ti tng kt kinh nghim gio dc

Phn mt: M U
L DO CHN TI. 1. C s l lun Phn mn Ting vit v Tp lm vn trong nh trng c mc tiu c bn l: hnh thnh v pht trin k nng c, vit, nghe, ni ca ngi hc trn c s trang b nhng kin thc v ngn ng ting vit, nhm lm cho ngi hc nng cao nng lc ngn ng p ng nhu cu giao tip v t duy. Nn thc cht mn ting vit v tp lm vn l nhng mn hc hnh thnh ngi hc cc hot ng. Con ng hc tp theo hng pht huy tnh tch cc, ch ng, sng to trong vic dy hc phn mn ting vit v tp lm vn l con ng hot ng. V vy dy v hc theo hng tch cc trong phn mn ting vit v tp lm vn l dy hc sinh bng hot ng c, vit, nghe, ni, theo k hoch v ni dung quy nh ca chng trnh hc tp m nng cao cht lng hot ng giao tip v t duy ca chnh mnh. pht huy cao tnh hiu qu ca vic s dng phng php dy hc, cn dng nhiu phng php dy hc trong mt bi hc s lm cho bi hc phong ph hn, a dng hn v s to c hng th hc tp cho hc sinh khi hc hai phn mn kh, kh, kh ny. 2. C s thc tin Do c th ca hai phn mn ting vit v tp lm vn l tng i kh nn gi hc thng t si ni. c bit l vi hc sinh dn tc ni ti dy do iu kin, hon cnh v mi trng sng nn phn ln hc sinh c trnh t duy pht trin chm. Trong cc tit hc cc em nht nht, t linh hot thng my mc, rp khun, thiu kh nng c lp sng to trong t duy. Do vy m gio vin hot ng nhiu cn hc sinh th c thi quen ch lm sn, ngi suy ngh.

-1-

 ti tng kt kinh nghim gio dc

Trc nhng hn ch trn, l ngi trc tip ging dy mn Ng vn mt x vng ba. Sau nhiu m trn trc suy ngh, ti mnh dn thot khi quan nim: Nu p dng phng php mi vo dy hc i tng l hc sinh vng ba th cc em s khng lm c, nh trc y ti cng nh mt s ng nghip tng ngh nh vy. V ti dng cm p dng mt s phng php dy hc mi (dy hc tch cc d) vo cc tit dy phn mn Ting vit v Tp lm vn. Qu thc, ti nhn thy gi hc c phn si ni hn, hc sinh tip thu bi tt hn. Vi tinh thn y, ti xin mo mui trnh by mt s phng php dy hc tch cc vi phn mn Ting vit v Tp lm vn trng THCS. Rt mong nhn c s phn hi ca cc ng nghip.

-2-

 ti tng kt kinh nghim gio dc

Phn hai: NI DUNG

Chng 1. C s phng php lun 1.1 Khi nim qu trnh dy hc Qu trnh dy hc l mt qu trnh di s lnh o, t chc iu khin ca gio vin ngi hc t gic, tch cc, ch ng, bit t chc t iu khin hot ng nhn thc hc tp ca mnh nhm thc hin nhim v dy hc. 1.2 Khi nim phng php dy hc Phng php dy hc l h thng nhng hot ng c ch ch theo mt trnh t nht nh ca gio vin v hc sinh nhm t chc hot ng nhn thc v hot ng thc hnh ca hc sinh, m bo cho h lnh hi ni dung dy hc v chnh v vy m t c nhng mc ch dy hc 1.3 Khi nim phng php dy hc tch cc Phng php dy hc tch cc l mt thut ng rt gn, c dng nhiu nc, ch ra nhng phng php gio dc, dy hc theo hng pht huy tnh tch cc, ch ng, sng to ca ngi hc. Chng 2: Mt s phng php c th 2.1. Phng php ng vai - Phng php ny nhm hnh thnh hc sinh kh nng giao tip, kh nng thch ng vi cc tnh hung giao tip, thi quen ng x linh hot trong i sng bng ngn ng vn ha. - Trong vic dy hc phn mn Ting vit v Tp lm vn, th phng php ng vai c u th rt ln. c bit n c hiu qu cao khi dy cc loi bi: Hnh ng ni, Hi thoi - thc hin dy hc theo phng php ng vai c hiu qu gio vin cn s dng cc bin php v k thut dy hc nh sau:

-3-

 ti tng kt kinh nghim gio dc

+ Trc ht gio vin cn gii thch mc ch ca vic ng vai. V d: Khi dy phn: Vn bn thuyt minh Gio vin c th cho Hc sinh ng vai l mt ngi thuyt minh hng dn du lch gii thiu mt danh lam thng cnh qu hng, hoc ng vai nh sn xut gii thiu mt dng do c s ca mnh sn xut Khi cho Hc sinh ng vai ni mt nghi thc li ni hoc bi ni ngn v mt ch , Gio vin cn cho Hc sinh bit ni dung chnh ca li ni hoc bi ni l g, cch lm t hiu qu li ni ca mnh. Chng hn c th hng dn cc em sau khi ni, c th hi ngi nghe mt vi cu hi xem ngi nghe c hiu ng mnh ni khng, hoc c th xem ngi nghe c thi nh mnh mong mun khi nghe khng. Ngn ng dng cho ng vai phi th hin thi n cn, t tin, r rng v din cm khi trnh by vn . 2. 2. Phng php s dng tr chi hc tp Phng php ny nhm hnh thnh hc sinh mt hnh thc t cng c kin thc, k nng, thi quen hc tp mt cch c hng th, thi quen lm vic theo quy m (c nhnc, nhm, lp). - Phng php s dng tr chi hc tp c dng dy phn mn Ting vit v Tp lm vn bc THCS. S dng phng php ny c hiu qu, ph hp vi kh nng t duy ca hc sinh s c tc dng gy hng th hc tp cao, ng thi cng kch thch kh nng t duy ca Hc sinh; ng thi cng kch thch kh nng t duy sng to v nhanh nhy ca Hc sinh. - dy Ting vit v Tp lm vn bng phng php s dng tr chi cch thc thc hin cc bin php v k thut dy hc nh sau: + Gio vin cn nu r mc ch ca tr chi. V d: Chi n cc lp t hc, chi m rng vn t hc + Gia vin a ra hnh thc tr chi gm nhiu hot ng. -4-

 ti tng kt kinh nghim gio dc

V d: Chi bng cch thi tm nhanh cc trng t vng, chi bng cch a ra cc vt tm cc t nm trong cc trng t vng . + a ra cch chi n gin sao cho Hc sinh d nh, d thc hin. V d: Tm v vit cc t tng hnh, t tng thanh vo cc phiu cnh hoa hoc hnh bng hoa, dn cc t tm ln bng vo ng ch ca nhm mnh. + a ra iu kin t chc chi n gin. V d: Vt liu t chc tr chi d tm kim, khng gian t chc tr chi nm trong din tch ca lp hc hoc ca trng. + Chn qun tr thch hp. V d: L nhng Hc sinh hc kh b mn Ting vit, Tp lm vn hoc cn b lp lm qun tr d b x l tnh hung trong tr chi. Ta c th xy dng nhng tr chi vui hc theo my cch sau: a. Thay cu hi tm kim bng tr chi tm kim. Yu cu: Cng c kin thc v k nng va c hc trong bi. - C th p dng trong phn mn Ting vit tt c cc lp bc THCS. Chun b: Gio vin chn cu hi c sn trong cc bi tp ca phn mn Ting vit. V d: Tm nhng t c ngha rng hn so vi ngha ca cc t ng mi nhm sau: a, Xng, du ha, ga, ma dt, ci, than. b, Hi ha, m nhc, vn hc, iu khc. c, Canh, nem, rau xo, tht luc, tm rang, c rn. d, Ngm, lic, nhm, ng. Lut chi: - Bng chia i cho hai nhm (nu bng rng c th chia lm ba nhmn).

-5-

 ti tng kt kinh nghim gio dc

- Cc t c i din ln trnh by (hoc cc nhm thay nhau tng ngi ln vit trn bng lph, mi t ch c quyn s dng mt vin phn vit, ngi trc vit xong chuyn phn cho ngi sau vit tip). - T no thc hin xong yu cu ca bi trc v khng phm li l thng cuc. b. Bin cu hi pht hin trong c hiu thnh tr chi tm kim. Yu cu: Bi dng nng lc cm th Vn hc trong vic c v hiu vn bn. Chun b: La chn cc cu hi pht hin, ph hp vi yu cu tr chi. V d: Nu em l ngi c chng kin cnh Ch Du nh tn Cai l th em s k li chuyn vi cc bn nh th no? Lut chi: Cc nhm chi tho lun trong khon thi gian quy nh ri c ngi trnh by. - Gio vin chm im trnh by ca cc nhm v cng b nhm thng cuc. c. Ghp ch. Yu cu: Cng c k nng tm t trong qu trnh hc tp. Chun b: Cc ch. Lut chi: Mi nhm c mt ngi thi vi nhm khc, nhm no lm nhanh, ng, nhm thng cuc. 2.3. Phng php hc lun gn vi thc hnh (luyn tp l) Luyn tp l khu quan trng trong dy hc ni chung v dy phn mn Ting vit, Tp lm vn ni ring. N c th hin lin tc trong quy trnh dy v hc trn lp: - Kim tra bi c: Yu cu Hc sinh lm bi tp ca kin thc hc. - To iu kin xut pht: Ti hin nhng kin thc bit lin quan n bi hc mi, tm mi lin h vi chng.

-6-

 ti tng kt kinh nghim gio dc

- Hnh thnh bi hc: Khu ny th hin vic thc hnh r nt nht. Gio vin cho Hc sinh lm bi tp, tr li nhng cu hi trong SGK hoc c th tm nhng bi tp nng cao cho Hc sinh luyn tp. - T kim tra: Hc sinh lm mt s bi tp ngn gn t kim tra vic hiu bi mc no. - Hng dn hc nh: Hc sinh lm mt s bi tp nh cng c kin thc . V d 1: Dy bi 11: Bi ca nh tranh b gi thu ph, T ng m, Cc yu t t s, miu t trong vn biu cm, (Ng vn 7N, tp 1), Gio vin hng dn luyn tp nh sau: a. Vit mt bi vn biu cm c cc yu t t s, miu t, biu cm trc tip, c s dng t chuyn ngha v mt s t ng m. b. Hy chn ng iu v c theo ng iu on ba trong bi th Bi ca nh tranh b gi thu ph ca Ph. Khoanh trn ch ci phng n em cho l c nhng ng iu thch hp nht trong cc cu sau: A. Ng iu ngm ngi, chua xt. B. Ng iu ut c, cm hn. C. Ng iu thn nhin, lnh lng. D. Ng iu bun nn, tht vng. E. Ng iu phi hp cc ng iu trn. c. Khoanh trn vo phng n ng trong cc trng hp sau: A. Anh khng nn c thi bng quang. Anh khng nn c thi bng quan B. Anh ta sut ngy ru ch b bt. Anh ta sut ngy ru ch be bt . C. Con ng i ny chy lanh quanh. Con ng i ny chy loanh quanh . -7-

 ti tng kt kinh nghim gio dc

D. Nghe phong thanh anh c gii. Nghe phong phanh anh c gii. V d 2: Dy bi 12: Cnh khuya, Rm thng ging, Thnh ng, Cch lm bi vn biu cm v tc phm vn hc (Ng vn 7N, tp 1), Gio vin c th hng dn t hc nh nh sau: Khoanh trn ch ci phng n em cho l ng nht v bi Cnh khuya. A. Hai cu u bi th l t, hai cu sau l biu cm. B. Hai cu u bi th va l t, hai cu sau biu cm trc tip. C. Hai cu u bi th l t, hai cu sau k, c bn cu u biu cm. 2.4. Phng php dy hc theo hnh thc vn p. Hnh thc vn p ny ch dng gip Hc sinh ti hin li kin thc bit. Hc sinh ch yu da vo tr nh tr li, yu cu suy lun thp. Kh nng pht huy tnh tch cc ca loi vn p ny khng cao nhng n c tc dng thit lp mi lin h gia kin thc c vi kin thc mi, gip ngi hc bit da vo nn tng kin thc c lm tin tip thu kin thc mi. N cng gip ngi hc h thng ha kin thc. V vy, tuy hiu qu thp nhng chng ta khng th b qua. Vn p ti hin phi hp vi vn p tm ti c tc dng gi m, lm cu ni cho hot ng pht hin vn ca ngi hc. V d: dy tip bi Cu nghi vn tit hai, rt cn thit phi n li nhng kin thc v cu nghi vn hc tit mt trc . Nhng cu hi ti hin nh: + Em hiu th no l cu nghi vn? + Cho bit cc c im hnh thc thng gp ca cu nghi vn? + Cc i t nghi vn no thng xut hin trong cu nghi vn? + Cc cp ph t no thng c mt trong cu nghi vn? + Cho mt vi v d v cu nghi vn s dng cc tnh thi t, quan h t.

-8-

 ti tng kt kinh nghim gio dc

Gip hc sinh h thng li kin thc c tip tc tm hiu cu nghi vn tit th hai. tit hc ny Hc sinh c lm quen vi nhng cu c hnh thc nghi vn nhng mc ch ni nng khng phi dng hi m dng khng nh, ph nh, cu khin hay e da, biu cm V d: + Khng my lm v ci bt th ai lm? (khng nhk). + Anh c th chi li bn nhc va ri c khng? (Cu khin C) + Ch c tng ny thi sao? (Ph nhP) + My mun vo bnh vin ? (e da ) + T quc bao gi p th ny chng? (Bc l cm xcB) Nhng cu vn p trn y n li kin thc c v cu nghi vn, lm c s i chiu so snh vi nhng cu c hnh thc nghi vn c dng vo cc mc ch ni khc . 2.5. Dy hc theo l thuyt kin to Tch hp dy hc nu vn v dy hc theo nhm mt cch linh hot trnh cao hn ta c phng php dy hc theo l thuyt kin to. Theo phng php ny, Gio vin to mi iu kin Hc sinh tham gia tch cc v t mnh hon thin tri thc theo yu cu v mc tiu ca bi hc. Nhim v ch yu ca Gio vin khng phi l thuyt ging m ch yu l: - T chc tranh lun cng khai cc kin ca hc sinh. - To iu kin Hc sinh bc l v trao i kin, quan nim ring ca mnh. - Mi kin ca Hc sinh u c a ra xem xt, tho lun . - Lng nghe cc kin ng sai ca Hc sinh v vn t ra trong bi hc. - Trnh by tnh hin nhin ca cc quan nim. - Lu la chn nhng gii php n gin, hp l nht. Nhim v ca ngi hc theo l thuyt kin to: -9-

 ti tng kt kinh nghim gio dc

- Hc trong hnh ng, thng qua s l cc tnh hung, Hc sinh kin to tri thc mi. (Qu trnh gii quyt vn trong bi Qh rng l mt v d) - Hc l vt qua nhng tr ngi v mt tr tu, ph v nhng sai lm c. - Hc trong s tng tc x hi, qua tranh lun vi cc bn cng hc. - Hc thng qua hot ng gii quyt vn . Dy hc kin to c tin hnh theo mt quy trnh gm ba cng on sau: - Chuyn giao nhim v: Gio vin thit k bi dy km theo cc yu cu, nhim v v phng php gii quyt vn , phn cng cc nhm thc hin nhim v . - Gii quyt vn : Hc cch gii quyt cc tnh hung hc tp, vt qua nhng tr ngi tr tu, b sung kin thc, iu chnh nhng sai lm ca mnh thng qua s tranh lun, h tr ln nhau gia cc thnh vin trong nhm. - Kt lun, vn dng kin thc mi: Sau khi xem xt nhng kin gii khc nhau ca tng c nhn, tng nhm, phn tch nhng ng sai ca tng kin, Gio vin v Hc sinh i n kt lun v la chn nhng gii php, nhng tri thc mi cn tip thu. Mc tiu ca dy hc theo l thuyt kin to l thit k cc nhim v hc tp sao cho bng cc hot ng theo mt quy trnh, thao tc no , t bn thn Hc sinh rt ra c nhng nhn thc mi. Thay i quy trnh thao tc thay i nhim v hc tp s dn ti s thay i kt qu hc tp. Yu cu, ni dung ca bi hc v nng lc, nhu cu ca ngi hc chi phi vic la chn nhim v v quy trnh dy hc. tm hiu cc du hiu hnh thc v chc nng ca cu nghi vn, thay cho vic Gio vin gi , dn gii v kt lun, c th thit k quy trnh dy hc theo l thuyt kin to nh sau: * Hot ng 1: - So snh cc cp cu sau y v tr li cu hi bn di: - 10 -

 ti tng kt kinh nghim gio dc

a1. Sng nay ngi ta m U au lm. a2. Sng nay ngi ta m U c au lm khng? b1. U c khc mi m khng n khoai. b2. - Th lm sao U c khc mi m khng n khoai? c1. U thng chng con i qu. c2. Hay l U thng chng con i qu. Nhng cu no trong s cc cu trn l cu nghi vn? Da vo du hiu hnh thc no m em bit l cu nghi vn? * Hot ng 2: So snh cc cp cu sau y, v thc hin cc yu cu bn di. a1. Ai thuc bi ht ny? a2. - Ai cng thuc bi ht ny. b1. - Bc tranh no anh thch? b2. - Bc tranh no anh cng thch. c1. u c trng vt c bn? c2. - u cng c trng vt c bn. a). Gch di cc t ging nhau trong tng cp cu v cho bit: Trong cc t ging nhau t no l du hiu ca cu nghi vn? b). Trong cc t ging nhau xc nh t no l i t nghi vn? T no khng phi l i t nghi vn? Xc nh t loi ca nhng t ? * Hot ng 3: Sau khi tm hiu du hiu hnh thc ca cu nghi vn, c kin khng nh: H cu c t nghi vn l cu nghi vn, nhng cng c kin ngc li: C nhng cu cha t nghi vn nhng khng phi l cu nghi vn. Theo em, kin no ng? Tm dn chng bo v kin . * Hot ng 4: Trong nhng cu nghi vn sau y, nhng cu no dng hi? - 11 -

 ti tng kt kinh nghim gio dc

Nhng cu no khng dng hi? Chng c dng vi mc ch g? - Ch mnh mun cng t vui a khng? - Con ngi ng knh y by gi cng theo gt Binh T c n ? - Ch kht tin xu n mai phi khng? - Ai dm bo tho mc t nhin khng c tnh mu t? - My nh ni cho cha my nghe y ? - Anh c th cho ti mn t bo mt lc c khng? - Bc i lm ? - Sao c lo xa qu th? * Hot ng 5: Hon thnh nhim v nu cc phiu hc tp sau: Phiu s 1: t cu nghi vn vi mc ch bc l cm xc ca mnh trc nhng tnh hung sau: a. Trc mt bc tranh p. b. Trc mt bc tranh khng p Phiu s 2: Chuyn cc cu nghi vn sau y thnh cu trn thut khng nh hoc cu cu khin: - Sao khng bt con c n ci g? - i mt ci mng cho ln n khng c ? Phiu s 3: Ni cc cu nghi vn vi cc mc ch ni tng ng vi nhau: Cu nghi vn - Ti bit lm th no by gi? - My c bit th no l l khng? - ng tng my cht m qua, cn sng y ? - 12 Mc ch ni hi. Khng nh. Ph nh

 ti tng kt kinh nghim gio dc

- Anh tm ti c vic g? - Vic g cn phi ch khi khc? - C ch ti mt lc c c khng?

Biu cm Cu khin e da

Thc hin cc hot ng trn y, cc du hiu hnh thc v chc nng ca cu nghi vn s c Hc sinh t pht hin. Hot ng sau b sung, hon thin kin thc hot ng trc. Nhng sai st ng nhn cu hi trc s b cu hi sau bc b. Ngi hc c c hi sa cha sai lm, vt qua c nhng tr ngi tri thc nh tnh lin hon ca h thng vn v cu hi. Tm li: tng cng hot ng ca Hc sinh trn lp trong dy hc phn mn Ting vit v Tp lm vn, phi c s kt hp gia cc phng php nu trn. iu quan trng l phi c s lin kt cht ch gia hot ng ca thy v hot ng ca tr. Gio vin l ngi thit k, thi cng, nh hng, t chc bi dy Hc sinh c th thi cng, t tm ra kin thc. Ni cch khc, dy hc l qu trnh t lnh hi, pht hin ca hc sinh di s t chc, hng dn ca thy c.

- 13 -

 ti tng kt kinh nghim gio dc

Phn ba: KT LUN.

Trn y l mt s kinh nghim m thc t bn thn ti thc hin trong nhng nm qua. Ti t nhn thy c hiu qu, gi hc si ni hn, Hc sinh c hiu bi hn, nm vng kin thc hn. Tuy nhin, nhng iu bn thn ti thc hin khng phi l hon ho v cng c th c mt bn ng nghip no cho rng: Nh vy th c g u gi l kinh nghim, tt c u c quy nh trong cng vic ca thy gio trong phng php dy hc c ri. Song, trn thc t phn ln nhiu Gio vin nhng vng kh khn khng dm p dng hoc vn dng cn s si. C chng, ch l nhng tit thao ging hay hi ging . Nhng suy ngh tm gi l kinh nghim xin c nu ra cng cc ng nghip. Nu c g sai st xin hy lng v xin c trao i thm. Ti xin chn thnh cm n! IaTul, ngythng 3 nm 2007
DUYT CA HI NG KHOA HC CP TRNG NGI THC HIN

Nguyn Th Mn

- 14 -

 ti tng kt kinh nghim gio dc

- 15 -