Tnh ton nt khung b tng ct thp chu tc dng ca ti trng ng

1. t vn Nt l b phn trng yu ca kt cu khu b tng ct thp (BTCT). Trng thi ng sut bin dng trong nt l rt phc tp, c bit khi dng kt cu ny chu tc dng ca ti trng nguy him nh gi bo, ng t. Do cc tc ng o chiu ca ni lc cc phn t dm v ct khi qua vng ni; vng nt chu lc ct ngang v ng c cng thng thng ln gp nhiu ln dm v ct ln cn. Nu khng c thit k, nt s b ph hoi ct. Tiu chun thit k kt cu BTCT ca Vit Nam hin ti (TCXDVN 356-2005, TCXD 198-1997) cha cp y n tnh ton v cu to nt khung BTCT, c bit i vi cc cng trnh c chiu cao trn 75m (25 tng). Trong phn sau, bi vit ny s gii thiu mt cch tnh ton nt v ang c p dng nhiu nc. 2. C ch truyn lc v c im lm vic ca nt 2.1. Xc nh lc ct tc dng trong nt Xt nt gia in hnh: Chiu cao nt bng chiu cao dm hb, chiu di bng chiu cao ct hc. Cc c trng v ni lc v cu to ca dm, ct ln cn nh sau: - Nhp dm hai bn tnh t tm ct v mp ct: l1, l2, l1n, l2n - Chiu cao ct trn v di nt tnh t tm nt: lc, lc - Din tch ct thp chu ko, nn 2 dm ln cn: As1, As2; As1, As2 - ng sut chu ko, nn trn thp dm fs, v fs, cng gii hn chy fy - Cc thnh phn ni lc khc trn dm v ct c th hin trn bn v. 2.1.1. Thnh phn ngang ca lc ct Xt s cn bng ni lc v b qua tc dng trc tip ca sn ngang vo nt, ta c lc ct ngang trong nt: Vjh= T + Cc+ Cs Vcol = T + Cc + Cs Vcol Ly gn ng T = Cc + Cs Vjh = T + T Vcol (1) (2)

Trong : Vcol - gi tr trung bnh ca lc ct trong ct ti v tr trn v di nt, xc nh bng cng thc: Vcol = 2 (
l1 l2 M1.0+ M2.0)/ (lc + lc) l jh lc

(3)

Kt qu kho st cho thy: Trong iu kin chu ca ti trng ng khc nghit, ct thp chu ko trong dm phi lm vic trong iu kin ng sut thc t vt qu ng sut cho php. Nu k hiu ng sut ca ct thp chu ko l ofy, ta c: Vjh = ( As1+ As2)ofy Vcol = (1+)T-Vcol 2.1.2. Thnh phn ng ca lc ct (4) Vi: = As2/As1 l t s gia ct thp chu ko ca hai dm tng ng hai bn nt.

Gi tr lc ct ng trong nt c th c thit lp trn c s cn bng v lc theo phng ng. n gin theo[1], gi tr ny c th c lng gn ng theo cng thc: Vjv= (hb/hc)Vjh (5) 2.2. S tham gia ca c cu thanh chng xin v c cu dn i vi kh nng khng ct ca nt C ch truyn lc ct trong nt c bn nh sau: Mt s ni lc c bit l nhng thnh phn pht sinh trong b tng s c truyn n thanh chng xin, nhng thnh phn ni lc khc truyn n nt t thp dm, ct thng qua lin kt s hnh thnh c cu dn. Vic hnh thnh c cu dn c th n n tnh trng ph hoi ct do ko vng b tng trn tit din nghing, t i hi phi b tr mt lng nht nh thp chu ct theo hai phng dc v ngang trong li nt. Lng ct thp ny lm cho trng ng sut nghing c huy ng v lm nhim v phn phi lc theo hai phng ngang v ng. - Theo phng ngang: Vjh = Vch + Vsh - Theo phng ng: Vjv = Vcv + Vsv (6) (7)

(Trong : ch s c, s tng ng c k hiu cho s ng gp ca b tng thanh chng xin v ca thp c cu dn) 2.2.1. Ti nt gia i vi nt gia, s tham gia ca c cu thanh chng xin i vi kh nng khng ct chnh l thnh phn ngang cu thanh ging nn nghing Dc, do : Vch = Cc + Tc- Vcol T (4), (6) v (8) ta c: Vsh = (1+)T Cc - Tc (9) M hnh tnh ton da trn s lm vic giai on ti hn tng ng vi nhng m t. Lc lin kt n v trung bnh truyn trn chiu di nt hc trong ct thp trn ca dm l: u0 = (T+Cs)/hc. Trong m hnh tnh ny, lc lin kt s c truyn mt phn vo thanh chng xin (Tc, Tc) v truyn phn cn li vo c cu dn. Kt qu cc nghin cu cho thy: Do b rng li nt hiu qu ch cn 0,8hc (chiu dy lp b tng bo v khng hp th lc lin kt mi bn c gi nh l 0,1hc), phn lc lin kt n v truyn cho thanh chng xin, c gi tr cc i trung bnh bng 1,25 ln lc lin kt n v trung bnh u0 trn mt chiu di nh hng l 0,8c. Vi c l chiu su vng nn un ca ct n hi c gi tr c Pu tnh gn ng, theo [1], nh sau: c = (0.25 + 0.85 ' ) hc (10) f c Ag Ta c: Tc= (1.25u0)(0.8c)= u0c=(T+Cs)
c hc

(8)

(11).

Kt qu kho st cho thy trong khi ng sut ko fs trong ct thp thng vt t 20 40%) ng sut cho php (0= 1.2 1.4) th ng sut nn trong ct thp dm fs trng thi kho st t khi t gi tr 0.7fy. Nu k hiu fs = fy th 0.7.

Nh vy, ta c: T +Cs = ( 1+

)T 0

(12)

Mt khc, ta c: = As2/As1 = As/As /0 (v ct thp vng ko ca dm th 2 thng thng bng ct thp chu nn ca dm th 1 v ngc li). T s ny thng nm trong khong (0,5 1) Do vy, sau khi kt hp cc yu t phn tch trn,[1] cho rng t s /0 = 0.55 c coi nh tr s gn ng c th chp nhn c. Do : Tc= 1.55
c T hc

(13)
T = (-0.55)T 0

Mt khc: Cc = T Cs = T -

(14)

Thay gi tr (13), (14) v (10) vo (9), ta c: Vsh = 1.55 ( 1Pu c )T (1.15 1.3 ' )T hc f c Ag

(15)

2.2.2. Ti nt bin Trong nt bin, trng thi ng sut lin kt trong thp dm (trn v di) ch l ko hoc nn t mt pha nn n gin hn rt nhiu. Lc ct ngang ln nht trong trong nt c gi tr: Vjh = T Vcol Vch = Cc+Tc Vcol Vsh Cs - Tc (16). (17) (18) S tham gia theo phng ngang ca thnh phn thanh chng xin v c cu dn l:

Do ng sut nn khng th vt qu 70% gii hn chy nn C s = T/0 vi 0.7. ng thi chiu di truyn lc lin kt c tnh l 0.7hc (do ct thp khng chy xuyn qua li nt m b un ti v tr gip mp ngoi ct), do lc lin kt n v ca thp di dm khi trng thi chu nn l: u0 =
Cs Cs 1.4 0.7 hc hc

Tng t ct gia, ta c: Tc = u0 (0.8c)

P (0.7 ' u ) 0 f c Ag

(19)

Thay cc gi tr vo (18). Ly gi tr thin v an ton vi s lm trn cc h s, ta c: Vsh = (20)

3. Tnh ton thit k khng ct ca nt chu ti trng ng 3.1 Gii hn ca ng sut ct danh ngha trong nt khng ch gi tr ca lc trnh s ph hoi trn tit din nghing trong li nt, i lng ng sut ct danh ngha c xc nh trn min chu ct hiu qu (MCCHQ) ca

nt. Chiu di MCCHQ ca nt H chnh bng chiu cao tit din ct hc. Cn b rng MCCHQ ca nt c xc nh nh sau: - Trng hp bc bb: B = min (bb+0.5hc;bc) - Trng hp bc < bb: B = min (bc+0.5hc;bb). Khi , ng sut ct danh ngha c xc inh l: Vjh =
V jh BH

(21)

trnh s ph hoi dn trn tit din nghing i vi nt khung phng, ng sut ct theo[1], phi tho mn: Vjh 0.25fc (22). Vi khung khng gian, do nh hng ca vic hnh thnh ng thi ca khp do tt c cc mt dm xung quanh ct, nn trng thi lm vic ca loi nt ny ni chung l bt li hn nt trong khung mt chiu. Do vy, ng sut ct dng nt ny, theo [1], cn c gii hn kht khe hn: Vjh 0.2fc (23) 3.2. Tnh ton ct thp chu ct ngang trong nt Phn lc ct ngang trong nt Vsh c chng chu bng c cu dn. Nh vy, hm lng ct thp chu ct ngang c xc nh t cng thc: Ajh=Vsh/fyh (24) Vi: fyh - cng gii hn chy ca ct thp chu ct ngang trong nt. i vi nt gia, Vsh c xc nh t (15), din tch ct thp chu ct ngang cn thit l: Ajh = (1.15 -1.3

0 f y Pu ) As ' f c Ag f yh

(25)

Tng t, i vi nt bin, Vsh c xc nh t (20), ta c: Ajh = (0.7 Pu fy ) A ' f c Ag f vh s

(26)

3.3. Tnh ton ct thp chu ct ng trong nt Vic tnh ton din tch ct thp ng chu ct da trn m hnh dn, khi chu cc tc ng ca dng lc ct vs = Vsh/hc ng lc p do lc dc gy ra v ng lc do ct thp chu ct khng li. Xt cn bng ca mt mt dn J trong m hnh dn ta c: p+
A jv f yv
' hc

- vs tan = 0

(27)

Vi fyv - cng gii hn chy ca ct thp ng trong nt Hay: Ajv = f (vshc tan hcp) = f (vshb hcp) y v y v
1 1

(27)

Xt cn bng trong ton nt, cng thc (27) chuyn v dng: Ajv =
1 f yv [0.5(Vjv + Vb) - Pu]

(28)

Thng thng, lc ct dm do ti trng ng Vb l rt nh nu so vi lc ct nt Vjv, ngoi tr khi dm nhp rt ngn c s dng. Do vy: Ajv f [0.5Vjv - Pu] y v
1

(29)

Khi v phi (28) v (29) c gi tr m, ct thp chu ct ng trong nt s khng c yu cu. Hai cng thc trn c p dng cho c nt gia v nt bin. 4. Tng hp kt qu T cc kt qu t c, xut mt s bc chnh trong trnh t tnh ton thit k khng ct nt khung BTCT chu ti trng ng nh sau: Bc 1: Xc nh lc ct thit k ca nt. Xc nh ni lc truyn vo nt t dm, ct ln cn t kt qu ca vic tnh ton cu kin trong qu trnh thit k. Xc nh lc ct ngang v ng trong nt Vjh v Vjv theo cng thc (4), (5) v (6). Bc 2: Gii hn ng sut ct trong nt. ng sut ct danh ngha Vjh xc nh t cng thc (21), c gii hn bng cng thc (22) trong khung phng v bng cng thc (23) trong khung khng gian. Bc 3: Phn chia lc ct ngang cho hai c cu chu lc c bn trong nt. Lc ct ngang c phn phi cho c cu dn Vsh c xc nh t cng thc (15) i vi nt gia v cng thc (20) i vi nt bin. Lc ct ngang do c cu thanh chng xin m nhim: Vch = Vjh Vsh. Bc 4: Tnh ton, b tr ct thp chu ct ca nt. Din tch ct thp chu ct ngang yu cu c xc nh thng qua cc gi tr V sh c (Ajh = Vsh/fyh) hoc bng cng thc (25) vi nt gia v (26 vi nt bin. Din tch ct thp chu ct ng yu cu tnh ton bng cng thc (28) hoc (29). Ct thp ng thng tn dng thp ct (nu khng s b tr thm). Vic b tr thp phi m bo khng c qu dy trong nt nh hng n cng tc thi cng. 5. Kt lun T kt qu cc nghin cu thu c, ta thy s lm vic ca nt khung (c bit l trng thi ng sut - bin dng) do ti trng ng gy ra ht sc phc tp. trnh s ph hoi trong nt do nhng tc ng ny, nt phi c thit k khng ct vi s tnh ton kim tra ng thi s lm vic ca hai c cu chu lc chnh l c cu thanh chng xin b tng v c cu dn hnh thnh s tham gia ca ct thp.

Tiu chun thit k ca hu ht cc nc tin tin a vic tnh ton v cu to nt khung chu ti trng ng vo trong quy phm thit k . y cng l nhng vn hu ch cn c tip tc nghin cu su hn c bit trong lnh vc thc nghim c th a vo ng dng thc t trong cng tc thit k nc ta. ThS. Nguyn Th Anh (Ngun tin: T/C T vn Thit k, s 3/2007)