Hip nh Thng mi t do ASEAN-Trung Quc v tc ng ti hot ng thng mi ca Vit Nam 1.

Hip nh Thng mi t do ASEAN-Trung Quc v cam kt ca Vit Nam Hip nh Thng mi t do ASEAN-Trung Quc (ACFTA) c bt u thc hin vi vic ASEAN v Trung Quc k kt Hip nh khung v Hp tc Kinh t ton din ASEAN-Trung Quc vo thng 11 nm 2002. Tip , c th ha Hip nh khung ny, ASEAN v Trung Quc m phn v k kt Hip nh Thng mi hng ha ASEAN-Trung Quc vo thng 11 nm 2004, Hip nh dch v ASEAN-Trung Quc vo nm 2007 v Hip nh u t ASEAN-Trung Quc nm 2009. Hip nh ACFTA l hip nh thng mi t do u tin m ASEAN k vi mt nc i tc. C th ni Hip nh ACFTA l khun kh php l ton din iu chnh quan h kinh t, thng mi gia ASEAN v Trung Quc, to nn mt khu vc thng mi t do nng ng vi dn s 1,9 t ngi v tng GDP ln ti trn 6000 t la M. Hin nay, Trung Quc l i tc thng mi ln nht ca ASEAN v ASEAN l i tc thng mi ln th 4 ca Trung Quc. Nm 2009, tng kim ngch thng mi gia ASEAN v Trung Quc t 213 t la M. Trong s cc Hip nh thuc ACFTA, Hip nh Thng mi hng ha c ni dung tc ng trc tip nhiu nht ti hot ng thng mi gia ASEAN v Trung Quc, c bit l hot ng xut nhp khu. L trnh ct gim thu quan theo Hip nh Thng mi Hng ha gm 3 nhm khc nhau, gm chng trnh Thu hoch sm (EHP), danh mc gim thu thng thng (NT), danh mc nhy cm (SL). Tuy nhin, do c s khc bit v trnh pht trin nn Vit Nam, Lo, Cam-pu-chia m Myanmar c hng u i, theo , cc l trnh gim thu ca Vit Nam chm v linh hot hn l trnh gim thu ca Trung Quc v cc nc ASEAN-6. V c bn,L trnh cam kt gim thu ca Vit Nam trong ACFTA tng i nht qun v phm vi v nguyn tc cam kt trong cc FTA khc m Vit Nam tham gia. Ta cam kt loi b thu quan c l trnh i vi khong 90% s lng dng thu. 10% s lng dng thu cn li c l trnh cam kt gim thu di, thm ch khng c cam kt gim thu xung 0%. i tng bo h ca Vit Nam trong ACFTA cng kh tng ng vi cc FTA m Vit Nam tng tham gia. Cc nhm mt hng c bo h mnh nht l trng gia cm, l thuc l, thuc l, xng du, lp t, sp thp xy dng v cc loi t, xe my nguyn chic v ph tng. Nhng nhm mt hng c bo h vi l trnh di hn bao gm thc phm ch bin, ung c cn, mt s ch phm du kh, xi mng, nha, sn phm dt, nha, ph tng t, xe my, my mc thit b. i vi cc mt hng trong Danh mc thng thng (NT), mc cam kt trong ACFTA c l trnh kh chm trong 5 nm u thc hin. Thu sut trung bnh ACFTA trong giai on t 2005 n 2010 hu nh tng ng vi mc thu MFN ca Vit Nam. T nm 2010 n 2015, tc gim thu din ra nhanh hn. T nm 2015 tr i, cam kt trong ACFTA ca Vit Nam hu nh tng ng vi mc cam kt CEPT/AFTA. Bng 1 Minh ha tc ct gim thu ca Vit Nam trong mt s FTA tiu biu

1. Tc ng ca Hip nh ACFTA ti quan h thng mi Vit Nam-Trung Quc T nm 2004, Trung Quc vn ln tr thnh i tc thng mi ln nht ca Vit Nam xt v kim ngch. Tc tng trng thng mi hai chiu bnh qun trn 25%/nm. Nm 2010, kim ngch thng mi Vit-Trung t trn 27 t la, tng trn 700 ln so vi kim ngch nm 1991. Mc nhp siu ca Vit Nam kh ln vi trn 12,7 t la. C 3 nguyn nhn ch yu dn n tnh trng nhp siu: - Hng ha xut khu ca Vit Nam sang Trung Quc phn ln l cc sn phm c hm lng ch to, gia cng thp hoc nguyn liu th nh cao su, than , du th, cc loi khong sn, ht iu,hng thy hi sn, chim t 52 85% tng kim ngch xut khu sang Trung Quc. Thi gian gn y, c cu hng ha xut khu c xu hng thay i tch cc nhng tc cn chm. - Vit Nam ph thuc ln vo ngun cung ng nguyn, nhin liu, my mc nhp khu t Trung Quc vi kim ngch chim t 65 n 81%. Ngun nhp khu t Trung Quc c gi thnh hp l, phc v tt cho mc tiu nng cao nng lc sn xut v xut khu ca Vit Nam; - Cc hot ng bin mu din ra phc tp v kh kim sot. Vi nhng c trng chnh trong quan h thng mi Vit Nam-Trung Quc v cam kt ca Vit Nam trong ACFTA, c th nh gi cc tc ng ca Hip nh ny nh sau: Tc ng v nhp khu Do cch thc cam kt gim thu ca Vit Nam c xu hng dn vic thc thi ct gim thu vo giai on sau nn t khi ACFTA c hiu lc n nay, tc ng do cam kt gim thu i vi nhp khu ca Vit Nam khng ln. T l s dng Mu E ca Trung Quc trn tng kim ngch xut khu ca Trung Quc sang Vit Nam ch chim di 7%. T nm 2010, l trnh gim thu ca Vit Nam i vo thc cht hn, thu sut cao s c gim thiu ng k. Tuy nhin, cc mt hng nhy cm (SL) v nhy cm cao (HSL) hu nh khng b tc ng bi l trnh gim thu do cam kt gim thu trong hai nhm nhy cm ny l khng ng k, thm ch i vi nhiu mt hng, thu sut cam kt cn cao hn thu MFN ca ta. T nm 2010, Vit Nam c li th hn so vi Trung Quc v ASEAN 6 nh l trnh gim thu ko di thm 5 nm. Theo s liu nm 2001 (cn c m phn ACFTA), 90% s dng thu m Vit Nam c cam kt loi b thu ch chim c 53% kim ngch nhp khu t Trung Quc. 10% s dng thu cn li thuc danh mc nhy cm (c l trnh gim thu chm hoc khng loi b thu quan) nhng li chim n trn 47% kim ngch nhp khu ca Vit Nam t Trung Quc. Cn c s liu 2007, 90% s dng thu Vit Nam c cam kt loi b thu ch chim 37% kim ngch nhp khu t Trung Quc. 10% l cc mt hng nhy cm c kim ngch nhp khu t Trung Quc chim ti 63%. Thc t ny l iu kin tt Vit Nam c th pht huy bo h hiu qu cc ngnh kinh t ang cnh tranh vi hng nhp khu ca Trung Quc di tc ng ca ACFTA. Tc ng v xut khu Qua gn 6 nm thc hin, cc doanh nghip ca Vit Nam tn dng kh tt cam kt trong ACFTA thc y xut khu sang Trung Quc. Vit Nam l mt trong hai nc c t trng

hng xut khu s dng Mu xut x Form E kh cao, trn 10% (sau Thi Lan 11%). Nm 2009, t l s dng Mu E tng 264% so vi nm 2008. c bit, chng trnh Thu hoch sm (EHP) em li hiu qu tch cc cho xut khu ca ta. Vi vic Trung Quc v ASEAN 6 gim thu xung 0% i vi cc mt hng trong EHP (nng sn, thy sn) t ngy 01 thng 01 nm 2006, Vit Nam lin tc xut siu sang Trung Quc vi quy m ngy cng tng, t 462 triu la M vo nm 2009.10 thng u nm 2010, Vit Nam cng xut khu sang Trung Quc gn 600 triu la M cc mt hng ny. Tuy nhin, tham gia chng trnh EHP, Vit Nam cng phi m ca cho hng nng sn v hi sn ca Trung Quc. Vi l do ny, t nm 2006, trn th trng nc ta xut hin nhiu hn rau qu n i v cn nhit i c xut x Trung Quc. Trong bi cnh tiu dng ni a tng trng mc 20-30%/nm nhng sn xut trong nc mi tng khong 6%/nm th vic nhp khu b sung t Trung Quc v mt s nc khc l iu kh trnh khi. Tuy nhin, c th thy nng sn Vit Nam vn gi c li th cnh tranh trn th trng ni a. Nm 2010, mt s mt hng nh c rt, bp ci, hnh, ti gim v kim ngch nhp khu, c bit bp ci gim 16,1% v lng v 16,9% v tr gi, hnh gim 56,6% v lng v 71,6% v tr gi so vi cng k nm 2009. iu ny cho thy nhp khu t Trung Quc ch ang b sung cho hng ha sn xut trong nc, c bit vo nhng thi im thiu ht. V di hn, t nm 2010, Vit Nam c c hi khai thc ti a u i xut khu ca Trung Quc vi 90% s dng thu t 0-5%. Qu trnh ny s gp phn y nhanh tc thay i c cu xut khu ca Vit Nam theo hng tch cc hn, tng xut khu cc sn phm ch bin v gim xut khu khong sn v sn phm ch bin th. L trnh ct gim thu quan theo ACFTA 1. Chng trnh Thu hoch sm (EHP): l c ch u i thu quan hp, c thc hin t nm 2004, ngay sau khi Hip nh khung v Hp tc Kinh t ton din ASEAN-Trung Quc c k kt. Phm vi ca EHP gm cc mt hng nng sn cha ch bin (gm cc chng t 1 n 8 trong biu thu nhp khu) vi l trnh loi b thu quan trong 3 nm i vi cc nc ASEAN 6 v Trung Quc v 5 nm i vi Vit Nam bt u t nm 2004. Theo , t ngy 1 thng 1 nm 2006, Trung Quc v ASEAN p dng thu sut 0% cho tt c cc mt hng trong EHP. Vit Nam bt u p dng mc thu 0% t 1 thng 1 nm 2008

2. Danh mc gim thu thng thng (NT): Danh mc gim thu thng thng (NT) bao gm 90% tng s dng thu vi l trnh gim thu xung 0% t nm 2010 i vi ASEAN 6 v Trung Quc; Vit Nam c l trnh di hn 5 nm, tc l n nm 2015, Vit Nam mi phi hon thnh ngha v ny.

3.

Danh mc nhy cm (SL): gm nhng mt hng c l trnh bo h di hn, thu sut bo h cao hn (so vi Danh mc thng thng). SL gm 2 nhm: Nhm SL thng v Nhm SL nhy cm cao (HSL). Nhng mt hng thuc anh mc SL khng c lch trnh gim thu c th theo tng nm nhng b gii hn mc thu sut cui cng v nm cui cng thc hin. i vi ta, thu sut trong Danh mc SL phi gim xung 20% vo nm

2015 v tip tc gim xung mc 0-5% vo nm 2020. Cc mt hng thuc Danh mc HSL gim xung 50% vo nm 2018.