v qu trnh lp d ton. Hy lu mt cch c bit
cc d ton nh hng n d ton tin mt ra sao.
Cc bn cng c bit lu mi quan h gia cc d ton.
VI.

Bi hc ny trnh by khi qut qu trnh d ton v cho thy
90
mi quan h qua li gia cc d ton. D ton tiu th l c s ca

ton b qu trnh d ton. Khi d ton tiu th c lp, d ton
sn xut v d ton chi ph bn hng v qun l doanh nghip c th
c lp do hai d ton ny ph thuc vo s lng sn phm tiu th
trong k d ton. D ton sn xut cho bit s lng sn phm cn
sn xut trong k d ton, v vy sau khi d ton sn xut c lp, c
th lp cc d ton chi ph sn xut khc. Tt c cc d ton trn s
cung cp thng tin lp d ton tin mt, bo co kt qu kinh doanh
d ton v bng cn i k ton d ton.
D liu bi hc ny lin quan n lnh vc hoch nh. cc
bi hc sau, chng ta s thy cch s dng d ton kim sot cc
hot ng hng ngy v cch s dng d ton nh gi thnh qu.
91
BI TP
Bi 1: D ton sn xut
Cng ty A d ton s bn 30.000 sn phm trong thng
4,40.000 sn phm trong thng 5 v 60.000 sn phm trong thng 6 .
Cng ty c 6 .000 sn phm tn kho vo ngy 01 thng 4. Nu s
lng sn phm tn kho cui thng l 20% nhu cu bn ra trong thng
sau, s lng sn phm cn sn xut trong thng 5 l:
a. 32.000 sp
b. 44.000 sp
c. 36.000 sp
d. 40.000 sp
Bi 2: D ton mua vt liu

Cng ty K d ton sn xut cho nm ti nh sau:
Qu 1
S lng sn phm sn xut: 20.000
Qu 2
Qu 3
Qu 4
24.000
32.000
28.000
Cn 5kg vt liu sn xut mt sn phm. C 5.000 kg vt

liu tn kho u nm. Vt liu tn kho cui mi qu bng 10% nhu
cu sn xut ca qu sau. S lng vt liu cn mua trong qu 2 l:
a. 24.800 kg
b. 116.000 kg
c. 124.000 kg
d.160.000 kg
92
Bi 3: D ton thu tin bn chu

Doanh thu ca Cng ty P bao gm 50% bng tin v 50% bn
chu. 70% doanh thu bn chu thu c trong thng bn hng; 20%
trong thng tip theo; 5% trong thng th hai sau thng bn hng; s
cn li khng thu c. D liu t d ton tiu th nh sau:
Thng 9 Thng 10
Tng doanh thu (ng)
50000
70000
Thng11
Thng 12
60000
80000
Tng s tin thu c trong thng 12 theo d ton l:

a. 28.000 ng
b. 75.750 ng
c. 68.000 ng
d. 83.500 ng
Bi 4: D ton chi tr tin mua chu vt liu

Cng ty B d ton mua chu 90.000ng vt liu trong thng 10;
70.000ng vt liu trong thng 11 v 40000ng vt liu trong thng
12. Cng ty tr 40% trong thng mua chu; 60% trong thng tip theo.
D ton chi tr tin mua chu vt liu trong thng 12 l
a. 40.000ng
b. 70.000ng
c. 58.000ng
d.200.000ng
Bi 5: D ton tin mt
93
Nu s d tin mt u k l 15.000ng, cui k cn tn qu

12.000ng, tin chi trong k 125.000ng, v tin thu t khch hng
90.000ng, cng ty phi vay bao nhiu?
a. 32.000ng
b. 20.000ng
c. 8.000ng
d. 38.000ng
94
P N
Bi 1: b
S lng s tiu th d ton
40000sp
Cng Tn kho cui k (20% x 60.000sp)
12000
Tng nhu cu
52000sp
Tr: Tn kho u k (20% x 40.000sp)
8000
S lng sp cn sn xut
44000 sp
Bi 2: c
S lng sp cn sn xut (sp)
nh mc vt liu cho mt sp(kg/sp)
S lng vt liu cn dng (kg)
24000
5
120000
Cng: Tn kho vt liu cui k(kg)

(10% x 32.000sp x 5kg/sp)
Tng nhu cu vt liu (kg)
16000
136000
Tr: Tn kho vt liu u k (kg)

(10% x 24000 sp x 5 kg/sp)
12000
95
S lng vt liu cn mua (kg)
124000
Bi 3: b
Thng 12
T Doanh thu thng 10 (70000 ng x 50% x 5%)
1750 ng
T Doanh thu thng 11 (60000 ng x 50% x 20%)
6000
T Doanh thu thng 12

(80000 ng x 50% x 70%) + (80000 ng x 50%)
Tng cng
68000
75750ng
Bi 4: c
Thng 12
T Mua vt liu thng 11 (60% x 70000 ng)
42000 ng
T Mua vt liu thng 12 (40% x 40000 ng)
16000
Tng cng tin chi tr
58000 ng
Bi 5: a
Tng cng s tin c th s dng
105000 ng
96
Tr: Tin chi trong k
125000
Tin tha (thiu)
-20000 ng
Ti tr
Vay
32000
S d tin mt cui k
12000 ng
97
BI 5:
PHN TCH
BIN NG CA CHI PH
I.
GII THIU KHI QUT:

Cho cc bn!
Bi hc ny cp n lnh vc kim sot. Qua bi hc ny,
cc bn s c trang b cc k thut kim sot chi ph sn xut.
II.
MC TIU:
-
Bit cch xy dng gi thnh nh mc.
Bit cch lp mt d ton linh hot v hiu c tnh

cht tinh hot ca mt d ton linh hot.
Bit cch phn tch bin ng ca cc khon mc chi ph

sn xut nhm kim sot ch ph tt hn cho cc k sau.
III.
LIU THAM KHO:
98
sau:
-
Gi thnh nh mc
D ton linh hot
Phn tch bin ng ca chi ph sn xut.
Bin ng ca chi ph vt liu trc tip
Bin ng ca chi ph nhn cng trc tip.
Bin ng ca chi ph sn xut chung
Cc ni dung trn, cc bn c th tham kho cc ti liu:

-
Tp th tc gi B mn K ton qun tr - phn tch hot


Caldwell; Principles of Accounting (Fifth edition);
Houghton Mifflin Company; 1993. (Chapter 26) .
Ray
H.
Garrison,
Accounting
(Tenth
Eric
W.
Edition);
Noreen;
The
Managerial
McGraw-Hill
Companies, Inc.. 2003. (Chapter 10,11).

-

Managerial Emphasis (Eleventh Edition); Prentice - Hall,
Inc; 2003. (Chapter 7,8}.
IV.

HC TNG PHN CA BI:
Trc khi tm hiu cc k thut phn tch bin ng ca chi ph
99
sn xut, chng ta s ln lt tm hiu cc ni dung lm c s cho cc

k thut phn tch: Gi thnh nh mc v D ton linh hot.
1.
Gi thnh nh mc:
Gi thnh nh mc l chi ph sn xut mong mun cho mt sn
phm. Gi thnh nh mc l tiu chun nh gi thnh qu.

Trong k ton qun tr c hai loi nh mc c s dng ph
bin: nh mc v lng v nh mc v gi.
nh mc v lng ch r c bao nhiu ngun lc nn c s
dng to ra mt sn phm hoc cung cp mt dch v.
nh thc v gi ch r nn tr bao nhiu cho mi n v ngun
lc.
Qun l theo nguyn tc loi tr l mt h thng m cc nh
mc c xy dng cho cc hot ng khc nhau, cc kt qu thc t
c so snh vi cc nh mc ny. Bt k nhng chnh lch no
c xem l ng k s c cc nh qun tr lu nh l nhng
trng hp c bit. bi ny, chng ta s p dng qun l theo
nguyn tc loi tr i vi cc nh mc v lng v gi cc doanh
nghip sn xut.
Xy dng gi thnh nh mc i hi s kt hp ca mi ngi
c trch nhim vi vic mua v s dng cc ngun lc: cc nhn vin
k ton qun tr, cc k s, cc nh qun tr b phn mua, cc nh
qun tr sn xut, cc cng nhn sn xut. Cc nh mc c xy
dng nhm khuyn khch cc hot ng tng lai c hiu qu, trnh
lp li cc hot ng km hiu qu trong qu kh.
100
Phng php xc nh gi thnh nh mc cho mt n v

sn phm (Zm/v)
Gi thnh nh mc cho lut n v sn phm c xc nh
theo cng thc: (5.1)
Chi ph vt
Gi thnh
nh mc
cho mt sn
liu trc tip

=
phm
nh mc
cho mt sn
phm
Chi ph sn
Chi ph nhn
cng trc tip
nh mc cho
mt sn phm
xut chung
+
nh mc
cho mt sn
phm
cng thc (5.l) trn. Chi ph vt liu trc tip, Chi ph nhn
cng trc tip v Chi ph sn xut chung nh mc cho mt sn phm
ln lt c xc nh theo cc cng thc (5.2); (5.3) v (5.4) nh
sau: (5.2)
Chi ph vt liu trc
tip nh mc cho mt =
Lng vt liu
nh mc cho mt
sn phm
sn phm
Chi ph nhn cng
Lng lao ng
n gi vt liu
nh mc
(5.3)
trc tip nh mc cho =

mt sn phm
nh mc cho mt
sn phm
n gi lao
ng nh mc
(5.4)
101
Chi ph sn xut
chung nh mc cho
nh ph sn
Bin ph sn xut
=
mt sn phm
chung nh mc
cho mt sn phm
xut chung nh
mc cho mt
sn phm.
cng thc (5.2):

Lng vt liu nh mc cho mt sn phm c xc nh da
vo cc thit k chi tit k thut ca sn phm.
n gi vt liu nh mc da vo u gi cnh tranh trn c s
s lng v c lng mong mun.
cng thc (5.3):
Lng tao ng nh mc cho mt sn phm c xc nh da
vo nhng nghin cu v thi gian v ng tc i vi tng hot
ng tao ng.
n gi lao ng nh mc da vo kt qu kho st tin lng
v hp ng lao ng.
cng thc (5.4):
Bin ph sn xut chung nh mc cho mt sn phm c xc
nh nh sau: (5.5)
T l bin ph sn
Bin ph sn xut
chung nh mc cho
mt sn phm
xut chung nh
mc
nh mc nng
X lc sn xut cho
mt sn phm.
102
nh ph sn xut chung nh mc cho mt sn phm c xc

nh nh sau:
(5.6)
nh ph sn xut
chung nh mc cho
mt sn phm
T l nh ph sn
=
xut chung nh
mc
nh mc nng
X lc sn xut cho
mt sn phm.
cng thc (5.5). T t bin ph sn xut chung nh mc

chnh l bin ph sn xut chung nh mc cho mt n v nng lc
sn xut. Ty tiu thc phn b chi ph sn xut chung m nng lc
sn xut c th c o lng bng s gi lao ng trc tip, s gi
my...
T l bin ph sn xut chung nh mc c xc nh nh sau:
Tng bin ph sn xut chung d ton
T l bin ph sn =
xut chung nh mc
Nng lc sn xut d ton
(S gi my, s gi lao ng trc tip)
cng thc (5.6), T l nh ph sn xut chung nh mc

chnh l nh ph sn xut chung nh mc cho mt n v nng lc
sn xut.
T l nh ph sn xut chung nh mc c xc nh nh sau:
T l nh ph sn
Tng nh ph sn xut chung d ton
xut chung nh mc =
Nng lc sn xut d ton
(S gi my, s gi lao ng trc tip...)
103
cc cng thc (5.7). (5.8), thng tin v bin ph sn xut

chung d ton, nh ph sn xut chung d ton, nng lc sn xut d
ton chng ta c c t cc d ton tng ng d ton tng th
(Bi 4).
2.
D ton linh hot:

D ton linh hot l g? N khc phc nhc im ca d ton
tnh ra sao? Tnh cht linh hot ca d ton linh hot th hin ra sao?
Li ch ca d ton linh hot ra sao? Phn ny s gii quyt cc vn
trn.
a.
D ton tnh:
D ton tnh - cn c gi l d ton c nh - l loi d ton

ch xy dng cho mt mc hot ng duy nht. Mc hot ng thc t
v mc hot ng d ton thng khc nhau. Do , chi ph sn xut
thc t v chi ph sn xut d ton thng chnh lch. Chnh lch ny
khng phn nh thnh qu kim sot chi ph do chu nh hng ca c
s khc nhau ca mc hot ng thc t so vi d ton.
thng tin chnh lch gia chi ph sn xut thc t v chi ph
sn xut d ton c ngha trong qun l, chng ta phi iu chnh d
ton v mc hot ng thc t. D ton linh hot s gip chng ta gii
quyt vn ny.
b.
D ton linh hot:
D ton linh hot - cn c gi l d ton bin i - cung cp

cc thng tin c tnh c th c iu chnh cho nhiu mc hot
ng khc nhau trong gii hn thch hp.
104
Cc khon bin ph n v khng thay i theo cc mc hot

ng khc nhau.
Tnh cht linh hot ca d ton linh hot c th hin ra sao ?
Tnh cht linh hot ca d ton linh hot c th hin thng
qua cng thc d ton linh hot. Mi d ton linh hot c mt cng
thc d ton linh hot. Nh cng thc d ton linh hot, chng ta c
th iu chnh d ton v bt k mc hot ng no.
Chng ta bit rng mi d ton linh hot, nh ph v bit ph
n v khng thay i theo khi lng hot ng. Do mi d ton
linh hot, chng ta c cng thc d ton linh hot nh sau:
Tng chi ph
sn xut d ton =
(Bin ph
S lng sn
nh ph
n v x phm sn xut) + d ton
K thut phn tch cc chnh lch ra sao chng ta s cp

phn cn li ca bi hc ny .
Nh vy nh k thut d ton linh hot, chng ta c th iu
chnh d ton v mc hot ng thc t, t thng t chnh lch
gia d ton v thc t c ngha trong qun l.
c.
Phn bit nh mc v d ton:
Chng ta cn phn bit nh mc v d ton. Chi ph nh mc

v chi ph d ton u l chi ph mong mun. Tuy nhin, chi ph nh
mc l cch tip cn v chi ph mong mun tnh cho mt khi lng
hot ng. Chi ph d ton li l cch tip cn v chi ph mong mun
tnh cho mt k hot ng. Hai cch tip cn ny khc nhau cch
tnh ton nh ph. nh ph d ton khng ph thuc vo khi lng
hot ng trong k d ton nh ph nh mc li ph thuc vo khi
105
lng hot ng trong k d ton.

3.
Phn tch bin ng ca chi ph sn xut:

Qu trnh phn tch bin ng ca chi ph sn xut kim sot
chi ph sn xut c tin hnh theo ba bc nh minh ha s

5.1.
u tin. chng ta tnh ton cc chnh lch. Nu cc chnh lch
l ng k, chng ta s tin hnh phn tch tm nguyn nhn; ngi
chu trch nhim. t a ra gii php thch hp kim sot chi ph
sn xut tt hn cho cc k sau.
S 5. 1 . S dng phn tch chnh lch kim sot chi ph
Bc 1:
Tnh ton cc chnh lch
Chnh
Chnh lch
lch c
c ng
ng k
k
khng
?
khng ?
Khng
Khng
Khng
Khng cn
cn gii
gii php
php
iu
chnh
iu chnh
C
C
Bc 2:
Bc 3:
Phn tch cc chnh lch

xc nh nguyn nhn
a ra cc gii php hnh

ng tt nht iu chnh
106
tnh ton cc chnh lch, chng ta c m hnh chung nh S

5.2.
Nu gi:
Q1 : lng thc t
Qo: lng nh mc
P1 : Gi thc t
Po: gi inh mc
P: chnh lch gi
Q: chnh lch lng
T m hnh chung, chng ta c cc cng thc tnh chnh
lch gi v chnh lch lng nh sau :
P = Q1P1 - Q1Po = Q1(P1-Po)
(5.10)
Q = Q1Po - QoPo= Po(Q1-Qo)
(5.11)
Chng ta s vn dng m hnh chung ln lt phn tch bin

ng ca tng khon mc chi ph sn xut.
S 5.2. M hnh chng phn tch bin ng chi ph vt
liu trc tip v chi ph nhn cng trc tip
Lng tha t
X Gi thc t
Lng thc t X
Gi nh mc
Chnh lch gi
Lng nh mc
X Gi nh mc
Chnh lch lng
107
4.
Phn tch bin ng ca chi ph vt liu trc tip:

Chi ph vt liu trc tip chu nh hng bi hai nhn t l
lng vt liu s dng (gi tt l nhn t lng) v chi ph n v vt

liu (gi tt l nhn t gi).
Cc bn cn lu :
-
Chnh lch gi c tnh khi vt liu c mua.
Chnh lch lng c tnh khi vt liu c s dng

cho sn xut.
S 5.3 minh ha cch xc nh chnh lch gi v chnh lch

lng vt liu.
S 5.3. Phn tch chi ph vt lip trc tip
Lng thc t mua

X Gi thc t mua
Lng thc t mua

X Gi nh mc
Chnh lch gi
Lng thc t s dng

X Gi nh mc
Lng nh mc
X Gi nh mc
Chnh lch lng
Cc nh qun tr ca b phn mua thng chu trch nhim v

chnh lch gi v nh qun tr b phn sn xut thng chu trch
nhim v chnh lch lng vt liu. Gi nh mc c s dng trong
tnh ton chnh lch lng cc nh qun tr sn xut khng b nh
hng bi thnh qu qun l ca cc nh qun tr b phn mua.
Vic tm ra nguyn nhn dn n cc chnh lch c ngha
quan trng trong qun l. Khi xc nh c nguyn nhn dn n
cc chnh lch, c bit l cc chnh lch bt li, s xc nh c
ngi chu trch nhim, t , s c cc gii php qun l thch hp
108
kim sot tt hn hn cho cc k sau. Nguyn nhn ca chnh lch

lng vt liu thng bao gm:
-
Cht lng vt liu.
Tay ngh cng nhn.
My mc thit b
.......
Nguyn nhn ca chnh lch gi vt liu thng bao gm :

-
Cht lng vt liu.
Ngun mua.
thc hnh cc k thut tnh ton cc chnh lch vt liu cc

bn hy thc hin cc Bi tp 5.1 n 5.4
5.
Phn tch bin ng ca chi ph nhn cng trc tip:

Chi ph nhn cng trc tip cng chu nh hng bi hai nhn
t l lng lao ng s dng (gi tt l nhn t lng) v n gi lao

ng (gi tt l nhn t gi).
Nguyn nhn ca chnh lch lng lao ng thng bao gm:
-
Tay ngh cng nhn
Cht lng vt liu.
My mc thit b
...
Nguyn nhn chnh lch gi lao ng thng bao gm:

-
Tay ngh cng nhn .
Hp ng lao ng
109
.....
Cc chnh lch lao ng c th c kim sot mt phn bi

cc nh qun tr sn xut. V d, cc nh qun tr sn xut c th tc
ng n:
-
B tr tay ngh cng nhn ph hp vi yu cu cng vic
ng vin cng nhn.
Cht lng gim st sn xut.
Cht lng o to cng nhn.
Tuy nhin. cc chnh lch lao ng khng th c kim sot

hon ton bi mt c nhn hay mt b phn. V d:
-
B phn sa cha c th thc hin cng vic bo tr thit

bi km. iu ny c th lm gia tng thi gian x l cho
mt sn phm, l nguyn nhn ca chnh lch lng lao
ng bt li.
B phn mua c th mua vt liu cht lng km, phi

mt nhiu thi gian x l hn khi sn xut. lm pht
sinh cc chnh lch lng lao ng bt li.
thc hnh cc k thut tnh ton cc chnh lch vt liu cc

bn hy thc hin cc bi tp t 5.5 n 5.8.
6.
Phn tch bin ng ca chi ph sn xut chung:

Khc vi chi ph vt liu trc tip v chi ph nhn cng trc tip
- u l bin ph- chi ph sn xut chung l mt loi chi ph hn hp,

k thut tnh ton cc chnh lch chi ph sn xut chung phc tp
hn.
110
Chng ta ln lt tm hiu k thut phn tch bin ph sn xut

chung v nh ph sn xut chung.
a.
Phn tch bin ng bin ph sn xut chung:
M hnh chung phn tch bin ng ca bin ph sn xut

chung c tm tt qua S 5.4.
S 5.4. M hnh chung phn tch
chnh lch bin ph sn xut
Lng thc t mua X
T l BPSXC thc t
Lng thc t mua X

T l BPSXC nh mc
Chnh lch chi tiu
Lng nh mc X T
l BPSXC nh mc
Chnh lch hiu qu
Nu gi:
-
Q1: lng thc t (nng lc sn xut thc t s dng

mc sn xut thc t - c o lng bng s gi lao
ng trc tip, s gi my...)
Qo: lng nh mc (nng lc sn xut mong mun s

dng mc hot ng thc t)
R1 : t l bin ph sn xut chung thc t (bin ph sn

xut chung thc t chi tiu cho mt n v nng lc sn
xut).
Ro: t l bin ph sn xut chung nh mc (bin ph sn

xut chung mong mun chi tiu cho mt n v nng lc
sn xut)
R: chnh lch chi tiu
Q: chnh lch hiu qu

111
T m hnh chung, chng ta c cc cng thc tnh chnh lch

chi tiu v chnh lch hiu qu nh sau:
R = Q1R1 - Q1Ro = Q1(R1 -Ro)
(5.12)
Q = Q1Ro - QoRo = Ro (Q1 - Qo)
(5.13)
ngha ca cc chnh lch bin ph sn xut chung

- Chnh lch chi tiu:
Chnh lch chi tiu hay.cn gi l chnh lch c th kim sot l
kt qu t vic chi tiu thc t nhiu hn hoc t hn mong mun i
vi cc khon bin ph sn xut chung. Bng vic tnh ton chnh lch
chi tiu chi tit cho tng khon mc bin ph sn xut chung, cc nh
qun tr s bit c khon mc no bin ng theo chiu hng tt
(F), khon mc no bin ng theo chiu hng xu, t c th tm
hiu nguyn nhn v a ra gii php thch hp kim sot bin ph
sn xut chung tt hn cho cc k sau.
- Chnh lch hiu qu:
Chnh lch hiu qu phn nh anh hng ca hiu qu hot ng
n bin ng ca bin ph sn xut chung.
Chnh lch hiu qu khng phn nh thnh qu kim sot bin ph
sn xut chung.
thc hnh cc k tht tnh ton cc chnh lch bin ph sn
xut chung, cc bn hy thc hin cc bi tp t 5.9 n 5.11.
b.
Phn tch bin ng nh ph sn xut chung:
112
M hnh chung phn tch bin ng ca nh ph sn xut

chung c tm tt qua S 5.5:
S 5.5. M hnh chung phn tch
chnh lch nh ph sn xut
nh ph sn xut
chung thc t
Chnh lch chi tiu
nh ph sn xut
chung d on
nh ph sn xut
chung nh mc
Chnh lch khi lng
ngha ca cc chnh lch nh ph sn xut chung

- Chnh lch chi tiu:
Tng t bin ph sn xut chung, chnh lch chi tiu hay cn gi
l chnh lch c th kim sot l kt qu t vic chi tiu thc t nhiu
hn hoc t hn mong mun i vi cc khon nh ph sn xut
chung. Bng vic tnh ton chnh lch chi tiu chi tit cho tng khon
mc nh ph sn xut chung, cc nh qun tr s bit c khon
mc no bin ng theo chiu hng tt (F), khon mc no bin
ng theo chiu hng xu, t c th tm hiu nguyn nhn v a
ra gii php thch hp kim sot nh ph sn xut chung tt hn
cho cc k sau.
- Chnh lch khi lng:
Chnh lch khi lng phn nh nh hng ca khi lng
113
hot ng n bin ng ca nh ph sn xut chung. Chng ta

bit, nh ph sn xut chung d ton khng thay i theo khi lng
hot ng, trong khi nh ph sn xut chung nh mc nhiu hay t
ph thuc vo khi lng hot ng cao hay thp. Do , nu khi
lng hot ng thc t Vt qua khi lng hot ng d ton, nh
ph sn xut chung nh mc s tn hn nh ph sn xut chung d
ton. pht sinh chnh lch khi lng thun li (F). Ngc li, nu
khi lng hot ng thc t nh hn khi lng hot ng d ton,
nh ph sn xut chung nh mc s nh hn nh ph sn xut chung
d ton, pht sinh chnh lch khi lng Bt li (U)
Nh vy: chnh lch khi lng khng phn nh thnh qu
kim sot nh ph sn xut chung: ch l thc o phn nh nh
hng ca khi lng hot ng n bin ng ca nh ph sn xut
chung.
Trn y l k thut phn tch bin ng chi ph sn xut chung
theo m hnh Phn tch bn chnh lch chi ph sn xut chung. m
hnh ny, bin ph sn xut chung c hai chnh lch: Chnh lch chi
tiu v Chnh tch hiu qu nh ph sn xut chung c hai chnh lch:
Chnh lch chi tiu v Chnh lch khi lng.
Ngoi m hnh phn tch bn chnh lch trn, phn tch bin
ng chi ph sn xut chung cn c cc m hnh phn tch ba chnh
lch; hai chnh lch v mt chnh lch chi ph sn xut chung.
M hnh Phn tch ba chnh lch chi ph sn xut chung c
tm tt S 5.6.
114
S 5.6. Phn tch ba chnh lch chi ph sn xut chung

Chnh lch chi
tiu bin ph
Chnh lch chi

tiu nh ph
Chnh lch chi

tiu bin ph
Chnh lch hiu

qu bin ph
Chnh lch khi

lng nh ph
Chnh lch chi

tiu bin ph
Chnh lch chi

tiu bin ph
M hnh Phn tch hai chnh lch chi ph sn xut chung c

tm tt s 5.7
S 5.7. Phn tch hai chnh lch chi ph sn xut chung
Chnh lch chi
tiu bin ph
Chnh lch chi

tiu nh ph
Chnh lch hiu

qu bin ph
Chnh lch khi

lng nh ph
Chnh lch khi

lng nh ph
Tng chnh lch

c th kim sot
M hnh Phn tch mt chnh lch chi ph sn xut chung c

tm tt s 5.8.
S 5.8. Phn tch mt chnh lch chi ph sn xut chung
Chnh lch chi
tiu bin ph
Chnh lch chi

tiu nh ph
Chnh lch hiu

qu bin ph
Chnh lch khi

lng nh ph
Tng chnh lch chi

ph sn xut chung
115
thc hnh phn tch bin ng nh ph sn xut chung, cc

bn hy thc hin cc bi tp t 5.12 n 5.15
V.

trong qu trnh n tp:
-
Phng php xy dng gi thnh nh mc
Phng php lp d ton linh hot
Phng php iu chnh d ton theo mc hot ng

thc t
Phng php phn tch cc khon chnh lch chi ph sn

xut
VI.

Hoan nghnh cc bn lm vic vt v sau 1 0 tit l nghin
cu l thuyt v thc hin y cc bi tp bi hc ny. By gi,

c l cc bn t c cc mc tiu c ra du bi hc:
-
Bit cch xy dng gi thnh nh mc.
Bit cch lp mt d ton linh hot v hiu c tnh

cht linh hot ca mt d ton linh hot.
Bit cch phn tch bin ng ca cc khon mc chi ph

sn xut nhm kim sot chi ph tt hn cho cc k sau.
116
BI TP
S dng d liu sau thc hin cc bi tp t 5.1 n 5.4

Cng ty H c nh mc vt liu trc tip sn xut mt sn
phm nh sau: 1.5 kg / sn phm vi gi 4,00 ng/ kg. Thng trc
1.700 kg vt liu c mua v s dng sn xut 1000 sn phm.
Tng chi ph vt liu l 6.630 ng.
Bi 1: Gi thc t vt liu
n gi thc t vt liu l bao nhiu?
a. 4,00 ng / kg.
b. 4,10 ng/kg.
c. 3,90 ng/kg.
d. 6.63 ng/kg.
Bi 2: Chnh lch gi vt 1iu

Chnh lch gi vt liu ca Cng ty H trong thng l:
a. 170 ng (U)
b. 170 ng (F).
c. 800 ng (U).
d. 800 ng (F).
Bi 3: Lng vt liu nh mc
Lng vt liu nh mc cho php sn xut 1.000 sn phm
l:
a. 1.700 kg.
b. 1500 kg.
c. 2550 kg.
d. 2.000 kg.
117
Bi 4: Chnh lch lng vt liu

Chnh lch lng vt liu ca Cng ty H trong thng l:
a. 170 ng (U).
b. 170 ng (F).
c. 800 ng ().
d. 800 ng (F).
S dng d liu sau thc hin cc bi tp t 5.5 n 5.8:

Cng ty H c nh mc nhn cng trc tip sn xut mt sn
phm nh sau 5 gi/ sn phm vi gi 12,00ng /gi. Thng.trc
1.550 gi cng c s dng sn xut 1.000 sn phm. Tng chi
ph nhn cng l 18.910ng.
Bi 5: n gi lao ng thc t
n gi lao ng thc t ca Cng ty H trong thng l bao
nhiu?
a. 12,20 ng/gi.
b. 12.00 ng/gi.
c: 11,80 ng/gi.
d. 11,60 ng/gi.
Bi 6: Chnh lch gi lao ng

Chnh lch gi lao ng ca Cng ty H trong thng l:
a. 310 ng (U).
b. 310 ng (F).
c. 300 ng (U).
d. 300 ng (F).
Bi 7: S gi lao ng nh mc
118
S gi lao ng nh mc cho php sn xut 1.000 Sn phm

l:
a. l.450gi.
b. l.500gi.
c. l.700gi.
d. l.800gi.
Bi 8: Chnh lch lng lao ng

Chnh lch lng lao ng ca Cng ty H trong thng l
a.. 590 ng (U).
b. 590 ng (F).
c 600 ng (U).
d. 600 ng ( F)
S dng d liu sau thc hin cc bi tp t 5.9 n 5.11 :

Cng ty H phn b bin ph sn xut chung trn c s s gi lao
ng trc tip. Cng ty H c inh mc lao ng sn xut mt sn
phm: 1,5 gi lao ng trc tip v t l bin ph sn xut chung nh
mc 3,00 ng/gi lao ng trc tip. Thng trc 1550 gi c s
dng sn xut 1.000 sn phm v 5 . 1115ng c chi tiu cho
bin ph sn xut chung.
Bi 9: T 1 bin ph sn xut chung thc t
T l bin ph sn xut chung thc t ca Cng ty H trong thng
l bao nhiu?
a. 3,00 ng/gi.
b. 3,19 ng/gi.
c 330 ng/gi.
d. 4.50 ng/gi.
119
Bi 10: Chnh 1ch chi tiu bin ph sn xut chung

Chnh lch chi tiu bin ph sn xut chung ca Cng ty H trong
thng l:
a. 465 ng (U).
b. 400 ng (F).
c. 335 ng (U).
d.300 ng (F).
Bi 11: Chnh lch hiu qu

Chnh lch hiu qu ca Cng ty H i vi bin ph sn xut
chung trong thng:
a. 435 ng (U).
b. 435 ng (F).
c 150 ng (U).
d.150 ng (F).
S dng d liu sau thc hin cc bi tp t 5.12 n 5.15

nh ph sn xut chung d ton trong thng ca Cng ty H l
9.000ng. Nng lc d ton trong thng l 3.000 sn phm.
Sn xut thc t l 3.200 sn phm v nh ph sn xut chung
thc t trong thng l 8.450 ng.
Bi 12: T l nh ph sn xut chung nh mc
T l nh ph sn xut chung nh mc trong thng ca cng ty
H l:
a. 2ng/g
b. 1,88ng/g
120
c. 1,76ng/g
d. 1,81ng/g
Bi 13: nh ph sn xut chung nh mc

nh ph sn xut chung nh mc trong thng ca Cng ty H l:
a. 9.024ng
b. 8448ng
c. 9600ng
d. 8688ng
Bi 14: Chnh lch chi tiu nh ph sn xut chung

Chnh lch chi tiu nh ph sn xut chung trong thng cua
Cng ty H l:
a. 600ng (F)
b. 550ng (F)
c. 1150ng (U)
d. 570ng (U)
Bi 15: Chnh lch khi lng

Chnh lch khi lng nh ph sn xut chung trong thng ca
Cng ty H l:
a. 600ng (F)
b. 550ng (F)
c 1 150ng(U)
d.570ng(U)
121
P N
Bi 1: c
n gi thc t vt liu l: 6630ng l.700kg = 3,9ng/kg
Bi 2: b
Chnh lch gi vt liu ca cng ty H trong thng l:
P = Q1P1 Q1P0 = Q1(P1 P0)
= 1700kg (3.9ng/kg 4,0ng/kg)= 170ng(F)
Bi 3: b
Lng vt liu nh mc cho php sn xut 1.000 sn phm
l:
1500 kg = 1.000sp x 1.5kg/sp
Bi 4: c
Chnh lch lng vt liu ca Cng ty H trong thng l:
Q = Q1P0-Q0P0 = P0(Q1-Q0)
= 4ng/kg (1700kg-1500kg) = 800ng(U)
Bi 5. a
n gi lao ng thc t ca Cng ty H trong thng l:
12,20 ng/gi - 18.910ng 1.550g
122
Bi 6: a
Chnh lch gi lao ng ca Cng ty H trong thng l:
P = Q1P1 Q1P0 = Q1(P1-P0)
= 1550g(12.20ng/g-12.00ng/g)= 310ng(U}
Bi 7: b
S gi lao ng nh mc cho php sn xut 1.000 sn phm
l: 1500 gi = 1.000 sp x l,5 g/sp
Bi 8: c
Chnh lch lng lao ng ca Cng ty H trong thng l:
Q = Q1P0 Q0P0 = P0(Q1 Q0)
= 12ng/g(1550g 1500g) = 600ng(U)
Bi 9:c
T l bin ph sn xut chung thc t ca Cng ty H trong thng
l: 3,30 ng/gi - 5.115ng 1.5510g
Bi 10: a
Chnh lch chi tiu bin ph sn xut chung ca Cng ty H trong
thng l:
R = Q1R1 Q1R0 = Q1(R1 R0)
= 1550g (3,30ng/g 3,00ng/g) = 465 ng (U)
Bi 11: c
123
Chnh lch hiu qu ca Cng ty H i vi bin ph sn xut

chung trong thng:
Q = Q1R0 Q0R0 = R0 (Q1 Q0)
= 3,0 ng/g (1550g 1500g) = 150ng (U)
Bi 12: a
T l nh ph sn xut thung nh mc trong thng ca Cng ty
H:
2ng/g =.9000ng (3.000sp x 1,5g/sp)
Bi 13: c
nh ph sn xut chung nh mc:
9600ng = 3.200sp x 1,5g/sp = 2ng/g
Bi 14: b
Chnh lch chi tiu nh ph sn xut chung:
550ng (F) = 8.450ng - 9.000ng
Bi 15: a
Chnh lch khi lng:
600ng(F) = 9000ng 9600ng
124
BI 6:
NH GI THNH QU QUN L
I.
GII THIU KHI QUT:

Cho cc bn!
Bi hc ny trang b cho cc bn cc cng c nh gi thnh
qu qun l ca cc nh qun tr, c phm vi trch nhim khc nhau

trong mt t chc phn quyn.
II.
MC TIU:
Sau khi hc.xong bi ny, cc bn c th:
-
S dng k ton trch nhim nh mt cng c nh

gi thnh qu qun l ca cc nh qun tr cc trung
tm trch nhim khc nhau
S dng cc cng c k ton nh gi thnh qu qun

l ca cc nh qun tr cc trung tm u t . nh gi
sn phm chuyn giao c li nht trong mt t chc phn
quyn.
Lp v phn tch bo co b phn nh gi thnh qu

b phn v thnh qu qun l ca cc nh qun l b
phn.
125
III.
LIU THAM KHO:
t c cc mc tiu trn, bi ny bao gm cc ni dung sau:

-
K ton trch nhim
nh gi thnh qu qun l.
nh gi sn phm chuyn giao
Phn tch bo co b phn
Cc ni dung trn, cc bn c th tham khao cc ti liu:

-


Houghton Mifflin Company; 1993. (Chapter 25) .
Ray
H.
Garrison,
Accounting
Eric
(Tenth
W.
Noreen;
Edition);
The
Managerial
McGraw-Hill
Companies, Inc.. 2003. (Chapter 12).

-

Inc; 2003. (Chapter 27}.
IV.

HC TNG PHN CA BI:
1.
K ton trch nhim:

126
a.
nh ngha K ton trch nhim:
K ton trch nhim l h thng thu thp, x l v truyn t

thng tin c th kim sot theo phm vi trch nhim ca nh qun tr.
Thng tin c th kim sot l nhng thng tin v doanh thu, chi
ph, vn u t...m nh qun tr c th a ra cc quyt nh tc ng
ln n.
Thng tin c th kim sot c th i vi tng nh qun tr l g
(doanh thu, chi ph hay vn u t...) ph thuc vo trch nhim qun
l ca nh qun tr .
b.
Trung tm trch nhim:
Trung tm trch nhim l mt b phn trong mt t chc m

cc nh qun tr ca n c giao trch nhim qun l mt phn cc
phn cc ngun lc ca t chc.
C nm lai trung tm trch nhim.
-
Trung tm chi ph.
Trung tm chi tiu.
Trung tm doanh thu.
Trung tm li nhun .
Trung tm u t.
c.
Trung tm chi ph:
Trung tm chi ph l mt b phn c mi quan h r rng gia

cc chi ph ca cc ngun lc vi cc sn phm hoc dch v ca b
phn , m cc nh qun th ca n ch chu trch nhim i vi cc
chi ph c th kim sot pht sinh trong b phn .
127
Thnh qu ca cc trung tm chi ph thng c nh gi

bng vic so snh chi ph thc t vi chi ph d ton v phn tch cc
chnh lch pht sinh.
d.
Trung tm chi tiu:
Trung tm chi tiu l mt b phn c mi quan h khng r

rng gia chi ph cc ngun lc vi cc sn phm hoc dch v ca b
phn , m cc nh qun tr ca n ch chu trch nhim i vi cc
chi ph c th kim sot pht sinh trong b phn .
Thnh qu ca cc trung tm chi tiu thng c nh gi
bng vic so snh chi tiu thc t vi han mc chi tiu c d ton.
e.
Trung tm doanh thu:
Trung tm doanh thu l mt b phn m cc nh qun tr ca n

c trch nhim i vi doanh thu t c trong b phn .
Thnh qu ca cc trung tm doanh thu thng c nh gi
bng vic so snh doanh thu thc t vi doanh thu d ton v phn
tch cc chnh lch pht sinh.
f.
Trung tm li nhun:
Trung tm li nhun l mt b phn m cc nh qun tr ca n

c trch nhim i vi li nhun t c trong b phn .
Do li nhun bng doanh thu tr chi ph, nn cc nh qun tr
ca trung tm li nhun c trch nhim c v doanh thu v chi ph
pht sinh b phn .
Thnh qu ca cc trung tm li nhun thng c nh gi
128
bng vic so snh cc d liu trn bo co kt qu kinh doanh thc t

vi cc d liu trn bo co kt qu kinh doanh d ton.
g.
Trung tm u t:
Trung tm u t v mt b phn m c nh qun tr ca n c

trch nhim i vi li nhun v vn u t ca n v .
Thnh qu ca cc trung tm u t thng c nh gi bng
vic s dng cc thc o:
-
T l hon vn u t (ROI).
Li nhun cn li (RI)
h.
C cu t chc v nh gi thnh qu:
C cu t chc ca mt cng ty lm sng t quyn hn ca cc

nh qun tr ca cng ty .
S t chc l s phn nh sinh ng cp bc trch nhim i
vi mc ch kim sot qun l ca mt t chc.
H thng k ton trch nhim thit lp mt mng li thng tin
trong mt t chc nhm thu thp v bo co cc thng tin v hot
ng ca tng lnh vc trch nhim. H thng k ton trch nhim
c s dng lp cc d ton theo tng lnh vc trch nhim v
bo co cc kt qu thc hin theo tng lnh vc trch nhim.
Bo co thnh qu ca tng cp qun l c thit k p
ng nhu cu thng tin ring bit ca tng nh qun tr. Cng mt
thng tin c th xut hin di nhng hnh thc khc nhau trong
nhiu bo co khc nhau.
129
Thng tin t cc bo co cho cc nh qun tr cp thp hn

thng c tng hp v trnh by sc tch khi xut hin cc bo
co ca cc nh qun tr cp cao hn.
2.
nh gi thnh qu qun l:
phn ny chng ta cp nhiu hn n vic vn dng cc
cng c k ton nh gi thnh qu qun l ca cc nh qun tr

cc trung tm chi ph, trung tm li nhun v trung tm u t.
a.
nh gi thnh qu qun l trung tm chi ph:
Thnh qu qun l ca cc nh qun tr trung tm chi ph

c nh gi qua bo co thnh qu c lp cho tng trung tm chi
ph ring bit.
Thng tin a vo bo co thnh qu d nh gi thnh qu ca
cc nh qun tr trung tm chi ph ch l khi ph c th kim sot bi
tng nh qun tr tng trung tm chi ph. Bng vic so snh chi ph
thc t vi chi ph d ton, cc nh qun tr c th bit c chnh
lch no l thun li, chnh lch no l bt li . Chnh lch no l bin
ng ca khi lng hot ng chnh lch no do thnh qu kim sot
chi ph mang li
b.
nh gi thnh qu qun l trung tm li nhun:
Thnh qu qun l ca cc nh quan tr trung tm li nhun

c nh gi qua bo co thnh qu c lp cho tng trung tm li
nhun ring bit. Thng tin a vo bo co thnh qu nh gi
thnh qu ca cc nh qun tr trung tm li nhun ch l li nhun
c th kim sot bi tng nh qun tr tng trung tm li nhun. Do
li nhun l chnh lch gia doanh thu v chi ph, nn ch doanh thu
130
c th kim sot v chi ph c th kim sot c a vo bo co

thnh qu. Chi ph c th kim sot c phn loi theo bin ph v
nh ph khi a vo bo co thnh qu. Nh vy bo co thnh qu
c s dng nh gi thnh qu qun l ca cc nh qun tr
trung tm li nhun l bo co kt qu kinh doanh c trnh by
di hnh thc s d m ph, nhng ch bao gm doanh thu v chi
ph c th kim sot bi cc nh qun tr ca trung tm li nhun.
Bng vic so snh thng tin thc t vi thng tin d ton, cc nh
qun tr c th bit c chnh lch no l thun li, chnh lch no
l bt li. Chnh lch no do bin ng ca khi lng hot ng,
chnh lch no do thnh qu kim sot doanh thu v chi ph mang li
c.
nh gi thnh qu qun l trung tm u t:
nh gi thnh qu qun l cc trung tm u t bao gm:

-
So snh doanh thu v chi ph c th kim sot thc t vi

d ton.
S dng cc thc o thnh qu i vi cc khon vn

u t thuc quyn kim sot ca nh qun tr trung
tm u t:
T l hon vn u t (ROI).
Li nhun cn li (RI).
Sau y chng ta ln lt s dng tng thc o thnh qu

T l hon vn u t (ROI - Return on Investment):
T l hon vn u t c tnh ton da vo li nhun hot
ng v ti sn c u t thu c li nhun . Cng thc tnh
ph bin l:
131
Li nhun hot ng
T l hon vn u t =
Ti sn c u t
(6.1)
cng thc (6.1 ), cc bn cn lu :

-
Ti sn c u t chnh l Ti sn hot ng bnh

qun trong k, c tnh bng cch ly bnh qun ca s
d ti sn u k v cui k (khng bao gm cc ti sn
thuc hot ng u t ti chnh nh cc khon u t
ngn hn (du t chng khn...) u t di hn (gp
vn lin doanh...). .
Li nhun hot ng cn gi l li nhun trc li v

thu (EBIT) l li,nhun do s dng ti sn hot ng
mang li, khng phn bit ngun ti tr cc ti sn
(khng bao gm li nhun t cc hot ng u t ti
chnh, li nhun khc)
ROI cho bit mt ng ti sn u t vo trung tm u t, nh

qun tr to ra c bao nhiu ng li nhun.
ROI cng ln, thnh qu qun l vn u t cng cao.
Cc nhn t nh hng n ROI:
d nhn thy cc nhn t nh hng n ROI, cng thc
tnh ROI (6. 1 ) c th c vit li nh sau:
Li nhun hot ng
T l hon vn u t =
Ti sn c u t
132
Li nhun hot ng
Doanh thu
T l hon vn u t = X
Ti sn c u t
Ti sn c u t
T l hon vn = T sut li nhun x S vng quay

u t
trn doanh thu
ca ti sn
(6.2)
Theo cng thc (6.2), ROI ph thuc vo hai ch s quan trng:

T sut li nhun trn doanh thu ( hay cn gi l Bin li nhun) v
S vng quay ca ti sn.
T sut li nhun trn doanh thu cho bit khi doanh thu thc
hin c mt ng s thu c bao nhiu ng li nhun. Ch s ny
cao hay thp ph thuc vo vic kim sot chi ph ca cc nh qun
tr trung tm u t.
S vng quay ca ti sn cho bit mt ng ti sn u t vo
trung tm u t, nh qun tr thc hin c bao nhiu
ng doanh thu: Ch s ny cho thy hiu sut s dng ti sn. Ch s
ny cng ln khi doanh thu cng tng hoc ti sn u t cng gim
hoc gim ti sn nhng doanh thu vn tng. T sut li nhun trn
doanh thu v S vng quay ca ti sn gip chng ta gii thch s
bin ng ca ROI ca mt trung tm u t; s khc nhau ca ROI
gia cc trung tm u t
Nhc im ca ROI:
Tuy ROI l cng c rt thch hp trong vic nh gi thnh qu
qun l ca cc nh qun tr cc trung tm trch nhim khc nhau,
ROI khng phi l mt cng c hon ho.
133
Nu cc nh qun tr c nh gi bng ROI. H s tm mi

cch tng ROI, iu ny c th s khng ph hp vi chin lc
ca ton cng ty, chng hn, vic ct gim cc chi ph nghin cu pht
trin.
Ngoi ra, nu cc nh qun tr c nh gi bng ROI c th
h s t chi cc c hi u t c li.
khc phc nhc im trn, chng ta c th s dng cng c
khc: Li nhun cn li (RI Residual Income)
Li nhun cn li (RI):
Li nhun cn li l phn cn li ca li nhun hot ng sau
khi tr i li nhun mong mun ti thiu t ti sn hot ng ca
trung tm u t.
Li nhun = Li nhun (Ti sn x T l hon vn
(6.3)
cn li
hot ng c u t mong mun ti thiu)
Li nhun cn li cng ln, li nhun hot ng to ra cng
nhiu hn li nhun mong mun ti thiu thnh qu qun l ca cc
nh qun tr trung tm u t cng c nh gi cao. RI khuyn
khch cc nh qun tr thc hin cc khon u t c kh nng sinh
li.
Tuy nhin, RI cng c nhc im: khng th s dng RI so
snh thnh qu qun l ca cc nh qun tr cc trung tm u t c
ti sn c u t khc nhau.
thc hnh k thut tnh ROI v RI, cc bn hy thc hin
cc bi tp 6.1 n 6.5
134
3.
nh gi sn phm chuyn giao:

Sn phm chuyn giao l g? C nhng phng php no
nh gi sn phm chuyn giao? nh gi sn phm chuyn giao c

ngha g trong nh gi thnh qu qun l? Phn ny s gii quyt cc
vn trn.
a.
Sn phm chuyn giao:
Sn phm chuyn giao l sn phm c chuyn t b phn ny

sang b phn khc trong cng mt doanh nghip.
nh gi sn phm chuyn giao l xc nh gi chuyn giao cho
cc sn phm chuyn giao.
b.
Cc phng php inh gi sn phm chuyn giao:
C 3 phng php nh gi sn phm chuyn giao:

-
Theo chi ph
Theo gi th trng
Theo thng lng
nh gi sn phm chuyn giao theo chi ph:

Theo phng php ny, cc chi ph c th lm s s nh gi
sn phm chuyn giao l:
-
Gi thnh y
Gi thnh ton b
Bin ph n v
...
135
u im ni bt ca phng php nh gi sn phm chuyn giao

theo chi ph l n gin, d thc hin.
Tuy nhin, nh gi sn phm chuyn giao theo chi ph c nhng
nhc im sau:
-
Ch c b phn nhn chuyn giao cui cng mi c th

xc nh c kt qu kinh doanh.
Khng khuyn khch cc b phn chuyn giao kim sot

tt chi ph.
Khng c cn c ra quyt nh chuyn giao.
nh gi sn phm chuyn giao theo gi th trng:

Theo phng php ny, Cng ty c th chn gi ca sn phm
hoc dch v tng t c cng b, v d, trn cc tp ch thng
mi - s dng lm gi chuyn giao. Ngoi ra, cng ty cng c th
chn gi tnh cho khch hng bn ngoi lm gi chuyn giao ni b
cng ty.
y c xem l cch nh gi sn phm chuyn giao tt nht.
V s dng gi th trng s lm cho vic nh gi thnh qu trn c
s li nhun c th thc hin c nhiu mc ca mt t chc.
Bng vic s dng gi th trng kim sot s chuyn giao, tt c
cc b phn u c th xc nh c li nhun ch khng phi ch b
phn nhn chuyn giao cui cng. Cch tip cn gi th trng cn
gip cho cc nh qun tr bit c khi no nn chuyn giao khi no
khng nn.
C nhng nguyn tc ch o trong vic nh gi chuyn giao
136
theo gi th trng:
-
B phn mua phi mua ca b phn bn trong ni b khi

b phn bn p ng c tt c cc iu kin ca gi
mua ngoi v mun bn ni b
Nu b phn bn khng p ng c tt c cc iu
kin ca gi mua ngoi th b phn mua c t do mua
ngoi
B phn bn c t do t chi bn ni b nu nh mun

bn ra bn ngoi.
Phi lp ra mt t chc gii quyt nhng bt ng

gia cc b phn lin quan n gi chuyn giao.
nh gi sn phm chuyn giao theo thng lng:

Trong nhiu trng hp, cc b phn trong doanh nghip t
thng lng gi chuyn giao thp hn gi th trng. V d, chi ph
bn hng v qun l doanh nghip c th c ct gim bt khi
chuyn giao ni b, hoc s lng chuyn giao ni b ln thc
hin chit khu thng mi. Ngoi ra. gi chuyn giao cng c th
c thng lng khi sn phm chuyn giao c sn xut t nng
lc sn xut nhn ri...Thng tin v chi ph v th trng c th c
s dng trong s thng lng ny. nhng khng i hi gi chuyn
giao c chn phi c bt k mi lin h c bit no i vi thng
tin v chi ph hoc th trng.
c.
Nguyn tc nh gi chuyn giao:
Mc tiu ca vic nh gi chuyn giao l nhm khuyn khch

cc nh qun tr b phn, c lin quan n vic chuyn giao, hng
n mc tiu chung.
137
Mun vy, gi chuyn giao phi kt hp hi ha li ch ca cc

bn tham gia chuyn giao v li ch ca tng th doanh nghip. Vic
xc nh gi chuyn giao ti thiu lm c s xc nh gi chuyn
giao l khi im ca vic nh gi sn phm chuyn giao hng n
mc tiu chung.
Gi chuyn giao ti thiu l gii hn thp nht ca gi chuyn
giao b phn chuyn giao khng b thit hi, ng thi cng
khng c li hn so vi bn ra ngoi
Gi chuyn giao ti thiu c tinh ton theo cng thc chung
sau (cng thc (6.3)):
(6.3)
Gi chuyn
giao ti thiu
Chi ph sn xut v
=
chuyn giao n v sn
phm hoc dch v
Chi ph c hi n
+
v sn phm hoc
dch v
Chi ph c hi y l s d m ph ln nht b mt i xt
trn tng th doanh nghip, nu sn phm hoc dch v c chuyn
giao ni b. Phi phn bit chi ph sn xut v chuyn giao vi chi
ph c hi v trn s sch k ton ch ghi chp chi ph sn xut v
chuyn giao cn chi ph c hi th khng. Chi ph sn xut v chuyn
giao n v sn phm hoc dch v thng chn l bin ph n v
sn phm chuyn giao; chi ph c hi n v i vi tng th doanh
nghip l s d m ph b mt i tnh cho mt sn phm chuyn giao
do mt c hi bn ra.ngoi v chuyn giao ni b. Lc ny, gi
chuyn giao ti thiu c tnh nh sau:
138
Gi chuyn
Chi ph n v sn
giao ti
= phm hoc dch v +
thiu
chuyn giao
S d m ph b mt i
tnh cho mt n v sn
phm hoc dch v
chuyn giao
Cn phn bit gi chuyn giao ti thiu v gi chuyn giao. Gi

chuyn giao ti thiu l c s xc nh gi chuyn giao. B phn
chuyn giao ch chuyn giao khi gi chuyn giao ln hn gi chuyn
giao ti thiu. ng thi, b phn nhn chuyn giao ch nhn chuyn
giao khi gi chuyn giao nh hn gi cung cp t bn ngoi. Do ,
gi chuyn giao s c thng lng trong khon t gi chuyn giao
ti thiu n gi cung cp t bn ngoi .
Cng cn lu rng: nu khng c s d m ph no b mt i
trn phm vi tng th doanh nghip - sn phm chuyn giao c sn
xut t nng lc sn xut nhn ri - th gi chuyn giao ti thiu
chnh l bn ph n v sn phm chuyn giao
nh gi chuyn giao theo nguyn tc trn s khc phc c
cc nhc im ca cch nh gi chuyn giao da vo chi ph:
-
Gip cc nh qun tr cc b phn chuyn giao cng

nh nhn chuyn giao c th xc nh c thnh qu ti
chnh - c s nh gi thnh qu qun l qua cc ch
tiu ROI v RI.
Khuyn khch cc nh qun tr tt c cc b phn kim

sot tt chi ph t thnh qu cao hn.
Bng cch so snh gi chuyn giao ti thiu vi gi cung

cp t bn ngoi, gip cc nh qun tr cc b phn c
139
th bit c nn hay khng nn chuyn giao ni b.

Kh khn trong vic thc hin nguyn tc chung:
Nguyn tc chung nh gi chuyn giao lun lun thc y
vic ra quyt nh hng n mc tiu chung, nu c thc thi. Tuy
nhin nguyn tc trn thng kh hoc khng th thc thi do kh
khn trong vic o lng chi ph c hi. Vn o lng chi ph nh
th c th pht sinh do mt s l do. Mt trong nhng l do l th
trng bn ngoi c th khng phi l th trng cnh tranh hon ho.
Trong th trng cnh tranh hon ho, gi th trng khng ph thuc
vo s lng c bn ra bi bt k nh sn xut no Trong th trng
cnh tranh khng hon ho mt nh sn xut c nht c th tc ng
nn gi th trng bng cch thay i s lng sn phm c trn th
trng. Trong trng hp , gi th trng bn ngoi ph thuc vo
quyt nh sn xut ca nh sn xut.iu c ngha l chi ph c
hi m cng ty phi chu do chuyn giao ni b ph thuc vo s
lng sn phm bn ra bn ngoi . S tc ng qua li ny c th lm
cho ngi ta khng th o lng chnh xc chi ph c hi c to ra
t vic chuyn giao sn phm.
Nhng l do khc gy nn s kh khn trong vic o lng chi
ph c hi gn vi vic chuyn giao bao gm hng ha hoc dch v
c chuyn giao khng ch mt loi, nhu cu u t vo thit b mi
ca b phn sn xut l to ra cc sn phm chuyn giao, v s
ph thuc ln nhau ca nhiu sn phm hoc dch v c chuyn
giao. V d. b phn sn xut c cung cp cc dch v thit k hoc
ng thi to ra cc sn phm cho b phn mua. Chi ph c hi gn
vi tng loi sn lng lin quan ny ca b phn sn xut l g?
Trong nhiu trng hp nh th tht kh ch ra chi ph c hi.
140
thc hnh k thut nh gi sn phm chuyn giao, cc bn

hy thc hin cc bi tp 6.6 n 6.8
4.
Phn tch bo co b phn:

a.
B phn l g?
B phn l bt k thnh phn hoc hot ng no lin quan n

mt t chc m c th xc nh c ring bit thu nhp v chi ph.
B phn c th l tng nh my, tng trung tm dch v, tng a bn
kinh doanh. tng khch hng, tng loi sn phm ...
b.
Bo co b phn
Bo co b phn l g?
Bo co b phn l bo co kt qu kinh doanh c lp chi tit
cho cc b phn.
c ch, bo co b phn phi cung cp c thng tin p ng
c hai nhu cu sau:
-
nh gi s u t cc ngun lc ca cng ty cho cc b

phn.
nh gi thnh qu qun l ca cc nh qun tr b phn.
Mt vi loi chi ph c th lin quan n mt b phn, nhng c

th hon ton nm ngoi nh hng ca nh qun tr b phn .
nh gi chnh xc b phn nh l mt s u t cc ngun lc ca
cng ty, cc chi ph ny nn c bao gm trong cc chi ph ca b
phn. Tuy nhin. trong vic nh gi thnh qu ca cc nh qun tr
ni chung, cc chi ph ny nn c loi tr, do nh qun tr b phn
khng kim sot n.
141
Nhng c trng ca bo co b phn:

Bo co b phn c ba tnh cht quan trng:
-
Hnh thc s d m ph. Cc bo co b phn c trnh

by theo hnh thc s d m ph. cc bo co ny,
bin ph c tr khi doanh thu c s d m ph.
nh ph b phn v nh ph chung c trnh by ring

bit tnh s d b phn.
nh ph b phn c th kim sot v nh ph b phn

khng th kim sot c trnh by ring bit. cc bo
co b phn, chi ph khng ch c trnh by theo m
hnh ng x ca chi ph vi khi lng hot ng, m
cn c trnh by theo mi quan h vi kh nng kim
sot ca nh qun tr b phn. Cch trnh by ny nht
qun vi k ton trch nhim:
Mi quan h gia cc ch tiu trn bo co h phn c trnh

by tm tt qua S 6.1.
Doanh thu tr:
Bin ph
S d m ph
Tr: nh ph
Li nhun
S d m ph
Tr: nh ph b phn
S d b phn
Tr: nh ph chung
Li nhun
S du m ph
Tr: nh ph b phn c th kim sot
S d b phn c th kim sot
Tr: nh ph b phn khng th kim sot
S d b phn
nh ph b phn:
nh ph b phn l nh ph lin quan trc tip n b phn c

th. Khi b phn khng cn tn ti, nh ph b phn cng bin mt.
nh ph b phn li c tch thnh nh ph b phn c th
kim sot v nh ph b phn khng th kim sot ty thuc vo
142
quyn kim sot ca nh qun tr b phn.

-
nh ph chung
nh ph chung l nh ph khng lin quan trc tip n bt k

b phn c th no. Mc cho cc b phn c tn ti hay khng, nh
ph chung lun tn ti vi s tn ti ca doanh nghip.
-
S d b phn
S d b phn l phn cn li ca s d m ph do b phn to

ra sau khi trang tri cc nh ph b phn. S d b phn gp phn b
p cc nh ph chung v ng gp vo li nhun chung.
Khi nh ph b phn c tch thnh nh ph b phn c th
kim sot v nh ph b phn khng th kim sot, S d b phn
c tnh sau khi xc nh s d b phn c th kim sot nh minh
ha S 6.1.
Lu !
nh ph b phn c th tr thnh nh ph chung i vi cc

b phn cp thp hn.
nh ph chung khng phn b cho cc b phn khi lp bo

co b phn
iu g s xy ra nu phn b nh ph chung cho cc b phn?
-
Kt qu phn b c th lm sai lch thnh qu ca b

phn.
C s phn b nh ph chung khng phn nh ng mi

quan h nhn qu gia nh ph chung vi cc i tng
chu chi ph: cc b phn.
143
thc hnh k thut lp bo co b phn, cc bn hy thc

hin cc bi tp 6.9 v 6.10.
c.
Phn tch bo ca b phn
Mc tiu phn tch

Hai mc tiu ch yu khi phn tch bo co b phn:
-
nh gi thnh qu b phn.
nh gi thnh qu qun l ca cc nh qun tr b phn.
nh gi thnh qu b phn
Thng qua phn tch bo co b phn, cc nh qun tr c th
nh gi kh nng sinh li ngn hn v kh nng sinh li di hn ca
tng b phn a ra cc quyt nh thch hp
-
nh gi kh nng sinh li ngn hn:
Cc ch tiu lin quan n S d m ph nh s d m ph

n v. t l s d m ph thch hp cho vic nh gi kh nng sinh
li trong ngn hn ca tng b phn.
S d m ph c ch nht i vi nhng quyt nh lin quan
n nhng thay i khi lng hot ng ngn hn, nh nh gi
nhng n t hng c bit v s dng nng lc hin c.
-
nh gi kh nng sinh li di han:
S d b phn l phn cn li ca s d b phn c th kim sot

sau khi tr i nh ph khng. th kim sot ca nh qun tr b phn.
S d b phn cng chnh l phn cn li ca s d m ph b phn
144
sau khi tr i tt c nh ph b phn bao gm c nh ph c th kim

sot v khng th kim sot ca nh qun tr b phn. Chnh v vy
m s d b phn c th c xem nh l mt ch tiu kinh t phn
nh thnh qu ca vic u t vo mt b phn.
T quan im ra quyt nh. S d b phn c ch nht i vi
nhng quyt nh di hn nh thay i tim lc, nh gi di hn . . .
nh gi thnh qu qun l b phn:
S d b phn c th kim sot l phn cn li ca s d m ph
sau khi tr nh ph c th kim sot ca nh qun tr b phn. Ch
tiu ny phn nh thnh qu qun l ca nh qun tr b phn, v o
ch tiu ny l thc do thnh qu qun l ca nh qun tr b
phn.
By gi cc bn th t kim tra nhn thc ca mnh v phn tch
bo co b phn bng cch tht hin bi tp 6i11 v 6.12.
V.
Nh vy l chng ta sp kt thc bi hc ny. Trc khi kt thc
bi hc, cc bn lu mt s ni dung ct li.ca bi hc ny trong

qu trnh n tp:
-
Phng php lp mt bo co thuc lnh vc k ton

trch nhim nh gi thnh qu qun l ca cc nh
qun tr cc trung tm trch nhim khc nhau.
Phng php tnh ROI v s dng Roi nh gi thnh

qu qun l ca cc nh qun tr cc trung lm u t.
145
Phng php tnh RI v s dng RI nh gi thnh

qu qun l ca cc nh qun tr cc trung tm u t.
Nm vng nguyn tc nh gi sn phm chuyn giao.
-
Nm vng phng php lp bo co b phn v phng

php phn tch bo co b phn
VI.

Hoan nghnh cc bn lm vic vt v sau 5 tit t nghin cu
l thuyt v thc hin y cc bi tp bi hc ny. By gi, hy

vng cc bn c th:
-
Bit cch s dng k ton trch nhim nh mt cng c

nh gi thnh qu qun l ca cc nh qun l cc
trung tm trch nhim khc nhau.
Bit cch s dng ROI v RI nh nhng cng c

nh gi thnh qu qun l ca cc nh qun tr cc
trung tm u t.
Bit cch nh gi sn phm chuyn giao c li nht

trong mt t chc phn quyn
Bit cch lp bo co b phn v phn tch bo co b

phn.
146
BI TP
Bi 1: ROI
Chi nhnh A, ca Cng ty B, c li nhun hot ng trong nm
x1 l 60.000ng t vic s dng ti sn c u t bnh qun l
300.000ng. T l hon vn u t ti thiu theo yu cu l 15%: ROI
ca chi nhnh A l bao nhiu?
a. 25%
b. 5%
c. 15%
d. 20%
Bi 2: ROI
Chi nhnh A, ca Cng ty B, c li nhun hot ng trong nm
xi l 60.000ng t vic s dng ti sn c u t bnh qun l
300.000ng. T l hon vn u t ti thiu theo yu cu l 15%. C
mt phng n u t vo thit b mi cn 100.000ng s mang li li
nhun thm cho chi nhnh 18.000ng. Nu c nh gi da
voROI, nh qun tr ca Chi nhnh A c mun u t vo phng n
trn khng?
a.C
b. khng
Bi 3: ROI
S dng d liu bi tp 6.2, gim c Cng ty B c mun gim c
Chi nhnh A u t vo thit b mi khng?
a. C
b. Khng
147
Bi 4: RI
S dng d liu bi tp 6.1, Li nhun cn li (RI) ca Chi
nhnh A l bao nhiu?
a. 240.000ng
b. 45.000ng
c. 15.000ng
d. 51.000ng
Bi 5: RI
S dng d liu bi tp 6.2. Nu c nh gi da vo RI
thay v ROI, nh qun tr ca Chi nhnh A c mun u t vo
phng n trn khng?
a. C
b. Khng
Bi 6: nh gi sn phm chuyn giao:

B phn A sn xut mt chi tit bn cho khch hng bn
ngoi. D liu lin quan n b phn ny nh sau: Gi bn: 60
ng/chi tit; Bin ph n v: 40 ng/chi tit; Tng nh ph: 100 000
ng; Nng lc sn xut: 20.000 chi tit.
B phn B ca cng cng ty mua 5.000 chi tit tng t nh
cung cp bn ngoi vi gi 58 ng/chi tit. Nu b phn B mun mua
5.000 chi tit ny t b phn A, v b phn A khng cn nng lc
nhn ri, khi , gii hn thp nht ca gi chuyn giao l bao nhiu?
a) 60 ng/ct
b. 58 ng/ct
c. 40 ng/ct
d. 45 ng/ct

148
S dng d liu bi tp 6. 6, B phn B nn mua t B phn A

hay mua t nh cung cp bn ngoi?
a) Mua t B phn A
b) Mua t nh cung cp bn ngoi.
S dng d liu bi tp 6.6. nu b phn A cn nng lc nhn
ri, gi chuyn giao l bao nhiu?
a) 60 ng/ct
b. 40 ng/ct
c) 40 ng/ct < gi chuyn giao < 58 ng/ct
d. 40 ng/ct < gi chuyn giao < 58 ng/ct
Bi 9: Lp bo co b phn
in nhng d liu cn thiu vo bo co kt qu kinh doanh
b phn sau:
Doanh thu
Tr bin ph
S d m ph
Tr nh ph b phn
S d b phn
Tr nh ph chung
Li nhun
Tng cng
S tin
%
1000000
40000
Khu vc A
S tin
%
360000
150000
..
..
60
..
..
..
.
Khu vc B
S tin %
200000
120000
30
149
Bi 10. Lp bo co b phn
Ti cng ty B, thng 7/x 8 c ti liu nh sau:
Tng cng
Sn phm X
Sn phm Y
S lng sn phm tiu th ( sp)
10.000
12.000
n gi bn ( ng /sp)
20,00
25,00
Sn xut
9,00
10.00
Bn hng v qun l
3.00
3,75
Bin ph n v ( ng /sp)
nh ph ( ng )
Sn xut
155.000
Bn hng v qun l
20.000
Trong tng s nh ph sn xut ch c 50.000 ng thuc Sn

phm X v 75.000 ng thuc Sn phm Y
Yu cu: in s liu thch hp vo Bo co kt qu kinh doanh
ca Cng ty B di y
CNG TY B
Thng 7/x8
150
Tng cng
Doanh thu
Tr bin ph
Sn xut
Bn hng v qun l
Tng bin ph
S d m ph
Tr nh ph b phn
S d b phn
Tr nh ph chung:
Sn xut
Bn hng v qun l
Tng nh ph chung
Li nhun
Sn phm X
S tin
S tin
..
..
...
..
..
..
.
.
Sn phm Y
S
%
tin
Bi 11. Phn tch bo co b phn

S dng d liu bi tp 6.10, Sn phm X hay Sn phm Y
nn ngng kinh doanh?
a. Sn phm X
b. Sn phm Y
c. C hai
d. Khng sn phm no
Bi 12. Phn tch ho co b phn

S dng d liu bi tp 6.10. Nu sn phm X c u t
thm, s gnh chu thm 25.000 ng nh ph sn xut. Khi doanh
thu tng thm 80.000 ng (khng phi do tng gi bn). Sn phm X
c nn c u t sn xut thm khng?
a. C
b. Khng
151
P N
Bi 1: d.
Li nhun hot ng
T l hon vn u t (ROI) =
Ti sn c u t
60000ng
= = 20%
300000 ng
Bi 2: b.
Khng u t vo thit b mi
60000 ng
ROI = = 20%
100000 ng
u t vo thit b mi
60000 ng + 18000 ng
ROI =
300000 ng + 100000 ng
= 19,5 %
Bi 3: a
Vt qua ROI ti thiu 15 %
18000 ng
ROI = = 18 %
100000 ng
Bi 4: c
Li nhun cn li ca chi nhnh A
Li nhun hot ng
60000
152
Tr : Li nhun mong mun ti thiu

Ti sn c u t
300000
Nhn: T l hon vn mong mun ti thiu

Li nhun cn li (RI)
0,15
45000
15000
Bi 5: a
Li nhun cn li ca chi nhnh A
Khng u t vo
thit b mi
Li nhun hot ng
60000
C u t vo
thit b mi
78000
Tr : Li nhun mong mun ti thiu

Ti sn c u t
300000
400000
Nhn: T l hon vn mong mun ti thiu

0,15
Li nhun cn li
(RI)
45000
0,15 60000
15000
18000
Bi 6: a.
Xc nh gi chuyn giao ti thiu
Bin ph n v sn phm chuyn giao
40 ng /ct
153
Cng: Bin s m ph b mt i / sn phm chuyn giao

(60 ng/ct 40 ng/sp)
20
Gi chuyn giao ti thiu
60 ng/sp
Bi 7: b
B phn B nn mua t nh cung cp bn ngoi, do gi cung cp
t bn ngoi (58 ng/ct) thp hn gi chuyn giao ti thiu (60
ng/ct)
Bi 8: d
Nu B phn A cn nng lc sn xut nhn ri, c th p ng
ton b nhu cu ca B phn B m khng mt c hi bn cho cc
khch hng bn ngoi. V vy khng c s d m ph b mt i.
Gi chuyn giao ti thiu - Bin ph n v sn phm chuyn
giao - 40ng/ct.
Gi chuyn giao phi ln hn gi chuyn giao ti thiu nhng
phi nh hn gi cung cp t bn ngoi:
40 ng/ct < gi chuyn giao < 58 ng/c
Bi 9:
Doanh thu
Tr bin ph
S d m ph
Tr nh ph b phn
Tng cng
S tin
%
1000000 100%
32%
320000
680000
68%
350000
35%
Khu vc A
S tin
%
600000 100%
240000 40%
360000 60%
150000 25%
Khu vc B
S tin
%
400000 100%
80000 20%
320000 80%
200000 50%
154
S d b phn
Tr nh ph chung
Li nhun
330000
290000
40000
33%
29%
4%
210000
35%
120000 30%
Bi 10:
CNG TY B
Thng 7/x8
Tng cng
S tin
%
Doanh thu
Tr bin ph
Sn xut
Bn hng v qun l
Tng bin ph
S d m ph
Tr nh ph b phn
S d b phn
Tr nh ph chung:
Sn xut
Bn hng v qun l
Tng nh ph chung
Li nhun
Sn phm X
S tin
%
Sn phm Y
S tin
%
500000
100%
200000
100%
300000
100%
210000
75000
285000
215000
125000
90000
30000
20000
50000
40000
42%
15%
57%
43%
25%
18%
6%
4%
10%
8%
90000
30000
120000
80000
50000
30000
45%
15%
60%
40%
25%
15%
120000
45000
165000
135000
75000
60000
40%
15%
55%
45%
25%
20%
Bi 11:
C hai sn phm X v Y c s d b phn u l s dng, iu
c ngha l s d m ph do tng b phn to ra, khng nhng
trang tri ton b nh ph tng b phn, m cn ng gp vo
vic b p cc nh ph chung. Ngng kinh doanh bt k sn phm
155
no, nh ph chung cng khng thay i, nhng s d b phn s

gim tng ng, t li nhun ton cng ty s gim tng ng.
Bi 12: a
s d m ph tng thm
(80.000ng x 40%)
32.000 ng
Tr : nh ph b phn tng thm.
25.000
S d b phn tng thm
7000 ng
u t thm. nh ph chung khng thay i s d b phn tng
thm 7.000ng. li nhun s tng thm 7.000ng
156
BI 7:
PHN TCH QUYT NH QUN L
I.
GII THIU KHI QUT:

Cho cc bn!
Bi hc ny trang b cho cc bn cc cng c chng minh
cho cc quyt nh trong qu trnh hot ng. qua bi hc ny, cc

bn cn c trang b cc cng c chng minh cho cc quyt nh
v vn u t.
II.
MC TIU:
-
Bit cch s dng cc cng c ca k ton chng

minh cho cc quyt nh trong qu trnh qun l
Bit cch s dng cc cng c ca k ton chng

minh cho cc quyt nh v vn u t
III.
LIU THAM KHO:
sau:
157
Chu trnh ra quyt nh.
Thng tin thch hp
Cc cng c k ton chng minh cho cc quyt nh

trong qu trnh hot ng:
Phn tch tin li
Bo co kt qu kinh doanh theo hnh thc s d

m ph
Vn dng cc cng c k ton chng minh cho mt

s dng quyt nh:
Quyt nh Lm-hay-mua
Quyt nh n t hng c bit
Quyt inh Kt cu hng bn

v vn u t.
T sut sinh li k ton
K hon vn
Hin gi thun (NPV)
T sut sinh li ni b (IRR)
Cc ni dung trn. cc bn c th tham kho cc ti liu sau:

-

ln th t). NXB. Thng k, Nm 2006. (Chng 9, 10).
158

Houghton Mifflin Company; 1993. (Chapter 27).
-
Ray H. Garrison, Eric W. Noreen; Managerial

Accounting
(Tenth
Edition);
The
McGraw-Hill
Companies, Inc.. 2003. (Chapter 13, 14).

-
Charles T. Horngren, George Foster; Cost Accounting:

A Managerial Emphasis (Eleventh Edition); Prentice Hall, Inc; 2003. (Chapter 11}.
IV.

HC TNG PHN CA BI:
1.
Chu trnh ra quyt nh:

Mt quyt inh c cn c thng c tin hnh qua 5 bc
nh minh ha s 7.l.
S 7.1. Chu trnh quyt nh qun l
Khng cn hnh
ng thm (khng
c vn )
5
Phn tch kim tra vic thc
hin quyt nh
4
Quyt nh:
la chn gii php tt
1
Pht hin vn
hoc nhu cu
2
Xc nh cc gii
php hnh ng
3
Phn tch nh hng
ca tng gii php
n hot ng
159
Bi hc ny s cp n cc cng c ca k ton gip cc nh

qun tr thc hin bc 3 v 4 trong chu trnh ra quyt nh.
2.
Thng tin thch hp:

i n quyt nh nh qun tr c nht thit phi thu thp tt
c cc thng tin lin quan n cc phng n? Hay ch cn thu thp

cc thng tin thch hp cho vic ra quyt nh? Thng tin thch hp
cho vic ra quyt inh c nhng c im no?
Phn ny s gii quyt cc vn trn.
Khi xc nh cc gii php gii quyt vn cn ra quyt
nh, cc nh qun tr ch cn thu thp cc thng tin thch hp
phn tch nhm chng minh cho gii php tt nht. Thng tin khng
chnh lch gia cc phng n, khng phi l thng tin thch hp.
Hai phng n c doanh thu nh nhau, chi ph khc nhau. Khng
cn thng tin v doanh thu, chng ta vn c th i n quyt nh
ng bng cch so snh cc chi ph khc nhau...
Thng tin xy ra cng khng thch hp cho vic ra quyt
nh. S tin chi ra khi thu mt bng. khng nh hng n vic
la chn mt hng no s kinh doanh trn mt bng , v mt hng
no c chn cng s gnh chu chi ph thu mt bng nh nhau...
Thng tin thch hp cho vic ra quyt nh l nhng thng tin,
khc nhau gia cc phng n: v doanh thu, chi ph, v s dng
ngun lc tng lai.
3.

trong qu trnh hot ng:
160
a.
Phn tch tin li:
Phn tch tin li l cng c chng minh cho quyt nh bng

cch so snh thng tin thch hp gia cc phng n. Nu thng tin
thch hp chi l doanh thu phng n c chn l phng n c
doanh thu ln nht.
Nu thng tin thch hp ch l chi ph; phng n c chn l
phng n c chi ph nh nht.
Nu thng tin thch hp bao gm c doanh thu v chi ph,
phng n c chn l phng n c chnh lch gia doanh thu v
Chi ph ln nht (nu doanh thu ln hn chi ph) hay chnh lch gia
chi ph v doanh thu nh nht (nu chi ph ln hn doanh thu).
Do ch cn cc thng tin thch hp chng minh cho quyt
nh phn tch tin li gip cc nh qun tr tit kim thi gian v chi
ph thu thp v x ] thng tin. Tuy nhin. nu nh qun tr cn bit
kt qu kinh doanh do tng phng n mang li l bao nhiu i n
quyt nh, cng c phn tch tin li s khng p ng c.
Mun bit kt qu kinh doanh do tng phng n mang li l
bao nhiu i n quyt nh. chng ta c th s dng cng c khc:
bo co kt qu kinh doanh theo hnh thc s d m ph.
By gi cc bn th t kim tra nhn thc ca mnh v phn tch
tin li bng cch thc hin bi tp 7.1.
b.
Bo co kt qu kinh doanh theo hnh thc s d m

ph:
i vi cc quyt nh m nh qun tr cn bit kt qu kinh
161
doanh do tng phng n mang li, chng ta c th s dng bo co

kt qu kinh doanh theo hnh thc s d m phi chng minh.
Bo co kt qu kinh doanh theo tng thc s d m ph s
c lp cho tng phng n. Phng n c chn l phng n c
li nhun mang li ln nht.
4.
Vn dng cc cng c k ton chng minh cho mt s

dng quyt nh:
a.
Quyt nh Lm-hay-Mua:
Vn kh ph bin m cc nh qun tr cc doanh nghip

sn xut thng gp l nn t sn xut hay mua ngoi mt chi tit no
. C hai gii php gii quyt vn trn: t sn xut (Lm) hoc
mua ngoi (Mua). chng minh nn "Lm" hay "Mua", chng ta s
s dng cng c phn tch tin li.
Thng tin thch hp trong trng hp ny bao gm:
Lm
Nhu cu ca my mc, thit b
Mua
Gi mua ca cc chi tit.
b sung.
Cc bin ph sn xut cc chi tit.
Tin cho thu hoc dng tin

thun c to ra t mt bng
phn xng b trng
nh ph tng thm
Gi t thu hi ca cc my
mc khng s dng.
162
Thng tin khng thch hp trong trng hp ny bao gm: chi

ph khu hao v cc nh ph sn xut chung khc.
Bng vic so snh thng tin thch hp gia hai phng n,
chng ta s i n quyt nh "Lm" hay "Mua".
thc hnh k thut chng minh cho quyt nh lm hay mua,
cc bn hy thc hin bi tp 7.2.
b.
Quyt nh n t hng c bit:
Vn cn ra quyt nh i vi nh qun tr trong trng hp

ny l g? Nh qun tr nhn c mt n t hng c bit. Tnh
cht c bit ca n t hng ny th hin khi lng t mua ln,
gi thp hn gi bn thng thng, nng lc sn xut cn li c th
p ng nhu cu ca n t hng. Nn chp nhn hay t chi n t
hng ny? gii quyt vn ny, c hai phng n: chp nhn
hoc t chi n t hng. Trong trng hp ny. chng ta c th s
dng bo co kt qu kinh doanh theo hnh thc s d m ph nh l
mt cng c chng minh cho quyt nh
Ngoi bo co kt qu kinh doanh theo hnh thc s d m
ph, cng c phn tch tin li cng c th c s dng.
thc hnh k tht chng minh cho quyt inh n t hng
c bit. cc bn hy thc hin bi tp 7.3.
c.
Quyt nh kt cu hng bn:
Khi ngun lc (s gi my, s gi lao ng trc tip, hot ng

kim tra, hot ng ci t my...) c hn, nh qun tr phi tm gii
php sao cho tn dng ngun lc c hn to ra nhiu li nhun nht
163
cho doanh nghip. Trong trng hp doanh nghip kinh doanh nhiu
mt hng, nh qun tr phi xc nh c kh nng sinh li ca tng
mt hng trong mi quan h vi ngun lc b hn ch. S d m ph
cho mi n v ngun lc b hn ch, tnh cho tng mt hng, chnh l
ch tiu lng ha kh nng sinh li trn.
Chnh ch tiu s d m ph cho mi n v ngun lc b hn
ch l c s nh qun tr la chn kt cu hng bn sao cho ti a
ha s d m ph, cng c ngha l ti a ha li nhun t ngun lc
hn ch doanh nghip.
Cng c c s dng chng minh cho quyt nh trong
trng hp ny l phn tch tin li.
thc hnh k thut chng minh cho quyt inh kt cu hng
bn, cc bn hy thc hin bi tp 7.4.
d.
Quyt nh bn ngay hay ch bin thm:
Vn cn ra quyt nh trong trng hp ny l g ?

Cng qui trnh cng ngh, c th to ra nhiu loi sn phm.
Cc loi sn phm ny c th bn ngay, hoc tip tc ch bin thm
cc qui trnh cng ngh ring trc khi bn. Chc chn, nh qun tr
phi la chn sn phm no nn bn ngay, sn phm no nn tip tc
ch bin thm trc khi bn. Chng ta cng s dng cng c phn tch
tin li chng minh cho quyt nh ny.
thc hnh k thut chng minh cho quyt nh bn ngay hay
tip tc ch bin, cc bn hy thc hin bi tp 7.5.
Lu !
164
Trn y, chng ta tm hiu vic vn dng phn tch

tin li v bo co kt qu kinh doanh theo hnh thc s
d m ph chng minh cho mt s dng quyt nh.
Phn tch tin li c s dng trong hu ht cc trng
hp. Ch khi no nh qun tr cn bit kt qu kinh doanh
do tng phng an mang li, chng ta mi s dng bo
co kt qu kinh doanh theo hnh thc s d m ph.
Phn tch tin li v bo co kt qu kinh doanh theo

hnh thc s d m ph khng ch s dung cho cc dng
quyt nh nu trn, m c th vn dng chng minh
cho bt k quyt nh c th no trong qu trnh hot
ng ca doanh nghip.
5.
Cc cng c k ton chng minh cho cc quyt nh v

vn u t
Quyt nh v vn u t hay cn gi l quyt nh v d ton
vn. D ton vn l thut ng c s dng ch cch thc nh qun

tr d inh chi tiu s tin ng k cho cc d n di hn nh mua
thit b mi, sn xut sn phm mi... Quyt nh v vn u t
thng c chia thnh hai loi: quyt nh sng lc v quyt nh u
tin.
Quyt nh sng lc ch lin quan n mt d n u t. D n
s c chp nhn khi n tha mn cc tiu chun chp nhn.
Quyt nh u tin l quyt nh lin quan n nhiu d n u
t D n c chn l d n tha mn tt nht cc tiu chun chp
nhn.
Phn ny s cp n cc cng c m nh qun ta c th s
165
dng nh nhng tiu chun chp nhn chng minh cho cc quyt
nh v vn u t ny.
a.
T sut sinh li k ton:
T sut sinh li k ton ca mt d n c tnh theo cng

thc(7.l).
T sut sinh li k ton cho bit bnh qun mt ng u t vo
d n mang li bao nhiu ng li nhun.
Nu t sut sinh li k ton ca mt d n ln hn t sut sinh
li mong mun. d n tha mn yu cu u t. Ngc li. d n
khng tha mn yu cu u t.
Trong trng hp c nhiu d n la chn, d n no c t
sut sinh li k ton vt qua t sut sinh li mong mun mong mun
nhiu nht. d n c u tin la chn. u im ni ca t sut
sinh li k ton l d hi ~ d p dng. Hn ch ca t sut sinh li k
ton l khng quan tm ti yu t thi gi tin t khng quan tm n
cc dng tin khng quan tm n thi hn thu hi vn.
thc hnh phng php T sut sinh li k ton, cc bn hy
thc hin bi lp 7.6.
b.
K hon vn:
K hon vn l thi hn thu hi vn u t.

K hon vn c tnh theo cng thc (7.2):
Chi ph u t ban u
K hon vn =
Dng tin thun bnh qun hng nm
(7.2)
166
cng thc (7.2), Dng tin thun bnh qun hng nm c

s dng trong tnh ton k hon vn ch khng phi Li nhun thun
bnh qun hng nm.
Dng tin thun bnh qun hng nm l phn cn li ca dng
tin thu vo sau khi tr i cc dng tin chi ra bnh qun hng nm.
Dng tin thun bnh qun hng nm cho bit s tin hng nm nh
u t c th thu v.
Li nhun thun bnh qun hng nm l phn cn li ca tt c
cc khon thu nhp (doanh thu v thu nhp khc) sau khi tr i lt c
cc khon chi ph bnh qun hng nm. Li nhun thun bnh qun
hng nm cha hn l s tin hng nm nh u t c th thu v v
doanh thu bao gm c cc khon bn chu; chi ph bao gm c nhng
khon khng chi tin (khu hao, d phng...).
quyt nh sng lc, k hon vn ca mt d n c so snh
vi k hon vn mong mun i n quyt nh. D n s tha mn
yu cu u t nu k hon vn ca d n nh hn k hon vn mong
mun.
quyt nh u tin, d n no tha mn yu cn u t c k
hon vn nh nht s u tin c chn.
u im ni bt ca k hon vn l d hiu v d tnh ton thy
trc nhng ri ro v nhng nh hng n kh nng thanh ton ca
d n
Tuy nhin, tng t nh t sut sinh li k ton, k hon vn
ca d n cng khng quan tm n yu t thi gi ca tin t.
thc hnh phng php K hon vn, cc bn hy thc hin
167
bi tp 7.7.
c.
Hin gi thun (NPV):
Hin gi thun (NPV) ca mt d n l chnh lch ca gi tr

hin ti ca dng tin thu vo v gi tr hin ti ca dng tin chi ra.
Hin gi thun c tnh theo cng thc sau (7.3):
n
NPV = C0 +
PV i
i =l
Trong :
Co: Chi ph u t ban u
n: s k u t
PVi : Gi tr hin ti ca ng tin thun cui k th i, c tnh
theo cng thc (7.4):
1
PVi = Ci X (1+r )
(7.4)
Ci : Dng tin thun cui k th

r: Li sut chit khu, thng chn l t l hon vn u t mong
mun ti thiu.
Trong cng thc (7.4), h s
1
(1+r ) c gi l h s chit
khu ca dng tin th i. H s ny c tnh sn ph lc 7.l.

Trong trng hp cc dng tin tng lai pht sinh bng nhau
mi k, trong cng thc tnh NPV (7.3), tng gi tr hin ti ca tt c
168
cc dng tin
PV i
c th c tnh theo cng thc (7.5):
i =l
PV
= C X [ 1 - r(1+r ) n ]
i =l
Trong :
C : Dng tin thun bnh qun hng nm.
1
[1
1
r(
1
+ r ) n ]: H s chit khu, c tnh sn ph lc 7.2
-
Khi NPV ca d n c tnh. c th c ba trng hp xy ra:

- Trng hp NPV > 0 : D n tha mn yu cu u t, do t l
hon vn u t cao hn t l hon vn u t mong mun.
- Trng hp NPV = O: D n tha mn yu cu u t do t l
hon vn u t bng t l hon vn u t mong mun.
- Trng hp NPV < 0 : D n khng tha mn yu cu u t
d t l hon vn u t nh hn t l hon vn u t mong
mun.
thc hnh phng php NPV, cc bn hy thc hin bi tp

7.8
d.
T sut sinh li ni b (IRR):
IRR l t sut sinh li ca mt d n. Khc vi t sut sinh li

k ton. IRR c quan tm ti yu t thi gi tin t trong qu trnh tnh
ton.
IRR ca mt d n chnh l li sut chit khu NPV ca d
169
n bng khng.
Khi IRR c xc nh, nu IRR bng hoc ln hn t sut
sinh li mong mun ti thiu, d n tha mn yu cu u t, c
chp nhn. Ngc li, nu IRR nh hn t sut sinh li mong mun
ti thiu, d n khng tha mn yu cu u t, b t chi.
Khi cc dng tin tng lai pht sinh u n, t cng thc tnh
NPV (7.3), v tng gi tr hin ti ca tt c cc dng tin (7.5), ta c:
NPV = C0 +
PV
= C0 + C [ r - r(1+r ) n ]
(7.6)
i =l
Thay r = IRR vo (7.6), ta c:

1
0 = C0 + C [ IRR - IRR(1+IRR) n ]
(7.7)
Gi:
1
1
1+IRR) n ] : H s chit khu xc nh
HIIR = [ IRR - IRR(
Thay HIRR vo (7.7)
Co
HIRR = C
(7.8)
Khi tnh c HIRR nu may mn, chng ta c th xc nh

c IRR bng cch tra bng tnh sn Ph lc 7.2.
Nu cc dng tin tng lai pht sinh khng u n, chng ta
c th s dng phng php th v sai. Chng ta c th ln lt cc
li sut chit khu r cho n khi tm c mt li sut lm cho NPV =
170
0. Li sut chnh l IRR cn tm.
thc hnh phng php IRR. cc bn hy thc hin bi rp

7.9.
V.
thc bi hc, cc bn lu mt s ni dng ct li ca bi hc ny

trong qu trnh n tp:
-
Thng tin thch hp

trong qu trnh hot ng

v vn u t
VI.

-
Hoan nghnh cc bn lm vic vt v sau 10 tit t

nghin cu l thuyt v thc hin y cc bi tp bi
hc ny. By gi, c l cc bn t c cc mc tiu
c ra u bi hc:
Bit cch s dng cc cng c ca k ton chng minh

cho cc quyt nh trong qu trnh hot ng.
Bit cch s dng cc cng c ca k ton chng minh

cho cc quyt inh v vn u t
171
BI TP
Bi 1. Phn tch tin li

Cng ty O sn xut cc sn phm kim loi gia dng khc chau.
Nm xl, cng ty sn xut 10.000 kha ca c bit nhng ch bn
c 1.000 vi gi 20 ng/. 9.000 cn li khng th bn qua cc
chi nhnh ca cng ty.
Gi vn ca hng tn kho vo 31/12/xl nh sau: (ng
Vt liu trc tip
Nhn cng trc tip
Bin ph sn xut chung
nh Ph sn xut chung
Gi vn kha
14
9.000 kha c th c bn l mt a phng khc vi gi

7 ng/. c php kinh doanh a phng ny, cng ty phi mt
400 ng. Chi ph vn chuyn bnh qun 0.1 ng/. Gi s cc kha
trn c th c ti ch to thnh loi kha khc, v bn 16
ng/. Chi ph ti ch l 9 ng/. Hy xc nh gii php c li nht:
a. khng ti ch cng khng bn l.
b. ti ch.
c. bn l.
172
Bi 2. Quyt nh Lm hay Mua

Mt trong nhng chi tit sn phm ca cng ty M hin ang
c mua vi gi 225 ng /100 chi tit. Ban gim c ang xem xt
kh nng sn xut chi tit ny. D liu v chi ph v sn xut chi tit
trn nh sau:
Sn xut hng nm (thng thng) l 70.000 chi tit. nh ph
(vn khng thay i d cc chi tit c sn xut hay mua) l 38.500
ng. Bin ph l 0,95 ng/chi tit i vi vt liu trc tip 0,55 ng/chi
tit i vi lao ng trc tip, v 0,60 ng/chi tit i vi chi ph sn
xut chung.
Dng phn tch tin li, cng ty M nn:
a. Sn xut chi tit trn
b. Tip tc mua ngoi.
Bi 3. Quyt nh t hng c bit

Cng ty A. va nhn c n t hng c bit ca khch
hng B v phi quyt nh nn nhn hay t chi. n t hng yu
cu 9000 sn phm A vn chuyn trong 300 kin. Chi ph vn chuyn
v ng gi l 180 ng/kin. n v mua nghi tr 22 ng/sn phm
A v chi ph vn chuyn, ng gi. B phn k ton cung cp d
liu sau: Hng nm sn lng d kin l 350.000 sn phm A. sn
lng ca nm hin hnh (trc khi c n t hng) l 360.000 sn
phm. Nng lc sn xut ti a l 380.000 sn phm A. D liu v chi
ph n v bao gm 9.20 ng i vi vt liu trc tip, 4 ng i vi
lao ng trc tip: bin ph sn xut chung l 6.8. ng. v nh ph sn
xut chung l 2,5 ng (875.000 ng 350.000). Chi ph bao gi, vn
173
chuyn thng thng cho mt sn phm l 1.5 ng v chi ph qung

co l 0,3 ng/sn phm (l05.000 ng 350.000). nh ph qun l
khc l 1,3 ng/sn phm (455.000 ng 350.000). Tng cng chi ph
thng thng i vi n v sn phm l 25.6 ng, vi n gi bn l
38.0 ng. Tng s chi ph vn chuyn v ng gi c tnh l 54.000
ng (180 ng/kin x 300 kin).
Hy xc nh c nn nhn n t hng c bit ny khng ?
a. C
b. Khng
Bi 4. Quyt nh kt cu hng bn
Cng ty K ang xem xt kt cu hng bn c li nht cho thng
ti, d liu thng ti thu thp c nh sau:
Nhu cu th trng (sp/thng)

S gi myjsn phm (g/sp)
n gi bn (ng/sp)
Bin ph n v (ng/sp)
SPA
SP.B
SP.C
100
200
300
10
20
30
12
15
Nng lc sn xut ti a: 1.200 gi my mi thng.

Th t u tin s dng nng lc my mc thit b ra sao?
u tin 1
a. Sn phm C
u tin 2
Sn phm B.
u tin 3
Sn phm A
174
b. Sn phm B
Sn phm C
Sn phm A
c. Sn phm A
Sn phm B
Sn phm C
d. Sn phm C
Sn phm A
Sn phm B
Bi 5. Quyt nh bn ngay hay tip tc ch bin

Ti Cng ty Z, cng qui trnh cng ngh to ra hai loi sn
phm: X v Y. Sn phm X v sn. phm Y c th bn ngay hoc tip
tc ch bin ri bn. D liu lin quan n hai loi sn phm X v Y
nh sau:
Mi sn phm
X
Gi bn ngay (ng/sp)
160
50
Gi bn sau khi ch bin thm (ng/sp)
200
100
90
30
50
20
Chi ph san xut ca qui trnh cng ngh

chung phn b (ng/sp)
Chi ph ch bin thm (ng/sp)
Cng ty Z nn chn gii php no sau y:
Sn phm
X
175
a.
Bn ngay
Bn ngay
b.
Tip tc ch bin
Tip tc ch bin
c.
Bn ngay
Tip tc ch bin
d.
Tip tc ch bin
Bn ngay
Bi 6. Quyt nh vn u t: Phng php t sut sinh li k

ton.
Cng ty V. d nh u t vo mt my mi. Ban gim c
quyt nh rng ch chp nhn nu t l sinh li trc thu l 16%.
Theo d n u t: tin mua my mi l 325.000 ng; doanh thu s
tng 98.400 ng/nm; gi tr tn dng ca my mi ny l 32.500 ng;
chi ph hot ng tng thm (bao gm c khu hao) l 71.200 ng.
S dng phng php t l sinh li k ton, (b qua nh hng
ca thu thu nhp doanh nghip) quyt nh cng ty c nn u l vo
my mi khng?
a. C
b. Khng.
Bi 7. Quyt nh vn u t: Phng php k hon vn

Cng ty M., d nh u t mt my mi. Thi hn s dng
c tnh ca my ny l 14 nm vi tin mua my l 415.000 ng.
Doanh thu bng tin t my ny vo khong 397.500 ng/nm, v chi
176
ph bng tin lin quan l 265.000 ng/nm. Thu thu nhp doanh
nghip c tnh l 45.050 ng/nm. K hon vn c ban gim c
a ra ti a l 5 nm.
Trn c s nhng d liu cho, dng phng php k hon
vn xc nh cng ty c nn u t vo my mi khng?
a. C
b. Khng
Bi 8. quyt nh vn u t: Phng php hin gi thun (NPV)

Cng ty S. ang d nh u t vo mt my mi - c thi hn
s dng 6 nm, tin mua my mi l 219.500 ng. dng thu tin thun
sau thu hng nm l 57.250 ng. Gi s khng c gi tr tn dng sau
6 nm. T l sinh li ti thiu mong mun l 14%.
Dng phng php hin gi thun, phn tch xc nh cng
ty c nn u t vo my mi khng?
a. C
b. Khng
Bi 9. Quyt inh vn gu t: Phng php t sut sinh li ni b

(IRR)
S dng d liu bi tp 7.8, cc bn hy tnh IRR, d n c
tha mn yu cu u t khng?
a. C
b. Khng
177
P N
Bi 1. b
Cng ty O
Quyt nh x l 9000 kho
Phn tch tin li
Doanh thu tng thm
Ti ch
Bn l
(ng)
(ng) Khng bn l (ng)
144000
Khng ti ch
63000
Chi ph tng thm

Chi ph ti ch (9000 X 9ng/) 81000
Giy php kinh doanh
400
Chi ph vn chuyn (9000 X 9ng/)
900
Tng chi ph tng thm
81000
1300
Chnh lch
63000
61700
Bi 2. a
Cng ty M
178
Quyt nh lm hay mua

Phn tch tin li
Chnh lch
Lm (ng) Mua (ng)
(Lm Mua)
(ng)

(70000ct X 0.95 ng/ct)
66500
66500
38500
38500
42000
42000

(70000ct X 0.55 ng/ct)
Bin ph sn xut chung
(70000ct X 0.60ng/ct)
Chi ph mua
(70000ct X (225ng/100ct))
Tng chi ph tng thm
157500
-157500
147000
157500
-10500
Nu lm chi ph s t hn so vi mua 10500ng. Quyt nh

chn phng n lm
179
180
181
182
183
184
BI 8:
NH GI SN PHM V DCH V
I.
GII THIU KHI QUT:

Cho cc bn!
Bi hc ny cung cp cho cc bn cc k thut xc nh gi
bn ca cc sn phm mi, nhng sn phm cha c trn th trng.

i vi cc doanh.nghip kinh doanh lnh vc dch v gi tr mt
hp ng dch v c xc nh ra sao? Bi hc ny cng gip cc
bn gii quyt vn trn.
II.
MC TIU:
-
Bit cch xc nh gi bn ca sn phm mi t c

li nhun mong mun.
Bit cch xc nh chi ph mong mun lm c s a

ra cc quyt nh kinh doanh cc mt hng c trn th
trng.
Bit cch xc nh gi tr ca cc dch v sao cho t

c li nhun mong mun.
III.
185
LIU THAM KHO:

sau:
-
nh gi sn phm :
nh gi ti a ha li nhun
nh gi trn c s chi ph
Xc nh chi ph mong mun
nh gi dch v
Cc ni dung trn. cc bn c th tham kho cc ti liu sau:

-

ln th t). NXB. Thng k, Nm 2006. (Chng 8).
Ray
H.
Garrison,
Accounting
Eric
(Tenth
W.
Edition);
Noreen;
The
Managerial
McGraw-Hill
Companies, Inc. 2003. (Appendix).

-

Inc; 2003. (Chapter 12}.
IV.

HC TNG PHN CA BI:
1.
nh gi sn phm:
Vic xc nh gi bn ca cc sn phm c trn th trng
186
khng c ngha.
Cc k thut nh gi sn phm c cp phn ny ch c
ngha i vi cc sn phm mi, cha c gi th trng. C hai cch
tip cn chng ta c th la chn khi nh gi sn phm:
-
nh gi ti a ha li nhun.
nh gi trn c s chi ph.
Chng ta ln lt tm hiu tng k thut nh gi trn.
a.
nh gi ti a ha li nhun:
Theo phng php ny, xc nh gi bn ca sn phm,

chng ta s tnh li nhun cho tng phng n gi. Phng n no c
li nhun ln nht, phng n s c chn.
Phng php nh gi trn c u im l d hiu, tuy nhin, v
mt thc hnh, vic xc nh chnh xc s lng sn phm tiu th
ng vi tng phng n gi l cng vic khng d dng.
By gi cc bn th t kim tra nhn thc ca mnh v phng

php nh gi ti a ha li nhun bng cch thc hin bi tp 8.1.
b.
8.1.2. nh gi trn c s chi ph
Chng ta tm hiu cch nh gi khc khng ph thuc nhiu

vo kt qu kho st th trng: nh gi trn c s chi ph. Cng thc
chung nh gi bn theo phng php ny nh sau (cng thc 8.l):
Gi bn mong mun = [ Chi ph + (T l b sung x Chi ph)] (8. 1)
Trong cng thc (8.1 ), (T l b sung x Chi ph) c gi l
187
Phn b sung hay s tin b sung, c dng trang tri cc chi

ph khc v ng gp vo li nhun mong mun tnh cho mt sn
phm tiu th. Chi ph lm c s nh gi l g ph thuc vo cc
cch tip cn khc nhau.
Cc cch tip cn khi nh gi trn c s chi ph:
C hai cch tip cn khi nh gi trn c s chi ph:
-
Cch tip cn gi thnh y hay cn gi l phng php

ton b.
Cch tip cn s d m ph hay cn gi l phng php

trc tip.
Chng ta ln lt tm hiu tng cch tip cn trn.

nh gi trn c s chi ph theo cch tip cn gi thnh y :
Theo cch tip cn ny, chi ph lm c s nh gi l gi
thnh y , bao gm y cc khon mc chi ph sn xut:
-
Chi ph vt liu trc tip,
Chi ph nhn cng trc tip,
Do chi ph lm c s nh gi ch bao gm chi ph sn xut, nn

phn b sung s nhm hai mc ch:
-
Trang tri cc chi ph bn hng v chi ph qun l doanh

nghip,
ng gp vo li nhun mong mun.
Cng thc (8. 1 ) c vit li, theo cch tip cn ny, nh sau:
188
Gi bn
Gi thnh
=
mong mun
T l
Gi thnh
+
y
X
b sung
(8.2)
y
thc hnh k thut nh gi trn c s chi ph theo cch tip

cn gi thnh y , cc bn hy thc hin bi tp 8.2.
nh gi trn c s chi ph theo cch tip cn s d m ph:
Theo cch tip cn ny, chi ph lm c s nh gi l bin ph
n v, bao gm c bin ph sn xut, bin ph bn hng, v bin ph
qun l doanh nghip tnh cho mt sn phm:
Do ch ph lm c s nh gi ch bao gm bin ph, nn phn
b sung s nhm hai mc ch:
-
Trang tri cc nh ph,
Cng thc ( 8.1 ) c vit li, theo cch tip cn ny, nh sau:
Gi bn
Bin ph
=
mong mun
T l
+
n v
Bin ph
X
b sung
(8.3)
n v
thc hnh k thut inh gi trn c s chi ph theo cch tip

cn s d m ph, cc bn hy thc hin bi tp 8. 3.
189
Cc cch tip cn khi xc nh t l b sung:

Gi bn c xc nh trn c s chi ph, d theo cch tip cn
no i na, c t c mc tiu mong mun hay khng, ph thuc
rt ln vo T l b sung.
Tng ng vi hai cch tip cn xc nh gi bn trn c s
c, T l b sung cng c th c xc nh theo hai cch tip cn:
-
Xc nh t l b sung trn c s gi thnh y ,
Xc nh t l b sung trn c s s d m ph.
Chng ta ln lt tm hiu tng cch tip cn trn.
Xc nh t l b sung trn c s gi thnh y

Theo cch tip cn gi thnh y , phn b sung - c tnh
bng cch nhn t l b sung vi gi thnh y - c dng :
-
Trang tri cc chi ph khc (cha tnh vo gi thnh y

) nh chi ph bn hng v chi ph qun l doanh
nghip,
T , chng ta c th tnh ton t l b sung nh sau ( cng

thc 8.4):
S tin hon vn u t + Chi ph bn hng v qun l
T l b sung =
S lng sn phm tiu th X Gi thnh y n v
(8.4)
T t l b sung va tnh c, chng ta s dng tnh gi
bn theo cch tip cn gi thnh y v kim tra gi bn tnh c
190
c t c mc tiu li nhun mong mun khng.
thc hnh k thut xc nh t l b sung theo cch tip cn

gi thnh y , cc bn hy thc hin bi tp 8.4.
Xc nh t l b sung trn c s s d m ph
Theo cch tip cn s d m ph, phn b sung - c tnh
bng cch nhn t l b sung vi bin ph n v - c dng :
-
Trang tri cc nh ph,
T , chng ta c th tnh ton t l b sung nh sau (cng

thc 8.5):
S tin hon vn u t + nh ph
T l b sung = (8.5)
S lng sn phm tiu th X Bin ph n v
T t l b sung va tnh c, chng ta s dng tnh gi

bn theo cch tip cn s d m ph v kim tra gi bn tnh c c
t c mc tiu li nhun mong mun khng.
thc hnh k thut xc nh t l b sung theo cch tip cn

s d m ph. cc bn hy thc hin bi tp 8.5.
2.
Xc nh chi ph mong mun:

Cc k thut nh gi chng ta cp trn ch c ngha
i vi i vi vic nh gi cc sn phm mi, sn phm cha c trn

th trng. Nu chng ta mun kinh doanh mt loi sn phm c
191
trn th trng, c gi bn do th trng quyt nh, vic xc nh

gi bn sao cho t c li nhun mong mun khng cn ngha
na. Trong trng hp ny, mun t c li nhun mong mun khi
kinh doanh nhng sn phm c gi th trng, chng ta phi xc
nh c chi ph mong mun.
Chi ph mong mun l gii hn cao nht ca tt c cc chi ph
tnh cho mt sn phm tiu th khi sn phm c bn vi gi thi
trng c th c li nhun mong mun. Chi ph mong mun
c tnh theo cng thc (8.6)
Chi ph mong mun = Gi bn - Li nhun mong mun ( 8.6)
thc hnh k thut xc nh chi ph mong mun, cc bn hy

thc hin bi tp 8.6.
3.
nh gi dch v:
Sn phm dch v c c im ra sao? Gi tr dch v do nhng
yu t no quyt nh? phng php xc nh gi tr dch v ra sao?

Phn ny s gii quyt cc vn trn.
Sn phm dch v l nhng sn phm khng c hnh thi vt
cht, khng th tn kho. V d: sn phm ca cc ngnh nh du lch,
bu chnh vin thng, t vn lut, kim ton, sa cha...l cc sn
phm dch v.
Gi tr ca cc sn phm dch v c quyt nh bi hai yu
t: thi gian thc hin dch v v vt liu s dng khi thc hin dch
v.
192
nh gi dch v chnh l vic xc nh gi tr ca hai yu t

trn sao cho c li nhun mong mun.
Gi ca mt tn phm dch v c th c xc nh theo cng
thc(8.7)s au:
Gi tr
=
dch v
n gi
Thi gian
thi gian thc hin X thc hin +
dch v
dch v
Gi
ha n +
vt liu
Gi
T l
ha n X
vt liu
b sung
cng thc (8.7), n gi thi gian thc hin dch v c tnh :

-
Trang tri cc chi ph khng lin quan n vt liu: chi

ph nhn cng trc tip, chi ph sn xut chung, chi ph
bn hng, chi ph qun l doanh nghip.
T l b sung c tnh khi nhn vi gi ha n ca vt

liu s dng, chng ta c c phn b sung vo gi ha n vt liu
Phn b sung ny nhm:
-
Trang tri cc chi ph lin quan n vt liu: chi ph t

hng, bo qun, lu kho.
thc hnh k thut nh gi dch v, cc bn hy thc hin cc

bi tp 8.7; 8.8 v 8.9.
193
(8.7)
V.

trong qu trnh n tp:
-
Cc phng php nh gi sn phm mi
Cch xc nh chi ph mong mun v mc ch xc nh

chi ph mong mun
VI.
Phng php nh gi dch v

Hoan nghnh cc bn lm vic vt v sau 5 tit t nghin
cu l thuyt v thc hin y cc bi tp bi hc ny. By gi.

hy vng cc bn c th:
-
Bit cch xc nh gi bn ca sn phm mi t c

li nhun mong mun.
Bit cch xc nh chi ph mong mun lm c s a

ra cc quyt nh kinh doanh cc mt hng c trn th
trng.
Bit cch xc nh gi tr ca cc dch v sao cho t

c li nhun mong mun.
194
BI TP
Bi 1. nh gi ti a ha li nhun
Cng ty D sn xut sn phm A. Bin ph n v 100.000
ng/sp. Tng nh ph l 1.000.000 ng. S lng sn phm tiu th
vi nhng mc gi khc nhau c tnh nh sau:
Gi
(ng/sp)
S lng
sn phm tiu th(sp)
150.000
50
175.000
44
200.000
30
225.000
20
Cng ty D nn bn theo gi no t li nhun ti a ?

a. 150.000ng/sp
b. 175.000ng/sp
c. 200.000ng/sp
d. 225.000ng/sp
Bi 2. nh gi trn c s chi ph theo cch tip cn gi thnh y
Chi ph lin quan n sn phm c sn xut bi Cng ty M

nh sau:
195
Vt liu trc tip (ng /sp)
10
Nhn cng trc tip (ng /sp)
12
Bin ph sn xut chung (ng /sp)
nh ph sn xut chung (210.000ng 30.000 sp)
Bin ph bn hng v qun l
nh ph bn hng v qun l (90.000ng : 30.000 sp)
Gi s cng ty s dng cch tip cn gi thnh y nh

gi trn c s chi ph v t l b sung l 50% gi thnh. Tnh gi bn
ca sn phm trn.
a) 45 ng/sp
b. 52,5ng/sp
c. 36ng/sp
d. a,b.c: sai.
Bi 3. nh gi trn c s chi ph theo cch tip cn s d m ph

S dng d liu bi tp 8.2, gi s cng ty s dng cch tip
cn s d m ph nh gi trn c s chi ph v t l b sung l
80% bin ph. Tnh gi bn ca sn phm trn.
a.. 54 ng/sp
b. 45ng/sp
c. 58 ng/sp
d. a,b,c: sai.
Bi 4. T l b sung theo cch tip cn gi thnh y
196
sn xut v tiu th 30.000 sn phm mi. Cng ty S cn

u t 800.000 ng. Vi mc hot ng ny, gi thnh y n v
sn phm l 50 ng/sp, v tng chi ph bn hng v qun l mi nm
l 400.000 ng. Gi s t l hon vn u t (ROI) mong mun ca
cng ty l 25%. T l b sung nh gi sn phm trn c s gi
thnh y l:
a. 27 %
b. 13 %
c. 40 %
d. a,b,c.sai
Bi 5. T l b sung theo cch tip cn s d m ph

sn xut v tiu th 25.000 sn phm mi, Cng ty H cn
u t 750.000 ng. Bin ph n v sn phm l 24 ng/sp, v tng
inh ph mi nm l 300.000 ng. Gi s t l hon vn u t (ROI)
mong mun ca cng ty l 20%. T l b sung nh gi sn phm
trn c s chi ph theo cch tip cn s d m ph l:
a. 75%
b.50%.
c. 40%
d. a,b,c: sai
Bi 6. Chi ph mong mun

Cng ty E sn xut ph tng t. Cng ty mun tung.vo th
trng mt loi pin bn c sn xut da vo k thut mi. Cng ty
tin rng trong iu kin cnh tranh hon ho, loi pin mi m cng ty
nh tung vo th trng ch c th nh gi ti a l 65 ng/vin. Vi
gi ny, cng ty tin chc rng s bn dc 50.000 vin pin mi nm.
sn xut v tiu th pin ny, i hi phi u t 2.500.000 ng v
197
t l hon vn u t (ROI) mong mun l 20%. Chi ph mong mun

ca mt vin pin l:
a. 65ng/vin
b. 55ng/vin
c.10ng/vin
d. a.b,c: sai.
Bi 7. n gi thi gian thc hin dch v

Cng ty R cung cp nhng dch v sa cha hn ch.
Cng ty d ton cc chi ph cho nm ti nh sau:
Tin lng v ph cp cho
cng nhn hn
340.000 ng
Ch ph khc, ngoi tr chi ph lin quan

n vt liu
160.000 -
Chi ph t hng, bo qun, lu kho vt liu
15 % gi ha n
Cng ty d tnh khi lng sa cha trong nm ti l 20.000

gi. Cng ty tin rng, ph hp vi iu kin cnh tranh, li nhun
s t c trong nm ti l 5ng/gi lao ng ca cng nhn hn. T
l li nhun b sung, c th cnh tranh c, vo gi ha n ca vt
liu l 30%.
n gi thi gian sa cha l bao nhiu?
a) 25ng/g
b) 30ng/g
c) 5ng/g
d) 55ng/g
198
Bi 8. T l b sung vo gi ha n
S dng d liu bi tp 8.7, t l b sung vo gi ha n vt
liu l bao nhiu?
a) 45%
b) 30%
c) 15%
d) a,b,c: sai
Bi 9. nh gi dch v
S dng kt qu bi tp 8.7 v 8.8, gi s mt trong cc cng
nhn hn ca cng ty hon tt mt cng vic sa cha mt 3 gi
lao ng v 40 ng vt liu (gi ha n): S tin c ghi vo ha
n cho khch hng l bao nhiu?
a) 130ng
b) l08ng
c) 148ng
d) 58ng
199
P N
Bi 1. b
S lng
sn phm
tiu th
n gi
bn
Tng
doanh
thu
Tng chi
ph
Li
nhun
(sp)
(ng/sp)
(ng)
(ng)
50
150000
7500000
6000000
1500000
44
175000
7700000
5400000
2300000
30
200000
6000000
4000000
2000000
20
225000
4500000
3000000
1500000
(ng)
Bi 2. a
10ng/sp
12
Bin ph sn xut chung
nh ph sn xut chung
Gi thnh y n v
30 ng/sp
S tin b sung (50 % X 30ng/sp)
15
Gi bn mong mun
45 ng/sp
200
Bi 3. b
10 ng/sp
12
Bin ph sn xut chung
Bin ph bn hng v qun l
Gi thnh y n v
25 ng/sp
S tin b sung (80 % X 25ng/sp)
20
Gi bn mong mun
45 ng/sp
Bi 4. c
S tin hon vn u t + Chi ph bn hng v qun l
T l b sung =
S lng sn phm tiu th X Gi thnh y n v
(25 % X 800000 ng) + 400000 ng

T l b sung =
30000 sp X 50 ng/sp
600000 ng
= = 40 %
1500000 ng
Bi 5. a
201
S tin hon vn u t + nh ph
T l b sung =
S lng sn phm tiu th X Bin ph n v
(20 % X 750000 ng) + 300000 ng

T l b sung =
25000 sp X 24 ng/sp
450000 ng
=
600000 ng
= 75 %
Bi 6. b
Doanh thu (50000 vin X 65 ng/vin)
3250000 ng
Tr: Li nhun mong mun (2500000 ng X 20 %)
500000
Tng chi ph mong mun
2750000 ng
Chi ph mong mun cho mt sn phm
55 ng/vin
Bi 7. b
Tng cng
Mi gi
ng )
(ng/gi)
Tin lng v ph cp cho cng nhn hn
340000
17
Chi ph khc khng lin quan n vt liu
160000
Li nhun mong mun
100000
Tng cng
600000
30
202
Bi 8. a
T l b sung
vo gi ha n
Chi ph t hng bo qun, lu kho
15 %
Li nhun mong mun
30 %
Tng cng
45 %
Bi 9. c
Theo thi gian sa cha (3g X 30 ng/g)
90 ng
Theo vt liu s dng:

Gi ha n
Cng: S tin b sung
Tng cng
40 ng
(40 ng/g 45%
18
58
158 ng
203
TM TT
NI DUNG TON B MN HC
Qua 8 bi hc c trnh by, cc bn c trang b cc k

nng c bn ca mn hc k ton qun tr : hoch nh ; kim sot;
chng minh cho cc quyt nh kinh doanh.

Trc khi khp li ti liu ny, cc bn hy vn dng kin thc
ton b mn hc thc hin bi tp tng hp.
204
BI TP TNG HP
Ti cng ty B, tnh hnh ti chnh vo 31/12/X0 nh sau:
Cng ty B
BNG CN I K TON
31 thng 12 nm X0
Ti sn lu ng ngn hn
Tin mt
50000 ng
Cc khon phi thu
30000
Vt liu tn kho
3200
Thnh phn tn kho
19560
Tng ti sn lu ng v u t ngn hn
102760 ng
Ti sn c nh v u t di hn
t
50000 ng
Nh ca v thit b
375000
Hao mn ti sn c nh
(200000)
Tng ti sn c nh v u t di hn
225000 ng
Tng ti sn
327760 ng
205
N phi tr
10000 ng
Ngun vn c phn
200000
Li nhun cha phn phi
117760
Tng ngung vn
327760 ng
1. TRONG QU 1 NM X1, D KIN NH SAU:

Ton b cc khon cn phi thu ca nm Xo s thu c trong
thng 1.
Ton b cc khon cn phi tr ca nm Xo s tr trong thng 1.
Tnh hnh tiu th d kin nh sau:
Thng 1 Thng2 Thng3 Thng 4
S lng sn phm tiu th

d ton (sp)
30000 40.000 50.000 25.000
n gi bn (ng/sp)
10
10
10
10
70 % doanh thu s thu trong thng bn hng; 25% thu trong

thng tip theo; 5% khng thu c.
S lng thnh phm tn kho cui thng bng 20% nhu cu bn
ra ca thng sau.
206
nh mc vt liu cho mt sn phm: 2kg/sp.

S lng vt liu tn kho cui thng bng 10% nhu cu vt liu
cho sn xut ca thng sau.
n gi mua vt liu : 0.5 ng/kg.
50% s tin mua chu c thanh ton ngay trong thng, 50%
cn li thanh ton trong thng tip theo.
nh mc lao ng cho mt sn phm :0,05g/sp.
n gi lao ng 10 ng/g.
T l bin ph sn xut chung 10ng/gi lao ng trc tip.
nh ph sn xut chung 50.000ng/thng
Khu hao ti sn c nh dng vo sn xut 20.000ng/thng
Bin ph bn hng v qun l n v 0,50ng/sp
nh ph bn hng v qun l 70.000ng/thng
Trong : Chi ph khu hao ti sn c nh bn hng v qun l
10 000ng/thng
Mua thit b bn hng thng 2 (s dng 10 nm): 143.700ng
Mua thit b qun l thng 3:48.300 ng
Tr c tc thng l:124.500 ng
S d tin mt cui thng nh mc 50.000ng
Vay ngn hn vi li sut 16 %/nm ti tr cho nhu cu tin
207
cn thiu.
2. TNH HNH MUA VT LIU THC T

Lng vt liu mua vo trong qu 245.000 kg, gi mua bnh
qun: 0,55 ng/kg.
3. TNH HNH SN XUT THC TTRONG QU 1 NM X1

Trong qu sn xut 120.000 sn phm.
Lng vt liu thc t s dng bnh qun 2,1 kg/sp.
Lng lao ng thc t s dng bnh qun 0,06g/sp.
n gi lao ng bnh qun thc t: 9 ng/g.
T l bin ph sn xut chung thc t: 10,5 ng/gi lao ng trc
tip
Tng nh ph sn xut chung 160.000ng.
4. TNH HNH U T THC T

Trong thng 2, c hai phng n ngh mua thit b bn hng
u c chi ph u t ban u 143.700 ng v thi gian s dng c
tnh 10 nm.
208
My A
My B
Dng tin thun c tnh (ng)

Nm th nht
30000
19500
Nm th hai
30000
18500
Nm th ba
30000
17500
Nm th t
30000
16500
Nm th nm
30000
15500
Nm th su
30000
14500
Nm th 14500by
30000
13500
Nm th tm
30000
12500
Nm th chn
30000
11500
Nm th mi
30000
10500
T sut sinh li ti thiu mong mun l 14%.

Yu cu:
1.
Lp d ton tng th cho qu 1 nm X1
2.
Phn tch cc chnh lch chi ph vt liu trc tip, chi ph

nhn cng trc tip v chi ph sn xut chung.
3.
Cng ty B nn mua my A hay my B ?
209
P N BI TP TNG HP
1. LP D TON TNG TH
Cng ty B
D TON TIU TH
Qu 1 nm X1
Thng 1 Thng 2 Thng 3
Qu 1
d ton (sp)
30000
40000
50000
120000
n gi bn (ng/sp)
10
10
10
10
400000
500000
1200000
S lng sn phm tiu th
Doanh thu d rton (ng)
300000
Cng ty B
D TON THU TIN BN CHU
Qu 1 nm X1
210
Thng 1 Thng 2 Thng 3

1
Cc khon phi thu 31/12/X
Qu 1
30000
30000
210000
210000
Doanh thu thng 1

70 % X 60000 ng
25 % X 600000 ng
75000
75000
80000
280000
Doanh thu thng 2

70 % X 800000 ng
25 % X 800 000 ng
100000
100000
350000
350000
450000
1045000
Doanh thu thng 3

70 % X 1000000 ng
Tng cng s tin thu c 240000
355000
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227

Ke Toan Quan Tri

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ke Toan Quan Tri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B GIO DC V O TO

TRNG I HC M THNH PH H CH MINH

THNH PH H CH MINH 2009

GII THIU KHI QUT MN HC:

thng tin k ton ra sao trong t chc ca h. Cc nh qun tr cn

Lp c d ton tng hp cho mt doanh nghip.

Xy dng c gi thnh nh mc v d ton linh hot

S dng c cc cng c ca k ton qun tr ra cc

t c cc mc tiu trn, ti liu ny bao gm 8 bi:

Bi l: Gii thiu v k ton qun tr

Bi 3: Phn tch mi quan h Chi ph - Khi lng - Li

Bi 5: Phn tch bin ng ca chi ph

Bi 7: Phn tch quyt nh qun l

Gii thiu khi qut.

Hai phn trn gip cc bn nghin cu mt cch hiu qu hn.

Hng dn hc ni dung c bn v cc ti liu tham

Nhng khi nim c bn trong bi v cch hc tng phn

Mt s im cn lu khi hc: Phn ny gip cc bn

Tm lc nhng vn cn ghi nh: Phn ny gip cc

Bi tp: Phn ny cung cp cc bi tp c yu cu thc

p n: Phn ny gip cc bn i chiu kt qu thc

HNG DN KHI QUT CCH HC MN HC:

thi cho vic ra quyt nh. Do , cch tip cn mn hc ny bao

dung bi ging, nu c yu cu thc hin bi tp no trong phn

TI LIU THAM KHO:

Tp th tc gi B mn K ton qun tr - Phn tch hot

Belverd E. Needles, Henry R. Anderson, James C.

Companies. lc.. 2003 .

Charles T. Homgren, Srikant M. Datar, George Foster,

Prentice - Hall; 2003 .

GII THIU V K TON QUN TR

GII THIU KHI QUT:

tnh ton c bn, cc k nng trnh by bo co...lm nn tng cho

Hiu c k ton qun tr l g.

Phn bit c k ton qun tr v k ton ti chnh.

Phn bit cch xc nh gi vn hng bn trong doanh

Phn bit cc khon mc chi ph sn xut

Bit cc k nng c bn khi lp cc bo co

t c cc mc tiu trn, bi ny bao gm cc ni dung

So snh k ton qun tr v k ton ti chnh.

Doanh nghip thng mi v doanh nghip sn xut.

Cc khon mc chi ph sn xut.

Cc ni dung trn, cc bn c th tham kho cc ti liu sau:

Tp th tc gi B mn K ton qun tr - Phn tch hot

Belverd E. Needles, Henry Ra Anderson, James C.

Companies, Inc.2003. (Chapter 1).

Charles T. Horngren, George Foster; Cost Accounting: A

NHNG KHI NIM C BN TRONG BI V CCH

Phn ny gip cc bn nhn bit mt cch khi qut v k ton

So snh k ton qun tr v k ton ti chnh:

chnh mt s lnh vc c bn: i tng s dng thng tin; h thng

Bng 1.1 So snh k ton ti chnh v k ton qun tr

1. Nhng ngi Nhng c nhn v t Cc cp qun l ni b

3. Cc nguyn tc Tn trng cc nguyn Khng c nhng ch dn

5. Trng im Doanh nghip nh l Cc b phn khc nhau

Nhng i hi mang Nng tnh ch quan v

Doanh nghip thng mi v doanh nghip sn xut:

doanh nghip sn xut v mt k ton, nhm lm quen vi mt s

Cc khon mc chi ph sn xut:

xut lm c s cho cc bi hc sau:

Chi ph vt liu trc tip.

Chi ph nhn cng trc tip.

Chi ph sn xut chung.

Chi ph vt liu trc tip: