D tho Chnh sch h tr ca Nh nc bnh n gi th trng la, go Vit Nam (05/01/2010 15:11)

B TI CHNH ______

CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM c lp - T do - Hnh phc __________________________ H Ni, ngy thng nm 2009

N CHNH SCH H TR CA NH NC BNH N GI TH TRNG THC, GO VIT NAM Hn hai thp k qua, tun th m hnh kinh t theo ng li i mi do ng ta khi xng v lnh o: chuyn t m hnh kinh t k hoch ho tp trung sang nn kinh t hng ho nhiu thnh phn vn hnh theo c ch th trng nh hng x hi ch ngha; c ch qun l gi c v h thng gi ni chung, gi thc go ni ring cng c chuyn t c ch gi hnh chnh sang c ch gi th trng c s qun l ca Nh nc. Gi th trng c xc nh l gi cn bng cung cu c thit lp di s tng tc ca hai lc cung cu v lun vn ng theo quy lut t iu chnh. Th trng, c th ni n quyt nh sn xut, l mt h thng iu tit nn kinh t, kch thch sn xut pht trin c v s lng v cht lng. Nhng xt v bn cht, th trng vn cha ng mu thun, do tnh t pht vn c, th trng c th dn n khng ch tin b m c suy thoi, khng hong, nu khng c s iu tit, h tr hp l c hiu qu ca nh nc. I. S cn thit phi c chnh sch h tr ca Nh nc bnh n th trng thc, go. Sn xut, kinh doanh la go , ang v s tip tc c vn hnh theo c ch th trng; gp phn thc y sn xut pht trin bn vng, th trng bnh n, i hi Nh nc, ngoi s cn thit phi h tr ca Nh nc khc phc tc ng bt li t tnh t pht ca th trng ni chung nu trn, nh nc cn cn thit phi h tr ngi trng la bnh n th trng, xut pht t chnh nhng tc ng bt li ca c im sn xut v cung cu, th trng rt c th ca ngnh trng la so vi khu vc sn xut khc, l: 1. c im v sn xut v kh nng cung ng thc go:

Nc ta c din tch trng la kh ln, to ra sn lng hng ho khng nhng cung ng cho nhu cu tiu dng trong nc m cn c sn lng xut khu ng th 2 th gii. C th:

Nm

Din tch la (nghn ha) Tng s Min bc 2.512 2.509 2.497 Min nam 4.695,4 4.905 4.885

Sn lng thc (nghn tn) Tng s 35.942,7 38.725 38.927 Min bc 12.636,2 13.206 13.431 Min nam 23.306,5 25.519 25.496

Sn lng xut khu go (nghn tn) 4.561,8 4.679 5.573 (*)

2007 2008 2009

7.207,4 7.414 7.382

(*) Tnh n 20/11/2009. Sn xut thc go ph thuc vo iu kin t nhin, mang tnh ma v v mang tnh vng rt r nt trong khi nhu cu tiu dng thc, go li tri u trong nm v tt c cc vng min trong c nc, gy ra tnh trng cung thc go khng cn bng vi khi lng thc go m x hi yu cu cn c tiu dng c v thi gian v a im. Do din tch trng la c tnh gii hn nht nh, nn xt tng th trong mt ma v lng thc go cung ng ra th trng l mt i lng xc nh v n km co gin i vi s bin ng ca gi c. Bi v: ngay sau khi thu hoch, cng mt thi im, do nhu cu tiu dng cho sn xut v nhu cu tiu dng cho cuc sng ca chnh ngi trng la i hi (mua vt t, phn bn, ging, phc v chu k sn xut tip theo v cc hng tiu dng hng ngy) buc nhng ngi trng la cng a thc, go ra bn, bt lun gi trn th trng cao hay thp, dn n cung vt qu cu ti thi im gy ra gi thc go gim, thm ch c thi im gim thp hn chi ph sn xut, ngi sn xut c th b l vn nhng h khng th gi sn phm ca mnh li ch khi no gi trn th trng tng ln mi a sn phm ra bn, v nu lm nh vy s khng c vn tip tc thc hin chu k sn xut mi. c im ny cng m nt nhng vng sn xut la tp trung nh ng bng sng Cu Long. ip khc c ma, rt gi chnh l nhng thi im ny m ngi sn xut khng t mnh khc phc c. Cc tnh ng Bng sng Cu Long l ni hng nm c sn lng la hng ho nhiu; khong 9-10 triu tn la hng ho tng ng khong 4,5 -5 triu tn go xut khu. Trong 3 v la vng ny th v ng xun cht lng la tt nhu cu th gii cao, gi bn thng cao v li nhun ca ngi sn xut cng cao hn v khc. Ring v H thu gi la thng gim trong khong 3 thng (8,9,10) do cht lng la km hn v ng xun, nhu cu nhp khu ca th gi gim so vi u nm nn mc li ca ngi sn xut t thp nhiu vng khng t t l 30% so vi gi thnh sn xut; c th: Nm 2008: gi thnh la v H thu ca cc tnh t 3.184-3.901/kg, gi bn: 4.200-5.000 /kg, t l li t ca cc tnh nh sau: Long An: 22,6 %; Tin Giang: 7,7 %; Vnh Long: 28,1 %; ng Thp: 44,9 %; An Giang: 44,5 %; Kin Giang: 45,8 %; Sc Trng: 40,1 %; Cn Th: 27,1 %; Tr Vinh: 30,2 %. Nm 2009 : gi thnh la v H thu ca cc tnh t 2012-3190 /kg, gi bn: 3.026-4.108 /kg, t l li ca cc tnh nh sau Bc Liu: 29,09 %; An Giang: 23,55 %; ng Thp 31,36 %;

Long An: 33,63 %; Vnh Long: 31,66%; Tin Giang: 25,53 %; Kin Giang: 21,19 %; Sc Trng: 50,39 %; Hu Giang: 46,14 %; Tr Vinh: 25,94 %. iu xy ra ngc li, vo lc gip ht, ngi sn xut bn ra t, khi lng cung nh hn mc cu ca x hi dn n gi thc, go trn th trng tng cao. Nhng cng khng v vy m ngi sn xut c th tng cung ngay thu nhiu li nhun v t trng la c nhng gii hn nht nh, khng th m rng mt cch tu , d c trng c thm th cng cn c thi gian sinh trng. Tnh hnh ny xy ra vo thng 4/2008, khi gi th gii tng ko theo gi trong nc tng cao t bin to cn st o v gi thc go, gy kh khn v lm gim thu nhp thc t ca ngi tiu dng nht l ngi tiu dng c thu nhp thp. 2. c im v cu thc go: Xt v tng th cu thc go cng km co gin i vi s bin ng ca gi c. Bi v: cho d gi thc go trn th trng cao hay thp, ngi tiu dng cng ch s dng mt khi lng nht nh, khng v gi h ti thi im cung ln hn cu m h mua qu nhiu tiu dng nhiu hn do cng to ra xu hng p gi h xung, ngc li, khng v qu t m h khng n, mua t i n mc khng duy tr s sng. 3. c im v th trng gi c: T khi h gia nh nng dn c cng nhn l n v kinh t t ch th thc go cung ng ra th trng do hng triu h nng sn sn xut to nn mt th trng cnh tranh hon ho. th trng mi ngi sn xut ch cung ng ra th trng mt khi lng thc go rt nh so vi tng lng cung ca x hi, mi ngi sn xut khng th c quyn c v lng cung nn h cng khng c quyn v gi c m phi chp nhn mc gi hnh thnh trn th trng; h tham gia hay rt khi th trng cng khng nh hng n mc gi hnh thnh. ng thi h cng khng c v tr bit lp trn th trng bi ngi mua c th t do la chn ngi bn m khng cn bit ngi bn l ai, loi thc, go sn xut vng no. Trong lch s ca th trng thc go xy ra nhiu trng hp gi thc go gim mnh, gy thit hi cho ngi sn xut; ng ch nht l nm 1989 khi cuc gii phng c ch bao cp chuyn sang sn xut kinh doanh thc go theo c ch th trng, bt u tnh trng d tr la go tch cc phng c ca hng triu h nng dn khng cn, tnh trng gm hng ca cc doanh nghip kinh doanh gim thiu; khi lng thc go c a ra th trng cng vi v ma thu hoch thng li to ra mt lng cung ln hn cu, lm cho gi thc trn th trng gim, gim n mc ngang v thp hn chi ph sn xut v gi thnh, ngi sn xut sau khi bn sn phm ca mnh khng b p chi ph sn xut, ngi nng dn thua l nng Bn cnh c im trn, vic mua, bn la hin nay vng ng bng Sng Cu long c nhiu im ng ch : Cc doanh nghip xut khu ch t chc mng li mua la trc tip ca ngi sn xut c khong 20%, 80% cn li mua qua trung gian v lc lng ny lun p gi bn ca ngi sn xut xung di gi m cc doanh nghip xut khu mua; v vy li nhun ca ngi sn xut lun b gim st. T nhng lun gii trn cho thy: quy lut t iu chnh ca th trng lun tc ng lm dch chuyn (thm ch ph v) c cu sn xut, c cu cy trng lm cho sn xut khng n nh,

ngi sn xut khng yn tm u t do gi c khng n nh, c th dn n thua l, ph sn. Trong qu trnh kinh doanh ngi trng la cng nhn bit c iu nhng d h c gng cng khng th t khc phc gim thiu s tc ng bt li ca th trng m i hi phi c s can thip, h tr ca Nh nc. II. Thc trng ca chnh sch h tr bnh n gi th trng thc go nc ta v kinh nghim ca mt s nc trn th gii 1. Thc trng chnh sch h tr ca nc ta Cng vi qu trnh chuyn i nn kinh t t c ch k hoch ho tp trung sang c ch kinh t th trng, thng 5/1989 s i vo lch s ca tin trnh ci cch c ch gi v h thng gi hng nng sn ni chung v gi thc, go ni ring, l: nh nc ph b c ch gi bao cp, chm dt mt thi k di ca gi khng ra gi - loi gi do nh nc quy nh mang tnh p t thp hn gi th trng buc x hi chp nhn, m ngi nng dn Nam B phn nn: mua th nh cp, bn th nh cho - chuyn sang thi k thc hin t do ho gi thc go theo c ch th trng vi c trng c bn l: ngi mua v ngi bn gp nhau trn th trng i chiu li ch ca mnh, tho thun mc gi mua bn trn c s tng quan cung cu. h tr sn xut nng nghip, Nh nc p dng nhiu gii php rt quan trng (c trc tip v gin tip) c th nh: a> u t t ngun ngn sch Nh nc (Trung ng) trc tip v c lin quan n nng nghip, nng dn, nng thn: VT: t ng D ton D ton Ni dung D ton 2008 2007 2009 - Tng s chi (bao gm c Tri phiu Chnh 101.479 130.788 176.190 ph) So vi chi ngn sch Nh nc 25% 32,8% 35,90% - Trong : . Vn u t trc tip t ngn sch Nh 22.983 30.319 43.791 nc, trong : Vn u t pht trin 18.447 20.641 26.364 Vn s nghip 4.536 9.677 17.427 . Vn Tri phiu Chnh ph (u t cc 11.260 19.126 33.500 cng trnh thu li, y t, gio dc, giao thng) 67.235 81.343 98.900 . Cc khon chi lin quan b> H tr qua chnh sch thu: Thc hin cc chnh sch thu u i, min gim thu, ph, nh: min thu thu nhp t dch v ti, tiu nc; cy ba t; no vt knh mng ni ng; dch v phng tr su bnh cho cy trng, vt nui; dch v thu hoch sn phm nng nghip; min thu thu nhp ca h gia nh, c nhn trc tip sn xut nng nghip ; min thu gi tr gia tng i vi hng ha l sn

phm u ra ca ngi sn xut nng nghip, lm, ng nghip ni chung v la go ni ring; p thu xut khu go 0% (khung thu sut 0%-15%); p dng thu nhp khu thc go 40% (tr thc lm ging) bo h sn xut trong nc; min thu s dng t nng nghip t nm 2003 n nm 2010; khng p thu cc khon ph, l ph h tr nng dn tiu th hng ha. Khng p thu i vi mt s hng ha u vo hoc lin quan n dch v cung cp cho sn xut nng nghip nh: ging cy trng, vt nui, no vt knh mng ni ng; hoc p dng mc thu sut nhp khu t 0% - 5%, ch yu l 0% i vi my mc, thit b phc v sn xut nng nghip nh: my cy, my ba, phn bn, thuc tr su, thc n chn nui, nhm gp phn gim chi ph u vo cho ngi sn xut. - Thc hin min thu thy li ph ( thc hin ch trng ny ngn sch Nh nc phi chi h tr cho 3 Cng ty thuc B Nng nghip v Pht trin nng thn v cc a phng nm 2008: 1570 t ng, nm 2009: 2.915,858 t ng. c> H tr tn dng: Nh nc p dng mt s chnh sch h tr v ti chnh cho cc doanh nghip kinh doanh xut khu go mua tm tr la, go chia s kh khn vi ngi sn xut, c th: - Nm 2008 h tr 100% li sut vay vn ngn hng khong 35 t ng cho Tng Cng ty Lng thc min Bc, Tng Cng ty Lng thc min Nam mua tm tr 500.000 tn go trong 3 thng (t 01/12/2008 n 8/2/2009). - Nm 2009 h tr 100% li sut vay vn ngn hng cho Tng Cng ty Lng thc min Nam mua tm tr 500.000 tn go trong 3 thng (t 20/09/2009 n 20/01/2010). Chnh ph c nhiu bin php khc h tr cho hot ng sn xut kinh doanh xut khu go nh: Cc doanh nghip c vay vn u i trong gi gii php kch thch kinh t; c hng chnh sch tn dng u i trong vic u t xy dng kho cha, sn phi, sy, ch u mi d> H tr v gi: V ch trng: t khi php lnh gi c ban hnh (nm 2002) n nay quy nh: Nu xy ra nhng trng hp gi th trng st gim khng hp l th nh nc s p dng cc bin php bnh n gi nh: iu chnh cung cu; mua vo hoc bn ra hng d tr quc gia; quy nh khung gi v gi ti a, ti thiu; kim sot hng tn kho; kim sot cc yu t hnh thnh gi; ng k gi; tr gi khi gi th trng xung qa thp gy thit hi cho ngi sn xut nhng thc t t khi n nay nh nc cha p dng cc bin php quy nh gi ti a, ti thiu khung gi i vi hu ht vt t u vo sn xut nng nghip v ton b hng nng sn. Nh nc mi ch thc hin tr gi ging gc: nm 2007: 19,5 t ng, nm 2008: 21,8 t ng, nm 2009: 24 t ng. 2. Kinh nghim ca mt s nc trn th gii: Nhn chung, cc nc trn th gii u ch trng chnh sch bo h nng nghip, nhng ty theo iu kin, kh nng m mi nc p dng chnh sch v m hnh bo h nng phm khc nhau. cc nc cng nghip pht trin c tim lc ti chnh di do h p dng chnh sch bo

h ton din cho sn xut nng nghip nh: s dng ngn sch Nh nc h tr thu nhp trc tip cho ngi sn xut; tr gi sn phm khi mc gi hiu qu thp hn gi mc tiu (gi mc tiu c xc nh trc, gi hiu qu l gi ngi sn xut bn sn phm) hoc trc tip can thip vo mc gi iu khin th trng (k c tr cp cho cc t chc mua nng sn gi gi c li cho ngi sn xut) theo nguyn tc u l nhng bin php kinh t hng ni. Mt s nc nh M, Nht, Lin minh Chu u bo h nng nghip li c t trong kha cnh nh l bo h chnh tr thng qua kinh t nhiu hn. Phng thc bo h nh vy b nh gi tr thnh gnh nng i vi nhng ngnh sn xut phi nng nghip. Chnh iu lm cho nhiu nc phi n o xem li chnh sch bo h v cng l ti c a ra bn ci nhiu ln ti cc vng m phn trong khun kh ca GATT. Gn y nht, vo thng 12/2008, ti vng m phn DOHA, cc nc tho lun v tr cp nng nghip v yu cu: i vi tr cp trong nc gy bp mo thng mi th thnh vin l cc nc pht trin phi ct gim: EC 80%, Hoa K v Nht bn 70%, cc nc cn li ct gim 55% trong vng 5 nm; thnh vin l cc nc ang pht trin phi ct gim 2/3 so vi cc nc pht trin trong vng 8 nm. i vi tr cp xut khu: Ti Hi ngh B trng cc nc Hng Kng nm 2005 kt lun: tr cp xut khu phi c loi b mun nht vo nm 2013 i vi thnh vin l cc nc pht trin v 2016 i vi thnh vin l cc nc ang pht trin. cc nc ang pht trin (nht l nhng nc gn Vit Nam) p dng chnh sch h tr theo phng thc khc nhau: - i vi gi u vo cho sn xut la: n thc hin tr cp gi cho cc sn phm phn bn, in, nc cho ti tiu. Inonexia tr cp gi phn bn (thng qua h tr gi ga cho cc nh my sn xut phn bn); tr gi ht ging. Thi Lan quy nh bn phn bn cho nng dn vi gi thp v h tr cc vn chuyn phn bn n tay nng dn; tr cp cho bm nc ti tiu. - i vi u ra ca sn xut la: Mt s nc quy nh gi ti thiu lm nh hng iu hnh (Trung Quc, Innexia), thc hin bin php iu ho cung cu mua vo bn ra tc ng n mc gi; khi cn thit cho php cc t chc mua la vay vn vi li sut u i mua ht la go cho ngi sn xut Mt s nc quy nh gi ti thiu thc hin chnh sch h tr ti chnh hoc yu cu cc tp on lng thc mua theo gi ti thiu khi th trng h thp hn gi ti thiu; v d nh: Hn Quc a ra gi sn ti thiu 5 nm, nu vo v thu hoch gi thu mua thp hn gi sn, Nh nc s b chnh lch cho nng dn. n : chnh ph quy nh gi sn v thc hin tr gi thng qua Tp on lng thc v chnh quyn a phng. Thi Lan, nc xut khu go ln nht th gii, my nm gn y thc hin chng trnh can thip gi go h tr nng dn trong nc nhm va trnh cho ngi nng dn khi b mua p gi vo v thu hoch, va m bo cho Chnh ph ch ng trong iu tit th trng ni a v xut khu; c th: Chnh ph n nh gi sn tho ng v s dng ngn sch mua thc, go cho nng dn vo cc v thu hoch tm tr sau Chnh ph s la chn thi im thch hp m kho tm tr, bn u gi cho cc doanh nghip kinh doanh, xut khu go. Cc ngn hng nng nghip v hp tc x thuc s hu Nh nc cam kt cung ng cc khon vn vay u i cho cc doanh nghip mua thc go tm tr theo mc gi do Chnh ph quy nh. Thng 4/2008 khi gi go th

gii ln 1.080 USD/tn y gi trong nc ln 12.000 - 13.000 bath/tn, Chnh ph mua thc ca nng dn vi gi 14.000 Bath/tn. u nm nay, Chnh ph quyt nh mua thc ca nng dn vi gi 11.800 bath (khong 346 USD/tn), cao hn 2.800 bath/tn so vi gi th trng 9.000 bath/tn. Chnh sch trn c coi l bin php Chnh ph kim sot ngun cung, ng thi ngn chn nhng nguy c bt n x hi. Tuy nhin chnh sch ny ang b ch trch nng n v cho rng y l nguyn nhn chnh khin gi go Thi Lan khng th cnh tranh vi gi go ca Vit Nam hay n em li nhng kt qu khng mong i trong lnh vc xut khu go v lm thit hi cho ngn sch ca Chnh ph. III. Nhng kin ngh la chn chnh sch h tr bnh n gi th trng thc, go ca Vit Nam 1 . Mc tiu ca chnh sch h tr bnh n gi th trng thc, go. - Thc hin cc chng trnh kinh t nh hng, gp phn thit lp s an ton vic cung ng thc go cho nhu cu x hi. Bo m an ninh lng thc (an ninh lng thc theo ngha rng: lc lng, mng li cung ng thun li, gi c hp l bo m ngi sn xut b p c chi ph sn xut, c li ti u t pht trin, ngi tiu dng tip cn sn phm theo gi c ph hp vi thu nhp tng thi k) - Bo h cho ngi trng la b p c chi ph sn xut khi gi th trng h xung thp hn chi ph sn xut v c li ti thiu 30% so vi gi thnh sn xut. - Gp phn tiu th ht la hng ho cho ngi sn xut, x l vic phn phi thu nhp hp l gia cc tng lp dn c, chng li xu hng gim st thu nhp ca ngi trng la so vi cc ngnh ngh khc; gii quyt tt cc mc tiu chnh tr, x hi. 2. Quan im, nguyn tc h tr: a, Nht qun thc hin nguyn tc gi th trng c s iu tit ca nh nc theo hng: Nh nc tn trng quyn nh gi v t cnh tranh v gi ca t chc, c nhn sn xut kinh doanh theo ng php lut, bo m gi c vn ng theo th trng di s tc ng ca ba nhm nhn t c bn, l: Quan h cung cu, chi ph sn xut x hi cn thit v cc quan h gi c gia gi thc, go vi gi cc vt t hng ha "u vo" ca sn xut nng nghip. Nh nc can thip vo th trng bng nhng bin php gin tip, h tr th trng (c h tr u vo v h tr u ra ca sn xut la) gi th trng vn ng theo mc tiu nh hng, ngn nga gi h thp qu mc hoc tng qu cao khng hp l. b, Khng tr li c ch bao cp thng qua vic s dng ngn sch nh nc b gi, b l cho sn xut kinh doanh v ngi tiu dng. Thc hin vic h tr cho tt c cc loi hnh doanh nghip tham gia bnh n gi v cho ngi sn xut tt c cc vng trong c nc bng nhng bin php thch hp trong thi gian khi gi th trng ca v sn xut thng c gi h thp (v H Thu), thp hn gi thnh sn xut gy thit hi n li ch ca ngi sn xut. Thc hin chia s trch nhim, li ch ca Nh nc Doanh nghip v ngi sn xut. c, Cc chnh sch h tr ca nh nc phi ph hp v khng tri vi cc cam kt hi nhp kinh t quc t. d, Cc chnh sch h tr phi c tnh kh thi, n gin v d dng trong trin khai, thun

li trong qun l, khng b li dng, v li trong thc hin. 3. Cc c ch, chnh sch h tr T mc tiu v quan im nu trn, B Ti chnh la chn cc phng n h tr c gi u vo v gi u ra ca sn xut phn tch lm c s kin ngh p dng nh sau: 3.1. H tr qua gi "u vo" Vic h tr bng c ch thch hp qua gi u vo l cn thit v gi bn hng cng nghip cho nng dn v gi bn thc, go c mi quan h mt thit vi nhau. Mi quan h c hnh thnh ngay trong qu trnh hnh thnh gi tr ca tng ngnh sn xut. Gi bn hng cng nghip nh: phn bn, xng du, thuc tr su, cng c sn xut v hng tiu dng chnh, l u vo tham gia cu thnh gi tr la go hng ho; v ngc li, gi hng nng sn nh: nguyn liu cho cng nghip, lng thc, thc phm, l gi u vo tham gia cu thnh gi tr hng cng nghip. V vy, gi bn hng cng nghip cao hay thp nh hng trc tip n chi ph sn xut ca ngi sn xut nng phm v gi nng phm cao hay thp cng tc ng n gi hng cng nghip. Do mi quan h mt thit khch quan nu trn nn vic bnh n gi u vo cho sn xut nng nghip, gp phn bnh n gi u ra (hng nng sn) l bin php cn thit bo h gi hng nng sn. T quan im nu trn, c th p dng cc phng php h tr nh sau: a, Phng n 1: H tr li sut cho ngi sn xut la vay vn ngn hng mua vt t nng nghip phc v sn xut: Cc doanh nghip sn xut kinh doanh, ngi sn xut la thc hin vic mua, bn cc u vo ca sn xut theo gi th trng. Nh nc h tr li sut cho ngi sn xut la vay vn mua vt t u vo phc v sn xut nh: ging la, phn bn, thuc tr su . h tr gim gi thnh cho ngi sn xut la. Mc h tr: Ton b cc khon thu m cc t chc tn dng phi np khi thc hin nghip v cho nng dn vay vn mua vt t nng nghip cng vi li nhun ca cc t chc tnh dng khi thc hin nhim v ny. i tng phm vi h tr: H tr cho tt c cc h trng la v H thu trn phm vi c nc. Thc hin phng n ny, B Ti chnh phi hp vi B Nng nghip v Pht trin nng thn s cng b danh mc vt t c h tr; U Ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc trung ng ch o t chc thc hin c th. Phng n trn c nhng u, nhc im sau: - u im: ngi sn xut la s c hng trc tip chnh sch h tr ca Nh nc. ng thi, gip h gim bt kh khn v vn sn xut gim c chi ph sn xut la. - Nhc im: Nh nc s gp nhiu ri ro (n xu, mt vn) trong qu trnh cp tn dng khi mt ma do thin tai xy ra. - Khng bnh ng gia ngi sn xut la v ngi sn xut cy con khc trn cng a bn. - Khng phn bit gia phn sn lng hng ha bn vi phn sn lng t tiu dng. b, Phng n 2: H tr qua gi bn vt t nng nghip: Nh nc la chn mt s vt

t nng nghip ch yu, quy nh gi bn cho nng dn khng ly li, thc hin h tr li sut cho cc doanh nghip kinh doanh cc loi vt t cc doanh nghip bn hng cho nng dn theo gi thp hn gi th trng, gp phn lm gim gi thnh cho ngi sn xut. Mc h tr: 100% li sut vay vn ngn hng, ngn sch nh nc thc hin vic h tr ny. i tng v phm vi h tr: H tr cho tt c cc h trng la v H thu trn phm vi c nc. Phng n ny c u, nhc im nh sau: * u im: Ngi sn xut c hng trc tip chnh sch h tr ca nh nc, trn c s gim c gi thnh sn phm. * Nhc im: - Quay li chnh sch bao cp vi s tim n nhiu tiu cc ca c ch xin cho, mua cao bn thp ca vic tun lt vt t gi thp ra th trng n chnh lch gi, to ra s hot ng mnh m ca th trng ngm, nng dn cng kh c th c hng chnh sch u i ny; - Lm "mo m" h thng gi v rt d b cc nc nhp khu go ca nc ta kin v hnh vi bn ph gi i vi lng go xut khu do c s tr cp trc tip cho sn xut t pha Chnh ph. - Khng bnh ng gia ngi sn xut hng ho v ngi sn xut cy trng khc trn cng mt a bn; ng thi cng khng phn bit gia phn sn lng t tiu dng. 3.2. H tr gi "u ra" ca nng nghip (thc, go) Qua nghin cu kinh nghim ca cc nc v thc tin ca nc ta, B Ti chnh la chn cc phng n h tr gi u ra phn tch, lm c s kin ngh p dng nh sau: a. Phng n 1: H tr theo hng in (h tr cho ton b din tch la H thu) thng qua vic tnh tng s tin phi h tr cho khi lng la hng ha phi mua khi gi th trng xung thp quy li tnh cho ton b din tch la H thu. - Thc hin phng n ny th ton b din tch sn xut la H thu ca c nc u c h tr trc tip bng tin v giao cho y ban nhn dn cc cp thc hin. Ngun h tr ly t Qu bnh n gi, theo cch tnh sau: Cch 1: Tng tr gi thc (theo gi sn) - Tng gi th trng Mc h tr cho 1 ha = Tng din tch sn xut la H thu Trong : - Gi sn thc = Chi ph sn xut + li nhun 30%. p dng cch tnh trn vo v H thu nm 2009 nh sau: Gi thnh mt kg la ng bng sng Cu long khong 3.800/kg. - Gi th trng ngi sn xut bn trong thi gian 3 thng (8, 9, 10 ) ca khi lng 2 triu tn la hng ha ti thi im gi xung thp (Khong 3.400-3.500 /kg)

Nh vy mc h tr cho 1 ha tnh theo s liu nm 2009 s l: 7.600 t ng 6.800 t ng 800 t ng Mc h tr cho 1 ha = = 2.049.000 ha 2.049.000 = 390.434 ng/ha Cch 2: Ton b s tin h tr 100% li sut vay vn mua la theo gi sn ca ton b khi lng la mua tm tr Mc h tr cho 1 ha = Tng din tch sn xut la h thu Trong : - Ton b s tin h tr li sut bng t l li sut nhn vi s tin mua thc tm tr (khong 2 triu tn), mc li sut 0, 875%/thng v tm tr trong 3 thng. Nh vy mc h tr cho 1 ha tnh theo s liu nm 2009 s l: (2 triu tn thc x 3.800.000 /tn) x 3 thng x 0,875% Mc h tr cho 1 ha = 2.049.000 ha 199 t ng = = 97.120 ng/ha 2.049.000 ha Phng n ny c u, nhc im nh sau: u im: Ngi sn xut c h tr trc tip, bnh ng i vi tt c nhng ngi sn xut cc vng min khc nhau; d thc hin. Nhc im: - Khng bnh ng gia ngi sn xut la v sn xut cy con khc trn cng a bn. - Khng phn bit gia phn sn lng hng ha bn vi phn sn lng t tiu dng; - Vn khng c tc dng y gi la ton th trng ln mc gi sn mong mun. b. Phng n 2: p dng "chnh sch tn dng tn tr v gi cm c cho ton b sn lng hng ha la H thu" Khi vo v thu hoch la go, nu gi th trng xung thp, Chnh ph giao cho Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn thng qua cc Cng ty lng thc v chnh quyn a phng tnh ton cp cho ngi trng la vay s tin nht nh (Khong 50 % tng chi ph sn xut) vi mc li sut ch b p chi ph hot ng ca ngn hng (khng tnh thu, li) ly tin chi dng phc v i sng v chu k sn xut tip theo. S tin bng gi thnh sn xut la ph bin ca vng nhn (x) vi sn lng hng ha x 50% S sn lng la trn quy t s tin cho vay tnh theo gi la th trng c coi l sn lng "cm c" ca ngn hng "lu kho" ti cc h nng dn c thc go.

Sn lng c "cm c" n khi bc vo v thu hoch mi, ht thi gian ny nng dn phi hon tr li tin cho Ngn hng nng nghip. Trong thi gian cm c, B Nng nghip v Pht trin nng thn, Hip hi lng thc Vit Nam thng xuyn thng bo gi th trng trong nc v th gii nng dn t quyt nh c bn phn sn lng tn tr ra th trng hay khng. (S tin nng dn c h tr qua mc li sut thp, nu tnh theo s liu nm 2009 bng: 2,5 % x s vn ng (3,2 triu tn x 2.900 /kg x 50%) = 116 t ng. Phng n ny c nhng u, nhc im nh sau: u im: H tr nng dn ch i c hi gi c li nht. Nhc im: Khng bo h c li ch cho nng dn nu trong thi gian tm tr gi khng tng m tip tc xung thp. Ngn hng s gp nhiu ri ro (n xu, mt vn) trong qu trnh cp tn dng tn tr. c. Phng n 3: Phng n u t ng trc theo hp ng kinh t 2 chiu cho ton b din tch, sn lng sn xut v H thu. y l phng n c thc hin t thi bao cp: Nh nc bn vt t ng trc vi gi thp v yu cu nng dn bn li thc, go cng vi gi thp theo mt t l (quan h t l) nht nh. C ch ny c u im l nh nc nm c ngun lc nhng cng pht sinh nhiu tiu cc. Trong c ch th trng khng lp li c ch , m thc hin phng thc u t ng trc nh sau: Nh nc giao cho cc doanh nghip cn c vo cc nh mc tiu hao vt t ch yu c tnh trong gi thnh thc, thc hin ng trc v sn xut khong 50% chi ph sn xut cho ngi sn xut sn xut v H thu thng qua cc doanh nghip mua la, go. n v thu hoch ngi sn xut c th bn thc, go cho cc Cng ty theo gi tha thun hoc c th bn ra th trng nu gi th trng c li hn v tr li chi ph u t ng trc cng li sut ngn hng. Vi sn lng la H thu ca c nc khong 10 triu tn, gi thnh ph bin khong 2.800.000 3.000.000 ng/tn v s tin ng trc 50% khong 15.000 t ng. Phng thc ny c u, nhc im nh sau: u im: Nng dn phn khi v c nhn u t ng trc nhng khng b rng buc khi bn sn phm; Nhc im: C nhiu phc tp trong tnh ton u t, hch ton, thanh l hp ng v ri ro trong u t l khng th trnh khi - nht l trng hp gp ma mng tht thot... d. Phng n 4: Thc hin nguyn tc gi th trng, khi gi th trng la v H thu xung thp hn gi sn, Nh nc cng b gi sn (bng gi thnh sn xut cng (+) li nhun khong 30%) cho cc t chc thu mua thc, go xut khu c Nh nc ch nh (khng cng b rng ri cho ngi sn xut) lm nh hng iu hnh th trng. Nh nc h tr li sut cho cc doanh nghip mua thc, go tm tr thng qua Qu bnh n gi thc, go. C th: - Khi gi th trng thc, go xung thp hn gi sn nh hng v c th bng hoc thm ch thp hn gi thnh sn xut, Nh nc thc hin bin php thc y cc doanh nghip tp trung mua vo trong thi gian khong 3 thng (d kin v H Thu vo cc thng 8,9,10) khi lng la hng ho nht nh (khong 2 triu tn thc) theo gi th trng phc v d tr quc

gia, tm tr lu thng (ngoi lng d tr lu thng ca doanh nghip) phc v tiu dng v xut khu nhm kch cu gi tng dn ln mc gi sn; sau tip tc t chc mua bn bnh thng lm cho gi th trng vn ng hp l (ngang bng hoc trn mc gi nh hng). S thc, go mua theo phng thc trn c Nh nc h tr 100% li sut cho doanh nghip mua tm tr t khi mua vo n khi bn ra khong 3 thng. S li sut h tr c chi t Qu bnh n gi thc, go. Mun thc hin c c ch ny th Nh nc phi thnh lp Qu bnh n gi thc, go. thc hin phng n ny: ly thi im gi sn nh hng cng b v H Thu nm 2009 l 3.800/kg, th s tin h tr l: (2 triu tn x 3.800.000 ng/tn x 3 thng = 22.800 t) x 0,875% = 199 t ng (gi thc v li sut vay vn tnh theo nm 2009). Phng n ny c u, nhc im nh sau: u im: Thc hin c nguyn tc gi c th trng v kch cu gi tng ln mc nh hng, gp phn tiu th ht lng la hng ho cho ngi sn xut. Nhc im: - Mc d tiu th ht lng la hng ho, nhng khng m bo c li ti thiu cho ngi sn xut la. - Bin php tc ng gin tip nh trn s lm gi th trng tng, nhng thng c tr. Mt khc, nng dn cng kh th hng ton b chnh sch ny do vic cc doanh nghip ch t chc mua la trc tip mt phn (khong 20%) ca nng dn, cn li ch yu mua qua trung gian. Hn na, khi mua xoay quanh gi sn nh hng th gi th trng s nhch ln dn, do vy nhng ngi bn trc thi im mua tp trung (2 hoc 3 thng) s khng c hng chnh sch ny. . Phng n 5: Thc hin nguyn tc: Khi gi th trng la xung thp hn gi sn nh hng do Nh nc cng b v yu cu doanh nghip mua theo gi sn nh hng (gi sn nh hng mua la (thc) = gi thnh sn xut la ti rung cng (+) li nhun ti thiu 30%) tm tr trong khong thi gian 3 thng (d kin v H Thu vo cc thng 8, 9, 10) vi khi lng la (thc) hng ho nht nh (d kin khong 2 triu tn thc/v). Mun thc hin c c ch ny th Nh nc phi thnh lp Qu bnh n gi thc, go v cho php doanh nghip mua khi lng thc tm tr ny c s dng Qu bnh n gi : - Trc tip b p phn chnh lch gia gi th trng v gi sn nh hng (thng qua vic mua la cho ngi sn xut theo gi sn nh hng ch khng phi mua theo gi th trng). Theo tnh ton s tin phi chi ra b chnh lch, tnh theo gi la v H Thu nm 2009, gi sn nh hng cng b 3.800/kg, trong khi gi la (thc) trn th trng xc nh khong 3.400/kg nh sau: 2 triu tn x (3.800.000 ng/tn - 3.400.000 ng/tn) = 800 t ng. - H tr 100% li sut vay vn doanh nghip mua tm tr t khi mua vo n khi bn ra cho s lng thc trn (khong 3 thng). Nh vy s tin phi chi ra theo mc li sut cho vay

hin nay nh sau: (2 triu tn x 3.800.000 ng/tn x 3 thng ) x 0, 875% = 199 t ng. - B p phn chnh lch l pht sinh (nu c) gia gi thc doanh nghip phi mua theo gi sn nh hng v khi bn go theo gi xut khu trn th trng th gii. Phng n ny c u, nhc im sau: u im: + Ngi sn xut trc tip c th hng ngay chnh sch h tr ca nh nc. Vic mua bn s din ra nhanh gn v c tc dng ko ngay th trng tng, nhanh chng thc hin c mc tiu mua ht la hng ha v c li cho ngi sn xut ti thiu 30%. + Thc cht ca Phng n ny l bn thn doanh nghip s dng mt phn li nhun khi xut khu c gi "tch t" li t x l khon thm ht khi xut khu khng c li, khng phi s dng ngn sch nh nc tr cp cho doanh nghip khi xut khu nn t c kh nng go xut khu ca nc ta b p dng thu chng ph gi hoc thu chng tr cp bi cc i tc thng mi khc. Nhc im: + Gim kh nng cnh tranh v gi khi xut khu; c th xy ra nhng thc mc ca ngi sn xut ( khi bn trc, khi bn sau). + Mc h tr qu ln. + Trong trng hp gi go xut khu quy ra thc c gi thp hn gi sn nh hng, d b cc nc co buc gi la go trong nc ca Vit Nam khng phi l gi th trng; ng thi vn c kh nng xy ra trng hp cc nc nhp khu go iu tra v bn ph gi v p dng cc cng c thng mi bt li i vi xut khu go ca nc ta. + Ngi sn xut la c hng t chnh sch ny, nhng Doanh nghip c h tr c th li vo chnh sch ny, v khi l h vn c b p. 4. Kin ngh: T vic xem xt, tnh ton rt ra cc u, nhc im v tnh kh thi ca cac phng n h tr nu trn, B Ti chnh kin ngh nh sau: V tng qut l thc hin h tr cho ngi sn xut bng nhiu chnh sch, bin php ng b y mnh sn xut, tiu th hng ha trong kt hp c bin php h tr trc tip v h tr gin tip. V i tng v phm vi h tr tc ng n gi: Thc hin h tr c "u vo" v "u ra" ca sn xut v ch h tr i vi mt thi gian nht nh ca v sn xut la H thu nhng vng c la hng ha bn cho cc doanh nghip thu mua xut khu. Cc phng n c th: a. Phng n h tr tc ng n gi u vo ca sn xut gp phn gim chi ph sn xut v gi thnh cho tt c cc h nng dn trng la: theo phng n 1 v h tr qua gi u vo ca n. ng thi, Nh nc thc hin cc gii php bnh n gi vt t u vo sn xut nng nghip v thc hin c ch iu hnh nh sau:

 Th nht: iu ha cung cu vt t u vo ca sn xut B Nng nghip v Pht trin nng thn phi hp vi cc B ngnh tnh ton nhu cu vt t cho nng nghip mt cch st thc t; trn c s xy dng, t chc thc hin chin lc bo m ngun cung (sn xut trong nc, nhp khu) p ng nhu cu ca tt c cc thi im trong nm v mi vng trong c nc. Khi gi vt t nng nghip trn th trng tng cao t bin, cao hn gi nh hng tnh ton trn do cung nh hn cu; Nh nc ch o vic a hng d tr quc gia, d tr lu thng cc Trung tm th trng ra bn, cn thit c th m rng nhp khu, tng sn xut tng cung hng ha. Khi gi h qu thp khng hp l cng thc hin vic iu chnh li ngun cung cho ph hp. Th hai: Thc hin vic kim sot trc tip vo th trng thng qua nhng lut l c th ch ho, nh: Kim sot vic ng k gi i vi cc loi phn ha hc, mt s loi thuc tr su, xng du, in, Trng hp c bit c th quy nh khung gi i vi mt s vt t c bn cc doanh nghip kinh doanh cn c vo tnh hnh thc t quy nh mc gi c th. Kim sot tn kho khi c du hiu u c, kim sot cc yu t hnh thnh gi Th ba: Tip tc thc hin chnh sch u t, chnh sch u i thu, min gim thu, ph nh hin nay gp phn gim chi ph u vo cho sn xut nng nghip, gm: - Min thu thu nhp t thu nhp dch v ti tiu nc, cy ba t, no vt knh mng ni ng, dch v phng tr su bnh, dch v thu hoch sn phm nng nghip; - Min thu gi tr gia tng cho sn phm u ra ca nng nghip v mt s loi u vo quan trng nh ging cy trng, vt nui, no vt knh mng ni ng; - Gi mc thu nhp khu u i (t 0% - 5%) i vi cc loi my mc trong nc cha sn xut c nh my cy, my bc v tru, my xt go; cc vt t u vo nh: phn bn, thuc tr su, ging cy trng; - Tip tc xem xt chnh sch min thu s dng t nng nghip; b. Phng n h tr tc ng n gi u ra ca sn xut gip nng dn b p chi ph sn xut v c li ti thiu 30% so vi gi thnh: theo Phng n 5 ca n (doanh nghip mua la theo gi sn c s dng Qu bnh n gi b p phn chnh lch gia gi sn v gi th trng, h tr li sut trong thi gian tm tr v b p chnh lch l khi gi xut khu thp hn gi vn). ngi sn xut thc s c th hng chnh sch ny th iu kin tin quyt l phi mua la trc tip cho ngi sn xut. Trong iu kin hin nay cc doanh nghip cha t chc c mng li mua ti nh ngi sn xut (hin mua 20%) ngh cc doanh nghip cng b 2 loi gi 2 a im mua khc nhau, gn vi tiu chun cht lng ca la ngi sn xut la chn ni bn hng ha ca mnh thun li nht trnh tnh trng b trung gian p gi, c th: - Cng b mua la ti nh ngi sn xut vi mc gi b p chi ph sn xut v c li 30% so vi gi thnh; - Cng b gi mua la ti ca kho ca doanh nghip (hoc ni mua tp trung) vi mc gi

bng: Gi mua ti nh ca ngi sn xut cng (+) chi ph vn chuyn bnh qun n a im bn. Cng vi c ch trn, Nh nc thc hin ng b cc bin php sau: Thc hin cc chnh sch h tr nng dn y mnh p dng cc bin php khoa hc k thut, u t chiu su, thm canh, tng nng sut sn xut ng ging la th trng cu, c gi tt; thc hin tt cc yu cu "3 tng, 3 gim", "4 ng" nhm h gi thnh bn la, go c li ngay c khi gi th trng xung thp. y l chnh sch h tr cho ngi sn xut la, do vy cn ch o doanh nghip sp xp h thng thu mua la ca ngi sn xut v y nhanh tin xy kho tm tr la ch bin go xut khu, tm tr cho n khi xut khu ht s la hng ho. Thc hin bin php bo h t vic sp xp sn xut cc c s ch bin la, go nhm to ra loi go c cht lng theo yu cu th gii, bn c gi, gim hao ht, gim loi go c cht lng km nhm c iu kin "phn phi" hp l li ch gia gi nguyn liu v gi thnh phm. Gii quyt nhanh nhy, kp thi vn vn cho cc doanh nghip thu mua, ch bin xut khu go, c bit l nhng thi im cn kch cu thng qua chnh sch h tr li sut. H thng ngn hng phi m bo vn vay cho tt c cc h nng dn c nhu cu vay, trnh xy ra tnh trng phi vay nng li cc t chc tn dng phi chnh thc ti nng thn, ngn nga tnh trng bn la non Khuyn khch cc doanh nghip kinh doanh nng sn s dng nhng cng c phng nga ri ro, cc phng thc kinh doanh hin i (Hp ng k hn, tng lai) loi b cc tc ng bt li do nhng bin ng ca gi c trong ngn hn thng qua tha thun trc v mc gi cho sn phm c giao trong tng lai. Cung cp thng tin y v th trng cho ngi sn xut gip h xem xt "mua g, bn g" u c li nht, gip h c nhng quyt nh u t, tiu th sn phm khng b sai lch; c. Hnh thnh Qu bnh n gi thc, go: Thc hin nht qun nguyn tc khng bao cp, b l cho doanh nghip v ngi sn xut t ngun ngn sch nh nc, B Ti chnh kin ngh Chnh ph cho php hnh thnh Qu bnh n gi la go t mt phn li nhun ca go xut khu c ngun lc h tr bnh n gi la go tr trng trong nc; c th: 1. Hnh thnh Qu: - Qu bnh n gi thc, go c hnh thnh t ngun thu mt phn li nhun trc thu ca lng go xut khu ca tt c cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t tham gia xut khu go. - Cc ngun khc theo quy nh ca Th tng Chnh ph. Cn c nhu cu h tr theo phng n 5 nu trn mt nm khong l 1.000 t ng, mt nm xut khu khong 5 triu tn go vi gi bnh qun quy ra tin Vit Nam li: 300 ng/kg th mc trch mt nm khong 30% trn tng li trc thu = 450 t/nm (nhu cu h tr d kin

khong 1.000 t/v), phn ht Qu ngh tm vay t ngn sch. Nm u hnh thnh Qu m doanh nghip b l ngay th cn phi s dng tm vay ngn sch b l, khi Qu hnh thnh th hon tr li ngn sch. 2. S dng Qu: - Qu ch s dng cho mc tiu bnh n gi thc, go khng s dng cho mc ch khc. - Qu c trch v np vo ti khon ring ti doanh nghip qun l. 3. Qun l Qu: B Ti chnh hng dn vic hnh thnh qu v c ch iu hnh s dng qu bnh n gi theo hng: - Ch cc doanh nghip thu mua la hng ho ch bin go xut khu c s dng Qu h tr tm tr la hng ho v b p sau khi xut khu. - Hi ng qun tr Cng ty hoc Gim c (i vi Cng ty khng c Hi ng qun tr) chu trch nhim qun l v s dng Qu H tr bnh n gi la go. Qu ch s dng cho mc tiu bnh n gi thc, go khng s dng cho mc ch khc. - Hng nm doanh nghip bo co tnh hnh s dng Qu nm trc v lp d ton thu chi Qu nm k hoch, ng thi xut mc trch lp Qu ca nm k hoch gi B Ti chnh. - Sau mi t s dng Qu, doanh nghip phi lp bo co quyt ton v vic trch lp v s dng Qu H tr bnh n gi la go. B Ti chnh chu trch nhim xem xt thm nh vic trch lp v s dng Qu H tr bnh n gi la go ca doanh nghip. - Doanh nghip c tr khong trch t Qu bnh n gi khi xc nh thu nhp chu thu.