You are on page 1of 107

D n tt nghip CJHD:1hS.

Khuong Cng Minh


SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 1

DAI HC D NANG CNG HO X HI CHU NGHA VIJT NAM
Trung Di Hc Bch Khoa Dc lp - T do - Hnh phc
***** *****
NHIJM VJ
THIET KE TT NGHIJP

Ho va tn sinh vin : Nguyn Minh nh lop : 03DTD
Nganh : Tu Dng Do Luong Khoa Din Truong DHBK Da nng
Giao vin huong dn : ThS . Khuong Cng Minh
I. DE TAI :
THIET KE HJ THNG TRUYEN DNG HJ T - D
C DAO CHIEU DUNG CHINH LUU CAU BA PHA
II. SO LIEU CHO TRUOC :
Dng co mt chiu co cac thng s sau :
P 32 Kw ; U
dm
220 V ;
I
dm
166 A ; R
u
0,075 O ;
J
d
2,7 Kg.m
2
; R
kt
95,5 O ;
W
kt
1600 vong ; I
ktdm
1,64 A ;
n
dm
1500 vong/phut ;
III. NHIEM VU :
1 Tng quan v dng co din mt chiu va cac phuong phap diu chinh tc d
dng co din mt chiu .
2 Gioi thiu v b chinh luu thyristor ba pha va b chinh luu thyristor ba pha
hinh cu co dao dong .
3 Thit k mach dng luc va mach diu khin h T D co dao chiu dung
chinh luu cu ba pha .
4 Dung MATLAB SIMULINK
5 Kt lun .
IV. SO BAN V :
V. NGAY GIAO NHIEM VU : 18/02/2008 .
VI. NGAY HOAN THANH NHIEM VU : 30/05/2008 .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 2


SV hoan thanh thit k tt nghip
l nng , ng . thang . nm 2008 l nng , ng . thang . nm 2008
Gio vin hung dn Sinh vin thc hin



ThS. Khuong Cng Minh Nguyn Minh Anh

l nng , ng . thang . nm 2008 l nng , ng . thang . nm 2008
T truong b mn Gio vin duyt



ThS. Lm Tng Duc Nguyn Kim Anh

l nng , ng . thang . nm 2008
Chu t|ch hi dng





Kt qua bao v :...................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................




D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 3


LI CAM ON


Sau khi duoc nhn d tai tt nghip voi thoi gian hon ba thang , duoi su huong
dn truc tip cua thy Khuong Cng Minh cung voi su n luc cua chinh ban thn , em
d hoan thanh xong khi luong kin thuc ma thy huong dn d giao pho cho em d
chun bi roi xa canh cua cua giang duong dai hoc va tro thanh nguoi k su tuong lai
cua dt nuoc sau nay . Qua dy em cng xin chn thanh cam on cac thy c giao cua
truong Dai hoc Bach khoa Da nng cng nhu cac thy c giao trong khoa Din va dc
bic la thy Khuong Cng Minh la nguoi d co nhiu giup d va huong dn trong qua
trinh lam d an , thy Nguyn Kim Anh la giao vin duyt d an va cung toan th cac
ban sinh vin trong lop 03DTD cng nhu cac ban sinh vin cua toan khoa Din .
Trong qua trinh lam d tai em d tich lu duoc mt s kin thuc d co th nng
cao kin thuc cua minh mt cach chc chn hon . Tuy nhin voi thoi gian va kin thuc
co han cho du em d co gng ht minh song kho tranh khoi nhung thiu sot . Em rt
mong nhn duoc su gop y xy dung cua cac thy c d d an cua em duoc hoan thanh
hon nua . Mt ln nua cho em xin cam on dn hai thy Khuong Cng Minh va thy
Nguyn Kim Anh .

l nng , ng 29 thang 5 nm 2008 .
Sinh vin thuc hin



Nguyn Minh nh








D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 4


TM TAC DO N

Trong thoi dai cng nghip hin nay thi dng co din mt chiu chim mt ti l
kha lon trong nn san sut cng nghip cua th gioi va dc bit la cac h thng dy
chuyn tu dng trong cac nha may xi nghip duoc su dung rt rng ri , vn hanh co
d tin cy cao . Vn d la quan trong trong cac dy chuyn san sut la diu khin d
diu chinh tc d dng co hay dao chiu quay d nng cao nng sut va em d
' THIET KE HE THONG TRUYEN DONG HE T D CO DAO CHIEU DUNG
CHINH LUU CAU BA PHA gm co bn phn chinh sau .
Chuong 1: Tng quan v dng co din mt chiu va cac phuong phap diu chinh
tc d dng co din mt chiu .
Chuong 2 : Gioi thiu v b chinh luu thyristor ba pha va b chinh luu thyristor
ba pha hinh cu co dao dong .
Chuong 3 : Thit k mach dng luc va mach diu khin h T- D co dao chiu
dung chinh luu cu ba pha .
Chuong 4 : Dung MATLAB SIMULINK m phong h thng trn .















D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 5


MJC LJC
Chuong 1 : TONG QUAN VE DONG CO DIEN MOT CHIEU VA CAC PHUONG
PHAP DIEU CHINH TOC DO DONG CO DIEN MOT CHIEU .
1.1.Tng quan v dng co din mt chiu . Trang : 9
1.1.1. Cu tao dng co din mt chiu . 9
1.1.2. Cac thng s dinh muc . 11
1.1.3. Nguyn ly lam vic cua dng co din mt chiu . 12
1.2. Phuong trinh dc tinh co va dc tinh co din cua DM
dl
. 12
1.3. Cac phuong phap diu chinh tc d cua dng co din mt chiu . 16
1.3.1. Phuong phap diu chinh tc d dng co bng cach thay di R
I
16
1.3.2. Phuong phap diu chinh tc d dng co bng cach thay di u . 18
1.3.3. Phuong phap diu chinh tc d dng co bng cach thay di U
u
. 19
1.4.Cac dc tinh co khi hm . 21
1.4.1. Hm tai sinh . 21
1.4.2. Hm nguoc . 23
1.4.3. Hm dng nng . 25
1.5. Cac dc tinh co khi dao chiu quay . 26
1.6. Cac chi tiu cht luong . 27
Chuong 2 : TONG QUAN VE BO CHINH LUU BA PHA THYRISTOR .
2.1. H chinh luu thyristor dng co va thyristor . 29
2.1.1. Gioi thiu v thyristor . 29
2.1.2. H chinh luu thyristor . 31
2.1.3. Nguyn ly diu chinh din ap phn ung . 31
2.2. Tng quan v b chinh luu cu ba pha khng dao chiu . 34
2.2.1. Nguyn ly lam vic h chinh luu . 34
2.2.2. Hin tuong trung dn . 36
2.2.3. Nghich luu phu thuc . 38
2.2.4. H T D khng dao chiu . 40
2.3. Tng quan v b chinh luu cu ba pha co dao chiu . 41
2.3.1. Nguyn tc co ban d xy dung h T - D dao chiu . 41
2.3.2. Phuong phap diu khin chung . 42
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 6

2.3.3. Phuong diu khin ring . 46
Chuong 3 : TINH CHON MACH DONG LUC VA MACH DIEU KHIEN .
3.1. Tinh chon mach dng luc . 47
3.1.1. So d mach dng luc h chinh luu cu ba pha thyristor . 47
3.1.2. Cac thng s cua dng co . 49
3.1.3. Tinh chon thyristor . 49
3.1.4. Tinh chon may bin ap chinh luu . 50
3.2. Gioi thiu mach diu khin . 57
3.2.1. So d nguyn ly . 57
3.2.2. Nguyn tc diu khin . 57
3.2.3. Cac khu co ban cua mach diu khin . 59
3.2.4. So d mach diu khin va nguyn ly hoat dng . 65
3.3. Tinh toan cac thng s mach diu khin . 69
3.4. Tinh chon cac thit bi bao v cho mach dng luc . 76
3.4.1. So d mach dng luc co cac thit bi bao v . 76
3.4.2. Bao v qua nhit cho cac van ban dn . 78
3.4.3. Bao v qua dong cho van . 78
3.4.4. Bao v qua ap cho van . 79
3.5. Thit k cun khang loc . 81
Chuong 4 : M PHONG HE THONG CHINH LUU THYRISTOR DONG CO
CO DAO CHIEU QUAY TRN MATLAB SIMULINK .
4.1. Cac khi co sn trong Simulink . 85
4.1.1. May din mt chiu . 85
4.1.2.Khi tao xung diu khin cac thyristor . 89
4.2. M phong h chinh luu cu ba pha . 93
4.2.1. M phong h chinh luu cu khng dao chiu . 93
4.2.2. M phong h chinh luu cu co dao chiu . 96





D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 7


DANH SCH CC HINH V
Hinh 1-1 : Mt ct doc dng co din trang : 9
Hinh 1-2,3 : So d ni dy cua DM
ss
va DM
dl
13
Hinh 1-4 : Dc tinh co din cua DM
dl
15
Hinh 1-5 : Dc tinh co cua DM
dl
16
Hinh 1-6 : So d diu chinh tc d bng cach thay di R
I
17
Hinh 1-7 :, Dc tinh diu chinh tc d bng cach thay di R
I
18
Hinh 1-8,9 : So d , dc tinh diu chinh tc d bng cach thay di u 19
Hinh 1-10 : So d diu chinh tc d bng cach thay di U
u
20
Hinh 1-11 : Dc tinh diu chinh tc d bng cach thay di U
u
21
Hinh 1-12,13,14 : Cac duong dc tinh khi hm tai sinh 22
Hinh 1-15 : So d khi hm nguoc 24
Hinh 1-16 : Dc tinh khi hm nguoc 25
Hinh 1-17 : So d , dc tinh khi hm dng nng 25
Hinh 1-18 : So d , dc tinh hm nguoc khi dao U
u
26
Hinh 1-19 : Pham vi diu chinh tc d dng co 27
Hinh 2-1 : Ky hiu va cu truc thyristor 30
Hinh 2-2 : So d khi , so d thay th cua diu chinh U
u
31
Hinh 2-3 : Pham vi diu chinh tc d va mmen 33
Hinh 2-4 : So chinh luu cu ba pha 34
Hinh 2-5 : So d dang song chinh luu cu ba pha 35
Hinh 2-6 : So d chinh luu khi co trung dn 37
Hinh 2-7 : So d dang song chinh luu khi co trung dn 38
Hinh 2-8 : so d khi cua ch d chinh luu va nghich luu 39
Hinh 2-9 : So d thay th , dc tinh diu chinh tc d h T- D 41
Hinh 2-10 :So d phi hop tuy tinh cua u
1
va u
2
42
Hinh 2-11 : So d chinh luu cu dung phuong phap diu khin chung 44
Hinh 2-12 : So d dang song khi u
1
30
0
, u
2
150
0
45
Hinh 2-13 : So d phuong phap diu khin chung kiu phi tuyn 46
Hinh 2-14 : So d chinh luu cu dung phuong phap diu khin ring 47
Hinh 3-1 : So d mach dng luc cua h T- D co dao chiu 48
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 8

Hinh 3-2 : So d khi diu khin thyristor 57
Hinh 3-3 : Nguyn tc diu khin tuyn tinh 57
Hinh 3- 4 : Nguyn tc diu khin arcoss 58
Hinh 3-5,6 : Khu dng pha va dang song 60
Hinh 3-7,8 : Khu so sanh va dang song 62
Hinh 3- 9 : Khu khch dai va phn phi xung 63
Hinh 3-10,11,12 : So d , dang song khu tao xung chum 64
Hinh 3-13 : So d nguyn ly diu khin mt knh 67
Hinh 3-14 : Gian d cac duong cong diu khin mt knh 68
Hinh 3-15 : So d chn cua IC 4081 71
Hinh 3-16 : So d chn cua IC TL084 72
Hinh 3- 17 : So d nguyn ly tao ngun nui 74
Hinh 3-18 : Mach dng luc co thit bi bao v 77
Hinh 3-19 : Mach R C bao v qua ap 80
Hinh 3-20 : Mach R- C bao v xung din ap luoi 80
Hinh 4-1 : Cac khi cua dng co DM
dl
trong Simulink 85
Hinh 4-2 : So d cu truc cua DM
dl
86


Hinh 4- 3 : Hp thoai va thng s cua DM
dl
88
Hinh 4-4 : Cac khi cua khu phat xung diu khin 90
Hinh 4-5 :So d phat xung diu khin cua thyristor 91
Hinh 4-7 : Hp thoai va thng s cua khi phat xung diu khin 92











D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 9

CHUONG I
TONG QUAN VE DNG CO DIJN MT CHIEU V
CC PHUONG PHP DIEU CHINH TC D DNG CO DIJN MT CHIEU
1.1. TONG QUAN VE DNG CO DIJN MT CHIEU .
Trong thoi dai ngay nay , hu ht cac dy chuyn san xut cua cng nghip dang
dn dn duoc tu dng hoa bng cach ap dung cac khoa hoc k thut tin tin cua th
gioi . Tuy th dng co din mt chiu vn duoc coi la mt loai may quan trong trong
cac nghanh cng nghip , giao thng vn tai va noi chung o nhung thit bi cn diu
chinh tc quay lin tuc trong pham vi rng nhu can thep , hm mo ..Vi dng co din
mt chiu co dc tinh diu chinh tc d rt tt .
1.1.1. Cu to :
Dng co din mt chiu gm co hai phn :

1
2
3
4
5
6
7 8
9
10


Hinh 1-1: Mt ct doc dng co din .
Cu tao:
1- v may ( gng tu ) 7- li st phn ung
2- cuc tu chinh 8- rnh phn ung
3- dy qun cuc tu chinh 9- rng phn ung
4- cuc tu phu 10- ma cuc tu
5- dy qun cuc tu phu
6- dy qun phn ung


D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 10

1.1.1.1. Phn tinh ( stator ) : dy la phn dung yn cua may , no bao gm cac b
phn chinh sau :
- Cuc tu chinh : la b phn sinh ra tu truong gm co li st cu tu va va dy qun
kich tu lng ngoai li st cuc tu . Li st cuc tu lam bng nhunh la thep k thut din
hay thep cacbon day 0.5 dn 1mm ep lai va tan cht . Dy qun kich tu duoc qun
bng dy dng boc cach din k thanh mt khi va tm son cach din truoc khi dt
trn cac cuc tu .Cac cun dy kich tu dt trn cac cuc tu nay ni ni tip voi nhau .
-Cuc tu phu : cuc tu phu dt giua cac tu tu chinh va dung d cai thin di chiu
.Li thep cua cuc tu phu thuong lam bng thep khi va trn thn cuc tu phu co dt dy
qun ma cu tao ging nhu dy qun cuc tu chinh . Cuc tu phu duoc gn vao v nho
nhung bulng .
-Gng tu : gng tu dung d lam mach tu ni lin cac cuc tu , dngI thoi lam v
may . Trong may din nho va vua thuong dung thep tm day un va han lai . Trong
may din lon thuong dung thep duc .Co khi trong may din nho dung gang lam v
may .
-Cac b phn khac :no gm co cac b phn
Np may : d bao v may khoi bi nhung vt ngoai roi vao lam hu hong dy
qun hay an toan cho nguoi khoi cham phai din . Trong may din nho va vua , np
may con co tac dung lam gia do bi . Trong nhung truong hop nay np thuong lam
bng gang .
Co cu chi than : D dua dong din tu phn quay ra ngoai . Co cu chi than
gm co chi than dt trong hp chi than va nho mt lo xo ti cht kn c gop . Hp
chi than duoc c dinh trn gia chi than va cach din voi gia . Gia chi than co th
quay duoc d diu chinh vi tri chi than cho dung ch . Sau khi diu chinh xong thi
dung vit c dinh cht lai .
1.1.1.2 . Phn quay ( roto ) : Dy la phn quay ( dng ) cua dng co gm co cac b
phn sau .
- Li st phn ung : La li st dung d dn tu .Thuong dung nhung tm thep k
thut din ( thep hop kim silic ) day 0.5mm phu cach din mong o hai lop mt ri ep
cht lai d giam tn hao do dong din xoay gy nn . Trn la thep co dp hinh dang
rnh d sau khi ep lai thi dt dy qun vao .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 11

Trong nhung may c trung binh tro ln ,nguoi ta con dp nhung l thng gio
d khi ep lai thanh li st co the tao duoc nhung l thng gio doc truc .
Trong nhung may hoi lon thi li st thuong duoc chia thanh tung doan nho .
Gia cac doan y co de mt khe ho goi la khe thng gio ngang truc . khi may lam vic
, gio thi qua cac khe lam ngui dy qun va li st .
Trong may din nho , li st phn ung duoc ep truc tip vao truc .
- Dy qun phn ung : La phn sinh ra sut din dng va co dong din chay qua .
Dy qun phn ung thuong lam bng dy dng co boc cach din . Trong may din nho
thuong dung dy co thit din tron . Trong may din vua va lon , thuong dung dy co
tit din chu nht dy qun duoc cach din cn thn voi rnh cua li thep .
D tranh khi bi vng ra do luc li tm , o ming rnh co dung nm d de cht hoc
phai dai cht dy qun . Nm co th lam bng tre ,g hay bakelit .
- C gop : C gop con goi la vanh gop hay vanh di chiu ,dung d di chiu
dong din xoay chiu thanh mt chiu .
Kt cu cua c gop gm nhiu phin dng co hinh dui nhan cach din voi nhau
bng lop mica dy 0.4 dn 1.2mm va hop thanh hinh tru tron . Hai du tru tron dung
hai vanh p hinh chu V ep cht lai . Gia vanh p va tru tron cng cach din bng
mica .Dui vanh gop co cao hon ln mt ti d han cac du dy cua cac phn tu dy
qun vao cac phin gop duoc d dang .
- Cac b phn khac : Gm co canh quat va truc may .
Canh quat : Dung d quat gio lam ngui may . May din mt chiu thuong ch
theo kiu bao v . O hai du np may co l thng gio .Canh quat lp trn truc may ,khi
may quay canh quat hut gio tu ngoai vao may . Gio di qua vanh gop , cuc tu , li st va
dy qun ri qua quat gio ra ngoai lam ngui may .
Truc may : La phn trn do dt li st phn ung , c gop , canh quat va bi .
Truc may thuong lam bng thep cacbon tt .
1.1.2. Cc thng s d|nh mc .
Ch d lam vic dinh muc cua may din la ch d lam vic trong nhung diu
kin ma xung ch tao d qui dinh . Ch d do duoc dt trung bng nhung dai luong
ghi trn nhn may va goi la nhung dai luong dinh muc .Trn nhn may thuong ghi
nhung dai luong sau :
Cng sut dinh muc P
dm
( kw hay w );
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 12

Din ap dinh muc U
dm
( V ) ;
Dong din dinh muc I
dm
( A ) ;
Tc d dinh muc n
dm
( vg/ph ) ;
Ngoai ra con ghi kiu may , phuong phap kich tu , dong din kich tu va cac s
liu v dong din su dung ..
Cn chu y la cng sut dinh muc cua dng co o dy la cng sut co dua ra o du
truc dng co .
1.1.3 . Nguyn l lm vic cua dng co din mt chiu ;
- Dng co din mt chiu la mt may din bin di nng luong din cua dong
mt chiu thanh co nng . Trong qua trinh bin di do , mt phn nng luong cua dong
xoay chiu bi tiu tan do cac tn tht trong mach phn ung va mach kich tu , phn con
lai nng luong duoc bin thanh co nng trn truc dng co .
- Khi co dong din mt chiu chay vao dy qun kich thich va dy qun phn ung
s sinh ra tu truong o phn tinh . Tu truong nay co tac dung tuong h ln dong din
trn dy qun phn ung tao ra mmen tac dung ln roto lam cho roto quay . Nho co
vanh di chiu nn dong din xoay chiu duoc chinh luu thanh dong mt chiu dua
vao dy qun phn ung . Diu nay lam cho luc tu tac dung ln thanh dn dy qun
phn ung khng bi di chiu va lam dng co quay theo mt huong .
- Cng sut ung voi mmen din tu dua ra di voi dng co goi la cng sut din
tu va bng :
P
dt
M . e E
u
.I
u
; (1-1)
Trong do : M : la mmen din tu ;
I
u
: Dong din phn ung ;
E
u
: Sut din dng phn ung ;
e : Tc d goc phn ung ;
va e
60
. . 2 n x
;
1.2 . PHUONG TRINH DAC TINH CO V DAC TINH CO DIJN CUA DM
DL
;
- Khi ngun din mt chiu co cng sut v cung lon va din ap khng di thi
mach kich tu thuong mt song song voi mach phn ung , luc nay dng co duoc goi
dng co kich tu song song .


D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 13










Hinh 1- 2 : So d ni dy cua dng co kich tu song song ;

- Khi ngun din mt co cng sut khng du lon thi mach phn ung va kich tu
mt vao hai ngun mt chiu dc lp nhau , luc nay dng co duoc goi la kich tu dc
lp .










Hinh 1-3 : So d ni dy cua dng co kich tu dc lp .

Do trong thuc t dc tinh cua dng co din kich thich dc lp va kich thich song
song hu nhu la ging nhau , nn ta set chung dc tinh co va dc tinh co din cua
dng co din kich tu dc lp .
-Theo so d ni dy cua dng co din mt chiu kich tu dc lp hinh (2-2) ta vit
duoc phuong trinh cn bng din ap cua mach phn ung o ch d xac lp nhu sau :
U
u
E (R
u
R
I
).I
u
; (1-2)
I
u

E
R
I


U
u
C
kt
I
kt
R
kt


U
kt
U
u
E
I
u
R
ktI


C
kt
I
kt
R
I
I
u

I
u

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 14

Trong do : U
u
:Din ap phn ung ( V ) ;
E : Sut din dng phn ung ( V ) ;
R
I
: Din tro phu trong mach phn ung ( O ) ;
R
u
:Din tro cua phn ung (O ) ;
Voi R
u
r
u
r
cI
r
cb
r
tx
;
Trong do : r
u
: Din tro dy phn ung (O) ;
r
cI
: Din tro cuc tu phu (O) ;
r
cb
: Din tro cun bu (O) ;
r
tx
: Din tro tip xuc cua chi din (O) ;
Suc din dng E cua phn ung dng co duoc xac dinh theo biu thuc :
E
a
N P
. . 2
.
x
.4. e K4. e (1-3)
Trong do : P : S di din cuc chinh ;
N : S thanh dn tac dung cua cun dy phn ung ,
a : S mach nhanh song song cua cun dy phn ung ,
e : Tc d goc ( rad/s) ;
4 : Tu thng kich tu chinh mt cuc tu ( Wb ) ;
Dt K
a
N P
. . 2
.
x
: H s kt cu cua dng co .
Nu biu din suc din dng theo tc d quay n (vong/phut) thi E K
c
.4.n va
e
60
. . 2 n x

55 , 9
n
;
Vi vy : E
u

a
N P
. 60
.
. 4.n K
c
.4.n
55 , 9
K
.4.n 0,105K.4.n ;
Trong do : K
c
: H s suc din dng cua dng co .
Tu cac phuong trinh trn ta co :
e .
. .
,
,
o o K
R R
K
U
f
u
u
+
I
u
(1-4)
Dy la phuong trinh dc tinh co din cua dng co din mt chiu .kich tu dc lp .
Mt khac ta co mmen din tu cua dng co o ch d xac lp duoc xac dinh theo
biu thuc :
M
dt
K.4.I
u
; (1-5)
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 15

Suy ra I
u

o . K
M
dt
, thay I
u
vao (1-4) ta co
e
2
) . ( .
, ,
o o K
R R
K
U
f
u u
+
.M
dt
; (1-6)
Nu bo qua tn tht co va tn tht ma sat trong truc thi ta co th coi mmen co
trn truc dng co bng mmen din tu va ky hiu la M :
M
dt
M
co
M ;
Suy ra : e
2
) . ( .
, ,
o o K
R R
K
U
f
u u
+
.M ; (1-7)
Dy la phuong trinh dc tinh co cua dng co din mt chiu kich tu dc lp .
- Co th biu din phuong trinh dc co duoi dang khac .
e e
0
- Ae ; (1-8)
Trong do : e
0

o .
,
K
U
u
; Goi la tc d khng tai ly tuong .
Ae
2
) . (
,
o K
R R
f
u
+
.M
2
) . (
,
o K
R
u

.M :Goi la d sut tc .
Gia thit phn ung duoc bu du tu thng cua dng co 4 const , thi cac phuong
trinh dc tinh co din (1-4) va phuong trinh dc tinh co (1-7) la tuyn tinh . D thi cua
chung duoc biu din trn d thi la nhung duong thng .
Nu xet dn tt ca cac tn tht thi : M
co
M
dt
AM ;

Hinh 1- 4 : Dc tinh co din cua dng co mt chiu kich tu dc lp
I
u
I
nm
0
e
0
I
dm
e
dm
e
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 16

Theo d thi trn khi I
u
0 hoc M 0 thi ta co : e e
0

o .
,
K
U
u
, luc nay dng
co dat tc d khng tai ly tuong .
Con khi e 0 thi ta co :
I
u

f
u
u
R R
U
+
,
,
I
nm
; (1-9)
Va M K.4.I
nm
M
nm
; (1-10)
Voi I
nm
, M
nm
: Goi la domg din ngn mach va mmen ngn mach .











Hinh 1- 5 : Dc tinh co cua dng co din mt chiu kich tu dc lp .

1.3 . CC PHUONG PHP DIEU CHINH TC D CUA DM
DL
;
Tu phuong trinh dc tinh co (1-7) ta thy co ba tham s anh huong dn phuong
trinh dc tinh co do la tu thng , din ap phn ung , din tro phn ung cua dng co
.thay di cac tham s trn ta thay di duoc tc d va mmen dng co theo y mun . Do
phuong trinh dc tinh co phu thuc vao ba tham s trn ,tuong ung voi do ta s co ba
phuong phap diu chinh tc d dng co .
1.3.1 . Phuong php diu chinh tc d dng co DM
dl
bng cch thay di din tro
ph R
f
.
Gia thit U
u
U
dm
const va 4 4
dm
const


M
M
nm
0
e
0
M
dm
e
dm
e
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 17

Ta co phuong trinh dc tinh co tng quat :
e
2
'
) . ( .
, ,
o o K
R R
K
U
f u
u u
+
.M hay e e
0
- Ae ;
Tc d khng tai ly tuong : e
0

o .
,
K
U
u
const ; (1-11)
D cung dc tinh co :

M

f
u
dm
R R
K
+
,
2
) . ( o
; (1-12)
Mun thay di tc d dng co thi ta thay din tro phn ung bng cach mt thm
din tro phu vao mach phn ung cua dng co . Khi thay di din tro phu R
I
thi tc d
khng tai ly tuong e
0
cont , con Ae s thay di theo R
I
nhu vy luc nay cac duong
dc tinh co s thay di nhung vn di qua dim c dinh la e
0
. Tu (1-12) ta thy khi
din tro phu R
I
0 thi co gia tri lon nht ung voi duong dc tinh co tu nhin , con
khi R
I
cang lon thi cang nho va tc d cng giam ung voi mt phu tai nht dinh .
Nhu vy khi thay di din tro phu cua dng co ta s duoc mt ho dc tinh co co dang
nhu hinh 1-6 .









Hinh 1- 6 : So d diu chinh tc d dng co din mt chiu
bng cach thay di din phu cua mach phn ung .

Ta co : 0 R
I1
R
I2
R
I3
... thi e
dm
~ e
1
~ e
2
~ e
3
~ ..nhung nu ta tng
R
I
dn mt gia tri nao do thi s lam cho M _ M
c
dn dn dng co s quay khng duoc
va dng co s lam vic o ch d ngn mach e 0 , dn by gio ta co thay di R
I
thi
dng co vn khng khng quay nua . Do do phuong phap nay goi la phuong phap diu
chinh tc d khng trit d .
U
u
E
I
u
R
ktI


C
kt
I
kt
R
I
I
u

I
u

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 18




Hinh 1- 7 : Dc tinh diu chinh tc d dng co din mt chiu
bng cach thay di din tro phu phn ung .

Vy ung voi mt phu tai M
c
nao do nu R
I
cang lon thi tc d dng co cang giam
,dng thoi dong din ngn mach I
nm
va mmen ngn mach M
nm
cang giam , cho nn
nguoi ta thuong dung phuong phap nay d han ch dong din khoi dng va diu chinh
tc d dng co phia duoi tc d co ban .
1.3.2 Phuong php diu chinh tc d DM
dl
bng cch thay di t thng kch t
cua dng co .
Gia thit din ap phn ung : U
u
U
dm
const ;
Tu phuong trinh dc tinh co tng quat :
e
2
'
) . ( .
,
o o K
R
K
U
u u
.M ;
e e
0
- Ae ;
Trong truong hop nay tc d khng tai : e
0x

o .
,
K
U
u
;
D cung dc tinh co :
,
2
) . (
u
x
R
K o
;
Ta thy rng thay di tu thng 4 thi e
0
va Ae du thay di theo , Dn dn e thay di
theo . Vi vy ta s duoc ho cac duong dc tinh diu chinh dc dn (Do d cung dc
tinh co giam ) va cao hon dc tinh co tu nhin khi 4 cang nho ,voi tai nhu nhau thi
tc d cang khi giam tu thng 4 .
Nhu vy : ung voi 4
dm
~ 4
1
~ 4
2
~...thi e
dm
e
1
e
2
.., nhung nu
e
M
nm
TN

R
I1
R
I2
M
c
M
0
e
0
R
I3
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 19

giam 4 qua nho thi ta co th lam cho tc d dng co qua lon qua gioi han cho phep ,
hoat lam cho diu kin chuyn mach bi xu di , do dong phn ung tng cao , hot d
dam bao chuyn mach binh thuong thi cn phai giam dong phn ung va nhu vy s
lam cho momen cho phep trn truc dng co giam nhanh , dn dn dng co bi qua tai .
Hinh : 1-8 : So d diu chinh tc d DM
dl
bng canh thay di tu thng 4 .

Hinh :1-9 :Dc tinh diu chinh tc d DM
dl
bng cach thay di tu thng 4 .

1.3.3 . phuong php diu chinh tc d DM
dl
bng cch thay di din p phn ng
cua dng co .
Gia thit tu thng 4 4
dm
const , khi ta thay di din ap phn ung theo huong
giam so voi U
dm
.
Tu phuong trinh dc tinh co tng quat :
e
2
) . ( .
, ,
o o K
R
K
U
u u
. M e e
0
- Ae ;
U
u
C
kt

E
I
u
I
kt
R
ktI

-
M
c
M
M
n2 M
n1
e
e
02
e
01
e
0dm
e
2
e
1
e
dm
4
1
4
2
4
dm
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 20

Ta co :
Tc d khng tai : e
0x

dm
x
K
U
o .
;
D cung dc tinh co :
,
2
) . (
u
dm
R
K o
const
Hinh 1-10 :So d diu chinh tc d DM
dl
bng cach thay di U
u

Ta thy rng khi thay di U
u
thi e
0
thay di con Ae const , vi vy ta s duoc
ho cac duong dc tinh diu chinh song song voi nhau . Nhung mun thay di U
u
thi
phai co b ngun mt chiu thay di duoc din ap ra , thuong la dung cac b bin di .
Cac b bin di co th la :
B bin di may din : Dung may phat din mt chiu ( F ) , may din khch dai
( MDKD ) .
B bin di tu : Khch dai tu ( KDT ) mt pha , ba pha .
B bin di din tu - ban dn :Cac b chinh luu ( CL ) , cac b bm din ap
( BDA ) , dung transistor va thuyistor .
Ta thy rng , khi thay di din ap phn ung ( giam ap ) thi mmen ngn mach
M
nm
, va dong din ngn mach I
nm
cua dng co giam va tc d cng giam ung voi mt
phu tai nht dinh . Do do phuong phap nay cng duoc su dung d diu chinh tc d
dng co va han ch dong din khi khoi dng .

U
dk

-
C
kt
BBD

U
u
I
u
I
kt
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 21



Hinh 1-11 :Dc tinh diu chinh tc d DM
dl
bng cach thay di U
u
.

1.4. CC DAC TINH CO KHI KHI HM DM
DL
.
Hm la trang thai ma dng co sinh ra mmen quay nguoc chiu voi tc d , hay
con goi la ch d may phat . Dng co din mt chiu kich tu dc lp co ba trang thai
hm :
1.4.1. Hm ti sinh :
Hm tai sinh khi tc d quay cua dng co lon hon tc d khng tai ly tuong
( e ~ e
0
) . Khi hm tai sinh , suc din dng cua dng co lon hon din ap ngun
( E ~ U
u
) , dng co lam vic nhu mt may phat song song voi luoi va tra nng luong
v ngun , luc nay thi dong hm va mmen hm d di chiu so voi ch d dng co .
Khi hm tai sinh :
I
h

R
K K
R
E U
u u
o o
=

0
, ,
( 1-13)
M
h
Ku.I
h
0
- Mt s truong hop hm tai sinh :
a ) Hm tai sinh khi e ~ e
0
: Luc nay may san sut nhu la ngun dng luc quay
rto dng co , lam cho dng co tro thanh may phat , phat nng luong tra v ngun .
Vi E ~ U
u
, do do dong din phn ung s thay di chiu so voi trang thai dng co:
I
u
I
h

,
,
u
u
R
E U
0 ;
M
h
Ku.I
h
0 ;
M
c
M
U
2
U
3
U
1
e
03
e
01
e
02
0
e
U
dm
e
0
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 22

Mmen dng co di chiu ( M 0 ) va tro nn nguoc chiu voi tc d va tro
thanh mmen hm ( M
h
) .


Hinh 1-12 : Hm tai sinh khi co dng luc quay dng co .

b ) Hm tai sinh khi giam din ap phn ung ( U
u2
U
u1
) :
Luc nay M
c
la dang mmen th nng ( M
c
M
tn
) . Khi giam din ap ngun dt
ngt , nghia la tc d e
0
giam dt ngt trong khi tc d e chua kip giam , do do lam
cho tc d trn truc dng co lon hon tc d khng tai ly tuong ( e ~ e
02
) . V mt
nng luong , do dng nng tich lu o tc d cao lon s tun vao truc dng co lam cho
dng co tro thanh may phat phat nng luong tra lai ngun ( hay con goi la hm tai
sinh ) .


Hinh 1-13 : Hm tai sinh khi giam tc d bng cach giam din ap phn ung .
e
M
c
M

M
hbd
0
A
B
e
01
e
02
HTS
E
1
U
u1

I
u
~ 0
E
2
~ U
u2

I
h
0
e
e
0
0
M
M
h
Trang thai dng co
Hm tai sinh (HTS)
Trang thai may phat
M
h
e e
M
e
h
E U
u
I
u
~ 0
E ~ U
u
I
h
0
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 23

c ) Hm tai sinh khi dao chiu din ap phn ung ( U
u
- U
u
) :
Luc nay M
c
la dang mmen th nng ( M
c
M
tn
) . Khi dao chiu din ap phn
ung , nghia la dao chiu tc d e
0
- e
0
, dng co s dn chuyn sang duong dc
tinh co U
u
, va s lam vic tai dim B (
0
>
B
) . V mt nng luong , do th
nng tich lu o trn cao lon s tun vao dng co , lam cho dng co tro thanh may phat
va phat nng luong tra lai v ngun .
Trong thuc t , co cu nng ha cua cu truc , thang may , thi khi nng tai , dng
co truyn dng thuong lam vic o ch d dng co ( dim A hinh 1-14 ) , va khi ha tai
thi dng co lam vic o ch d may phat ( dim B hinh 1-14 ) .



Hinh 1-14 : Hm tai sinh khi dao chiu din ap phn ung dng co .

1.4.2. Hm nguc :
Hm nguoc la khi mmen hm cua dng co nguoc chiu voi tc d quay cua
dng co ( M e ) . Hm nguoc co hai truong hop :
a ) Dua din tro phu lon vao mach phn ung :
Dng co dang lam vic o din A , ta dua thm R
uI
lon vao mach phn ung thi
dng co s chuyn sang dim B , D lam vic n dinh o dim E ( e e
E
va e
d
e
A
)
trn trn dc tinh co co thm R
uI
lon , va doan DE la doan hm nguoc , dng co lam
vic nhu mt may phat ni tip voi luoi din , luc nay suc din dng cua dng co dao
du nn :
e
e
0
A
B
e
bd
M
M
c
-e
0
-e
bd
0
HTS
E U
u
I
u
~ 0
-E -U
u
I
h
0
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 24

I
h

f u f u
u
u u
u u
R R
K R
R R
E U
f , ,
,
, ,
, ,
+
+
=
+
+ o
; (1-14)
M
h
Ku.I
h
;
Tai thoi dim chuyn di mach din thi mmen dng co nho hon mmen can
( M
B
M
c
) nn tc d dng co giam dn . Khi e 0 , dng co o ch d ngn mach
( dim D trn dc tinh co R
uI
) nhung mmen cua no vn nho hon momen can :
M
nm
M
c
; Do do mmen cua tai trong s keo truc dng co quay nguoc va tai trong s
ha xung , ( e 0 , doan DE trn hinh 1-15 ) . Tai dim E , dng co quay theo chiu
ha tai trong , truong hop nay su chuyn dng cua h duoc thuc hin nho th nng cua
tai .

Hinh 1-15 : a) So d hm nguoc bng cach thm R
uI
.
b) Dc tinh co khi hm nguoc bng cach thm R
uI
.

b ) Hm nguoc bng cach dao chiu din ap phn ung :
Dng co dang lam vic o dim A , ta di chiu din ap phn ung ( vi dong dao
chiu lon nn phai thm din tro phu vao mach phn ung d han ch ) thi dng co s
chuyn sang lam vic tai dim B , C va s lam vic xac lp o D nu phu tai ma sat .
Doan BC la doan hm nguoc , luc nay dong ham va mmen hm cua dng co :
I
h

f u u
u
f u u
u u
R R
K U
R R
U U
, ,
,
, ,
, ,
+
+
=
+
o
0 ; (1-15)
M
h
Ku.I
h
0 ;



e
b)
e
0
A
E
M M
c
D
e
d
M
nm
(R
uI
) U
u
E
I
u
R
ktI

C
kt
I
kt
R
uI
I
u

I
u

HN
a)
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 25

Phuong trinh dc tinh co :
e M
K
R R
K
U
f u u
u
.
) (
2
, ,
,
o o
+

(1-16)









Hinh 1-16 : a ) So d hm nguoc bng cach dao chiu U
u
.
b ) Dc tinh co khi hm nguoc bng cach dao chiu U
u
.
1.4.3. Hm dng nng :
O dy ta chi xet hm dng nng kich tu dc lp . Dng co dang lam vic voi luoi
din ( dim A ) , thuc hin ct phn ung dng co ra khoi luoi din va dong vao mt
din tro hm R
h
, do dng nng tich lu trong dng co , cho nn dng co vn quay va
no lam vic nhu mt may phat bin co nng thanh nhit nng trn din tro hm va
din tro phn ung .










Hinh 1-17 : a ) So d hm dng nng kich tu dc lp .
b ) Dc tinh co khi hm dng nng kich tu dc lp .
U
u
E
I
u
R
ktI

C
kt
I
kt
R
uI

e
e
0
e
bd
-e
0
M
c M

A
B
HN
C
D
e
d
M
c
a)
b)

e
e
0
e
bd
-e
0
M
c M

A
B
1
HDN
C
1
e
d2
b)
U
u
E
I
u
R
ktI

C
kt
I
kt
R
uI

a)

B
2
C
1
e
d1
0 M
hd1
M
hd2
R
h1
R
h2
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 26

Phuong trinh dc tinh co khi hm dng nng :
e -
2
) (
,
o K
R R
h
u
+
.M (1-17)
Tai thoi dim hm ban du , tc d hm ban du e
hd
nn suc din dng ban du ,
dong din hm ban du va mmen hm ban du .
E
hd
Kue
hd
;
I
hd
-
h
u
hd
h
u
hd
R R
K
R R
E
+
=
+
, ,
o
0 ; (1-18)
M
hd
Ku.I
hd
0 ;
Trn d thi dc tinh co hm dng nng ta thy rng nu mmen can la phan
khang thi dng co s dung hn ( cac doan B
1
0 hoc B
2
0 ) , con nu mmen can la th
nng thi duoi tac dung cua tai s keo dng co quay theo chiu nguoc lai ( e
d1
hoc
e
d2
) .
1.5. CC DAC TINH CO KHI DAO CHIEU QUAY DM
dl
.
Gia su dng co dang lam vic o dim A theo chiu quay thun cua dng co trn
dc tinh co tu nhin thun voi tai M
c
.
e
2
) (
dm
dm u
dm
dm u
K
R
K
U
o o
' '
. M (1-19)











Hinh 1-18 : a ) So d hm nguoc bng cach dao U
u
.
b ) Dc tinh co hm nguoc bng cach hm U
u
.

U
u
E
I
u
R
ktI

C
kt
I
kt
R
uI

e
e
0
e
d
-e
0
M
c M

A
-e
d
M
c
a) b)

A`
(DC
th
)
(DC
ng
)
e
M

e
M

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 27

Voi M M
c
thi e e
A
e
thun
.
Mun dao chiu dng co , ta co th dao chiu din ap phn ung hoc dao chiu tu
thng kich tu dng co . Khi dao chiu din ap phn ung thi e
0
dao du , con Ae thi
khng dao du , dc tinh co khi quay nguoc chiu la :
e
)
2
) ( ) (
u
f u u
u
u
I K
R R
I K
U
'
' '
'
'
+

o o
.M (1-20)
Dng co quay nguoc chiu tuong ung voi dim A` trn dc tinh co tu nhin bn
nguoc , hoc trn dc tinh co nhn tao .
1.6. CC CHI TIU CHT LUNG :
Dng co din mt chiu co ba phuong phap diu chinh tc d co ban :
- Phuong phap thay di thng s cua din tro phu R
I
cua mach phn ung dng co .
- Phuong phap thay di thng s tu thng 4 cua dng co .
- Phuong phap thay di din ap phn ung U
u
cua dng co .
Noi chung , mi phuong phap diu chinh tc d cua dng co mt chiu du co uu
nhuoc dim nht dinh cua no . Do do khi diu chinh tc d cua h thng truyn dng
ta phai cn cu vao cac yu cu cua cac chi tiu sau dy d danh gia cht luong d chon
phuong an .
1.6.1 . Phm vi diu chinh D :
Pham vi diu chinh tc d D la ti s gia tc d lon nht e
max
va tc d nho nht
e
min
ma nguoi ta co th diu chinh duoc tai gia tri phu tai la dinh muc .
D
min
max

;









Hinh 1-19 :Xac dinh pham vi diu chinh cua dng co DM
dl
.
e
M
c
M

2

e
c

1
e
01

e
max

e
02

e
min

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 28

Ta mong mun tng D tuy nhin D vn huu han di voi cac phuong phap . Vi
e
max
khng th tng qua lon do no phu thut vao d bn co khi cua dng co .Con e
min

thuong bi han ch boi yu cu v mmen khoi dng , v kha nng qua tai,
v sai s tc d lam vic cho phep .
1.6.2 . D tron diu chinh :
La su chnh lch giua hai cp tc d lin nhau .

i
i

1 +

Trong do : e
i
: Tc d n dinh dat duoc o cp i.
e
i1
Tc d n dinh dat duoc o cp i1 .
H s cang nho cang tt , ly tuong la 1 do la h diu chinh v cp , con h
diu chinh co cp khi = 1 .
1.6.3 . Sai s tc d :
S
0
0


. 100 Ae
c

1
;
Trong do : e : Tc d lam vic thuc cua dng co .
e
0
: Tc d khng tai cua dng co .
Ae
c
: D sut tc d khi mmen tai thay di M
c
0 M
dm
.
Sai s cang nho ,diu chinh cang chinh xac va ly tuong ,ta co th diu chinh tuyt
di chinh xac khi S 0 . Thuc t nguoi ta phai thit k cac h truyn dng diu
chinh co d chinh xac dap ung yu cu cng ngh cua may san xut , nhu truyn dng
chinh cua may ct got kim loai yu cu S _ 10, truyn dng n dao S _ 5
.1.6.4 . Mc d ph hp gia d}c tnh tai cho php v d}c tnh co M
c
(e) :
Dc tinh tai cho phep la quan h giua mmen cua dng co va tc d cua dng co
khi I I
dm
.
Nguoi ta mong mun dc tinh co lun lun trung voi dc tinh tai cho phep , vi
nu khng duoc nhu th thi s xay ra hai truong hop hot la non tai , hot la qua tai .
1.6.5. Hung diu chinh :
Co hai huong diu chinh co ban e e
cb
va e ~ e
cb
. Nu dung phuong phap thay
di tu thng thi diu chinh duoc e ~ e
cb
, con dung phuong phap thay di din ap
ngun thi diu chinh duoc e e
cb
.
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 29

Nhu vy ,khi diu chinh tc d mi phuong phap chi co mt huong diu chinh
nht dinh . Mun mo rng D nguoi ta thuong kt hop nhiu phuong phap diu chinh
cho mt h .
1.6.6. Min tai diu chinh c hiu qua :
Nu toan b pham vi bin di cua tai du co th diu chinh duoc tc d mong
mun trong di diu chinh thi h diu chinh la mt h tt . Cng co nhung phuong
phap chi dam bao duoc trong mt min nht dinh , ngoai min do khng diu chinh
duoc hoc diu chinh it hiu qua , phuong phap nhu vy goi la phuong diu chinh
khng trit d . D danh gia chi tiu nay nguoi ta xet h co kha nng diu chinh tc d
khng tai ly tuong la h tt trong may din . Ngoai ra cac h s cos() cua h noi
chung la thp .
1.6.7. kha nng t dng ho :
Nu h truyn dng diu chinh co kha nng tu dng hoa thi co th cai thin cac
chi tiu nhu d chinh xac diu chinh , di diu chinh , d tinh .
1.6.8 . Chi tiu kinh t :
Chi tiu kinh t la chi tiu quyt dinh su lua chon cua phuong an truyn dng .
H truyn dng din diu chinh tc d cn dat co vn du tu thp , gia thanh ha , chi
phi vn hanh , bao quan , sua chua it , dc bit la tiu tn nng luong khi diu chinh va
vn hanh nho .
Vic tinh toan cu th cac chi tiu lin quan nu trn s cho thy hiu qua kinh t ,
thoi gian hoan vn va loi ich nho vic su dung h diu chinh d chon .







D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 30

CHUONG 2
TONG QUAN VE B CHINH LUU BA PHA THUYRISTOR
2.1 .HJ CHINH LUU THUYRISTOR DNG V THYRISTOR .
2.1.1.Gii thiu v thyristor .
Thyristor la linh kin gm bn lop ban dn la P
1
-N
1
-P
2
-N
2
lin tip tao nn ba
cuc : ant A , catt K , va cuc diu khin G (Gate) . Tai ba vi tri tip xuc nhau cua cac
lop P
1
-N
1
-P
2
-N
2
tao ra cac lop tp giap J
1
, J
2
, J
3
.
V ly thuyt co hai loai thyristor :
- Thyristor kiu N hay thyristor co cuc diu khin G ni voi vung N gn ant .





Hinh 2-1: Ky hiu va cu truc thyiristor.

- Thyiristor kiu P hay thyristor co cuc diu khin G ni voi vung P gn catt .
- Hoat dng cua thyristor :
Thyristor khoa nu U
AK
0 va s vn khoa nu ta cho U
AK
~0 .
Thyristor chuyn trang thai tu khoa sang dn nu dng thoi dam bao hai diu
kin U
AK
~ 0 va co dong diu khin I
G
du manh ( v cng sut va thoi gian ) . Khi
thyristor d dn nu ngt dong diu khin di ( cho I
G
0 ) no s vn dn chung nao
dong din qua van con lon hon mt gia tri goi la dong din duy tri .
-Trong thuc t nguoi ta thuong su dung thyristor kiu N nhiu hon . Con v mt
cu truc thyristor duoc tao nn tu mt dia silic don tinh th loai N co din tro sut rt
cao . Trn lop dm ban dn loai P co cuc diu khin bng dy nhm . Cac chuyn tip
duoc tao nn nho k thut bay hoi cua gali . Lop tip xuc gia ant va catt lam bng
dia mlipdem , tungsten co dim nong chay gn bng silic .Cu tao dang dia d d tan
nhit .
G
K
A
K
N
2
P
2
N
1
P
1
A
G
J
1
J
2
J
3
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 31

2.1.2.H chinh luu thyristor .
Hin nay nguoi ta su dung rng ri b bin di van diu khin d bin di nng
luong din xoay chiu thanh din mt chiu d cung cp cho cac dng co din mt
chiu . Tc d dng co diu chinh bng cach thay di din ap chinh luu tuc la thay di
goc mo u cua thuyristor .
Uu dim ni bt cua h truyn dng T - D la tac dng nhanh khng gy n ao va
d tu dng hoa , do cac van ban dn co h s khch dai cng sut cao , diu do rt
thun tin cho vic thit lp cho h thng tu dng , diu chinh nhiu vung d nng cao
cht luong dc tinh tinh va dc tinh dng cua h thng .
Nhuoc dim chu yu la do cac van ban dn co tinh phi tuyn , dang chinh luu cua
din ap co bin d dp mach gy tn hao phu trong van buc phai dung hai b bin di
d cung cp din cho dng co co dao chiu quay .
2.1.3 . Nguyn l diu chinh din p phn ng .
D diu chinh din ap phn ung cua dng co din mt chiu cn co thit bi ngun
nhu may phat din mt chiu kich tu dc lp , cac b chinh luu diu khin ..Cac thit
bi ngun nay co chuc nng bin nng luong din xoay chiu thanh din mt chiu co
suc din dng E
b
diu chinh duoc nho tin hiu diu khin U
dk
. Vi ngun co cng sut
huu han so voi dng co nn cac b bin di nay co din tro trong R
b
va din cam
L
b
= 0 .
Hinh 2-2 : So d khi va so d thay th o ch d xac lp cua diu chinh din ap
phn ung cua dng co din mt chiu
a )
C
kt
I
kt
I
u

-
BBD

U
u
I
u
U
dk

U

E
b E
u
R
b
R
u
I
d
b )
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 32

Ch d xac lp co th vit phuong trinh dc tinh cua th thng nhu sau :
E
b
E
u
I
u
.(R
b
R
d
) , (2-1)
e
dm
d b
dm
b
K
R R
K
E
o o . .
+
.I
u
,

(2-2)
e e
0
(U
dk
) -

M
; (2-3)
Vi tu thng cua dng co duoc giu khng di nn d cung dc tinh co cng khng
di , con tc d khng tai ly tuong thi tuy thuc vao gia tri din ap diu khin U
dk
cua
h thng , do do co th noi phuong phap diu chinh nay la trit d . D xac dinh duoc
dai diu chinh tc d lon nht cua h thng bi chn boi dc tinh co tu nhin , la dc
tinh ung voi din ap dinh muc . Tc d nho nht cua di diu chinh bi gioi han boi yu
cu v sai s tc d va mmen khoi dng . Khi mmen tai la dinh muc thi gia tri lon
nht va nho nht cua tc d la :
e e
0max
-

dm
M
, (2-4)
e e
0min
-

dm
M
, (2-5)
D thoa mn kh nng qua tai thi dc tinh thp nht cua di diu chinh phai co
mmen ngn mach la : M
nmMin
M
cmax
K
m
.M
dm
.
Trong do : K
m
la h s qua tai v mmen . Vi ho dc tinh co la cac duong thng
song song nhau , nn dinh nghia dc tinh co co th vit :
e
min
(M
nmMin
M
dm
).

dm
M
.(K
m
1) , (2-6)
D

dm
M
dm
M
K
M
). 1 (
max 0


1
.
max 0

M
dm
K
M

; (2-7)
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 33

Voi mt co cu may cu th cac gia tri e
0max
, M
dm
, K
m
la xac dinh , vi vy pham
vi diu chinh D thuc tuyn tinh vao gia tri cua d cung . Khi diu chinh din ap
dng co bng cac thit bi ngun diu chinh thi din tro tng mach phn ung gp
khoang hai ln din tro phn ung dng co . Do do co th tinh so b duoc :
e
0max
., , /M
dm
_ 10 , vi th co dc tinh mmen khng di thi gia tri pham vi diu chinh
khng vuoc qua 10 . Di voi cac may co yu cu cao v di diu chinh ve d chinh xac
duy tri tc d lam vic thi vic su dung cac h ho trn la khng thoa mn .
Trong pham vi phu tai cho phep co th coi dc tinh co tinh cua truyn dng mt
chiu kich tu dc lp la tuyn tinh . Khi diu chinh din ap phn ung thi d cung cac
dc tinh co trong toan di diu chinh la nhu nhau , do do d sut tc tuong di s dat
gia tri lon nht tai dc tinh thp nht cua di diu chinh . Hay noi cach khac nu tai dc
tinh co thp tai di diu chinh ma sai s tc d khng vuoc qua gia tri cho phep thi h
truyn dng lam vic voi sai s lun nho hon voi sai s cho phep trong toan b diu
chinh . Sai s tuong di o dc tinh co thp nht la :
S
min 0 min 0
min min 0

, S
min 0
.
dm
M
_ S
cp
(2-8)
Vi cac gia tri M
dm
, e
0min
, S la xac dinh nn co th tinh duoc gia tri ti thiu cua d
cung dc tinh co sao cho sai s khng vuoc qua gia tri cho phep . D lam vic nay
trong da s cac truong hop cn xy dung h truyn dng kiu vong kin .
Trong qua trinh diu chinh ap thi tu thng duoc giu nguyn , do do mmen tai
cho phep cua h s la khng di : M
cp
K.4.I
dm
M
nm
.
Pham vi diu chinh tc d va mmen nm trong hinh chu nht bao boi nhung
duong thng e e
dm
, M M
dm
la cac truc toa d .

Hinh 2-3 :Pham vi diu chinh tc d va mmen
M
dm
e
dm
0
M
e
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 34

2.2 . TONG QUAN VE B CHINH LUU CAU BA PHA KHNG DAO CHIEU .
2.2.1. Nguyn l lm vic h chinh luu .
Hinh 2- 4 : So d chinh luu cu ba pha khng dao chiu .

Cac hinh trn so d cua chinh luu cu ba pha co diu khin khng dao chiu quay
cua dng co , bng cach dung cac van ban dn thyristor voi T
1
, T
3
, T
5
la cac thyristor
nhom catt chung ; con T
2
, T
4
, T
6
la cac thyristor nhom ant chung .Dng co DM
dl

duoc diu khin bng cach thay di goc mo u cua h d thay di din ap ra phn ung
cua dng co .
Theo dang song din ap o hinh 2-5, din ap tng dp mach bt sau va tri s dinh
cua no bng dip dy . Goc mo u duoc tinh tu giao dim cac nua hinh sin .
Gia thit T
5
, T
6
dang dn nn V
F
U
c
, V
G
U
b
.
Tai et
1
a / 6 u cho xung diu khin d mo T
1
, thyristor nay s mo vi U
a
~ 0 .
Su mo T
1
lam cho T
5
bi khoa mt cach tu nhin vi U
a
~ U
c
, luc nay T
6
va T
1
dn va
din ap trn tai :
U
l
U
d
U
a
- U
b

Tai et
2
3a / 6 u cho xung mi d mo T
2
. Thyiristor nay s mo vi khi T
6
dn
co din ap U
b
tac dung ln ant cua T
2
ma U
b
~ U
c
. Su mo cua T
2
lam cho T
6
bi khoa
lai mt cach tu nhin , luc nay T
1
va T
2
dn va din ap trn tai la .
U
l
U
d
U
a
- U
c


F
G
T
1
T
4
T
3


T
6
T
5
T
2
u
2c
u
2b
u
2a
I
u
U
d
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 35


Hinh 2-5 : So d dang song chinh luu cu ba pha .

Tai et
3
5a / 6 u luc nay ta co U
b
~ U
a
, U
c
cho xung mi d mo T
3
.Thyrisror
nay s mo vi U
b
~ 0 . Su mo T
3
lam cho T
1
bi khoa lai mt cach tu nhin vi U
b
~ U
a

,luc nay T
3
va T
2
dn va din ap trn tai la


U
l
U
d
U
b
-U
c
Tai et
4
7a / 6 u luc nay ta co U
b
~ U
a
, U
c
cho xung mi d mo T
4
. Thyristor
nay s mo vi khi T
2
dn co din ap U
c
tac dung ln ant cua T
4
ma U
c
~ U
a
.Su mo cua
T
4
lam cho T
2
bi khoa lai mt cach tu nhin , luc nay T
3
, T
4
dn va din ap trn tai la


U
l
U
d
U
b
U
a

Tai et
5
9a / 6 u luc nay ta co U
c
~ U
a
, U
b
, cho xung mi d mo T
5
. Thyristor
nay s mo vi U
c
~ 0 . Su mo T
5
lam cho T
3
bi khoa lai mt cach tu nhin vi U
c
~ U
b
,

luc nay T
4
va T
5
dn .Din ap trn tai la :


U
l
U
d
U
c
U
a

Tai et
6
11a / 6 u luc nay ta co U
c
~ U
a
, U
b
cho xung mi d mo lai T
6
.
Thyristor nay s mo vi khi T
4
dn co din ap U
a
tac dung ln ant cua T
6
ma U
a
~ U
b

.Su mo cua T
6
lam cho T
4
bi khoa lai mt cach tu nhin , luc nay T
5
, T
6
dn va din ap
trn tai la :

U
l
U
d
U
c
- U
b
u
u
2a
u
2b
u
2c
a 2a 3a
0
U
V
G
V
F
U
d
U
d
V
F
- V
G
t
t
1
3
5
6
2
4 6
2 4
1
3
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 36


Ta co bang diu khin dong mo , mo va dn cua cac van .

THOI DIEM MO KHOA DN
et
1
a / 6 u T
1
T
5
T
6
, T
1

et
2
3a / 6 u T
2
T
6
T
1
, T
2

et
3
5a / 6 u T
3
T
1
T
2
, T
3

et
4
7a / 6 u T
4
T
2
T
3
, T
4

et
5
9a / 6 u T
5
T
3
T
4
, T
5

et
6
11a / 6 u T
6
T
4
T
5
, T
6

Din ap trung binh trn tai duoc tinh theo cng thuc :
U
d
U
l

+
+

x
x
6
5
6
. 2
6
U
m
sin et.det
x
3 3
.U
IN max
. cos u

x
3
.U
II max
.cosu 1.35.U
II
. cosu (2-9)
Trong do : U
IN max
:Din ap pha cuc dai .
U
II max
:Din ap dy cuc dai .
Dong din trung binh trn cac van : I
hd
K
hd
. I
d
Trong do :
I
hd
, I
d
: Dong din hiu dung cua cac van va dong din tai .
K
hd :
H s xac dinh dong din hiu dung .
Khi goc mo u , dang song biu din trn hinh 2-5 cho thy din ap U
d
dp mach
bc sau ; nhung khi u lon , din ap trn tai s co phn m , dong din trn cac thyristor
co dang chu nht nhung dong din qua thu cp may bin ap hoan toan di xung va
khng co thanh phn mt chiu tranh cho li st bi bo hoa . So d chinh luu cu ba
pha duoc su dung rng ri boi dong trong cac dy qun va dy ngun hoan toan di
xung .


D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 37

2.2.2. Hin tung trng dn .
Gia su T
1
, T
2
dang dn dong . Khi 0 0
1
cho xung diu khin mo T
3
, do L
c
= 0
nn i
T3
khng th tng dt ngt tu 0 I
d
va dong i
T1
cng khng th giam dt ngt tu
I
d
0 . Ca ba thyristor T
1
, T
3
, T
5
du dn dong , hai ngun e
a
, e
b
ni ngn mach .
Nu chuyn gc toa d tu 0 dn 0
1
ta co :
e
a
2 . U
2
sin(0
6
5x
u) (2-10)
e
b
2 . U
2
sin(0
6
x
u) (2-11)
Din ap ngn mach U
c
U
b
U
a
6 . U
2
sin(0 u)
Dong din ngn mach i
c
duoc xac dinh boi phuong trinh :
U
c
6 . U
2
sin(0 u) 2X
c
.
7 d
di
c
; (2-12)
i
c

c
X
U
. 2
. 6
2
| cosu cos(0 u) | ; (2-13)











Hinh 2-6 : So d chinh luu cu ba pha co hin tuong trung dn .

Dong din chay trong T
1
la i
T1
T
d
- I
c
;
Dong din chay trong T
3
la i
T3
i
c
;

Gia thit qua trinh trung dn kt thuc khi 0 0
2
va ky hiu 0
2
0
1
la goc trung
dn .
F
G
T
1
T
4
T
3


T
6
T
5
T
2
L
c

I
u
e
a
e
b
e
c
L
c
L
c
i
c
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 38


Hinh 2-7 : So d dang song chinh luu cu ba pha co trung dn .

Khi 0 , i
T1
0 , ta co biu thuc sau :
cosu cos( u)
2
. 6
. . 2
U
I X
d c
(2-14)
Hinh dang din ap tai U
d
trong giai doan trung dn trong khoang 0
1
0
2
. T
2
dn
dong , T
1
, T
3
trung dn dong . Vy co th vit cac phuong trinh sau :
e
a
- e
c
- 2L
c

dt
di
T1
U
d
(2-15)
e
b
e
c
- 2L
c.
dt
di
T 3

U
d
(2-16)
i
T3
i
T1
i
T2
I
d
const (2-17)
Tu 3 phuong trinh ta rut ra :
U
d

2
b a
e e +
- e
c
(2-18)
Do trung dn ( L
c
= 0) nn tri trung binh cua din ap tai bi giam di mt AU

, va
duoc xac dinh nhu sau :
AU


x . 2
6


+ =
+


7 7
x
7
0 0
). sin( . 6
3
)
2
( d d
e e
e
b a
b


x . 2
6 3
|cosu - cos( u) | (2-19)
Tu do ta co th xac dinh duoc : AU


x
c
L X . . . 3
; (2-20)
2
a c
e e +

U
d
0
1
3
5
6
2
4
u
5;1 1;3 3;5
6;2 2;4
4;6
2
c b
e e +

2
b a
e e +

u
2a
u
2b
u
2c
V
G
V
F
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 39

2.2.3. Ngh|ch luu ph thuc .
Ta co o ch d chinh luu dong din trung binh trn tai I
d
va din ap trung binh U
d

lun cung chiu . Cng sut tiu thu trn tai P U
d
.I
d
lun duong va chiu cua cng
sut lun tu phia ngun xoay chiu chuyn qua tai mt chiu , ta noi b bin di lam
vic o ch d chinh luu .

Hinh 2-8 : a ) Ch d chinh luu ; b ) Ch d nghich luu .
Khi tng goc mo u , gia tri trung binh cua din ap chinh luu U
d
giam di nhung
vn con duong . Tip tuc tng u ~
2
x
, din ap chinh luu trung binh di du . Cuc M
tro thanh m ( - ) va N thanh duong ( ) , din ap U
d
tng dn dn khi u a . Vi
din ap U
d
di chiu trong khi I
d
co chiu khng di nn cng sut P di du . Diu
nay co nghia la tai mt chiu d tro thanh ngun phat va cng sut truyn nguoc tu
phia tai v ngun . Ta noi b bin di d chuyn sang lam vic o ch d nghich luu .
Luu y rng o ch d nghich luu , luoi xoay chiu nhn cng sut tac dung tu phia tai
nhung vn tip tuc cung cp cng sut phan khang va anh huong dn dang song , tn
s cua din ap xoay chiu ta noi rng so d nay lam vic o ch d nghich luu phu
thuc .
D luoi co th nhn nng luong tu phia tai thi tai phai la mt ngun phat va din
ap cua tai phai lon hon din ap cua ngun d dam bao cho van ban dn phn cuc
thun .
Trong truong hop nghich luu phu thuc thi ta phai co goc diu khin u ~ a/2 ta
co din ap trung binh cua nghich luu phu thuc la U
tb
0 .



Tai
a )
M
N


Tai
U
d
I
d
BBD
Cng sut P U
d
.I
d
~ 0
b )
M
N


U
d
I
d
BBD
Cng sut P U
d
.I
d
0
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 40

2.2.4. H T - D khng dao chiu ( CL - DM ) :
Khi ta dung cac b chinh luu co diu khin hay la cac b chinh luu dung thyristor
d lam b ngun mt chiu cung cp cho phn ung dng co din mt chiu nhu cac
phn truoc ta d gioi thiu , ta co din ap chinh luu cua h la :
U
d
U
d0
. cosu ;
Vy ta co phuong trinh dc tinh co din va dc tinh co cua h chinh luu T D
khng dao chiu la :
e
dm
cl u
dm
d
K
R R
K
E
o o
+

'
cos .
0
. I ;
e
2
0
) (
cos .
dm
cl u
dm
d
K
R R
K
E
o o
+

'
. M ;
e e
0
- Ae ;
Trong do :
e
0

dm
d
K
E
o
cos .
0
la tc d khng tai ly tuong , vi luc do o vung dong din
gian doan , h s co thm mt luong sut ap nn duong dc tinh diu chinh dc hon ,
tc d khng tai ly tuong thuc e
0
s lon hon tc d khng tai ly tuong gia tuong e`
0

nhu hinh 2-10 .
Vy , khi thay di goc diu khin u 0 a thi E
d0
thay di tu E
d0
dn -E
d0

va ta s duoc mt ho dc tinh co song song voi nhau nm o nua bn phai cua mt
phng toa d | e , I | hoc |e , M | .
I
d.blt

+
'
m
g
m L f X
E
u BA
d
x x
x

cot 1
2
sin .
1
0
;
Trong do :
X
BA
: Din khang may bin ap . I
1
: Tn s luoi .
L
uL
: Din cam tng mach phn ung . m : S pha chinh luu .
Trong vung dong din gian doan ( e`
0
e
0
) :

>



=
m K
U
m
E
m K
U E
dm
J m
dm
J m
x

o
x

) cos( .
0
2
2
0

Trong do : E
2m
: Bin d suc din dng thu cp may bin ap chinh luu .

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 41

Duong gioi han tc d cuc dai :
e
gh.max

bit d
u
dm
d
I
K
R
K
E
.
0
.
cos .
o o

'













Hinh 2- 9 : a ) So d thay th h T D khng dao chiu .
b ) Dc tinh diu chinh tc d h T D .

2.3 . TONG QUAN VE CHINH LUU CAU BA PHA C DAO CHIEU .
2.3.1. Nguyn tc co ban d xy dng h truyn dng T-D dao chiu :
- Giu nguyn chiu dong din phn ung va dao chiu dong kich tu .
- Giu nguyn dong kich tu va dao chiu dong phn ung nhung duoc phn ra bn
so d chinh :
Truyn dng dung mt b bin di cp cho phn ung va dao chiu quay bng
cach dao chiu dong kich tu .
Truyn dng dung mt b bin di cp cho phn ung va dao chiu quay bng
cng tc tu chuyn mach o phn ung ( tu thng giu khng di ) .
Truyn dng dung hai b bin di cp cho phn ung diu khin ring .
Truyn dng dung hai b bin di ni song song diu khin chung .
Tuy nhin , mi loai so d du co uu nhuoc dim ring va thich hop voi tung loai
tai , trong phn nay ta chon b truyn dng dung hai b bin di ni song song nguoc
diu khin chung , boi no dung cho di cng sut vua va lon co tn s dao chiu cao va
R
cl
R
u


E
d
E

I
u
I
d
T

a )

e
I
d
e
0dm
e
01
e`
01
E
d0
E
d
~ 0

E
d
0
E
d
0
HN
HTS
e
dm
e
1
I
d.gd
I
d.lt
DC

I
d.blt
Gioi han e
max
b )

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 42

thuc hin dao chiu m hon .Trong so d nay dng co khng nhung dao chiu duoc
ma con co th hm tai sinh .
2.3.2.Phuong php diu khin chung :
So d gm hai b bin di G
1
va G
2
, du song song nguoc voi nhau va cac cun
khang cn bng L
c
. Tung b bin di co th lam vic o ch d chinh luu hoc nghich
luu .
Phuong php diu khin kiu tuyn tnh : o
1
+ o
2
n
Luc nay ca hai mach chinh luu cung duoc phat xung diu khin , nhung lun
khac ch d nhau : mt mach o ch d chinh luu ( xac dinh du cua din ap mt chiu
ra tai cng la chiu quay dang cn co ) con mach kia o ch d nghich luu . Vi hai mach
cung du cho mt tai nn gia tri trung binh cua chung phai bng nhau .
U
t
U
d1
U
d2
; (2-21)
Nu dong din lin tuc ta co : U
d1
U
d0
.cosu
1
;
U
d2
U
d0
.cosu
2
;
Vy : U
d0
.cosu
1
U
d0
.cosu
2
;
Hay : cosu
1
cosu
2
0 ; suy ra u
1
u
2
180
0
;
Nu u
1
la goc mo di voi G
1
, u
2
la goc mo di voi G
2
thi su phi hop gia tri u
1
va
u
2
phai duoc thuc hin theo quan h :
u
1
u
2
180
0
;
Su phi hop nay goi la phi hop diu khin tuyn tinh (hinh 2-10) .










Hinh 2-10 : So d phi hop tuyn tinh cua u
1
va u
2
.

u
2
0 u
1
0
u
1
180
0
u
2
180
0
30
0
u
60
0

90
0

150
0
180
0
120
0
0
u
c u
c1
u
c2
u
c4
u
c3
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 43

Gia su cn dng co quay thun , ta cho G
1
lam vic o ch d chinh luu ,
u
1
0 90
0
, U
d1
~ 0 , by gio u
2
~ 90
0
, G
2
lam vic o ch d nghich luu , U
d2
0 .
U
d1
U
0
cos u
1
~ 0 ;
U
d2
U
0
cos u
2
0 ;
Ca hai din ap U
d1
va U
d2
du dc ln phn ung cua dng co M . Dng co chi co
th 'nghe theo U
d1
va quay thun . Dng co tu chi U
d2
vi cac thyristor khng th cho
dong chay tu catt dn ant .
Khi u
1
u
1
90
0
, thi U
d1
U
d2
0 , dng co o trang thai dung .
Gia su u
c
la din ap diu khin o b diu khin cn khoi dng DM quay thun ta
cho u
c
u
c1
(hinh 2-10) .
u
1
30
0
, u
2
180
0
- u
1
150
0
, U
d1

2
3
U
0
, U
d2
-
2
3
U
0
;
G
1
lam vic o ch d chinh luu con G
2
chun bi sn sang d lam vic o ch d
nghich luu . Nu by gio cn giam tc d dng co , ta cho u
c
u
c2
, cac goc mo :
u
1
60
0
, u
2
180
0
- u
1
120
0
, U
`
d1

2
1
U
0
, U`
d2
-
2
1
U
0
.
Luc nay , do quan tinh nn suc din dng E cua dng co vn con giu nguyn tri
so ung voi trang thai truoc do , E ~ U`
d1
b bin di G
1
bi khoa lai .
Mt khac E ~ ,U
`
d2
, nn b bin di G
2
lam vic o ch d nghich luu phu thuc ,
tra nng luong tich luy trong dng co v ngun din xoay chiu . Dong din phn ung
di du , chay tu M vao G
2
dng co bi hm tai sinh , tc d giam xung dn gia tri ung
voi U
`
d1
.
Nu cho din ap diu khin u
c
0 thi G
2
s lam vic o ch d chinh luu , con G
1
s lam vic o ch d nghich luu phu thuc .
Vy bng cach thay di din ap diu khin u
c
( u
c
~ 0 hoc u
c
0 ) ta s thay di
duoc goc mo u
1
va u
2
:
Nu u
c
~ 0 thi u
1
90
0
, u
2
~ 90
0
dn dn b chinh luu G
1
lam vic o ch d
chinh luu , con b bin di G
2
lam vic o ch d nghich luu phu thuc kt qua la lam
cho dng co quay thun e
T
.
Nu u
c
0 thi u
1
~ 90
0
, u
2
90
0
dn dn b chinh luu G
1
lam vic o ch d
nghich luu phu thuc , con b bin di G
2
lam vic o ch d chinh luu , kt qua la lam
cho dng co quay theo chiu nguoc e
N
.

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 44



Hinh 2-11 : So d chinh luu cu ba pha dung phuong phap diu khin chung .

Dc dim cua ch d dao dong dang xet la co mt dong din luc thi chay tu G
1

vao G
2
, luc thi chay tu G
2
vao G
1
ma khng qua mach tai . Nguoi ta goi dong din nay
la ' dong din tun hoan .
Dong din tun hoan lam cho may bin ap va cac thyristor lam vic nng n hon .
D han ch dong din tun hoan nguoi ta dung bn din cam L
c
(nhu hinh 2-12) . Nhu
th s lam tng cng sut dt va gia thanh h thng . Tuy nhin phuong phap diu
khin chung cho phep diu chinh nhanh ti da .



T
1
T
4
T
3


T
6
T
5
T
2
L
c
F
G
T
4`
T
1`
T
6`


T
3`
T
2`
T
5`

-
C
kt
M
I
kt
L
L
c
L
c
L
c
u
2a
u
2b
u
2c
G
1
G
2
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 45

- Xc d|nh dng din tun hon i
cc
.


















Hinh 2-12 : So d dang song biu din quan h giua u
1
va u
2
.

Xet truong hop u
1
30
0
, u
2
180
0
- u
1
150
0
, nhu hinh 2-13 . Trong khoang 0
1

dn 0
3
: co T
1
va T
6`
, T
2
va T
5`
dn dong ,nhung ant T
5`
va catt T
2
co cung mt din
th , khng co dong chay tu T
5`
sang T
2
. Chi co dong tun hoan chay tu G
1
vao G
2
qua
T
1
va T
6`
. Din ap tun hoan trong khoang nay la :
u
cc12
u
2a
u
2b
6 U
2
sin(0 a/6) ;
Nu chuyn toa d tu O sang O
2
, ta co :
u
cc12
- 6 U
2
sin0 2.X
c

7 d
di
cc12
;
i
cc12

c
X
U
2
. 6
2
.cos0 C ;
Khi 0 u
1
, i
cc12
0 , ta co :
u
1
30
0

u
2
150
0

u
1

2a


2a


0
0
u
a
u
b
u
c
0
1
0
2
0
3
0
4
4` 6` 2`
3` 5` 1`
u
1
-u
1
0
0
0
0
0
i
cc21
i
cc12
u
2



D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 46

i
cc12
-
c
X
U
2
. 6
2
.(cos0 - cosu
1
) ; (2-22)
Tip tuc xet cac khoang khac , kt qua nhn duoc cho phep ta kt lun :
hoan i
cc12
chay tu G
1
vao G
2
, va ba xung dong din tun hoan i
cc12
chay tu G
2
vao G
1
.
Tri trung binh cua dong din tun hoan :
I
cc

x 2
3

1
1
. 2
. 6
2

c
X
U
(cos0 - cosu
1
)d0
c
X
U
x 2
. 6 3
2
.(sinu
1
u
1
cosu
1
) ; (2-23)
Phuong php diu khin kiu phi tuyn : o
1
+ o
2
n + .
Dy la kiu diu khin phi hop khng hoan toan thi luc nay s co thm h s phi
tuyn va ta co :
u
1
u
2
a ;
Goc phu thuc vao cac gia tri cua u
1
va u
2
mt cach phi tuyn .


Hinh 2-13 : a ) So d diu khin chung phi hop kiu tuyn tinh .
b ) So d diu khin chung phi hop kiu phi tuyn .

2.3.3.Phuong php diu khin ring :
Hai mach chinh luu hoat dng ring bit . Mach nay hoat dng (duoc phat xung
diu khin ) thi mach kia hoan toan nghi ( bi ngt xung diu khin ) . Vi vy loai tru
duoc dong din tun hoan va khng cn cun khang cn bng L
c
. Song trong qua trinh
dao chiu cn co ' thoi gian cht ( nho nht la vai ms ) d cho van cua mach phai
I
d
e
0dm
u
1min
u
2max
I
c
u
1
a/2
-e
0dm
u
1max
u
2min
a )

I
d
u
1min
u
2max
e
0dm
-e
0dm
u
1max
u
2min
u
1
a/2
I
c
b )

e
e
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 47

ngung hoat dng kip phuc hi tinh cht khoa ri moi bt du phat xung cho mach kia
hoat dng . Vi vy cn mt khi logic diu khin dao chiu tin cy va phuc tap .
D thay di trang thai lam vic cua cac b chinh luu thi phai dung thit bi dc
bit d chuyn cac tin hiu diu khin tu b chinh luu nay sang b chinh luu kia . Boi
vy , khi diu khin ring , cac dc tinh co s bi gian doan o tai truc tung . Nhu vy ,
khi thuc hin thay di ch d lam vic cua h s kho khn hon va h co tinh linh hoat
kem hon khi diu chinh tc d .
Trong phuong phap diu khin ring cng co phi hop diu khin kiu tuy tinh
va phi tuyn .


















Hinh 2-14 : So d cu chinh luu cu ba pha co dao chiu
dung phuong phap diu khin ring .

Do o so d nay dung phuong phap diu khin ring nn trong mach khng co
dong din tun hoan dn dn trong mach ta khng dung bn cun khang cn bng L
c
.
T
1
T
4
T
3


T
6
T
5
T
2
F
G
T
4`
T
1`
T
6`


T
3`
T
2`
T
5`

-
C
kt
M
I
kt
L
u
2a

u
2b
u
2c
G
1
G
2
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 48

CHUONG 3
TINH CHN MACH DNG LJC V MACH DIEU KHIEN HJ T-D
3 .1. TINH CHN MACH DNG LJC .
3.1.1 So d mch dng lc h chinh luu cu ba pha thyristor .


Hinh 3-1 : So d mach dng luc cua h chinh luu cu ba pha thyristor h T-D .



L
c
L
c
L
c
L
c
L
BAL
T
1
T
4
T
3


T
6
T
5
T
2
F
G
T
4`
T
1`
T
6`


T
3`
T
2`
T
5`

-
C
kt
M
I
kt
u
2a
u
2b
u
2c
C B A
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 49

3.1.2. Cc thng s cua dng co .
- Dng co mt chiu co cac thng s sau :
P 32 Kw ;
U
dm
220 V ;
I
dm
166 A ;
R
u
0,075 O ;
J
d
2,7 Kg.m
2
;
R
kt
95,5 O ;
W
kt
1600 Vong ;
I
ktdm
1,64 A ;
S di cuc : p 2 ;
Tc d cua rto : n
dm
1500 vong/phut ;
n
max
2250 vong/phut ;
3.1.3. Tnh chn thyristor :
Tinh chon thyristor dua vao cac yu t co ban nhu : dong din tai , so d chinh
luu , diu kin tan nhit , din ap lam vic .
- Din ap nguoc lon nht ma thyristor phai chiu :
U
nmax
K
nv
.U
2
K
nv
.
u
d
K
U

x
6 . 3
. 6
d
U

3
x
.220 230,27 V ;
Trong do : K
nv
6 ; K
u

x
6 3
;
- Din ap nguoc cua van cn chon :
U
nv
K
dtu
.U
nmax
1,8 .230,27 414,49 V ;
Trong do : K
dtu
: H s du tru din ap , thuong chon K
dtu
1,8 ;
- Dong din lam vic cua van duoc tinh theo dong hiu dung :
I
lv
I
hd
k
hd
.I
d

3
dm
I

3
166
95,84 A ;
( do trong so d cu ba pha , h s dong din hiu dung : k
hd

3
1
) .
- Chon thyristor lam vic voi diu kin co canh tan nhit va du din tich tan nhit
, khng co quat di luu khng khi , voi diu kin co dong din dinh muc cua van cn
chon :
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 50

I
dm
k
i
.I
lv
3,2 . 95,84 306,688 A ;
k
i
: H s du tru dong din , chon k
i
3,2 .
D chon thyristor lam vic voi cac tham s dinh muc co ban trn , ta tra bang
thng s van , chon cac van co thng s din ap nguoc , dong din dinh muc lon hon
gn nht voi thng s d tinh . Vy ta chon thyristor cho mach dng luc loai
TF440-06X co cac thng s sau :
- Dong din dinh muc cua van: I
dm
400 (A) ;
- Din ap nguoc cuc dai cua van: U
nT
600 (V) ;
- Dinh xung dong din : I
pk
4000 (A) ;
- D sut ap trn thyrisor : AU
T
2,0 (V) ;
- Dong din cua xung diu khin : I
g
200 (mA) ;
- Din ap cua xung diu khin : U
g
3,0 (V) ;
- Dong din ro : I
r
25 (mA) ;
- Nhit d lam vic cuc dai : T
max
125
0
C ;
- Dong din duy tri : I
h
70 mA ;
- Tc d bin thin din ap :
dt
du
200 (V/s) ;
- Thoi gian chuyn mach : t
cm
15 (s) ;
3.1.4. Tnh ton my bin p chinh luu :
D chon cac thit bi trong mach dng luc cng nhu mach bao v , truoc ht cn
xac dinh din ap ra cua b bin di Tiristor .
Chon may bin ap ba pha ba tru co so d ni dy A/Y , lam mat tu nhin bng
khng khi .
May bin ap la mt b phn quan trong cua h thng din , thuc hin cac chuc
nng sau .
- Bin di din ap ngun cho phu hop voi yu cu so d phu tai .
- Bao dam su cach ly giua phu tai voi luoi din d vn hanh an toan va thun tin
- Bin di s pha cho phu hop voi s pha cua so d phu tai .
- Tao dim trung tinh cho so d hinh tia .
- Han ch dong din ngn mach trong chinh luu va han ch muc tng dong Ant
d bao v van .
- Cai thin hinh dang song din luoi lam cho no d bin dang so voi hinh sin , do
do nng cao cht luong din ap luoi .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 51

* Tinh cac thng s co ban :
- Tinh cng sut biu kin cua may bin ap :
S
BA
K
s
.P
dm
1,05.3200 33600 (VA) ;
- Din ap pha so cp may bin ap :
U
1
380 V ;
- Din ap pha thu cp may bin ap :
Phuong trinh cn bng din ap khi co tai :
U
d0
.cosu
min
U
d
2AU
V
2AU
dm
AU
BA

Trong do :
u
min
0
0
la goc du tru khi co suy giam din ap luoi ;
AU
V
21 V la sut ap trn thyristor ;
AU
dm
- 0 la sut ap trn dy ni :
AU
BA
AU
r
AU
x
la sut ap trn din tro va din khang trn may bin ap ;
Chon so b :
AU
BA
6.U
d
0,06. 220 13,2 V ;
Tu phuong trinh cn bng din ap khi co tai ta co :
U
d0

min
cos
2 2

BA J d
U U U + +

0
0
2 , 13 . 2 2 . 2 220
Cos
+ +
250,4 V ;
Din ap pha thu cp may bin ap :
U
2

u
d
k
U

x
6 3
4 , 250
108 V ;
- Dong din hiu dung thu cp may bin ap :
I
2

3
2
.I
d

3
2
.166 135,538 A ;
- Dong din hiu dung so cp may bin ap :

I
1
k
BA
.I
2

1
2
U
U
.I
2

380
107
.135,538 38,752 A ;
* Xac dinh kich thuoc cua mach tu .
- Tit din so b tru .
Q
Fe
k
Q
.
f m
S
BA
.
;

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 52

Trong do : k
Q
: H s phu thuc phuong thuc lam mat , ly k
Q
6 .
m : S tru cua may bin ap , m 3 .
I : Tn s cua ngun xoay chiu , I 50 Hz .
Thay vao ta co : Q
Fe
6 .
50 . 3
33600
89,799 cm
2
.
- Duong kinh tru :
d
x
e
Q . 4

x
799 , 89 . 4
10,69 cm .
Chun hoa duong kinh tru theo tiu chun : d 11 cm .
- Chon loai thep k thut din , cac la thep co d day 0,5 mm .
Chon so b mt d tu cam trong tru B
T
1 T .
- Chon ty s m
d
h
2,3 . Suy ra h 2,3d 2,3 . 11 25,3 cm .
( Thng thuong m 2 2,5 ) .
Chon chiu cao tru h 25 cm .
* Tinh toan dy qun .
- S vong dy mi pha so cp may bin ap :
W
1

0 , 1 . 10 . 799 , 89 . 50 . 44 , 4
380
. . . 44 , 4
4
1

=
T e
B Q f
U
190,6 vong .
Ly W
1
191 vong .
- S vong dy mi pha thu cp may bin ap :
W
2

1
2
U
U
.W
1

380
108
.190,6 55 vong .
Ly W
2
55 vong .
- chon so b mt d dong din trong may bin ap :
Voi dy dn bng dng , may bin ap kh , chon J
1
J
2
2,75 A/mm
2
.
- Tit din dy dn so cp may bin ap :
S
1

1
1
J
I

75 , 2
752 , 38
14,2mm
2
.
Chon dy dn thit din hinh ch nht , cach din cp B .
Chun hoa tit din theo tiu chun : S
1
14,2 mm
2
.
Kich thuoc cua dy co k dn cach din la : S
1cd
a
1
b
1


1,68 8,6 mm .

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 53

- Tinh lai mt d dong din trong cun so cp :
J
1

1
1
S
I

2 , 14
752 , 38
2,725 A/mm
2
.
- Thit din dy dn thu cp may bin ap :
S
2

2
2
J
I

75 , 2
538 , 135
49,249 mm
2
.
Chon dy dn co tit din chu nht , co cach din cp B .
Chun hoa tit din theo chun : S
2
50,1 mm
2

Kich thuoc cua dy co k dn cach din la : S
2cd
a
2
b
2


5,1 10 mm .
- Tinh lai mt d dong din trong cun thu cp :
J
2

2
2
S
I

1 , 50
538 , 135
2,705 A/mm
2

.
* Kt cu dy qun so cp .
Thuc hin dy qun kiu dng tm b tri theo chiu doc truc .
- Tinh so b s vong dy trn mt lop cua cun so cp :
W
11
95 , 0 .
86 , 0
5 , 1 . 2 25
.
2
1

c
g
k
b
h h
24 vong .
Trong do : k
c
: La h s ep cht , ly k
c
0,95 .
h : Chiu cao tru h 25 cm .
h
g
: Khoang cach tu gng d cun dy so cp .
Chon so b khoang cach cach din gng h
g
1,5 cm .
- Tinh so b s lop dy o cun so cp :
n
11

24
191
11
1
=

7,958 lop .
Chon s lop n
11
8 lop .
Nhu vy co 191 vong chia thanh 8 lop , vy 7 lop du co 24 vong va lop thu 8 co
191 7 . 24 23 vong .
- Chiu cao thuc t cua cun so cp :
h
1

95 . 0
86 , 0 . 24 .
1 11
=
c
k
b
21,726 cm .
- Chon ng qun dy lam bng vt liu cach din co b day :
S
01
0,1 cm .

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 54

- Khoang cach tu tru toi cun so cp :
a
01
1 cm .
- Duong kinh trong cua ng cach din :
D
t
d
Fe
2a
01
2S
01
11 2 . 1 2 . 0,1 12,8 cm .
- Duong kinh trong cua cua cun so cp :
D
t1
D
t
2S
01
12,8 2 . 0,1 13 cm .
- Chon b day cach din giua cac lop o cun so cp :
cd
11
0,1 mm .
- B day cun so cp :
B
d1
( a
1
cd
11
).n
11
( 1,68 0,1 ).8 14,24 mm 1,424 cm .
- Duong kinh ngoai cua cun so cp :
D
n1
D
t1
2B
c1
13 2 . 1,424 15,848 cm .
- Duong kinh trung binh cua cun so cp :
D
tb1

2
848 , 15 13
2
1 1
+
=
+
n t
D D
14,424 cm.
- Chiu dai dy qun so cp :
l
1
W
1
.a.D
tb
a . 191 . 14,424 8650,649 cm 86,5 m .
- Chon b day cach din giua hai cun so cp va thu cp :
cd
0
1 cm .
* Kt cu dy qun thu cp .
- Chon so b cun chii cao cun thu cp :
h
2
h
1
21,726 (cm) .
- Tinh so b s vong dy trn mt lop :
W
12

c
k
b
h
.
2
2
95 , 0 .
1
726 , 21
20 vong .
- Tinh so b s lop dy qun thu cp:
n
l2

20
55
2
2
=
l

2,7 lop .
chon n
12
3 lop .
chon 2 lop trong cung 20 vong lop thu 3 co 15 vong .
- Chiu cao thuc t cua cun thu nht :
h
2

95 , 0
1 . 20
2 2
=
c
l
k
b
21,05 cm .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 55

- Duong kinh trong cua cun thu cp :
D
t2
D
n1
2a
12
15,848 2 . 1 17,848 cm .
- Chon b day cach din giua cac lop dy o cun thu cp :
cd
22
0,1 mm .
- B day cun thu cp :
B
d2
( b
2
cd
22
). n
l2
( 1 0,01 ) . 3 3,03 cm .
- Duong kinh ngoai cua cun thu cp :
D
n2
D
t2
2.B
d2
17,848 2 . 3,03 23,908 cm .
- Duong kinh trung binh cua cun thu cp :
D
tb2

2
908 , 23 848 , 17
2
2 2
+
=
+
n t
D D
20,878 cm .
- Chiu dai dy qun thu cp:
l
2
a.W
2
.D
tb2
a . 54 . 20,878 3540 cm 35,4 m .
- Duong kinh trung binh cua cac cun dy :
D
2
908 , 23 13
2
2 1
+
=
+
n t
D D
18,454 cm .
Suy ra : r
2
454 . 18
2
=
D
9,227 cm .
* Cac thng s cua may bin ap :
- Din tro trong cua cun so cp may bin ap o 75
o
C :
R
1
p.
1
1
s
l
0,02133.
14
5 , 86
0,13 O .
Trong do : p 0,02133 O.mm
2
/m.
- Din tro trong cua cun thu cp may bin ap o 75
o
C :
R
2
p.
2
2
s
l
0,02133.
1 , 50
07 , 36
0,015 O .
- Din tro may bin ap quy di v thu cp :
R
BA
R
2
R
1
.(
1
2

)
2
0,015 0,13.(
191
55
)
2
0,026 O .
- Sut ap trn din tro may bin ap :
Au
r
R
BA
.I
d
0,026 . 166 4,316 V .
- Din khang may bin ap quy di v thu cp :
X
BA
8.a
2
.(W
2
)
2
.(
6d
h
r
)(a
12

3
2 1 d d
B B +
).e.10
-7
.
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 56

X
BA
8 . 3,14
2
. 55
2
. (
726 , 21
227 , 9
) . (0,01
2
10 .
3
03 , 3 424 , 1

+
) . 314 . 10
-7

X
BA
0,08 O .
- Din cam may bin ap quy di v thu cp :
L
BA

BA
X

314
08 , 0
0,255.10
-3
H 0,255 mH.
- Sut ap trn din khang may bin ap :
Au
x

x
3
.X
BA
.I
d

x
3
.0,08.166 12,688 V .
- Din ap ngn mach tac dung :
U
nr
100 .
108
538 , 135 . 026 , 0
100
2
2
=
U
I R
BA
3,29 .
- Din ap ngn mach phan khang:
U
nx
100 .
108
538 , 135 . 08 , 0
100
2
2
=
U
I X
BA
10 .
- Din ap ngn mach phn trm :
U
n

2 2 2 2
10 29 , 3 + = + nx
nr
U U 10,5 .













Bang thng cac thng s cua may bin ap dng luc .


Cng sut may bin ap biu kin S
BA
33,6 kVA
Din ap pha so cp U
1
380 V
Din ap pha thu cp U
2
108 V
Dong din hiu dung so cp I
1
38,16 A
Dong din hiu dung thu cp I
2
135,538 A
S vong dy mi pha so cp W
1
191 vong
S vong dy mi pha thu cp W
2
55 vong
Din tro quy di v thu cp R
BA
0,026 O
Din khang quy di v thu cp X
BA
0,08 O
Din cam quy di v thu cp L
BA
0,255 mH
Din ap ngn mach phn trm U
n
10,5
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 57

3.2. Gii thiu mch diu khin .
3.2.1. So d nguyn l :


Hinh 3-2 : So d khi diu khin thyristor .

3.2.2. Nguyn tc diu khin :
Trong thuc t nguoi ta thuong dung hai nguyn tc diu khin sau : ' Thng
dung tuyn tinh va thng dung arccos , d thuc hin vi tri xung trong nua chu ky
duong cua din ap dt trn thyristor .
3.2.2.1.Nguyn tc diu khin thng dng tuyn tnh :
Theo nguyn tc nay nguoi ta thuong dung hai din ap :
- Din ap dng b ( U
s
) , dng b voi din ap dt trn ant catt cua thyristor ,
thuong dt vao du dao cua khu so sanh .
- Din ap diu khin ( U
cm
) , la din ap mt chiu , co th diu chinh duoc bin
d . Thuong dt vao du khng dao cua khu so sanh .









Hinh 3-3 : Nguyn tc diu khin thng dung tuyn tinh :


DIEN AP TUA
KD XUNG
DP
SS
U
c
T
U
s
-U
sm
U
cm
et
U
cm
u
a
2a
u

U
s
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 58

Do vy hiu din th du vao cua khu so sanh la :
U
d
U
cm
U
s
;
Khi U
s
U
cm
thi khu so sanh lt trang thai , ta nhn duoc suong xung cua din
ap du ra cua khu so sanh . Suon xung nay thng qua da hai mt trang thai bn n
dinh tao ra xung diu khin .
Nhu vy bng cach lam bin di U
cm
, ta co th diu chinh duoc thoi dim xut
hin xung ra , tuc la diu chinh goc u .
Giua u va U
cm
co quan h sau :
u
max
.
s
cm
U
U
x ; Nguoi ta ly U
cmmax
U
smax
;
3.2.2.2. Nguyn tc diu khin thng dng arccos :
Theo nguyn tc nay nguoi ta dung hai din ap :
- Din ap dng b U
s
, vuot truoc U
AK
U
m
Sinet cua thyristor mt goc
2
x

U
s
U
m
Coset .
- Din ap diu khin U
cm
la din ap mt chiu , co th diu chinh duoc bin d
theo hai chiu duong va m .








Hinh 3-4 : Nguyn tc diu khin thng dung arcoss

Nu dt U
s
vao cng dao va U
cm
vao cng khng dao cua khu so sanh thi :
Khi U
s
U
cm
, ta s nhn duoc mt xung rt manh o du ra cua khu so sanh khi
khu nay lt trang thai .
U
m
Cosu U
cm
; (3-1)
Do do u arcos(
m
cm
U
U
) ; (3-2)
U
cm
et
a
U
AK
0
U
s
u
U
AK
U
s
2a
U
m
-U
m
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 59

Khi U
cm
U
m
thi u 0 ;
Khi U
cm
0 thi u
2
x
;
Khi U
cm
- U
m
thi u a ;
Nhu vy , khi diu chinh U
cm
tu tri U
cm
U
m
, dn tri U
cm
-U
m
ta co th diu
chinh duoc goc u tu 0 dn u .
Nguyn tc diu khin thng dung 'arcos duoc su dung trong cac thit bi chinh luu
doi hoi cht luong cao .
3.2.3. Cc khu co ban cua mch diu khin :
3.2.3.1. Khu dng pha :
So d o hinh 35a la so d don gian , d thuc hin voi s linh kin it nhung cht
luong din ap tua khng tt . D dai cua phn bin thin tuyn tinh cua din ap tua
khng phu ht 180
0
. Do do , goc mo van lon nht bi gioi han . Hay noi cach khac ,
nu theo so d nay din ap tai khng diu khin duoc tu 0 toi cuc dai ma tu mt tri s
khac dn tri s cuc dai .
D khc phuc nhuoc dim trn v di diu chinh cua so d o hinh 35a nguoi ta
su dung so d tao din ap tua bng so d trn hinh 3-5b . Theo so d nay , din ap tua
co phn bin thin tuyn tinh phu ht nua chu ky din ap . Do vy khi cn diu khin
din ap tu khng toi cuc dai la hoan toan co th dap ung duoc .
Voi su ra doi cua cac linh kin ghep quang , ta co th su dung so d tao din ap
tua bng b ghep quang nhu hinh 3-5c . Nguyn ly va cht luong cua hai so d trn
hinh 3-5b va 3-5c tuong di ging nhau . Uu dim cua so d trn hinh 3-5c o ch
khng cn bin ap dng pha , do do co th don gian hon trong vic ch tao va lp dt .
Cac so d trn du co chung nhuoc dim la vic mo , khoa cac tranzitor trong
vung din ap ln cn 0 la thiu chinh xac , lam cho vic nap , x tu trong vung din ap
luoi gn 0 khng duoc nhu y mun .
Ngay nay cac vi mach duoc ch tao ngay cang nhiu , cht luong ngay cang cao ,
kich thuoc ngay cang gon , ung dung cac vi mach vao thit k mach dng pha co th
cho ta cht luong din ap tua tt . Trn so d 3-5d m ta vic tao din ap tua dung
khch dai thut toan .

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 60

Duoi dy ta goi thiu mt s khu dng pha co ban va ta chon hinh d;

Hinh 3-5 : Mt s khu dng pha din hinh .










u
1
u
1
u
ra
u
2
D
1
D
2 R
1
R
2
C
-E
A
B
C
Hinh -a
R
2
R
1
D
1
A
C
u
ra
Tr
Hinh-b
E
Ghep quang
u
v
R
1
D
R
2
u
ra C
-E
U
ra
u
1
D
1
A
2
R
1 A

B
R
2
Tr
C
C
Hinh-d
A
1
-12
12
12
-12


D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 61


















Hinh 3-6 : Gian d cua khu dng pha la .

3.2.3.2. Khu so snh :
D xac dinh duoc thoi dim cn mo thyristor , cn so sanh hai tin hiu U
dk
va U
rc
,
vic so sanh hai tin hiu do co th duoc thuc hin bng tranzitor (Tr) nhu trn
hinh 3-6a . Tai thoi dim U
dk
U
rc
du vao Tr lt trang thai khoa sang mo ( hay
nguoc lai tu mo sang khoa ) , lam cho din ap ra cng bi lt trang thai , tai do ta danh
du duoc thoi dim cn mo thyristor .
Voi muc d mo bao hoa cua Tr phu thuc vao hiu U
dk
U
rc
U
b
, hiu nay co
mt vung din ap nho hang vai mV , lam cho Tr khng lam vic o ch d dong ct
nhu mong mun , do do nhiu khi lam thoi dim mo thyristor bi lch kha xa so voi
dim cn mo tai U
dk
U
rc
.
Khch dai thut toan co h s khch dai v cung lon , chi cn mt tin hiu rt nho
(c V) o du vao , du ra d co din ap ngun nui , nn vic ung dung khch dai
thuc toan lam khu so sanh la hop ly . Cac so d so sanh dung khch dai thut toan
U
A
et
et
U
C1
a 2a 3a 4a
U
A
U
B
U
dk1
U
rc
u
1
et
U
C2
U
dk2
U
rc
u
2
u
2
u
1
et
a
3a 2a
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 62

nhu hinh 3-6b, c rt thuong gp trong cac so d hin nay . Uu dim hon hn cua cac so
d nay la co th phat xung diu khin chinh xac tai U
dk
U
rc

Mt s so d khu so sanh thuong gp nhu sau ta chon hinh 3-6b .














Hinh 3-7 : Cac khu so sanh thuong gp .
a ) Bng tranzitor ; b ) Bng mt cng dao cua khch dai thut toan ;
c ) Hai cng khch dai thut toan ;

.

Hinh 3-8 : So d so sanh hai tin hiu khac du .
3.2.3.3. Khu khch di :
Voi nhin vu tao xung phu hop d mo thyristor tng khch dai cui cung thuong duoc
thit k bng tranzitor cng sut , nhu hinh 3-8a . D co xung dang kim gui toi
Hinh - a
-E
R
3
R
1
R
2
u
rc
u
dk
U
ra
R
1
R
2
u
rc
u
dk
Hinh - c
U
ra
A
3
R
1
R
2
u
rc
u
dk
U
ra
A
3
Hinh - b


-12
12
U
-V
sat
V
sat
0
U
dk
U
rc
0
0
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 63

thyristor ta dung bin ap xung , d co khch dai cng sut ta dung Tr , diot D bao v Tr
va cun dy so cp bin ap xung khi Tr khoa dt ngt . Mt du voi uu dim don gian ,
nhung so d nay khng duoc dung rng ri , boi l h s khch dai cua Tranzitor loai
nay nhiu khi khng du lon , d khch dai duoc tin hiu tu khu so sanh dua sang .
.

Hinh 3-9 : So d cac khu khch dai va phn phi xung :
a)Bng tranzitor cng sut , b) Bng so d Darlington , c) So d co tu ni tng ;
Tng khch dai cui cung bng so d Darlington nhu hinh 3-8b , Thuong hay
duoc dung trong thuc t . So d nay hoan toan co th dap ung duoc yu cu v khch
dai cng sut , khi h s khch dai duoc nhn ln theo thng s cua cac Tranzitor .
Trong thuc t xung diu khin chi cn co d rng be ( c khoang 10 dn 200 s ),
ma thoi gian mo thng cac Tranzitor cng sut dai ti da mt nua chu ky c 0,01s ,
lam cho cng sut toa nhit du cua Tr qua lon va kich thuoc dy qun so cp bin ap
du lon . D giam nho cng sut toa nhit Tr va kich thuoc dy qun so cp may bin
E

u
v
R

D

Tr
BAX
a)
E

u
v
R

D

Tr
BAX
b)
Tr
1
E

u
v
R

D

Tr
BAX
Tr
1
D

C
c)
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 64

ap xung , ta co th thm tu ni tng nhu hinh 8-3c . Theo so d nay , Tr chi mo cho
dong din chay qua trong khoang thoi gian nap tu , nn dong din hiu dung cua chung
be hon nhiu ln .
3.2.3.4. Khu to xung chm :
Di voi so mt d mach , d giam dong cng sut cho tng khch dai va tng s
luong cho xung kich mo , nhm dam bao cho thyristor mo mt cach chc chn , nguoi
ta hay phat xung chum cho cac thyristor . Nguyn tc phat xung chum la truoc khi vao
tng khch dai , ta dua chen thm mt cng AND ( & ) voi tin hiu vao nhn tu tng
so sanh va tu b phat xung chum nhu hinh 3-10 .



Hinh 3-10 : So d phi hop tao xung chum .
Vi mach 555 tao xung dng h ( hinh 3-11a ) cho ta cht luong xung kha tt va
so d cng don gian . So d nay thuong hay gp trong cac mach tao xung .
Trong thit k mach diu khin , thuong hay su dung khch dai thut toan . Do
do d dng dang v linh kin , khu tao xung chum cng co th su dung khch dai
thut toan nhu cac so d trn hinh 3-11b,c . Tuy nhin o dy so d dao dng da hai
(hinh 3-11b) co uu dim hon v muc d don gian do do duoc su dung kha rng ri
trong cac mach tao xung chu nht , ta chon hinh 3-11b















Hinh 3-11 : D thi dang song cua khu tao xung chum .
AND
Tu so sanh
Tu chum xung
Toi khch dai
t
U
ra
0
kV
sat
-kV
sat
V
sat
-V
sat
u
c
T
1
T
2
0`
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 65



Hinh 3-12 : a ) :So d tao xung chum dung vi mach 555 .
b ) So d tao xung chum da hai bng khch dai thut toan .
c ) So d tao xung chum tao bng mach khch dai thut toan .

3.2.4. So d mch diu khin v nguyn l hot dng .
Tu cac khu d gio thiu o trn ta chon duoc so d diu khin mt knh nhu
hinh 3-13 .
Hoat dng cua mach diu khin o hinh 3-13 duoc giai thich nhu sau :
Din ap vao tai dim A (U
A
) co dang hinh sin , trung pha voi ant cua thyristor ,
qua khch dai thut toan A
1
cho ta chui xung chu nht di xung U
B
. Phn din ap
duong cua din ap chu nht U
B
qua dit D
1
toi A
2
tich phn thanh din ap tua U
rc
.
Phn ap m cua din ap U
B
lam mo thng Tranzitor Tr
1
, kt qua la A
2
bi ngn mach
( Voi U
rc
0 ) trong vung U
B
m . Trn du ra cua A
2
ta co chui din ap rng cua U
rc

gian doan .

U
c
R
2
R
1


12
-12
A

R
2
R
3
R
1
R
3
A
1
A
2
R
4
C
a )

a )

b )

c )

C
U
U
rc
C
2
C
1
R
2
R
1
555
7
2
1
3
8 4
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 66

Din ap U
rc
duoc so sanh voi din ap diu khin U
dk
tai du vao cua A
3
. Tng
dai s U
rc
U
dk
quyt dinh du din ap du ra cua khch dai thut toan A
3
. Trong
khoang thoi gian tu 0 t
1
voi U
dk
~ U
rc
, din ap U
D
m . Trong khoang t
1
t
2
, din
ap U
dk
va U
rc
di nguoc lai , lam cho U
D
lt ln duong . Cac khoang thoi gian tip theo
giai thich din ap U
D
tuong tu .
Mach da hai tao xung chum A
4
cho ta chui xung tn s cao , voi din ap U
E
trn
hinh 3-13 . Dao dng da hai co tn s hang chuc kHz , o dy chi m ta diinh tinh .
Hai tin hiu U
D
va U
E
cung duoc dua toi khu 'AND hai cng vao . Khi dng
thoi co ca hai tin hiu duong U
D
, U
E
( Trong cac khoang t
1
t
2
, t
4
t
5
) ta s co
xung U
F
lam mo thng cac Tranzitor, kt qua la ta nhn duoc chui xung nhon X
dk

trn bin ap xung , d dua toi mo thyristor T .
Din ap U
d
s sut hin trn tai tu thoi dim co xung diu khin du tin , tai cac
thoi dim t
2
, t
4
trong chui xung diu khin , cua mi chu ky din ap ngun cp , cho
toi cui ban ky din ap duong ant .
Hin nay d co nhiu hng ch tao cac vi xu ly chuyn dung d diu khin cac
thyristor rt tin loi . Tuy nhin nhung linh kin loai nay chua duoc ph bin trn thi
truong .


D

n

t

t

n
g
h
i

p


















































C
J
H
D
:
1
h
S
.

K
h
u
o
n
g

C

n
g

M
i
n
h



S
J
1
H
:

A
C
U
Y
E
A

M
I
A
H

A
A
H

-

L

3

D
1
D











T
r
a
n
g

6
7





R
8
A
D
1
A
1
A
2
A
3
AND

C
3
R
9
R
7
R
6
A

C
2
R
2
R
5
R
3
D
2
D
3
D
4
R
1
B C
D
Tr
1
Tr
2
T
1
BAX
E
C
2
U
dk
u
rc
R
4








Hinh 3-13 : So d nguyn ly mt knh diu khin
Tr
3
MBA
E
F
D
5
R
0
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 68





















Hinh 3-14 : Gian d cac duong cong mach diu khin .
U
A
et
et
et
et
et
et
t
2
t
1 t
3
t
4
t
5 t
6
U
E
U
F
V
T
U
rc1
V
T
U
dk1
U
B
U
A
et
a 2a 4a
U
A
U
C1
u
1 u
1
et
U
rc2
U
dk2
U
C2
u
2
u
2
X
dk
et
U
D
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 69

3.3.Tnh ton cc thng s mch diu khin :
So d mt knh diu khin chinh luu cu ba pha duoc thit k theo so d
hinh 3-13 . Tinh toan mach diu khin thuong duoc tin hanh tu tng khch dai nguoc
tro ln .
Mach diu khin duoc tinh xut phat tu yu cu v xung mo thyristor .
Cac thng s co ban d tinh mach diu khin :
Din ap diu khin thyristor : U
dk
3,0 V ;
Dong din diu khin thyristor : I
dk
200 mA :
Thoi gian mo thyristor : t
m
50 s ;
D rng xung diu khin : t
x
167 s ; (tuong duong voi
3
0
din ) ;
Tn s xung diu khin : I
x
3 kHz ;
D mt di xung cho phep : Au 4
0
;
Din ap ngun nui mach diu khin : U 12 V ;
Muc sut bin d xung : S
x
0,15 :
3.3.1. Tnh bin p xung :
- Chon vt liu lam li st Ierit HM . Li co dang hinh xuyn lam vic trn mt
phn cua dc tinh tu hoa co : AB 0,3 T ; AH 30 A/m , khng co khe ho khng khi .
- Ty s bin ap xung : thuong m 2 3 ta chon m 3 ;
- Din ap cun thu cp may bin ap xung U
2
U
dk
3 V ;
- Din ap dt ln cun so cp may bin ap xung :
U
1
m . U
2
3 . 3 9 V ;
- Dong din thu cp may bin ap xung :
I
2
I
dk
200 mA ;
- Dong din so cp may bin ap xung :
I
1

3
200
2
=
m
I
66,6 mA 0,066 A ;
- D tu thm trung binh cua li st :

tb
= =

30 . 10 . 25 , 1
3 , 0
.
6
0

B

8.10
3
;
Trong do :
0
1,25.10
-6
H/m la d tu thm cua khng khi .

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 70

- Th tich cua li thep cn co :
V Q.l
2
1 1 0
. . . . .
B
I U S t
x x tb



Thay s ta co : V
2
6 6 3
3 , 0
0666 , 0 . 9 . 15 , 0 . 10 . 167 . 10 . 25 , 1 . 10 . 8

1,665.10
-6
m
3
1,665 cm
3
;
3.3.2. Tnh tng khch di cui cng :
Chon Tranzitor cng sut Tr
3
loai 2SC9111 lam vic o ch d xung , co cac
thng s sau :
Tranzitor loai N-P-N , vt liu ban dn la silic .
Din ap giua colecto va bazo khi ho mach emito la : U
CBO
40 V ;
Din ap giua emito va bazo khi ho mach colecto la : U
EBO
4 V;
Dong din lon nht o colecto co th chiu dung : I
Cmax
500 mA ;
Cng sut tiu tan o colecto : P
C
1,7 W ;
Nhit d lon nht o mt tip giap : T
1
175
0
C ;
Dong lam vic cua colecto : I
C3
I
1
66,6 mA ;
Dong lam vic cua bazo : I
B3
332 , 1
50
6 , 66
3
= =

C
I
mA ;
Ta thy rng voi loai thyristor d chon co cng sut diu khin kha be : U
dk
3V,
I
dk
200 mA 0,2 A , nn dong colecto bazo cua tranzitor Tr
3
kha be , trong truong
hop nay ta co th khng cn tranzitor Tr
2
ma vn co cung cng sut diu khin
tranzitor .
Chon ngun cp cho may bin ap xung : E 12 V . Voi ngun E 12 V ta phai
mc thm din tro R
10
ni tip voi cuc emito cua Tr
3
.
R
10

3
1
1
10 . 6 , 66
9 12

I
U E
45O ;
Tt ca cac dit trong mach diu khin dung loai 1N4009 , co cac tham s :
- Dong din dinh muc : I
dm
10 mA ;
- Din ap nguoc lon nht : U
N
25 V ;
- Din ap d cho dit mo thng : U
m
1 V ;
3.3.3. Chn cng AND :
Toan b mach diu khin phai dung 12 cng AND nn ta chon hai IC 4081 ho
CMOS . Mi IC 4081 co 4 cng AND . Cac thng s cua cng AND la :
- Ngun nui IC : V
cc
3 9 V , ta chon V
cc
12 V ;
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 71

- Nhit d lam vic : t
lv
- 40
0
C 80
0
C ;
- Din ap ung voi muc logic '1 : 2 4,5 V ;
- Dong din : I 1 mA ;
- Cng sut tiu thu : P 2,5 nW/1 cng ;








Hinh 3-15 : So d chn cua IC 4081 .

3.3.4. Chn t C
3
v R
9
:
Din tro R
9
dung d han ch dong din dua vao bazo cua tranzitor Tr
3
. Chon R
9

thoa mn diu kin :
R
9
_
3
3
10 . 666 , 0
5 , 4

=
r
I
U
6,757 kO ;
Ta chon R
9
6,8 kO ;
Chon C
3
.R
9
t
x
167 s , suy ra C
3

9
R
t
x
;
C
3
10 . 8 , 6
167

0,024 F , chon C
3
0,022 F .
3.3.5. Tnh chn b to xung chm :
Mi knh diu khin phai dung bn khch dai thut toan , do do ta chon IC loai
TL 084 do hng Texas Intruments ch tao cac IC nay co khch dai toan .
Cac thng s cua TL 084 :
- Din ap ngun nui : V
cc
12 V ;
- Hiu din th giua hai du vao : U 30 V ;
V
cc
14
13 12 11 10 9 8
7
5 4 3 2 1
6
AND
AND
AND AND
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 72

- Nhit d lam vic : t - 25 85
0
C ;
- Cng sut tiu thu : P 680 mW 0,68 W ;
- Tng tro du vao : R
in
10
6
MO ;
- Dong din du ra : I
ra
30 pA ;
- Tc d bin thin din ap cho phep:
dt
du
13 V/s ;







Hinh 3-16 :So d chn IC TL084 .
Mach tao xung chum co tn s I
x
t . 2
1
3 kHz , hay chu ky cua xung chum :
T
f
1
334 s ;
Ta co : T 2R
8
.C
2
.Ln( 1 2.
7
6
R
R
) ;
Chon R
6
R
7
33 kO , thi T R
8
.C
2
334 s ;
Vy ta co : R
8
.C
2
151,8 s ;
Chon tu C
2
0,1 F , co din ap U 16 V suy ra R
8
1,518 O ;
D thun tin cho vic diu chinh khi lp mach , ta chon R
8
la bin tro 2O .
3.3.6. Tnh chn khu so snh :
Khch dai thut toan d chon loai TL 084 .
Chon R
4
R
5
~
3
10 . 2
12

=
J
J
I
U
6 kO ;
Trong do nu ngun nui V
cc
12 V thi din ap vao A
3
la U
V
- 12 V . Dong
din vao duoc han ch d I
lv
1 mA .
14
U
cc
13 12 10 9 8
7 6 5
4
3 2 1
11








D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 73

Do do ta chon R
4
R
5
15 kO , khi do dong din vao A
3
la :
I
vmax

3
10 . 15
12
0,8 mA ;
3.3.7. Tnh chn khu dng pha :
Din ap tua duoc hinh thanh do su nap cua tu C
1
. Mt khac d bao dam din ap
tua co trong nua chu ky din ap luoi la tuyn tinh thi hng s thoi gian tu nap duoc .
T
r
R
3
.C
1
0,005 s .
Chon tu C
1
0,1 F , thi din tro R
3

6
1
10 . 1 , 0
005 , 0

=
C
T
r
50.10
3
O ;
Vy R
3
50 kO ;
D thun tin cho vic diu chinh khi lp rap mach , R
3
thuong chon la bin tro
lon hon 50 kO . Chon tranzitor Tr
1
loai A564 co cac thng s sau :
- Tranzitor loai P-N-P , lam bng silic .
- Din ap giua colecto va bazo khi ho mach emito la : U
CBO
25 V ;
- Din ap giua emito va bazo khi ho mach colecto la : U
EBO
7 V;
- Dong din lon nht o colecto co th chiu dung : I
Cmax
100 mA ;
- Nhit d lon nht o mt tip giap : T
cp
150
0
C ;
- H s khch dai : 250 ;
- Dong din lam vic cuc dai cua bazo : I
B3

250
100
=

C
I
0,4 mA ;
Din tro R
2
d han ch dong din di vao bazo cua tranzitor Tr
1
, va duoc chon
nhu sau :
Chon R
2
sao cho R
2
_
3
max .
10 . 4 , 0
12

=
B
N
I
U
30 kO ;
Chon R
2
30 kO ;
Chon din ap xoay chiu dng pha : U
A
9 V ;
Din tro R
1
d han ch dong din di vao khch dai thut toan A
1
, thuong chon R
1

sao cho dong vao khch dai thut toan I
V
1 mA .
Do do : R
1
_
3
10 . 1
9

=
J
A
I
U
9 kO ;
Chon R
1
10 kO ;
3.3.8. Tnh ngun nui .
Ta cn tao ra ngun din ap U 12 V d cp cho may bin ap xung nui IC , cac
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 74

b diu chinh dong din , tc d va din ap dt tc d .
Ta chon mach chinh luu cu ba pha khng diu khin dung 12 con dit d tao ra
din ap 12 V , va 12 V nhu hinh 3-17 .
Din ap thu cp may bin ap ngun nui la :
U
2

34 , 2
12
5,1 V , ta chon U
2
9 V ;
Vic xy dung ngun n ap mt chiu bng thyristor co nhuoc dim la chon va
tinh toan phuc tap doi hoi phai co k thut chuyn mn cao . Su ra doi cua cac vi mach
n ap ho 7812 va 7912 cho phep don gian hoa qua trinh nay , vi vy no duoc su dung
rng ri trong thuc t .
Vi mach IC 7812 thuong co ba chn , chn du vao , chn du ra va chn ni dt.
Do co nhiu hng san xut ra loai IC nay do do hinh dang bn ngoai va thu tu cua cac
chn co khac nhau .













Hinh 3-17 : So d nguyn ly tao ngun nui 12 V .

470

F
A B C
2
2
0

V

a b c *a *b *c
* * *
C
5
C
4
470

F
C
7
470

F
C
6
470

F
7
8
1
2

7
9
1
2

0
12 V
-12 V
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 75

Vi vy d n dinh din ap ra cua ngun nui , ta dung hai vi mach n ap la 7812
va 7912 , cac thng s chung cua vi mach nay nhu sau :
Din ap du vao : U
V
7 35 V ;
Din ap ra : Voi IC 7812 thi U
ra
12 V ;
Voi IC 7912 thi U
ra
- 12 V ;
Dong din du ra : I
ra
0 1 A ;
Tu din C
4
, C
5
, C
6
, C
7
dung d loc thanh phn song hai bt cao .
Chon C
4
C
5
C
6
C
7
470 F ; U 35 V .
3.3.9. Tnh ton my bin p ngun nui v dng pha .
- Ta thit k may bin ap dung cho ca vic tao din ap dng pha va tao ngun
nui . Chon kiu may bin ap ba pha ba tru , trn mi tru co ba cun dy , mt cun so
cp va hai cun thu cp .
- Din ap ly ra o thu cp may bin ap lam din ap dng pha , va lam din ap cua
ngun nui .
U
2
U
2dph
U
N
9 V ;
- Dong din thu cp may bin ap dng pha .
I
2dph
1 mA ;
- Cng sut ngun nui cp cho may bin ap xung .
P
dph
6.U
2dph
.I
2dph
6.9.1.10
-3
0,054 W ;
- Cng sut tiu thu o 6 IC TL 084 su dung lam khch dai thut toan , ta chon hai
IC TL 084 d tao 6 cng AND .
P
8IC
8.P
IC
8.0,65 5,12 W ;
- Cng sut may bin ap xung cp cho cuc diu khin thyristor .
P
x
6.U
dk
.I
dk
6.3.0,2 3.6 W ;
- Cng sut su dung cho vic tao ngun nui .
P
N
P
dph
P
8IC
P
x

P
N
0,054 5,12 3,6 8,774 W ;
- Cng sut cua may bin ap co k dn 5 tn tht trong may .
S 1,05(P
dph
P
N
) 1,05(0,054 8,774) 9,269 VA ;
- Dong din thu cp may bin ap .
I
2

9 . 6
269 , 9
. 6
2
=
U
S
0,172 A ;
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 76

- Dong din so cp may bin ap .
I
1

220 . 3
269 , 9
. 3
1
=
U
S
0,014 A ;
3.3.10. Tnh chn dit cho b chinh luu ngun nui .
- Dong din hiu dung qua dit .
I
Dhd

2
172 , 0
2
2
=
I
0,122 A ;
- Din ap nguoc lon nht ma dit phai chiu .
U
Nmax
9 . 6 . 6
2
= U 22 V ;
- Chon dit co dong dinh muc .
I
dm
_ K
I
.I
Ddm
10.0,1 1 A ;
- Chon dit co din ap nguoc lon nht .
U
n
K
u
.U
Nmax
2.22 44 V ;
Vy chon dit loai KIT 208A co cac thng s sau :
Dong din dinh muc : I
dm
1,5 A ;
Din ap nguoc cuc dai cua dit : U
N
100 V ;
3.4. Tnh chn cc thit b| bao v mch dng lc .
3.4.1. So d mch dng lc c cc thit b| bao v .
So d mach dng luc co thit bi bao v xem o hinh 3-18 .









D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 77





















Hinh 3-18 : Mach dng luc co thit bi bao v .
T
1 T
4
T
3
T
6
T
5 T
2
F G
T
4` T
1`
T
6`
T
3`
T
2`
T
5`

-
C
k
I
kt
M
L
L
c
u
2c
C B A
u
2b u
2a
1cc 1cc 1cc
L
c
L
c
L
c
R R
R
R R
R
R R
R
R
R
R
C C
C
C C
C
C C
C
C C
C
2cc
2cc
2cc
2cc
2cc
2cc
2cc 2cc
2cc 2cc
2cc 2cc
3cc
Ap
BAL
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 78

3.4.2. Bao v qu nhit cho cc van bn dn .
Khi lam vic voi dong din chay qua , trn van co su sut ap , do do co tn hao
cng sut AP , tn hao ny sinh ra nhit dt nong van ban dn . Mt khac van ban dn
chi duoc phep lam vic duoi nhit d cho phep T
CP
nao do , nu qua nhit d cho phep
thi cac van ban dn s bi pha hong . D van ban dn lam vic an toan , khng bi choc
thung v nhit , ta phai chon va thit k h thng tan nhit hop ly .
Tinh toan canh tan nhit :
- Tn tht cng sut trn mt thyristor .
AP AU.I
lv
2.95,84 191,68 W ;
- Din tich b mt toa nhit .
S
m

t .
m
K
P
;
Trong do :
AP : Tn hao cng sut ( W ) ;
t : D chnh lch nhit d so voi mi truong .
K
m
: H s toa nhit bng di luu va buc xa . Chon K
m
8 W/m
2
.
0
C .
T
lv
,

T
mt
: Nhit d lam vic va nhit d cua mi truong (
0
C) .
Chon nhit d mi truong T
mt
40
0
C . Nhit d lam vic cho phep cua thyristor
T
cp
125
0
C . Chon nhit d trn canh tan nhit T
lv
80
0
C .
t T
lv
- T
mt
80 - 40 40
0
C ;
Vy : S
m

40 . 8
68 , 191
0,559 m
2
;
Chon loai canh tan nhit co 12 canh , kich thuoc mi canh la
a b 16 16 (cm cm ) .
Tng din tich cua canh tan nhit .
S 12 . 2 . 16 . 16 0,6144 m
2
;
3.4.3. Bao v qu dng cho van .
Aptomat dung d dong ct mach dng luc , tu dng bao v khi qua tai va ngn
mach thyistor , ngn mach du ra b bin di , ngn mach thu cp may bin ap , ngn
mach o ch d nghich luu .
- Chon aptomat co :
I
dm
k.I 1,1. 3 .I
1
1,1 . 3 . 38,752 73,832 A ;
Voi I
1
: la dong din so cp may bin ap .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 79

k : H s an toan .
U
dm
220 V ;
Aptomat co ba tip dim chinh , co th dong ct bng tay hoc bng nam chm din .
Chinh dinh dong ngn mach .
I
nm
2,5.I 2,5. 3 .38,752 167,8 A ;
Dong qua tai .
I
qt
1,5 .I 1,5 . 3 . 38,752 100,68 A ;
- Chon cu dao co dong dinh muc .
I
CD
I
dmAP
73,832 A ;
Cu dao dung d tao khoang cach an toan khi sua chua h truyn dng .
- Dung dy chay tac dng nhanh d bao v ngn mach cac thyristor , ngn mach
du ra cua b chinh luu .:
Nhom 1CC :
Dong din dinh muc dy chay nhom 1CC la :
I
1CC
1,1.I
2
1,1 . 135,538 149,09 A ;
Nhom 2CC :
Dong din dinh muc dy chay nhom 2CC la :
I
2CC
1,1.I
hdV
1,1 . 95,84 105,424 A ;
Nhom 3CC :
Dong din dinh muc dy chay nhom 3CC la :
I
3CC
1,1.I
dm
1,1 . 166 182,6 A ;
Vy chon cu chay nhom :
1CC loai 150 A ; 2CC loai 120 A ; 3CC loai 200 A ;
3.4.4. Bao v qu din p cho van .
Linh kin ban dn noi chung va linh kin ban dn cng sut noi ring , rt nhay
cam voi su thay di cua din ap . Nhung yu t anh huong lon nht toi van ban dn ma
ta cn co phuong thuc bao v la :
- Din ap dt vao van lon qua thng s cua van .
- Xung din ap do chuyn mach van .
- Xung din ap tu phia luoi din xoay chiu , nguyn nhn thuong gp la do ct
tai co din cam lon trn duong dy .
- Xung din ap do ct dt ngt may bin ap non tai .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 80

D bao v cho van lam vic dai han khng bi qua din ap , thi ta phai chon dung
cac van ban dn theo din ap nguoc .
- D bao v qua din ap cua xung din ap do qua trinh dong ct cac van thyristor
duoc thuc hin bng cach mc R C song song voi thyristor . Khi co su c chuyn
mach , cac din tich tich tu trong cac lop ban dn phong ra ngoai tao ra dong din
nguoc trong khoang thoi gian ngn . Su bin thin nhanh chong cua dong din nguoc
gy ra suc din dng cam ung rt lon trong cac din cam , lam cho qua din ap gia
ant va catt cua thyristor . Khi co mach R C mc song song voi thyristor , tao ra
mach vong phong din tich trong qua trinh chuyn mach nn thyristor khng bi qua
din ap .
Theo kinh nghim R
1
( 5 30 ) O ; C
1
( 0,25 4 ) F ;
Ta chon : R
1
5,1 O ; C
1
0,25 F ;




Hinh 3-19 : Mach R C bao v qua din ap khi van chuyn mach .
- D bao v cho xung din ap luoi tu din ap luoi , ta mc song song voi tai o du
vao mt mach R C nhm loc xung . Khi xut hin xung din ap trn duong dy , nho
co mach loc nay ma dinh xung gn nhu nm lai hoan taon trn din tro duong dy . Tri
s R , C phu thuc nhiu vao tai .
Theo kinh nghim R
2
( 5 30 ) O ; C
2
4 F ;
Ta chon : R
1
12,5 O ; C
1
4 F ;






Hinh 3-20 : Mach R C bao v xung din ap tu luoi .
R
1 C
1
R
2
R
2
C
2
C
2
C
2
R
2
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 81

3.5. Thit k cun khng lc :
3.5 .1. Xc d|nh gc mo cc tiu v cc di :
Chon goc mo cuc tiu u
min
0
0
.
Khi goc mo nho nht u

u
min
thi din ap trn tai lon nht :
U
d max
U
d0
.Cosu
min
U
d.dm
va luc nay tuong ung voi tc d dng co s lon
nht n
max
n
dm
.
Khi goc mo lon nht u u
max
, thi din ap trn tai la nho nht :
U
d.min
U
d0
.Cosu
max
va luc nay tuong ung voi tc d dng co s la nho nht
n n
nin
.
Ta co :
u
max
arcos(
0
min .
d
d
U
U
) arcos(
2
min .
.U K
U
U
d
) arcos(
2
min .
34 , 2 U
U
d
) (3-3)
Trong do U
d.min
duoc xac dinh nhu sau :
D
min
max
n
n

, ,
, ,
.
.
.
min .
.
.
u dm u
d
u dm u
dm d
R I U
R I U

U
d.min
) )
dm u dm u
d
R I D U
D
. .
min .
, ,
. . 1
1
+
U
d.min
) ) )
dt BA
u dm u
R R R I D U
D
+ + +
, ,
. . 1 cos . . 34 , 2
1
.
min 2

U
d.min
)

|

+ + +
BA BA
u dm u
X R R I U
x
3
. . 1 20 cos . . 34 , 2
20
1
, ,
.
min 2

Thay s vao ta co :
U
d.min
)

|

+ + + 08 , 0 .
3
026 , 0 075 , 0 . 166 . 1 20 cos . 108 . 34 , 2
20
1
min
x

Vy : U
d.min
41,65 V .
Thay U
d.min
vao cng thuc ( 3-3 ) ta co :
u
max
arcos(
0
min .
d
d
U
U
) arcos(
647 , 108 . 34 , 2
65 , 41
) 80,57
0
.
Vy : u
max
80,57
0
.
u
mi m
0
0
.
3.5.2. Xc d|nh cc thnh phn sng hi :
D thun tin cho vic khai trin chui Fourier , ta chuyn gc toa d sang 0
1
,
khi do din ap tuc thoi trn tai khi thyristor T
1
va T
4
dn :
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 82

U
d
U
ab
6 .U
2
cos( 0 -
6
x
u ) ; Voi 0 O.t ;
Din ap tuc thoi trn tai U
d
khng sin va tun hoan voi chu ky :
t
3 6
2 2 x x x
= =
5
;
Trong do p 6 la s xung dp mach trong mt chu ky din ap luoi .
Khi khai trin chui Fourier cua din ap U
d
:
U
d
) .
2
sin .
2
cos . (
2
1
0
7
t
x
7
t
x
k b k a
a
n
K
n
+ +

C
=
;
Hay :
U
d
) . 6 sin . . 6 cos . (
2
1
0
7 7 k b k a
a
n
K
n
+ +

C
=

C
=
+ +
1
.
0
) 6 sin(
2
K
m n
k k U
a
7
Trong do :
*a
n


+ =
t t
7 7
x
7
x
7 7
t
0 0
2
. 6 cos )
6
cos( 6
6
. 6 cos
2
d k U d k U
d
;
a
n

x

x
x
cos
1 ) 6 (
) 2 ( 6 3
cos
6
sin 2 .
1 ) 6 (
) 2 (
.
6 3
2
2
2
2

k
U
k
U ;
*b
n


+ =
t t
7 7
x
7
x
7 7
t
0 0
2
. 6 sin )
6
cos( 6
6
. 6 cos
2
d k U d k U
d
;
b
n

x

x
x
sin
1 ) 6 (
) 2 (
.
6 3
sin
6
sin 2 .
1 ) 6 (
) 2 ( 6 3
2
2
2
2

k
U
k
U ;
Ta co :
x
cos
6 3
2
2
0
U
a
= ;
Vy ta co bin d cua din ap :
U
k.n

2 2
n n
b a + ;
U
k,n

x
2 2 2
2
2
sin ) 6 ( cos
1 ) 6 (
1 6 3
k
k
U +

;
U
k.n
2
2 2
2
0
) 6 ( 1
1 ) 6 (
tg k
k
U
d
+

;
U
d
-

+
n
n k
U ) 6 sin( cos
6 3
1 .
7
x
;
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 83

3.5.3.Xc d|nh din cam cun khng lc :
Tu phn tich trn ta thy rng , khi goc mo cang tng thi bin d thanh phn song
hai bt cao cang lon , co nghia dp mach cua din ap , dong din tng ln .Su dp
mach nay lam xu ch d chuyn mach cua vanh gop , dng thoi gy ra tn hao phu
duoi dang nhit trong dng co . D han ch su dp mach nay , ta phai mc ni tip voi
dng co mt cun khang loc du lon d I
m
_ 0,1.I
udm
.
Ngoai tac dung han ch thanh phn song hai bt cao , cun khang loc con co tac
dung han ch vung dong din gian doan .
Din khang loc con duoc tinh khi goc mo u u
max
.
Ta co :
U
d
u
~
E R
u_
.I
d
R
u_
.I
~
L
dt
di


Cn bng hai v :
u
~
R.i
~
L
dt
di
vi R.i
~
L
dt
di

Nn :
u
~
L
dt
di

Trong cac thanh phn xoay chiu bt cao , thanh phn song bt k 1 co muc d
lon nht , gn dung ta co :
u
~
U
1m
sin ( 60
1
)
Nn :
i )
1
1
6 cos .
. . 2 .
1
7
x p
+ =


L f
U
dt u
L
m
I
m
.cos ( 60
1
)
Vy :
I
m

L f
U
m
. . 2 . 6
1
x
_ 0,1.I
udm

Suy ra : L _
dm u
m
I f
U
,
. 1 , 0 . . 2 . 6
1
x

Trong do : p 6 la s xung dp mach trong mt chu ky din ap .
U
1m
2.
)
)
max
2 2
2
max 0
6 1
1 6
cos .

tg
U
d
+


U
1m
2.
)
) 57 , 80 . 6 1 .
1 6
57 , 80 cos . 647 , 108 . 34 . 2
2 2
2
tg +

86,02 .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 84

Thay s trn ta tinh L :
L
dm u
m
I f
U
,
. 1 , 0 . . 2 . 6
1
x

166 . 1 , 0 . 50 . . 2 . 6
02 , 86
x
2,75.10
-3
H 2,75 mH .
Din cam mach phn ung d co :
L
uc
L
u
2L
BA

Trong do :
L
u
la din cam mach phn ung cua dng co va duoc tinh theo cng thuc
Umanxki Lindvil :
L
u
.
dm dm
dm
I n 5
U
. . . 2
60 .
x

Trong do 0,25 la h s ly cho dng co co cun bu .
L
u

dm dm
dm
I n 5
U
. . . 2
60 .
x
0,25.
166 . 1500 . 2 . 2
60 . 220
x
1,055.10
-3
H 1,055 mH .
Ta co din cam phn ung d co :
L
uc
L
u
2L
BA
1,055 2 . 0,255 1,565 mH .
Din cam cun khang loc :
L
k
L L
uc
2,75 1,565 1,185 mH .
3.5.4. Thit k kt cu cun khng lc .
Cac thng s ban du :
Din cam yu cu cua cun khang loc : L
k
1,185 mH .
Dong din dinh muc chay qua cun khang loc : I
m
166 A .
Bin d dong din xoay chiu bt 1 : I
1m
10.I
dm
16,6 A .
- Do din cam cun khang lon va din tro rt be , ta co th coi tng tro cun
khang xp xi bng din khang cua cun khang .
Z
t
X
k
2a.I.L
k
2a.6.50.1,185.10
-3
2,23 O .
- Din ap xoay chiu roi trn cun khang loc .
AU Z
k
.
2
1m
I
2,23.
2
6 , 16
26,176 V .
- Cng sut cua cun khang loc .
S AU.
2
1m
I
26,176.
2
6 , 16
307,25 VA .

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 85

CHUONG 4
M PHONG HJ THNG CHINH LUU THYRISTOR - DNG CO
C DAO CHIEU QUAY TRN MATLAB - SIMULINK
4.1. CC KHI SAN C TRONG SIMULINK .
4.1.1. My din mt chiu .
Di may din mt chiu kich tu dc lp thi trong Matlab co hai khi la : Khi
lin tuc va khi roi rac .

.
Hinh 4-1 : Cac khi cua dng co mt chiu kich tu dc lp trong Simulink

Ca khi DC Machine va khi Discrete DC Machine o trong thu vin Additional
Machines du tin hanh nhu mt may din mt chiu kich tu dc lp . Khi DC
Machine thuc hin nhu mt kiu lin tuc va khi Discrete Machine thuc hin nhu mt
kiu roi rac . M ta duoi dy ap dung cho ca hai khi .
Truy xut vao hai cuc phn cam ( F , F- ) d kiu may duoc dung nhu mc ni
tip va mc song song . Mmen tac dng trn truc duoc nhp o Simulink input T
L
.
Mach phn ung ( A , A- ) bao gm din cam L
a
va din tro R
a
mc ni tip voi
suc din dng E .
Suc din dng ti l voi tc d cua may : E K
E
.
Voi : K
E
la hng s din ap va la tc d cua may .
Trong kiu may kich tu dc lp hng s din ap ti l voi dong din kich tu I
I
:
K
E
L
aI
. I
I
;
Voi : L
aI
la h cam giua phn cam va phn ung .
Mmen din co phat ra cua may din mt chiu ti l voi dong din phn ung .
T
e
K
T
. I
a
;
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 86

Voi : K
T
la hng s mmen .
Du cua h quy uoc di voi T
e
va T
L
la :
T
e
. T
L
~ 0 : Hoat dng o ch d dng co .
T
e
. T
L
0 : Hoat dng o ch d may phat .
Hng s mmen bng hng s din ap :
K
T
K
E
;
Mach phn ung duoc ni giua hai cuc A va A- cua khi DC Machine . Mach
phn ung duoc trinh bay voi nhanh ni tip R
a
va L
a
mc ni tip voi khi Controlled
Voltage Soure va khi Current Measurement .

Hinh 4-2 : So d cu truc cua dng co din mt chiu kich tu dc lp
Mach kich tu duoc m ta bng mach R
I
va duoc kt ni giua hai cuc F va F-
cua khi DC Machine .
Phn co tinh tc d cua may din mt chiu tu mmen thuc tac dng ln rto .
Tc d dung d tao ra suc din dng cua mach phn ung .

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 87

Phn co duoc m ta bng nhung khi Simulink thuc hin bng cng thuc sau .
J
dt
d
T
e
T
L
B
m
.e T
I
;
Trong do :
J : la quan tinh .
B
m
: la h s ma sat .
T
I
: la mmen ma sat culng .
Hp thoai va thng s ( Dialog Box and Parameter ) o hinh 4-3 :
Mu co sn ( Preset Model ) :
Cung cp mt b cac thng s co din tinh so b nhu gia tri cng sut dinh muc
cua cac may din mt chiu ( HP ) , din ap mt chiu ( V ) , tc d dinh muc ( rad/s ),
din ap kich tu ( V ) .
Lua chon nhung mu d tai thuong co cac thng s din co tuong xung trong hp
thoai dng nhp . Lua chon ' NO nu khng dung cac mu d co sn .
Lua chon ' Show Detail Parameter d xem va sua cac thng s chi tit kt hop
voi cac mu co sn .
Nhp thng s co ( Machanical Input ) :
Cho phep chon ca mmen tac dng ln truc va tc d rto nhu du hiu Simulink
dung cho muc nhp cua khi .
Lua chon ' Torque Input d chi ro ra muc vao mmen voi don vi N.m va
chuyn ky hiu muc nhp cua khi thanh T
m
. Tc d cua may duoc tinh toan boi quan
tinh J va boi su khac bit cua mmen co tac dung T
m
va mmen din tu T
e
qui uoc
mmen co nhu sau :
- Khi tc d duong va mmen duong thi do la ch d dng co .
- Khi tc d m va mmen m thi do la ch d may phat .
Lua chon tc d ' Speed W chi r dng nhp tc d trong rad/s hoc pu va
chuyn nhn cua muc dng nhp cua khi la W . Tc d cua may phai bt buc va cac
mu cua phn co ( quan tinh J ) thi bo qua . Vic dung tc d nhu la dng nhp phn
co cho phep lam mu kt ni phn co giua hai may va giao tip voi SimMachanics va
SimDriveline .

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 88



Hinh 4-3 : Hp thoai va thng s cua dng co mt chiu kich tu dc lp .

Hinh minh hoa k tip chi ra cach tao mu kt ni bnh trong truc cung trong
dng co - may phat . Du ra cua may 1 ( dng co ) duoc kt ni toi du vao tc d cua
may 2 ( may phat ) trong khi du ra mmen din tu cua may 2 T
e
ap dung vao du vao
mmen co T
m
cua may 1 .
H s K
w
bao gm don vi tc d cua ca hai may ( pu hoc N.m ) va ti s hp s .
H s K
T
bao gm don vi cua ca hai may ( pu va N.m ) va nhung gia tri dinh muc
. Cng nhu quan tinh J
2
, J
2
duoc xem xet toi may 1 phai thm vao may 1 quan tinh J
1
.
Xem cac thng s chi r ( Show Detailed Parameter ) :
Nu lua chon mt na hin thi thng s chi tit cua khi DC Machine . Cac thng
s chi tit co th duoc diu chinh lai d khng co truc trc voi nhung mu co sn d
lua chon trong danh sach ' Preste Model .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 89

- Din tro R
a
va tu cam L
a
trong mach phn ung ( Armature Resistance and
Inductance ) .
Din tro R
a
voi don vi la Ohms ( O ) , tu cam L
a
voi don vi la Henries ( H ) .
- Din tro R
I
va tu cam L
I
trong mach phn cam ( Armature Resistance and
Inductance ) .
Din tro R
I
voi don vi la Ohms ( O ) , tu cam L
I
voi don vi la Henries ( H ) .
- H cam L
aI
( Field Armature and Inductance ) .
H cam voi don vi la Henris ( H ) .
- Quan tinh tng ( Total Inertia ) .
Quan tinh tng cua may din mt chiu co don vi la Kg.m
2
.
- H s ma sat ( Viscous Friction CoeIIcent B
m
) .
H s ma sat tng cua may din mt chiu co don vi la N.m.s .
- Thoi gian mu ( Sample Time ) .
Chi r thoi gian mu cho khi Discrete DC Machine . Thng s nay khng co sn
trong khi DC Machine .
Du vao va du ra ( Input and Output ) .
Du ra trong Simulink cua khi la mt vector chua bn thanh phn . Ta co th
don gian chung bng cach su dung khi Bus Selector cung cp trong thu vin
Simulink .
Tin hiu Dinh nghia Don vi
1 Tc d W
m
Rad/s
2 Dong phn ung i
a
A
3 Dong kich tu i
I
A
4 Mmen din tu T
e
N.m



D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 90

4.1.2 Khi to xung diu khin cc thyristor .
MAY PHAT SAU XUNG DONG BO .
Thuc hanh voi may phat xung dng b kich cac Thyristor cua b chinh luu sau
xung .
Khi phat xung diu khin d diu khin cac thyristor duoc ly trong thu vin
cua Simulink la :
Extras Library / Control Blocks .
Dang roi rac cua khi nay co sn trong thu vin Extras Library / Discrete Control
Blocks .


Hinh 4-4 : Cac khi cua khu phat xung diu khin thyristor .

Khi Synchronized 6 Pulse Generator duoc dung kich cho 6 con thyristor cua
b chinh luu 6 xung . Du ra la mt vector 6 xung duoc dng b mt cach ring bit
trn 6 din ap cua thyristor . Cac xung nay duoc tao ra goc d sau khi qua dim 0 cua
din ap nguoc .
Hinh duoi minh hoa su dng b hoa cua 6 xung di voi mt goc u 0
0
. Nhung
xung nay duoc tao ra chinh xac tai dim 0 cua ba din ap dng b tung pha
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 91

...
Hinh 4-5 : So d phat xung diu khin cua cac thyristor .

Khi Synchronized 6 Pulse Generator co th cu hinh d lam vic o kiu xung
di . Trong kiu nay , hai xung duoc goi toi mi thyristor :
- Xung thu nht tin toi goc thi xung thu hai tin toi a/3 khi thyristor thu hai
duoc kich .
Xung nay yu cu du vao cua khi phu hop voi yu cu tu nhin cua din ap
nguoc o cu thyristor ba pha . Khi kt ni khi Synchronized 6 Pulse Generator toi
du vao xung cua khi Universal Bridge ( voi cac thyristor nhu la nhung thit bi din
tu cng sut ) cac xung nay duoc goi dn cac thyristor theo trt tu sau :
Khi tao cu thyristor ba pha ring bng nhung khi thyristor don cn kt ni tin
hiu xung cua khi Synchronized 6 pulse Generator toi du vao cng cua thyristor
tuong ung .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 92

Hp thoai va thng s cua khi phat xung diu khin thyristor .

Hinh 4-6 : Hp thoai va thng s cua khi phat xung diu khin .

- Tn s din ap dng b .
Tn s din ap dng b co don vi la Hez , ky hiu la : Hz , no thuong tuong ung
voi tn s cua h thng .
- D rng xung .
D rng xung co don vi la s .
- Tao xung di .
Nu duoc chon thi may phat xung s goi dn mi thyristor xung thu nht dat dn
goc va xung thu hai goi dn sau mt goc la a/3 khi thyristor k tip theo thu tu duoc
kich .
- Du vao va du ra .
Alphadeg
Du vao 1 la tin hiu alpha co don vi la d . Du vao nay co th duoc kt ni toi
khi hng s hoc kt ni toi h thng diu khin d diu khin cac xung cua may phat
xung .
AB , BC , CA .
Du vao 2 , 3 va 4 la din ap dy dng b V
ab
, V
bc
va V
ca
. Nhung din ap dng
b nn la din ap giua pha cua nhung din ap dy o nhung du cuc cua b chinh luu .
Din ap dng b thuong duoc xut phat tu cun so cp cua may bin th chinh luu .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 93

Nu b chinh luu kt ni dn cun tam giac cua may bin th , din ap dng b nn la
din ap pha dt cua cun so cp .
Freq .
Sn co di voi kiu roi rac cua Synchronized 6 Pulse Generator . Du vao nay
nn kt ni voi khi hng s chua tn s co ban co don vi la Hz hoc kt ni toi PLL
tu diu chinh tn s cua h thng .
Block .
Du vao 5 d ngn chn vn hanh may phat . Cac xung bi v hiu khi tin hiu
ung dung vuot qua 0 .
Pulse .
Du ra chua dung 6 tin hiu xung .
4.2. M PHONG HJ CHINH LUU CAU BA PHA .
4.2.1. M phong h chinh luu cu ba pha khng dao chiu .
4.2.1.1 So d m phong .


So d cua h thng chinh luu cu ba pha tai R .

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 94

4.2.1.2. Kt qua m phong .
Voi goc u 0
0
, ta co din ap luoi va din ap chinh luu .

D thi phat xung .


D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 95

Voi u 30
0
, ta co din ap luoi va din ap chinh luu .


Voi u 60
0
, ta co din ap luoi va din ap chinh luu .


D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 96

Nhn xet :
- Khi u 0
0
thi cac thyristor dn ngay tai goc chuyn mach tu nhin , din ap
ng ra co dang nhp nh .
- Khi u cang lon thi d nhp nh cang nhiu .
- Thoi dim phat xung dua dn cac thyristor din ra mt cach tun tu s dam bao
vic dn thyristor theo quy lut cho truoc .
4.2.2. M phong h chinh luu cu ba pha c dao chiu .
4.2.2.1. So d m phong .




So d cua h thng chinh luu cu ba pha tai dng co co dao chiu .

D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 97

4.2.2.2. Kt qua m phong .



- Ta co duong mau tim phia trn cung la duong biu din tc d cua dng co khi
m phong ta thy tc d cua dng co tng dn theo thoi gian dn khi dat dn tc d
dinh muc e
dm
1500 vong/phut thi giu nguyn tc d nay trong qua trinh .
- Duong mau vang o giua la duong biu din dong din kich tu cua dng co khi
khoi dng va no cung tng dn theo t dn I
ktdm
.
- Duong mau vang duoi cung la duong biu din dong din khoi dng cua dng
co va no s tng dn theo t khi khoi dng sau do s giam dn trong ch d xac lp dn
gia ti I
dm
thi giu nguyn gia tri do .







D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 98

Dong din va din ap khoi dng cua dng co khi u
1
0
0

va u
2
180
0
.


Dong din va din ap khoi dng cua cua dng co khi goc u
1
180
0
va u
2
0
0
.


D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang 99

Dong din va din ap khoi dng cua cua dng co khi goc u
1
30
0
va u
2
150
0
.


Dong din va din ap khoi dng cua cua dng co khi goc u
1
150
0
va u
2
30
0
.



D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang
100

Dong din va din ap khoi dng cua cua dng co khi goc u
1
60
0
va u
2
120
0
.


Dong din va din ap khoi dng cua cua dng co khi goc u
1
120
0
va u
2
60
0
.



D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang
101

Dong din va din ap khoi dng cua cua dng co khi goc u
1
90
0
va u
2
90
0
.


Dong din va din ap cua cua dng co o ch d xac lp khi goc u
1
0
0
va u
2
180
0
.



D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang
102

Dong din va din ap cua cua dng co o ch d xac lp khi goc u
1
180
0
va u
2
0
0
.


Dong din va din ap cua cua dng co o ch d xac lp khi goc u
1
30
0
va u
2
150
0
.



D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang
103

Dong din va din ap cua cua dng co o ch d xac lp khi goc u
1
150
0
va u
2
30
0
.


Dong din va din ap cua cua dng co o ch d xac lp khi goc u
1
60
0
va u
2
120
0
.



D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang
104

Dong din va din ap cua cua dng co o ch d xac lp khi goc u
1
120
0
va u
2
60
0
.

So d phat xung cua b diu khin 1 va b diu khin 2 la .



D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang
105

D thi biu din cac duong dc tinh tc d , dong din kich tu va dong din cua dng
co o ch d xac lp .

Nhn xt :
Tu kt qua m phong o trn ta thy cac duong dc tinh biu din quan h giua
dong din va din ap theo thoi gian t thi :
- O ch d khoi dng dng co thi dong din khoi dng , tc dng co , tng nhanh
theo t sau mt thoi gian thi dong din giam dn v gia ti dinh muc cua dng co va giu
nguyn gia tri do trong thoi gian hoat dng cua dng co .
- O ch d xac lp thi dong din dng co , tc d dng co , khng co bin dng
theo theo thoi gian .
- Vy bng cach thay di goc mo u
1
va u
2
sao cho u
1
u
2
180
0
thi ta s thay
di duoc din ap du ra cua b chinh luu lam cho tc d cua dng co cng thay di
theo . Khi u
1
90
0
va u
2
~90
0
thi din ap dc ln dng co la theo chiu thun nn
dng co s quay theo chiu thun . Khi u
1
~ 90
0
va u
2
90
0
thi din ap dc ln dng co
la theo chiu nguoc nn dng co s quay theo chiu nguoc lai .
Vy bng cach thay di goc u ta khng nhung thay di duoc din ap dc vao
phn ung dng co ( thay di tc d dng co ) ma con thay di duoc chiu quay cua
dng co .
D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang
106


KET LUAN

Sau hon 3 thang nghin cuu va thuc hin d tai voi su chi bao tn tinh cua cac
thy c giao trong b mn tu dng hoa va do luong va dc bit la thy Khuong Cng
Minh cung voi su n luc cua ban thn dn dy em d hoan thanh dy du cac cng vic
ma d tai tt nghip yu cu .
Trong qua trinh lam d tai em d tich lu duoc mt s kin thuc d co th nng
cao cho trinh d cua minh mt cach chc chn hon . Tuy nhin voi thoi gian co han
nn d tai nghin cuu co nhiu ch con han ch nht dinh .
Trong thoi gian nay , mc du d c gng n luc ht minh song khng tranh khoi
nhung thiu sot . Em rt mong nhn duoc su gop y xy dung cua cac thy c d d an
cua em duoc hoan thin hon . Mt ln nua em xin chn thanh cam on thy giao huong
dn va cac thy c giao d giup do em hoan thanh tt d an tt nghip .


















D n tt nghip CJHD:1hS. Khuong Cng Minh
SJ1H: ACUYEA MIAH AAH - Lp 3 D1D Trang
107


TI LIJU THAM KHAO

1. Giao trinh Din tu cng sut cua thy Doan Quang Vinh .
2. Din tu cng sut cua Nguyn Binh nha sut ban Khoa Hoc K Thut 2000 .
3. Din tu cng sut cua L Vn Doanh nha sut ban Khoa Hoc K Thut .
4. May din cua V Gia Hanh nha sut ban Khoa Hoc K Thut 2001 .
5. Giao trimh K thut do luong cua thy L Quc Huy .
6. Giao trinh Truyn dng din tu dng cua thy Khuong Cng Minh .

You might also like