TRNG I HC LUT TP.

H CH MINH KHOA LUT HNH CHNH

LP CHT LNG CAO K33

QU TRNH XY DNG MT VN BN LUT

TIU LUN HT MN: K THUT SON THO VN BN

H v tn L Nguyn Anh V Bi Thanh Tm

MSSV 0855010238 0855050139

Ging vin Hng dn: Th.S - GVC Nguyn Th Nhn TP. H Ch Minh, 11/2011

MC LC
CHNG I NHNG VN CHUNG V VN BN LUT ............................. 3 1. Khi nim Vn bn Lut: .................................................................................... 3 1.1. nh ngha vn bn Lut: ............................................................................ 3 1.2. c im ca vn bn Lut: ........................................................................ 3 2. Thm quyn ban hnh Vn bn Lut .................................................................. 6 2.1. Thm quyn v hnh thc ............................................................................. 6 2.2. Thm quyn v ni dung .............................................................................. 6 3. Vai tr ca vn bn lut...7 4. Th thc ca mt vn bn lut....7 4.1. Th thc ca b lut.....................................7 4.2. Th thc ca Lut.........................................................................9 CHNG II - QU TRNH XY DNG MT VN BN LUT ....................... 10 1. S lc v Qu trnh xy dng Vn bn Lut .................................................. 10 1.1. nh ngha v Qu trnh xy dng vn bn Lut v Quy trnh xy dng Vn bn Lut: ...................................................................................................... 10 1.2. S lc v Th tc xy dng mt vn bn Lut: ................................... 11 2. Th tc y : Theo th tc ny th qu trnh xy dng mt vn bn Lut s c tm chia thnh 7 giai on. ............................................................................. 11 2.1. Giai on 1 Chun b nhng iu kin cn thit cho vic vit d tho vn bn Lut ............................................................................................................... 11 2.2. Giai on 2 Vit d tho ni dung vn bn lut ..................................... 20 2.3. Giai on 3 T chc ly kin, chnh l d tho vn bn ..................... 21 2.4. Giai on 4 Thm nh, thm tra d tho vn bn Lut ........................ 22 2.5. Giai on 5 - Trnh k, thng qua d tho vn bn Lut .......................... 24 1

2.6. Giai on 6 Ban hnh vn bn Lut ....................................................... 26 2.7. Giai on 7 nh gi tc ng ca vn bn lut ................................... 27 3. Bng tm tt Qu trnh xy dng mt vn bn Lut theo th tc y : ........ 28 3.1. Quy trnh lp chng trnh xy dng lut, php lnh: .............................. 28 3.2. Quy trnh chun b xem xt, thng qua d n: ........................................... 28 4. Th tc rt gn: ................................................................................................. 29 4.1. Quy trnh xy dng, ban hnh vn bn quy phm php lut theo trnh t, th tc rt gn theo php lut hin hnh ............................................................. 29 4.2. Thc trng vn dng quy nh ca Lut 2008 v quy trnh, th tc rt gn . .................................................................................................................... 31 Chng III NHN XT V MT S KIN NGH V QUY TRNH XY DNG MT VN BN LUT THEO QUY NH CA PHP LUT HIN HNH ...... 36 1. Nhn xt v quy trnh xy dng mt vn bn Lut ............................................. 36 1.1. u im......................................................................................................... 36 1.2. Thc trng v hng hon thin quy trnh xy dng vn bn lut .............. 39

Bi tiu lun Mn hc: K thut Son tho vn bn QU TRNH XY DNG MT VN BN LUT

CHNG I NHNG VN CHUNG V VN BN LUT

1. Khi nim Vn bn Lut: 1.1. nh ngha vn bn Lut: Hin nay, trong Khoa hc Php l, khi nim vn bn Lut c hiu theo nhiu ngha: Theo ngha hp, Lut l mt quy phm hoc h thng quy phm c gi tr sau Hin php do Quc Hi biu quyt thng qua c th ho mt vn ca Hin php hay quy nh mt vn thuc nhim v, quyn hn ca Quc Hi (iu 84 Hin php 1992). Theo , th vn bn Lut s khng bao gm Hin php m ch bao gm Lut v B lut. Theo ngha rng, Lut l tt c mi quy tc, bao gm c php lut, php quy, do cc c quan Nh nc c thm quyn t ra1. Nh vy, vn bn lut s l hnh thc th hin ca cc quy tc ni trn. Tuy nhin, xut pht t nhng quy nh ti iu 2 Lut Ban hnh vn bn Quy phm php lut nm 2008 (Lut 2008), cn c vo tnh hiu lc ca vn bn nhm tc gi cho rng H thng vn bn quy phm php lut (QPPL) ca Vit Nam c th c chia thnh Vn bn Lut v Vn bn di lut. Vn bn Lut bao gm: Hin php v Lut (B Lut) cn Vn bn di lut gm cc vn bn cn li trong iu 2 ca Lut 2008 bi xt v bn cht th Hin php cng l Lut mt lut c bn ca Nh nc l c hiu lc php l cao nht2. 1.2. c im ca vn bn Lut: 1.1.1. Vn bn Lut l mt loi vn bn quy phm php lut: Theo Khon 1 iu 1 Lut 2008 th Vn bn quy phm php lut3 l vn bn do c quan nh nc ban hnh hoc phi hp ban hnh theo thm quyn, hnh thc, trnh t,
1 2

Nguyn Hu Qunh (ch nhim cng trnh), T in Lut hc, NXB T in Bch khoa, 1999, tr. 282.

iu 146 Hin php 1992: Hin php ca nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l lut c bn ca Nh nc, c hiu lc php l cao nht. Mi vn bn php lut khc phi ph hp vi Hin php
3

Theo quy nh ti iu 2 Lut Ban hnh vn bn Quy phm php lut s 17/2008/QH12 ngy 03 thng 06 nm 2008 (Lut 2008) th H thng vn bn quy phm php lut (QPPL) gm: (1) Hin php, lut, ngh quyt ca Quc hi; (2) Php lnh, ngh quyt ca U ban thng v Quc hi; (3) Lnh, quyt nh ca Ch tch nc; (4) Ngh nh ca Chnh ph; (5) Quyt nh ca Th tng Chnh ph; (6) Ngh quyt ca Hi ng

th tc c quy nh trong Lut ny hoc trong Lut ban hnh vn bn quy phm php lut ca Hi ng nhn dn, U ban nhn dn, trong c quy tc x s chung, c hiu lc bt buc chung, c Nh nc bo m thc hin iu chnh cc quan h x hi. Theo , th vn bn Lut l mt loi vn bn quy phm php lut (QPPL) v n mang y cc c tnh ca vn bn QPPL, l: Hnh thc th hin ca Lut l: dng vn bn Ch th ban hnh: Vn bn Lut l vn bn do Quc Hi c quan quyn lc

Nh nc cao nht ban hnh. Trnh t, th tc ban hnh: Vn bn Lut c ban hnh theo mt trnh t, th tc Lut nh v s c chng ti phn tch cc phn sau ca Tiu Lun. Ni dung: Theo quy nh ca th Lut 2008 th Lut l vn bn QPPL quy nh cc vn c bn thuc lnh vc kinh t, x hi, quc phng, an ninh, ti chnh, tin t, ngn sch, thu, dn tc, tn gio, vn ho, gio dc, y t, khoa hc, cng ngh, mi trng, i ngoi, t chc v hot ng ca b my nh nc, ch cng v, cn b, cng chc, quyn v ngha v ca cng dn. Tnh quyn lc Nh nc: Vn bn Lut cha ng nhng quy tc x x chung, c hiu lc bt buc chung, c p dng nhiu ln vi mi i tng hoc mt nhm i tng v c hiu lc trong phm vi ton quc hoc tng a phng; v c Nh nc bo m thc hin bng cc bin php theo quy nh ca php lut. 1.1.2. Phn bit gia vn bn Lut v vn bn php lut: So vi vn bn Lut, vn bn php lut l mt thut ng c ni hm rng hn. Chng c ban hnh bi cc c quan Nh nc khc nhau: Quc Hi, y ban thng v Quc Hi, Chnh ph, Hi ng nhn dn, y Ban nhn dn, To n, Vin kim st; c tn gi khc nhau: Hin php, Lut (B lut), Php lnh, Ngh quyt, Ngh nh Da vo mc ch s dng ca vn bn, c th chia vn bn php lut thnh: Vn bn quy phm php lut (dng t ra quy phm php lut iu chnh cc

Thm phn To n nhn dn ti cao, Thng t ca Chnh n To n nhn dn ti cao; (7) Thng t ca Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao; (8) Thng t ca B trng, Th trng c quan ngang b; (9) Quyt nh ca Tng Kim ton Nh nc; (10) Ngh quyt lin tch gia U ban thng v Quc hi hoc gia Chnh ph vi c quan trung ng ca t chc chnh tr - x hi; (11) Thng t lin tch gia Chnh n To n nhn dn ti cao vi Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao; gia B trng, Th trng c quan ngang b vi Chnh n Ta n nhn dn ti cao, Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao; gia cc B trng, Th trng c quan ngang b; v (12) Vn bn quy phm php lut ca Hi ng nhn dn, U ban nhn dn.

QHXH ph bin) v Vn bn p dng php lut (dng c th ho quy phm php lut, iu chnh cc QHXH c th).

Vn bn php lut

Vn bn QPPL Vn bn di lut

Vn bn ADPL

Vn bn lut Hin php Lut (B lut)

S 1: H THNG VN BN PHP LUT 1.1.3. Phn bit gia Lut v B Lut: C Lut v B Lut u l vn bn quy phm php lut do Quc Hi ban hnh nhm iu chnh v tc ng n cc quan h x hi. Tuy nhin, phm vi cc quan h x hi cn iu chnh bi Lut thng hp hn, ch trong mt lnh vc hot ng, mt ngnh hoc mt gii (v d: Lut t ai, Lut thu, Lut xy dng, Lut in nh, Lut gio dc, Lut Thanh nin,...). Cn B Lut li iu chnh v tc ng mt cch rng ri n cc quan h x hi trong cc lnh vc hot ng no ca i sng x hi (v d: B lut Hnh s, B lut T tng Hnh s, B lut Lao ng, B lut Dn s,...). Ni cch khc, trong thc t, mt khi i tng iu chnh ca mt lut rt rng, bao gm ton b cc quan h x hi thuc mt ngnh lut hoc mt lnh vc tng i c lp trong mt ngnh lut th vn bn trn s c tn gi l b lut. Ngoi ra, xt v mt hiu lc php lut th B lut c gi tr php l cao (ch sau Hin php) v c phm vi tc ng rng ln n ng o cc tng lp nhn dn4. C th k mt s B lut nh: B lut Dn s 2005, B lut Hnh s 1999 (sa i, b sung

http://danluat.thuvienphapluat.vn/luat-va-bo-luat-khac-nhau-nhu-the-nao-16752.aspx. 13/11/2011

Truy

cp

ngy

nm 2001), B lut T tng dn s 2005, B lut t tng Hnh s 2004, B lut Lao ng 1994 (s, bs cc nm 1996, 2002), B lut hng hi 2004 Tuy nhin, chnh v tnh ng nht tng i v ch th ban hnh cng nh trnh t, th tc ban hnh, cho nn trong phm vi Tiu Lun, chng ti tm thi quy c rng khi ni n Qu trnh xy dng vn bn Lut cng bao hm lun qu trnh xy dng b lut v khng bao gm qu trnh xy dng Hin php. Bi v nh phn tch Hin php l mt vn bn lut c bit, cho nn qu trnh xy dng n cng tng i khc bit vi cc vn bn lut thng thng. 2. Thm quyn ban hnh Vn bn Lut vn bn Lut c ban hnh ng thm quyn, cn ch bo m c hai phng din v thm quyn l thm quyn v hnh thc v thm quyn v ni dung ca ch th ban hnh vn bn5. 2.1. Thm quyn v hnh thc Thm quyn hnh thc trong vic ban hnh vn bn Lut ni ring v Vn bn Quy phm php lut ni chung c quy nh c th trong Lut 2008 v Lut ban hnh vn bn QPPL ca Hi ng nhn dn, y ban nhn dn. Theo ,ngi son tho phi la chn ng loi vn bn cho mi ch th m khng c lm ln v vic vi phm thm quyn hnh thc s dn ti tnh trng lm mt hiu lc php lut ca vn bn lut v s b cp c thm quyn bi b6. C th, i vi nhng vn bn do Quc Hi ban hnh th theo quy nh ti iu 11 Lut 2008, ngi son tho ch c th la chn gia ba loi hnh vn bn sau: Hin php, Lut (B lut) hoc Ngh quyt. 2.2. Thm quyn v ni dung i vi nhng loi vic, nhng QHXH no th Quc Hi s ban hnh vn bn Lut iu chnh chng? Tr li cu hi ny ng ngha vi vic xc nh rng chnh loi vic l ch ca vn bn s l yu t quyt nh n loi ch th c thm quyn ban hnh vn bn QPPL iu chnh n. C th, i vi nhng vn pht sinh m cha c c quy nh ring trong lut, php lnh th cn xem xt: Nu l vn t quan trng, khng cn thit iu chnh bng php lut th khng nn ban hnh vn bn QPPL can thip. Ngc li, nu vn quan trng, i hi phi c quy nh ca
5 6

Trng i hc Lut H Ni, Gio trnh Xy dng Vn bn Php lut, NXB Cng An Nhn Dn, 2009, tr.61 Trng i hc Lut H Ni, Gio trnh Xy dng Vn bn Php lut, sd, tr. 61

php lut iu chnh th phi xc nh vn nm trong gii hn thm quyn ca c quan no c quy nh chung trong Hin php, cc o lut v t chc B my nh nc, cc o lut v ban hnh vn bn QPPL. Theo quy nh ti Khon 2 iu 11 Lut 2008, i vi cc vn c bn thuc lnh vc kinh t, x hi, quc phng, an ninh, ti chnh, tin t, ngn sch, thu, dn tc, tn gio, vn ho, gio dc, y t, khoa hc, cng ngh, mi trng, i ngoi, t chc v hot ng ca b my nh nc, ch cng v, cn b, cng chc, quyn v ngha v ca cng dn th Quc Hi s c quyn ban hnh Lut iu chnh n. Cn i vi vic xc nh nhim v pht trin kinh t - x hi; d ton ngn sch nh nc v phn b ngn sch trung ng; iu chnh ngn sch nh nc; ph chun quyt ton ngn sch nh nc; quy nh ch lm vic ca Quc hi, U ban thng v Quc hi, Hi ng dn tc, cc U ban ca Quc hi, on i biu Quc hi, i biu Quc hi; ph chun iu c quc t v quyt nh cc vn khc th Quc Hi s ban hnh Ngh Quyt iu chnh. 3. Vai tr ca Vn bn Lut Trong h thng vn bn QPPL, mi vn bn c th u gi vai tr nht nh. Vai tr l thuc vo nhiu yu t khc nhau, nh: th bc ca tng vn bn trong h thng, ch v ni dung ca vn bn. i vi Hin php, vai tr ca n c quy nh trong Lut 2008: Hin php c dng ban hnh cc quy nh c bn v ch chnh tr, kinh t, vn ho, an ninh quc phng, v t chc b my nh nc, v quyn, ngha v cng dn, v mt s vn quan trng khc nh quc k, quc ca Cn lut c dng c th ho Hin php, t ra cc quy nh iu chnh nhng QHXH quan trng v n nh pht sinh trong qun l nh nc. Trong thc t, khi i tng iu chnh ca mt lut rt rng, bao gm ton b cc QHXH thuc mt ngnh lut hoc mt lnh vc tng i c lp trong mt ngnh lut th vn bn c tn gi l b lut. 4. Th thc ca mt Vn bn Lut 4.1. Th thc ca B lut:

QUC HI S:/2007/Lt-QH 11

CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM c lp T do Hnh phc --------------------------B LUT LI NI U

Phn I Chng I iu 1. Nhim v ca B lut iu 2. Chng II Mc A iu B lut ny c Quc Hi nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam kho, k hp th thng qua ngythngnm CH TCH QUC HI .

4.2. Th thc ca Lut: QUC HI S:/2007/Lt-QH 11 CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM c lp T do Hnh phc

LUT Cn c Hin php nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam nm 1992; Lut ny quy nh v Chng I NHNG QUY NH CHUNG iu 1. .. Chng II .. Mc A .. iu.. ..........

Chng... IU KHON THI HNH iu

Lut ny c Quc Hi nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam kho, k hp th thng qua ngythngnm CH TCH QUC HI . 9

CHNG II - QU TRNH XY DNG MT VN BN LUT

1. S lc v Qu trnh xy dng Vn bn Lut 1.1. nh ngha v Qu trnh xy dng vn bn Lut v Quy trnh xy dng Vn bn Lut: Theo gii nghi ca T in Ting Vit th Qu trnh ch trnh t pht trin, din bin ca mt s vic, hin tng no 7, cn Quy trnh l trnh t phi tun theo tin hnh mt cng vic no 8. Trong khi , theo Bch Khoa Ton Th9 th Th tc li l cch thc nh thc hin mt hot ng. Trong nhiu trng hp, th tc thng c trnh by di dng vn bn (V d: cc Th tc ca mt h cht lng). Th tc dng vn bn thng bao gm nhng mc ch v phm vi ca hot ng, iu g cn phi lm, ai lm; lm khi no, u v nh th no; nguyn vt liu, thit b, ti liu g c s dng; hot ng c kim sot l lp h s nh th no. T nhng din gii trn, c th thy rng Qu trnh xy dng mt vn bn Lut l ton b trnh t din tin v mt thi gian ca hot ng to ra mt vn bn Lut v a n vo cuc sng. Qu trnh ni trn c th bao gm mt s quy trnh thc hin c th, l ton b nhng cng vic m cc c quan, t chc, c nhn c lin quan phi tin hnh, nhm mc ch to ra nhng vn bn lut th hin c ch Nh nc v p ng c nhng yu cu iu chnh cc QHXH. Vn bn cng quan trng th quy trnh xy dng cng phc tp, cht ch, vn bn t quan trng th quy trnh xy dng n gin, linh hot10.

7 8 9

http://tratu.soha.vn/dict/vn_vn/Qu%C3%A1_tr%C3%ACnh. Truy cp ngy 12/11/2011 http://tratu.soha.vn/dict/vn_vn/Quy_tr%C3%ACnh. Truy cp ngy 12/11/2011

http://dictionary.bachkhoatoanthu.gov.vn/default.aspx?param=1FE3aWQ9MTgwJmdyb3VwaWQ9JmtpbmQ9 ZXhhY3Qma2V5d29yZD1USCVlMSViYiVhNitUJWUxJWJiJWE0Qw==&page=1. Truy cp ngy 12/11/2011.

10

Trng i hc Lut H Ni, Gio trnh Xy dng Vn bn Php lut, sd, tr.31.

10

1.2.

S lc v Th tc xy dng mt vn bn Lut:

C th ni, vn bn Lut l loi vn bn c vai tr quan trng nht trong qun l nh nc. Hot ng ban hnh vn bn lut th hin tnh quyn lc nh nc ht sc r rt. Cht lng ca vn bn nh hng trc tip n hiu qu hot ng ca B my nh nc, n s vn ng v pht trin ca x hi. Do , th tc xy dng mt vn bn lut c php lut quy nh tng i c th v cht ch hn cc vn bn quy phm php lut cn li. Hin nay, vn bn quy nh vn ny l Lut 2008 v cc vn bn hng dn thi hnh lut ny (Ngh nh 24/2009/N-CP ngy 05 thng 03 nm 2009; Ch th 636/CT-TTg ngy 20/05/2009 ca Th tng Chnh Ph, trin khai thc hin Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut (VBQPPL) v cc bin php thi hnh Lut). Theo , c 2 th tc xy dng mt vn bn Lut, l Th tc y v Th tc rt gn. Tng ng vi mi th tc l quy trnh son tho khc nhau, t m qu trnh xy dng mt vn bn lut theo mi th tc cng khng hon ton ng nht. 2. Th tc y : Theo th tc ny th qu trnh xy dng mt vn bn Lut s c tm chia thnh 7 giai on. Giai on 1 Chun b nhng iu kin cn thit cho vic vit d tho vn bn Lut Giai on ny bt u t khi Nh nc (i din l cc c quan, t chc, c nhn do php lut quy nh) nhn thc c nhu cu ban hnh vn bn lut cho n khi hon thnh hot ng chun b cc iu kin chung nht cho vic xy dng mt vn bn lut c th. Thc hin giai on ny, cc ch th do php lut quy nh phi tin hnh nhiu hot ng v tm thi nhm tc gi chia thnh 5 bc nh sau: 2.1.1. Bc 1 - Lp v thng qua chng trnh xy dng vn bn Lut a. V sao phi lp chng trnh xy dng vn bn Lut? Trong x hi c Nh nc, hu ht cc QHXH quan trng u c iu chnh bng php lut. Tuy nhin, Nh nc khng bao gi iu chnh tt c cc quan h pht sinh trong i sng x hi11 m ch ban hnh lut iu chnh nhng QHXH m Nh nc cho l ph bin, quan trng v cn c iu chnh. Ni cch khc, nhu cu iu chnh php lut (nhu cu ban hnh vn bn QPPL) l mt nhu cu va mang tnh khch quan v n ph thuc phn ln vo s thay i ca tn ti x hi, vo mc
11

2.1.

i hc Lut H Ni, Gio trnh K thut xy dng Vn bn, sd, tr. 32

11

ch, yu cu qun l x hi... v va mang tnh ch quan bi n th hin r rt s ch ng ca Nh nc trong vic p ng nhu cu iu chnh php lut. Tc l s nhn thc v nhu cu iu chnh php lut ca Nh nc c chnh thc ho bng hnh thc php l chng trnh xy dng php lut ni chung v chng trnh xy dng lut ni ring. Lp chng trnh xy dng php lut (k hoch ho hot ng xy dng php lut) l hot ng mang tnh tt yu, va m bo hot ng xy dng php lut c k hoch, va to iu kin cho vn bn c tnh kh thi do k hoch xy dng php lut c xy dng v thc hin ng b vi cc k hoch nh nc khc12. Xut pht t nhng nguyn nhn , cho nn iu kin tin quyt mt vn bn Lut c ban hnh l vn bn phi nm trong hoc l chng trnh xy dng lut, php lnh theo nhim k Quc hi, hoc l chng trnh xy dng lut, php lnh hng nm. b. C s lp chng trnh xy dng vn bn Lut: C s thc tin ca chng trnh l thc trng i sng kinh t - x hi ca t nc nn cn xut pht t thc trng cc QHXH xc nh nhu cu c iu chnh bng php lut ca cc QHXH. C s chnh tr: ca chng trnh l cc vn kin ng. i vi cc vn bn c hiu lc php l cao nh Lut th cc ng li, chnh sch ca ng c coi l c s trc tip cc lp chng trnh xy dng php lut. C s php l: ca chng trnh l nhng vn bn php lut c lin quan. Trong nhiu trng hp, nhu cu xy dng php lut xut pht t chnh s thay i h trong h thng php lut. Do c tnh thng nht ni ti nn bt k s thay i b phn no trong php lut cng c th ko theo s thay i nhng b phn khc c lin quan. ng thi cng cn xut pht t cc quy nh php lut hin hnh v thm quyn ca mi c quan nh nc trong cng tc xy dng php lut lp chng trnh, trnh s chng cho hoc lm quyn trong hot ng ban hnh vn bn quy phm php lut ni chung v vn bn lut ni ring. c. Trnh t lp chng trnh xy dng vn bn Lut:

12

i hc Lut H Ni, Gio trnh Xy dng vn bn php lut, NXB Cng an nhn dn, 2009, tr. 33

12

Vn ny c quy nh t iu 22 n iu 29 Lut 2008 v t iu 1 n iu 12 Ngh nh s 24/2009/N-CP v Ch th 636/CT-TTg. Quy trnh ny gm cc bc c bn sau: Gi ngh, kin ngh v xy dng lut, php lnh: + C quan, t chc v cc c nhn c quyn trnh d n lut quy nh ti iu 87 ca Hin php13 gi ngh xy dng lut, php lnh; cn i biu Quc hi gi kin ngh v lut, php lnh n U ban thng v Quc hi. + Chnh ph lp ngh v chng trnh xy dng lut, php lnh v nhng vn thuc phm vi chc nng, nhim v, quyn hn ca mnh trnh y ban thng v Quc hi v pht biu kin bng vn bn v ngh xy dng lut, php lnh ca c quan khc, t chc, i biu Quc hi, kin ngh v lut, php lnh ca i biu Quc hi. + Chnh ph xem xt, tho lun v ngh v chng trnh xy dng lut, php lnh v biu quyt thng qua. Thm tra ngh, kin ngh v lut: Hi ng dn tc v cc U ban ca Quc hi c trch nhim phi hp vi U ban php lut (c quan ch tr thm tra) trong vic thm tra ngh, kin ngh v lut, php lnh v pht biu kin v s cn thit ban hnh, th t u tin ban hnh vn bn thuc lnh vc do mnh ph trch. Lp d kin chng trnh xy dng lut, php lnh: Cn c vo ngh, kin ngh v lut, php lnh ca c quan, t chc, i biu Quc hi, kin thm tra ca U ban php lut, U ban thng v Quc hi lp d kin chng trnh xy dng lut, php lnh trnh Quc hi xem xt, quyt nh. Xem xt, thng qua d kin chng trnh xy dng lut, php lnh: D kin chng trnh trn s c Quc Hi tho lun v xem xt thng qua theo trnh t ti Khon 1 iu 27 Lut 2008.

13

Ch tch nc, U ban thng v Quc hi, Hi ng dn tc v cc U ban ca Quc hi, Chnh ph, To n nhn dn ti cao, Vin kim st nhn dn ti cao, Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc thnh vin ca Mt trn c quyn trnh d n lut ra trc Quc hi. i biu Quc hi c quyn trnh kin ngh v lut v d n lut ra trc Quc hi.

13

Sau khi d kin chng trnh xy dng lut, php lnh c Quc hi tho lun, cho kin, U ban thng v Quc hi ch o U ban php lut, B T php v c quan, t chc c lin quan nghin cu, tip thu, chnh l d tho ngh quyt ca Quc hi v chng trnh xy dng lut, php lnh v xy dng bo co gii trnh tip thu, chnh l d tho ngh quyt. Tip , Quc hi s tin hnh biu quyt thng qua ngh quyt ca Quc hi v chng trnh xy dng lut, php lnh v Ngh quyt ni trn s c Ch tch Quc Hi k ban hnh. Trin khai thc hin chng trnh xy dng lut, php lnh: U ban thng v Quc hi (c quan ch tr) kt hp vi U ban php lut t chc trin khai thc hin chng trnh xy dng lut, php lnh. Trong , cng vic quan trng nht l thnh lp Ban son tho d n lut. iu chnh chng trnh xy dng lut, php lnh (nu cn thit): Trong trng hp cn thit, U ban thng v Quc hi quyt nh iu chnh chng trnh xy dng lut, php lnh v bo co Quc hi ti k hp gn nht. V d: Sau khi xem xt T trnh s 08/TTr-UBTVQH13 ngy 29 thng 7 nm 2011 ca U ban thng v Quc hi v d kin Chng trnh xy dng lut, php lnh nm 2012 v iu chnh Chng trnh xy dng lut, php lnh nm 2011 v kin ca cc v i biu Quc hi th Ch tch Quc hi Nguyn Sinh Hng k ban hnh Ngh quyt s 07/2011/QH13 (06/08/2011) v Chng trnh xy dng lut, php lnh nm 2012 v iu chnh Chng trnh xy dng lut, php lnh nm 2011. Theo , s chnh thc thng qua v cho kin i vi 41 d n Lut, Php lnh trong nm 2012. Mt v d khc: Theo Thng t s 13/2009/TT-NHNN v Quy nh trnh t, th tc son tho, ban hnh vn bn QPPL ca Ngn hng Nh nc Vit Nam, cc n v thuc Ngn hng Nh nc, khi c Thng c giao chun b ngh xy dng lut, php lnh hng nm hoc ca c nhim k Quc hi thuc lnh v c phn cng ph trch, c nhim v sau: Chun b h s ngh xy dng lut, php lnh hng nm hoc ca c nhim k Quc hi theo quy nh ti Khon 1 iu 3, iu 4 v iu 5 Ngh nh s 24. Trnh Thng c k gi h s ngh xy dng lut, php lnh hng nm n B Ti chnh v B Ni v xin kin theo quy nh ti Khon 3 iu 3 Ngh nh s 24. 14

Gi h s ngh xy dng lut, php lnh hng nm hoc ca c nhim k

Quc Hi n V php ch. d. Ni dung ca chng trnh xy dng php lut: gm Danh mc cc vn bn lut cn ban hnh, c xc nh trn c s cn nhc nhu cu iu chnh php lut, kh nng xy dng php lut trong thi gian thc hin chng trnh. C quan son tho, c quan phi hp son tho, c quan ban hnh... c xc nh trn c s thm quyn v nng lc thc tin ca cc ch th c lin quan ti hot ng xy dng php lut. D kin thi gian trnh d tho vn bn cng nh tin xy dng d n lut, php lnh, d tho ngh quyt v cc bin php c th bo m vic thc hin chng trnh xy dng lut, php lnh. D tr kinh ph cn thit cho vic thc hin chng trnh. 2.1.2. Bc 2 - Thnh lp ban son tho hoc xc nh ch th son tho Xc nh ch th c thm quyn thnh lp Ban son tho: Vic xc nh ch th c thm quyn thnh lp Ban son tho ph thuc vo ch th trnh d n lut cng nh ni dung ca D n Lut . C th: + Nu D n lut c ni dung lin quan n nhiu ngnh, nhiu lnh vc hoc D n lut do U ban thng v Quc hi hoc i biu Quc Hi trnh th U ban thng v Quc hi s l c quan thnh lp Ban son tho v phn cng c quan ch tr son tho. + Trng hp d n lut do Chnh ph trnh th Chnh ph giao cho mt b hoc c quan ngang b ch tr son tho; c quan c giao ch tr son tho c trch nhim thnh lp Ban son tho. + Trng hp d n lut do c quan khc, t chc trnh th c quan, t chc c trch nhim thnh lp Ban son tho v ch tr son tho. V d: Cc d n do To n nhn dn ti cao, Vin kim st nhn dn ti cao, Mt trn T quc Vit Nam, v cc t chc thnh vin trnh th cc c quan ny t t chc Ban son tho. Nh vy, i vi vn bn Lut, ch th son tho c th khng ng nht vi ch th ban hnh xut pht t nguyn nhn vn bn Lut l vn bn c vai tr quan trng trong qun l nh nc v ni dung vn bn l s tng kt thng tin t nhiu lnh vc x hi, i hi phi va khi qut ho cao, va c th, st hp vi thc t. Do vy m khng th i hi ch th ban hnh phi l am hiu tng tn v chu trch nhim trc 15

tip son tho cc vn bn iu chnh cc vn trn m thng th vn bn Lut lin quan ti lnh vc hot ng ca nhiu c quan th s giao cho cc c quan, t chc cng phi hp son tho vn bn. Thnh phn Ban son tho: Ban son tho gm Trng ban l ngi ng u c quan, t chc ch tr son tho v cc thnh vin khc l i din lnh o c quan, t chc ch tr son tho, c quan, t chc hu quan, cc chuyn gia, nh khoa hc14 v thng l nhng ngi c trnh , am hiu nhng vn lin quan n ni dung d tho vn bn. i vi Ban son tho d n lut do Chnh ph trnh th thnh phn Ban son tho cn c cc thnh vin l i din lnh o B T php v Vn phng Chnh ph. Xt v s lng, Ban son tho phi c t nht l chn ngi. Trong qu trnh son tho vn bn Lut, trng Ban son tho thnh lp T bin tp gip vic cho Ban son tho. Cn cn nhc, la chn nhng ngi c nng lc a vo T bin tp v trn thc t vic son tho vn bn Lut c thc hin ch yu bi T bin tp. V d: Ban Son tho Lut Sa i, B sung Lut t ai 2003 do Tng cc trng Tng cc a chnh lm trng ban v c cc thnh vin l lnh o Tng cc a chnh, B Nng nghip v Pht trin nng thn, B T php, B Ti chnh, B Xy dng, B Giao thng - Vn ti, Ngn hng Nh nc Vit Nam, B K hoch - u t v Ban Nghin cu ca Th tng Chnh ph. Ban Son tho c nhim v gip Chnh ph nghin cu, kho st, thu nhp ti liu, son tho ni dung Lut Sa i, b sung mt s iu ca Lut t ai; t chc ly kin ca cc b, ngnh v c quan lin quan v ni dung d n lut sa i15. Mt v d khc v Lut Nng lng nguyn t Vit Nam: Tip tc y mnh tin trnh hon thin Lut Nng lng nguyn t Vit Nam v thc hin kin ch o ca Th tng Chnh ph, ngy 02 thng 4 nm 2007, B trng B Khoa hc v Cng ngh (KHCN) chnh thc ban hnh Quyt nh s 482/Q-BKHCN v vic thnh lp Ban son tho v T Bin tp D n Lut Nng lng nguyn t. Theo Quyt nh mi, Ban son tho D n Lut gm 18 U vin do B trng B KHCN Hong Vn Phong lm Trng ban v T Bin tp gm 15 thnh vin do Th
14 15

Khon 1 iu 31 Lut 2008

http://vietbao.vn/An-ninh-Phap-luat/Thanh-lap-Ban-Soan-thao-Luat-Sua-doi-Bo-sung-Luat-Datdai/10710758/218/. Truy cp ngy 18/11/2011

16

trng L nh Tin lm T trng. Cc T ph ca T Bin tp l V trng V Php ch on Nng, Cc trng Cc Kim sot v An ton bc x, ht nhn Ng ng Nhn v Vin trng Vin Nng lng nguyn t Vit Nam Vng Hu Tn. Tin s L Ch Dng, Trng phng Hp tc quc t, Php ch & Thng tin Cc Kim sot v An ton bc x, ht nhn (KSATBXHN) l thnh vin T Bin tp16. son tho vn bn lut c cht lng cao, va hp php, va hp l, ch th c giao trch nhim son tho phi tin hnh hng lot hot ng m trc ht l nhng hot ng quyt nh nhng vn v quan im ch o, nh hng cho ni dung vn bn, nh: phm vi vn vn bn cp ti, i tng tc ng ca vn bn, mc ch ban hnh vn bn, nhng iu kin thc hin vn bn Lut. c bit, T bin tp phi kho st, nh gi tnh hnh thc tin c lin quan n ch vn bn. i tng ca hot ng kho st, nh gi l h thng cc QHXH v nhng iu kin trong i sng x hi l c s lm pht sinh cc QHXH ; l cc ng li ca ng, h thng php lut hin hnh v vic thc thi trn thc tin nhng vn bn ; l nhng quan im khoa hc, nhng d lun x hi v cc vn c lin quan ti ni dung d tho. Cng on trn c th c khi qut thnh ba bc tip theo nh sau: 2.1.3. Bc 3 Qun trit ng li, chnh sch ca ng lin quan n ni dung d tho vn bn Lut: Qun trit ng li, chnh sch ca ng l mt yu cu m bo tnh chnh tr ca loi vn bn c hiu lut php l cao nh Lut. Tuy nhin, cn ch trng vo nhng ng li, chnh sch m c lin quan trc tip n ni dung d tho vn bn Lut. V d: hot ng xy dng php lut ni chung v hot ng xy dng php lut t ai (PL) ni ring qun trit su sc cc quan im, ng li, ch trng ca ng v lng ghp vn pht trin bn vng trong hoch nh cc chnh sch pht trin kinh t, x hi. iu ny th hin khi son tho d tho Lut t ai, nguyn tc bo m pht trin bn vng trong qun l v s dng t (SD) l mt trong nhng nguyn tc ch o xuyn sut qu trnh son tho, xy dng PL17. 2.1.4. Bc 4 Tm hiu k thut php lut hin hnh
16

http://varans.vn/ShowItems.asp?actType=23&ItemID=1131&TypeGrp=1&menuid=103110&menulink=1000 00&menuup=103000
17

http://www.isponre.gov.vn/home/dien-dan/268-xay-dung-phap-luat-dat-dai-voi-van-de-phat-trien-ben-vung. Truy cp ngy 19/11/2011

17

Mt trong nhng nhim v ca Ban son tho nu ti iu 32 Lut 2008 l: bo m tnh hp hin, hp php, tnh thng nht ca d tho vn bn vi h thng php lut; bo m tnh kh thi ca vn bn. lm c iu , Ban son tho ni chung v T bin tp ni ring phi thc hin rt nhiu vic, c th k n nh: Tng kt, nh gi h thng cc vn bn QPPL v vic thc hin php lut v vn ang son tho. Tm ra nhng khuyt im ca vn bn php lut hin hnh ang iu chnh vn d nh son tho. ng thi bit tip thu nhng k thut php l tin b v vn dng vo qu trnh son tho. Lm tt cng vic ny gp phn ng k trong vic nng cao tnh kh thi ca d tho vn bn Lut. Bn cnh , mt cng vic cng khng km phn quan trng l phi nh gi tc ng v xy dng bo co nh gi tc ng ca d tho vn bn. Ni dung ca bo co nh gi tc ng phi nu r cc vn cn gii quyt v cc gii php i vi tng vn ; chi ph, li ch ca cc gii php; so snh chi ph, li ch ca cc gii php (Khon 2 iu 33 Lut 2008). 2.1.5. Bc 5 Kho st thc tin. T chc nghin cu cc thng tin t liu c lin quan (Kinh nghim nc ngoi, a phng khc) Khi son tho vn bn Lut ni ring v vn bn QPPL ni chung, cn nghin cu kinh nghim ca cc a phng hoc kinh nghim ca cc nc khc trong vic gii quyt nhng vn c lin quan, c bit l cch thc gii quyt cc cng vic pht sinh t ch ca vn bn , t c th vn dng mt cch sng to, ph hp vi iu kin kinh t-x hi trong nc hoc tng a phng18. V d: Trong qu trnh son tho Lut doanh nghip 2005, cc ch th son tho tin hnh nhng hot ng quyt nh nhng vn v quan im ch o, nh hng cho ni dung vn bn ny. C th l cc quan im ch o sau y: Qun trit y cc t tng, ni dung v th ch ha su sc ng li i mi v cc ch trng chnh sch ca ng v nh nc, nht l chnh sch pht trin nn kinh t nhiu thnh phn, coi cc thnh phn kinh t u l b phn cu thnh quan trng ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha; chnh sch pht huy ti a ni lc v ch ng hi nhp kinh t quc t.

18

i hc Lut H Ni, Gio trnh Xy dng vn bn Php lut, sd, tr.69

18

y mnh thc hin nht qun ch trng c phn ha v sp xp li doanh

nghip nh nc; i mi mt cch cn bn chc nng; nhim v v phng thc qun l doanh nghip nh nc to iu kin v ng lc doanh nghip nh nc huy ng thm c vn u t bn ngoi, tip thu v i mi cng ngh, k nng qun tr hin i; qua , ci thin v nng cao hiu qu v nng lc cnh tranh ca tng doanh nghip nh nc ni ring v ca khu vc kinh t ni chung. K tha v pht trin thm nhng i mi v tin b v thnh lp, t chc qun l v hot ng ca doanh nghip v t c trong cc vn bn php lut c lin quan, nht l Lut Doanh nghip nm 1999. Tip tc duy tr, m rng v pht trin quyn t do kinh doanh. Doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t c quyn kinh doanh cc ngnh, ngh m php lut khng cm; c quyn t ch v phi t chu trch nhim trong hot ng kinh doanh; c la chn, thay i hnh thc t chc qun l ni b, hnh thc u t kinh doanh ph hp v c nh nc bo h. Nh nc tn trng quyn t ch kinh doanh hp php ca doanh nghip, p dng ph bin ch ng k (thay cho cp php), xa b nhng quy nh xin cho, ph duyt, chp thun bt hp l, gy phin h cho doanh nghip. Tip tc i mi chc nng ca Nh nc trong kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, coi vic khuyn khch, hng dn v tr gip l mt trong nhng chc nng chnh, coi nh u t v doanh nghip l i tng phc v ca c quan hnh chnh nh nc. Nhng quy nh trc y c li cho doanh nghip th c tip tc thc hin trong thi hn cam kt trc . Tn trng quyn ca doanh nghip trong t chc qun l ni b, t ch tha thun v nh ot cc quan h ni b ph hp php lut Vit Nam v cc cam kt quc t. ng thi m bo cho cc c quan qun l nh nc c thc hin quyn kim tra cho vic chp hnh lut php ca doanh nghip. Ni dung ca Lut doanh nghip ph hp vi nhng iu c m nc ta cam kt trong cc tha thun a phng v song phng, nht l cc nguyn tc c bn nh i x quc gia v Ti hu quc. ng thi, phi n trc c xu th hi nhp, gp phn xy dng v tip tc hon thin mi trng kinh doanh bnh ng,

19

minh bch, n nh, thng thong, mc hp dn v c sc cnh tranh so vi khu vc, l mt bc tin quan trng trong l trnh hi nhp WTO19. 2.1.6. Kt thc Giai on 1 Kt thc giai on 1- Giai on chun b nhng iu kin cn thit cho vic vit d tho vn bn Lut, tm thi cc cng vic sau y phi hon tt: C chng trnh xy dng vn bn lut r rng C ch th thc hin vic son tho vn bn Lut

C nhng thng tin cn thit cho vic vit d tho vn bn Lut 2.2. Giai on 2 Vit d tho ni dung vn bn lut 2.2.1. Bc 1 Lp cng d tho vn bn Lut Trn c s cc kt qu t c Giai on 1, ch th son tho vn bn lut xy dng cng d tho vn bn. Ni dung cng gm: i tng tc ng, phm vi tc ng ca vn bn lut, cc vn ni dung vn bn cp ti, vn no ch yu, vn no th yu, th t sp xp cc vn . Ni cch khc, trong cng phi cc nh c nhng ni dung c bn v quan im i vi mi ni dung ; xy dng c cu trc hnh thc ca vn bn, gm nhng n v c th, cu thnh vn bn v ni dung c bn ca mi n v . Mc ch ca lm cng l thy r vn bn Lut nh vit nh th no, kim tra c cu trc ca vn bn20. y l cch tt nht tit kim thi gian son tho vn bn, trnh phi son tho nhiu ln. ngha: Lm cng tt th ngi vit s ch ng, lm ch c vn , vn bn vit va gn, r va y v c khun kh nht nh, sp xp trc, sau, cn i gia cc phn. cng cng gip ngi son tho xc nh c thng tin cn thit cha, c th tip tc nghin cu, thu thp thng tin, nu cn. 2.2.2. Bc 2 Vit chi tit ni dung d tho Sau khi cng c cp c thm quyn thng qua, ban son tho t chc vic son tho vn bn. Thng thng, vic son tho vn bn lut do T bin tp thc hin

19

Lut s Tng Vn Thu, http://www.luathoangminh.com/hoi-dap/1078-luat-dn-2005-duoc-xay-dung-trencac-quan-diem-chu-dao-nao.html. Truy cp ngy 20/11/2011

20

i hc Lut H Ni, Gio trnh K thut xy dng Vn bn, sd, tr. 47

20

di s ch o ca Ban son tho v s phi hp ca ch th c thm quyn trong vic thm tra, thm nh vn bn. Ni dung d tho vn bn c th do mt hoc nhiu ngi vit. Nu nhiu ngi vit th thng mt hoc mt s ngi vit mt mng ri sau ghp li. Trong qu trnh son tho Lut, ngi son tho cn vn dng ti a trnh c nhn, khai thc trit nhng quy tc khoa hc, thc hin y cc quy trnh cn thit c lin quan th mi bo m c tin son tho v cht lng vn bn21. Lu ln son tho u cn ch trng ni dung vn bn ch khng cn ch trng n b cc vn bn nhng d trong hon cnh no th ch th son tho cng phi vit chi tit v thc hin vic kim tra li bn d tho mt cch cn trng. 2.2.3. Bc 3 Kim tra li bn d tho Mt vn bn lut c th c nhiu bn tho v Bn tho hon chnh l bn tho ng nht sau qu trnh kim tra. 2.3. Giai on 3 T chc ly kin, chnh l d tho vn bn 2.3.1. Bc 1 T chc ly kin Trong qu trnh son tho d n lut, php lnh, d tho ngh quyt, c quan, t chc ch tr son tho phi ly kin c quan, t chc hu quan v i tng chu s tc ng trc tip ca vn bn; nu nhng vn cn xin kin ph hp vi tng i tng ly kin v xc nh c th a ch tip nhn kin; ng ti ton vn d tho trn Trang thng tin in t ca Chnh ph hoc ca c quan, t chc ch tr son tho trong thi gian t nht l su mi ngy cc c quan, t chc, c nhn gp kin. Phng php ly kin: Vic ly kin c th bng hnh thc ly kin trc tip, gi d tho gp , t chc hi tho, thng qua Trang thng tin in t ca Chnh ph, ca c quan, t chc ch tr son tho hoc cc phng tin thng tin i chng. Cng c th ly kin theo bng cch gi vn bn theo ng cng vn hoc t chc iu tra x hi hc. i tng c ly kin: Theo iu 4 v iu 35 Lut 2008 th i tng c ly kin bao gm: C quan Nh nc; T chc, c bit l T chc chnh tr x hi v ton th nhn dn. Trch nhim ca cc ch th c lin quan:
21

i hc Lut H Ni, Gio trnh Xy dng Vn bn php lut, sd, tr. 69

21

C quan, t chc hu quan c trch nhim gp kin bng vn bn v d n,

d tho; trong , B Ti chnh c trch nhim gp kin v ngun ti chnh, B Ni v c trch nhim gp kin v ngun nhn lc, B Ti nguyn v mi trng c trch nhim gp kin v tc ng i vi mi trng, B Ngoi giao c trch nhim gp kin v s tng thch vi iu c quc t c lin quan m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin. + C quan, t chc ch tr son tho c trch nhim tng hp, nghin cu, tip thu cc kin gp . 2.3.2. Bc 2 Chnh l d tho vn bn Lut Sau khi tng hp kin gp v d tho vn bn Lut th Ban son tho phi tin hnh chnh l d tho vn bn trn c s tip thu mt cch c chn lc (nhng im hp l). Tuy nhin cn lu l mc d ch mang tnh cht tham kho song iu 4 Lut 2008 quy nh rng kin tham gia v d tho vn bn quy phm php lut phi c nghin cu, tip thu trong qu trnh chnh l d tho. 2.4. Giai on 4 Thm nh, thm tra d tho vn bn Lut Kt thc giai on 3, kt qu c c l Bn d tho Vn bn Lut tng i hon chnh. Song, c thng qua, theo quy nh ca Lut 2008 d tho vn bn Lut ni trn bt buc phi tri qua c hai khu: Thm nh v Thm tra. Theo , Thm tra, thm nh d tho l vic c quan c thm quyn ca Nh nc xem xt ton din d tho trc khi trnh c quan c thm quyn ban hnh vn bn Lut22. 2.4.1. Thm nh d tho vn bn Lut Vic thm nh d tho vn bn Lut c quy nh ti iu 36 Lut 2008. Ch th thc hin: thm nh l vic ca c quan t php (B T php chu trch nhim thm nhh d n Lut trc khi trnh Chnh ph). Ni dung thm nh: vic thm nh cn tp trung vo cc vn sau: + S cn thit ban hnh vn bn, i tng, phm vi iu chnh ca d tho vn bn; + S ph hp ca ni dung d tho vn bn vi ng li, ch trng, chnh sch ca ng;

22

i hc Lut H Ni, Gio trnh Xy dng vn bn php lut, tr. 70

22

Tnh hp hin, hp php v tnh thng nht ca d tho vn bn vi h thng

php lut v tnh tng thch vi iu c quc t c lin quan m Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin; + Tnh kh thi ca d tho vn bn, bao gm s ph hp gia quy nh ca d tho vn bn vi yu cu thc t, trnh pht trin ca x hi v iu kin bo m thc hin; + Ngn ng, k thut son tho vn bn. Tm li, Thm nh nhm xem xt tnh hp php, tnh thng nht ca d tho, s cn thit ban hnh vn bn, i tng v phm vi iu chnh. Thi hn v th tc thm nh: c quy nh c th ti iu 36 Lut 2008 nn nhng ch th c lin quan cn nm bt tun th trong qu trnh xy dng php lut. 2.4.2. Thm tra d tho vn bn Lut Vic thm tra d tho vn bn Lut c quy nh c th t iu 41 n iu 47 Lut 2008. Ch th thc hin vic thm tra l cc Hi ng dn tc v cc y ban hu quan ca Quc Hi. Ni dung thm tra: tp trung vo cc vn sau: + Phm vi, i tng iu chnh ca vn bn; + Ni dung ca d tho vn bn v nhng vn cn c kin khc nhau; + S ph hp ca ni dung d tho vn bn vi ng li, ch trng, chnh sch ca ng, vi Hin php, php lut v tnh thng nht ca d tho vn bn vi h thng php lut; + Tnh kh thi ca cc quy nh trong d tho vn bn. Tm li, ging vi Thm nh, Thm tra cng xem xt tnh hp php, tnh thng nht ca d tho, bn cnh , thm tra cn xem xt tnh chnh tr, tnh hp l v tnh kh thi ca d tho. Thi hn, phng thc v th tc thm tra: c quy nh c th t iu 42 n iu 47 Lut 2008 nn nhng ch th c lin quan cn nm bt tun th trong qu trnh xy dng php lut. 2.4.3. Phn bit Thm nh vi Thm tra d tho vn bn QPPL: Thm nh v Thm tra l nhng hot ng tng t nhau v chuyn mn nhng c mt s im khc bit: 23

Cngvic Yu t thm quyn T php

Thm nh

Thm tra

Ch th c Thuc thm quyn ca c quan Thuc thm quyn ca c quan quyn lc nh nc Th t thc Vic thm nh c tin hnh c tin hnh sau khi thm nh hin trc khi thm tra (nu phi tri qua c 2 giai on Khch th Vic thm nh c th tin hnh Vic thm tra ch c tin hnh ca thm i vi vn bn ca c quan i vi vn bn ca c quan nh, thm quyn lc hoc c quan hnh quyn lc nh nc tra chnh nh nc Ni dung Thm nh l vic lm trc nn ch ci c th, s cn thit ban hnh vn bn, i tng v phm vi iu chnh, ngn ng, k thut trnh by, k thut son tho. Thm tra ch nhiu n ci chung nh s cn thit, i tng, phm vi, tnh chnh tr, tnh hp l v tnh kh thi ca vn bn.

Kt thc giai on 4 giai on thm nh, thm tra d tho vn bn Lut, ch th tin hnh phi c bo co thm tra, thm nh gi c quan ban hnh vn bn QPPL. Bo co ny l mt trong nhng c s c quan c thm quyn xem xt vic c thng qua d tho hay khng. 2.5. Giai on 5 - Trnh k, thng qua d tho vn bn Lut Sau khi d tho c hon thin, c bo co thm tra, thm nh, Ban son tho phi c vn bn trnh d tho. Sau gi h s d tho n c quan ban hnh xem xt v thng qua d tho. Vic xem xt d tho vn bn QPPL thng c th c tin hnh mt hoc nhiu ln, nhng trn thc t i vi vn bn c tnh cht quan trng nh vn bn Lut th thng c xem xt nhiu ln. 2.5.1. Quy trnh thng qua d tho lut: i vi vn bn Lut, quy trnh thng qua n c Lut 2008 quy nh kh chi tit nh sau: 24

Bc 1: Chnh Ph quyt nh vic trnh d n Lut hoc tham gia gp kin Trng hp d tho lut do Chnh Ph trnh th c quan ch tr son tho phi

nghin cu, tip thu kin thm nh chnh l hon thin d tho lut mt hoc nhiu ln trc khi trnh H s d n23 ln Chnh ph. Tip theo, Chnh Ph s tho lun, xem xt quyt nh vic trnh d n lut ln Quc Hi theo trnh t, th tc quy nh ti iu 39 Lut 2008. + Trng hp d n lut khng do Chnh Ph trnh th Chnh Ph c trch nhim tham gia kin bng vn bn. Bc 2: S n y Ban thng v Quc Hi xem xt, cho kin v d n Lut theo quy nh t iu 48 n iu 50 Lut 2008. kin ny s c tip thu c quan, t chc hoc cc nhn trnh d n lut tin hnh chnh l li d n lut. Trong trng hp c quan, t chc, i biu Quc hi trnh d n lut, d tho ngh quyt ca Quc hi c kin khc vi kin ca U ban thng v Quc hi th bo co Quc hi xem xt, quyt nh24. Bc 3: d n Lut s c trnh Quc hi xem xt, thng qua ti mt hoc hai k hp Quc hi. + Trnh t xem xt, thng qua d n lut ti mt k hp Quc hi quy nh ti iu 52 Lut 2008. u tin, d tho lut s c Quc hi tho lun ti phin ton th hoc tho lun t. i vi nhng vn quan trng ca d n, d tho v nhng vn ln cn c kin khc nhau th Quc hi tin hnh biu quyt theo ngh ca U ban thng v Quc hi. Sau khi d n, d tho c Quc hi tho lun, cho kin, U ban thng v Quc hi ch o, t chc vic nghin cu, tip thu, chnh l d tho lut ri trnh Quc hi thng qua (Trong trng hp vn cn nhng vn c kin khc nhau th Quc hi biu quyt v nhng vn theo ngh ca U ban thng v Quc hi trc khi biu quyt thng qua d tho); Cui cng, Ch tch Quc hi k chng thc lut, ngh quyt ca Quc hi (Trong trng hp d tho cha c thng qua hoc mi c thng qua mt phn th vic

23 24

H s d n theo quy nh ti iu 37 Lut 2008. Khon 2 iu 50 Lut 2008

25

chnh l v thng qua d tho c thc hin theo quy nh ti khon 2 v khon 3 iu 53 ca Lut 2008). Trnh t xem xt, thng qua d n lut ti hai k Quc hi quy nh ti iu 52 Lut 2008: Nhn chung cng tng t nh quy trnh thng qua ti mt k Quc hi, song ch khc bit ch vic nghin cu, tip thu, chnh l d tho ca y ban thng v Quc hi c thc hin trong thi gian gia hai k hp ca Quc hi, cho nn Quc hi s biu quyt thng qua d tho lun k hp th hai ch khng phi l trong cng mt k hp. Trong trng hp vn cn nhng vn c kin khc nhau th Quc hi biu quyt v nhng vn theo ngh ca U ban thng v Quc hi trc khi biu quyt thng qua d tho; Sau , ch tch Quc hi k chng thc lut, ngh quyt ca Quc hi. (Trong trng hp d tho cha c thng qua hoc mi c thng qua mt phn th vic xem xt, thng qua ti k hp tip theo do Quc hi quyt nh theo ngh ca U ban thng v Quc hi). Lu : Ngy thng qua lut ca Quc hi, y ban thng v Quc hi l ngy Quc hi, y ban thng v Quc hi biu quyt thng qua lut . 2.6. Giai on 6 Ban hnh vn bn Lut Vn bn lut c thng qua cn c ban hnh bng cch cng b rng ri vi nhng hnh thc khc nhau nhn dn v nhng i tng c lin quan bit v thc hin. Vic cng v vn bn lut l c ch hu hiu bo m tnh cng khai, minh bch ca php lut. Trnh t cng b, ban hnh mt vn bn lut theo quy nh ca Lut 2008 nh sau: Bc 1: Ch tch nc ban hnh lnh cng b lut ca Quc hi trong thi hn chm nht l mi lm ngy, k t ngy lut c thng qua. Lu rng hin nay Lut khng quy nh vic Ch tch nc yu cu xem xt li i vi lut c Quc Hi thng qua m Ch tch nc ch c th thc hin c quyn Khon 7 iu 103 ca Hin php 1992 ny i vi Php lnh, Ngh quyt c y ban thng v thng qua. Bc 2: Gi vn bn lut ng cng bo. Trong thi hn chm nht l hai ngy lm vic, k t ngy cng b hoc k ban hnh, c quan ban hnh vn bn lut phi gi vn bn n c quan Cng bo ng Cng bo (on 2 Khon 2 iu 78 Lut 2008).

26

Lu : Vn bn quy phm php lut phi c ng Cng bo; vn bn quy phm php lut khng ng Cng bo th khng c hiu lc thi hnh, tr trng hp vn bn c ni dung thuc b mt nh nc v cc trng hp quy nh ti on 2 khon 1 iu ny. 2.7. Giai on 7 nh gi tc ng ca vn bn lut Vn bn QPPL ni chung v vn bn lut ni ring l phng tin quan trng Nh nc iu chnh cc quan h x hi nn vic thc hin ho nhng quy nh trong vn bn lun trc tip nh hng ti i sng x hi25. Theo nhm tc gi, qu trnh xy dng mt vn bn Lut khng ch kt thc giai on n c Ch tch nc k lnh cng b hay l c ng Cng bo, m n ko di n khi vn bn Lut c cc c quan nh nc c thm quyn v nht l c quan ban hnh nh gi nhng kt qu t c v tc ng ca vn bn lut trn n i sng x hi. V c bn nh gi tc ng ca vn bn lut l vic m c quan nh nc c thm quyn m c bit l c quan ban hnh ra vn bn lut thc hin vic theo di, thng k, tng kt, nh gi nhng kt qu t c trong qu trnh thc hin vn bn lut; nh gi thc trng ca i sng x hi sau mt thi gian thc hin vn bn. T , c s so snh vi thc trng ca i sng x hi thi im trc khi vn bn c thc hin; i chiu vi nhng mc tiu m c quan ban hnh t ra khi ban hnh vn bn, nh gi v mc v phm vi tc ng ca vn bn quy phm php lut ln i sng x hi26. ngha ca vic nh gi tc ng ca vn bn: mt mt gip c quan nh nc c ci nhn ng n, y , khch quan v hiu lc, hiu qu ca qun l nh nc; mt khc cng gip cho cc c quan ny c th pht hin nhng im chng cho, mu thun hoc khng ph hp trong cc vn bn QPPL khc c lin quan ti vn bn lut c theo di, nh gi. Nh , c quan nh nc c th lp c chng trnh xy dng vn bn QPPL trong thi gian ti vi nhng ni dung st hp vi thc tin v p ng c i hi ca i sng x hi, gp phn nng cao cht lng, hiu lc v hiu qu ca cng tc xy dng php lut27.

25 26 27

i hc Lut H Ni, Gio trnh Xy dng vn bn php lut, sd, tr. 72 i hc Lut H Ni, Gio trnh Xy dng vn bn php lut, sd, tr. 73 i hc Lut H Ni, Gio trnh Xy dng vn bn php lut, sd, tr. 74

27

3. Bng tm tt Qu trnh xy dng mt vn bn Lut theo th tc y : 3.1. Quy trnh lp chng trnh xy dng lut, php lnh28:

3.2.

Quy trnh chun b xem xt, thng qua d n29:

28 29

http://duthaoonline.quochoi.vn/large_plone_folder_200812109021431274. Truy cp 20/11/2011 http://duthaoonline.quochoi.vn/large_plone_folder_200812109021431274. Truy cp 20/11/2011

28

4. Th tc rt gn: 4.1. Quy trnh xy dng, ban hnh vn bn quy phm php lut theo trnh t, th tc rt gn theo php lut hin hnh 4.1.1. Cc trng hp p dng th tc rt gn 29

Vic xy dng quy trnh, th tc xy dng, ban hnh VBQPPL ca Quc hi theo th tc rt gn l mt trong nhng gii php thc hin ni dung Ngh quyt s 48 ca B Chnh tr l i mi c bn quy trnh, th tc xy dng php lut t sng kin lp php n thng qua lut nhm y nhanh qu trnh son tho, ban hnh lut. Tuy nhin, bo m tnh kh thi, tnh n nh ca VBQPPL, Lut 2008 xc nh c th cc trng hp p dng quy trnh, th tc rt gn. Theo , vic p dng quy trnh, th tc rt gn ch c p dng trong hai trng hp c quy nh ti iu 75 lut 2008: Mt l, trong trng hp khn cp. Mc d Lut khng gii thch th no l khn cp, tuy nhin c th hiu rng, trng hp khn cp l trng hp rt cp thit, tc l thc tin i hi cn xy dng, ban hnh VBQPPL trong mt thi gian ngn p ng yu cu qun l nh nc v x hi. Trong trng hp chm ban hnh s gy ra nhng hu qu nhiu mt v kinh t - x hi hoc gy nh hng nghim trng n quc phng, an ninh, trt t, an ton x hi30. Hai l, cn sa i ngay cho ph hp vi VBQPPL mi ban hnh. H thng php lut l mt chnh th thng nht, mi mt VBQPPL, mc nht nh, lin quan ti cc VBQPPL khc. Nc ta ang trong qu trnh chuyn i nn kinh t t c ch tp trung bao cp sang pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. H thng php lut hnh thnh trong thi k bao cp ang dn c sa i, b sung nhm p ng yu cu ca s chuyn i . Mt khc, trong iu kin nc ta ngy cng hi nhp su vi nn kinh t th gii i hi h thng php lut phi c xy dng, hon thin ph hp vi chun mc quc t. Trong bi cnh , vic ban hnh VBQPPL mi hay sa i, b sung nhng VBQPPL hin hnh s trc tip hoc gin tip tc ng n cc quy nh ca vn bn php lut hin hnh. Do vy, bo m tnh hp hin, hp php, tnh thng nht ca h thng php lut th vic sa i, b sung nhng VBQPPL c lin quan cn phi c thc hin theo th tc rt gn, nu

30

Xem, V Hng Anh, V th tc rt gn trong quy trnh lp php, Tp ch Nghin cu Lp php, s 2 nm 2008.

30

khng s ko theo h ly phc tp, gy ra s tn km khng cn thit v b l c hi trong vic sa ngay nhng ni dung cn phi sa31. 4.1.2. Cc giai on trong quy trnh rt gn Th nht, khi p ng c mt trong hai trng hp trn, th c quan ch tr son tho khng nht thit phi thnh lp ban son tho v t bin tp, m c th trc tip t chc vic son tho. C quan ch tr son tho c th t chc ly kin c quan, t chc, c nhn c lin quan v d tho vn bn. C quan ch tr thm tra c trch nhim thm tra d tho vn bn ngay sau khi nhn c h s thm tra (iu 75 Lut 2008). Nh vy, so vi th tc thng thng, vic xy dng v ban hnh vn bn quy phm ca Quc hi theo th tc rt gn c th gin lc c mt s cng vic sau y: Tng kt vic thi hnh php lut, nh gi cc VBQPPL hin hnh c lin quan n d n lut, php lnh; Kho st, nh gi thc trng quan h x hi lin quan n ni dung chnh ca d n; ngh c quan, t chc hu quan tng kt, nh gi vic thc hin cc VBQPPL thuc lnh vc do c quan, t chc ph trch c lin quan n ni dung ca d n (khon 1 iu 33); T chc nh gi tc ng v xy dng bo co nh gi tc ng ca d tho vn bn (khon 2 iu 33). Bn cnh , nu nh theo th tc thng thng, thi hn gi h s thm tra l 20 ngy trc k hp Quc hi, th i vi cc trng hp rt gn, c quan son tho c th trnh bt c lc no v khi , c quan thm tra cn thm tra ngay. 4.2. Thc trng vn dng quy nh ca Lut 2008 v quy trnh, th tc rt gn T khi Lut 2008 c hiu lc n nay, Quc hi vn dng quy nh ca Lut v quy trnh, th tc rt gn cho vic xem xt, thng qua cc d n lut: Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut in nh (2009); Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Di sn vn ha (2009); Lut sa i, b sung iu 126 Lut Nh v iu 121 Lut t ai (2009); Lut sa i, b sung mt s iu ca cc lut lin quan n u
31

Xem, B T php, Ti liu tham kho v d tho Lut BHVBQPPL. H Ni, thng 10/2007, tr. 22.

31

t xy dng c bn (2009); Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Gio dc (2009) 4.2.1 Bt cp trong thc tin xem xt, thng qua cc d n lut theo th tc rt gn: Th nht, quy trnh, th tc rt gn c p dng qu rng so vi quy nh ca Lut 2008. Thc t p dng quy nh ca Lut 2008 cho thy, quy trnh, th tc rt gn c p dng cho cc d n c d kin trong Chng trnh xy dng lut, php lnh (v d, D n Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut in nh, D n Lut sa i, b sung Lut Di sn vn ha) v c nhng d n khng c trong Chng trnh xy dng lut, php lnh (D n Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Thu gi tr gia tng, Lut Thu thu nhp doanh nghip, Lut Qun l thu)32. Quy trnh, th tc rt gn cng c p dng cho d n sa i, b sung mt lut (D n Lut sa i, b sung Lut in nh), cho c d n sa i, b sung nhiu lut (D n Lut sa i, b sung iu 125 Lut Nh v iu 121 Lut t ai; Lut sa i, b sung mt s iu ca cc lut lin quan n u t xy dng c bn). Ngoi ra, quy trnh, th tc rt gn cn c p dng cho d n sa mt s iu (D n Lut sa i, b sung iu 125 Lut Nh v iu 121 Lut t ai), d n sa nhiu iu (D n Lut sa i, b sung Lut in nh), d n lut sa rt nhiu iu (D n Lut sa i b sung mt s iu ca cc lut lin quan n u t xy dng c bn). Th hai, trong qu trnh son tho d n, vic p dng quy nh ca lut theo quy trnh, th tc rt gn cn cha thng nht, dn n cht lng son tho ca mt s d n lut cn cha m bo. Mt s d n lut c chun b k lng, p dng y cc yu cu i vi quy trnh lp php thng thng nh thnh lp ban son tho, t bin tp, tin hnh tng kt, nh gi tnh hnh thc hin nhng quy nh ca lut hin hnh n nh gi tc ng ca vic sa i l cc d n Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut in nh, Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Gio dc
32

Ti phin hp tr b sng 20/5/2009, theo ngh ca UBTVQH, Quc hi thng qua Chng trnh k hp th nm trong c b sung vic xem xt, thng qua D n Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Thu gi tr gia tng, Lut Thu thu nhp doanh nghip, Lut Qun l thu theo quy trnh ti mt k hp. Tuy nhin, qua xem xt vic chun b D n Lut cn c nhiu kin khc nhau nn UBTVQH ngh Quc hi cha xem xt D n ny ti k hp th 5. ngh ny c Trng on th k k hp thng bo ti tng i biu Quc hi.

32

Mt s d n lut khc khng tin hnh tng kt, nh gi tnh hnh thc hin nh quy nh ca lut hin hnh, khng nh gi tc ng ca vic sa i, thi gian chun b gp, trong khi phm vi iu chnh li rng, lin quan n nhiu lnh vc. iu ny gy nh hng n cht lng ca d n. V d: D n Lut sa i, b sung mt s iu ca cc lut lin quan n u t xy dng c bn c thc hin qu gp nn c quan ch tr son tho khng kp tng kt, nh gi tnh hnh thc hin quy nh ca php lut; khng kho st d bo tc ng ca nhng sa i, b sung, dn n cht lng ca d n khng m bo. C th, ln u trnh UBTVQH cho kin, D n ngh sa bn lut. Sau khi UBTVQH cho kin, D n b sung sa i thm hai lut vi tng s 35 iu sa i, mt iu b sung. Khi xem xt, thng qua, Quc hi ch ng sa i, b sung cc iu lin quan n nm lut vi 33 iu sa i, mt iu b sung33. Tng t nh vy, D n Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Di sn vn ha ngh sa i, b sung 16 iu. Sau khi tho lun, Quc hi biu quyt thng qua 23 iu sa i, b sung trong c tm iu sa i thm, mt iu b sung34. Th ba, thi gian gi cc d n lut cho cc c quan ca Quc hi, i biu Quc hi khng thng nht. Mt s d n lut c gi trc k hp to iu kin cho cc i biu Quc hi sm tip cn, c thi gian nghin cu ni dung ca d n. V d, D n lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Di sn vn ha, D n lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Gio dc. Nhng mt s d n lut c gi qu chm, ngay trong k hp, trc ngy i biu tho lun t, nh D n Lut sa i, b sung mt s iu ca cc lut lin quan n u t xy dng c bn. Vic chm gi ti liu khng m bo thi gian i biu nghin cu, gy nh hng n cht lng ca cc phin tho lun t, hi trng. Quc hi hin nay c a s (khong 2/3) i biu kim nhim, thi gian dnh cho hot ng i biu khng nhiu, trong khi k hp gm rt nhiu vn , i hi i biu phi x l mt lng thng tin ln. V vy, vic chm gi ti liu v d n lut s khng bo m cho i biu c th nm bt mt cch thu o mi kha cnh, nn i biu b l thuc ch yu vo ngun thng tin do Ban son tho cung cp (cho d
33 34

Xem K yu k hp th 5 Quc hi kha XII, UBTVQH, H. 2010. Xem K yu k hp th 5 Quc hi kha XII, UBTVQH, H. 2010

33

bn cnh cn c thng tin trong bo co thm tra ca cc c quan ca Quc hi). y l mt trong nhng nguyn nhn khin i biu khng yn tm khi bm nt biu quyt thng qua D n lut. 4.2.2. Nguyn nhn ca nhng bt cp Do Lut 2008 khng quy nh r tiu ch p dng hai trng hp quy nh ti iu 75. Thc t cho thy, quy nh v trng hp khn cp ti iu 75 m khng km theo iu kin rng buc to ra vic vn dng khng thng nht quy nh ny. Khi cn sa i, b sung mt vn bn lut no , c quan qun l a ra cc l do vin dn v s cn thit n mc khn cp phi sa i, b sung mt vn bn lut , cho d vic chm ban hnh vn bn khng lm trm trng mi quan h x hi cn c iu chnh, khng gy nh hng xu n tnh hnh kinh t - x hi ca t nc, quyn, li ch ca cng dn (D n Lut sa i, b sung iu 126 Lut Nh v iu 121 Lut t ai). Vic khng rng buc iu kin p dng th tc rt gn cho cc trng hp sa i ngay cho ph hp vi VBQPPL mi ban hnh to iu kin cho cc c quan qun l xut p dng th tc ny cho nhiu d n lut sa i, b sung, cho d vic sa i ngay mt s d n lut i hi cn phi c thi gian, theo quy trnh th tc thng thng mi bo m cht lng ca lut. Lut 2008 khng i hi trong quy trnh, th tc rt gn, c quan ch tr son tho phi thc hin y cc yu cu nh trong quy trnh thng thng. Vic khng i hi c quan ch tr son tho cc d n lut c xem xt, thng qua theo quy trnh, th tc rt gn phi thnh lp ban son tho, t bin tp, gi ti liu km theo bo co nghin cu tng kt, nh gi vic thc thi php lut cng nh bo co nh gi tc ng ca vic sa i, b sung lut v.v dn n s khng thng nht trong vic p dng php lut, gy nh hng ti cht lng son tho ca c quan ch tr son tho; cht lng tho lun, thng qua d n lut ca Quc hi, i biu Quc hi. T y dn n cht lng ca cc d n lut s b nh hng. 4.3. Hon thin quy nh ca php lut v quy trnh, th tc rt gn 4.3.1.C th ha cc trng hp p dng quy trnh, th tc rt gn quy nh ti khon 1 iu 75 Lut BHVBQPPL 2008 Cc nc trn th gii u xy dng quy trnh lp php theo hng ko di qu trnh lp php. nc ta, th tc thng qua lut ti hai k hp Quc hi c p dng t nm 2002 n nay l mt bc tin theo hng ko di qu trnh xem xt, thng qua 34

mt vn bn lut. Th tc ny, mt mt bo m tnh kh thi, mt khc bo m tnh n nh ca vn bn lut. Do , vic xem xt thng qua lut theo quy trnh th tc khc (th tc rt gn) cn phi c cn nhc mt cch k lng. Do vy, bn cnh hai trng hp nu trong khon 1 iu 75 Lut BHVBQPPL 2008, cn xc nh cc iu kin c th p dng hai trng hp . Trong qu trnh son tho D n Lut 2008, Ban son tho c cp n bn tiu ch p dng quy trnh, th tc rt gn, l: vn bn sa i, b sung mt s iu m ni dung sa i khng nh hng ln n quyn v ngha v cng dn; quy nh vn bn khng lm pht sinh ln v ngun nhn lc v ti chnh bo m thc hin; ban hnh trong trng hp t xut, khn cp nhm p ng kp thi nhu cu qun l nh nc, bo m li ch chung; ban hnh vn bn sa i, b sung v mt k thut ca vn bn do h qu, tc ng ca VBQPPL khc nhm bo m thng nht vi ni dung ca vn bn c ban hnh trc . Tuy nhin, cc tiu ch nu trn li khng c c th ha trong lut. bo m quy trnh, th tc rt gn c p dng c chn lc cho cc d n lut, cn lut ha bn tiu ch nu trn, ng thi b sung thm tiu ch: ni dung sa i khng lin quan n nhiu lnh vc. 4.3.2 Sa i quy nh ca khon 3 iu 75 theo hng yu cu thnh lp ban son tho, t bin tp. Thc t cho thy, vic sa i, b sung lut khng ch n gin l thm hay bt hoc sa i mt iu khon no , m cn lin quan, c nh hng ti cc mi quan h x hi khc. Do vy, m bo tnh ton din, tnh kh thi ca nhng sa i, b sung , cn phi c mt c quan chuyn trch vi i ng chuyn gia am hiu su v nhng vn sa i, b sung t ra. V vy, vic thnh lp ban son tho l yu cu cn c t ra cho bt c d n lut no, k c i vi d n lut p dng quy trnh, th tc rt gn. 4.3.3 B sung quy nh v thi hn gi h s cho c quan ca Quc hi, i biu Quc hi. Vic quy nh v thi hn gi h s cho c quan ca Quc hi, i biu Quc hi (thi hn c th ngn hn thi hn ca th tc thng thng) l cn thit. Bi l, quy nh ny mt mt bo m cho cc c quan ca Quc hi, i biu Quc hi c thi gian nghin cu ti liu trc khi cho kin ng gp vo d tho, mt khc nng cao trch nhim ca c quan son tho i vi cng tc chun b d n lut. Bn 35

cnh , thi hn t ra cng gip cho c quan son tho ch ng xy dng k hoch son tho d n. 4.3.4. B sung quy nh yu cu v ti liu trong h s trnh d n Ti liu trong h s trnh d n bao gm bo co tng kt tnh hnh thc hin lut, bo co nh gi tc ng ca d n lut, kin ca i tng b tc ng v ca cc c quan, t chc c lin quan. Vic sa i, b sung lut xut pht t nhu cu thc tin iu chnh cc quan h x hi. nh gi s ph hp gia cc quy nh ca php lut vi thc tin vn ng ca nhng quan h x hi, i hi phi c s nghin cu, nh gi thc t. V vy, phi t chc tin hnh tng kt, nh gi thc tin thi hnh php lut, qua rt ra nhng vn cn sa i, b sung nhm hon thin php lut. C nh vy vic sa i, b sung lut mi bo m tnh kh thi, p ng i hi ca cuc sng x hi. Bn cnh , vic nh gi tc ng ca d n lut l ht sc cn thit. iu ny gip c quan ch tr son tho, Quc hi, i biu Quc hi lng trc c nhng vn s pht sinh xut nhng gii php thch hp bo m pht huy hiu qu ca d n lut sau khi c thng qua. Bn cht ca quy trnh rt gn l quy trnh thng qua lut ti mt k hp, mt phin hp. Trong quy trnh ny, thi gian i biu Quc hi tip cn, cho kin vo d n lut l khng nhiu. bo m cho i biu c th nm bt c ni dung ca d n lut, cn phi cung cp nhiu thng tin cho i biu hn. Nhng thng tin cn phi c trong h s trnh d n lut. Nh vy, xt v mt l lun v thc tin, h s trnh d n lut theo th tc rt gn cn phi y , bng hoc hn h s trnh d n theo th tc thng thng.

Chng III NHN XT V MT S KIN NGH V QUY TRNH XY DNG MT VN BN LUT THEO QUY NH CA PHP LUT HIN HNH
1. Nhn xt v quy trnh xy dng mt vn bn Lut 1.1. u im Trong nhng nm gn y, cng tc xy dng vn bn qun l nh nc ni chung v vn bn Lut ni ring rt c ch trng. Nh nc ban hnh nhiu vn bn quy 36

nh v son tho v x l vn bn, t c s php l cho cng tc xy dng vn bn, lm cho cht lng ca cc vn bn c nng ln r rt. V hnh thc, cc vn bn Lut ngy cng hon chnh, nhng sai st v c quan ban hnh, s, k hiu vn bn, s dng khng ng loi vn bn hay k khng ng thm quyn, khng ng th thc dng nh ngy cng c gim thiu n mc ti a. V ni dung, cc vn bn Lut c ban hnh ngy cng phn nh st hp v kp thi ch trng, ng li ca ng, ph hp vi c nhng i tng thc thi vn bn, vi thc trng ca vn m vn bn quy nh v vi quy lut ca i sng x hi35. Ring v mt trnh t, th tc xy dng vn bn Lut, nhn chung quy trnh lp php c i mi mt bc nhm gp phn nng cao cht lng ca cc d n lut c thng qua. T cc khu a sng kin lp php, lp chng trnh xy dng lut hng nm v nhim k, n son tho, thm nh, thm tra, xem xt, tho lun, thng qua u c thm mt s quy nh mi nhm nng cao trch nhim ca cc ch th tham gia vo qu trnh lp php36. Ni cch khc, quy trnh ny ngy cng c cc c quan hu quan coi trng, c bit l cc khu, cc bc cn thit bo m cht lng ca tng vn bn. C th: + Th nht, vic iu chnh thi gian Quc hi thng qua chng trnh xy dng lut, php lnh hng nm vo k hp u nm ca nm trc thay v k hp cui nm to iu kin c quan son tho, c quan trnh d n c thm thi gian, ch ng trong vic chun b, xy dng vn bn. Qu trnh sa i, b sung Chng trnh xy dng lut, php lnh c thc hin linh hot hn, theo y ban thng v Quc hi c th xem xt thay i Chng trnh v bo co Quc hi ti k hp gn nht. Bn cnh , vic quy nh vn lng ghp gii trong quy trnh lp php l mt bc tin b, ph hp vi xu hng ca th gii. Thc tin chng minh nhng iu chnh ny l ph hp, p ng kp thi yu cu qun l x hi bng php lut. Bn cnh , vic giao y ban thng v Quc hi l c quan ch tr ch o tip thu,
35 36

i hc Lut H Ni, Gio trnh K thut xy dng Vn bn, NXB Cng An Nhn Dn, 2004, tr.6

http://luathoc.cafeluat.com/showthread.php/33229-LLNN-2011-02-Hoat-dong-lap-phap-cua-nhiem-ky-Quochoi-khoa-XII. Truy cp 21/11/2011

37

hon thin d n trnh Quc hi thng qua phn no tng thm ch ng t pha cc c quan ca Quc hi, gp phn nng cao cht lng, y nhanh tin hon thin d n. + Th hai, cng tc son tho, thm tra d n lut, php lnh c tin hnh tch cc, c s phn cng r rng c quan ch tr, c quan phi hp. Qu trnh chun b lun c s phi hp cht ch gia cc c quan, t chc hu quan vi tinh thn cng ng trch nhim. Cc c quan ca Quc hi ch ng nghin cu, kho st thc t, tham kho, ly kin i tng chu s tc ng trc tip ca vn bn, cc chuyn gia, nh khoa hc, kin ca c tri v.v V vy, cc bo co thm tra bo m cht lng, th hin r chnh kin, c tnh phn bin cao, c c s khoa hc v thc tin hn. Cng tc chnh l, hon thin vn bn trc khi trnh Quc hi thng qua c y ban thng v Quc hi ch o, t chc thc hin nghim tc, thn trng. + Th ba, cc on i biu Quc hi c nhiu hnh thc tho lun, t chc ly kin ng gp ca cc c quan, t chc hu quan v c nhn a phng vo cc d n lut. Cc v i biu Quc hi nu cao tinh thn trch nhim, ch ng nghin cu, tch cc ng gp kin nng cao cht lng vn bn ban hnh. + Th t, vn ly kin ton x hi v d tho lut c thc hin tng i tt, c nhiu ci tin ph hp vi tnh hnh thc tin. Chng hn nh vic xy dng mt website chuyn bit ly kin v cc d tho lut: http://duthaoonline.quochoi.vn. Thng qua website ny, Nhn dn c th tip cn ton vn cc d tho, d n ang c QH, UBTVQH xem xt, tho lun v c th ng gp kin ca mnh v ni dung ca cc d n, d tho. T cc kin ny s c tng hp v gi n cc c quan c thm quyn nghin cu tip thu vo vic xy dng v chnh l d tho vn bn. + Th nm, im mi c bn nht trong quy trnh lp php ca Quc hi l vn chnh sch trong cc d n lut. Ln u tin, Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut quy nh t khu kin ngh v lut, thm tra ngh v lut, son tho, thm nh, thm tra, xem xt, thng qua cc d n lut u yu cu coi trng vn nh gi s tc ng chnh sch trong cc d n lut. Tuy cha c thc s coi trng mt cch ng u trong thc tin do cn mi l, nhng c th ni rng, Quc hi kho XII l Quc hi m u hot ng lp php t vn v nh gi s tc ng chnh sch ca d n lut l mt ni dung c bn trong cc khu ca hot ng ny.

38

1.2. Thc trng v hng hon thin quy trnh xy dng vn bn lut C th ni, tc ng ca mt vn bn lut khi n c ban hnh n i sng x hi l v cng to ln. Tuy nhin, mc v phm vi nh hng ca mi vn bn lut ln i sng x hi l khng ging nhau. iu ph thuc vo nhiu yu t nh: cch thc t chc thc hin vn bn c khoa hc hay khng, chi ph cho vic thc hin vn bn cao hay thp, thc v trnh ca i tng thc hin v t chc thc hin nh th no... nhng quan trng nht l t cht lng ca nhng quy phm php lut trong mi vn bn lut . Song, xy dng nn mt vn bn lut c cht lng tt th ngoi vn k thut lp php v ni dung th mt quy trnh xy dng vn bn lut khoa hc v hp l cng gp phn khng nh. Nh phn tch, quy trnh ny c quy nh trong Lut 2008 v cc vn bn hng dn thi hnh tng i y v chi tit song vn khng trnh khi nhng bt cp trong nhiu khu xut pht t nhiu nguyn nhn. V sau y l nhng bt cp theo kin ch quan ca nhm tc gi v mt s xut v hng hon thin: Th nht, khu lp chng trnh xy dng lut, php lnh: Theo cc quy nh ca php lut hin hnh v trong thc t, phn ln chng trnh xy dng VBQPPL ni chung v vn bn lut ni ring do cc c quan qun l (b, c quan ngang b) xy dng. B, ngnh ch qun ch ng trong vic a ra sng kin xy dng VBQPPL. iu c th cha phn nh c y nguyn ca ton x hi trong vic lp chng trnh xy dng VBQPPL. V vy, m bo tnh khch quan v nhu cu xy dng php lut th ngay trong khu lp chng trnh xy dng VBQPPL, chng ta cn c quy nh v vic tip thu qua cc knh thng tin khc (bn cnh thng tin ca b, ngnh) vi s tham gia, gp ca cc c nhn, t chc khoa hc hay i din cho li ch ca cc nhm x hi khc. Vic tham gia xut chng trnh xy dng VBQPPL ca cc ch th ni trn v k c ca cc on th, ca i biu Quc hi cng cn c cc c ch bo m hiu lc thc tin37. Th hai, cn quy nh c th hn vn phn tch chnh sch trong quy trnh lp php. Bi thc tin ch ra rng, nhng d n lut no m tt cc khu trong quy trnh

37

http://khaosat.vibonline.com.vn/News/9/Soan-thao-va-ban-hanh-van-ban-quy-pham-phap-luat-phu-hop-voithuc-tien.aspx. Truy cp ngy 21/11/2011.

39

lp php t vic a ra sng kin lp php, son tho d n lut n vic thm nh, thm tra, tho lun, xem xt thng qua u coi trng vic phn tch, nh gi chnh sch, s tc ng ca n trong i sng x hi, th d n lut c cht lng, sau khi thng qua v c hiu lc, lut pht huy tc dng tt38. C th ni, phn tch chnh sch l mt qu trnh lin tc trong qu trnh hoch nh chnh sch mt cch khoa hc, da trn cc nhm mc tiu, cch tip cn, cc tiu ch nh gi, ngun lc v cng c bo m thc hin, s thng nht tc ng phi hp ca cc chnh sch khc v da trn hon cnh thc t ca cc i tng iu chnh ca chnh sch nhm ti. C th hc tp kinh nghim v vn ny nhiu nc nh sau: nhiu nc, cng on phn tch chnh sch trong lm lut c nhng im chung sau y: l cng on bt buc; l cng on u tin, bt u rt sm trc khi xut sng kin php lut v l nn tng c bn son tho d tho lut; do cc c quan ca chnh ph thc hin; chim a s thi gian trong quy trnh lp php, v d, Canada, thng thng ba phn t thi gian dnh cho hot ng phn tch chnh sch v truyn thng chnh sch ti i tng thi hnh. Khi nghin cu qu trnh xy dng v thc thi chnh sch cng hoc nghin cu ni dung chnh sch cng, vic phn tch chnh sch cng cn gii p nm vn c bn: Thc trng cc quy nh php lut lin quan hin hnh, nhng vng mc chnh ca chng trong vic gii quyt vn m cuc sng t ra, nhng kt qu m cc quy nh mang li; L do ti sao phi ban hnh quy nh mi, cc mc tiu ca chng; Nhng kt qu d tnh do quy nh mi s mang li (nh gi tc ng v mt kinh t, x hi, mi trng, chi ph v li ch tng th); D liu vic thc thi, bao gm ngun lc con ngi v ngun lc ti chnh, thi im bt u, nhng cng vic cn lm; Nhng vn c th xut hin trong qu trnh thc thi39. Th ba, mc d Lut 2008 v cc vn bn hng dn thi hnh lut ny quy nh tng i c th v quy trnh xy dng vn bn lut, song trn thc t, cc ch th c thm quyn trong hot ng d tho lut khng thc hin nghim chnh cc quy nh
38

http://luathoc.cafeluat.com/showthread.php/33229-LLNN-2011-02-Hoat-dong-lap-phap-cua-nhiem-ky-Quochoi-khoa-XII. Truy cp ngy 22/11/2011.

39

http://echxanh1968.wordpress.com/2011/10/16/phan-tich-chinh-sach-trong-quy-trinh-l%E1%BA%ADpphap/. Truy cp 22/11/2011.

40

ca Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut. T vic thnh lp ban son tho n thm nh, cho kin Chnh ph u khng tun th mt cch nghim chnh cc quy nh ca lut: + Trong khu son tho th vic thnh lp Ban son tho v thc hin cc nhim v theo lut nh khng nghim, nn cht lng son tho khng cao; cc cng vic phc v cho son tho d n lut nh tng kt tnh hnh thi hnh php lut, nh gi cc vn bn quy phm php lut hin hnh c lin quan n d n lut, php lnh; t chc nh gi tc ng v xy dng bo co nh gi tc ng ca d tho vn bn; t chc ly kin ca cc c quan v d n lut thc hin cn hnh thc, cha phc v trc tip cho son tho, thm nh, v xem xt tho lun ti cc phin hp ca Chnh ph. + Trong khu thm nh, t trch nhim ca B T php n vic chnh l hon thin d n lut, php lnh trc khi trnh Chnh ph cng nh vic tho lun, xem xt, quyt nh vic trnh d n lut, php lnh ca Chnh ph cn rt thiu tp trung vo vic xy dng, nh gi h thng chnh sch, cn da dm, li vo c quan ch tr son tho d n lut. H s v thi hn gi h s d n lut khng y v ng hn Hn na, nu trong khu thm nh chng trnh xy dng lut c thm s tham gia ca i tng b qun l (s hin din ca nhng t chc, hip hi i din cho ngi dn trong thnh phn hi ng phn bin) th nhng la chn c a ra s mang tnh khch quan v hp l hn40. + Trong khu thm tra d tho vn bn Lut: Thm tra v phi hp thm tra cc d n lut c v tr quan trng trong quy trnh lp php. Tuy nhin, trong cc kho Quc hi vic t chc thm tra cc d n lut cn n gin. Hnh thc thm tra ch duy nht c thc hin ti phin hp ton th U ban hay Hi ng Dn tc l c quan ch tr thm tra vi s tham gia ca i din ca cc U ban v Hi ng khng c giao ch tr thm tra. Ti liu phc v cho thm tra thng khng c nhn trc. Phin hp thm tra thng mang tnh cht gp , th hin s ng tnh hay khng ng tnh i vi cc quy nh trong d n lut m cha tp trung vo vic nh gi, phn bin h thng chnh sch th hin trong d n
40

http://luathoc.cafeluat.com/showthread.php/33229-LLNN-2011-02-Hoat-dong-lap-phapcua-nhiem-ky-Quoc-hoi-khoa-XII. Truy cp ngy 23/11/2011.

41

lut. Ni dung thm tra ch yu tp trung vo cc quy nh trong d n lut m khng ch nhiu n trch nhim chp hnh cc quy nh ca Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut, nh cht lng ca bo co nh gi tc ng ca d n lut, cht lng ca bo co tng kt vic thi hnh php lut Vai tr ca cc c quan phi hp thm tra khng c coi trng ng mc, do , kin ca ngi i din cho cc c quan ny ch mang tnh c nhn m cha th hin y kin ca tp th c quan phi hp thm tra (v cc c quan ny khng t chc hp ly kin ca tp th). Thnh phn d hp thng khng y , thi gian thm tra thng l mt ngy i vi mt d n lut, nhiu khi li kt thc sm v khng ai c kin. V th, cht lng bo co thm tra khng cao, cha tht s tr thnh ti liu c lun c vng chc Quc hi xem xt d n lut ti cc k hp41. Do , nng cao cht lng cng tc thm tra d tho lut, mt s lut gia xut mt s gii kin ngh rt ng tham kho nh sau: + Cht lng ca thm tra ph thuc vo c quan c phn cng ch tr thm tra. Thm tra mt d n lut l cng vic phi tin hnh rt cng phu, nhng thc tin t chc thm tra t lu nay li din ra rt n gin. khc phc tnh trng , phi i mi vic t chc cc cuc hp thm tra cc d n lut. Trc ht, thm tra mt d n lut phi l hot ng m ch khng phi l mt hot ng khp kn ch bao gm cc thnh vin ca cc U ban v Hi ng khng ch ch thm tra. thm tra thc s tr thnh mt cuc hp phn bin chnh sch th hin trong d n lut, cn giao cho mt s thnh vin ca c quan ch tr thm tra chun b bi phn bin, thm ch c th mi mt, hai ngi am hiu su sc cc quan h x hi thuc i tng iu chnh ca d n lut vit bi phn bin v tham gia hi ngh thm tra. Trc v sau thm tra nn phi tin hnh nhiu cuc hi tho thu ht ng o nhng nh khoa hc, nhng ngi qun l, nhng ngi thuc i tng iu chnh ca d n lut tham gia mt cch thc cht, ng gp kin thit thc cho d n lut. Trong nhng trng hp cn thit, cn tin hnh thm iu tra x hi hc lm r thm mt s chnh sch ca d n lut cn c kin khc nhau. Tm li, hi ngh thm tra mt d n lut phi tin hnh cng phu vi nhiu hnh thc trc, trong v sau hi ngh,

41

http://luathoc.cafeluat.com/showthread.php/33229-LLNN-2011-02-Hoat-dong-lap-phap-cua-nhiem-ky-Quochoi-khoa-XII. Truy cp ngy 22/11/2011

42

khng ch l ng gp kin m thc s l mt hi ngh phn bin. Ni dung phn bin khng ch l chnh sch th hin trong d n lut c ph hp vi nguyn ca nhn dn, ph hp thc tin, c tnh kh thi hay khng, m cn phi nh gi trch nhim ca cc c quan hu quan trong qu trnh son tho, thm nh theo i hi ca Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut; nh gi cht lng ca cc ti liu km theo d n lut nh bo co nh gi s tc ng ca cc chnh sch trong d n lut, bo co tng kt vic thi hnh php lut Nu nh cht lng ca cc d n lut, cc ti liu km theo cha t yu cu; trch nhim ca cc c quan trong vic thc hin cc i hi ca lut cha p ng, hi ngh thm tra yu cu lm li. C r rng, minh bch nh vy, cht lng ca cc d n lut mi c nng cao. Cn phi thanh ton tnh trng xu xoa, da dm, li, d ho vi qu, trch nhim khng r rng trong thm tra cc d n lut. + Cht lng ca cng tc thm tra d n lut cn ph thuc vo s tham gia ca cc U ban v Hi ng Dn tc khng phi l c quan ch tr thm tra. T lu nay, vai tr thm tra ca cc c quan khng c phn cng ch tr thm tra b coi nh. V vy, cn phi nng cao trch nhim phi hp ca cc U ban v Hi ng Dn tc khng phi l c quan ch tr thm tra vi c quan ch tr thm tra. Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut khng quy nh phi hp thm tra l phi lm th no. Nu ch c i din tham gia thm tra th l s phi hp hnh thc, ch c kin ca c nhn i biu ch cha th hin c ch chung ca c quan phi hp thm tra. Nn chng, cc c quan phi hp thm tra phi tin hnh phin hp thm tra theo lut nh; sau mi c ngi tham gia phin hp ca c quan ch tr thm tra pht biu kin ca tp th c quan mnh. y cng l mt gii php nhm gp phn nng cao cht lng ca hot ng thm tra cc d n lut. Th nm, tip tc hon thin khu chnh l d tho vn bn. Cn xc nh r trch nhim ca c quan trnh d n khng ch l chun b d tho lut cho n khi d n c trnh ra trc Quc hi, m phi c trch nhim cng vi cc c quan ca Quc hi tip tc vic chnh l, hon chnh d tho lut cho n khi d tho c Quc hi thng qua. vic chnh l c cht lng, nht l i vi nhng d n ln hoc c ni dung phc tp, cn c c ch huy ng cc nh khoa hc, cc chuyn gia php l, hoc chuyn gia v lnh vc m d n iu chnh, tham gia vo vic

43

chnh l d n, ng thi cng c th huy ng cc i biu Quc hi chuyn trch tham gia chnh l d tho tip thu kin ca i biu Quc hi42. Th su, v thc hin chng trnh lp php c nhim k v hng nm cha m bo k hoch ra. Vic a vo, rt ra khi chng trnh qu d di, khng m bo tnh php ch. Tin v thi hn trnh d n lut khng m bo. H s ti liu trnh mt d n lut khng y v c cht lng nh Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut quy nh, nht l bo co nh gi tc ng ca d n lut, bo co tng kt tnh hnh thc hin php lut v lnh vc m d n lut iu chnh cn n gin, s si, thm ch c d n lut khng c. Thi hn gi ti liu thng chm so vi lut nh. y l tn ti t cc kho trc, nhng n nay vn cha khc phc c43. Th by, khu nh gi tc ng ca vn bn lut sau khi ban hnh trn thc t (hay cn gi l khu gim st) cn t c ch trng. V vy nhm tc gi ngh cc c quan nh nc c thm quyn, c bit l c quan ban hnh vn bn lut cn tng cng vic nh gi tc ng ca lut, php lnh, ngh nh sau khi c hiu lc v i chiu vi kt qu nh gi trong tng giai on son tho, xc nh tnh hp l, tnh kh thi ca cc quy nh kp thi kin ngh cc c quan c thm quyn gii php nng cao hiu qu ca vn bn hoc hon thin vn bn trong trng hp cn thit. lm c iu , cn phi c hng dn c th v quy trnh, phng php nh gi tc ng ca VBQPPL. c bit, c th thnh lp T Cng tc h tr, tng cng nng lc cho cc B, ngnh trong vic nh gi tc ng ca VBQPPL44. Cui cng, Lut cha quy nh ch ti i vi cc ch th c thm quyn trong quy trnh lp php, nn trch nhim khng cao, tnh php ch trong hot ng lp

42

http://www.luatviet.org/Home/nghien-cuu-trao-doi/phap-luat-the-gioi/2010/8887/So-sanh-quy-trinh-lapphap-giua-Thuy-Dien-va-Viet-Nam.aspx. Truy cp ngy 22/11/2011.

43

http://luathoc.cafeluat.com/showthread.php/33229-LLNN-2011-02-Hoat-dong-lap-phap-cua-nhiem-ky-Quochoi-khoa-XII. Truy cp ngy 22/11/2011.

44

http://www.hanoitv.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=4604:bc-i-mi-quy-trinh-lp-phap-lpquy-&catid=88:chinh-sach-va-cuc-sng&Itemid=139. Truy cp ngy 21/12/2011.

44

php khng nghim, chng trnh lp php khng m bo c k cng, k lut, a vo, rt ra tu tin, dn ch trong lp php i khi cn hnh thc45. Trn y l thc trng v mt s xut v hng hon thin qu trnh xy dng mt vn bn lut theo quy nh ti Lut 2008 v cc vn bn hng dn thi hnh. T nhng nghin cu trn, nhm tc gi cho rng ci tin quy trnh lp php ni chung v quy trnh lm lut ni ring l mt yu t then cht tip tc nng cao nng lc lp php. Vic ci tin ny cn c tin hnh trn c s k tha nhng yu t v nhng khu hp l ca quy trnh lp php hin c, loi b nhng yu t, nhng khu khng cn thit, km hiu qu; ng thi tip thu c chn lc nhng yu t khoa hc v ph hp vi iu kin c th ca Vit Nam trong quy trnh lp php ca cc quc gia tin tin46.

45

http://luathoc.cafeluat.com/showthread.php/33229-LLNN-2011-02-Hoat-dong-lap-phap-cua-nhiem-ky-Quochoi-khoa-XII. Truy cp ngy 19/11/2011.

46

http://www.luatviet.org/Home/nghien-cuu-trao-doi/phap-luat-the-gioi/2010/8887/So-sanh-quy-trinh-lapphap-giua-Thuy-Dien-va-Viet-Nam.aspx

45