NHA XUAT BAN THANH NIEN

Mi chi tit xin lin h vi tc gi ti: Trng Nhc B.A.C.H 123 Bis E2 Trn Quc Tho, P.7, Q.3 - T: (84-8) 3932 6593 Website: http://bachmusicschool.org/ hoc Cng Ty m Nhc B.A.C.H 551/122/9B L Quang nh, P.1, Q. G Vp Tp. HCM, Vit Nam T: (84-8) 3895 7586, TD: 093 800 8157 E-mail: suoiviet.bach@gmail.com

M CL C

Li M u Phn I: DN VO M NHC Chng 1. KHI NIM V M THANH V M NHC I. S SN SINH RA M THANH I.1. m I.2. Phn loi theo ngun m I.2.1. Nhc c I.2.2. Ging ngi I.3. c tnh ca m thanh II. KHI NIM V M NHC II.1. nh ngha II.2. Phn loi II.3. Cc thi k pht trin ca m nhc Ty Phng II.3.1. Theo cc giai on lch s ni chung II.3.2. Theo c tnh m nhc cc thi k Chng 2. NHNG YU T CN BN CA M NHC I. NHNG YU T V TRNG I.1. Tit tu I.2. Nhp II. NHNG YU T V CAO II.1. Giai iu II.2. Ha m III. NHNG YU T KHC III.1. m sc III.2. Bin cng III.3. Ca t Chng 3. NHNG YU T K M I. KHI NIM V K M

11 15 17 17 17 17 18 18 19 19 19 20 20 20 21 23 23 23 24 25 25 26 26 26 27 27 29 29

II. PHN LOI Phn II: K HIU V NHNG VN LIN QUAN N TRNG Chng 1. K HIU GHI TRNG I. HNH NT I.1. Khi nim Phn loi I.2. Gi tr trng ca cc hnh nt I.3. Cch vit nt nhc Nhm nt I.4. Cc nhm bt thng I.4.1. Lin ba I.4.2. Lin ba kp hay Lin su I.4.3. Lin hai I.4.4. Lin hai kp hay Lin bn I.4.5. Mt s nhm bt thng khc II. DU LNG DU NI DU CHM II.1. Du lng II.1.1. Khi nim II.1.2. Phn loi II.1.3. V tr ca du lng trn khung nhc II.2. Du ni II.3. Du chm ko di trng II.3.1. Chm n II.3.2. Chm i II.3.3. Du chm lu Chng 2. NHP

29 33 35 35 35 36 37 38 38 39 39 39 40 40 40 40 41 41 42 42 42 42 43

45 45 46 49
51 51 51 53 54 55 55 55

I. KHI NIM
II. THUT NG CH NHP III. THAY I CHUYN NG Chng 3. NHP IU I. MT S KHI NIM I.1. Tit nhp Phch I.2. Nhp - Vch nhp Nhp ly I.3. S ch nhp II. NHP N v NHP KP II.1. Nhp n II.1.1. ngha ca s ch nhp

II.1.2. Cc loi nhp n II.2. Nhp kp II.2.1. ngha ca s ch nhp II.2.2. Cc loi nhp kp II.3. Lin h gia nhp n v nhp kp III. CC LOI NHP PHC HP IV. O PHCH V NGHCH PHCH IV.1. o phch IV.2. Nghch phch V. MT VI IU NHC THNG DNG VI. CCH NH NHP CN BN VI.1. Nhp 2 phch VI.2. Nhp 3 phch VI.3. Nhp 4 phch VI.4. Nhp 6 phch Phn III: K HIU V NHNG VN LIN QUAN N CAO Chng 1. K HIU GHI CAO I. KHUNG NHC I.1. nh ngha I.2. Ngun gc I.3. ng k ph I.4. Phng php s 8 I.5. H thng nhiu khung II. NT NHC II.1. Tn gi nt nhc II.2. Tnh ph bin v mt vi cch gi tn khc III. KHA NHC III.1. Kha Sol III.2. Kha Fa III.3. Kha Do IV. DU HA IV.1. nh ngha Phn loi IV.2. Cc trng hp s dng IV.2.1. Trng hp thnh lp m th ca bi nhc

55 56 56 56 57 58 59 60 61 61 64 64 64 65 65 67 69 69 69 69 70 70 70 70 71 73 75 76 77 77 78 78 79 79

IV.2.2. Trng hp bt thng IV.2.3. Trng hp bo hiu Chng 2. CUNG V QUNG I. CUNG V NA CUNG II. CC LOI NA CUNG III. QUNG III.1. nh ngha III.2. Tnh cht III.3. Phn loi III.3.1. Qung n qung kp III.3.2. Qung ln qung xung III.3.3. Qung giai iu qung ha iu III.3.4. Qung thun qung nghch III.4. S o qung Chng 3. M GIAI M THC M TH I. KHI NIM V M GIAI I.1. nh ngha I.2. Phn loi II. M THC hay MT, IU THC II.1. nh ngha II.2. Phn loi II.2.1. m thc trong nn m nhc c Hy-Lp II.2.2. m thc trong nn m nhc Gregorian (Bnh ca) II.2.3. m thc trong nn m nhc Ty u (kinh in) III. M TH hay CUNG, GING III.1. nh ngha III.2. Phn bit Chng 4. M GIAI TRNG - TH I. S PHT SINH M GIAI TRNG I.1. Tn cc bc trong m giai I.2. T lin m I.3. Cu to cc m giai mi bng du thng I.4. Cu to cc m giai mi bng du ging II. S PHT SINH M GIAI TH

80 80 81 81 81 82 82 82 83 83 84 84 84 85 87 87 87 87 89 89 89 90 90 92 95 95 95 97 97 98 99 99 101 103

II.1. Khi nim II.2. Cch thnh lp v Phn loi m giai th III. TNG QUAN GIA CC M GIAI III.1. m giai tng ng III.2. Tm m th ca mt tc phm m nhc III.3. Vng qung 5 m th ng m III.4. m th gn III.5. m th xa III.6. m th xa l Chng 5. I CNG V HP M I. KHI NIM II. PHN LOI HP M BA NT III. PHN LOI HP M BN NT IV. HP M THUN NGHCH Chng 6. CHUYN DCH CHUYN TH I. CHUYN DCH I.1 Chuyn dch vit I.2. Chuyn dch c I.2.1. Chuyn dch c v m th c bn I.2.1. Chuyn dch c trong thc hnh II. CHUYN TH II.1. nh ngha II.2. Phn loi II.3. p dng k thut chuyn th II.3.1. Chuyn sang m th ng nguyn II.3.2. Chuyn sang m th gn II.3.3. Nt c bit II.3.4. Chuyn sang m th xa II.3.5. Chuyn sang m th xa l Phn IV: K HIU GHI CNG V NHNG YU T KHC Chng 1. NHNG DU HIU V CH GHI S THAY I CNG (BIN CNG) I. KHI NIM II. DU BIN CNG

103 104 105 105 106 106 108 109 109 111 111 111 112 113 115 115 115 116 116 119 124 124 124 124 125 125 126 127 130 131 133 133 134

III. CH BIN CNG IV. CC LOI DU NHN IV.1. Du chm tch ting (staccato; portato) IV.2. Du inh (staccatissimo) IV.3. Du nhn (marcato) IV.4. Du m (martelato) IV.5. Du ngang (tenuto) Chng 2. DU LUYN V DU PHN CU I. DU LUYN (slur) II. DU PHN CU (phrasing mark) Chng 3. DU HOA M I. M LY (appogiatura) I.1. m ly n I.2. m ly kp II. DU VUT (glissando) III. DU LN (grupetto) IV. DU DAY (mordant) V. DU TRI (arpeggio) VI. DU V (trill) Chng 4. DU TI ON V DU LP LI I. CC LOI DU TI ON I.1. Du hai chm ti on I.2. Du Segno I.3. Da Capo (D.C.) I.4. Du CODA II. CC LOI DU LP LI Ph lc 1. Tn gi nt nhc v kha nhc bng ting Anh c Php - Ph lc 2. Mt s m giai v m thc Ph lc 3. Nhng k hiu hp m trong nhc Pop Ti liu tham kho Ch gii thut ng

134 136 136 136 136 137 137 139 139 140 143 143 143 144 145 146 147 147 147 149 149 149 150 150 150 151 153 154 156 158 160

L IM

on ngi ht v chi nhc c t lu trc khi pht minh ra cch ghi li m nhc trn cc phng tin. Ngy nay, thm ch gn nh mi ngi c th ht mc d khng phi ai cng c th c nhc c. R rng l ngi ta c th chi, ht, sng tc nhc m khng cn vit ra. Tht vy, nu nghin cu m nhc truyn thng th gii (world music), chng ta s thy mt iu bt ng l t khi ngi ta dng n k m (music notation). Nhiu nc phng ng c m nhc truyn thng rt hay, rt p nhng hu nh t cn n vic ghi chp li m nhc. Nhc s ca nn m nhc truyn thng cc nc y t khi no phi hc cch vit nhc xung hoc dng bn nhc trong lc biu din. Tuy nhin, u chu, vic s dng k m php li l trung tm ca vic pht trin m nhc. Chng ta thng ni v lut l trong m nhc, nhng tht ra trong m nhc khng c v cng cha tng c lut l theo ng ngha. Ci gi l lut khng g hn l nhng quy c m ngi i sau rt ra t vic nghin cu nhng g m cc tc gi i trc sng tc, cch h ghi nhc ra, cch h biu din tc phm ca mnh. Cun sch L THUYT M NHC CN BN ny l mt c gng gip ngi hc nhc hiu c cch ghi chp m nhc li, ngha ca cc du hiu c dng trong m nhc, ngha ca nhng thut ng chuyn mn m cc nhc s t xa n nay s dng. c c mt cch nhn nht qun, chng ti xy dng ni dung sch da trn nhng yu t cn bn to thnh m nhc v tm quan trng ca mi yu t. Ni dung sch gm 4 phn: Phn I Dn Vo m Nhc: nhm gii thiu cho c gi khi nim cn bn phn bit m thanh vi m nhc; nhng yu t cn bn to thnh m nhc v nhng yu t ghi li m nhc (k m). Phn II K Hiu v Nhng Vn Lin Quan n Trng : cun sch ny chng ti khng bt u vo vn lin quan n cao (Khung, Kha nhc, v.v) nh a s cc sch v L thuyt m nhc ang ph bin hin nay ti Vit Nam. Theo chng ti yu t quan trng nht phn bit m thanh vi m nhc chnh l tit tu, tc l vn v trng . Ngay c nhng tin b ca k thut phng thu ngy nay cng khng th gip mt ca s ht sai nhp c th thu m mt ca khc cho tt c. Mt tc phm
9

m nhc c th nghe hay hn hoc d hn nu chn ng hoc sai nhp (tempo). Do , chng ti bn v nhng vn lin quan n trng (hnh nt, nhp,) trc tin. Phn III K Hiu v Nhng Vn Lin Quan n Cao : Trong phn ny chng ti bn n: nhng k hiu ghi cao (khung nhc, kha nhc, tn gi nt nhc, du ha,); cung v qung (n v nh nht to thnh giai iu); m giai (scale) m th (mode) - m thc (tonality) nh nhng yu t to nn nt c th cho cc nn m nhc khc nhau; vic chuyn dch (transposition) v chuyn th (modulation) nh nhng phng tin lm phong ph mt tc phm m nhc; v hp m. Phn IV K Hiu Ghi Cng v Nhng Yu T Khc: Trong Truyn Kiu ca i thi ho Nguyn Du c mt cu th m chng ti rt thch ly lm v d mi khi ni v vn cng trong m nhc. l: Ting khoan nh gi thong ngoi, Ting mau sm sp nh tri ma S thay i v cng l mt trong nhng b quyt to nn thnh cng cho vic trnh din m nhc. Ngoi ra cc nhc s t nhiu thi dng nhiu yu t khc t im, lm phong ph ha giai iu. Trong phn ny, chng ti gii thiu v cc vn y. Khi son sch ny, chng ti gp phi mt kh khn ln l vn thut ng m nhc ting Vit. Hin nay, chng ta cha c ti liu hay chun mc no thng nht v cc thut ng chuyn mn dng trong lnh vc m nhc. V loi m nhc m chng ta nghin cu y l ca phng Ty nn chng ti ch trng dng t ting Vit ng ngha vi ngha thut ng gc hoc dng li ting gc ngoi quc (nh: du Segno,) ch khng do dng theo thi quen s dng ti cc a phng khc nhau. vn thut ng khng gy kh khn cho c gi cng nh c gi tin so snh vi thut ng m nhc cc nc hu r ngha hn, chng ti sp xp mt bng Ch gii Thut ng m nhc bng ting Vit Anh Php c phn cui cun sch ny. Bn cnh , khi cm thy cn thit chng ti ghi ch thut ng ngoi quc tng ng ngay cnh thut ng ting Vit tng ng. Cun L THUYT M NHC CN BN ny va l sch tham kho cho nhng ngi hot ng m nhc, va l hnh trang cho nhng ngi cha hoc bt u con ng tm n vi m nhc. V th khi bn tho hon tt, chng ti khng ch chuyn n gii chuyn mn c v gp m cn gi nhng ngi ngoi o nhng yu mn v dn thn cho m nhc
10

lng nghe kin ca h hu c nhng chnh sa thch hp. Chng ti dnh li cm n u tin n ngh s piano on L Thanh T ng hnh cng chng ti t tng u tin vit cun sch ny n khi hon tt. Li cm n c bit ca chng ti gi n Thc s Trn Trng Quc Khanh, chuyn ngnh Ngn hng v Ngn ng v nhng gp gi tr ca anh cho ni dung ca sch ny. Chng ti cm n tp ch m Nhc Vit Nam Panorama gip h tr thng tin qung b cun sch ny. Cui cng, chng ti khng qun cc hc tr m nhc ca mnh, cch ring trong h thng Trng nhc B.A.C.H v nhu cu i hi ca h thc bch chng ti tp trung son tho cun L THUYT M NHC CN BN ny. Mt k nim ring t mang tnh ngh nghip: cun sch ny c hon tt ng ngy chng ti tr thnh hi vin Hi Nhc s Vit Nam. Ngy 12 thng 3 nm 2011 Nhc trng Nguyn Bch (Thc s Ngh thut, Hi vin Hi m nhc Tp. HCM, Hi vin Hi Nhc s Vit Nam)

11