Professional Documents
Culture Documents
http://voer.vn/content/m10041/1.1/
1 of 8
11/11/2011 01:55
http://voer.vn/content/m10041/1.1/
Hnh 1
x 2 =
tnh ton ngi ta dng i lng chuyn dch bnh phng trung bnh x2 ca ht.
2 + 2 +....+ 2 1 2 n (3.1) n
y, 1 , 2, 3, ..., n, l hnh chiu ca nhng chuyn dch ca ht trn trc x trong nhng khong thi gian bng nhau v n l s ln ly hnh chiu. (Ngi ta khng dng gi tr trung bnh cng hnh chiu ca s chuyn dch v gi tr ny s bng 0, do tnh c xc sut ng u theo mi hng) Vy chuyn ng ca cc ht keo c biu hin ca chuyn ng nhit. Qua nghin cu thc nghim ng hc, ngi ta pht hin h keo c nhng tnh cht ng hc nh thm thu, khuch tn, sa lng.
S khuch tn
Khuch tn l qu trnh t san bng nng trong h ( ha th ca mi cu t ng nht mi im trong th tch h), tc l qu trnh chuyn cht t vng c nng ln n vng c nng nh. Qu trnh t xy ra trong h do nh hng ca chuyn ng nhit. Qu trnh khuch tn l bt thun nghch v tin hnh cho n khi nng hon ton ng u. Mc khng ng u c c trng bi gradien nng - l bin thin nng trn mt n v khong cch, n quyt nh mc v hng ca qu trnh khuch tn.
dm = D dC S.dt (3.2) dx
H s t l D gi l h s khuch tn. V khuch tn lun xy ra t ni c nng cao n ni c nng thp v lun lun (dC/dx) < 0 (c gim khi ta tng x), nn cn t du tr trc biu thc dm > 0. Vi nh ngha dng khuch tn i l lng cht chuyn qua mt n v b mt trong mt n v thi gian, nh lut Fick I c th trnh by cch khc:
i=
dm S.dt
Dng khuch tn i l hm s ca khong cch x v thi gian t (v gradien nng dC/dx ph thuc vo x v t). Nu to iu kin cho gradien nng khng i theo thi gian th dng khuch tn s khng thay i theo thi gian v trong h s thit lp trng thi dng. Vy h s t l D l thc o s khuch tn trong iu kin chun (S = 1 cm 2, dt = 1 giy, dC/dx = 1). Th nguyn ca D l cm2.s-1 H s khuch tn ph thuc vo tnh cht ht v mi trng phn tn. i vi h phn tn keo, ngi ta
= D dC (3.3) dx
2 of 8
11/11/2011 01:55
http://voer.vn/content/m10041/1.1/
thng ly 1 ngy m lm n v thi gian thay cho giy v tc khuch tn trong h rt nh. nh lut Fick II: cho thy s bin i ca nng (C) theo thi gian (t) khi trong h khng thit lp trng thi dng, p dng cho s khuch tn theo khng gian ba chiu. dt
dC
dC/dt l gim nng cht tan trong th tch h D l h s khuch tn c dng ton t Laplace, vy C c dng: C
d2C dx 2
+d
dy 2
2C
+d
dz 2
2C
= D.C (3.4)
(3.5)
Nm 1908 Einstein a ra phng trnh cho thy s ph thuc ca D vo nhit tuyt i T, nht ca mi trng phn tn , v kch thc ca ht r. Phng trnh Einstein: D
RT 1 N B kT R (3.6) vi k = T : hng s Boltzmann B
Nu ht gn vi hnh cu, theo Stock, h s ma st B = 6r, do : D D c th tm c bng cc phng php thc nghim.
kT (3.7) 6r
Ngi ta xc nh gi tr D trong cc h khc nhau nh sau: h dung dch phn t v ion c D 10-5 cm2/giy, cc h keo D 10-7 - 10-9cm2/giy, tc l gia hai loi h D khc nhau hng nghn ln. Trong h keo bn knh ht keo ln hn bn knh phn t rt nhiu, nht ca h keo cng ln hn ca h dung dch thc, da vo ta thy s khuch tn l rt chm v D nh. Theo phng trnh Einstein c th tnh c kch thc v khi lng phn t ht nu bit c D.T h qu: r l s Avogadro
kT , suy ra khi lng phn t ca ht hnh cu khi bit t khi ca n: M 6D
= 4 .r 3 .N (3.8), N 3
Trong nhng trng hp kh xc nh D bng thc nghim, theo phng trnh ny ta c th tm D (sau l r) da trn c s o qung ng dch chuyn bnh phng trung bnh x 2 . Ngc li khi bit D c th tnh c qung ng dch chuyn trung bnh. Phng trnh Einstein- Smolukhopski: x
Ta thy x t l vi t ch khng t l vi thi gian t nh chuyn ng thng u, kt qu tnh ton v thc nghim cho thy rt ph hp nhau.
= 2Dt (3.9)
3 of 8
11/11/2011 01:55
http://voer.vn/content/m10041/1.1/
nh lng. Khi ta ngn cch hai dung dch c nng khc nhau bi mt mng bn thm, th s c mt dng dung mi di chuyn t pha dung dch c nng thp sang pha dung dch c nng cao hn san bng nng hai pha ca mng. Hin tng gi l hin tng thm thu. Dng dung mi s ngng lu chuyn khi to c mt gradien p sut cn thit chng li p sut thy tnh tng ng gi l p sut thm thu . Ni cch khc, p sut cn tc dng vo dung dch ngn dng thm thu gi l p sut thm thu ca dung dch. * i vi dung dch l tng p sut thm thu dd theo phng trnh Vant Hoff: dd = mRT/MV = Cddlt .R.T (3.11) Trong m: khi lng cht tan (g); M: khi lng mol phn t cht tan Cddlt : nng mol; R: hng s kh l tng; T: nhit tuyt i ca h ( K) * Phng trnh c th p dng c cho c dung dch keo k = Cddk .R.T = V
m .N
Trong m: khi lng cht tan (g); : khi lng ca 1 ht keo (g); : nng ht (l s ht trong mt n v th tch, n v ca l ht/lt) N l s Avogadro; k: hng s Boltzmann, k = R/N * p sut thm thu ca dung dch keo c nhng c im sau : - V dung dch keo khng bn vng nhit ng nn khi lu nng ht c th b gim do hin tng keo t. Nh th p sut thm thu ca h keo thng b gim theo thi gian. - Trong nhng iu kin ging nhau v nhit ng v nng khi lng, bao gi h keo cng c p sut nh hn nhiu so vi dung dch thc. p sut thm thu ch ph thuc vo s ht ch khng ph thuc vo bn cht v kch thc ht. Gi s c hai h c cng nng khi lng, cng nhit nhng do to thnh s ht khc nhau nn p sut thm thu ca hai h cng t l nhau theo h thc: 2
1
Kt qu ny chng t nu kch thc ht cng nh, do cng c nhiu ht, th p sut thm thu cng ln. Dung dch thc cha cc phn t c kch thc rt nh so vi dung dch keo nn bao gi cng c p sut thm thu ln hn h keo.
1 (3.13) 2
bn vng sa lng
Kh nng cc h vi d th phn b cn bng ht trong ton h c gi l tnh bn sa lng (tnh bn vng ng hc). i vi h phn tn th nh huyn ph, c ht ln, kh nng, khng chuyn ng Brown: l h khng bn vng sa lng. i vi cc h dung dch thc v cc h kh c tnh bn vng ng hc cao v va c chuyn ng Brown, va c kh nng khuch tn cao. Cc h keo lng, keo kh th chim v tr trung gian
4 of 8
11/11/2011 01:55
http://voer.vn/content/m10041/1.1/
gia hai loi h trn. Nh vy bn vng sa lng ph thuc vo kch thc ht ca pha phn tn. C hai trng hp sa lng: - Mi ht sa lng c lp, khng lin kt vi nhng ht khc, s sa lng xy ra chm. H thuc v loi h bn vng lin kt. - Cc ht keo t li, lin kt vi nhau di tc dng ca lc phn t v sa lng rt nhanh tng cm mt. y l h khng bn vng lin kt. Trong chng ny ta ch kho st trng hp th nht, s sa lng c lp.
V gradien nng thay i theo chiu cao nn ta c th thay x bng h khi tnh Khi is/ik >> 1 : ta ch c s sa lng v h c bn sa lng thp. Khi is/ik << 1 : ta ch c s khuch tn v h c bn sa lng cao. Khi is/ik 1 : dng sa lng tng ng dng khuch tn, trong h c cn bng phn b. Lc ta phi lu n c hai qu trnh. Khi h t cn bng phn b th: i k
is
C = kT . dC dh = 1 (3.16) m.g dC
Ch 0
dC = kT dh , suy ra: ln C0 = C
h 0 mg C
h
mg dh. kT
mgh , v do : kT
C0 Ch
po
y l nh lut phn b cc phn t kh theo chiu cao ca Laplace. Nh vy cc h keo cng tun theo nhng qui lut ng hc phn t nh cc dung dch thc, cc kh. Do khi lng phn t trung bnh ca khng kh (ch yu c nit, oxi) nh hn ht keo rt nhiu nn trong khng kh s sa lng v cng yu. V
=e
=e
mgh kT
mgh kT
5 of 8
11/11/2011 01:55
http://voer.vn/content/m10041/1.1/
Mt khc v nng C t l vi nng ht , nn ta c th vit: = e kT y l phng trnh cn bng sa h lng p dng cho cc h phn tn c kch thc ht ng k, trong c h keo.
0
mgh
Nhng nh lut phn b theo chiu cao ch dng cho h n phn tn. i vi h a phn tn th vn phc tp hn nhiu, mi loi ht c s phn b khc nhau v tc dng ca lc khuch tn v lc sa lng trn mi loi ht l khc nhau.
Ta thy tc sa lng t l thun vi bnh phng bn knh ht, t l nghch vi nht ca mi trng v ph thuc vo hiu s t khi ca ht so vi mi trng phn tn. Khi ht c t khi ln hn mi trng th ht sa lng, ngc li th ht ni ln mt h huyn ph. Ta cng c th tnh c bn knh hiu dng ca ht r =
Nhng phng trnh ny ch thch hp cho huyn ph c kch thc ht t 5 - 100m v i vi nhng ht ny ch cn thi gian rt t t c tc sa lng khng i, do khng nh hng n kt qu tnh ton. Cc ht c bn knh ln hn 100m sa lng rt nhanh; cn cc ht c bn knh < 5m d thit lp cn bng phn b nn nhng phng trnh trn khng th p dng. Khi phn tch sa lng cn phn bit r hai loi h: n phn tn v a phn tn. - Trong cc h n phn tn: kch thc cc ht bng nhau, tc sa lng u nh nhau, do
6 of 8
11/11/2011 01:55
http://voer.vn/content/m10041/1.1/
lng cht sa lng t l thun vi thi gian (t), do ng sa lng l ng thng. Nu quan st lp phn cch gia mi trng phn tn (trong sut) v lp huyn ph (c), theo thi gian ta s thy lp phn cch dch chuyn c mt on (h). o h, c t, ta tnh c u = h/t v t suy ra bn knh r ca ht. - Trong cc h a phn tn, v tc ri ca cc loi ht khng u nhau nn ranh gii phn cch gia mi trng phn tn v huyn ph trong qu trnh sa lng l khng r rt. y ta phi xc nh tc tch ly ht, tc l thit lp s ph thuc ca lng cht sa lng P theo thi gian t, P = f(t). th ca hm ny c gi l ng cong sa lng, c lp t kt qu thc nghim. + Trn ng cong ny, t1 l thi gian sa lng hon ton loi ht ln nht (c rmax ); t6 l thi gian sa lng hon ton loi ht nh nht v cng l thi gian sa lng ton h. Gia hai loi trn l cc phn chit khc nhau. + Khi lng ht huyn ph ca mt phn chit no c xc nh bi on trn trc tung nm gia 2 giao im ca tip tuyn k nhau vi trc tung. OP1 : khi lng ca phn chit th I P1 P2 : khi lng ca phn chit th II
Hnh 2
ng sa lng ca h a phn tn
Trn thc t, php phn tch sa lng c tin hnh da trn c s xc nh tc cht cha trn a cn khi s dng cn phn tch sa lng. Phng php phn tch sa lng c s dng trong cc iu kin gii hn sau : + Phng trnh c bn dng trong phng php ny ch ng cho trng hp ht hnh cu. Nu ht khng hnh cu, ta ch tnh c bn knh tng ng ca n. + Cc ht khng b solvat ha + Cc ht sa lng c lp, gia cc ht khng to nn nhng lin kt.
7 of 8
11/11/2011 01:55
http://voer.vn/content/m10041/1.1/ Ngi ta c th theo di s di chuyn ranh gii gia lp sol v lp mi trng bng cch chp nh sau nhng khong thi gian nht nh.
Cc thng tin khc v module ny: Metadata | Cc phin bnVersion History Cch ti s dng v ng gp cho ni dung ny Cch tham kho v ng gp ni dung ny Ni dung ny c cp bn quyn bi Ths. Tn N Lin Hng tun theo Creative Commons Attribution License (CC-BY 3.0), v l mt Ti nguyn Gio dc M. Chnh sa ln cui bi Ths. Tn N Lin Hng ngy Mar 23, 2010 4:52 pm GMT+7.
8 of 8
11/11/2011 01:55