X l nc thi 07-09-2010 TM TT QUY TRNH CNG NGH X L NC THI Giai on tin x l: Bng phng php c hc, ha hc v ha l loi b cc loi

i rc th, cht rn l lng (SS),... ra khi ngun nc. Ngoi ra, cn c chc nng lm n nh cht lng nc thi nh: iu chnh pH, lu lng v ti lng cc cht gy bn c trong ngun thi. Giai on x l sinh hc: Ch yu dng cc phng php x l nh: ym kh, hiu kh, thiu kh loi b cc hp cht hu c tan c trong ngun nc nhm lm gim cc ch s BOD, COD, T-N, T-P,... c trong ngun nc. Qu trnh ny s hot ng hiu qu khi cc thnh phn c cht (cc hp cht cha cacbon), dinh dng (cc hp cht cha nit v photpho), nng oxy ho tan trong nc,... c b sung hp l. Giai on x l hon thin: Nhm mc ch lm n nh cht lng nc, kh trng cho ngun nc trc khi x ra mi trng. Giai on ny thng dng phng php ha hc x l. Kt thc qu trnh x l, nc u ra m bo yu cu cht lng x thi m khng lm nh hng ti mi trng. Giai on x l bn: S dng phng php c hc v ha l x l nhm gim thiu th tch bn thi hay chuyn trng thi bn t trng thi lng sang trng thi rn dng cho cc mc ch khc nh x b hay lm phn vi sinh. DO, BOD, COD L G ? DO l lng oxy ho tan trong nc cn thit cho s h hp ca cc sinh vt nc (c, lng th, thu sinh, cn trng v.v...) thng c to ra do s ho tan t kh

quyn hoc do quang hp ca to. Nng DO trong nc nm trong khong 8 - 10 ppm, v dao ng mnh ph thuc vo nhit , s phn hy ho cht, s quang hp ca to v v.v... Khi nng DO thp, cc loi sinh vt nc gim hot ng hoc b cht. Do vy, DO l mt ch s quan trng nh gi s nhim nc ca cc thu vc. BOD (Biochemical oxygen Demand - nhu cu oxy sinh ha): lng oxy cn thit vi sinh vt oxy ho cc cht hu c theo phn ng: Vi khun: Cht hu c + O2 = CO2 + H2O + t bo mi + sn phm trung gian Trong mi trng nc, khi qu trnh oxy ha sinh hc xy ra th cc vi sinh vt s dng oxy ho tan, v vy xc nh tng lng oxy ho tan cn thit cho qu trnh phn hy sinh hc l php o quan trng nh gi nh hng ca mt dng thi i vi ngun nc. BOD c ngha biu th lng cc cht thi hu c trong nc c th b phn hy bng cc vi sinh vt. COD (Chemical Oxygen Demand - nhu cu oxy ha hc) l lng oxy cn thit oxy ho cc hp cht ho hc trong nc bao gm c v c v hu c. Nh vy, COD l lng oxy cn oxy ho ton b cc cht ha hc trong nc, trong khi BOD l lng oxy cn thit oxy ha mt phn cc hp cht hu c d phn hy bi vi sinh vt. Ton b lng oxy s dng cho cc phn ng trn c ly t oxy ha tan trong nc (DO). Do vy nhu cu oxy ha hc v oxy sinh hc cao s lm gim nng DO ca nc, c hi cho sinh vt nc v h sinh thi nc ni chung. Nc thi hu c, nc thi sinh hot v nc thi ho cht l cc tc nhn to ra cc gi tr BOD v COD cao ca mi trng nc.

VI SINH 1.1. GII THIU V BN HOT TNH 1.1.1. Lch s pht trin ca qu trnh bn hot tnh X l nc thi bng phng php sinh hc hiu kh bn hot tnh ngy nay tr nn rt ph bin v quen thuc. T tin ca phng php ny l tin s Angus Smith. Vo cui th k trc, ng nghin cu vic lm thong kh to iu kin oxy ho cht hu c lm gim nhim trong nc thi. V t , c rt nhiu nghin cu v vn ny. Nm 1910, Black v Phelps thy rng c th lm gim nhim nc thi ng k bng cch sc kh. Nhiu th nghim tip theo a n th nghim Lowrence trong sut nm 1912, 1913 ca Clark v Gage. Hai ng thy rng nc thi c lm thong, cng vi vic nui cy vi sinh trong cc bnh, cc h c che mt phn bng cc mng che cch nhau 25mm s tng kh nng lm sch nc. Da vo kt qu ca cng trnh nghin cu ny, Tin s G.J. Flower i hc Manchester, Anh thc hin mt s th nghim tng t v cui cng a n cng trnh ca Arden v Lockett ti vin nghin cu nc thi Manchester. Trong sut qu trnh th nghim ca mnh, hai ng pht hin rng, bn ng vai tr quan trng trong vic x l nc thi bng cch sc kh. Cng trnh nghin cu ny c tuyn b vo ngy 3/5/1914. Arden v Lockett t tn cho qu trnh ny l qu trnh bn hot tnh. 1.1.2. Qun th vi sinh vt trong bn hot tnh Bn hot tnh l mt tp hp gm nhiu vi sinh vt v cc ht c kch thc khc nhau. Cc ht c th l cc vi khun 0.5 - 5m hoc l cc bng bn ln t 1mm tr ln. Bn hot tnh l c nhim v lm gim nng cht hu c (C v nng lng) v v c n mc thp nht c th. Do vy m qun th vi sinh vt trong bn hot tnh phi

sng trong mi trng cnh tranh gay gt. Ch c qun th sinh vt no c kh nng thch nghi tt mi c th sng st. Tuy nhin loi chim u th trong qun th vi sinh vt thng thay i do cc yu t nh hng khng phi lc no cng ging nhau. Nhng d l loi no i chng na th cng phn nh y c im ca h thng bn hot tnh . Qun th ch yu ca bn hot tnh l cc vi khun d dng (n cc cht v c) nh Pseudomonas, Achromobacter, Alcaligenes, Arthrobacter, Flavobacterium, Citromonas, Zooglea. Ngoi ra cn c mt s vi sinh vt khc nh nm, protozoa (ng vt nguyn sinh) v metazoa (ng vt a bo). Trong bn hot tnh cng c cc ht v c v hu c (t nc thi), cc polymer ngoi bo ( tng cng qu trnh kt bng) v cc ht d bay hi. Tuy nhin cc vi sinh vt trong bn hot tnh c chia lm 2 nhm chnh: - Nhm phn hu: chu trch nhim phn hu cc cht nhim trong nc thi. i din cho nhm ny gm c vi khun, nm, cynaphyta khng mu. Mt s ng vt nguyn sinh cng c kh nng phn hu cht hu c tan nhng cc cht ny phi nng cao. Ngc li chng s khng lm tt cng vic ny nh vi khun. - Nhm tiu th: c nhim v tiu th cc vi khun v cc t bo vi khun, thng c gi chung l cht nn. Nhm ny ch yu l microfauna (ng vt hin vi) gm ng vt nguyn sinh v ng vt a bo. Khong 95% loi trong bn hot tnh lm chc nng phn hu (trong ch yu l vi khun). Qua ta thy vai tr loi b cht bn ca ng vt hin vi khng ng k. 1.1.3. S tng trng sinh khi Vi sinh vt c th sinh trng thm nhiu nh sinh sn phn i, sinh sn gii tnh, nhng ch yu chng pht trin bng cch phn i. Thi gian cn phn i t bo thng gi l thi gian sinh sn, c th dao ng t di 20 pht n hng ngy.

Cc giai on sinh trng ca vi khun: 1.Giai on tim tng hay thch nghi (giai on sinh trng chm - Lag phase): l giai on vi khun cn thi gian thch nghi vi mi trng dinh dng. giai on ny, nng BOD trong nc thi cao, nng oxy ho tan thp. Nhm protozoa c th sng trong iu kin ny l trng bin hnh (amoebae) v trng roi (flagellates). Trng tin mao (ciliated protozoa), trng bnh xe (rotifers), giun trn sng t do (free-living nematodes) cng xut hin giai on ny nhng s lng t v kh nng hot ng khng hiu qu. V vy, hiu qu x l BOD trong sut pha lag khng cao, nc thi b c. 2. Giai on tng sinh khi theo s m (Log phase): pha log vi khun sn xut ra nhiu enzym cn thit lm gim BOD v tng hp t bo cn thit cho qu trnh sinh trng. C th chia pha log thnh hai giai on nh. - Trong na giai on u, t bo vi khun hp th BOD v hm lng bay hi ca MLSS tng. Lc ny vi khun cha sinh trng nhiu. - Trong na giai on cn li, qu trnh tng hp v sinh trng xy ra. Vi khun s dng cBOD hp th c sn sinh ra t bo mi, s lng vi khun lc ny tng nhanh theo cp s m. Hiu qu x l BOD lc ny rt cao. Nng nhim trong nc thi gim v nng oxy ha tan tng. S lng trng tin mao bi (free-swimming ciliates) tng nhanh trong sut pha log v l ng vt nguyn sinh c trng pha ny, thi gian sinh trng ca trng tin mao bi khong 24 gi. Trong khi , trng bin hnh (amoebae) v trng roi (flagellates) khng th cnh tranh thc n vi trng tin mao nn trong giai on ny s lng trng bin hnh v trng roi gim. S xut hin ca mt lng ln trng tin mao bi lm tng hiu qu x l, cht lng nc thi u ra c ci thin ng k: nng BOD, nng TSS v c gim. Ngoi ra, trng

tin mao b, trng tin mao c cung, trng bnh xe, v giun trn sng t do cng xut hin nhng s lng rt t. 3. Giai on tng trng chm dn (Declining log phase): y l giai on quan trng nht i vi s pht trin ca vi sinh vt cng nh s hnh thnh bng bn. Trong giai on ny, c 2 iu kin quan trng hnh thnh bng bn. u tin, phi c mt lng ln vi khun. Th hai, cc vi khun ny phi sn xut ra mt lng ln cc si t bo cng cc polysaccarit v cc ht polyhydrobutyrate (PHB). Cc si t bo, polyscaccarit v PHB chnh l cc yu t hnh thnh bng bn. Cc si t bo c kch thc rt nh (2 - 5nm), gm nhiu gc ho hc nh cacbonxyl (-COOH), hydroxyl (-OH), sulfhydryl (-SOOH) v photphoryl (-POOH). Nhng gc ho hc ny s b ion ho trong khong pH ti u ca bn hot tnh. Khi , phn t hydro s tch ra, cn li l cc gc ion m (COO-, -O-, -SOO-, -POO-). Cc gc ny hot ng nh cc ion m, chng s kt hp vi cc ion a ho tr trong nc thi v d nh Ca2+ v lin kt cc vi khun li vi nhau, hnh thnh bng bn. pH l yu t quan trng nh hng n mc ion ho nn khi pH thay i s nh hng qu trnh to bng bn. Nhiu loi polysaccarit khng ha tan c sn sinh trong sut qu trnh to bng. Cc polysaccarit ny ng vai tr nh cht kt dnh gn kt cc t bo vi khun li vi nhau. Trong giai on ny, lng sinh khi rt nhiu v a dng, hiu qu x l BOD cao. S lng trng tin mao nhiu, trong chim u th l trng tin mao b (crawling ciliated protozoa). Trng tin mao bi khng nhiu v giai on ny lng vi khun t phn tn gy kh khn trong vic tm thc n cho loi ny. 4.Giai on h hp ni bo (Endogenous phase): Trong giai on ny xy ra hin tng gim dn sinh khi. Phn ln lng BOD b vi khun phn hy trong giai on ny c s dng cho hot ng sng ca t bo vi khun

hn l tng hp v sinh trng. Mt iu thay i ng k trong giai on ny l s pht trin ca cc vi khun dng si (filamentous). Bng bn trong giai on ny cn c mt lng vi khun dng si pht trin kch thc trung bnh (150 - 500mm) v kch thc ln (> 500mm). Trong giai on ny, vi sinh a dng, do y nhanh hiu qu x l. giai on ny, nc thi c x l gn ht, mc nhim gim mnh. S lng trng tin mao b v trng tin mao c cung giai on ny rt cao. Di nhng iu kin ti u, s lng ca chng c th l 50.000/ml. Trng bnh xe v giun trn sng t do cng nh nhng ng vt a bo khc c thi gian pht sinh trng di hn so vi ng vt nguyn sinh, thi gian sinh trng ca chng l vi tun. Thi gian ny thng lu hn tui bn ca hu ht cc qu trnh bn hot tnh. Thi gian sinh trng di chnh l mt trong 2 yu t lm cho s lng trng bnh xe khng nhiu. Yu t th hai l do s xo ng trong mi trng bn hot tnh gy kh khn cho vi sinh vt c v ci gp nhau. Chng s tng nhanh trong mi trng n nh v c tui bn cao, thng l trong cc h sinh hc.