http://www.vnmath.

com

Tr-Nn-Cu

Mt nn. Mt tr. Mt cu
Bi 1: Trong khng gian cho tam gic vung OAB ti O c OA = 4, OB = 3. Khi quay tam gic vung OAB quanh cnh gc vung OA th ng gp khc OAB to thnh mt hnh nn trn xoay. a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh nn b)Tnh th tch ca khi nn
A

HD: a) * Sxq = Rl = .OB.AB = 15 Tnh: AB = 5 ( AOB ti O) * Stp = Sxq + Sy = 15 + 9 = 24

b) V =
O 3 B

1 2 1 1 R h = .OB2 .OA = .32.4 = 12 3 3 3

Bi 2: Mt hnh nn c thit din qua trc l mt tam gic u cnh 2a. a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh nn b) Tnh th tch ca khi nn HD: a) * Sxq = Rl = .OB.SB = 2 a2 * Stp = Sxq + Sy = 2 a2 + a2 = 23 a2 b) V =
2a

1 a 3 3 1 2 1 R h = .OB2 .SO = .a 2 .a 3 = 3 3 3 3 2a 3 =a 3 2

Tnh: SO =

(v SO l ng cao ca SAB u cnh 2a)

Bi 3: Mt hnh nn c chiu cao bng a v thit din qua trc l tam gic vung. a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh nn b) Tnh th tch ca khi nn

HD: a) * Thit din qua trc l tam gic vung cn ti S nn A = B = 450 * Sxq = Rl = .OA.SA = a2 2 Tnh: SA = a 2 ; OA = a ( SOA ti O)

45 B

* Stp = Sxq + Sy = a2 2 + a2 = (1 + b) V =

2 ) a2

1 a 3 1 2 1 R h = .OA 2 .SO = .a 2 .a = 3 3 3 3
-1-

http://www.vnmath.com
Bi 4: Mt hnh nn c ng sinh bng l v thit din qua trc l tam gic vung. a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh nn b) Tnh th tch ca khi nn

Tr-Nn-Cu

HD: a) * Thit din qua trc l tam gic SAB vung cn ti S nn

S

A = B = 450
* Sxq = Rl = .OA.SA = .

l2 l .l = 2 2

Tnh: OA =
45 O

l ( SOA ti O) 2 l2 1 1 2 l2 + = + l 2 2 2 2

* Stp = Sxq + Sy =

b) V =

1 l2 l l3 1 2 1 R h = .OA 2 .SO = . . = 3 3 3 2 2 6 2
l ( SOA ti O) 2

Tnh: SO =

Bi 5: Mt hnh nn c ng cao bng a, thit din qua trc c gc nh bng 120 0. a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh nn b) Tnh th tch ca khi nn

HD: a) * Thit din qua trc l tam gic SAB cn ti S nn A = B = 300 hay A SO = BSO = 600
a

120

* Sxq = Rl = .OA.SA = . a 3 .2a = 2a 2 3

A O B

Tnh: OA = a 3 ; SA = 2a ( SOA ti O) * Stp = Sxq + Sy = 2a 2 3 + 3 a2 = 2 3 + 3 a 2 b) V =

1 2 1 1 R h = .OA 2 .SO = .3a 2 .a = a 3 3 3 3

Bi 6: Mt hnh nn c di ng sinh bng l v gc gia ng sinh v mt y bng . a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh nn b) Tnh th tch ca khi nn

-2-

http://www.vnmath.com

Tr-Nn-Cu
HD: a) * Gc gia ng sinh v mt y l A = B = * Sxq = Rl = .OA.SA = . lcos .l = l 2 cos Tnh: OA = lcos ( SOA ti O)

* Stp = Sxq + Sy = l2 cos + l2cos2 = (1 + cos l)2 cos

O B

b) V =

1 2 1 R h = .OA 2 .SO 3 3

l3cos 2 sin 1 2 2 .l cos .lsin = 3 3

Tnh: SO = lsin ( SOA ti O)

Bi 7: Mt hnh nn c ng sinh bng 2a v din tch xung quanh ca mt nn bng 2 a2. Tnh th tch ca hnh nn

HD: * Sxq = Rl Rl = 2 a2 R = * Tnh: SO = a 3 ( SOA ti O) *V=

2a 2 2a 2 = =a 2a l

2a

1 a 3 3 1 2 1 R h = .OA 2 .SO = .a 2 .a 3 = 3 3 3 3

Bi 8: Mt hnh nn c gc nh bng 600 v din tch y bng 9 . Tnh th tch ca hnh nn

S

HD: * Thit din qua trc l tam gic SAB u * Sy = R2 9 = R2 R2 = 9 R = 3 * SO = *V=

AB 3 2R 3 = =3 3 2 2

60

1 2 1 1 R h = .OA 2 .SO = .32.3 3 = 9 3 3 3 3

Bi 9: Thit din qua trc ca mt hnh nn l mt tam gic vung c cnh gc vung bng a. a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh nn b) Tnh th tch ca khi n c) Mt thit din qua nh to vi y mt gc 60 0. Tnh din tch ca thit din ny

-3-

http://www.vnmath.com
S b) V = a * Stp = Sxq + Sy =

Tr-Nn-Cu
a 2 a 2 1 1 2 + = + a 2 2 2 2

1 a2 a a 3 1 2 1 R h = .OA 2 .SO = . . = 3 3 3 2 2 6 2
a ( SOA ti O) 2

Tnh: SO =

45 M O C

c) * Thit din (SAC) qua trc to vi y 1 gc 60 0: SM O = 600 * SSAC =

a2 2 1 1 a 6 2a 3 SM.AC = . . = 3 3 2 2 3 a 6 ( SMO ti O). 3 2a 3 a Tnh: OA = ( SOA ti O) 3 2

a 3 3

HD: a) * Thit din qua trc l SAB vung cn ti Snn A = B =450 * Sxq = Rl = .OA.SA =

* Tnh: SM =

* Tnh: AC = 2AM =

* Tnh: AM = * Tnh: OM =

OA 2 OM 2 =

a 2 a .a = 2 2

a 6 ( SMO ti O) 6

Bi 10: Cho hnh nn trn xoay c ng cao h = 20cm, bn knh y r = 25cm. a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh nn b) Tnh th tch ca khi nn c) Mt thit din i qua nh ca hnh nn c khong cch t tm ca y n mt phng cha thit din l 12cm. Tnh din tch ca thit din HD: a) * Sxq = Rl = .OA.SA = .25.SA = 25 1025 (cm2) S Tnh: SA = 1025 ( SOA ti O) Stp = Sxq + Sy = 25 1025 + 625 b) V = l h H A I B * Tnh: SI = * Tnh: O
1 2 1 1 R h = .OA 2 .SO = .252.20 2 (cm3) 3 3 3

c) * Gi I l trung im ca AB v k OH SI OH = 12cm * SSAB =

1 1 .AB.SI = .40.25 = 500(cm2) 2 2 OS.OI 20.OI = = 25(cm) ( SOI ti O) OH 12

1 1 1 = OI = 15(cm) ( SOI ti O) 2 2 OI OH OS2

* Tnh: AB = 2AI = 2.20 = 40(cm) -4-

http://www.vnmath.com
* Tnh: AI =

Tr-Nn-Cu
OA 2 OI 2 = 20 (cm) ( AOI ti I)

Bi 11: Ct hnh nn nh S bi mp i qua trc ta c mt vung cn c cnh huyn bng a 2 a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh nn b) Tnh th tch ca khi nn c) Cho dy cung BC ca ng trn y hnh nn sao cho mt phng (SBC) to vi mt phng cha y hnh nn mt gc 600. Tnh din tch tam gic SBC HD:
S

a) * Thit din qua trc l SAB vung cn ti S nn A = B = 450 * Sxq = Rl = .OA.SA = . Tnh: OA =

a 2 a 2 2 .a = 2 2

a 2 AB = ; 2 2

Tnh: SA = a ( SOA ti O)

O a2 C M

* Stp = Sxq + Sy = b) V =

a 2 a 2 2 ( 2 + 1)a 2 + = 2 2 2

1 2 1 1 a 2 a 2 a 3 2 R h = .OA 2 .SO = . . = 3 3 3 2 2 12
a 2 ( SOA ti O) 2

Tnh: SO =

c) * K OM BC S M O = 600 ;
a2 2 1 a 2 2a = . . 3 2 3 3

* SSBC =

1 SM.BC = 2

* Tnh: SM =

a 2 ( SOM ti O) 3

* Tnh: BM =

a 3

( SMB ti M) Bi 1: Mt hnh tr c bn knh y bng R v thit din qua trc l mt hnh vung. a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh tr b) Tnh th tch ca khi tr HD:

-5-

http://www.vnmath.com
B O A

Tr-Nn-Cu
a) * Sxq = 2 Rl = 2 .OA.AA = 2 .R.2R = 4 R
2

* OA =R; AA = 2R * Stp = Sxq + 2Sy = 4 R2 + R2 = 5 R2 b) * V = R 2 h = .OA 2 .OO = .R 2 .2R = 2R 3

B'

A'

O'

Bi 2: Mt hnh tr c bn knh y r = 5cm v khong cch gia hai y bng 7cm. a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh tr b) Tnh th tch ca khi tr c) Ct khi tr bi mt mt phng song song vi trc v cch tr 3cm. Hy tnh din tch ca thit din c to nn HD:
O r A l h I B

a) * Sxq = 2 Rl = 2 .OA.AA = 2 .5.7 = 70 (cm2) * OA = 5cm; AA = 7cm * Stp = Sxq + 2Sy = 70 + 50 = 120 (cm2) b) * V = R 2 h = .OA 2 .OO = .52.7 = 175 (cm3) c) * Gi I l trung im ca AB OI = 3cm * SABBA = AB.AA = 8.7 = 56 (cm2) (hnh ch nht) * AA = 7 * Tnh: AB = 2AI = 2.4 = 8 * Tnh: AI = 4(cm) ( OAI ti I)

O'

B' A'

Bi 3: Mt hnh tr c bn knh r v chiu cao h = r 3 a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh tr b) Tnh th tch ca khi tr to nn bi hnh tr cho c) Cho hai im A v B ln lt nm trn hai ng trn y sao cho gc gia ng thng AB v trc ca hnh tr bng 300. Tnh khong cch gia ng thng AB v trc ca hnh tr

HD:

-6-

http://www.vnmath.com

Tr-Nn-Cu
a) * Sxq = 2 Rl = 2 .OA.AA = 2 .r. r 3 = 2 3 r2 * Stp = Sxq + 2Sy = 2 r2 3 + 2 r2 = 2 ( 3 + 1) r2

A r O

b) * V = R 2 h = .OA 2 .OO = .r 2 .r 3 = r 3 3 c) * OO//AA B A A = 300 * K OH AB OH l khong cch gia ng thng

r3 A' O' H B

AB v trc OO ca hnh tr * Tnh: OH =

r 3 (v BAO u cnh r) 2

* C/m: BAO u cnh r

* Tnh: AB = AO = BO = r

* Tnh: AB = r ( AAB ti A) Cch khc: * Tnh OH = ( AOH ti H) * Tnh: AH = ( AAB ti A) Bi 4: Cho mt hnh tr c hai y l hai ng trn tm O v O, bn knh R, chiu cao hnh tr l R 2 a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh tr b) Tnh th tch ca khi tr HD:
A R O

OA2 AH 2 =

r2

r2 r 3 = 4 2

AB r = 2 2

* Tnh: AB = r

a) * Sxq = 2 Rl = 2 .OA.AA = 2 .R. R 2 = 2 2 R2 * Stp = Sxq + 2Sy = 2 2 R2 + 2 R2 = 2 ( 2 + 1) R2 b) * V = R 2 h = .OA 2 .OO = .R 2 .R 2 = R 3 2

R2

A'

O'

Bi 5: Mt hnh tr c bn knh y bng 50cm v c chiu cao h = 50cm. a) Tnh din tch xung quanh v din tch ton phn ca hnh tr b) Tnh th tch ca khi tr to nn bi hnh tr cho c) Mt on thng c chiu di 100cm v c hai u mt nm trn hai ng trn y. Tnh khong cch t on thng n trc hnh tr S: a) * Sxq = 2 Rl = 5000 (cm2) b) * V = R 2 h = 125000 (cm3) -7* Stp = Sxq + 2Sy = 5000 + 5000 = 10000 (cm2)

http://www.vnmath.com
c) * O H = 25(cm)

Tr-Nn-Cu

Mt cu
Bi 1: Cho t din ABCD c DA = 5a v vung gc vi mp(ABC), ABC vung ti B v AB = 3a, BC = 4a. a) Xc nh mt cu i qua 4 im A, B, C, D b) Tnh bn knh ca mt cu ni trn. Tnh din tch v th tch ca mt cu HD:
D

a) * Gi O l trung im ca CD. * Chng minh: OA = OB = OC = OD;

O

* Chng minh: DAC vung ti A OA = OC = OD =

1 CD 2

(T/c: Trong tam gic vung trung tuyn thuc cnh huyn bng na cnh y)
A C

* Chng minh: DBC vung ti B OB = * OA = OB = OC = OD = b) * Bn knh R =

1 CD 2

1 CD CD A, B, C, D thuc mt cu S(O; ) 2 2

CD 1 = 2 2

AD 2 + AC 2 =
1 2

1 2

AD 2 + AB2 + BC 2

25a 2 + 9a 2 + 16a 2 =

5a 2 2

5a 2 2 * S = 4 2 = 50a ; 4 5a 2 125 2a 3 4 * V = R3 = = 3 3 2 3
Bi 2: Cho hnh chp t gic u S.ABCD c tt c cc cnh u bng a. a) Xc nh mt cu i qua 5 im A, B, C, D, S b) Tnh bn knh ca mt cu ni trn. Tnh din tch v th tch ca mt cu HD: a) Gi O l tm hnh vung (y). Chng minh: OA = OB = OC = OD = OS b) R = OA =
3

a 2 a 3 2 ; S = 2a2 ; V = 2 3

Bi 3: Cho hnh chp S. ABCD c y ABCD l hnh vung cnh bng a. SA = 2a v vung gc vi mp(ABCD). a) Xc nh mt cu i qua 5 im A, B, C, D, S b) Tnh bn knh ca mt cu ni trn. Tnh din tch v th tch ca mt cu

-8-

http://www.vnmath.com
S

Tr-Nn-Cu
a) * Gi O l trung im SC * Chng minh: Cc SAC, SCD, SBC ln lt vung ti A, D, B

O 2a A D

* OA = OB = OC = OD = OS =
SC 1 = 2 2
2

SC SC ) S(O; 2 2

b) * R =
B a C

SA 2 + AB2 + BC2 =

a 6 2
3

a 6 4 a 6 2 3 * S = 4 2 = 6a ; * V = 3 2 = a 6
Bi 4: Cho hnh chp S.ABC c 4 nh u nm trn mt mt cu, SA = a, SB = b, SC = c v ba cnh SA, SB, SC i mt vung gc. Tnh d tch mt cu v th tch khi cu c to nn bi mt cu . HD: * Gi I l trung im AB. K vung gc vi mp(SAB) ti I
C

* Dng mp trung trc ca SC ct ti O OC = OS (1) * I l tm ng trn ngoi tip SAB (v SAB vung ti S)

OA = OB = OS (2)
c O S a A b I B

* T (1) v (2) OA = OB = OC = OS Vy: A, B, C, S thuc S(O; OA) * R = OA =

SC AB OI 2 + AI 2 = + = 2 2
2
2 2

a 2 + b2 + c2 4

a 2 + b2 + c2 * S = 4 = (a 2+ b 2+ c 2 ) 4 4 a 2 + b2 + c2 1 * V = = (a 2+ b 2+ c 2 ) a 2+ b 2+ c 2 3 4 6
3

BI TP P DNG: Bi tp1: Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh vung cnh a, SA = a v SA vung gc vi y. a) Tnh th tch khi chp S.ABCD b) Chng minh trung im I ca cnh BC l tm mt cu ngoi tip hnh chp. Bi gii:

-9-

http://www.vnmath.com

Tr-Nn-Cu
1 a) p dng cng thc V = Bh trong B = a2, h = 3 1 SA = a V = a 3 ( vtt) 3

b) Trong tam gic vung SAC, c AI l trung tuyn ng vi cnh huyn SC nn AI = IS = IC.(1) BC AB v BC SA BC SB SBC vung ti B, IB l trung tuyn ng vi cnh huyn SC nn IB = IS = IC (2). Tng t ta cng c ID = IS = IC(3). T (1), (2), (3) ta c I cch u tt c cc nh hnh chp nn I l tm mt cu ngoi tip. Bi tp2. Cho hnh chp S.ABC c y l tam gic ABC vung ti B, AB = a, BC = a 3 . Tam gic SAC u v nm trong mt phng vung gc vi y.Tnh th tch khi chp S.ABC. Gii: Trong mp( SAC), dng SH AC ti H SH (ABC).
1 V = B.h , trong B l din tch ABC, h = SH. 3

B=

1 a2 3 . Trong tam gic u SAC c AC = 2a AB.BC = 2 2

2a 3 =a 3. 2

SH =

Vy V =

a3 (vtt) 2

Bi tp3. Cho hnh chp u S.ABCD c cnh y bng a, gc SAC bng 45 o. a) Tnh th tch khi chp . b) Tnh din tch xung quanh ca mt nn ngoi tip hnh chp S.ABCD Gii: a) Gi O l tm ca hnh vung ABCD SO (ABCD).

1 2 V = B.h, B = a 2 ; h = SO = OA.tan 450 = a . 3 2

V= a3 2 (vtt) 6

b) p dng cng thc a.

Sxq = .r.l trong r = OA, l =SA=

- 10 -

http://www.vnmath.com
Thay vo cng thc ta c: Sxq = . (vdt)

Tr-Nn-Cu
a 2 a2 2 a= 2 2

Bi tp4: Cho hnh lng tr tam gic u ABC.ABC c tt c cc cnh u bng a. a) Tnh th tch khi lng tr ABC.ABC. b) Tnh din tch ca mt tr trn xoay ngoi tip hnh tr Gii: a) Ta c V = B.h , trong B l din tch y ca lng tr, h l chiu cao lng tr . V tam gic ABC u, c cnh bng a nn B =
V= a3 3 (vtt) 4 a2 3 . h = AA = a 4

b) Din tch xung quanh mt tr c tnh theo cng thc Sxq = 2.r.l

2 a 3 a 3 r l bn knh ng trn ngoi tip ABC r = . , l =AA = 3 2 3

=a nn din tch cn tm l

Sxq = 2.

a 3 a2 3 .a = 2 3 3

Bi tp5: Cho hnh chp S.ABC c SA = 2a v SA (ABC). Tam gic ABC vung cn ti B, AB = a 2 a) Tnh th tch khi chp S.ABC b) Tnh bn knh mt cu ngoi tip hnh chp c) Gi I v H ln lt l trung im SC v SB. Tnh th tch khi chp S.AIH Gii:

a)

1 V = B.h 3 1 2a 3 B = S = .a 2.a 2 = a 2 , h = SA = 2a V = 2 3

b) Gi I l trung im SC SA AC nn A thuc mt cu ng knh SC BC SA v BC Ab nn BC SB B thuc mt cu ng knh SC. Nh vy tm mt cu l trung im I ca SC cn bn knh mt cu l R =

AC = 2a 2 + 2a 2 = 2a SC . Ta c 2 SC = SA 2 + AC 2 = 4a 2 + 4a 2 = 2a 2 R = a 2

c) p dng cng thc

- 11 -

http://www.vnmath.com
VS.AIH SI SH 1 1 a3 = . = VS.AIH = .VS.ACB = VS.ACB SC SB 4 4 6

Tr-Nn-Cu

Bi tp6: Cho hnh lp phng ABCD.ABCD cnh a. a) Tnh th tch khi lp phng b) Tnh bn knh mt cu qua 8 nh ca lp phng c) Chng minh hai khi chp B.ABD v D.CDB c bng nhau Gii: a) V = a3 (vtt) b) Gi O l im ng quy ca 4 ng cho AC, DB, AC, BD O l tm mt cu ngoi tip lp phng. Bn knh mt cu l R =

AC ' a 3 = 2 2

c) Hai khi chp trn l nh ca nhau qua php i xng mt phng (ABCD) pcm

C BI TP T GII: 1) Cho hnh chp u S.ABCD cnh y bng a, gc SAC bng 60 0. a) Tnh th tch khi chp. b) Xc nh tm v tnh bn knh mt cu ngoi tip

2) Cho hnh chp S.ABCD y l hnh vung cnh a, SA bng a v SA vung gc y. a) Tnh th tch khi chp. b) Xc nh tm v tnh bn knh mt cu ngoi tip.

c) Quay tam gic vung SAC quanh ng thng cha cnh SA, tnh din tch xung quanh ca khi nn to ra 3) Cho hnh nn c ng cao bng 12cm, bn knh y bng 16cm. a) Tnh din tch xung quanh ca hnh nn b) Tnh th tch ca khi nn 4) Cho hnh chp u S.ABC cnh y a, mt bn hp y mt gc 600 . a) Tnh th tch khi chp S.ABC. b) Tm tm v tnh bn knh mt cu ngoi tip hnh chp.

5) Cho t din OABC c OA = OB = OC =a v i mt vung gc nhau. Gi H l trc tm tam gic ABC. a) Chng minh OH (ABC) b) Chng minh
1 1 1 1 = + + 2 2 2 OH OA OB OC 2

- 12 -