1. NHNG VN KINH T C BN 1.1.

. Ba vn kinh t c bn hiu c s vn hnh ca nn kinh t,chng ta phi nhn thc c nhng vn c bn m bt k nn kinh t no cng phi gii quyt. l: - Sn xut ci g? - Sn xut nh th no? - Sn xut cho ai? Quyt nh sn xut ci g? Bao gm vic gii quyt mt s vn c th nh: sn xut hng ha, dch v no, s lng bao nhiu v thi gian c th no. gii quyt tt vn ny, cc doanh nghip phi lm tt cng tc iu tra nhu cu ca th trng. T nhu cu v cng phong ph v a dng, cc doanh nghip phi xc nh c cc nhu cu c kh nng thanh ton xy dng k hoch sn xut kinh doanh. S tng tc ca cung v cu, cnh tranh trn th trng s hnh thnh nn gi ca hng ha v dch v, l tn hiu tt cho vic phn b cc ngun lc x hi. Quyt nh sn xut nh th no? Bao gm cc vn : - La chn cng ngh sn xut no. - La chn cc yu t u vo no. - La chn phng php sn xut no. Cc doanh nghip phi lun quan tm sn xut ra hng ha nhanh, c chi ph thp cnh tranh thng li trn th trng. Cc bin php c bn cc doanh nghip p dng l thng xuyn i mi k thut v cng ngh, nng cao trnh cng nhn v lao ng qun l nhm tng hm lng cht xm trong hng ha v dch v. Quyt nh sn xut cho ai? Bao gm vic xc nh r ai s c hng v c li t nhng hng ha v dch v c sn xut ra. Trong nn kinh t th trng, thu nhp v gi c xc nh ai s nhn hng ha v dch v cung cp. iu ny c xc nh thng qua tng tc gia ngi mua v bn trn th trng sn phm v th trng ngun lc. Thu nhp chnh l ngun to ra nng lc mua bn ca cc c nhn v phn phi thu nhp c xc nh thng qua tin lng,tin li, tin cho thu v li nhun trn th trng ngun lc sn xut. Trong nn kinh t th trng, nhng ai c ngun ti nguyn, lao ng, vn v k nng qun l cao hn s nhn thu nhp cao hn. Vi thu nhp ny, cc c nhn a ra quyt nh loi v s lng sn phm s mua trn th trng sn phm v gi c nh hng cch thc phn b ngun lc cho nhng ai mong mun tr vi mc gi th trng. 1.2. Nn kinh t Trong nn kinh t thc, th trng khng th quyt nh tt c cc vn ny. Trong hu ht cc x hi, chnh ph tc ng n ci g s c sn xut, sn xut bng cch no v ai s nhn c sn phm v dch v. Chi tiu ca chnh ph, cc qui nh v an ton sc khe, qui nh v mc lng ti

thiu, lut lao ng tr em, cc qui nh v mi trng, h thng thu v cc chng trnh phc li c nh hng quan trng n cch thc gii quyt cc vn c bn trong bt k x hi no. 1.2.1. Cc thnh phn ca nn kinh t hiu c nn kinh t vn hnh nh th no, chng ta hy xem xt cc thnh phn ca nn kinh t v s tng tc ln nhau gia cc thnh phn ny. Trong nn kinh t gin n, cc thnh phn ca nn kinh t bao gm: h gia nh, doanh nghip v chnh ph. - H gia nh: bao gm mt nhm ngi chung sng vi nhau nh mt n v ra quyt nh. Mt h gia nh c th gm mt ngi, nhiu gia nh, hoc nhm ngi khng c quan h nhng chung sng vi nhau. H gia nh l ngun cung cp lao ng, ti nguyn, vn v qun l nhn cc khon thu nhp t tin lng, tin li v li nhun. H gia nh cng ng thi l ngi tiu dng cc hng ha v dch v. - Doanh nghip: l t chc kinh doanh, s hu v iu hnh cc n v kinh doanh ca n. n v kinh doanh l mt c s trc thuc di hnh thc nh my, nng tri, nh bn bun, bn l hay nh kho m n thc hin mt hoc nhiu chc nng trong vic sn xut, phn phi sn phm hay dch v. Mt doanh nghip c th ch c mt n v kinh doanh, hoc cng c th c nhiu n v kinh doanh. Trong khi mt ngnh gm mt nhm cc doanh nghip sn xut cc sn phm ging hoc tng t nhau. to ra sn phm v dch v, cc doanh nghip s dng cc ngun lc nh: nh my, thit b vn phng, phng tin vn ti, mt bng kinh doanh v cc ngun lc khc. Cc nh kinh t phn chia ngun lc thnh cc nhm: + Ti nguyn: l ngun lc thin nhin nh: t trng trt, ti nguyn rng, qung m, nc + Vn (cn gi l u t), nhm h tr cho qu trnh sn xut v phn phi sn phm. Bao gm : cng c my mc, thit b, phn xng, nh kho, phng tin vn ti + Lao ng: bao gm nng lc tr tu v th lc tham gia vo qu trnh sn xut hng ha v dch v. + Qun l: l kh nng iu hnh doanh nghip.Ngi qun l thc hin cc ci tin trong vic kt hp cc ngun lc ti nguyn, vn, lao ng to ra hng ha v dch v ; a ra cc quyt nh v chnh sch kinh doanh; i mi sn phm, k thut; ci cch qun l. - Chnh ph: l mt t chc gm nhiu cp, ban hnh cc lut, qui nh v vn hnh nn kinh t theo mt c ch da trn lut. Chnh ph cung cp cc sn phm v dch v cng cng nh: an ninh quc phng, dch v chm sc sc khe cng ng, giao thng, gio d. Bng cch thay i v iu chnh lut, qui nh, thu, chnh ph c th tc ng n s la chn ca cc h gia nh v doanh nghip. 2. KINH T HC 2.1. nh ngha kinh t hc Kinh t hc l mt mn khoa hc v kinh t, n i vo nghin cu cch thc x hi v c nhn s dng cc ngun lc khan him tha mn nhu cu v hn ca con ngi. Mi hot ng ca nn kinh t u nhm mc ch tha mn nhu cu ca con ngi. tha mn nhu cu, x hi cn phi c cc ngun lc, chnh l cc yu t sn xut c s dng sn xut ra cc sn phm, dch v m con ngi cn. Phn ln ngun lc ca nn kinh t c tnh khan him. Tnh khan him th hin s lng hin c ca chng t hn so vi nhu cu ca con ngi cn c chng sn

xut ra cc sn phm m h mong mun. dung ha mu thun gia nhu cu v hn ca con ngi v kh nng p ng nhu cu c gii hn ca x hi, mi quc gia phi c nhng quyt sch c bn gii quyt 3 vn kinh t c bn trn. S khan him ngun lc i hi c nhn v x hi phi a ra quyt nh la chn. Cc nh kinh t cho rng: Kinh t hc l khoa hc ca s la chn. Kinh t hc tp trung vo vic s dng v qun l cc ngun lc hn ch t c tha mn ti a nhu cu vt cht ca con ngi. c bit, kinh t hc nghin cu hnh vi trong sn xut, phn phi v tiu dng hng ha v dch v trong th gii ngun lc hn ch. Da vo hnh vi kinh t, cc nh kinh t phn kinh t hc theo hai mc phn tch khc nhau: kinh t hc v m v kinh t hc vi m. 2.2. Kinh t hc v m. Kinh t hc v m nghin cu nn kinh t quc dn v kinh t ton cu, xem xt xu hng pht trin v phn tch bin ng mt cch tng th, ton din v cu trc ca nn kinh t v mi quan h gia cc b phn cu thnh ca nn kinh t. Mc tiu phn tch ca kinh t hc v m nhm gii thch gi c bnh qun, tng vic lm, tng thu nhp, tng sn lng sn xut. Kinh t hc v m cn nghin cu cc tc ng ca chnh ph nh thu, chi tiu, thm ht ngn sch ln tng vic lm v thu nhp. Chng hn, kinh t hc v m nghin cu chi ph cuc sng bnh qun ca dn c, tng gi tr sn xut, chi tiu ngn sch ca mt quc gia. 2.3. Kinh t hc vi m Kinh t hc vi m nghin cu cc quyt nh ca cc c nhn v doanh nghip v cc tng tc gia cc quyt nh ny trn th trng. Kinh t hc vi m gii quyt cc n v kinh t c th ca nn kinh t v xem xt mt cch chi tit cch thc vn hnh ca cc n v kinh t hay cc phn on ca nn kinh t. Mc tiu ca kinh t hc vi m nhm gii thch gi v lng ca mt hng ha c th. Kinh t hc vi m cn nghin cu cc qui nh, thu ca chnh ph tc ng n gi v lng hng ha v dch v c th. Chng hn, kinh t hc vi m nghin cu cc yu t nhm xc nh gi v lng xe t, ng thi nghin cu cc qui nh v thu ca chnh ph tc ng n gi v lng sn xut xe t trn th trng.

Mi quan h gia vi m v v m Ranh gii gia kinh t hc vi m v kinh t v m khng thc s r nt v hiu r cc hot ng kinh t phm vi tng th ta cn phi nm vng thi ca cc doanh nghip, ngi tiu dng, ca cng nhn, cc nh u t, v.v. iu ny cho thy rng kt qu ca hot ng kinh t v m ph thuc vo cc hnh vi kinh t vi m nh hot ng ca cc doanh nghip, ngi tiu dng, v.v. Ngc li, hnh vi ca doanh nghip, ca ngi tiu dng, v.v. b chi phi bi cc chnh sch kinh t v m. Do vy, chng ta cn nm vng c hai ngnh trong mi lin h tng tc vi nhau c th nghin cu mt cch thu o cc hin tng kinh t.

3.2. Mi trng kinh doanh 3.2.1. Khi nim Mi trng kinh doanh bao gm cc lc lng bn ngoi nh hng n kh nng hot ng ca doanh nghip. Ty thuc vo phm vi v mc nh hng ca cc yu t mi trng, cc nh kinh t phn chia cc yu t mi trng kinh doanh thnh hai nhm mi trng v m v mi trng vi m. 3.2.2. Mi trng v m Mi trng v m bao gm cc tc nhn bin ngoi doanh nghip, nh hng n doanh nghip mt cch gin tip. Thng thng, phm vi nh hng n hot ng chung ca ngnh. Cc yu t thuc mi trng v m bao gm: kinh t,chnh tr -php lut, vn ha x hi, cng ngh v t nhin. Chng hn, qui nh ng ca rng ca chnh ph s nh hng n cc doanh nghip khai thc g hoc doanh nghip sn xut hng g gia dng. Tuy nhin, y l c hi cho cc doanh nghip sn xut nguyn vt liu tng hp, c th thay th cho g trong vic sn xut cc mt hng gia dng hay vn phng. 3.2.3. Mi trng vi m Mi trng vi m bao gm cc lc lng bn ngoi,nh hng trc tip n hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Thm ch vi cng mt ngnh, cc doanh nghip khc nhau cng s c cc lc lng bn ngoi khc nhau nh: khch hng, i th cnh tranh, trung gian, nh cung cp Chng hn, cc doanh nghip gia cng hng may mc chu nh hng khi chnh ph qui nh hn ngch xut khu. y l nh hng thuc mi trng v m v nh hng chung cho tt c cc ngnh. Ngoi ra, cc doanh nghip c th c cc nh cung cp nguyn vt liu ring v th trng cho sn phm may mc c th Chu u, M, hoc th trng ni a. y l nhng lc lng nh hng n tng doanh nghip c th. Cc lc lng mi trng c th c xem nh l khng th kim sot c. Mc d, doanh nghip khng th kim sot c cc lc lng bn ngoi, nhng h c th tc ng n chng theo nhiu cch thc khc nhau. Chng hn,

cc doanh nghip pht trin cng ngh vt liu c th nh hng n nhiu doanh nghip khc s dng nguyn liu u vo. Sn phm v qung co ca doanh nghip c th nh hng n nhn thc v quan im v gi tr ca c nhn v x hi. Mi trng kinh doanh c th tc ng n cc doanh nghip theo chiu hng khc nhau, cng c th l c hi hoc l e da. Ch nhng doanh nghip c nng lc cnh tranh mi chp ly c hi trong mt khong thi gian nht nh. Mt chin lc ph hp c thit lp v thc hin khng b l c hi v hn ch nh hng e da. iu quan trng i vi doanh nghip l d bo cc thay i v iu kin mi trng, hoch nh thch hp v thc hin phn hi chnh xc.

4.1. Chi ph c hi Chi ph c hi l khi nim hu ch nht c s dng trong l chn. y l mt tng n gin nhng c s dng ht sc rng ri sng. Nu chng ta hiu r khi nim ny, th n tr thnh mt cng nht gip chng ta a ra cc quyt nh la chn c hiu qu khi ng lot cc tnh hung khc nhau xy ra trong hot ng kinh t. thuyt la trong cuc c hu ch trc hng

Chi ph c hi l gi tr ln nht trong cc gi tr ca cc c hi b b qua khi a ra mt quyt nh la chn nhn c mt gi tr t quyt nh . V d: mt sinh vin trong qu trnh hc hc tp rt chuyn cn, chm ch, c phng php hc tp tt v th hin c kh nng t nghin cu v trnh ca mnh qua kt qu cao trong hc tp. Sau khi tt nghip c nhiu doanh nghip mi anh ta v lm vic. C 4 doanh nghip n cho mi anh ta vi cc mc lng c xut nh sau: doanh nghip A: 5 triu, B: 4,8 triu, C: 6 triu, D: 7 triu (cc iu kin khc lm vic ti 4 doanh nghip ny l nh nhau). Nh vy, anh ta c 4 c hi la chn v tt nhin anh ta s chn doanh nghip D. Vy chi ph c hi ca quyt nh ny l bao nhiu ? Quyt nh ny ng hay sai ? Chi ph c hi ca quyt nh ny l 6 triu. y l quyt nh ng v vi quyt nh ny, anh ta nhn c mt gi tr (7 triu) ln hn chi ph c hi. V vy, ngi ta l gii hnh vi kinh t bng cch lun chng rng, cc tc nhn kinh t s la chn mt cch hnh ng bng cch cn nhc, so snh nhng li ch do s la chn em li v chi ph tnh theo nhng c hi b b qua. Chng hn, khi quyt nh s dng thi gian ca mnh trong ngy hm nay, ti chn vic nghe chuyn gia ging chuyn , v nhng li ch t c s ln hn l chi ph c hi trong trng hp s dng thi gian hin c c sch. Khi cc nh kinh t cp n chi ph v li ch lin quan n la chn. Cc tranh lun thng tp trung vo li ch bin v chi ph bin. Li ch bin ca mt hot ng l li ch tng thm lin quan n vic gia tng thm mt n v hot ng. Chi ph bin c xc nh bng chi ph tng thm lin quan n vic gia tng

thm mt n v hot ng. Cc nh kinh t gi nh rng cc c nhn c gng ti a ha li ch rng lin quan n mi hot ng. Nu li ch bin vt qu chi ph bin, li ch rng s tng ln nu mc hot ng tng ln. V vy, cc c nhn s tng mc hot ng khi m li ch bin cn ln hn chi ph bin. Ni cch khc nu chi ph bin vt qu li ch bin,li ch rng s tng ln nu mc hot ng gim xung. Khng c l do g phi thay i mc hot ng (li ch rng t c cc i) ti mc hot ng m li ch bin bng vi chi ph bin.

Cng thc tnh ch s gim pht GDP Ngi ta tnh ch s gim pht GDP theo cng thc sau: Ch s gim pht GDP = 100 x GDP danh ngha GDP thc t

Ch s gim pht GDP l mt phng php tnh t l lm pht (phng php kia l dng CPI). Chng hn, t l lm pht nm 2011 theo ch s gim pht GDP c tnh theo cng thc:

Ch s gim pht GDP 2011 - Ch s gim pht GDP T l lm pht 2011 = 100 2010 x Ch s gim pht GDP 2010

So snh Ch s gim pht GDP v CPI Khc vi Ch s gi tiu dng CPI, DGDP c tnh trn gi hng ho thay i do vy n phn nh c s thay th gia cc hng ho, dch v vi nhau. Mc d vy n li khng phn nh c s gim st phc li ca ngi tiu dng trong trng hp phi tiu dng t hn mt loi hng no . V d: do sau dch cm g, gi g tr nn qu t so vi gi tht ln nn ngi tiu dng s mua t tht g hn v mua nhiu tht ln hn. Phc li ca ngi tiu dng gim xung do h phi tiu dng tht g t hn nhng DGDP khng phn nh c iu ny cho d n phn nh c s thay th gia tht g v tht ln. CPI ch phn nh mc gi ca hng tiu dng cn DGDP phn nh gi ca c hng ho do doanh nghip, chnh ph mua. V th DGDP c coi l phn nh ng hn mc gi chung. DGDP ch phn nh mc gi ca nhng hng ho sn xut trong nc (v GDP ch tnh sn phm trong nc) cn CPI phn nh mc gi ca c hng ho nhp khu. V d: khi gi mt chic xe t Toyota nhp khu tng th n c phn nh CPI nhng khng c phn nh DGDP. Tuy nhin, trn thc t, s liu thng k cho thy s khc bit gia CPI v DGDP khng l * GDP danh ngha: l gi tr sn phm cui cng c o bng gi hin hnh. * GDP thc: l gi tr sn phm cui cng c o bng gi c nh.

GDP thc = GDP danh ngha/D% Trong D%: h s gim pht GDP l mt loi ch s gi ton b, phn nh mc trc gi ca mt bng gi k hin hnh so vi k gc. Theo mnh th GDP ca Vit Nam l GDP thc. * GDP trn u ngi lin quan n tng gi tr sn phm hng nm trn tng s dn c, c s dng ph bin nh mt thc o mc sng ca mt t nc, song n ch l mt hin tng thng k, khng nn coi l mt thc o ci m mi cng dn c th t c. Ch s gi tiu dng (Consumer Price Index (CPI)) Ch s gi tiu dng (CPI) o lng thay i chi ph ca mt gi hng ho v dch v c nh, thng gm cc lnh vc nh , in, thc phm v giao thng. CPI thng c dng nh du hiu o lng lm pht v tnh hng thng. K t thng 5/2006, Ch s gi tiu dng do Tng cc Thng k cng b c tnh theo phng n cp nht v dng cho giai on 2006-2010. Phng n mi c mt s ci tin: 1/ Nm gc so snh ca Ch s gi tiu dng trong giai on 2006-2010 l nm 2005 (thay cho gc so snh 2000) 2/ Danh mc hng ho, dch v (cn gi l r hng ho) iu tra gi tnh ch s c cp nht, gm 494 loi hng ho, dch v ph bin tiu dng ca c nhn v h gia nh trong giai on hin ti. So vi r hng ho thi k 2000-2005, s lng cc loi hng ho dch v tng gn 100 mt hng, trong b sung thm nhiu loi hng ho dch v cao cp, c tiu dng nhiu nh in thoi di ng, my xay sinh t, l vi sng, ph truyn hnh cp, dch v du lch nc ngoi. 3/ Quyn s tnh ch s c cp nht trn c s kt qu iu tra Kho st mc sng dn c 2004 v iu tra b sung ti 10 tnh, thnh ph nm 2005 ca Tng cc Thng k.

Tng sn phm quc ni (Gross domestic product.) Trong kinh t, tng sn phm ni a hay GDP (vit tt ca Gross Domestic Product) l gi tr tnh bng tin ca tt c sn phm v dch v cui cng c sn xut ra trong phm vi lnh th trong mt khong thi gian nht nh, thng l mt nm. Khi p dng cho phm vi ton quc gia, n cn c gi l tng sn phm quc ni. GDP l mt trong nhng ch s c bn nh gi s pht trin kinh t ca mt vng lnh th no . Trn thc t c tn ti hai loi GDP l GDP thc t v GDP danh ngha. GDP danh ngha ch tnh n tng s tin chi ph cho GDP th GDP thc t li c tnh n cc yu t nh s mt gi ca tin t c lng chnh xc hn s lng hng ha v dch v thc s to thnh GDP. GDP danh ngha i khi cn c gi l GDP tin t trong khi GDP thc t cn c gi l GDP gi c nh hay GDP iu chnh lm pht. C ba cch tnh GDP l tnh theo tng gi tr tiu dng, tng cc khon chi tiu hoc tng gi tr gia tng ca nn kinh t. V l thuyt, d theo cch tnh no cng cho kt qu tnh GDP nh nhau. Nhng trong nhiu bo co thng k, li c s chnh lch nh gia kt qu theo ba cch tnh. l v c sai s trong thng k.

Theo cch tnh GDP l tng tiu dng, cc nh kinh t hc a ra mt cng thc nh sau: GDP = C + I + G + NX Trong : C: l tiu dng ca tt c cc c nhn (h gia nh) trong nn kinh t. I: l u t ca cc nh kinh doanh vo c s kinh doanh. y c coi l tiu dng ca cc nh u t. Cn phn bit r u t ny vi cc u t mang tnh u c tch tr vo th trng chng khon v tri phiu. G: l tng chi tiu ca chnh ph (tiu dng ca chnh ph). Quan h ca phn ny i vi cc phn cn li ca GDP c m t trong l thuyt kh dng (c th em i tiu). NX: l "xut khu rng" ca nn kinh t. N bng xut khu (tiu dng ca nn kinh t khc i vi cc sn phm v dch v do nn kinh t trong tnh ton sn xut) - nhp khu (tiu dng ca nn kinh t trong tnh ton i vi cc sn phm v dch v do nn kinh t khc sn xut). GDP theo cch tnh tng chi ph (lc ny khng gi l GDP na, m gi l tng chi tiu ni a hay GDE (vit tt ca Gross Domestic Expenditure) c tnh ton tng t, mc d trong cng thc tnh tng chi ph khng k khai nhng khon u t ngoi k hoch (b hng tn kho vo cui chu k bo co) v n phn ln c s dng bi cc nh kinh t. Mc d GDP c s dng rng ri trong kinh t, gi tr ca n nh l mt ch s vn ang l vn gy tranh ci. GDP cn tn ti rt nhiu hn ch, bao gm: Kt qu tnh GDP theo cc phng thc khc nhau lm ngi ta bi ri, nht l khi so snh xuyn quc gia. GDP, nh mt ch s v kch c ca nn kinh t, nhng li khng chun xc trong nh gi mc sng. GDP khng tnh n kinh t ngm, kinh t phi tin t nh kinh t trao i, cc cng vic tnh nguyn, chm sc tr em min ph do cc ng b b m (khng lm vic) m nhim hay sn xut hng ha ti gia nh. V vy, ti cc nc m vic kinh doanh thc thi mt cch khng chnh thc chim phn ln th s liu ca GDP s km chnh xc. GDP khng tnh n tnh hi ha ca s pht trin. V d mt nc c th c tc tng trng GDP cao do khai thc khai thc qu mc ti nguyn thin nhin. GDP tnh c nhng cng vic khng em li li ch rng v khng tnh n nhng hiu ng tiu cc. V d, mt x nghip lm tng GDP nhng gy nhim mt con sng v ngi ta phi u t ci to li mi trng. Vic ny cng lm tng GDP. GDP cng khng cho ta s phn nh trung thc ca s phn chia li ch trong phm vi t nc. C th c nhng nhm ngi khng thu c li ch g t li ch kinh t chung. GDP cao c th l kt qu ca mt s ngi giu c em li cho nn kinh t trong khi phn ln dn chng sng di mc ngho kh. Tng sn phm quc dn (GNP (Gross National Product) Tng sn phm quc dn hay Tng sn phm quc gia l mt ch tiu kinh t nh gi s pht trin kinh t ca mt t nc n c tnh l tng gi tr bng tin ca cc sn phm cui cng v dch v m cng dn ca mt nc lm ra trong mt khong thi gian no , thng thng l mt nm ti chnh, khng k lm ra u (trong hay ngoi nc). Sn phm cui cng l hng ha c tiu th cui cng bi nhng ngi tiu dng ch khng phi l nhng sn phm c s dng nh l sn phm trung gian trong sn xut nhng sn phm

khc. V d, mt chic t bn cho ngi tiu dng l mt sn phm cui cng; cc thnh phn nh lp c bn cho nh sn xut t l sn phm trung gian. Cng chic lp , nu bn cho ngi tiu dng th n li l sn phm cui cng. Ch c sn phm cui cng mi c tnh trong thu nhp quc gia, do vic a c sn phm trung gian vo s dn ti vic tnh kp lm tng o gi tr thc s ca thu nhp quc gia. V d, trong trng hp chic lp c bn cho nh sn xut t, gi tr ca n c tnh khi n c nh sn xut lp bn cho nh sn xut t, nu sau mt ln na c tnh trong gi tr chic t khi nh sn xut t bn cho ngi tiu dng th s lm cho gi tr GNP tng ln. Thu nhp c tnh nh l mt phn ca GNP, ph thuc vo ai l ch s hu cc yu t sn xut ch khng phi l vic sn xut din ra u. V d, mt nh my sn xut t do ch s hu l cng dn M u t ti Vit Nam th li nhun sau thu t nh my s c tnh l mt phn ca GNP ca M ch khng phi ca Vit Nam bi v vn s dng trong sn xut (nh xng, my mc, v.v.) l thuc s hu ca ngi M. Lng ca cng nhn ngi Vit l mt phn ca GNP ca Vit Nam, trong khi lng ca cng nhn M lm vic ti l mt phn ca GNP ca M. C nhiu cch tnh tng sn phm quc dn, di y l cch tnh theo quan im chi tiu x hi: GNP = C + I + G + (X - M) + NR Trong : C = Chi ph tiu dng c nhn I = Tng u t c nhn quc ni G = Chi ph tiu dng ca nh nc X = Kim ngch xut khu rng cc hng ha v dch v M = Kim ngch nhp khu rng ca hng ha v dch v NR= Thu nhp rng t cc ti sn nc ngoi (thu nhp rng) Cn mt ch s khc hay c nhc km vi GNP l ch s GNI_Gross National Income, tc Tng thu nhp quc gia hay Tng thu nhp quc dn. Gi tr ca n tng ng vi gi tr ca GNP. Tuy nhin, ngi ta phn bit chng, do cch thc tip cn vn l da trn cc c s khc nhau. GNP da trn c s sn xut ra sn phm mi, cn GNI da trn c s thu nhp ca cng dn. iu ny l quan trng tip cn cc khi nim NNP v NNI. Khi phi tnh n khu hao v cc loi thu gin tip, v NNI s lun lun nh hn NNP mt lng bng gi tr ca thu gin tip.