N

hng con tau thos, nhobe, chnang

vukh ab mat, bat ng, mu tr, sang
tao, dung cam vt qua moi song to, gio
ln, bao tap cua bien ca, vt qua s ngan chan,
bao vay, lung suc cua lc lng hai quan, khong
quan hung hau vi hethong quan sat, canh gii
txa vavukh hien ai cua My, nguy e i
en cac chien trng. Moi chuyen i lamoi lan
quyet t, mot cuoc au tr cang thang, va bnh
tnh mu tr, quacam anh la ch een ch
an toan, va san sang chien au, chap nhan hy
sinh, nhieu khi phai phahuy cacon tau ebao ve
b mat ng van chuyen. ch ngan chan tuyen
nay, ben nay, ta mra tuyen khac, ben khac. ch
phat hien ra cach thc van chuyen nay, ta tm ra
phng thc van chuyen khac. Hang tram lt
tau ara khi, vech; hang ngan tan vukh, kh
tai, hang hoa, thuoc cha benh, hang chuc ngan
can bochien syathau phng ln c a
vao tien tuyen ln, ap ng kp thi cho cac chien
trng Nam bo, Nam Trung bo, Khu 5, gop phan
cung quan vadan ta anh thang moi chien lc
chien tranh cua kech, a cuoc khang chien
chong My, cu nc v ai cua nhan dan ta en
thang li hoan toan.
Nam thang sequa i, nhng ng HoCh
Minh tren bien mai mai laniem t hao cua quan
oi ta, nhan dan ta, labieu tng sang ngi cua
chungha anh hung cach mang, cua tr thong
minh, long dung cam, ych sat a, quyet tam
gianh oc lap, t do, thong nhat at nc cua
dan toc ta.
ng HoCh Minh tren bien thehien quyet
tam, ych khong cog quyhn oc lap t do",
khat vong chay bong ducophai ot chay day
Trng Sn cung phai gianh cho c oc lap,
t do, thong nhat cua dan toc ta, khong mot kho
khan, trngai nao, khong mot kethunao cothe
ngan can c. ocung labieu hien sang ngi
cua chungha anh hung cach mang cua nhan dan
ta, ac biet lacua can bo, chien syoan 759, oan
125, Hai quan nhan dan Viet Nam anh hung, rong
ra14 nam aben b, mu tr dung cam, san sang
hi sinh v ngha ln. Trong o, nhieu ong ch
cung vi con tau amai mai lai vi bien ca, vi
non song at nc, totham them truyen thong ve
vang cua Quan oi nhan dan Viet Nam anh hung.
Toquoc mai mai ghi cong, i i ghi nhnhng
hy sinh cao cacua cac ong ch vabiet bao ong
bao, chien syaanh dung hy sinh v oc lap, t
do, thong nhat at nc.
ng Ho Ch Minh tren bien con labieu
tng cao ep cua tnh oan ket quan - dan tham
thiet, sphoi hp chat che, nhp nhang gia nhng
con tau khong sovi nhan dan nhng vung ben,
bai ni cocon tau en. S chche, cham soc nuoi
dng vi tnh cam yeu thng sau sac cua nhan
dan cac a phng vi can bo, chien sytau khong
so, tiep them ngh lc, sc manh cho cac chien s
trong cuoc chien au vocung gian kho, ac liet
Kyniem 50 nam Ngay mng Ho Ch
Minh tren bien, t hao venhng chien cong oanh
liet, truyen thong vevang cua nhan dan ta, quan
oi ta, chung ta quyet gn givaphat huy manh
metruyen thong otrong cong cuoc xay dng
vabao veToquoc trong thi kymi. Hao kh
cua dan toc, van hoi mi cua at nc thoi thuc
chung ta tranh thuthi c, vt qua thach thc,
nolc phan au, xay dng thanh cong nc Viet
Nam xahoi chungha dan giau, nc manh, dan
chu, cong bang, van minh, xng ang vi nhng
cong lao to ln, khat vong chay bong vas hy
sinh cao cacua cac thehei trc, viet tiep trang
svang vevang, hao hung cua dan toc.
(Trch dien van tai Le ky niem 50 nam ngay m ng Ho
Ch Minh tren bien (23/10/1961 - 23/10/2011) do BCH Trung
ng ang Cong san Viet Nam, Chu tch Nc, Chnh phu,
Quoc hoi, Uy ban Trung ng MTTQ Viet Nam to chc).
Ch tch nc Trng Tn Sang t vng hoa v thp hng
tng nim ti Tng i K15 Sn, ni con tu u tin
ca on tu khng s xut hnh ch v kh vo chin trng
min Nam
uong Ho Chi Minh tren bien
mai mai la niem tu hao
CHUTCH NC
TRNG TAN SANG
Tp ch xut bn 02 k/thng
K chnh ra ngy 25 hng thng
K chuyn Vn ha - Kinh t ra ngy 15
Giy php hot ng bo ch s 397/GP-BVHTT;
s 41/GP-SBS
To son - Tr s
52 Hng Vin - qun Hai B Trng - H Ni
T&Fax: 04.39764693
Website: vanhien.vn
Email: vanhienvietnam@yahoo.com
vanhienvietnam1@gmail.com
Vn phng Ban chuyn
S 6 - l 12 B Trung Yn - Trung Ha - H Ni
T/Fax: 04.37831962
C quan i din ti TP.HCM
288B, An Dng Vng, Qun 5, TP.HCM
T: 08.8353878
C quan i din ti min Trung v Ty Nguyn
Tng 5 Khch sn Eifel, 117 L , Nng
T: 0511. 647529
Fax: 0511. 811972
Ch nhim
GS Hong Chng
Tng bin tp
TS Phm Vit Long
Ph Tng Bin tp Thng trc
NB Nguyn Th Khoa
Ph Tng Bin tp
TS Nguyn Minh San
NB Trn c Trung
Trng ban Tr s
NB Nguyn Hong Mai
Gim c c quan i din ti TP.HCM
NB V Thnh Tn
Th k ta son
NB T My Sn
NB Thu Hin
Hi ng Bin tp
Thng tng Nguyn Nam Khnh, GS V Khiu,
GS.NSND Trn Bng, GSTS Trn Vn Kh,
GS Trng Lu, GSVS H S Vnh, NB Phm c
Lng, GSTS Thi Kim Lan, NSND. TS Phm Th
Thnh, NSND ng Nht Minh, TS on Th Tnh,
GSTS Nguyn Thuyt Phong, NVK Nguyn Th K
Trnh by
T My Sn
Ba 1:
Ch tch Quc hi Nguyn Sinh Hng thm hi
ng bo dn tc Jrai x Ia Ph, Ch Ph, Gia Lai
nh: Nhan Sng - TTXVN
nh: TTXVN
Ti tr pht hnh
Doanh nghip sch Thnh Ngha
TP. H Ch Minh
In ti
Cng ty C phn in Sao Vit, H Ni
Gi: 22.000
VN HIN
VIT NAM
Trong s nay
THNG 10 - 2011
4. Ch tch Quc hi vi ng bo
Ty Nguyn
PHNG ANH
6. Chng trnh ngh thut v cuc sng
NGC ANH
10. Th Vit v nhn cch Vit
NGUYN KHOA IM
12. Cng ch
V QUN PHNG
14. Kch ni Vit Nam n hin i t
truyn thng
NGUYN NH NGHI
18. B n mt nh vn H Ni
TN LINH
20. Nng Quc Chn - gp cho tri xanh
mt tm lng
Y PHNG
22. Vn nh ta im lng qu
THANH THO
26. La Hi - Th L: cuc hnh ng trong
Xun v Tui tr
NHT NH
28. Ma thu hng cm
NH NGUYN
30. c mt i sng m nhc tht s
hi ha cn xng
NGUYN TH KHOA
33. Con cc y ri
NG NGN
34. ng Bnh Thc Gi Th gia lng H Ni
NGC ANH
37. Nh xoan C
38. Trin vng Ca tr Din Chu
L B LIU
40. Nh vit kch ca nhng tm ti v
cch tn to bo
NGUYN VN THNH
42. Hy c v nh khng bit v th sao
L I CHC
48.Tri tim n b khc
L TH BCH HNG
52. Bn hng ca ho hng ca dn tc
L TN MINH
54. Nhng ngi v ca cc chin s on
tu khng s
L TN MINH
56. Cu chin binh on tu khng s v
thin ng trn bin
TRNG HONG
60. c sc m ci ngi P Thn H
Giang
NGUYN C TH
62. Hiu qu t hi thi Tm hiu Lut An
ton giao thng cho hc sinh
L B LIU
64. i hi Sn khu Th gii ITI ln th 33
Nng cao nng lc ngh thut trnh din
L TIN TH
66. Bc u bi tinh cho ngi ph n ca
chin tranh v ha bnh
HOI HNG
69. Ngi M cng thch nghe ht Xm
MAI TUYT HOA
Contents
NOVEMBER - 2011
4. Chairman of the National Assembly with
fellow-citizens in Tay Nguyen
PHUONG ANH
6. The art program about life
NGOC ANH
10.Vietnamese poetry and Vietnamese
personality
NGUYEN KHOA DIEM
12. Coercion
VU QUAN PHUONG
14. Vietnamese play from tradition to modern
NGUYEN DINH NGHI
18. Secret of a Hanoi writer
TAN LINH
20. Nong Quoc Chan contributes a heart to the
sky
Y PHUONG
22. My garden s very silent
THANH THAO
26. La Hoi - The Lu: A lucky encounter in Spring
and The Young
NHAT ANH
28. The perfume of grilled rice in the autumn
NHU NGUYEN
30.To have a music life: harmonious and
proportionate
NGUYEN THE KHOA
33. Here s cormorant
DONG NGAN
34. Ung Binh Thuc Gia Thi in the middle of Hanoi
NGOC ANH
37. Miss bead-tree
DO DUC
38.Ca Tr Dien Chau performance with
prospects
LE BA LIEU
40.The stage player with reseaching and
renovating
NGUYEN VAN THANH
42. Let s paint like we do not paint!
LE DAI CHUC
46. The unafected looking at bright side and
dark side of trafc culture in the life
48. Crying woman s heart
LE THI BICH HONG
52. A magnanimous song of my country
LE TAN MINH
56.The war veteran of none number train and
paradise at sea
TRUONG HOANG
60. The special wedding of Pa Then people in
Ha Giang
NGUYEN DAC THU
62. Efect of Festival of competition to study
about secure trafc law for pupils
LE BA LIEU
64. Festival of World Stage ITI in the 33rd time:
To raise ability to playing art
LE TIEN THO
66. Legion of Honor Medal for women of war
and peace
HOAI HUONG
69. Americian love listening to songs of a
trolling musician
Mai Tuyet Hoa
VN HIN
VIT NAM
4
L <|| E||| |L/|
T
ai ak Lak, Chutch Quoc hoi aen tham
buon ung, xaEa Khal, huyen Ea HLeo,
ni chuyeu laong bao dan toc Eesinh
song. Lien tuc nhieu nam gan ay, bacon buon
ung aoan ket cung nhau xay dng cuoc song,
mrong dien tch trong caphe, cao su nen cuoc
song ngay cang on nh vaphat trien. ng lang
ngoxom c trai nha, betong hoa hoan toan.
Tai nhasinh hoat cong ong buon ung, Chutch
Nguyen Sinh Hung agap g, noi chuyen than
mat vi bacon, tham hoi an can vesan xuat vai
song. Tthc tebuon ung, xaEa Khal, Chu
tch Quoc hoi Nguyen Sinh Hung engh chnh
quyen huyen EaHleo vatnh ak Lak rut kinh
nghiem enhan ra dien rong. Trc mat, phai
cokehoach cu theekhai thac tot cac muc tieu,
chng trnh, d an tren a ban aco. Chutch
can dan bacon phat huy tinh than oan ket, giup
lan nhau cung tien bovaquan tam, ong vien
con chau cogang hoc tap ecotri thc xay dng
cuoc song, que hng ngay cang am no, hanh
phuc. Nhan dp nay, Chutch Quoc hoi Nguyen
Sinh Hung atang anh Bac Hocho UBND xaEa
Khal, tang 2 chiec tivi cho 2 buon ung A, ung
B vaquacho 9 gia nh chnh sach; tang quagia
nh gialang Y Tm Eban buon ung A.
Tai Gia Lai, Chutch Quoc hoi atham hoi,
tang quacac gia nh chnh sach, hongheo dan
toc Bahnar tai xaAdk, huyen ak oa, tiep xuc
ctri ong bao dan toc Jrai tai xaIa Ph, huyen
Ch Pah (Gia Lai). Chutch Quoc hoi ati tham
ni an, cua bacon, ong vien ong bao tch cc
hoc van hoa, hoc ngheeconhieu s la chon
nghenghiep, mrong san xuat. Hai long v bacon
Jrai xaIa Ph oan ket xay dng i song mi, chat
lng cuoc song c cai thien, Chutch Quoc hoi
cho rang, mac duaconhng ket quaban au
nhng Ia Ph van con nhieu hongheo, trnh o
van hoacon thap so vi mat bang chung. Chutch
Quoc hoi engh chnh quyen a phng huyen
Ch Pah, cac doanh nghiep cosdung lao ong
tren a ban quan tam nhieu hn na en viec au
t mtrng, lp cho nhan dan, ngi lao ong
nang cao trnh o, cai tien nang suat, chat lng
san pham.
Chu t|ch Quoc hoi
voi dong bao
Tay Nguyen
PHNG ANH
r00y t0z0 tkz0y 10 v0z q0z, 0k0 t|ck Q00c
k0| 0y000 8|0k h00y 0z tkzN, k|0N trz t|0k k|0k
tk0c k|00 ck|0k szck 0z0 t0c, ck|0k szck x0z 00|
y|zN 0yk00 00| v0| 000y 0z0 0z0 t0c tk|00 s0, 000y
tk0| t|0p x0c c0 tr| 000y 0z0 0z0 t0c tz| kz| t|0k
0zk lzk vz 0|z lz|. 0k000 c00y tzc c0z 0k0 t|ck
0y000 8|0k h00y 0z 00 |z| z0 t000y kk0 q000 v0
s0 q0z0 tzN sz0 szc c0z 0z0y, 0kz 000c v0| 000y
0z0 czc 0z0 t0c z 0y000.
Ch tch Quc hi Nguyn Sinh Hng thm v lm vic ti tnh Gia Lai
Ch tch Quc hi Nguyn Sinh Hng n thm gi lng Y Tm ban
bun ung A
VN HIN
VIT NAM
5
Lam viec vi lanh ao chuchot hai tnh ak
Lak vaGia Lai, Chutch Quoc hoi Nguyen Sinh
Hung neu ro, ephat trien, Tay Nguyen can khai
thac tiem nang, themanh cua vung, ac biet la
nguon lao ong tre, doi dao. Muon lam c ieu
nay, bien phap quan trong hang au latang cng
au t cho giao duc, ao tao tay nghe, van hoa,
nang cao dan tr ecai thien chat lng lao ong.
Chutch Quoc hoi anh giacao nolc cua cap
uy, chnh quyen cac tnh Tay Nguyen noi chung
aduy tr toc otang trng kinh te- xahoi cao,
xoaoi giam ngheo cohieu quavagivng an
ninh quoc phong.
Nhan manh en nhng khokhan, trngai anh
hng en cong tac xoa oi giam ngheo oi vi
ong bao dan toc thieu sotren a ban, Chutch
Nguyen Sinh Hung cho rang trnh ohoc van con
bat cap, cong tac ao tao nghe, nang cao trnh o
cho ong bao con thieu vayeu languyen nhan
chnh can trviec thc hien giai phap thuc ay
tang trng kinh te-xahoi tren vung Tay Nguyen.
Ben canh o, tyleoi ngheo trong ong bao
con cao, au t c sha tang yeu kem; i song
vat chat vatinh than cua ong bao han che, an
ninh trat t con tiem an phc tap; tyleang
vien trong ong bao dan toc thieu sothap cung
lanhng van ecu thec Chutch Quoc hoi
engh cac ban, nganh lien quan vaa phng
phan tch, lam rovaxay dng giai phap thao g.
Chutch Nguyen Sinh Hung cho rang, Tay
Nguyen selaiem au t hap dan neu coc che,
chnh sach tot vaquy hoach tot. ephat trien
kinh te xahoi cua vung Tay Nguyen, lanh ao
cac a phng ay can phan tch, anh giasau
sac nhng thuan li, khokhan cua a phng,
cua khu vc; thng xuyen cap nhat tnh hnh
etm ra nhng giai phap phuhp, chuong e
xuat vi Trung ng cac giai phap chnh sach e
phat huy c noi lc, ong thi khai thac c
ngoai lc ephat trien kinh te- xahoi cua tnh
vakhu vc. Chutch Nguyen Sinh Hung ghi nhan
cac kien nghcua tnh. Cung vi viec nghien cu,
anh giaviec thc hien cac chnh sach dan toc
hien hanh, cotheQuoc hoi seban hanh mot Ngh
quyet vechnh sach dan toc ethc hien tot hn,
hieu quahn.
Chu tch Quoc hoi Nguyen Sinh Hung tin
rang, quan triet sau sac chao cua BoChnh tr,
khan trng hoan thien cac quy hoach phat trien
kinh te- van hoa - xahoi, quy hoach at, ay
manh cong tac giao duc ao tao, xoa oi giam
ngheo, tao ieu kien cho ong bao cac dan toc
vn len lam giau tren chnh quehng mnh,
nhat nh ak Lak, Gia Lai vatoan vung Tay
Nguyen setrthanh cum kinh tephat trien quan
trong cua at nc.
Chuyen vi hanh cua Chu tch Quoc hoi
Nguyen Sinh Hung en vi ak Lak, Gia Lai a
tao nen s phan khi vaniem tin ln trong can
bochien svaong bao cac dan toc Tay Nguyen.
Ch tch Quc hi Nguyn Sinh Hng vi thiu nhi huyn k oa, Gia Lai Ch tch Quc hi Nguyn Sinh Hng vi thanh nin dn tc , k Lk
Ch tch Quc hi Nguyn Sinh Hng tng nh Bc H cho x Ea Khal
L <|| E||| |L/|

em dien nghe thuat ac sac Van hoa

giao thong coshien dien cua ong ch
Nguyen Xuan Phuc, Uy vien BoChnh
tr, PhoThutng Chnh phu, Chutch Uy ban
An toan Giao thong Quoc gia, ong ch Phan
Dien, nguyen Uy vien BoChnh tr, Thng trc
Ban B th TW ang, ong ch inh La Thang,
Uy vien TW ang, Botrng BoGiao thong Van
tai, PhoChutch Uy ban An toan Giao thong
Quoc gia, ong ch Than Van Thanh, Chanh Van
phong Uy ban ATGTQG, cung ong ao cac nha
khoa hoc, van nghes vacong chung Thuo.
Cha bao giNhahat Hong Hachat kn nh
hom nay.
Mau chng trnh, GS Hoang Chng, Chu
nhiem D an van hoagiao thong abao cao cho
cac v lanh ao Uyban An toan giao thong quoc
gia vakhan giabiet trong hai nam qua (2010 - 2011)
Trung tam Nghien cu Bao ton vaPhat huy Van
hoadan toc VN atochc cac hoat ong hoi thao
veVan hoa Giao thong tai nhieu tnh, thanh pho,
cac chng trnh sang tac vabieu dien nghethuat
veVan hoa giao thong nham gop phan lam cho
van hoagiao thong tham nhap sau vao i song
cong ong, tao nen ythc tgiac chap hanh phap
luat vetrat t an toan giao thong, gop phan tao
ra nep song van hoavan minh cao trong tham gia
giao thong cua cong ong.
nghe thuat
V cuoc song
CHUOHC TPHH
NGOC ANH
0| 17}10}Z011, tz| 0kz kzt h00y hz (hz 00|) 0z 0|00 rz ck000y tr|0k 0yk0 tk0zt z0 k0z y|z0 tk00y.
0z |z ck000y tr|0k 0yk0 tk0zt tk0 Z 0zN tr00y 00 z0 00z vz0 k0z y|z0 tk00y vz0 c00y 000y q0z czc
pk000y t|00 tr000 tk00y 0z| ck00y vz czc k|0k tk0c vz0 k0z 0yk0 tk0zt 00 0 0z0 k0 t0z0 0|z0 tk00y
Q00c y|z (08k0Q0) vz r00y tzN 0yk|00 c00 8z0 t00 vz Pkzt k0 z0 k0z 0z0 t0c pk0| k0p tk0c k|00.
6
VN HIN
VIT NAM
ng ch Nguyn Xun Phc (tri) - y vin B Chnh tr, Ph
Th tng Chnh ph v Gio s Hong Chng - Tng Gim
c Trung tm NCBT&PHVHDT ti bui biu din ngh thut
Chng trnh nghethuat toi 17/ 10/ 2010 gom
5 tiet muc ca nhac va3 bi hai kch ngan veetai
van hoa giao thong. Ca khuc Noi au van nan
giao thong cua nhac s Pham Viet Long do ca
s Hien Anh thehien gay an tng sau sac bi
qua giai ieu da diet, noi len c noi au cua
nhng ngi congi than btai nan giao thong,
keu goi moi ngi hay v s bnh an cua cuoc
song maton trong luat legiao thong. Ca khuc
en oth dng, en xanh mi i cua PGS.TS
Nguyen Lan Cng do beLinh Chi (8 tuoi) the
hien vi giong hat trong sang ay sc cuon hut
agi gam tieng noi cua treth nhac nhmot
cach ngonghnh ngi ln hay i ung luat le,
neu khong sekhong c phieu bengoan. Hai
bai hat xam Van hoa giao thong lai sang
tac cua Nguyen TheKyvaEm ci van hoa
giao thong cua Tran Tan Ngodo hai nhac sMai
Tuyet Hoa va Quang Long thehien vi nhng
thanh am bong tram trong tieng an nh reo rat
atao c nhng xuc ong ac biet oi vi
khan gia.
7
VN HIN
VIT NAM
ng ch inh La Thng (gia) - y vin Trung ng ng, B trng B Giao thng Vn ti v Gio s Hong Chng - Tng
Gim c Trung tm NCBT&PHVHDT tng hoa cho cc ngh s
Tit mc ht Xm do ngh s Mai Tuyt Hoa v Quang Long th hin Tiu phm Khc qun hnh ngy y
L <|| E||| |L/|
Chum bi hai kch gom 3 vkch ngan Khuc
quan hanh ngay ay, Cai giaphai tra, ong
long mi xong do cac nghesNhahat Tuoi tre
trnh dien di s chao cua NSND LeHung
lanhng chuyen i ci ra nc mat khi con
ngi cotnh vi pham luat legiao thong, t gay
nen nhng tham canh cho gia nh vaban than
mnh.
Vi tieu pham Khuc quan hanh ngay ay,
san khau mra vi quang canh mot buoi sinh
hoat cua tohu tr phng. Cac cu tohu bong
xon xao khi bat c mot cau choai choai
phong nhanh, vt au gay ra tai nan dan en
chet ngi. Moi ngi angh ra nhieu cach e
phat cau thanh nien. Kch tnh ay len cao trao
khi congi nhan ra cau chnh lacon trai cua
ong Chutch quan. Vay latthan phan toi pham,
cau thanh nien ac cac cu tohu quan tam,
tham hoi an can, chu ao, v neu khong tru s
cua tohu seb thu hoi. Thai obng bnh,
ng nganh, khong biet an nan, hoi cai cua cau
thanh nien ochc thc tnh khi cha me cau
8
VN HIN
VIT NAM
Tp ca nam n Con ng Vit Nam
Hi kch Ci gi phi tr
xuat hien vacho biet ngi btai nan chnh laem
ho cau. Mot cchung mc cua vquan trng
c ngi xem ong tnh khi ong quyet nh t
chc v khong lam tron trach nhiem giao duc con
cai mnh. Valuat phap khong dung thngi co
toi, trong s an nan muon man, cau thanh nien
no aphai cui au nhan toi trong am thanh cua
ban hung ca cua cac cu tohu. Hai kch Cai gia
phai tra lai lacau chuyen au long xoay quanh
nan inh tac. Trong khi cocon gai trong taao dai
duyen dang oc lai bai th Tieng choi tre ca ngi
nhng ngi lam ep cho ng pho chuan b
cho cuoc thi Ngi ep giao thong th chv li
nhuan trc mat, ong boathuengi rai inh
doc ng cao toc egam lop xe cua bao ngi
vanhan dch vusa xe lu ong vi giacat co.
Gieo gioat gat bao, ngi bocung khong theng
nan nhan cua nan inh tac do ong vaong bon
gay ra lai chnh lacocon gai cng va at giai
Ngi ep giao thong ab tai nan giao thong
do inh gam vao lop khi ang i xe may vebao
tin vui cung gia nh. Kch ngan ong long mi
xong lacau chuyen venan ua xe cua lp tre
hien nay vi nhng heluy khon lng labai hoc
canh tnh vecach giao duc con cai trong cac gia
nh vaxahoi. San khau vi nhng hnh anh bi
hai bang thuphap ket hp c levatathc cuoc
ua xe rn ngi agi thong iep vean toan
giao thong - van hoa giao thong en vi tat ca
moi ngi, hi vong moi ngi khi tham gia giao
thong phai cotrach nhiem vi ban than vacong
ong, gop phan lam giam tletai nan giao thong,
xay dng net ep cua con ngi tham gia giao
thong vato, cung cac hoat ong khac tao nen
mot xahoi tot ep.
Hien nay, slon xon, un tac giao thong tai cac
oth ln, tai nan giao thong cochieu hng gia
tang gay thiet hai to ln vengi vacua atao
nen nhieu bc xuc, phan ng manh metrong xa
hoi. Khac phuc tnh trang nay, viec tuyen truyen
van hoa giao thong trong cong ong thong qua cac
phng tien nghethuat coyngha rat quan trong.
Chng trnh Nghethuat Van hoa giao thong
amang ti cho khan gianhng nhan thc ung
an, cam xuc sau sac, nhng tieng ci thoai mai
maay tnh giao duc vean toan giao thong. ay
thc s lachng trnh nghethuat v cuoc song,
rat thiet thc trong cong ong hom nay.
9
VN HIN
VIT NAM
Kch ngnng lng mi xong
||| E/| \/| |||
Tho Viet
va nhan cach Viet
NGUYEN KHOA IEM
z| h0| tkz0 k0 N|00 r00y t0 ck0c tz| kz0k h0z v0z q0z, 0kz tk0 0y000 kk0z
0|0N 0z c0 tkzN |0z0 lzN 0z0 v0 tk0 |0t k0N 0z. h0 x|0 trz0 tr00y y|0| tk|00
0z| tkzN |0z0 rzt 000c k0z0 0yk00k tr00 v0| t0z 00 00 t0z s0z0 0zt.
1
. Cac nhashoc hien ai thng coi lch sdan toc lalch scua long yeu
nc vaxem olasi cho cua hanh trnh dan toc. Trong chng mc
nhat nh, quan niem okhong khoi n gian hoa lch s, avaseera
nhieu hau quacha lng c.
anh rang chungha yeu nc, tinh than dan toc coyngha to ln trong dng nc
vaginc. Tuy nhien trong hang ngan, hang van nam khong cochien tranh, tran
mac, luc olong yeu nc trthanh vien ngoc quy, c cat gitrong rng trong
hom, th cai mangi Viet van da vao eton tai vng vang qua moi ngay lai
lanhan cach Viet. olatat canhng giatrgiup con ngi ton tai nh mot nhan
cach xng ang, trong khuon khocong ong Viet, tam goi lanhan cach Viet. Theo
toi, ngha vucua shoc, van hoa hoc, van hoc lalam sang tonhan cach Viet qua
hang ngan nam lch svavan hien nc nha, nh chung ta tng giai machu
ngha yeu nc dan toc. Theo ngha o, cothexem truyen Trang Quynh labieu
tng venhan cach Viet, hn latinh than phan phong vachong ngoai xam nh ta
thng giai thch. VaHch tng svan cua Tran Hng ao lali nhac nh, co
vucho nhan cach Viet cua mot nhaquan song thi lamot nhachnh trtai ba
alam bat len sc manh ngi Viet. Chnh sket hp hai hoa chungha yeu nc
vanhan cach Viet i Tran aem lai cho quan dan ta s kh comot khong
hai, ay dung manh mamu lc, gan goc malac quan, luc hiem nguy van ung
dung ben ch. Khong cothi nao nhieu tam gng ep venhan cach nh thi o.
10
VN HIN
VIT NAM
Nhlai nhng nam 30 cua thekytrc, ta mat tdo oc lap, olanoi au
ln cua moi ngi Viet. Tuy nhien lat lai hang chuc tbao ngay ochung ta
khong thay ngi Viet covan enhan cach, ao c, loi song gay gat nh bay
gihoac neu coth cung b phephan khong thng tiec. Phai chang vi nhan
cach cng manh ocong them long yeu nc c phat ong madan ta quat
khi ap tan ach thc dan vabomay phong kien vao nam 1945? Ngay o, co
biet bao bac sphu, nhng nhanho yeu nc, nhng ngi cong san, nhng tr
thc loi lac, nhng nhavan, nhng nghes, nhabao, nhagiao alam viec het
mnh v pham chat vanhan cach Viet ecomot dan toc ay sc manh, rubun
ng day sang loa? Toi nghi nao cung vay, giao duc long yeu nc vaxay
dng nhan cach Viet lavan ecoyngha song con cua dan toc ta.
2. Ngay nay, nhan cach lavan eln cua thi ai. Do thuan li cua thi the,
mot ngi bay gicothehieu biet rat nhieu, nhng anh ta van cothekhong u
nhan cach elam ieu tot ep, nhieu khi con lam ieu xau. V vay menh lenh
cua thi ai lamenh lenh venhan cach. Cai ap mat moi ngi Viet Nam khi
ra ng hom nay lanhng van enhan cach. Noi lo au cua moi bame las
con h. Noi s cua ngi gialakhong tm c s cam thong gia cac thehe.
Noi s cua nhagiao duc las hoc tronoi hon. Nhng c scham lo cho nhan
cach con ngi eu suy yeu, xuong cap: trng hoc, sach bao, nhahat, vn
tre, cac hoi oan Noi lo elen moi ngi. Bao vedan toc trc het labao ve
con ngi Viet Nam tren bien gii cua nhan cach vamat nhan cach. Quathat,
nhng con ngi manh, mot dan toc manh chnh lat tng sau reben goc cua
c Tran Hng ao.
3. Th ca phai len tieng, phai en vi van enhan cach canhan, pham cach
cua dan toc vaphai t mnh trthanh nhan cach. Th ng ln khong phai
v nolaa con cua mot thi ai thnh tr, machnh v nhng ai dien ln
nhat cua noadam viet: Ca son ru tht oi/ Ngoai ng xng chet ret
(oPhu). olanen thi ca cua nhng nhan cach vatai nang ln. olanen thi
ca giau pham hanh.
Toi tin th hien ai Viet Nam nhat nh sevn ti mot sket tinh mi, ben
vng trong smenh phat huy nhan cach Viet.
Hue, thang 9.2011
11
VN HIN
VIT NAM
12
VN HIN
VIT NAM
||| E/| \/| |||
C
ai ong tkinh hai ay tnh chat hnh s
nay, bay gic nghe luon, thay luon.
Nghe tren ai, thay tren bao, mai cung
thanh quen. Nhng ngoi ngh en than phan con
ngi trong cuoc th van chai hung. Nhaca
ang , vn tc ang giong giot. Tre am bui
chuoi ang buong th colenh phai don i. Giai
phong mat bang.
- hay, giai phong ai? Ai c giai phong?
- Giai phong cai mat bang at ai cho nobien
sach nhaca vn tc echo ngi nc ngoai
ngi ta thue, macong nghiep hoamahien ai
hoa, chcon g na. Hoi vvan. Vvt.
, cung lavvan, bay giai macon khong
biet ngha cua bon chgiai phong mat bang.
Nhng cung chavvan. Cai ngi hoi (b coi la
vvan) ay atng t cham la ot nhamnh, t
phatng ap ca lam tieu thokhang chien hoi
chong Phap xam lc, t mang ban gheoac
ra ng ngan xe c gii giac, hoac lot ng
cho xe cho phao ta i qua cac oan ng bbom
Myphahoai thunao. Nhatan ca nat cung .
anh tan giac Mycc chsng sau. Ho at
nhunh vay vaalam c nh vay. ang keu
goi, Chnh phukeu goi hy sinh cua cai, hy sinh
catnh mang cho nhng viec ch nc li dan.
Ho au cotchoi. Chuyen i can nhanhng
at lam bai phao. Khong ai menheo, oi hoi g.
Chuyen calang, caban i emmot con ng,
bac mot cay cau, hay tao mot long hothuyien...
nhieu lang ara i, ngam ngui chia biet vnh vien
vi manh at in dau chan cua ong bacha me va
kyniem th au cua chnh mnh. Buon nh, nhng
tat caabao nhau don i suon se.
Nhng giay, ho don i, giao lai at, at
c ban cho mot cong ty nao o. Cong ty ay lap
thanh lothanh khoanh, xay thanh nhathanh pho,
lai ban i, lay lai. Lai nhieu lam. Nhng chunhan
that scua at ai ay (Toi noi that sv hochnh
langi dung cacuoc i mnh lam cho at ai
oph nhieu) bay gitroi giat ni au. Mat t
lieu san xuat, ho song ra sao. Cac ong chuau
t bat ong san kia cobiet khong? Ho khong can
biet. Masao lai bat hophai biet. ay lakinh teth
trng. Hotrao tien en buroi th hoc quyen
sdung at. Lolai ho chu. Ong chucunhan
tien roi laong het ly. ay lacai lyrao hoanh cua
chuyen buon ban. Cai lyay, nhieu luc khac nghiet
lam, nhng atheo th phai chu. Nhng nhng
ngi chucukhong chu v trong mua ban hoau
coc bnh ang. Ho bcng che.
VUQUAN PHNG
CNG
CHE
13
VN HIN
VIT NAM
Thelasinh tranh chap. Tranh chap gia anh ngheo,
rat ngheo v khong con g esong vi nhng anh giau,
magiau th sang, cothemua c cathelan lc. Nha
nc xahoi chungha, di s lanh ao cua ang
Cong san, ng vepha ai ephan x, phan xet?
Cac oan ieu tra vehien tnh chiem hu sdung
at ai ang trien khai tren nhieu a phng cho thay
moi mau thuan trong lnh vc nay that s sau varong.
Nhng phong sieu tra qua cac vuxay ra PhuQuoc,
oSn, An Khanh, cac nong trng quoc doanh cu,
nhieu ni lam, kecaHaNoi, khong xa choBac Ho
nam... ang tren bao in, phat tren bao noi, bao hnh
phan nao cho chung ta thay rohn dien mao cua tnh
hnh ocamc olan quy mo.
Nguyen nhan au tien las lam dung quyen lc
nhanc, thehien qua hai chcng che. Luc nay,
ngi coquyen van dung c cheXahoi chungha, li
ch cathephai tuan thuli ch tap the. en khi ngi
dan mat at, thanh that nghiep, th nhng ngi co
quyen ay lai van dung c chethtrng, mua t ban
oan.
Viec aen luc phai giai quyet v ay languy c
ln nhat gay mat on nh xahoi. au tien xin han che
tien ti loai bobien phap cng chetrong cac quan he
dan s. Phai thng lng. Tat cacac quoc gia tren
thegii eu coluc phai lam cai viec goi lagiai phong
mat bang. Ho eu thng lng. Trong thng lng
nhieu luc cac c quan cong quyen, can c viec, phai
engi dan phan li. Toi congi ban mmot hieu
thuoc Paris, toathtrng can nan day pho, vng
vao can hieu cua ch, ch ay c en buvi giacao
hn nhieu neu em ban can hieu ay luc bnh thng.
Viet th cho toi, ch ay viet: nolam ng th cung
bang tien ong thuecua mnh, ay laluc mnh bat no
phai nhera, cung sng. Bacon ta khong ai muon cai
sng c bat b cua ch ay. Bacon chmuon cong
bang. Viec nao i viec nay. Phai hy sinh cho non song
at nc th vui vehy sinh, nh atng lam tmay
chuc nam trc. Nhng laquan hekinh teth trng
th phai theo quy luat chung. Khong theengi mua
t at giaroi bat ngi ta ban. Khong ban th cng
che.
Xin nhng nhalap phap, nhng nhahanh phap
ng vepha bacon ao ngan, nhng ngi atheo
ang vaChnh phunam gai nem mat gan mot theky
qua elam cach mang dan toc dan chu, machan ng
lai loi hanh xcotnh tc oat oi vi quyen lam chu
chnh ang t lieu san xuat cua ngi lao ong. Trc
het bobien phap cng chetrong quan hedan strao
oi mua ban at ai. Chcng chevi ngi pham
toi do lan chiem cong tho, hoac lapham nhan b toa
xphai tch bien gia san, phai en bu, phai tran...
1L 1-C|G || /|
14
VN HIN
VIT NAM
N
gay khai sinh cua san khau kch Viet Nam -
20.10.1921, la mot ngay ang ghi nh, v s
xuat hien cua the loai san khau nay khong phai
la mot s kien n le, ma a m au cho mot chuoi s
kien rat trong ai oi vi lch s van hoc nghe thuat Viet
Nam. Tiep theo s xuat hien cua kch, nam 1925 quyen
tieu thuyet Viet Nam kieu mi au tien ra i, va nam
1932 khang nh s thanh cong cua Th mi trong
mot cuoc au tranh kch liet cha tng co gia cai mi
va cai cu tren phng dien van hoa. T ay kch, tieu
thuyet, th mi hp thanh ba cai chan kieng cua mot
nen van hoc thuoc mot pham tru mi, khac han nen
van hoc truyen thong.
Van hoc Viet Nam sau bao nhieu the ky thuoc ve
mot nen van hoc co tnh chat vung mien (ong Nam
A), bang ba the loai mi nay a chnh thc gia nhap
vao bc i chung cua van hoc the gii hien ai. ay la
s thay oi ln lao nhat trong lch s van hoc Viet Nam,
thay oi can ban ve moi mat: quan niem van hoc nghe
thuat, ban chat, thanh phan, he thong the loai, va ca
quan niem ve cai hay, cai ep.
Cung t ay tren at nc Viet Nam song song ton
tai hai nen san khau: truyen thong, ma sau nay quen
goi la KCH HAT, e phan biet vi KCH NOI hien ai
theo kieu Chau Au.
Kch noi a xuat hien Viet Nam vi mot t the
ngoai lai va ap at. o la mot san pham Phap, truyen
vao Viet Nam do con ng kch ban, sau khi ngi
Phap hien dien nc nay bang vu lc. Nhng thanh
nien Tay hoc a tiep nhan kch ban Phap t cac trng
trung hoc Phap Viet ma chng trnh hoc van hoc bat
buoc gom chu yeu la kch co ien Phap. Mac du vay
san khau kch noi van hnh thanh nhanh chong va phat
trien, bi v s xuat hien cua no ap ng mot nhu cau
noi tai sau xa : San khau la bo mat van hoa cua mot at
nc. o tong hp ca thi ca, van hoc, am nhac, ca
mua, my thuat. Tren san khau, i song tinh than, tam
ly, phong tuc tap quan va tr tue cua mot dan toc c
bieu hien cu the, sinh ong nhat v hien hnh ngay tren
hnh the va trong tam hon cua ban than con ngi dien
vien - ay la u the tuyet oi cua nghe thuat bieu dien
san khau ma kho co nghe thuat nao sanh c.
M0T kT h006 60 Vkh h0k
kh0h ThE hk0 ThIE0 8kh khk0
Nhng au the ky 20, san khau Tuong, Cheo
truyen thong a suy tan, theo nhng bien ong sau
sac cua xa hoi Viet Nam, trong tam ly b ap ao ve
van hoa sau khi a b ap ao ve quoc s chnh tr. Mat
khac, nhng luat le nghiem ngat cua mot nghe thuat
a nh hnh, c qui pham chat che hnh thai cach
ieu c le cua qua kh, khong con ap ng c oi
hoi phai bam sat va trc tiep the hien i song ang
bien ong d doi ng thi. Nhng co gang sa cha
nhc iem nay a mang lai t ket qua, va nhng cai
tien e theo thi cua Tuong tan thi, Cheo van
KCH NOI VIET NAM
EN HIEN AI
TTRUYEN THONG
NSND NGUYEN NH NGHI
0800 0y000 0|0k 0yk| 0z xz ck00y tz tr00 10
0zN. 0kz0 k 0|0N 10 0zN 0yz Nzt c0z 0kz 0z0
0|00 000c c0| |z 0kz vz0 k0z |00 c0z sz0 kkz0 |0t
0zN tk0 k Z0 vz 0kz0 0|p 00y 000c 00 c0 0|z|
tk000y h0 0k| N|0k v0 vz0 k0c 0yk0 tk0zt, h0
x|0 y|0| tk|00 0z| v|0t tk0 k|00 N0t pk000y k000y
|00 tr00y s0 0yk|0p 0yk0 tk0zt 0zt k0 c0z 00y: |0t
k0z 0yk0 tk0zt k|ck 00| tr00 c0 s0 sz0 kkz0 k|ck
kzt tr000 tk00y
VN HIN
VIT NAM
15
minh chang nhng khong the cu van i song san
khau co, lai cang khong the khoi phuc hao quang a tat
cua nghe thuat truyen thong. Ve ep chan chnh cua
Tuong, Cheo dan dan b lang quen.
6kh FhkI 60 M0T L0kI hhh 8kh khk0 khk6
The loai kch mi ra i ap ng nhu cau ay. V
vay, tuy luc au s tiep thu co tnh chat thu ong, b ap
at, nhng a sm tr thanh t nguyen, chu ong, va
san khau kch a nhanh chong tao ra c cong chung
cua no.
Ra i trong mot hoan canh nh vay, rat de hieu
v sao trong mot thi gian rat dai, ac biet la sau khi
hnh thanh, san khau kch luon luon co xu hng thoat
ly khoi truyen thong. Kch do nhng ngi tri thc Viet
Nam c giao dng theo van hoa Phap xay dng
theo mau Phap. Ho khong the tm thay mot chut quan
he nao gia Tuong, Cheo va Kch - mot nghe thuat du
con non nt, mi me, nhng ang t coi va c cong
chung o th coi la van minh, hp thi, va hoan toan
khac biet truyen thong. Tat nhien Kch khong the tiep
thu g san khau co truyen Viet Nam. Va trong nhieu
the ky no khong the tranh khoi bat chc cai mau Au
chau a sinh ra no.
Tuy nhien, lai cung chnh lp tr thc van nghe s
ay a sang lap ra nen tieu thuyet mi, th mi. Du chu
anh hng Phap sau sac khi ra i, nhng ch sau mot
thi gian ngan th mi a la th Viet Nam chan chnh,
a sang tao ra nhng kiet tac, a lay ong sau sac tam
hon oc gia Viet Nam khong ch bi noi dung mi me,
nong nhiet, sau sac, ma ca ve hnh thc nghe thuat rat
Viet Nam cua no.
Nh mot s sap xep cua lch s, The L - ngi i
au xay dng nen th mi Viet Nam lai la mot trong
nhng ngi i au xay dng nen kch Viet Nam. Cung
vi ong, cac kch s ng thi noi tieng nhat eu la
nhng nghe s Viet Nam hang au. Nhng nhan cach
nghe s ay khong the cam tam vi s bat chc. Mot
ieu tam huyet luon luon thoi thuc ho can phai xay
dng mot san khau kch Viet Nam.
Nhng xay dng kch Viet Nam nh the nao? Suot
may thap ky, ay la mot cau hoi khong co giai ap.
San khau la mot nghe thuat tong hp, oi hoi mot c
s xa hoi, nhng ieu kien tinh than va vat chat, ma xa
hoi thuoc a Viet Nam cho en nam 1945 khong ap
ng. Do thieu han mot moi trng can thiet, san khau
kch may thap ky sau khi hnh thanh van con dng lai
trnh o nghiep d do o van khong the ra khoi giai
oan bat chc.
Mac du hoan canh khong thuan li, Kch noi van
ton tai. Va trong cuoc au tranh giai phong dan toc thi
ky khang chien chong Phap no a ln len thanh mot
phong trao quan chung cc ky manh me.
Thi gian nay cung la luc cac gia tr van hoa truyen
thong dan toc c anh gia lai vi mot niem tin va
long t hao rat cao oi vi tnh cach va ban sac Viet
Nam. T nam 1950 von van nghe dan toc c khai
thac tren qui mo rong ln, trong o Tuong, Cheo c
chu y hn ca. Sau bao nhieu thap ky b vui lap, gi
ay ve ep truyen thong hoi sinh a hien ra chan chat,
nhng tinh te, huy hoang. The he nhng nghe s thanh
nien luc ay bang hoang trc nghe thuat giau co rc
r cua kho bau truyen thong lan au phat hien. Con
vi the he nhng ngi lam san khau ln tuoi, th niem
mong moi, c m ve mot nen kch Viet Nam t ay a
tr thanh noi am anh.
Lch s san khau Viet Nam the ky 20 a co may
lan tiep xuc vi nc ngoai. Lan tiep xuc th nhat - vi
Phap la chu yeu - a a ti s hnh thanh san khau
kch. Lan tiep xuc th hai, t 1955, chu ong, co muc
ch, co nh hng, nham vao ong Au, tieu bieu la
Lien Xo (cu) vi hoc thuyet san khau Stanislapski, a
giup san khau t phong trao quan chung rong ln tr
thanh chuyen nghiep.
Tuy nhien cung phai tnh en tnh the go bo cua kch
Viet Nam thi ky nay trong s oc ton san khau Lien Xo,
va s cach biet bi ieu kien chien tranh khoi nen san
khau Tay Au rong ln, phong phu, ay bien ong.
Thi gian nay lai trung hp vi giai oan cc thnh
phuc hoi cac v dien Tuong, Cheo co. Nhng ngi
lam kch co dp chuyen chu tm hieu san khau truyen
thong ca ve ly luan ca ve thc tien. Va mot s so sanh
VN HIN
VIT NAM
16
1L 1-C|G || /|
hien nhien a nay sinh : ben canh nhng hnh tng
truyen thong rc r, ay sc quyen ru nh Suy Van, Th
Mau, lao Ta, Ho Nguyet Coth nhng hnh tng kch
noi xuat hien cung thi qua that la m nhat.
Cuoi nhng nam 60, nhieu ngi lam kch Viet Nam
a cam thay rat ro ret s han hep go bo dan ti nham
chan cua loai kch ta thc n gian ma ho van theo uoi
bay lau. Va mac du b ngan cach vi the gii, mac du
khong c tm xem, tm hoc tan mat, th t lau tin tc
ve mot san khau Chau Au ng thi rat soi ong cung
vang vong ti Viet Nam, gay hng thu ln bi s hng
ve tnh c le, tnh san khau, tnh trnh dien, bi s m
rong khong gian san khau, tat ca nhng ieu nay eu
rat gan gui ac iem truyen thong Viet Nam va la the
manh cua san khau co.
Mot y tng hnh thanh: co the hoc tap truyen
thong e pha v the go bo lau nay. Co the tm cach xay
dng kch Viet Nam tren c s kinh nghiem Au chau ket
hp vi s tiep thu bai hoc truyen thong, vi ieu kien
khong pha v ac iem the loai cua kch.
ong thi, mot muc tieu c xac nh: tm ve
truyen thong khong phai ch v truyen thong, khong
phai ch e cho co tnh chat dan toc. Nhng v dien
kieu mi phai pha v c the han hep go bo, phai co
kha nang bieu hien, truyen at manh me hn, phai tm
c cach noi hn han hien trang san khau kch luc
nay. Neu hoc theo truyen thong ma thua kem hoc theo
nguyen mau Au chau, th s tm toi la vo ngha.
Van e ma ngi lam kch bat gap au tien khi tm
cach pha v the go bo, la van e khong gian san khau
(va theo no la thi gian).
ay chnh la van e mau chot ma bat c san khau
nao cung phai giai quyet trc het. Bi v ay bieu lo
mot mau thuan c ban: cuoc i menh mong vo han, ma
kch thc san dien va thi gian trnh dien rat hu han.
Phng Tay giai quyet van e nay bang phep bien
kch. Kch ban phai chu s qui nh cua dung tch vat
chat cua san dien va thi gian vat ly cua buoi dien. T
o co luat tam duy nhat co ien: don nen, tap trung kch
tnh va xung ot, cat lay nhng manh am ac nhat cua
cuoc i nhan vat, at vao mot khong gian hep va thi
gian ngan. Du noi chung luat tam duy nhat vi nhng
nguyen tac qua chat che khong may khi c tuan theo
ay u, nhng tinh than cua no la s don nen th co tac
dung rat lau dai. Can phai don nen nh vay cho va vi
kch thc t nhien cua san dien va thi gian trnh dien,
v cuoc i c tai hien hnh thai t nhien.
Phng ong co cach giai quyet khac han: a
khong the m rong vo han o san dien, th bien oi y
ngha san dien. No khong con y ngha may chuc thc
vuong, no mang y ngha c le, gia nh. T au nay ti
au kia san dien co the la gang tac, cung co the la ngan
dam. Thi gian san khau tng ng vi khong gian cung
tr thanh gia nh co kha nang co gian vo han.
Noi tom lai, pham vi i song ma san khau hnh
thai t nhien bieu hien b kch thc san dien va thi
gian trnh dien qui nh. Pham vi ay thng khong vt
qua may chuc thc vuong va vai ba tieng ong ho.
ong thi san dien cung khong co kha nang bieu hien
hoan canh nao khac vi hnh thai t nhien cua no,
chang han san go khong the mieu ta song nc.
San khau hnh thai gia nh khong chu s go bo
cua san dien va thi gian trnh dien. Tren san khau co
the la bat c a iem nao, thi gian cau chuyen co the
la mot i ngi.
60 ThE kET L0kh. Th06 6hkT 80 khk6 hhk0
Lk hhh ThkI MIE0 Tk
ng dung nhng nguyen tac co truyen ve khong
gian, thi gian san khau va nhng bai hoc ve hnh thai
gia nh, vi s cong tac cua hoa s san khau, nhieu
ao dien kch Viet Nam bang nhng sang tao thanh
cong a chng minh rang: co the bieu hien tren san
khau nhng hoan canh ma san khau ta thc trc
1970 khong bao gi tng tng noi. Tren cai san dien
gan nh trong trn, da vao nghe thuat bieu dien cua
dien vien, co the mieu ta mot chuyen xe ien, mot con
thuyen lenh enh ngoai bien, mot tran anh trai ra tren
chien trng rong ln, mot oan hai thuyen vat lon
vi phong ba bao tap, mot ca phau thuat Khong gian
san khau khong con tnh nh trc ma tr thanh ong,
nhng a iem rat khac nhau co the noi tiep nhau bien
hien nhanh chong ma khong oi hoi phng tien ky
thuat phc tap.
Nhng tm toi sang tao ve khong gian san khau ke
tren a c thc hien khong phai bang cach bat chc
nhng ong tac mang tnh cach ieu cua Tuong, Cheo.
i theo tinh than cua c le truyen thong, nhng khong
may moc ap dung thu phap, co the noi mot tnh chat gia
nh mi a c tao ra: tnh chat gia nh kch noi.
Ch rieng nhng thanh tu tren ay cung a lam thay
oi dien mao nhieu v dien cua hai thap ky 70, 80, gop
phan pha v tnh trang cac v dien c hao hao giong
nhau nhng nam trc. Quan trong hn, nhng thanh
cong ay a thuyet phuc, gi y, kch thch tac gia tm
nhng cach bien kch a dang, rong m, nang ong hn.
Co le khong phai ngau nhien ma s tm toi, sang
tao a bat au t phng dien khong gian san khau, du
s bat au ay khong phai bao gi cung t giac. Dng
nh ay la mot hien tng co tnh qui luat. Nh lai:
E.Zola va Antoine khi chong lai san khau c le cua
Phap thi ky gia coi xa kia cung a bat au bang
nhng cach tan ve trang tr san khau. E.Zola a ra mot
luan iem noi tieng cua san khau t nhien chu ngha:
ong a thay chc nang trang tr cua san khau c le
trang tr a iem trnh dien (lieu de representation)
bang chc nang trang tr - moi trng cua nhan vat
VN HIN
VIT NAM
17
(milieu du personnage) va oi hoi trang tr phai tao ra
canh that nh hoan canh vat chat trong o dien vien
song that cuoc i nhan vat.
Khao sat hien tng tren ay, co the nhan ra mot
ieu ly thu: trong khi au tranh chong lai s go bo cua
san khau ta thc, cac ao dien Viet Nam cung bat au
bang s lat lai quan niem cua E.Zola - cung tc la lat lai
quan niem ve cac chc nang trang tr ma san khau ta
thc Viet Nam tng theo uoi - e t yeu cau san khau
la a iem cua hanh ong, la moi trng cua nhan vat
chuyen thanh san khau - san dien - la gia nh theo
tinh than san khau truyen thong Viet Nam.
Quan niem ve khong gian san khau (va cung vi
no la thi gian) la mot van e het sc mau chot, no
bieu lo phng phap tiep can hien thc cua ngi nghe
s, cach tiep can khac nhau se tao ra nhng san khau
khac nhau.
Hnh thai c le, gia nh cho phep m rong ve han
o khong gian (va thi gian san khau). Nhng khong
ch co the. u the ln nhat cua hnh thai gia nh la
m rong the gii cua nhan vat, giai thoat nhan vat khoi
bien canh cua the gii hanh ong ma Stanislapxki a
xac lap.
Stanislapxki la ai bieu kiet xuat cua mot nghe thuat
bieu dien da tren mot nen kch ban mieu ta con ngi
hnh thai t nhien. San khau Stanislapxki mieu ta rat
sau sac con ngi trong the gii hanh ong. Va cung ch
mieu ta no trong the gii hanh ong. Tuy nhien du con
ngi chu yeu la song trong the gii hanh ong, nhng
au phai ch song trong the gii hanh ong. Con the
gii t duy, the gii m tng, the gii ao vong, the gii
tiem thc, tham ch ca the gii ban nang. Hnh thc gia
nh m ng cho san khau i vao khai thac, the hien
ca mot coi bao la b an ky dieu, phi hanh ong, vo hnh
vo anh, tham ch vo thc cua tam linh, no co kha nang
gi m to ln cho tac gia kch ban. Kch Viet Nam khi tm
ve truyen thong chnh la tm cach tiep thu va khai thac
u the nay cua hnh thai gia nh. Va nhng thanh cong
ang ke nhat trong suot ba thap ky qua la ket qua cua
s ng dung nguyen tac ln nay cua san khau truyen
thong.
Mot van e ln khac thuoc ve nghe thuat dien vien:
tren san khau ngi dien vien co hay khong co kha
nang va s can thiet song chan that mot nhan vat h
cau. Cau tra li cua Tuong, Cheo la: co the va can
thiet, du cho nhan vat c mieu ta hnh thc gia
nh, va trong nhng ieu kien san khau gia nh. Song
nhan vat khong phai la oc quyen cua hnh thai ta thc.
Nhng, khong cc oan nh nhng trng phai Au
chau, ay la mot cau tra li uyen chuyen . Tuong, Cheo
chap nhan ca hai trang thai oi nghch ma Au chau goi
bang hoa cam va gian cach. Dien vien co the nhap
than, ma cung co the xuat. Co le cau tra li nay a giup
ta giai ma ieu b an ky dieu cua ma lc san khau: v
dien la mot chuoi xen lan, ke tiep nhau cua the nghiem
va bieu hien, nhap va xuat, tnh va say, y thc va vo
thc, dien tro va s song.
T tnh uyen chuyen nay, co the nhan thay them
mot ac iem khac vo cung quan trong: san khau truyen
thong la c le, cach ieu, gia nh, nhng khong t
choi ta thc. i nga rat cach ieu, nhng nhan vat co
the hoc mau that. Ta ba tiec, co uong ru, va oi hoi
bnh ru, chen ru that, nhng khong ta an. Lp Th
Mau len chua rat cach ieu, nhng lp viec lang rat
gan ta thcMot kha nang bat ng c m ra: co the
vt ra khoi s cng toa cua tnh he thong, cua yeu
cau thong nhat phong cach e chap nhan tren cung
mot san dien nhieu hnh thai mieu ta. Khong ch la ta
thc, cung khong ch la gia nh. ay that la phng
tri rong ln cho s tm toi sang tao phong khoang cua
san khau kch trong gan ba thap ky qua. No gi ra ap
an cho van e nan giai : lam sao hoc tap truyen thong
ma khong pha huy ac iem the loai cua kch. Nhieu v
dien kch noi a hoa hp c tren cung mot san dien
ca hai hnh thai ta thc va gia nh.
Ngi dien vien song chan thc, sau sac trong
trang tr va x ly c le cua ao dien tr thanh hien
tng bnh thng. a c chng minh: co the ng
dung nhng nguyen tac truyen thong ma van la kch
noi. Trong 30 nam qua, cha thay co s sao chep
truyen thong, cung cha co v dien nao la s lan lon
kch noi - kch hat.
Thong thng s thay oi bo mat cua mot nen san
khau luon bat au t kch ban.
Viet Nam tnh hnh co khac.
Cho en cuoi nhng nam 80, hau het kch ban kch
noi eu viet theo loi ta thc Chau Au. Viec tiep thu
nhng thoi thuc, gi y t nhieu pha e nay sinh nhu
cau tm en mot kieu san khau kch noi hng ve tnh
gia nh truyen thong a xay ra chu yeu khong khu
vc tac gia, ma bat au khu vc ao dien. Ho khong
the ch i nhng kch ban kieu mi ra i, ho phai th
thach ngay vi nhng kch ban ta thc hien co.
Ket qua rat kha quan. Nhng sang tao cua nhieu
ao dien theo hng nay a tao ra mot dong nhng v
dien kch noi ke tiep nhau xuat hien, va nhng v dien
thanh cong nhat t au thap ky 70 en gia nhng nam
80 eu da vao kch ban ta thc. Tat nhien, ngi ao
dien phai can thiep vao kch ban va lam cong viec cua
ngi bien tap.
Co u c s e tin rang tng lai cua mot s phoi
hp hai hoa, ay u, xuat phat t nhng kch ban kieu
mi e tao ra nhng v dien kieu mi ang tr thanh
hien thc.
Va con ng tm ve truyen thong, tuy khong phai
la duy nhat, nhng chac han la mot con ng thuan
li cho no lc tao ra s phat trien cao hn cua san khau
kch Viet Nam.
VN HIN
VIT NAM
18
T
oi en tham To Hoai nhieu lan, nhng
cha co lan nao c ngoi rieng vi tac
gia De men Cai lan gap ong tren pho
oan Nh Hai, roi may lan sau na ong eu
ban. Ngay hom tai C3 Ngha o ba ay khi nha
ong ang co Pham Xuan Nguyen va Alec, phu
quan cua nha van tre o Hoang Dieu. Ong lam
khach. Lan nao en vi ong toi cung gan nh
that vong v b nhng cuoc vieng tham cua cac
oan khach cat ngang.
MOT CUOC I CO DAI SANG TRONG
Thu nho ten ong la Nguyen Sen. Ln
len i viet bao lam van lay but danh To Hoai
la ghep song To mot con song co chay qua
lang Ngha o vi phu Hoai c ma thanh.
To Hoai a co mot tuoi tre lam lu khon kho
nh bao ngi dan lang Ngha o que ong.
Hoc va het tieu hoc, a phai vao i i lam
nhieu nghe e kiem song: th det, day hoc t,
ban hang thue, ke toan hieu buonTo Hoai
ke: Toi khong c nh mot so nha van nha
th khac c hoc van hoa c ban. Hau het
cuoc i To Hoai la t hoc, va i hoc va i
lam. Thua thieu nien ch hoc en tieu hoc roi
i ban giay ba ta Hang Khay. i ban hang
thue, toi chu kho oc, ac biet t hoc tieng
Phap bang cach mang tac pham cua nhng
tac gia toi thch nh Mopatxang, oe va
oc va dch hang nghn trang, nh o ma
toi co von tieng Phap t oc c cac cuon
sach. Roi bc vao lang bao t mot s tnh
c. Thang thang ban giay c sau ong. Toi
muon vao th vien oc sach nhng ngat noi
khong co bang Thanh chung. Toi en bao Ha
Noi Tan van do ong Vu Ngoc Phan lam chu
but e xin giay vao th vien. Thay toi t tuoi
ma a la tac gia nhieu truyen nh Nc len,
Sang giang suong nen Vu Ngoc Phan bao toi
en nha ong oc sach. Ong Phan quy toi nen
a tra tien nhuan but cho cac truyen in cua toi.
Bian
TAN LINH
0000y 0k0 tr00y k00 N0t trzN c000 szck c0z 00y, 0 h0z| v|0t cz| y| c00y kz. 8zck c0z 00y c0 c000
000c 0|ck 0k|00 vz0 0zc 0kzt tk0 y|0|, 000c x0p kz0y k |0c. 0k00y 0z y|0, k00 90 t00|, 00y vz0 0z0y k|
k0c v|0t. 0zc 0|0t, 00y v|0t v0 hz 00| t0 0k|00 Nz sz0 szc |z |00y v0| 0k000 c0 hz 00|, r0| tk| 0zt 00|
ckz0 z|, N00| 0zN.000y v0| kzck lzN, 0y000 0z0, 0y000 h0 000y, 00y |z N0t tr00y 0k00y 0kz
vz0 v|0t v0 hz 00| 0k|00 0kzt vz kz 0kzt. 0| t0|, c00c 00| vz vz0 0yk|0p 0 h0z| |z cz N0t kk0| 0| z0 kk0
czt 0yk|z k0t.
1-C|G EC| C|G |C| |/`
mot nhavan HaNoi

n
h
:

N
g
u
y

n
h

T
o

n
VN HIN
VIT NAM
19
Thi ay thng neu tac gia khong c mi viet th du
bai ang van khong c tra nhuan but. Toi c tra
moi truyen ngan 5 ong, trong khi lng thang lam thue
cung ch c 6 ong.The la toi i viet van. Luc au toi
xac nh nghe van cung nh nghe anh may, nghe lao
ong chan tay ch chang co g cao quy ac biet. Ch
phai cai phai kho cong ren giua cay but va phai co chut
nang khieu Nang khieu nhieu khi ch la mot phan thoi,
con van e t ren luyen la tren het Luc nay Nha xuat
ban Tan Dan muon xuat ban mot so sach cho thieu nhi.
Ong Vu Ngoc Phan gii thieu toi cho Vu nh Long va
ong Long at hang toi viet. Toi ben viet truyen Con
de men ch o ba mi trang em a nha xuat ban
va khong ng c in ngay. Ong Vu nh Long tra toi
nhng hai mi ong va co vu toi: Sach ong ban chay
lam, ong viet na i. The la toi mng qua va lao vao
viet tiep De men phieu lu ky dai gap oi, d nhien so
tien ong Long tra cung gap oi. T nam 1940 en 1945
toi viet khoang hai mi cuon a in. Co tien nhuan
but, toi i khap ni sang ca Lao, Campuchia cop nhat
von song va viet. Sau cach mang toi lam phong vien
bao Cu quoc. Roi c lam t Cu quoc Viet Bac viet
tieng Tay in ch Ra canh nui Phia Bjoc phat hanh chu
yeu Cao - Bac - Lang. Bao ay do toi lam chu nhiem,
anh Nam Cao lam th ky Toa soan.... To Hoai noi ong
a ln len gia cuoc i nh mot ngon co dai, hon
nhien va nhieu bam dap, c the song ma vn len.
ieu b an chnh la To Hoai a nuoi ln tai nang bang
chnh cuoc i co dai cua mnh.
VA TRONG TREO VAN CHNG
La tac gia cua mot tac pham c coi la kiet tac
van hoc thieu nhi la De men phieu lu ky, roi sau o
la mot kiet tac ve cuoc song va con ngi vung nui
rng Tay Bac, tap Truyen Tay Bac, nhng To Hoai
van bao rang tat ca nhng g ong viet eu gi m t
cam hng ve mot Ha Noi nhieu thang tram. en gi,
tuoi 91, nha van a song hanh cung manh at nay gan
nh suot toan bo the ky 20 va ca 11 nam au cua thien
nien ky mi. Sau giai thng Ho Ch Minh nam 1996,
nam 2010, ong a c vinh danh vi Giai thng Ln -
V tnh yeu Ha Noi do bao TT&VH phoi hp vi Quy Bui
Xuan Phai to chc, va nam 2011 nay, ong c trao
danh hieu Cong dan Thu o u tu. Nam 1957, Hoi Nha
van VN thanh lap To Hoai a la Tong th ky, roi trong
Ban chap hanh ngot ba mi nam trc khi ve lam Chu
tch Hoi Lien hiep VHNT Ha Noi
Phan nhieu nha van ln tuoi th viet cu, trong khi o
To Hoai cang viet cang hay, cang co cach nhn, cach
viet mi. Lam sao ma cam but trong bay chuc nam ma
ngoi viet ay khong cun i th that b an. Bao nhieu ngi
viet ve sau nhn lai, viet lai co khi noi gian vi qua kh,
hay chan nan viec i hoac gia ca ma chenh mang viet
lach. To Hoai t trc a chang the, bay gi du a qua
cu thap van than nhien viet, than nhien tro chuyen
vi cuoc i, long trong nh ncoi khi em nhng
chuyen cu chuyen mi noi lai cung ong, xem thai o
phan ng cua ong the nao, van mot cau: Chang ang
g. Vang! Chang ang g, au la mot cach nhn cuoc
i bao dung hay la mot cach ngo. Co le trai nghiem
nhieu ma nha van a ngo ra nhieu viec i, le i
Trong coi vo thng nay, co le chang co g ghe gm
lam. Chang co g ang phai ln tieng, ang phai am
ca. Cai than nhien ni ong a lam cho ong song tho,
ma viet chang khi nao can dong cam xuc. Phai chang
cai long yeu cuoc song, von nhieu bien ong - a tao
cho ong mot tam the bnh thng, thch nghi va v the
khong qua ly tng hoa cuoc i, roi en luc cuoi i
ngam ngi gian hn vi i ma bo but nh nhieu ngi.
To Hoai van viet. Chieu chieu ong van viet, van cai
giong van hom ma sau Cai tai viet hoi ky cua ong co
the nang len hang bac thay ve cach ke chuyen. Thc
qua, en noi c ng h cau. Thc en tran trui ma van
lam say hon ngi, gi nhieu ngam ngi ve nhng cai
a qua.
CHUYEN VE BAI TH DUY NHAT:
BAI CA TREN NUI
Luc toi hoi ve bo phim V chong A Phu, hnh nh
To Hoai bng tnh khi ong ke ong tng i Tay Bac lai
tren ay nam sau nam. Roi lai i Viet Bac vi ca Nguyen
Ngoc. Va To Hoai ke chuyen ong viet li cho ban nhac
phim Bai ca tren nui cua Nguyen Van Thng gan
vi bo phim V chong A Phu. Dao ay oan phim i
thc te Sn La, ve ni xuat x cau chuyen phim. Lan
ay nhac s Nguyen Van Thng co ngi nha vao vai
phim A Phu, nen nhan li viet nhac phim. Chuyen i
Tay Bac ay Nguyen Van Thng gi y To Hoai viet li
cho bai hat. To Hoai khong lam th nhng cau chuyen
cua ngi Mong tren nui c am anh ong en khi ngoi
tren xe ong buot mieng oc: au tri co sao chieu sao
sm/au nui kia co hai ngi/Tri ch co sao sm sao
chieu/Nui ch co hai ngi/Hai ngi yeu nhau Du i
cung tri/du i khap nui/Tri ch co sao sm sao chieu
Hoi rng chieu co tieng khen ai o/Khen hat len nhng
li mong ch/ng i ve rng ng i xuong nui/
Tri ch co sao sm sao chieu/Nui ch co hai ngi/Hai
ngi yeu nhau. Vang! Khong lam th nhng li bai
hat ay vi giai ieu dan ca Mong tuyet hay. Va ca t ay
a la mot bai th tnh hoan chnh, mot bai th tnh tuyet
but. Bo phim V chong A Phu a hn 50 tuoi. To Hoai
a co mot phan i gan vi nui cao va chnh phan i
ay gop phan quan trong vao chan dung mot nha van i
nhieu viet nhieu vao bac nhat Viet Nam
ieu ky la va b an la cay ai thu van chng Viet
To Hoai van con am ap cam xuc va con muon viet
nhieu na. Hanh phuc cua nha van Ha Noi nay la ong
con rat nhieu ieu ap u, nhat la ve Ha Noi, du so tac
pham vi hn 150 au sach, trong o nhieu cuon tai
ban at hang ky luc. Ngoi ben ong, ngam ong trong
cai ghe banh kia, toi bat ci nh chuyen nha van Ha
Minh c v To Hoai: Anh nh mot con meo ep dang
dap nhe nhang ngoi thu mnh si nang va khi can th
lao nhanh ve pha trc hoa nhap vao gia dong i.
VN HIN
VIT NAM
20
N
am toi len mi tuoi, con hoc trng lang. Qua
cac anh ch hoc lp tren, toi a biet en ten tuoi
nha th Nong Quoc Chan. Mot ngi con u tu
cua dan toc Tay Bac Can vi bai th Tieng ca ngi
Viet Bac. ay la tac pham van hoc au tien cua mot
nha th ngi dan toc thieu so c a vao giang day
trong nha trng pho thong. Bai th ay tinh than hao
sang, viet sau ngay cac dan toc Viet Bac c hoan
toan giai phong. Nhng ngi ma mot thi b bon an tht
song coi la Tho m! La moi r! Nay ho a c giai
phong va lam chu ban than mnh. Lam chu que hng,
at nc. Cho en bay gi toi van nh tng dau phay
dau cham, va hi th nong nan cua bai th.
Sau ngay giai phong mien Nam 30 thang 4 , thong
nhat To quoc, lan au tien toi c gap nha th Nong
Quoc Chan. Luc nay ong ang la Th trng Bo Van
hoa kiem Hieu trng trng ai hoc Van hoa Ha Noi,
kiem Hieu trng trng Viet van Nguyen Du. Ong
cung mi biet toi la mot hoc vien ngi Tay duy nhat
cua trng.
Co mot hom, trong gi giai lao, ong om vai toi. Hai
thay tro cung i tan bo tren san trng. Ong hoi chuyen
toi bang tieng Tay. Toi ke ve i t, ve que hng ban
quan, ve cac sang tac t trc en nay. Ong cham chu
lang nghe toi cham cham ke .Va ong dan do khuyen nhu
rat nhieu ve tnh ngi, ve long t ton dan toc, ve tieng
noi va ch viet, ve van hoa cua ngi Tay Nung... Ong
noi nh ang thoi hong ngon la tnh yeu dan toc hoa
vao trong tnh yeu at nc. Toi co cam giac o hi am
t ngon nguon que hng mien nui pha vao ngi mnh.
Bat cht ong hoi:
- Y Phng co bao gi sang tac bang tieng me e.
Toi o bng mat ng ngang, va ngng. Toi that
tha:
- Tha thay, emcha
Ong nhn toi. Mot cai nhn o lng cua ngi anh
ngi chu. Ong lai tiep tuc keo toi i quanh san trng.
Toi biet ong ang buon. Mot noi buon sau tham ve von
van hoa dan toc ang t nhien b mai mot dan. Con em
cac dan toc thieu so ngay nay khong may man ma vi
truyen thong van hoa, vi tieng noi me e. V ly do g?
The he chung toi au co c hoc tieng Tay Nung.
Du la Nom Tay cung phai co giao trnh, co thay day.
Tieng Tay Nung ngay nay c phien am t ch Latinh.
He ch o au phai ch viet cua ngi Tay.
Trong may nam hoc trng, ngoai gi len lp
cua cac giao s, cac nha khoa hoc hang au, ong la
ngi trc tiep phu ao, kem cap toi suot may nam
hoc. Thnh thoang ong lai ru toi ve chi vi gia nh.
Ni v va cac con ong ang sinh song ( hoi ay la khu
tap the Kim Lien). Moi lan oc cac sang tac cua toi,
ong am chieu tren tng con ch. au roi nh ve ep
cua tieng noi, cua nhac ieu, cua s tinh te cua tieng
Tay. Tai sao nay co nhieu nha van ngi Tay lai sang
tac van hoc bang tieng Viet? Trong cac buoi xe- mi- na,
ong eu nhng cho cac thay noi ve th toi. Con ong
ch lang le. Nam cuoi cung, ca lp i nha sang tac ai
Lai lam tac pham tot nghiep. Thay tro toi co dp cung
an cung gan thang rong.
- Lan nay Y Phng nen lam tac pham tot nghiep
bang tieng Tay. Khong ai viet thay, noi thay cho dan toc
cua mnh c. Ong noi nh thot len t trai tim tnh yeu
dan toc vo b ben.
Ngay th nhat, ong kn ca, toi ngoi l trong phong.
au oc toi trong rong. Nhn len tran nha lai nhn ra
ngoai vn. Ch thay cai the gii nay cua ai ch khong
phai cua mnh. en ba ra nha an, ong lai tm cach
ngoi chung mam vi toi. Ong la mieng tht ngon nhat,
khuc ca thm ngon gap vao bat toi.
Ngay th hai, ca ong then cai. Toi luc tm von
lieng tieng Tay Nung ma mnh co, nhng khong may
may cam xuc. Tap giay trang ke ngang e tren ban,
khong co ch nao c toi viet len. Tap giay trang nh
ngi tnh phap phong nam ch i. No va nh lanh
lung va nong giay. en ba, ong lai tm toi. Ong dui
cho toi qua chuoi ngot.
Ngay th ba
1-C|G EC| C|G |C| |/`
T tri sang, cc nh th: Nng Quc Chn, Ch Lan Vin,
T Hanh, Hong Trung Thng.
NONG QUOC CHAN
Gop cho tri xanh mot tam long
Y PHNG
VN HIN
VIT NAM
21
Ngay th nam
The roi nhng dong ch Latinh phien am tieng Tay
lan au tien cua toi cung thap tho xuat hien. Chung
nh trai tan lan au tien c gap gai. E then, nhng
thch thu. S hai nhng ay hap dan. Cau trc goi
cau sau. Toi viet lien mot mach nh len ong nh ma
am. Ch ngoay tt mu khong kp ngh. Ch rac len en
kn ca hai tap giay hoc tro. Toi ke lai tuoi th cua mnh,
canh tung con hat ln, trai gai dan nhau ra chan nui
t tnh. Toi ke ve cai lang nhoc nhan a soi ni sinh ra
toi. Ke ve cac ba gia ngoi khong, ha mieng khoe trau.
Ke ve cac cau be tran truong tam suoi. Con suoi nho
Kha Rieng nh mot ngi ban mua he. Ngi ban ay
mai mai khong ln len c bao gi. Que hng la a
tre song ngan nam tuoi. Ke ve ong lao chan vt suot
i ch nghien moi keo lac. Vi ong, keo lac con co the
thay thuoc uong moi khi trung gioThe roi bien gii co
chien s. Ca lang toi keo nhau len nui. Ho tm cho
cho ba gia con mon. Canh an ong, thanh nien cam
sung ra chien haoTac pham ch viet trong mot tuan.
Trong nhng ngay nay toi co tnh lang tranh ong. Hnh
nh ong oan biet. Ong than trong gi gn khoang cach
gia hai thay tro. Ong hieu toi ang e va im lang hoi
hop quan sat.
Hom tong ket trai, co le ong la ngi sung sng
nhat. Bi hau het nhng sang tac cua cac hoc vien eu
c hoan thanh mot cach chong vanh, chn chu. Ngi
th tieu thuyet. Ngi th tap truyen ngan, tap th. Rieng
toi Trng ca tieng Tay gan mot ngan cau a hoan
chnh. em la trai, toi ung dung oc cho moi ngi
nghe. Ca lp im lang. Ho cung thng thc nhac ieu
cua tieng Tay. Toi hng phan len bong xuong tram.
Ngoai nha th Nong Quoc Chan, khong mot ai hieu toi
ang oc hay hat. Khuon mat ong gian n. Cap mat ong
rang r nhn toi.
Tac pham tot nghiep cua toi ve sau c hoi ong
cham thi cho iem kha cao. Va mot ieu khong may
a xay ra vi toi. Ngay sau khi hat tac pham trng
ca tieng Tay tren nha sang tac ai Lai, toi b au nhc
khap ngi. Suot em toi b sot cao, tran troc mai ma
khong ngu c. Ca ngay khong mot hat cm vao
bung. T nhien khi toi ng len th ca hai au goi lai
khuy xuong. Ca ngi toi o rup nh mot cay chuoi b
chat goc. Thay benh tnh cua toi ngay cang tram trong.
Hai chan cua toi b liet hoan toan. Na than di khong
con cam giac. Cac bo phan bai tiet c t nhien hoat
ong. Ong lo lang ra mat va i gap bac s trng khoa
Than kinh, bac s giam trc tiep ieu tr. Ong len thang
ban giam oc benh vien. Lay t cach la nha th ln cua
dan toc, la Th trng Bo Van hoa, kiem Hieu trng
mot trng ai hoc. Ong trnh bay ve trng hp benh
tnh cua toi. Va ong khan khoan e ngh benh vien hay
cu bang c benh nhan nay. Ba thang sau toi c
xuat vien, nhuc nhac i lai c gan bnh thng, va d
k thi tot nghiep nh moi ngi khac.
Gi ay ong a len ng i ve mien cc lac.
Khong ng rang ba cm sum hop cuoi nam nha
thay lai la lan chot. Khi o toi cung nha van Hu Tien
ve Ha Noi cong tac, co mang theo banh khao, mam
truc lam qua. Thay goi moi ngi quay quan ngoi ben
mam truc. Mui v cua thc an quyen cung hng thm
cua cay truc sao Cao Bang, lam ong hao hng rot ru
sam banh, bat buoc ai cung phai uong. Cha bao gi
toi thay ong vui nh hom ay. Ca nha ai cung noi tieng
Tay. Ci cung ra tieng Tay. Tieng Tay nh lam rung
ca hang cay hai ben ng cua day pho cut Yen Bai .
Gi ay ong a len ng ve mien xanh tham.
Nhng nu ci hien hau, anh mat bao dung tren gng
mat ong th con mai. Con mai trong tr nh nhieu the he
hoc tro, cua anh em be ban. Mat i mot con ngi giau
long nhan ai, mot tai nang nh ong, au hn t tay xo
ruot. Hom nay toi thap mot nen nhang cho thay, rot mot
tuan tra cho thay, xin thay tha th cho ngi hoc tro
nong noi a nhieu lan lam thay phien long. Thap mot
nen nhang cho thay, khoi nhac bong dang th len tri
xanh. Gop them mot tieng th tnh yeu cua ngi Tay
Viet Bac. o la nha th ln dan toc Tay - Nong Quoc
Chan.
Nh th dn tc Ty Y Phng tng nh n thy nh th
Nng Quc Chn. nh: on c Thnh.
VN HIN
VIT NAM
22
1-C|G EC| C|G |C| |/`

olamot cau th cua Chim Trang cole

c viet trc luc anh chuan bcho rieng
mnh mot chuyen i xa. Ti bay gi, toi
van cocam giac lng l thenao, hut hang the
nao khi anh Chim Trang mat. Bi trong khi anh
biet trc vaachuan brat chu ao rat kylng
cho chuyen i cuoi cung cua mnh, th chung
toi lai khong biet. Toi van nh, ung ngay Ram
thang Bay xatoi vong nhan, v chong ch YNhi
ra Quang Ngai, ghenhatoi chi, chNhi cho biet
anh Chim Trang hnh nh b benh gan khanang,
nhng hoi th anh khong noi. Ngay sau o, toi goi
ien cho Chim Trang, anh bat may vanoi laco
chuyen men gan cao, uong thuoc khong giam bt.
Toi cobiet chut t vebenh men gan cao, nen noi
vi anh labenh nay cha c, khong ang ngai
lam. Toi au biet, ngay luc o, anh giau toi, thc
ra anh bbenh gan nhng nang hn rat nhieu, va
anh biet, benh nay khong cha c. Sau khi anh
mat, toi mi biet chuyen Chim Trang atchoi
benh vien, tchoi cha tr, ti mc ngi con dau
cua anh phai qu xuong khoc xin anh hay thng
lay cac con mavao benh vien cap cu. Vao benh
vien, bac s tnh troi chan tay anh etruyen mau
hay truyen thuoc g o, Chim Trang agat i:
Toi langi t do, ng troi buoc toi!. Noi
xong, anh chm vao cn hon mecuoi cung. Cho
ti luc mat, Chim Trang van ung laanh, khong
mot ly oi khac.
Ngay be, than tng cua toi lanhan vat Ruoi
Trau matoi c xem phim, vasau nay ln len
c oc trong tieu thuyet cung ten cua E.Lilian
Voynich. Tnh cach manh meen mc cc oan,
tnh yeu manh liet vi lytng vavi ngi con
gai ten Giema, cuoc i ay song giocan trng
cua Ruoi Trau, valoi song khac kykylacua nhan
vat nay aam anh catuoi th toi. Bang i bao
nhieu nam, thc ra toi agan nh quen than tng
tuoi th cua mnh, th sau khi Chim Trang mat, t
nhien toi cngh anh giong mot ai o, mot nhan
vat nao omatoi atng yeu knh. Vatoi anh
ra, nhan vat matoi thay conhng net tng ong
vi Chim Trang chnh laArthur(Ac-t) cobiet danh
laRuoi Trau.
Chim Trang covengoai cng ran hi lanh
lung, nhng toi biet, anh langi ben trong rat
nong nhiet. Comot ngon la nao oluon bung
chay am tham trong con ngi ac biet khac ky
nay, mot ngi luon quan tam ti ban beti
ngi khac nhng luon dau mnh vanhan ve
mnh nhng khoang lang. Dng nh, comot net
nao otrong tieu scua Chim Trang gan vi tieu
scua Ruoi Trau, dukhong ti mc khac nghiet
nh Ruoi Trau, nhng cung akhien anh phai
mang trong long mot noi au suot i. oc th
anh, cthay anh nhac rat nhieu veben ngoai, t
nhng hang cau quengoai ti nhng kyniem ve
me mnh, toi akhong kp hieu, machngh la
nhath th ai cung hng vepha memnh nhieu
hn thoi. Sau nay, c biet ten that cua anh la
HoVan Ba maho Holaho me, toi mi cam thay
lmmot noi buon nao omaanh khong bao
gikera.
Chim Trang langi lam th khong muon lap
lai mnh vacomot noi lc ln, mot noi cam ay
vanhay. V the, anh aoi mi c th mnh,
avt len chnh mnh, vaathanh mot nhath
VN NHATA
IM LANG QUA
THANH THAO
Nh th Chim Trng
VN HIN
VIT NAM
23
queNam Boconhng cach tan. olamot ieu
ac biet. Nhng duoi mi ti au, th th Chim
Trang van het sc tnh cam, nhay cam vadeton
thng. Cocam giac, khi lam th, anh lamot a
treoi khi cooc, oi khi tui than, vanhieu khi
khat khao nhng tnh cam bnh thng. Neu vi
mot con ngi, trang thai ay mang lai noi buon
tham ch noi au, th trong th, nolai lamot iem
manh. Th chnh lasophan ngi lam th, khong
thekhac.
eviet bai nay, toi achep tay lai nhng
cau th Chim Trang mamnh yeu thch trong tap
ban thao cuoi cung cua anh, d tnh sea vao
bai viet. Nhng roi khi viet bai, toi lai cht muon
cenhng cau th anh c yen tnh trong tap
th, nhng cau th matoi cam thay khong heyen
tnh. Ban oc cotheoc vatuy chon nhng cau
th cua Chim Trang trong tap th nay mamnh
thay hp vi mnh. Bi th Chim Trang khong giao
huan ai, khong dat dan ai, tham ch rat kiem li
khi giai bay, th ay con nh con chim secuoi
cung trong bay chim seau ni vn nhaanh va
sap vut bay.
Nhng toi van xin trch mot cau th cua anh:
Toi khai quang noi buon vacai chet, colecung
lamot trong nhng cau th cuoi cung cua i anh.
Ben Tre laquehng Chim Trang. Tngay
c cung i vi anh vetham quevatham nha
van giaTrang TheHy matoi rat yeu qu, Ben Tre
bong than thiet nh olaquehng toi. Nhat la
khi hoi ra, hn 80% ngi Ben Tre cogoc gac t
Quang Ngai, th toi cang hieu hn v sao mnh
yeu manh at xda nay. Trong nhieu nam, Chim
Trang nh chiec cau noi gia toi vi Ben Tre valao
nhavan Trang TheHy. V the, khi anh mat, mot
ieu khien toi xot xa, latnay biet ai dan cho toi
veBen Tre?
Nhlan cuoi cung c i cung Chim Trang
veBen Tre hoi au nam 2011, toi adon moi lo
lang vesc khoe cho cay say Trang TheHy(ch
cua Chim Trang). Lam sao toi biet, ngay luc o,
Chim Trang at biet thi gian cua mnh khong
con nhieu na. Vay maanh van tora het sc bnh
than, van vui ci hon nhien nh khong.
Ruoi Trau cua toi!
Van lata
churuoi sung sng
song xng ang
chet
chang van vng
(Th cua Arthur biet danh Ruoi Trau)
Quang Ngai 13/10/2011
Nguyn Ngc T ng sau lng nh th Chim Trng ti i hi
Nh vn Vit Nam nm 2010 H Ni. nh: Trn Hong Nhn.
Nh th Chim Trng v em b
VN HIN
VIT NAM
24
1-C|G EC| C|G |C| |/`
Du dang hoa
Du dang hoa, nhonhe hoa
Dau trong choc lat cung lali ru
aru toi khuc biet mu
Li ru li cua giovuthoi qua.
Cach nao hieu c mnh ta?
Hat ru ngi lai hoa ra ru mnh!
Mot em lam kexa nha
Nhng ngay buon thachi rong
Lac l vong nhvesong quenha
Nhn chan nhthui xa
Nga ban tay nhcanh hoa ven ng
Giat mnh nhat ai rung
Khoi nhang cho nhnao nung tht da.
Mot em lam kexa nha
Mot ta rng thc mot ta nhtran
Muon lam mot ketha hng
i au ? Nhng ngang aqua
Buon vui mot goc quenha
Tha hng cho nhau laquehng.
Bai ca nho
Than yeu i, than yeu ng khoc na
Ngi chang con lalarung quanh toi.
Ngi chang con lamua thu trong trc mat
Khong tnh yeu chang nc mat lam g!
Ru chang con reo vui trong ay coc
Coau con hat nhodi chan ta
Cau th cuaphai mau bac phech
Ngi chang con laatang trong ta.
Than yeu i neu em con khoc c
Xin mot lan khoc lai cai thi xa
Thi bom notren au, chong m mat at
Ta hat ben ngoai, ru mua trong ly.
Tho Chim Trang
abien
Thoi can roi
Tau abien
Trang xa khi...
Song khong can
Nc van ay
Con tau run ray
Khoi vasong...khi xa.
Khong cocon tau nao ca
Mat em cha hoang may pha
ben i
Toi van hieu
Dau mai ng nhn mot mien
trang xoa
Khong thequen ieu g
VN HIN
VIT NAM
25
i vong tron
1. Toi quay nhng vong tron chong mat
Mi nam, hai mi nam, hai lam nam
Tch tac. Thi gian tch tac...
Tch tac. Toi quay vatoi bong gap
Nhng g tng mai chia xa
Nhng bong hoa quen thuoc, canh ong quen thuoc, ho
bom quen thuoc
Nhng canh rng kyb bm vahoa
Voi bay - men tat
Nu ci cha kp mra...
2. Toi quay nhng vong tron chong mat
Ngi an bayeu toi cung botoi i
(La chay pha Tay Toquoc.
Xep hang oi, hang ba mua gao, bot m...)
Quay. Tnh yeu quay chong mat
Tien quay chong mat
Phan phuc quay chong mat
Cm on cao lng-cm gaThng Hai.
Ru Whisky
An may
An cap
Cong so8 ngay xa, cong so8 bay gi
Gap gnhng cm tay quen thuoc
Toi quay - mot gasay nh
Bc thap, bc cao vatoi sng lai...
3. Em ng mong toi ot chay nhng canh rng
Bop nat nhng canh bm mau rc r
Mi nam, hai mi nam, quay nhng vong chong mat
Thach thc nhng cau th l lao, ben le
Bay gitoi mi khoc
Khoc c roi !
4. Cau th nay anh viet cho em
Nn i em nc mat can roi
Khoc lam chi cho kiet
Luc au chi?
Noi sang
Len nui lan nay khong thay nui
Lakhong rng lacung that thaxanh
May quan ben toi matoi nghquan
Nang ang sng khoi cxa gan.
Hop mot chut thoi roi guc chet
Ban toi thau ao ngalan ci
Ai ap cho toi ngan manh v
Tmot v sao lac xuong long toi?
Toi biet toi say lli noi vay
Sao au sao rung gia ban ngay
Con chiec lakia nam giay giua
Quacc long lan nhe xuong moi toi.
Len nui tap ngoi tr nh a
Giokhong hng ma nang khong hon
Cui xuong ngc hon len tng labiec
Cham phai moi mnh chiec lakhocong.
Toi biet toi say manoi sang
Ngumot giac roi ctnh nh khong
Toi cog au mamat ca
Doc ng i toi x c noi buon trong.
ieu c
Trai at mai quay vong nc mat
Dau hoa ben ng xeanlung linh
c g c trveni cu
Mot lan thoi mai mai-phoi-mnh.
Thoi almot lan oa oa tieng khoc
Csong i nh moi letren i
Muon ong anh t mnh ong anh
ot si t t chang hoa nen tam.
th song nh trai tim van ap
Yeu thng lalecua rieng mnh
Khong xin het em thau khong cau la tat
Chay tan roi rc rdi tro than.
1-C|G EC| C|G |C| |/`
VN HIN
VIT NAM
26
N
hac sLa Hoi, ten that laLa Doan Chanh,
sinh nam 1920 tai Hoi An. La Hoi goc
ngi Quang ong nhng dong toc ong
en nh c tai phoHoi a17, 18 i. Tnho,
La Hoi thong minh, hoc gioi vatora conang
khieu ac biet veam nhac. Nam 14 tuoi, ong a
chi c cac nhac cumandolin, ghita, accordeon,
piano vat sang tac cac khuc nhac ti vui ve
tuoi hoc troedien tau. Nhng nam 1936 -1938,
La Hoi vao Saigon ehoc tiep van hoa vatrau
doi them kien thc am nhac. Nam 1939, velai
quehng, La Hoi day nhac vacung vi nhac s
Vng Gia Khng, tac giabai CViet Minh,
thanh lap Hoi Am Nhac Hoi An (Societephil-
harmonique de Faifoo) maong lahoi trng, tap
trung vao hoi nhng thanh nien yeu thch am
nhac edu dat ho vehoa am, sang tac vabieu
dien am nhac. Nhieu hoc trocua La Hoi sau nay
atrthanh nhng nhac s khanoi tieng nh Le
Trong Nguyen, Lan ai, Dng Minh Ninh, Ho
Van Thiet, La Xuan, Hoang TuMy, Trng nh
Quang...
Theo thieu tng nhavan Nguyen Ch Trung,
tnhng nam 1939 - 1940 trong phong trao chong
phat xt Nhat xam lc Trung Quoc, ong Dng
vaong Nam A, La Hoi atham gia vanhanh
chong trthanh thulnh mot nhom thanh nien
Hoa Kieu chong phat xt Nhat valac scua
oan Thanh nien Dan chuHoi An do cac ang
vien Cong san Viet Nam NgoTam T, Huynh
ac Hng lanh ao. Khi o, Ban nhac thuoc Hoi
Am nhac Hoi An cua La Hoi bat au dien tau cac
hanh khuc cach mang cua Viet Nam, Trung Hoa,
Nga egieo la cach mang vao cong chung. Vao
khoang thang 7 nam 1939, nhom thanh nien Hoa
kieu khang Nhat cua La Hoi tochc trien lam toi
ac cua phat xt Nhat vacong cuoc khang Nhat cua
nhan dan Trung Hoa tai chua Quang Trieu, oc
cac bai th Song That, Quyet ekhang, Ly ru
tho, ong Kinh nhuom mau cua ToHu gay chan
ong caHoi An. La Hoi vacac ong ch cua ong
con tochc nhieu hoat ong phahoai cac ni
quan Nhat on tru, phakho lng thc, au oc
nga cua Nhat tai Hoi An vacac vung lan can.
Trong thi gian t1939 en 1944, ngoai cac ban
nhac vaca khuc rat c thanh nien quehng
a thch vemua xuan vatuoi tre, La Hoi aviet
mot sohanh khuc hung trang coong tinh than
yeu nc, ych chong phat xt xam lc. Tieu bieu
laca khuc Giothieng lieng ong viet nam 1944: Li
at nc gieo niem tin/ Giolen kia roi/ Giothieng
lieng bng ch thanh nien/ Li at nc giuc long
ta Ban nhac Xuan vaTuoi trecung c nhac
s La Hoi viet trong giai oan nay. Theo mot vai
cu ong ch cua La Hoi th ngi nhac s cach
mang Hoi An adung phan dao au (intro) cua
nhac pham nay lam am hieu lien lac cho tochc
khang Nhat cua ong.
La Hoi - TheL
Cuoc hanh ngo
trong Xuan va Tuoi tre
NHAT ANH
I0z0 vz t00| tr0 c0 |0 |z kk0c 0kzc x0z0 000c kzt 0k|00 0kzt tr00y
k00 80 0zN q0z tr00 0zt 000c tz, k0 t0 kk| 00 000c 0kz tk0 k0 l0 0zt |0|
|0t r0| 000c 00y c00y czc 0kzc s| 0y000 I0z0 kk0zt, z0 0k00y 0z0 000y
tr00 sz0 kkz0 00z0 0z 0 0kzc k|ck k0k 0 0|00 0|00 rz Nzt tz| 0kz kzt
Pkz0 h000y tr00 0000y N|0k h000y, tk| xz h0| k0, 0z0 0zN 1948. kk00y
0k|00 0y00| 0|0t tzc y|z c0z kk0c 0kzc x0z0 0zt k0 0z, 0kzc s| lz h0|, |z
N0t 0yk0 s| - ck|00 s| czck Nz0y cz0 tr000y, 0y00| 0z k s|0k v| 0z| 0yk|z
c0z 0z0 t0c 0yz y|0z t00| Z
Nhc s La Hi
Nh th Th L
27
VN HIN
VIT NAM
Tnam 1944, hoat ong cua La Hoi b bai lo,
hien binh Nhat rao riet truy naong. Thang 5.1945,
ong va9 ong ch trong tochc b phat xt Nhat
bat gi. Sau nhieu ngay giam cam vatra tan vo
cung daman nhng khong hekhai thac c g,
ngay 19 thang 4 nam At Dau (tc ngay 30 thang 05
nam 1945), bon Nhat em hanh hnh 10 ngi con
than yeu ocua Hoi An, tai chan nui Phc Tng
(gan san bay aNang). La Hoi vaban beth ab
vui chung trong mot hochon ngi b mat.
Nhavan Nguyen Ch Trung cho biet: khi quan
Tng Gii Thach vao aNang tc kh gii
quan Nhat, nhan dan Hoi An ayeu cau quan
Tng buoc quan Nhat chchiec hochon La Hoi
va9 ngi ban cua ong. Gia nh La Hoi nhan ra
thi theong nhchiec ao caroong mac hom bbat.
Bacon Hoa - Viet Hoi An aem di hai La Hoi va
9 ong ch cua ong vean tang trc chua Chuc
Thanh, trong ngoi modai, chia lam 10 khoang.
Khoang thhai ttrai sang lakhoang moLa Hoi.
La Hoi tgiacuoc i vas nghiep am nhac
mot cach ot ngot khi con quatrevalien sau o
lachien tranh ly loan, nen nhng g lien quan en
ong, nhat lacac sang tac cua ong, hau thebiet
c rat t. Ban bevahoc tronhrang cho ti
trc luc hy sinh, La Hoi asang tac rat nhieu
nhac an vaca khuc nhng hau het cac tac pham
cua La Hoi eu c ong gi cho ngi con gai
ong yeu lu gi. olamot thieu nHoi An xinh
ep, lam ngheday an piano. Sau khi La Hoi hy
sinh, moi ngi khong con thay thieu nnay
Hoi An vacolu lac veau, con song hay a
mat, cung khong ai c biet. Gia nh nhac sch
lu gic vai sang tac cua ong. May man sao
trong ocoban nhac Xuan vatuoi tre.
Thc ra, Xuan vatuoi trekhong phai lacai
ten La Hoi at cho nhac pham cua mnh. olacai
ten do nhath TheLat khi viet li Viet cho no.
ay nguyen lamot ban nhac khong li, coau e
Phap nglaPrintemps et la Jeunesse c La Hoi
sang tac au nam 1944. Sau o, mot ngi ban
goc Hoa, thi s Diep Truyen Hoa, aat li Hoa
vi tieu eThanh nien dxuan thien ephobien
trong cong ong Hoa kieu Hoi An.
au nam 1946, oan Ca VuNhac Kch Anh
VutthuoHaNoi thc hien chuyen lu dien
xuyen Viet en cac tnh mien Trung. Sau khi trnh
dien tai Hue, oan vao thang Hoi An. oan do
ong Voc Dien lam trng oan vi cac thanh
vien trdanh nh nhath TheLvav, nghes
Song Kim, cac nhac s Van Chung, Bui Cong Ky,
Nguyen Xuan Khoat
Nghe tieng La Hoi alau, khi en Hoi An,
TheLvacac nhac s ong hanh muon tm gap
tai nang am nhac cua Hoi An th c biet La Hoi
khong con na. oan Anh Vuen thap hng
vieng La Hoi, c gia nh La Hoi a tang mot
soban nhac cua La Hoi trong oconhac pham
Le Printemps et la Jeunesse. Ngay lap tc, TheL
vacac nhac s Nguyen Xuan Khoat, Van Chung,
Bui Cong Kyacam nhan c ay lamot tuyet
pham am nhac cua ngi quaco. Xuc ong trc
tam gng ngi nhac s- liet sahien dang tai
nang vatuoi trecho at nc vatac pham ay
sc song cua ong, TheLxin phep gia nh nhac
s at li ca tieng Viet vadan dng nhac pham
cua La Hoi tren san khau oan Anh Vu.
Chtrong mot em thc trang, hoa than vao
thegii am thanh rao rc, thon thc, say am
tnh yeu, niem vui song hon nhien trong sang cua
tuoi tretrong nhac pham cua La Hoi, TheLa
viet xong li Viet cho ban nhac, ca thoahp ky
la vi tng not nhac, vi giai ieu vatiet tau cua
nhac pham:
Ngay tham ti ben i xuan mi
Long am say bao nguon vui song
Xuan vevi ngan hoa ti sang
Ta muon hai muon ngan oa hong
Xuan tham ti, en tung bay cao tt tri
Vui sng i, cao tieng ca mng vui reo
ng elong thon thc tnh meam
Ta trevui, ta trevui i xuan tham ti
Li Viet kytai cua ong Vua Th Mi TheL
achnh thc bien ban nhac khong li Le Print-
emps et la Jeunesse cua La Hoi atrthanh ca
khuc Xuan vatuoi tre. Vi phan hoaam cua nhac
sNguyen Xuan Khoat, phan vuieu do nhac s
Van Chung bien soan, cung vi tai nang ao dien
cua nhath TheL, Xuan vatuoi treac
dng thanh mot man ca vuhap dan ra mat tren
san khau oan Anh Vutai Nhahat Phan Hng,
Hoi An au nam 1946.
KetoXuan vaTuoi treatruyen nhanh t
Hoi An, aNang ra Hue, ti HaNoi, vao vung t
do Nam Ngai Bnh Phu, vao Phan Thiet, Sai Gon,
en chien khu Viet Bac. Vacho en nay, sau hn
60 nam, Xuan vaTuoi tre, ca khuc khai sinh t
cuoc hanh ngocua nhac sLa Hoi vanhath The
L, van luon tretrung, ti mi, van c coi la
ca khuc xuan hay nhat, c hat nhieu nhat, moi
oxuan ve.
VN HIN
VIT NAM
28
1-C|G EC| C|G |C| |/`
H
ay nghe mot ngi HaNoi noi vechut
hng vlam tnep , thanh tao, dung d
nhaque:
Com lathc quarieng biet cua at tri, la
sc dang cua nhng canh ong lua bat ngat xanh,
mang trong hng v tat cacai moc mac, gian d
vathanh khiet cua ong quenoi coViet Nam...
Phai nen knh trong cai loc cua tri, cai kheo leo
cua ngi vascosc tiem tang vanhan nai cua
Than Lua. (Thach Lam - QuaHaNoi). Mi hay
hng nep c nang niu tran trong biet dng
nao, duchlachut quaquenho nho.
Theo sach Van ai loai ng cua cu LeQuy
on, nhabac hoc kiet xuat theky18, th ngay thi
onc ta acogan 30 loai lua nep khac nhau.
Nep nng, nep nc, nep chiem, nep mua, nep
hng, nep cai, nep quyt, nep cam, nep sap, nep
loc, nep may, nep than... Trong oc ton vinh
hang au lanep cai Hoa Vang.
Cuoi thu, tri se se lanh, toi lng thng xuoi
velang Vong, chcach trung tam HaNoi dam cay
sonham hng Dch Vong. Bon thon Vong Tien,
Vong Hau, Vong S, Vong Trung gop lai nen lang
Vong, thuoc quan Cau Giay, HaNoi. Nhng Com
ngon noi tieng lang Vong th chhai thon Sva
Hau ma thoi. Trc ay may thon nay coti vai
tram gia nh lam com, nhng nay sotheo nghe
khong con may. Chmi chng nam sau nam lai
ay malang xa nay mat dan net lang. Vao lang
long vong theo nhng con ng dang d, nhng
ngoi nhachop nhon ba bon tang che lap nhng
hang cau, vn chuoi quen thuoc.
Biet chung toi lakhach phng xa, lutrengo
nghieng roi nh ong thanh may cau nghe ngo
ngonh ong dao i mi.
Lua nep lalua nep non
Lua len lp lp, long nang lang lang
Lua nep lalua nep lang...
Com ngon HaNoi thng vao hai vuchiem va
mua. Nhng khi noi ti com ngi ta nghti com
thu, othang chn thang mi hang nam. Khi lua
non gat ve, truot lay hat, chon nhng hat may em
rang tren chao gang ln. Bep nuc ngchcophu
n, nhng ao com th phai can en oi canh tay
manh mecua an ong. Com nhola, ao lien tuc
tdi len. Thoc rang xong cho vao coi gia. Moi me
Mua Thu
HUOHC COM
NH NGUYEN
29
VN HIN
VIT NAM
giaroi sang say t nhat cung phai sau bay lan, cho
kysach, khong lan mot t trau nao mi goi lava y.
Co3 loai com ngon. Com lame, colehat mong nh
lame chang. Nhng olacom ngon nhat, thng
chdanh cho gia chu, ebieu nhng bac danh gia,
trng lao trong lang. Com rot, laloai com non,
thng dnh vao nhau, deo ngot du. Cung chnh
v com ngon nen khong t locom lam rm. Hocho
t nc vao coi roi giacho en khi tng nam com
dnh bet vao nhau giong nh com rot. Nhng ngi
sanh com th khong debla, bi com rm thng
nhat bn bt, mau hat com lai tai dai khothng
lam. Ay lacach noi cua may balang Vong matoi
gap ngay au ngo. Com au nia cung c liet vao
top ngon. Khi com agiaxong, con mot viec na la
nhuom mau. Tai lang Vong cac ba, cac chdung la
manon tao mau cho com. Sau khi com alen mau
xanh mn, tren mnh phn pht bui cam, toat ra mot
mui thm bui, mecom ay mi coi lac. Bay gi
can en tram ban tay cogai hong kholat hong, goi
com vao lasen, va ecom khoi kho, lai gilau
ben mau xanh nh mau ngoc bch, va hoavao
hng sen cho ta mot cam giac du du, tran trong
mon quaquethm thao.
amot thi ngnh khong con com. Lang
Vong colealui xa vao d vang, con chang ch
trong nhng hoai niem xa HaNoi, trong oi cau
ca dao ong queruong nc. ao binh, giac gia...
lng thao vi can, ngh g en quabanh nham
nhi. Giay trve vi cuoc song thanh bnh,
hng com lai theo vao cac ngonhotnhng o
ruong ngoai vi egilai cho HaNoi mot hng
vthu xon xao doc theo tng loi hephonho.
Gia nh baThm nhieu i lam com. Giba
agialam roi. Bacham rai tobay.
- Lam com vat va. Phai chu thng chu kho.
Thc day tcanh ba, ra ong khi cha tomat
ngi ecat lua. em vesan lacho tuot lay hat
may. Roi rang, roi sang say, cong phu lam. Moi
ngay khong lam noi mi can com. May bagia
goi yeu com lach chang ong anh. Bi v
cham tay gia mot chut lacom cng lai, con manh
tay giath com nat. La lobao gicung chriu
riu. Chieu chuong het mc mi hong coc mot
oi meng y.
Makecung la. Doc chau thosong Hong, rieng
g lang Vong cocom. Com Me(MeTr), com Lu
(Haong), com Kim Giang, com Thanh Hng...
nhng chrieng com lang Vong mi thc s noi
tieng. Ngi ta on lang Vong cob quyet chi
ay. Cung tcay nep Nhe, nep Cai Hoa Vang ma
nen com. Gia nh cu Hai th noi:
- Chquen con mat, chdeo ban tay cathoi.
Lang Menao coxa xoi g. Ngi Mevan sang
lang Vong lam cong nhieu i nhng com Vong,
com Mekhong thelan lon. Ngay trong hai thon
Hau, Say, com moi nhamot v, khong ai giong
ai. Ngi sanh com tHaNoi en Vong, cung ch
nham nham vao mot oi nhamathoi. Vat vaa
vay, nhng c chang labao. Langhecua lang,
nen phai gi. Nhng cung may langay nay com
khong chquanh quan quanh may loi heHaNoi,
manhieu vung, catan Sai Gon, Luc Tnh cung tm
veVong dp com ro. Nghe au com con i sang
tan Tay, Tau, Pari, Hoa Kyg na c. Vui ao e.
Phai o, balao lang Vong i. Com lang Vong
cothekhong con may nh xa, nhng danh tieng
lang Vong th con lu gimai trong long ngi
HaNoi i xa. Toi atng gap khanhieu ngi
Viet c truc, My, Canada vaac biet la
Phap. Va veti HaNoi lanhcom Vong. Khi
mua Thu ti, xuoi theo nhng con phonho nho
dan ra ngoai thanh, tm lai chut hng vxa, com
Vong. Khi giatnhng ngay song tren xscha
ong mnh era san bay, khong mot ngi HaNoi
nao khong mang theo mot t com goi trong may la
sen, boc trong tui ni long elam quacho gia nh,
ban bechut hng v trong tng hat com que
nha. Vay lahat nep lang Vong, ch chang ong
anh codp chu du thien ha roi ay.
Ngi HaNoi nham nhi hat com cung qua
chuoi trng cuoc, thquaac sac rieng cua mua
thu. Mau com xanh du, vchuoi thm, ngot am
hoavao nhau mi thc s tao nen hng vac
sac cua com. Boc mot quachuoi tieu trng quoc,
cham vao goi com lasen, cham rai nham nhi roi
chieu mot ngum nhochen cheThai hng sen...
vay lata aa cahng sac mua thu vao mnh,
cam het cai thm, cai ngot cai du maat tri a
ban tang cho c dan mien quecay nep.
VN HIN
VIT NAM
30
1-C|G EC| C|G |C| |/`
60 hEh E 80 kM hhk6 Vk 6k kh06 kI 6h0h?
Viec cac c quan truyen thong, ac biet latruyen
hnh vi cach quang bacua mnh cho cac chng trnh
nh Bai hat Viet, Sao Mai iem hen, Con ng
am nhac lam cho khan giadelam tng rang nhac
nhe, nhac ai chung latat canen am nhac VN hien nay
rorang lacan nghiem tuc ieu chnh. Ban than qua
trnh phat trien cua am nhac ai chung cung con nhieu
ieu gay d ng vi khan gia: cac sang tac tap trung
quanhieu khai thac etai tnh yeu maboquen trach
nhiem xahoi, trach nhiem cong dan, con vay mn
nc ngoai quanhieu, quachutrong khai thac s soi
ong macoi nhe chat tam tnh, ca tdedai vamon
sao, phong cach bieu dien vaphuc trang cua khong t
ca sdegay phan cam
Tuy vay khong the phunhan s phat trien cua
nhac nhe, nhac ai chung nc ta trong thi gian
va qua c ban labnh thng, lanh manh vangay
cang phong phuchuyen nghiep, thu hut c ong
ao cong chung. Sau nhng Tran Tien, Nguyen Cng,
Thanh Tung, PhuQuang, Bao Phuc oi nguviet ca
khuc vaphoi kh nhac ai chung ketiep cung that
tretrung tai nang vi nhng Ngoc Chau, Anh Quan,
Huy Tuan, LeMinh Sn, Viet Anh, c Tr, Quoc Bao,
oBao, Nguyen Vnh Tien Sau s khi au thanh
cong cua Ai Van, LeQuyen, NhaPhng, Bao Yen
hn hai mi nam trc, oi nguca s nhac nhe hom
nay that hung hau vi nhng ten tuoi c het sc
men monh Thanh Lam, MyLinh, Hong Nhung, Tran
Thu Ha, Phng Thanh, MyTam, Lam Trng, Quang
Dung, an Trng, HoQuynh Hng, Tung Dng,
am Vnh Hng Ngoai etai tnh yeu, nhng nam
gan ay, sang tac vabieu dien trong nhac nherat ang
bieu dng khi tm en vi nhieu etai cach mang, xa
hoi, nhat laviec hng vekhai thac loai am nhac mang
am hng dan gian dan toc cua LeMinh Sn, Nguyen
Vnh Tien, nhom Mat tri oBen canh o, cong nghe
tochc bieu dien cung phat trien khanhanh tren con
e co mot
doi song am nhac
that su hai hoa can xung
NGUYEN THEKHOA
kN 0kzc 0z| ck00y |00 0y0| vz ck|0N ||0k
t00t 00| tk| tr000y, kk| 0kzc vz zN 0kzc kz0
|zN pk000y z tk0| tk0p, zN 0kzc tr000
tk00y 0z0 t0c 0z0y c0 yz0y t|N |z| ck0 000y
c0z N|0k 0k00y ck0z 000c 0z0y 00 x00y 0z0y.
00 |z t0z0 cz0k tk0c trz0y 00| s00y zN 0kzc
|0t 0zN k|00 0z Nz z| c00y c0 tk0 0kz0
tkz. lzN tk0 0z0 tz0 000c s0 cz0 x00y,
kz| k0z tr00y 00| s00y zN 0kzc vz0 |z 0k00y
cz0 k0| |00 0z0y cz0 0k00y |0| y|z| 000y 0z0
tk00t pk0c.
Ca s nhc nh Thanh Lam lun
c ngi nghe mn m
VN HIN
VIT NAM
31
ng chuyen nghiep hoa vi mong muon bat kp
aphat trien cua cong nghetochc bieu dien khu
vc vathegii.
S phat trien cua nhac nhe, nhac ai chung
trong thi gian va qua cothecoi lanet son trong
i song am nhac VN, nocan phai c anh gia
khach quan, cong bang vacan c covuephat
trien ung hng, cotac dung thiet thc trong
viec xay dng i song tinh than cua con ngi
VN hom nay.
Khong thechv mot vai ca s hat gao thet
macoi gao, ien lacan benh phobien eha
thap am nhac ai chung VN. Cung khong thede
bu cac ca khuc nhac nheVN eu laca khuc quan
chung, khong chuyen nghiep, chv khong cotong
phophan em piano nh mot nhac strng quy
ln tieng debu nhieu lan. Ong nhac shm hnh
t coi mnh lahan lam ererung nhac nhe nay
thc ra lai rat au trkhi em tieu chuan coien e
up len nhac nhe vacagan noi ba rang sang tac
cua cac ban nhac trenoi tieng thegii nh ABBA,
BEATTLE eu cophan tong phopiano trong khi
ngi cokien thc i tvenhac nhe cung cothe
biet rang trong nhac nhekhong hecoyeu cau bat
buoc ovaphan phoi kh cho nhac nhe khong
bao gichi tiet, cng nhac nh trong nhac coien
madanh nhieu t do cho nghesng tau.
Chung ta cha coc mot nen kh nhac han
lam nh mong muon nhng khong thev thema
phunhan nhng thanh tu rorang cua am nhac
vaca khuc ai chung VN, mot trong nhng thanh
tu cua cong cuoc oi mi at nc trong thi
gian qua tren lnh vc am nhac.
IkI FhkF hk0 6h0 FhkT TIEh kh hhk6?
Khong cog la khi khong chkh nhac macac
loai nhac han lam khac nh ca khuc nghethuat
theo chuan cua Hoi Nhac sVN, thanh xng kch,
nhac vukcheu khothu hut ong ao khan
gia. Tuy vay, khong phai tat caeu lamau xam,
betac. Ben canh hai n vbieu dien lau nam nh
Dan nhac giao hng VN vanhahat Nhac vukch
VN ahnh thanh them hai n v khac laDan
nhac giao hng Hoc vien am nhac Quoc gia va
Nhahat Giao hng nhac vukch TPHCM. ieu
ochng tonhu cau venhac han lam trong cuoc
song hom nay. Viec nhac sQuoc Trung thc hien
thanh cong mot sochng trnh bieu dien vaalbum
World Music cung lamot hng i ay trien vong.
Thc ra, cho en nay, nc ta van lamot trong so
t nc chau Amanhanc cochnh sach au t
khaci mphat trien kh nhac han lam phng
Tay bi tran trong thch ang viec phobien tinh
hoa van hoa thegii elam giau van hoa dan
toc. Tuy vay, viec phat trien theloai am nhac nay
khong thechtrong i vao s au t cua nha
nc maoi hoi stvan ong cua nhng ngi
hoat ong trong theloai am nhac nay. Hoi Nhac
sVN cung rat can chuydanh kinh ph thch ang
trong khoang tai tr trao giai thng hang nam
cua hoi cho viec xuat ban vadan dng phobien
cac tac pham ca khuc nghethuat vakh nhac c
tang thng. ay lakien nghchnh ang tnhieu
nam nay cua cac hoi vien vanam trong tam tay
giai quyet cua Hoi Nhac sVN. Tai sao hoi khong
thephoi hp vi bon n v bieu dien am nhac
han lam chuyen nghiep HaNoi vaTPHCM to
chc bieu dien hang nam gii thieu cac tac pham
c trao tang giai thng cua hoi egiai quyet
mot thc trang ang buon nhieu nam nay lacac
tac pham kh nhac c au t sang tac roi trao
giai thng hang chuc trieu ong chngi sang
tac vangi cham giai biet vi nhau con cac ong
nghiep khac vacong chung th hoan toan mutt.
Trong hang tyong c nhanc danh cho viec
khen thng, Hoi cothedanh vai tram trieu ong
elam viec rat can thiet nay. Quan niem phai
coi kh nhac han lam phng Tay nh gng mat
quoc gia cua am nhac VN eso sanh vi thegii
xem ra quakhien cng vamong muon tm cho
kh nhac han lam lng khan thnh giaong ao
th qualavophng nhng phat trien vagn gi
notrong chng mc nhat nh vatm cach a
noen vi nhng khan giayeu men th hoan
toan hien thc. Tuy vay, viec nay th khong the
trong cay vao ai c ngoai ban than chnh nhng
ngi hoat ong kh nhac han lam.
Gii php no pht trin kh nhc?
VN HIN
VIT NAM
32
1-C|G EC| C|G |C| |/`
V[ T hk0 6h0 kM hhk6
T0YEh Th0h kh T06?
Cothenoi am nhac truyen thong nc ta la
mot nen am nhac phong phuoc ao tren ca
phng dien dan gian, bac hoc, thanh nhac, kh
nhac manhng bieu hien noi bat laam nhac
Cheo, Tuong, Quan ho, Ca tru, n ca tai t
Nam bo, Nhanhac cung nh Hue, Cong chieng
Tay Nguyen, am nhac cac dan toc thieu soTay
Bac, Viet Bac Khong phai cac giao hng, nhac
kch, sonat, concerto, tam tau, ttau theo kieu
am nhac phng tay machnh cac loai hnh am
nhac truyen thong nay mi lam nen gng mat
quoc gia ch thc cua am nhac VN.
Sau khi Nhanhac cung nh Hue, Cong chieng
Tay Nguyen, Ca truvaQuan ho c cong nhan
ladi san phi vat thevatruyen khau nhan loai,
Hat Xoan vaCa nhac tai tNam boang c
tiep tuc engh cong nhan danh hieu vinh d
nay. Cothethay, am nhac truyen thong Viet Nam
ngay cang c chuyvaanh giacao tren pham
vi thegii.
Venguyen tac, am nhac truyen thong dan toc
phai c coi la.Quoc nhac Viet Nam, phai co
vtr hang au trong squan tam vemoi mat cua
lanh ao vacong chung. Nen am nhac Viet Nam
hom nay phai c xay dng tren cai truc am
nhac truyen thong, trong s bao ton, phat huy,
hien ai hoa, quoc tehoa cac giatr tinh hoa am
nhac cotruyen vadan toc hoa cac tinh hoa am
nhac thegii.
Tuy vay, tren thc tei song am nhac hien
nay, am nhac truyen thong dan toc ang gimot
v tr quakhiem ton. Vemat ao tao, nochla
mot khoa nhotrong cac Nhac vien. Tren truyen
thong nhat latruyen hnh, nocovelamot oi
tng chieu co. Tren san dien, nochlamot yeu
tomau sac. Khach du lch quoc tetora rat hao
hng khi tiep xuc vi nonhng ngi dan trong
nc, ac biet lathehetre, van cha may man
mavi Quoc nhac cua mnh
ethc s trlai v tr xng ang cua mnh,
am nhac truyen thong dan toc can c chuong
chiem lnh lnh vc nhac nhe, lnh vc cokhan
giaong ao nhat trong nc, phat trien manh
menghethuat kh nhac truyen thong phuc vui
song, cac sinh hoat am nhac cokhanang phuc
hoi trong bieu dien phuc vu cong chung thng
xuyen nh quan ho, ca tru, ca nhac tai t, nhac le,
nhac hieu. Can xay dng mot hoc vien am nhac
truyen thong dan toc tng ng vi Hoc vien
am nhac quoc gia hien nay nh Trung Quoc, An
oalam. Cuoi cung lacan xay dng mot chien
lc truyen thong lau dai vacohieu quathiet
thc. Tom lai laxay dng mot moi trng rong
ln enang xng ang am nhac truyen thong
dan toc tm lai chong amat cua mnh tren
thc te.
V tr no cho m nhc truyn thng?
VN HIN
VIT NAM
33
1
. Ngay beme cau ru hi: Cai cocai vac
cai nong/ Ba cai cung beo vat long cai nao/
Vat long con coc cho tao/ Ta nau ta nng ta
xao ta an.
Nghe mai, nghe mai thanh thuoc tthunam
noi, ln len nhnam long.
Sau omay cau ca dao en lt toi ru em toi.
Thi gian troi, toi ln len cov cocon. en lt
cai cocai vac cai nong lai lan na em tang vao
giac ngucac con toi
Toi oc vathuoc nh chao, oc nh mot thoi
quen chi chay vong tron, nh an bat chao hoa
thay mat meong quemakhong bao gitm cam
nhan vekh vcua chao. Nao cobao ginghen
chuyen i tm cai lytrong cau ca dao au.
2. Mot hom nam ngam lai tng cau bong phat
hien ra cai vol: Ba con co- vac - nong eu beo,
c tnh en sechon mot con vat long anh
chen. Ba oi tng nay th oi tng nao seb
a len tht?
Bat ng, vabat ngln nhat cau cuoi: Vat
long con coc cho tao! Oi tri, coc khong hexuat
hien trong d an lam tht nhng cuoi cung lai la
kehien te.
Toi giat mnh, gitrong long noi ban khoan.
Mot lan vequehoi th nghe mebao: Laca dao no
noi the, ai biet lacai g. Me cung nghe tbethe
th nhthethoi
, eu laloai kiem an mat nc nhng cau
ca dao lai phan loai khac nhau: co- vac - nong
c goi lacai, cai lame, labethe. Con nong la
con, lanhobevaphu thuoc. Ba cai bong nhien
thoat canh vat long, con con khong c nhac
ti trong sla chon bong c loi tuot ra ex.
Chuyen i that rac roi. Van cha tm ra yngha
cua cai canh treo ngoe nay.
3. ang ngam ngi cau chuyen covac th nha
toi goi ln: Bonoi, xem bao nay: Cai tt oi
quan chulc ang theyeu nhat lag vay? Cau
hoi cua nhatoi nh cot ghi nhetm kiem tiep.
Bat cht bung ra trong k c toi vemot bai hat
thi xa xam:Nong dan laquan chulc oi quan
hung hau, khong conong dan th khang chien ta
khong thethanh congNong dan unhan vat
lc khanang tien tai, giai cap nong dan nhco
cong nhan con tien khong ngng.
Toi nhra roi. ung roi Nong dan laquan
chulc, bai hat tap thesau hoa bnh lap lai 1955,
cung vi bai Ket oan.
Toi keu to: ay roi ay roi, con coc ay
roi
Nhanong ung lacon coc ay roi. c mua
th b ep gia, at th nhng cho san gon, at b
cp giao cho d an. Cai cocai vac cai nong la
cac ong chud an ai lai em vat long!
au congthan phan nhanong c d bao
di cau ca dao t bao gidi bocanh con coc.
Hu hu!
20/ 9/ 2011
Con coc
ay roi!
ONG NGAN
34
VN HIN
VIT NAM
1-C|G EC| C|G |C| |/`
T
ham d hoi thao conhath Nguyen Khoa
iem - nguyen Uy vien Bo Chnh tr, B
th Trung ng ang, Trng ban Tuyen
giao TW, ong ch Nguyen c Kien, nguyen Uy
vien TW ang, PhoChutch Quoc hoi, nhac s
VuMao, nguyen Uy vien TW ang, Chutch Uy
ban oi ngoai cua Quoc hoi, GS.TS Tran Van Khe,
nhabao Phan Quang, nguyen Chutch Hoi Nha
bao Viet Nam, nhavan oKim Cuong, PhoChu
tch Thng trc Lien hiep cac hoi Van hoc Nghe
thuat VN, NSND LeTien Tho vaNST LeChc,
Chutch vaPhoChutch Thng trc Hoi Nghe
s San khau Viet Nam, NST Vng Duy Bien,
Cuc trng Cuc Nghethuat bieu dien, cung ong
ao cac giao s, tien s, nhanghien cu, van nghe
s Trung ng vaHaNoi tham d. ac biet,
hoi thao cos hien dien cua nhath Ton NHy
Khng, con gai ut cua danh nhan van hoa ng
Bnh Thuc Gia Th.
Tng nhvaton vinh cuoc i vas nghiep
cua ng Bnh Thuc Gia Th- mot vng ton, nha
van hoa, mot con ngi acong hien het mnh
cho s nghiep van hoc nghethuat nc nha, tai
hoi thao, cac ai bieu c nghe lai mot sobai
th ac sac cua cung Bnh Thuc GiaThvaxem
lai trch oan vtuong Loch ac sac do ng
Bnh Thuc Gia Th bien soan, c cac nghes
Nhahat Tuong Viet Nam vaNhahat Cai lng
Viet Nam thehien.
Bao cao edan cua giao s Hoang Chng,
Tong Giam oc Trung tam Nghien cu Bao ton &
Phat huy Van hoa Dan toc VN, Chutr hoi thao
cho biet, ng Bnh Thuc GiaThsinh ngay 9-3-1877
vamat ngay 4-4-1961, ong lachau noi cua Tuy
LyVng Mien Trinh - con vua Minh Mang. Than
sinh cua ng Bnh laTieu Thao Hng Thiet vi
ham Hiep taai Hoc s, conhieu sang tac giatr
nh: TT Ca (Viet velch sViet Nam tthi
Hong Bang; Lien Hiep Nghiem ThTap (chHan);
Vemot ban onc Viet (vei Hong Bang en
1900)... Than mau cua ng Bnh laNguyen Th
Hue. Bathong thao chHan, conhieu bai th
Nom c truyen tung nh NhQue, Thng
Cam HaThu (moi cau th eu coten cam vathu
xuat gia... Con gai ut cua ng Bnh laCong nng
NG BNH THUC GIATH
GIA LONG HANOI
NGOC ANH
0kz0 k| 0|0N 184 0zN 0yz s|0k vz 0 0zN 0yz Nzt c0z 00y 8|0k k0c 0|z k|, 0kz tk0,
0kz s0z0 t000y 00| t|00y, 0z0k 0kz0 vz0 k0z c0z c0 00 h00, tkz0 s|0k c0z 00 s| 00 00 h
kk000y, r00y tzN 0yk|00 c00 8z0 t00 vz Pkzt k0 z0 k0z 0z0 t0c 0 c00y zp ck| z0
h|00 |0t 0zN t0 ck0c k0| tkz0 vz t000y 0|0N v0 c00 0y00| vz s0 0yk|0p vz0 k0c 0yk0 tk0zt
c0z 00y 8|0k k0c 0|z k| tz| tr0 s0 l|00 k|0p czc k0| z0 k0c 0yk0 tk0zt 0, 0y0| 0kz ||ck
s0 1 rz0 h00y 0z0, hz 00|.
GS.TS Trn Vn Kh pht biu ti Hi tho
35
VN HIN
VIT NAM
Ton NHyKhng, mot ns ten tuoi aco
nhieu tap th c xuat ban vanhieu bai th hay,
trong ocobai noi tieng nh Con gap nhau ma
nguyen Uy vien BoChnh trMai Ch Thorat tam
ac, vabai th nay cung ac in tren nhieu t
lch tet vakhac tren bia a.
ng Bnh Thuc Gia Th khong chlamot nha
nho tham sau giao lyphng ong, lamot nha
tri thc covon Phap nggioi; ong con lamot nha
th danh tieng cua dan toc, bi camot khoi lng
th Han vath Nom osohang ngan bai, bi ca
mot gia tai phuluc, ca dao manhieu cau, nhieu
bai sang tac cua ong ac dan gian hoa bang
cau hoieu hat dan ca xHue. Trong ococau
Homai nh noi tieng, xng ang lamot tuyet
tac mattrc en nay nhieu ngi ngtng
tac pham ocottrong dan gian, nhng tac gia
lai chnh lacu ng Bnh:
Chieu chieu trc ben Van Lau,
Ai ngoi, ai cau, ai sau, ai tham?
Ai thng, ai cam, ai nh, ai trong?
Thuyen ai thap thoang ben song,
a cau mai ay chanh long nc non!
S nghiep sang tac cac lan ieu ho, ca Hue,
cung vi cac tac pham axuat ban nh Tnh Thuc
Gia, Ban buon mua vui, i Thuc Gia, Tieng hat
song Hng, Th ca tuyen vacac tac pham tuong
Loch (bi hung kch), Tao lao (hai kch) cua ng
Bnh Thuc Gia Th atrthanh di san quybau
khong chcua gia toc, cua quehng macon la
cua at nc.
Du ang benh nang, phai nam benh vien
nhng cam phuc trc tam long vatai nang cua
cung Bnh Thuc GiaTh, GS VuKhieu agi ti
hoi thao bai tham luan vi nhng ytxuc ong:
Cu lamot nhath ln cua Viet Nam nhng con
nhieu ngi, nhat laHaNoi vamien Bac cha
c biet ti, en cac nhanghien cu van hoc
cung cha quan tam. oc tuyen tap th cua cu
toi vocung xuc ong vacang oc cang thay may
tram bai th cua Cu eu lanhng bai hoan chnh
cavenoi dung vahnh thc, lamau mc cua th
ng luat. Culangi tiep noi truyen thong cua
Sieu, Quat, Tung, Tuy, tiep thu tinh hoa cua cac
nhath caba mien Trung - Nam - Bac.
Khong chlatac giacua hang nghn bai th
chHan vachViet, cung nhng cau th rat ep
veHue, vng ton ng Bnh Thuc Gia Th con
lanhasoan tuong tai ba. ac biet vTuong Lo
ch cua ng Bnh Thuc GiaThphong theo kch
Le Cid cua Pierre Corneille (Phap) lavtuong
au tien soan theo chuyen phng Tay. Neu tnh
tem cong dien au tien (1936) en nay, Lo
ch acoti ngan buoi dien, at kyluc trong
san khau Viet Nam. Vdien nay khong chc
phuc hoi Bnh nh macaTP HoCh Minh
GS Hong Chng (ng bn phi) cng cc i biu chc mng thnh cng Hi tho
VN HIN
VIT NAM
36
1-C|G EC| C|G |C| |/`
vathuoHaNoi qua nhieu nam van c khan
giayeu thch. Xuc ong khi xem lai trch oan
tuong Loch, GS Tran Van Khecho biet, ong
axem vtuong nay rat nhieu lan valan nao
cung xuc ong, khong cam c nc mat. Con
ao dien, NST LeChc nhan xet: Tmot tac
pham kch kinh ien cua chau Au, Hoang than
ng Bnh Thuc Gia Th asoan mot ba tiec
tinh than bang van hoc vamot s bien hoahp
lycho thc khach san khau Viet Nam. Cu a
minh chng mot chan lycua van hoanhan loai la
khong bien gii khi tac pham bat kycua bat c
quoc gia nao mavan at ra vai ti nhng van
ecot loi cua ban tnh nhan van cao ca....
Cac tham luan cua nhac s VuMao, nhavan
oan Minh Tuan, NSND am Lien, PGS Tat
Thang, PGS.TS Trng SyHung, nhanghien cu
VuNgoc Lien akhang nh tai nang vanhan
cach cua ng Bnh Thuc Gia Th vanhan nh
cu ng Bnh Thuc Gia Th lanhatri thc ln, la
nhath ghi dau an ac biet cua Viet Nam giai
oan na au theky20. Tnh phu tgia nha
th ng Bnh Thuc Gia Th vanhath Ton N
HyKhng, con gai ut cua cu cung c cac nha
nghien cu nhac en nhieu. Tiep noi truyen thong
thi ca cua ngi cha, nsTon NHyKhng a
trthanh ngi tha kexng ang ves thong
minh, uyen bac trong hoc van vanhng mycam
veth ca von cocua nhath ln ng Bnh Thuc
Gia Th. Tam long, tnh th, tnh i cua hai cha
con ng Bnh that ep, that chan chat matam hon
ahoa vao dong Hng Giang. Tnh th ay, tnh
phu tay nay nthanh tri am. Trong th ng
Bnh coHyKhng vatrong th con gai cobong
dang ngi cha nang long cung non nc.
Thay mat gia nh, nha th Ton N Hy
Khng axuc ong chia se: Toi khong thenao
quen tam long cua giao s Hoang Chng, ngi
ahieu vaviet vethay toi rat nhieu, atan tam
tan lc lo chu toan moi van echo buoi hoi thao.
Toi cung xin c tran trong tri an quyv aco
bai tham luan vati d buoi hoi thao nay. Toi
thc s xuc ong trc nhng tnh cam maquy
v adanh cho thay toi. Nhan ay cung xin gi
li cam n Tap ch Van Hien Viet Nam adanh
mot sobao viet vethay toi nhan dp kniem 134
nam ngay sinh va50 nam ngay mat cua ngi.
Hoi thao cung rat bat ngvi shien dien cua
mot nhanghien cu nc ngoai, v rat ngng mo
tai nang cua cu ng Bnh Thuc Gia Th vayeu
thch bai Homai nh axin c oc lai bai th
nay chuyen thebang tieng Anh nhng van gi
nguyen cau t, yep cua li th.
Trong mot ngay ma cuoi thu, cuoc i vas
nghiep cua danh nhan van hoa xHueng Bnh
Thuc Gia Thatoa sang lung linh gia long thu
oHaNoi, trai tim cua at nc than yeu.
Cc ngh s Nh ht Tung
Vit Nam din trch on
tung L ch
VN HIN
VIT NAM
37
Xa quelau ngay nhng comot loai cay toi van
nh, olacay xoan.
Bao lanhen xoan th cung khong han. Toi
nhen cay xoan khi mua ong ti, larung ch
tr may cai canh cheba ngc len bau tri nh
chac cleo gay rm san sang ngoac vao khong
trung gay nhng mrm chat quanh au o
Nhng nhhn calangay ong giaret, gio
veo veo quat vao au hoi nhath tren ngon xoan,
mot con chao mao co ro au, thnh thoang cn gio
giat lam nochao nghieng, phat ph chom long
uoi lora cai tum long oquach di phao cau
cung tera trc gio. Norn ngi lay lai thang
bang, kien nhan vi chong noachon.
Con chao mao au o, con, thnh thoang
loet choet cat tieng lanh lot. Chao mao nhcho
au cua rieng nonh ngi HaNoi nhquan ph
sang hoac quan caphequen thuoc. Hau nh sang
nao cung thay noo, luc co ro buon baluc lao
lieng cham choet a tieng hot vao khong gian
xam xt chabiet emi ai
Xoan laloai cay thhai vung quetoi gan
bovi con ngi. Cay somot lachuoi tieu. Chuoi
cho quaan, than lam thc an cho ln, nhanao
cung vai bui. Then laxoan. Xoan moc bao,
goc vn, chan brao. Cay xoan khong cho qua
an c nhng laloai golam nham c: khong
moi mot nao dam gam.
Xoan moc thang. Xoan to lam cot nha, lam qua
giang, cau au eu tot. Goxoan mem nhng la
loai cay coloi. Nochlagonhom 4, giatrchang
ln lao g nhng copham chat cua ngi nong
dan, moc mac deo dai maben vng can cho moi
nha.
Xoan cung laloai cay ln nhanh. Nhng loai
gothan mem eu giong nhau khoan nay. Trc
ay gan nhatoi comot anh m cavn xoan
khi mi lay v ra rieng. Tuoi ba mi acou
xoan loi dng can nhagoba gian. Xoan chuc tuoi
ha xuong em ngam ti mot nam trong nc
bun roi em len phi khoth ben vng chang kem
g tthiet. Can nhalam toan bang xoan, ba bon
mi nam sau dra van nguyen ay neu ola
xoan loi. Chphan rac ngoai mi b dp theo
thi gian.
Bay giat ai t i, cay xoan cung khong con
ai trong v nhaxay khong con can cot go. Ruong
vaoi bay gicanh tac nhieu thsinh li hn,
chat trong xoan th thanh at ang, khocothe
trong cay g sau no.
Con chao mao nuoi long cua ngi hang xom
csm sm cat tieng ch choet hot goi ban lam
toi nhen nhng cay xoan tr canh mua ong,
co ro trong giaret ma phun cung chao mao canh
sa, chcai am mua xuan enay loc bung chum
hoa tm ngat.
Lai nhen vn xoan cua ngi hang xom
Xoan, bay giaxa dan i song con ngi.
Vay mavai chuc nam trc ngi ta con mong
c lam c cai nhaba gian bang xoan loi...
9/ 10/ 2011
Nh xoan
OC
VN HIN
VIT NAM
38
1-C|G EC| C|G |C| |/`
T
ngay 13/ 10 en 16/ 10/ 2011, tai
Vien Am nhac Ha Noi adien ra
Lien hoan CLB Ca trutoan quoc lan
th2 nam 2011. Lien hoan athu hut 23
CLB Ca truthuoc 15 tnh thanh trong ca
nc tham d. Lien hoan nam nay, CLB
Ca truDien Chau vinh d c thay mat
cac CLB Ca truNgheAn tham gia vi 15
thanh vien a en Lien hoan 4 tiet muc Ca
truthuoc cac khong gian Hat ca quyen,
Hat ca nh vaHat chi.
c s quan tam vachao cua S
VHTT& DL NgheAn, ngay tthang 8/ 2011,
tai Trung tam VHTT-TT huyen Dien Chau,
CLB Ca truDien Chau vi cac thanh vien
tch cc ac tochc tap huan nhng
noi dung lien quan, trong otap trung vao
viec nang cao trnh o, hieu biet bomon
nghethuat ac cong nhan laDi san the
gii. Vi tinh than khan trng, nghiem tuc
vadi schbao tan tnh cua nhng nghe
nhan Ca truDien Chau, cac thanh vien
CLB ahoan thanh cong tac chuan b vi
nhng tiet muc chon loc vi li ca mi tren
c snen lan ieu Ca truco.
Dien Chau laat Ca tru, tnhng nam
xa xa alng danh vi nhng giao phng
ca tru(con goi lahat nhat), nh Giao
phng Ca tru Ke L, Ca truDien Lien,
Dien Thai vi nhng kep an, ca nng
xuan sac. Tnam 2002, nham bao ton va
phat huy bomon nghethuat ac sac nay,
CLB Ca truDien Chau chnh thc thanh lap
vai vao hoat ong. en nay CLB co15
Trien
vong
Co tru D|en Chou
Bai, anh: LEBALIEU
Ca nng Thu H, 9 tui, ot gii ging ca trin vng
Tit mc ma ht Qunh Tng
VN HIN
VIT NAM
39
thanh vien aconhng hoat ong tch cc
phuc vu vaap ng nhu cau cua moi ngi
vi hieu qua cao. Hien CLB comot Nghe
nhan c cong nhan Nghenhan dan gian la
cu Tran Hai (102 tuoi) xaDien Lien. ac
biet, CLB Ca trucomot gia nh tat caeu
lanhng kep an, ca nng xuat sac. ola
gia nh nghenhan Pham Tai Khoan (thuoc
giao phng KeL- Dien Yen), ac biet la
Ca nng Bang Lam, mot giong ca mt ma
achinh phuc ngi xem vi khuc Ty ba
hanh
Nhng ngay dien ra Lien hoan, khan gia
ac thng thc nhng tiet muc ac sac
cua CLB Ca truDien Chau vi 4 tiet muc
olaQuynh tng, Cao thm lan gi
(hat noi li mi), Ngam ai Thach vaTy
bahanh.
Ket thuc Lien hoan, CLB Ca truDien
Chau agianh c mot giai Nhat vetiet
muc hat mua; mot giai Nh ve hat ca
quyen vamot giai Trien vong tai nang tre
vean ay danh cho chau Pham Tai Ba19
tuoi (thuoc gia nh ong Pham Tai Khoan).
Theo nhath Cao Xuan Thng - covan
nghethuat cua CLB Ca truDien Chau, tiet
muc ngam ai Thach ket hp mua lac
senh (giai nhat) cua Dien Chau c chon
cong dien trong em bemac lanet tieu bieu
trong nghethuat Ca truchcoCLB nay.
Lan thhai tham gia Lien hoan, nhng
vi nhng thanh tch dau con khiem ton,
CLB Ca truDien Chau aelai an tng tot
ep cho khan giaThuo
Ca nng Bng Lm
Ca nng Bng Lm vi T b hnh
tit mc tham gia Lin hoan Ca tr ton quc 2011
Gia nh ngh nhn Phm Ti Khon
VN HIN
VIT NAM
40
1-C|G EC| C|G |C| |/`
N
gh veLeDuy Hanh, trc het vachu
yeu phai nhac en t cach cua mot nha
viet kch luon tran trtm toi, thnghiem
hng ti nhng cach tan tao bao. Ti nay, ong a
copha sau gan 50 kch ban, a sotrong oi
vao i song di hnh thai tron ven nhat cua san
khau lavdien. Hn 40 nam qua, LeDuy Hanh
luon c xem lacay but at hang vahp thi
bi anh luon ong hanh vi i song xahoi, luon
song vi nhp song ang troi. ay lahien tng
hiem thay cua mot nhaviet kch Viet Nam.
Can cvao pham vi ecap cua gan 50 kch
ban cua LeDuy Hanh, cothetam chia thanh may
mang chnh, gia chung thc ra khong coranh
gii cng mathng giao thoa, vatora nhat quan
vi hanh trnh sang tao cua LeDuy Hanh.
Mang thnhat lanhng tac pham kch ve
etai lch s, das. Trong onoi len loat tac
pham khai thac nhieu phng dien khac nhau
xung quanh phong trao khi ngha Tay Sn, que
goc cua ong. Cokch ban i trc tiep vao nhng
skien trung tam cua giai oan lch sang nh
nay nh Mat tri em theky, lai cosang tac
khai thac vao giai oan t c chuylakhoang
thi gian nhaTay Sn ang i dan en suy thoai
nh cac vBui Th Xuan hoi ket cuoc, Tri
Nam. Tham ch chrieng cuoc i vasophan
cua Bac cung hoang hau LeNgoc Han ahap dan
LeDuy Hanh khien ong acoNgoc Han cong
chua roi sau olai cothem Hon th ngoc. Roi
ong en vi nhng tch chuyen mang tnh truyen
thuyet, dasnh trng hp vChiec ao thien
nga, ban au hien dien hnh thc cai lng,
sau oqua sa cha lai hien hnh trong dang kch
noi vi ten goi Nothan, kevecau chuyen tnh
yeu oan trai gia nang M Chau vi Trong Thuy,
tng c rat nhieu tac giakhai thac, nhng qua
ngoi but LeDuy Hanh van hien ra vi nhng
dung dang mi, lygiai mi. Hoac en vi buoi
au dng s nghiep cua trieu Tran thong qua
tam s giang xecua baHoang cuoi cung trieu
Ly, ngi trao lai vng quyen cho ong vua au
tien cua nhaTran voc thoai em cung
thehien mot tm toi mi venghethuat bien kch.
Nhan vat lch snoi tieng thai hau Dng Van
Nga cung trthanh oi tng cua ong qua v
Hoang hau cua hai vua, di dang thc oc ao
cua loai kch mot nhan vat. LeDuy Hanh con
chuyen giai oan lch scan ai vi vdien
Ngi mang hon nc, viet vecuoc i ch s
Tran Cao Van.
Mang thhai lachum kch ban khai thac e
tai vethan phan ngi nghes vanhng van e
lien quan en smang cua nghethuat san khau
trong i song xahoi nh Dien kch mot mnh,
Hon tuong, Nguyet ha, Ngi cao, Hon
an tham ch cothekethem vao danh sach
nay nhng vdien matrong otuy ecap ca
Nhaviet kch cua nhng
tm toi vacach tan tao bao
L
Duy

Hnh
NGUYEN VAN THANH
L

D
u
y

H

n
h

(
g
i

a
)
VN HIN
VIT NAM
41
sang lnh vc khac nhng lai gan bosau sac vi
cuoc i cua ngi nghes qua dong chay thi
gian nh Bien, Noi au nhan loai
Cothe tm thay trong nhng tac pham san
khau nay nhan thc vaquan niem cua LeDuy
Hanh vevai troquan trong cua nghethuat, cua
san khau oi vi i song tinh than con ngi, s
tran trong cua ong oi vi di san qu giacua kho
tang kch hat dan toc, trc song giophuphang
cua thi buoi kinh teth trng vi tam lythc
dung lan tran. Ong nhan gi ngi nghes san
khau hay biet gn gichat ngoc tinh khiet cua nghe
To. Ong ca ngi tam gng song het mnh v nghe
thuat, xem hoat ong san khau tuong nh lesong
cao ep cua mot i ngi qua hnh tng nhan
vat nhaviet tuong loi lac ao Tan. ang chuy, la
mang vdien nay cung noi len nhng tm toi
mi mevenghethuat bien kch nh cach xly
khong gian vathi gian thoang mgan nh cung
cach cua cha ong khi sang tac vabieu dien tuong
hay cheo trong cac vNguyet ha, Bien. Coluc
ong tm en mot hnh thc la, oc ao nh th
nghiem hnh thc kch mot nhan vat chay suot t
au en cuoi trong trng hp vDien kch mot
mnh. Xu hng tm toi nay, c LeDuy Hanh
tiep tuc trong cac kch ban lch soc thoai em,
Hoang hau hai vua, Hon th ngoc nh s ke
tha cosang tao nhng trch oan mau mc cua
san khau truyen thong dan toc HoNguyet Cohoa
cao, Manh Lng bat nga (tuong), Suy Van
giadai (cheo)
Nhng mang nhng vdien ve cuoc song
ng ai vanhng van equan thiet at ra t
omi lani thehien tap trung nhng tm toi,
sang tao cua LeDuy Hanh tren cahai phng
dien tnoi dung en hnh thc thehien. Chnh
loat vdien nay, kch LeDuy Hanh avn
ti nhng thanh tu ang ke, ong gop ang
ghi nhan vao s phat trien cua san khau thanh
phoHoCh Minh cung nh san khau Viet Nam
hien ai. Tat nhien, khong phai vdien nao trong
mang viet nay cua LeDuy Hanh cung gay tieng
vang thuan chieu trong d luan, nhng cothe
noi hau het nhng vdien khai thac trc tiep ve
cuoc song vacon ngi hien ai mi lani boc
loay unhat strng cung nh soan cua
cay but kch nang ong nay. Trong sonhng v
dien thuoc loai nay, ang chuynhat laChuyen
la, mot trong nhng tiet muc tieu bieu cua nha
hat San khau nho5B, c ththach qua thi
gian cachuc nam. Vkch thehien mot cach ac
sac vaoc ao khanang biet i tnhng hien
tng cu the, nhng chi tiet sinh hoat i thng
ephat hien ra nhng tan kch i eo le nhng
lai an cha trong nonhng van eva thi slai
va mang tam voc ln thuoc velesong, lelam
ngi . Chuyen la latan kch cua may con ngi
quen song vi ong lng conh, khi kinh teth
trng bung ra khong cokhanang thch nghi e
tang nguon thu nhap, chcocach duy nhat lathu
hep dien tch sdung can nhacua mnh, danh
chocho thue. Thelakch tnh nay sinh khi khach
tro cua ho lai lamot ngi hoan toan xa la vi
nep song bnh on. Va cham cc tang cap khi
ngi la vi cung cach ng ssuong sa, phabo
moi chuan mc giao tiep quen thuoc tan cong vao
cuoc song cua ho, dan ti nguy c ran nt, tan v.
Kch ket thuc khi ngi tht bat ngxuat hien
nhan ra moi lien hehuyet thong gia thanh vien
cua cai gia nh nay vi chnh ngi khach tro la
mat kia. Nhng kch thc ra mi tam khep lai, bi
van eat ra tovan treo lai o, oi hoi phai
c giai quyet. Khan giara vetrong tam trang
ban khoan, ngh ngi, khong chvechuyen cua
nhan vat kch macon lachuyen cua chnh mnh,
cua xahoi hien nayophai chang lavan e:
chung ta sechung song vi nhan tomi la nay
sinh cung vi nen kinh teth trng nh thenao
mot khi noaxam nhap vao tan ging ngu,
tham ch len loi vao loi song, cach ngh, cach cam
cua mnh? oi b, xuat hien tren san khau hoi
dien 2005 cung lamot vdien cha ng trong
onhieu tm toi ang chuycua LeDuy Hanh.
ay, quakhchien tranh vahoan canh hoa bnh
cua thi kyoi mi, mca hien tai can xen
chang cht vao nhau. Nhng ngi Viet Nam do
hoan canh phai ra song nc ngoai nay trve
oan tu vi ngi than, song lai vi nhng ky
niem khoquen cua mnh. Tat cacac quan heay
cmoc noi vao nhau, tac ong len tng con ngi
vatao ra nhng thay oi en bat ng. Gia dong
xoay i song bon chen hom nay, ai tiep tuc gi
c pham chat ngi chien s, ai tha hoa anh
mat mnh, thc slanhng van eam anh manh
mengi xem.
LeDuy Hanh abc qua tuoi 60, nhng sc
ngh vasc viet cua anh dng nh van con doi
dao. Mua hoi dien 2009 - 2010 va qua, nhieu
vdien cua anh lai comat valai at lien may
huy chng Vang, Bacen nay, cay but LeDuy
Hanh van tiep tuc latac giatieu bieu cua san
khau Viet Nam. Cong chung canc van chi
nhng tac pham mi cua anh vi tat caniem tin
yeu.
VN HIN
VIT NAM
42
1-C|G EC| C|G |C| |/`
KBA | fE | IK| fE, |0B| |0N fAN |A I1 KBA
Co ngi hoi toi: hoa s la ai? Toi a tra li: Hoa
s khac ngi th ve cho du ve g th ve cuoi cung
van la t hoa. Theo toi, hoi hoa, nghe thuat bao gi
cung la van e rieng t, rat rieng t. Ngi hoa s ve g
th cung theo con mat rieng, t tng, cam xuc rieng,
cach anh gia rieng, theo nhng mach bao rieng cua
trai tim mnh. Neu e mot lo hoa cho 10 hoa s cung ve
th dt khoat se ra 10 bc tranh hoa khac nhau. Ch
t hoa toi dung ay nham nhan manh rang hoa s
du ve oi tng nao th cung eu the hien chan dung
cua ban than: suy ngh va quan niem ve cuoc song,
con ngi, ve oi tng ve, quan niem ve hoi hoa, va
ca hoc van, s thch... ngha la tat ca nhng g chat
cha trong long mnh. Ngi hoa s tham ch con ve ra
nhng ieu ma mat thng khong nhn thay nhng ho
lai nhn thay c thong qua ton giao, thong qua khoa
hoc, thong qua tam linh. Nha bac hoc Nga Gamov khi
nghien cu ve vat chat toi (Dark Substance) tng noi:
Nhng cai mat thng khong nhn thay khong co ngha
la chung khong ton tai. Toi ve ong rm mau xanh,
luy tre mau en, con trau mau o va khi tranh cua toi
ep co hon th moi ngi eu thay toi co ly. Toi cung
ve mnh thanh ong da en, long may mau xanh va hai
mat mau vangMi ay, toi co mot bc tranh c Phat
em tang canh hoa sen cho c chua Gie Su trc cay
thanh gia. Trong i thc, hai con ngi v ai nay cha
bao gi gap nhau, nhng ho lai gap nhau trong giao ly
dung cai thien, dung long t bi e cu roi con ngi.
Vay tai sao toi lai khong ve ve mot cuoc hanh ngo gia
ho. Danh hoa Gaugin noi: Moi cai eu co the. Hoa s
khong n thuan la ngi ghi lai cai ep cua t nhien
va con ngi ma con la ke sang tao ra cai ep e lam
ep them t nhien va con ngi
NK1N N1B| IKANK |BN BE0 NKB I1 KB|
Khong t ngi khen toi la trng hp hiem hoi cua
mot ngi khong qua trng lp ch nh t hoc ma
Hay cu ve
nhu khcng b|et ve th| do soc7
LEAI CHUC
l0 0z| 0k0c 0z k00 N0t |z0 0kzc |z| cz0 00| 0z c0z k0z s|
80| I0z0 Pkz| tr00y c00c tr0 ck000 c00y t0| 0z0 tkz0y 9}Z011.
8z0 k00 Z0 0zN 0kzp |z0y k0| k0z, 0kzt |z sz0 c00c tr|00 |zN cz
0kz0 |z0 tk0 8 Nz0y t00 000 0y00| vz v0 tr0 tz| 8z0 tz0y N
tk0zt 0 0zN Z008, l0 0z| 0k0c 0z tr0 tkz0k N0t tr00y 0k00y
t00 t00| 000c ck0 0kzt c0z N tk0zt k|00 0z| 0 v0| 0|0t k|00
0z ckz0 000y. rz0k l0 0z| 0k0c 000c 0k|00 0kz s00 tzp 00|
t|00y 0 000c 0y0z| |00 y|0, tr00y 00 c0 c00 k0 t000y k0k, 8|r
E0w0r0 h0ztf, 0z k0z00| l00, Pk0 0k0 t|ck k0| tr0 0N 0000y
pk0 q00c t0, |z0k 0z0 tzp 00z0 0z0 kk| Nz|zx|z...000y v0|
czc k0z s| 0y000 r00y, kz0k 0k000y, 0z0y I0z0 h0zt00
t00|, 0|z ck| vz 0|00 tk0z| c0z l0 0z| 0k0c 000c 00z vz0 0|00
y|zN czc k0z s| tk0 y|0| c0z N0t 0kz x0zt 0z0 00| t|00y c0z N.
0k0 000 0z, tz| sz0 c0z l0 0z| 0k0c 0z |z kz0y 0yz0 00c trz0k
s00 0z0 vz kz0y 0yz, tz| cz0 0kz 0k0 c0z y|z t0c tr00y k0N
sz0 pk0 0z0 0zt hz| Pk00y, 00y vz0 kk00y 0y00y ck0 rz 0k00y
s0r| trz0k N0| |zN 0k|00 0y00| k|0k 0yzc v0| s0c |z0 000y vz
0z0y |000y sz0y tz0 0000y 0k0 v0 tz0. 0 vz, 0 0y000y c0z
c0z t00| 0kz0 s|0k tkzt tkzp, l0 0z| 0k0c vz0 c0| N|0k ck| N0|
0zt 0z0 tr00y kz0k tr|0k t|N 000 0yk|z tk0c s0 c0z 0yk0 v0.
I|0 yk| |z| N0t s0 ck|0N 0yk|0N v0 0yk0 c0z 00y.
T ha, 2011
VN HIN
VIT NAM
43
thanh cong trong hoi hoa. ay la mot s nham lan ln.
Hau het cac danh hoa trong nc va tren the gii eu
thanh cong chu yeu la nh t hoc ch khong phai nh
trng lp. Bac Nguyen Gia Tr va anh Nguyen Sang
eu hoc Cao ang My thuat ong Dng nhng thanh
cong ln nhat cua ho vi tranh sn mai la do t may
mo hoc t truyen thong sn mai dan toc. Pablo Picasso
cung vay, ong ch hoc Hoc vien My thuat Madrit mot
nam roi bo ngang sang Paris t hoc roi thanh danh.
Trng lp la quan trong nhng t hoc mi la cai quyet
nh thanh cong cua bat ky hoa s nao. Can chu y la
cac bac thay hoi hoa thng khong bao gi day cac
trng va neu khong hoc c ho th kho co the thanh
cong. Nh moi quan he cua cha toi, nha th Le ai
Thanh, toi may man t nho a quen biet va c cac
anh Nguyen Sang, Nguyen T Nghiem, Dng Bch
Lien, Bui Xuan Phai day ve. Roi sau nay vao TPHCM
th quen biet va hoc c nhieu ieu t bac Nguyen
Gia Tr. Toi a tng c xem anh Nguyen Sang thc
hien t au en cuoi bc tranh sn mai noi tieng Trong
vn chuoi, ca t luc anh ky hoa, bop hnh. Anh Bui
Xuan Phai cung tng nha toi TPHCM ba thang e
ve va trao oi kinh nghiem vi toi. T nam 1995, toi
c i trien lam nhieu ngoai quoc nen lai hoc c
t nhng tac pham kinh ien cua cac bac thay the gii.
nc ngoai, c t 10 gi sang ti 5 gi chieu toi me
mai i bao tang xem tng vet but cua cac bac thay.
Co ky i 90 ngay th 70 ngay cac bao tang ln nhat
the gii. Sau nhng ky "hoc tap tai cho" nh vay quan
niem ve hoi hoa va ky thuat sn dau cua toi tang gap
hang chuc lan ch khong phai mot hai lan. S t hoc
co cai hay la hoan toan t do, ch hoc nhng g thiet
than nhat va co the chon loc nhng cai hay nhat cua
cac bac thay, khong b phu thuoc vao bat c chng
trnh giao an nao.
Picasso, hoa s v ai nhat the ky 20 la mot tam
gng t hoc ln. Khi a thanh danh va giau co, Picasso
a mua rat nhieu tranh cua ngi khac. Picasso quan
niem n gian the nay: "Hoa sy la ngi s hu bo
su tap rieng cua mnh". ac biet la ong ay mua nhieu
nhat la tranh cua H.Russo, la mot hoa s t hoc hoan
toan. H.Russo a la nguon cam hng va co anh hng
ln en sang tao cua Picasso, Kadanski va ca Matisse.
Picasso, Ka danski va Matise v ai bi ho luon nhan ra
va hoc hoi khong ngng nhng cai hay, cai v ai cua
ngi xung quanh.
Thiu n tm, 2010
VN HIN
VIT NAM
44
1-C|G EC| C|G |C| |/`
KAY |1 fE NK1 KKBN K|EI fE IK| BA AB?
Co lan, mot ban hoa s noi tieng khen toi: Khong
qua trng lp ma ve c nh ong th that ang kham
phuc. Toi lien ua lai: Ong noi ngc roi! Qua trng
lp ma van ve c nh ong th mi ang knh phuc.
Trong cau noi ua cua toi, co mot s that nghiem tuc:
sang tao nghe thuat noi chung va sang tao hoi hoa
bao gi cung rat k nhng troi buot trng quy, nhng
khuon vang thc ngoc ap at va ngi nghe s neu
khong vt qua nhng rao can o th kho co the thanh
cong. Hoa s Bui Xuan Phai tng ghi vao nhat ky cau
nay: Hay c ve nh khong biet ve th a sao!. oi vi
the gii Bui Xuan Phai cha phai la mot hoa s v ai
nhng cau noi nay cua ong th qua v ai, the gii hoi
hoa cha ai noi c nh ong. Mot cau noi chng to
ong hieu hoi hoa en mc tan cung roi. Chnh cac hoa
s noi tieng nhat the gii cung cha ai dam chac mnh
a thc s hieu hoi hoa. Salvado Dali tng noi: Toi
hien la hoa s noi tieng nhat the gii, ay vay ma toi van
khong hieu c ve la the nao?. Hoa s Bui Xuan Phai
tng ch cho toi xem tranh cua Gaugin, Russo va noi:
Ve nh the nay la sai roi ay nay neu theo quan niem
trong trng nhng chnh nhng cai sai nay mi la ep.
Thc ra, nghe thuat la tnh yeu ma tnh yeu th khong ai
day ai c. Chnh tnh yeu cua moi ngi se t mach
bao cach yeu, cach chinh phuc ngi mnh yeu cua
ho. Ngi phng Tay co cau: "Nghe sy sinh ra a la
nghe sy ngay ch khong phai do ao tao". Nhan manh
ieu nay khong he la viec coi thng cac trng lp
nghe thuat nhng qua that cac trng lp co the day
ve nhng khong ao tao c hoa s, co the day viet
van nhng khong the ao tao nha van, co the day nhac
nhng khong ao tao c nhac s. Hoc nghe thuat la
hoc e quen ch khong phai e nh. Lam nghe thuat
la mot qua trnh t ao tao qua cong viec lao ong sang
tao ben b hang ngay, neu muon thanh cong th phai
nh en cai nguyen tac sau sac ma Bui Xuan Phai
nhac nh: Hay c ve nh khong biet ve
IB| fE B1| |KAI fA B1| |K0A |E 0
I1 MBI IKB| IK0| IAM ||NK
Ngi hoa si ve chan dung thng ve nhng ngi
than yeu, nhng ngi mnh yeu men knh trong. Toi
a tng ve chan dung cha toi, nha th Le ai Thanh,
nhng ngi trong gia nh toi, cac nghe s ln cua at
nc ma toi knh trong nh Van Cao, Nguyen Gia Tr,
Bui Xuan Phai. Trong mi nam gan ay, toi co nghien
cu ve Phat giao, An o giao, Thien Chua giao, toi thay
co le hai trong nhng con ngi ep nhat cua nhan loai
la chua Gie Su va c Phat. Cac triet gia loi lac t co
ch kim co nhieu nhng cung co ong noi cha chac a
ung, nhieu ong cuoc i va ly thuyet khong i oi vi
nhau, noi mot ang lam mot neo. Phat va Gie Su th
khong nh the. Hai ngi nay rat nhat quan. Cuoc song
cua cac ngai la minh chng song ong nhat cho tat ca
nhng ieu cac ngai noi.
Nha ieu khac Le Cong Thanh rat thu v khi xem
mot so bc tranh Phat va Gie Su cua toi trong trien
Chn dung c gi Nht (c treo ti ta Thp i Malayxia)
Ch Trn Thy Minh, 2001
VN HIN
VIT NAM
45
lam Con ngi va vu tru nam 2008. Sau khi xem rat
cham chu, nhieu luc ngoi bet xuong san nha e ngam
tranh, anh noi vi toi: rat la la lam sao ung ngay thang
nay Chuc lai ve Phat va Gie Su c nh la Chuc c
hai ang toi cao giao nhiem vu ve e nhac nh con
ngi v hien nay i song tam linh cua nhan loai xuong
thap qua, cha bao gi thap nh vay. Cha bao gi con
ngi tan bao va canh tranh khoc liet nh bay gi. Va
anh Le Cong Thanh a lam mot ba tiec nho ngay tai
san Bao tang My thuat mi mot so nha bao, nha van
cung chuc mng toi. Anh Thanh coi ay la mot hien
tng tam linh. Toi cung cam thay the. Toi ve c Phat
va Gie Su t mot thoi thuc tam linh: ch co long t bi mi
cu c con ngi!
I|NK AN IB| |A MBI IK0B| I|NK |0A KB| KBA,
KKBN NEN J0A BE |AB
Ngi hoa s luon thuoc ve mot at nc mot dan
toc va au tien, anh ta bao gi cung ve con ngi va
thien nhien at nc mnh dan toc mnh va v the khong
the lan vi con ngi cua at nc dan toc nao khac.
Cac ac trng ve t duy, cam xuc, roi cac ac trng ve
mau sac, ng net, hnh khoi cung tao nen tnh dan toc
cua mot nen hoi hoa. The gii tng biet en nhng nen
hoi hoa ac sac Ha Lan, Italia, Phap Tuy vay, cac hoa
s ln khong ch thuoc mot at nc, mot dan toc, ho
thuoc ve nhan loai. Theo toi, ngay hom nay khong nen
qua e cao tnh dan toc khien cho ngi nghe s lung
tung va t lam ngheo mnh. V nh dan toc ta khong ch
la sn mai, lua, hay ch la con trau, ben nc goc a, ao
t than hay c dung mau nau se ra dan toc. Nguy hiem
hn la viec tuyet oi hoa dan toc tnh de dan en mot
th chu ngha dan toc hep hoi, khi dan toc nao cung cho
mnh la nhat, th o la nguon goc nhng bi kch ln cua
nhan loai hien nay nh chien tranh, thu hanCo le, theo
toi, bay gi moi quan tam ln nhat cua cac hoa s VN la
lam sao tranh mnh ve that hay that ep, trong cai hay
cai ep luon bao ham tnh dan toc va tnh nhan loai. The
gii ngi ta rat song phang, ro rang ve viec nay. Trong
cac bao tang va galerry ln the gii, di mot bc tranh
ep, sau ten cua hoa s, bao gi ho cung ghi quoc tch
va tham ch ca nguon goc dan toc cua hoa s. V du: Hoa
s X, quoc tch My, goc VN.
Neu noi tnh hnh chung th nen hoi hoa cua chung ta
mi la c khu vc thoi, kieu SEA Games ay. Nhng co
mot so hoa s co the bay ra nc ngoai mot cach ang
hoang, cung xng vi nam chau bon be o la nhng
ten tuoi nh Nguyen Gia Tr, Nguyen Sang, Nguyen T
Nghiem. Rieng bac Nguyen Gia Tr th co the coi la mot
thien tai, ngi a a sn mai t my nghe len thanh hoi
hoa va c coi la mot trong ba ngi lam sn mai gioi
nhat the gii. The he sau o cung co nhng nhan tai hoi
hoa. Mien Nam th do toi a quay ra Bac 10 nam nay roi,
khong biet nhieu, nhng Ha Noi nay, th toi thay Le
Quang Ha, ang Xuan Hoa va inh Quan th cha thua
ai het. Bay tranh cua nhng hoa s nay ra nc ngoai th
cung ngang nga ay
NHAT ANH (ghi)
Hng sen - Pht v Jesus Christ, 2010
Ch L Xun - v ha s L i Chc, 1980
1-C|G EC| C|G |C| |/`
46
VN HIN
VIT NAM

egign vaphat huy truyen thong ngi

HaNoi thanh lch, gop phan xay dng
nep song van minh, ac biet tren lnh vc
giao thong, Trung tam Nghien cu Bao ton va
Phat huy Van hoaDan toc phoi hp vi Cung
Thieu nhi HaNoi tochc cuoc thi vetranh chu
e: "VAN HOAGIAO THONG" . Noi dung cua
cuoc thi nay va mang tnh xay dng va mang
tnh phephan nen cac em c vebang cahai the
loai: hoi hoavacham biem. cuoc thi nay yeu to
noi dung, ytng rat c quan tam.
Cai nhn
hon nhien
vnhngmngsngv
gckhutcavnhogiaothng
trongisngxhi
1 2
3
4
5 6
7
8
47
VN HIN
VIT NAM
Cuoc thi c phat ong
tngay 22/ 6/ 2011 vachtrong
hai thang, en ngay 30/ 8 vaa
nhan c 532 tac pham gi ti
tham d. Ngoai tac pham cua
cac em thieu nhi HaNoi, con co
tac pham cua thieu nhi nhieu
a phng khac cua canc
gi ti tham d. Ban giam khao
gom cac hoa s couy tn thuoc
Hoi Mythuat Viet Nam achon
la c 60 tac pham cua 59 tac
giatrao giai. Cuoc thi khong
nhng lac hoi ecac em the
hien tai nang hoi hoa, macon
nang cao nhan thc vevan hoa
giao thong. Nhng mang sang
lan goc khuat cua van hoagiao
thong trong i song xa hoi
chung ta noi rodi cai nhn
vanet vehon nhien, trong treo
cua cac em.
Letong ket, trao giai vakhai
mac trien lam tranh oat giai seto
chc tai Cung Thieu nhi HaNoi
vao ngay 30/ 10/ 2011. VHVN xin
gii thieu mot sotac pham c
chon tcuoc thi thuvnay.
9
10
11
12
14
13
16
Tranh ca cc em:
1. Hong Nam Khnh
2. Bng T H Thin
3. Nguyn Trng Phan
4. L H Giang
5. Thy Linh
6. Trn Phc Thnh
7. Trn ng Hong Phng
8. V Hng Trang
9. Ng Gia Bo
10. Tun Long
11. Nguyn Trng Ngha
12. Trn Thu An
13. Dng Quc Dng
14. Bi Trung Hiu
15. inh Minh Thnh
16. Nguyn Huy Tng
15
1-C|G EC| C|G |C| |/`
C
ha toi la dan van chai. Me quanh nam quan quat trong cay, an,
va li. Nh sau 8 nam khong sinh n, me tr da em vao ngay
bao. Cuoc vt can khong co cha. Ba va chay theo me,
va chong choi vi bao. Loi c em b trang hoa cuon co, ba th phao.
Nghe tieng phat vao mong en et, tieng o e yeu t, bay gi ba mi len
tieng:
- Cha e anh! Ng nay la gan coc ta ay. Ln nhanh ma i bien.
Vai ngay sau, me chet v bang huyet. Cung tran bao o, tau cua cha
b bao loc cuon chm. Xac nhng ng dan xau so dat vao b cat tren ao
Me. Ba con van chai a a ve chon di chan nui Voi. Lang chai dng
mot chiec mieu nho e th. Moi lan ra khi, nhng ngi i bien eu en
thap hng, mong nhng ng dan bat hanh phu ho cho viec chai li
suon se va bnh an tr ve.
Anh em toi coi cut, b v. Ba o ruot ao muon a chung toi theo,
nhng dng khong vui. Khong muon lam kho o, anh em toi nh meo tha
chuot cam cap rau chao nuoi nhau. Ba on em ve cham soc. Ngay
ngay, toi be em i bu rnh...
Que toi la vung trong iem giac My ban pha. Gia nh be nho cua toi
bao lan chay bom, lai tr ve ngoi nha gia vung cat nong, nam nep mnh
di rang phi lao, moi khi tr tri, rang cay oan mnh rang rac. Ch co
o, chung toi mi tm c nhng ky c dau yeu cua me cha. o la cai
gieng cha ao, may man gap ung mach nguon. Mieng gieng ch bang
cai nong, a xanh ke tron tra, sau chng hn met, nhng nc tran tre
suot bon mua, trong vat, nhn thau ay. Nhieu nam kho han, nhng gieng
khong can. No la nguon nc nuoi ca lang. Ngi lang at cho no cai
ten la Gieng Thach Sanh. Ngay au trai nha la cay bi rat la. T goc
moc len hai nhanh, ln len thanh cay bi oi. Qua luc lu, tron cang, mui
eu, an mat ngot.
Chien tranh trong giai oan ac liet. Trai trang no nc tong quan. Du
c mien ngha vu quan s, nhng anh Tung toi van xung phong ra tran,
cha kp thi tot nghiep pho thong. Mi lam tuoi, toi thay anh tr thanh tru
cot gia nh. Toi t phai gong mnh chong choi vi moi kho khan, bat trac.
Khong biet t khi nao, toi a bo quen tuoi chi chuyen, anh chat, e lam
cho da cho a em coi cut, be bong nh mot ngi me.
Toi khong kp nhan ra mnh a tr thanh thieu n, neu khong co n
v bo oi ong quan trong lang. Nhng tan binh eu rat tre, phan ln ang
hoc ai hoc. n v bo tr trong nha dan.
Hom ay, trong toi co cam giac rat la, met moi, bung nham nham
au. nh ngh, nhng oi mat em Sn dng hieu may pho huyen, c
am anh. Em chuan b vao nam hoc mi. Toi oc c trong oi mat em
nhng khat khao. Thng Sn qua. Bang ay tuoi ma a y t, khong dam
voi vnh ch. Gia ma cha me... Toi gat voi nc mat, vi oi quang ganh
quay quay ra rng phi lao. Bac Tuan hen mang la phi lao kho hun sa
Trai tim
an ba khoc
(Trai tim phunluon an cha ieu kydieu)
LETHBCH HONG
0| s|0k rz vz |00 |00 y|0z
N0t N|00 y|0 czt. 0zt tr00
|z0 0zt, czt 00| |00 y0, czt
tr00 t|t 0y00 cz, czt pk0 Nz|
trz0k, czt t00y 0k0| Nzt 8z0
sz0 tr00y c0N, rz0 rzt tr00y
N|00y, |z0 xz0 tr00y 00p y|z,
tr0| t00t vz0 0z 0z vz0 |z
czt. 0zt vz y|0 x0z0 q000.
0z| y|0 lz0 Nz0y t|0t tr0| kk0
kk0c, tk0| rzc 00 tr0, c00y czt
ckz tk0c tkz0, k00 k00y, 0y0t
0yzt |zN kk00y y|z0 0k0 N0t
ckz0 |0z.
48
VN HIN
VIT NAM
VN HIN
VIT NAM
49
thuyen t tuan trc. Bung au chan tng cn, ngay
cang d doi. Mo hoi toat tua nh tam. Toi ngoi phet
xuong cat. Cam giac tng tc, nhoi nhoi, nhon nhot...
Kieu au bung the nay, mi thay lan au. Choi choi
Nh co giot nc ang lan lan, bo bo, cham cham. Mot
dong mau o hong lt xuong co chan. Bung van au
am , chan chan, tng tc... Chui vao lum cay... Mau
chay... Toi oa khoc.
Va luc o, mot anh bo oi tre mang tren vai toong
teeng oi quang ganh, chay en. Toi giat thot tim. Nn
bat. Nhng ch c t phut, au khong chu noi, toi lai
om bung quan quai, keu thanh tieng Me ...i! Con au
qu...a. Mau chay thanh giot. Tren cat, tng giot cat
hong. Tng vien cat hong...
-Em au bung phai khong? Nha au, anh a ve
Anh bo oi quang ngay oi quang ganh.
-No, no co chi mo Va khoat tay, mot tay van va
om bung. Toi au, rat au, au tng hoi, au tng cn
d doi. Ngi toi lanh toat. Mat may tai dai...
- ng s! Anh la bo oi ong quan trong lang
Rong. Anh cung i v la phi lao ve thoi cm. Va noi,
anh va cui xuong toi day...
a nha nhem toi. Sn i hoc cha ve. Toi lo lang tr
ra ngo, nh i on em, th co mot ch bo oi vao. Chng
hn 20 tuoi, ch tet toc uoi sam, oi mu mem. Tren ve
ao gan hnh bnh hanh mau o, noi tren o la vong tron
co dau cong mau bac. Tng ch en xin nc. Nhng
khong, ch khoac vai toi vao nha. Toi tran tran nhn ch.
Nh hoa giai cho s ngac nhien cua toi, ch t gii thieu
ngay khi va ngoi xuong ging:
- Ch la Thuy trong tram Quan y mi ve ong quan
lang. Em bao nhieu tuoi roi?...
Ch hoi g, toi eu ke nay. Cau chuyen cua toi hnh
nh khien ch xuc ong th phai. Thnh thoang, ch lai at
tay len vai toi, nhn au yem. Cht ch hoi:
- Em co kinh nguyet lau cha?
- Kinh nguyet la chi ra, ch? - Toi tron mat hoi ch.
- O - Ch tron mat ngac nhien, cham rai - No la...
Va giang giai, ch va keo trong tui ra boc vai man.
Tay thoan thoat cat tng na met, gap dai. Toi nh ngay
me sinh em, ba a dung no... Ra en ca, cht nh
ra ieu g, ch quay lai lay trong tui, a toi quyen sach
a cu:
- A, ch tang em cuon sach nay. Em oc ngay nhe.
M...tang khi ch tuoi em (cai bam moi nh phat ra la
tieng me, nhng ch lai dng ngay). Cuon sach rat thu
v cho tuoi mi ln ay, Mai!
Ch tinh te va kheo qua. Toi cung a co nen, nhng
khong hieu sao nc mat c gian giua. Me con, toi au
co the nay. a tiep cho toi cuon lch tui nho xu, ch
dan:
- Hang thang neu thay th em anh dau vao ay
Mai tr thanh thieu n roi. Con cao hn ca ch. Em co
khuon mat de thng lam...
S xuat hien cua ch khien toi cam ong. Va thay
vui khi c ch khen. Co phai cai ngi ay nh ch
Chang dam ngh tiep... Ngng qua. May ngay lien toi
nam bep d trong nha. Ch s gap ngi ay...
Roi, toi cung a giap mat anh. Anh en ganh nc.
Toi o mat nh chay, nhng khong kp. Lung tung mai
lam ai nc a len cham phai tay anh ay, song sanh,
o tran. Suot buoi chieu ay, toi c than th nh ngi
mat hon. Thnh thoang len soi mnh trong ang nc
ben goc bi va ganh ay. T hom ay, trong can nha
tuenh toang cua ch em toi thng trc ngi lnh tre
ay. Anh ten Dung, bang tuoi anh Tung, ngi Ha Noi,
ang hoc nam th hai, khoa Vo tuyen ien, trng ai
hoc Bach Khoa...
Cong viec au tien la anh quay nha tam kn ao
goc vn. Roi, thng lai vach, lp them tranh, sang sa
ban ghe, vn tc, ong chuong ga... Ch em toi thch
nhat chiec ai ban dan anh t che. Gian nha nho gia
con cat bong nh bng sang len nhng am thanh ky
dieu. Em Sn thuoc nhieu chng trnh. Thnh thoang
no dao an mieng nhac hieu a nghe en quen ay
la Tieng noi Viet Nam.... Sn thch anh. Anh nh giot
nc than lam ti mi oc ao, lam sang trong cuoc
song cua ch em toi.
Sau thi gian khan trng luyen tap, n v c
lenh len ng. Anh i vao em ram. Gio t bien ru
hang phi lao hat. Cat trang bon chon xoa du cai nong.
Co cai g day song lao xao. Thang thot, hang hut, toi
nh ngi mat hon. Anh bc vao i toi nhe nhang,
dung d. Toi thay am ap nh c ch che, c ta
vao mot b vai du dang e khoc, e biet mnh la con
gai. a bao em toi i tieng lao xao tren cat, i bc
chan quen thuoc, i tieng go vach nhe nh tieng gio
ma van biet la anh... Cai giong Ha Noi trong treo, ngot
ngao en am say ay a bao lan toi ao c. Ngay mai
khong anh. Ngoi nha thieu anh. Con ng vang anh...
Ch em toi se song the nao? Lai tr ve nh nhng
ngay trc ay, nh anh cha tng bc vao cuoc i.
Nhng lam sao the c. Mot tnh cam ti mi ang
xam chiem tam hon. No nh nguon mach cang tran
nha song. Trai tim toi lan au tien biet run ray, thon
thc. Di goc cay Bi chong, bi v (anh at ten),
anh voi va a toi mot tui sach:
- Em oc nhng cuon sach nay i. Gia tai sinh vien
cua anh ch co bay nhieu thoi. Gi ho anh Khuya roi,
chao em Sn... No la a tre thong minh. ng e em
that hoc. Va em na, nen tiep tuc hoc, khong co van
hoa th cc lam
Trang don may hng h. Gio lao xao. Anh luong
cuong en la. Cht anh om toi vao long. Gap gap. Voi
va. Siet chat. Nghet th. Nong nan. am me... Anh hon
len mai toc phu day b vai nho nhan ang rung len
tng hoi. Xoay khuon mat cua toi di trang, anh hon
len oi mat am nc mat, thu th mot li hen:
1-C|G EC| C|G |C| |/`
50
VN HIN
VIT NAM
- Neu... anh se tr lai...
Cht anh ngoi thup xuong cat. Toi hoang hot:
-Chi ra anh? Anh au bung phai khong? Ch em
lay dau
Tr ra, anh a chay ra cong. Dang ieu lom khom
rat la. Toi vut chay theo. Nghe tieng toi, anh cang chay
miet. Tha oi chan tran tren cat, c the uoi theo anh
nh muon khuu xuong. Toi nhao ti om sau that lng
anh, dui trong tay anh mot chum phi lao xanh con ngai
ngai, hang hac goi trong chiec khan tay va lo dau gio.
Anh hot hoang, giay nay, quay i AnhEm ve i.
Ngi mo ma la ra. Lai con mac c. Va mi o thoi,
con Toi sng lai gia trang, gia cat, gia gio. Tr troi.
n oc. Bong o dai tren cat. Toi muon c cung
trang theo anh ve pha ay...
Li hen nh a gam sau trong trai tim. Anh la ngi
an ong au tien gi cho toi bao ieu b mat. Giup toi
hieu c rang trong cuoc i nay khong co con ng
cung. Niem tin thap sang a tiep cho toi sc manh. Toi
thi au trng trung cap tai chnh. Ri vung que gio cat,
ch em toi len tnh hoc. Nh ba trong coi nha. Ch em
toi ch mang theo bai v, di anh cha me, bang tot nghiep
Pho thong cua anh Tung
Gia khi o, toi biet tin anh Tung hy sinh Quang
Tr. Le truy ieu anh c to chc trang trong. Ba con
lang chai en rat ong. Anh bo oi lam che o chnh
sach noi khong tm thay t trang cua anh. Thay ch that
than, Sn khong khoc. No von l, gi th lang im nh
bc tng a. Tron ra b phi lao, no khoc ngan ngat,
khong khac g ngay anh Dung i Nam. Toi co the guc
nga c khong? Li me a gam sau trong ky c co be
8 tuoi: Ch than phan kho ai i - con da long moc con
choi nay cay...
Nhan tam bang tot nghiep loai Gioi, toi ve nhan
cong tac tai Ngan hang tnh. ung luc ay, at nc
thong nhat. Toi trong ch tin tc cua anh. Li hen the
vang a khong nguoi ngoai trong trai tim. Tuoi 20, am
tham nh mot bong hoa rng, toi nhan c bao li to
tnh. Moi toi th 7, gian nha nho dap du khach. Nhng
ngi an ong vay quanh. Ho ha hen tnh yeu, hanh
phuc Nhng toi a bo qua c hoi la chon hanh phuc
cho mnh...
1 nam, 2 nam, 5 nam vun vut troi qua... Thi gian
nh bong cau qua ca so. Toi hoang hot. Nhng trai tim
van ven nguyen nh buoi au gap g. Thnh thoang ve
que, toi than th ben nhng ky niem. Tng nh anh
van quanh quat au ay, ben rang phi lao, di goc
bi oi, ngam vang trang khuyet, ngat la phi lao o toi
vet t. Mat gieng loang loang nh co bong hnh anh...
Em Sn me anh a quyet tam thi vao Khoa Vo
tuyen ien. Em o thu khoa, c chon i hoc Lien xo.
Thng em qua. No gan goc the ma mem yeu en la.
Cha bao gi ch em phai xa nhau. No mang theo chiec
ao canh cua toi con nguyen mo hoi va dm dm nc
mat Sn ch ngu c khi co mui mo hoi ch...
Chieu th 7 hom ay, toi ve que tranh thu sang sa
mo me, ra ao thap hng cho cha. Ba that thanh
t cong:
- Mai i! Co anh bo oi hoi con!
Ba a 2 ngi khach vao nha. Toi giat mnh. Mot
ngi thap am, khong phai. Ngi kia cao rao eo
knh, mac bo quan ao bo oi bac mau, chan tap tenh.
La anh? Anh khong quen li hen. The ma co luc mnh
a ngh Trong ngc o don. Ngi khach bo mu va
at chiec ba lo len ban. M nut ba lo a toi goi nho.
Khong phai anh... Toi nh qua bong bm cang xt hi.
Tieng th dai a nen roi, ma van rung len the tham.
- Anh la Trung cung n v Tung. Con ay la y
s Thai cua Quan y vien - ngi ieu tr cho anh. Xin
loi em en bay gi mi ti. Anh a that ha vi vong
linh anh trai em. Chien tranh ket thuc hn 5 nam roi.
Chuyen... th dai lam...
Toi nhan ra ngay net ch cua anh Tung: eu, ep,
ro rang nh ch viet mau. Ap cuon sach len ngc, toi
oa khoc
Anh Tung toi va anh Trung c giao nhiem vu tm
hai cot ong oi vt song Thach Han. Anh Tung nhat
c mot goi nho, boc nilong t mem cua ong oi
vt song dat vao ben Nham Bieu. Kha nang ngi ay
a hy sinh. May qua, ngoai b con a ch ngi nhan:
Knh gi Me: Nguyen Th Duyen... xa Xuan nh Hai
anh gi ra, ngay au cuon sach la dong ch ong oi
cua toi! Neu ai nhan c, xin lam n chuyen gium en
me toi theo a ch.
- He c noi ve me, anh thng thay no xuc ong
nh the- Anh Trung ke tiep. Tung bao anh: Chung
mnh phai song e a ve cho me anh ay...
Nhng Tung cht quay i, nhn xa xam:
-Chien tranh. Moi cai eu co the. Neu co menh he
g...th...cau nh chuyen ho mnh en tay em gai, mnh
nh no...
-Ph phui cai mieng cua cau - Anh mang Tung.
Chieu toi, Tung a anh ba lo cua no, trong o co th
gi cua ngi lnh gi cho me Ha Noi, em m ra xem
co ung khong? Anh cat vao ba lo cua mnh. Ngay toi
hom o, bon anh nhan nhiem vu a bo oi sang b
Nam... Tren ng bi t b Nam ve, anh Tung em
a nhng phao, thuyen cho anh e ch thng binh,
tut lai pha sau yem ho. Anh a a c thng binh
en b ben kia, nhng quay lai khong thay Tung. Bong
ung... ung... oang oang... Tren song, di anh sang
nh ban ngay cua phao sang ch rat nhieu ba lo, mu
coi cua ong oi nhap nho tren mat song b bam nat.
Anh trai em a khong kp sang b Bac
Anh Trung ng len, i i lai lai, roi cham rai noi:
-Anh ha vi Tung, neu may man song sot, se trao
tan tay chiec ba lo nay cho gia nh. Roi ngay em hom
sau, chnh anh a b thng... b mat tr nh. Anh a
VN HIN
VIT NAM
51
ngu suot 8 nam qua. Hien trong hop so nay con gam
manh phao. Anh song c e en gap em hom nay
la mot ky tch. Ky c chien tranh a giup anh nh lai...
Tr nh mi phuc hoi lai tuan nay. Va o la ly do, hom
nay anh mi en...
Toi ap ma vao chiec ba lo cua anh, nang niu tng
ky vat. Mot cuon so nho a nga mau, loang mau. Net
ch trang au a bt: Cac anh a vt song, ba lo
buoc chat lam phao, an ban nh vai trau tren song,
phao sang ban ay tri, c bi, cai ch pha trc la
Thanh Co. Nhn ong oi hy sinh nuot nc mat ma
tien ve pha trc. Co nhng luc bom an quanh mnh,
v nhiem vu ma khong s chet... Mai i! Neu nhan c
nhng dong nay, em hay giup anh chuyen boc nho gi
cho me cua ong oi anh Ha Noi (anh cung khong
biet ten). Phan ngi gi b tham nc, ch luan c
mot ch D thoi. Toi giat mnh. La... Khong... Lay tri.
Hay cho Dung c song. Ke ca viec anh ay co quen
con...
Nhan chuyen cong tac Ha Noi, toi tm en nha me
Duyen. Linh cam khong sai. Nhn hnh anh trong tam
Bang To quoc ghi cong, toi nh hoa a. Trai at qua la
hep. Ngau nhien hay s sap at so phan? Ngi au
ma duyen phan lai gan vi anh em toi ky la the. Anh
khon thieng a cho toi gap me. Tay me run run m
boc nilong. Co 2 cuon so va mot goi nho xu. Me cam
len. Cuon so a hoen mun, tng t o mau ri ra khoi
gay ba. Ba vuot lai tng t, xep lai, roi cham chu oc.
Thnh thoang, ba lai gi knh ra lau. Anh i a 8 nam,
nhng ky c ngi con trai van ven nguyen trong me.
Bat giac, me nh toi oc tiep Me giup con en gap co
Hoang Thanh Mai lang Rong... va nhan Mai va Sn
la con nhe. Mai la ngi con gai cua con. Ch em Mai
mo coi t nho.... Ba cam len cuon th hai Than yeu
gi Mai.... Ba gi tiep. Manh vun nat mau nau trong
chiec khan tay. Hop dau lan ra... Toi khong km c...
Ba linh cam:
- Thang Bi cua me nhac ten Mai? Co phai la...
- La con ay, me!
Ba run run om toi vao long... T hom o toi tr
thanh con gai me. Ba khuyen toi hay ngh en tng lai
cua mnh. Ngi chet thiet phan a anh, ngi song
khong v am anh ma quen i hanh phuc rieng. Toi cung
a nghe li me khuyen. Nhng hnh nh trai tim a
khep kn. Tnh yeu toi a danh tron cho anh.
Toi danh het thi gian cho cong viec. Hoan thanh
lp ham thu ai hoc. Sn a ve nc, ket hon cung
ong nghiep Ha Noi. V chong em thuyet phuc toi ra
Ha Noi song. Me cung mong vay. Nhng toi quyet nh
lai que, con hng khoi cho cha me, cho anh Tung...
*
Toi co cam tnh ac biet vi ngi Ha Noi. Cung
phong toi co ch Hng - ngi thu o theo chong ve
que. Ch em than thiet, i au cung co nhau. Roi, ch
mac can benh nan y, e lai 3 a con nho dai (a ln
len 10, a be cha tron 2 tuoi). Trc luc lam chung,
ch cam chat tay toi Hay thay ch cham soc cac con.
Chung con nho qua. Roi ch at tay toi vao tay anh
Truc chong ch nh li cau cu:
-Hay giup ch cham soc bo con anh ay. Hng ve
chong, nc mat gian giua, ch nghen li - Xin loi ba
con anh... Em i trc... Nuoi cac con... S...ong h...anh
phu...uc....
Ch thanh than ra i... Va ngi lai khong co cach
nao khac hn la thc hien li gioi giang cua ch.
Sau khi thay ao cho ch, c quan ng ra to chc
am ci cho toi va anh Truc. Me t Ha Noi vao lo
hon s cho toi. Lan au tien cam bo hoa co dau, toi oa
khoc. Anh Truc hieu va chia se cung toi noi niem ay.
Cha mot lan lam v, nhng hnh nh toi rat co duyen
lam me, ngi me cua a em s sinh va 3 a con
th dai...
Nhng, so phan lai nh treu ua, thach thc toi.
Lam v cha tron 2 tuan, roi noi dai sau o la 10 nam,
15 ngay cham soc ngi chong benh tat vi vai tro
ngi bao mau. Anh b tai bien, liet na ngi, khong
i lai, chang noi nang. Toi khong dam khoc. Co ai tin
c, lam v, ma toi van ong trinh. Sau tuan trang
mat, en c quan, cha bc vao phong, toi a nghe
canh lai xe r ram Ba mi tuoi mi lam le ha chay.
Ma gia, ruong ngau...c la phai biet...Co 4 chan ging
gay mot...con ba.... Ngam ci chua chat. Toi lang
thang ra b song. Khoc nh cha bao gi c khoc.
Nc mat se vi i noi au. Toi khong muon mang dien
mao ta ti nay ve nha. Khong muon me biet. Cung
khong muon chong toi buon. Anh a tng la ngi lnh
ng 9. Toi hieu noi au cua ngi an ong khong
c lam an ong vi ngi phu n cua mnh. Co benh
th vai t phng. Lan ngoi ngoi ngop, toi i khap ni tm
thuoc cho anh. Roi anh cung bo me con toi...
Cac con thng quy toi, nhng ch goi toi bang m.
M vi me th co khac g nhau. Tot nghiep ai hoc, hai
a con gai ln theo chong ra Ha Noi. Co ut hoc xong
nam th nhat, c nhan hoc bong du hoc tai My. Me
vao on me con toi ra Ha Noi. en san bay Noi Bai, con
gai ut c om riet lay toi. Ca ba a guc vao ngc toi:
- Me, me cho cha con con nhieu qua...
Om cac con vao long, cam giac that la. Phan s la
me cac con t lau roi, nhng toi van ch tieng goi ay.
Hanh phuc c lam me. Trai tim ro mau nh c hoi
sinh.
Cac con i roi, gi ch con lai mnh toi. Chieu chieu,
don dep ngo vn, toi nh thay co chong toi va anh
Dung. Hai ngi an ong toi nghiep bc vao i toi, a
cho toi tnh yeu, nhng eu bo toi lai. Li th tham van
vang vang trong tim Thanh Mai cua anh! Tren mat at
khong co con ng cung. Muon chien thang phai vt
len chnh no.
VN HIN
VIT NAM
52
1-C|G EC| C|G |C| |/`
C
hung toi vao nhacocu bavacac chau
nha, rieng ong Huynh Ba th ong Huynh
Hai con trai va a i kham trung tam
y tequan Lien Chieu, huyet ap ong len 220 nen
bac s gilai etheo doi vaieu tr. Chung toi
en trung tam y tequan Lien Chieu, luc nay bac
s acho ong uong thuoc, huyet ap axuong,
vaong Huynh Ba akhoe varat ti tnh, tiep
chuyen vi anh em chung toi.
em 29 tet nam 1960 tren con tau khong so
noi ung hn latren con gothuoc tieu oan 603
(tien than cua oan 125) ong tai song Gianh
Quang Bnh, vi cai ten laTap oan anh caSong
Gianh c ang giao nhiem vu van chuyen vu
kh an dc, lng thc thc pham vacanhan
lc vao phuc vucho chien trng Mien Nam. Tau
ch5 tan vukh, thuoc cha benh, gao, ng li
cu enguy trang. Xuat phat tSong Gianh, d
kien secap ben Bai Chuoi thuoc Nam bac cua
eo Hai Van, nhng tau va ri cang ra en a
phan quoc teth ca2 banh lai eu bgay nen tau
khong thecap ben vao Bai Chuoi. Ong Nguyen
Chn tochc on tau, nhng tau troi dat en ao
LySn Quang Ngai vao ngay mung 4 tet nam
1960 th ch tren ao phat hien chung cho lnh ra
vay bat. Tren tau luc nay co6 ngi.
Ong Nguyen Bat ngi xaDuy Hai, Quang
Nam lam thuyen trng, ong Tran Mc (Quang
Ngai) lam thuyen pho, Nguyen Sanh, Nguyen
N, Huynh Sn, lathuyen vien. Ong Huynh Ba
lam b th chi oi, chnh trvien cua con tau.
Cac chien shoi ynhanh vathatat cavukh,
an dc, ao ma cac quan trang khac xuong bien
ephi tang, chelai mot t gao vang li
cu th ch va en vabat gon cac chien s, va
ch a 6 chien s veao LySn Quang Ngai.
Bon ch dung moi thuoan rat daman etra
tan khai thac, nhng cac chien s eu khong khai
Ban hung ca
hao hung cua dan toc
LETAN MINH
r00y t0z0 tkz0y 10}Z011 t0| 000 0kz 00y h00k 8z, (0y000 tk000 tr000y 00z0 tz0 kk00y
s0 808 t|00 tkz0 c0z 00z0 1Z) 0 kk0| 8 pk000y h0z h|0p 0zN 0z 0z0y, tr00y cz0 0kz t|0k
tk000y c0z 80 0 |00k hz| q0z0 vz 0z| r000 k|0k tkz0k pk0 h0 0k| N|0k v0z trz0 tz0y.
VN HIN
VIT NAM
53
bao machnoi rang ng dan i bien that lac, sau
chung a ra HueeNgonh Can ra sc du
dochieu hoi, nhng mot long mot da cac chien
s van trung kien givng pham chat cua ngi
ang vien Cong san, chung lai a vao kham Ch
Hoa (Sai Gon) nhng chung cung khong khai thac
c g cac chien s Cong san, nen nam 1963
chung tha5 ngi ra.
Nam chien s nay ra tuvatm ng thoat
ly, tiep tuc chien au cho s nghiep cach mang,
bon ong ch hy sinh, ong Nguyen Bat thuyen
trng sau giai phong nam 1975 velam B th
ang uy xaDuy Vinh, Duy Xuyen, Quang Nam,
nay ong cung amat. Rieng ong Huynh Ba, nam
1963 chung a ra Con ao, en thang 7/ 1974
chung traveat lien vi 130 chien skhac.
Ong Huynh Ba (Nguyen Na) tham gia chong
Phap tieu oan 248. Sau nam 1954 en 1958 to
chc giao nhiem vu ong lai chien khu tay Hoa
Vang elam nhiem vu a on can bovao Nam
ra Bac.
Cuoi nam 1959 ong c ieu vetieu oan
603 ong Quang Bnh vanhan nhiem vu lam B
th chi bo, chnh trvien con tau vao Nam vaong
b ch bat giam nhieu ni, kecaCon ao la
14 nam trng.
Nam 1974 ch tha, ong veNam O(aNang)
etm lai v con valai lien lac vi c scach
mang. Ong gap c baPhc, ong Tran Chnh
lanhng can boang hoat ong ec tiep tuc
nhan nhiem vu cach mang. (Ong Tran Chnh sau
1975 lam PhoChutch xaHoa Hiep Nam).
Nam 1994, Thng tng Nguyen Chn - Anh
hung lc lng vutrang, nguyen Thtrng Bo
Quoc phong, nguyen S trng S 2 anh hung
lathutrng cucua ong Huynh Ba, lam hos
thng binh cho ong, c chng nhan thng
binh 2/ 4 mat sc 61% hien nay ong c hng
cheothng binh hn 1.700.000 ong, ong khong
lam cheohu tr, mac dau quatrnh tham gia
cach mang cua ong rat lau, cahai cuoc khang
chien than thanh cua dan toc.
Tai phng ThoQuang, aNang coong Ho
Thang Nhuan lathuyen pho, ong acung tham
gia oan tau vi anh hung liet s Nguyen Phan
Vinh, ba lan chuyen vukh vao Nam. Nam 1961
ong c veoan 759 quan chung hai quan, ngay
14 thang 4 nam 1963 ong lai tham gia oan tau
khong sodo ong VuTan ch lam thuyen trng
ch5 tan vukh vao Bac Lieu tren tau co14 thuy
thu, ong lam thuy thutrng, ong cung ong oi
khon kheo vt qua moi tuan tieu kecas tuan
tra bang may bay cua ch, sau mot tuan, tau en
mui Hon Khoai an toan a 5 tan vukh vao phuc
vu chien trng mien Nam. Trc moi t ra i
ai cung biet cac chien s segap nhieu gian nguy,
chet choc trong gan tac nen c lam letruy ieu
trc khi len ng. Nhng nhs khon kheo
dung cam, gan da, thong minh ong thi cos
may man nen nhieu chuyen i cac chien sytrve
tron ven trong niem vui cua ong oi.
Nam 1966, ong rat t hao c Bac Hoky
tang Huan chng Chien cong vaHuan chng
Vevang. Bay giong HoThang Nhuan a86
tuoi nhng van lac quan yeu i tham gia cong
tac mat tran vaHoi ngi cao tuoi a phng.
Lan theo a ch do ong Nhuan gii thieu
veong VuTan ch - thuyen trng cua mot tau
khong so, hien ang sinh song tai aNang. Toi
tm en nhaong ch, ong ang ngoi vi ong
Nguyen Xuan ch vaong Nguyen Van Lanh que
Quang Nam, cung lathanh vien trong ban lien lac
cua tau khong so.
Ong VuTan ch sinh 1930 tai Bnh Sn, Quang
Ngai, tham gia cach mang nam 1948 chien au tai
chien trng Lien khu 5. Nam 1954, ong tap ket
ra Bac, 1956 en 1959 ong c i hoc hai quan
nc ngoai, venc c phong trung uy. Cuoi
1960, ong c lenh chuan b vai bang ng
ng Nguyn Xun ch (bn phi) v ng V Tn ch
VN HIN
VIT NAM
54
1-C|G EC| C|G |C| |/`
M
oi chuyen i, moi con tau, moi ten ngi, moi
ben bai, lanhng chien cong tham lang. Phun
Viet Nam cos ong gop rat to ln cong sc
mau xng tien cua trong khang chien chong giac ngoai
xam noi chung, vi tuyen ng HoCh Minh tren bien,
tren cac oan tau khong sonoi rieng. Hang tram chuyen
tau ra i, lahang tram chien tch to ln. ang sau nhng
chien cong tham lang nhng rat oi t hao vavai eu
cobong dang vacong sc cua cac ngi me, ngi ch,
cua cac em gai, ac biet con cotnh cam thuy chung, s
tan tuy hy sinh cua nhng ngi v cac chien s, ho moi
mon chtrong theo thang nam bien biet khong mot dong
tin tc, khong mot a chlien lac, khong mot hop th
chien trng.
Tieu oan 603, tong oan anh casong Gianh (tien
than cua oan 125) c thanh lap. Ban au anh c s
tai thon Thanh khe, xaThanh Trach, huyen BoTrach -
Quang Bnh. oan 125 ahuy ong hn 1900 lt chien
tau, thuyen van chuyen tren 150.800 tan vukh, chhn
80.000 lt can bochien stBac nao Nam. Tat canhng
kytch, nhng chien cong, xau chuoi lai alam nen chien
tch kydieu, lam nen con ng HoCh Minh tren bien.
Ong Huynh Ba (1954) c tochc phan cong lai
mien Nam vac ieu ra cong tac tai vung tay Hoa
Vang, tai ay, ong agap baHuynh ThNgha, sinh 1929
queNam O, aNang, baagiup ong trong cong
tac. Theo yeu cau nhiem vu cua cach mang, luc ohai
ngi phai lam mot can nhatranh ven sn nui, i cui
hai rau nh nhng tieu phu, thc chat lalam ni lien lac
nuoi dng tiep techo cach mang, matiep lahuyen uy
Hoa Vang do ong LeCha phu trach
Hai ong batrong ieu kien song oc than, hn na
lado cam men nhau cung tam au yhp, mot nam sau,
nam 1955, a con gai au long Huynh Th Hoa ra i,
cuoi 1958, ong basinh ngi con thhai ten laHuynh Th
Chung, cung laluc ong nhan nhiem vu choan can bo
ra Bac. Trong luc nay baHuynh Th Ngha gap vocung
khokhan, oi khat, than cothecokhong ni che ch,
ch vay bat vePhc Tng, mot tay baphai am con
nho25 ngay tuoi oloi loi trong tay, chu bao on roi cua
bo, ng mon HoCh Minh tren Trng
Sn va loi ve nghien cu chien trng
song bien khu 5, cuoi 1962 ong c goi
vebien chevao oan 580.
Ong VuTan ch nh con caknh trong
oi tau khong soong thc hien 9 chuyen
i bien trong oco6 chuyen thanh cong.
Sau vu Ba Lang An, ong ra Bac ven v
ac cong nc, roi lai lam tieu oan trng
n vphang loi, tham mu trng oan
131. Nam 1975 ong vao chien trng khu
5 tham gia giai phong thanh phoaNang
vacong tac tai quan khu 5, nam 1982 ong
vehu vi ham trung ta.
Tai ay toi cung gap ong Nguyen Xuan
ch queien Ban, Quang Nam, ong tham
gia cach mang nam 1949, tham gia anh
16 tran, nam 1954 tap ket ra Bac, vehai
quan lam may trng cua mot chiec tau
do mot nguyen thuquoc gia tang Bac Ho.
Ong 4 lan vinh d c a Bac Hoi ra
ao vi cac oan khach quoc teac biet.
Sau oong lai c ieu veoi tau khong
sovao thang 1 nam 1963, tham gia chvu
kh veTraVinh 4 chuyen thanh cong tot
ep. Veen ngoi nhatnh ngha cung do
BoT lenh hai quan xay dng lam ni th
phung Anh hung liet syNguyen Phan Vinh
lathuyen trng cua tau 235 acung ong
oi chien au anh dung vaahy sinh
vung bien Hon Heo, Khanh Hoa vao thang
3 nam 1968, tao nen ban anh hung ca bat t
cua con tau 235. Anh c Nhanc truy
tang danh hieu Anh hung lc lng vu
trang. Ten anh c at ten ng pho
nhieu a phng, ac biet, Trng Sa co
mot hon ao mang ten ao Quang Vinh va
c xay dng thanh mot tien on ngay
em cocac chien sytrecung anh canh gi
bien tri quehng.
Anh Vinh sinh ra trong mot gia nh
truyen thong cach mang. Hien nay anh
khong con bome, anh cha cov con. Khi
ri khoi nhatnh ngha lu niem cua anh
do BoT lenh hai quan xay dng, trong
long toi dang trao niem tiec thng anh vo
han varat biet n anh, biet n bao chien s
vanhan dan canc ahy sinh trong cac
cuoc khang chien vyai cua dan toc, e
gianh oc lap t do cho Toquoc, em lai
cuoc song am no hom nay.
Pk0 00 |0t 0zN 0k0 8zc h0 0z 00|: 000 s00y yzN
v0c |0t 0zN |z 00 pk0 00 tz, tr0 c00y 0k0 y|z, rz s0c 00t
tk00 Nz tk0N t0t 00p, r0c r0. 0y00| pk0 00 |0t 0zN c0
N0t 0z0 szc r|00y, k0 |z 0k00y ck|00 s| ck00y y|zc 0y0z|
xzN k|00 c000y kk| y|zc 000 0kz 0z0 0z c00y 0z0k, k0
|z0 000y cz0 c0 0z sz0y tz0 tk00y N|0k, y|0 y|0 0z0 szc
vz0 k0z 0z0 t0c, |z 0k00y 0y00| v0 0zN 0z0y, ck00y tk0,
|z 0y00| N0 0|0 k|00, cz0 c0, yz0 0z, k|00 tr00y.
VN HIN
VIT NAM
55
giac, bamot long mot da khong herang, khong
khai bao, givng kh tiet cach mang, ung la:
Gia quan thuao me mong manh/ Nhng sc
song nh rng xanh mang moc.
Theroi bon ch van cha cho babnh yen e
nuoi hai con nho, au nam 1959 chung lai bat ba
vao giam nhalao Hoi An ba thang, chung tra
khao bang nhieu thuoan gian ac etm ra manh
moi cach mang, nhng bathachet cung khong
khai, trong luc nay th ong van lam nhiem vutren
oan tau chcan botaNang ra Quang Bnh,
theo s phan cong cua ong LeCha, huyen uy
Hoa Vang. Ong Huynh Ba tora i bien biet,
lenh enh tren oan tau khong soroi b ch bat
a i giam cam nhieu nhatucua mynguy ke
cahn 16 nam Con ao, en nam 1974, ong
mi c bon ch thara. Ong lai tm vevi ba,
tm ni nng ta, ephuc hoi sc khoe vathong
qua baelien lac moc noi vi c scach mang
nham tiep tuc cong tac. Tnam 1959 cho en 1974
bavan song thuy chung chchong lam lung vat
vanuoi hai con nho- giot mau cua ong elai,
mac dau cha mot lan c mac ao ci nh c
mong cua hai ong ba. en nay hai ong basong
trong can nhatnh ngha do BoT lenh hai quan
xay tang vi hai a chau ngoai rat hanh phuc.
Vi ong HoThang Nhuan, sau nhng ngay
gian lao tren ba chuyen tau khong sotrvelai
at Thai Thuy, Thai Bnh enhan nhiem vu mi
laphagng loi do bon ch thaxuong day ac,
n vcua ong aket hp cong tac vi dan quan
du kch a phng. S sat acua ngi chien
s HoThang Nhuan cua oan tau khong soque
hng anh hung xQuang cung phai bs chinh
phuc cua mot nxaoi phokien trung Nguyen
Th Dien noi tieng xinh ep, can trng cua que
hng Thai Bnh. Hai ngi axay dng toam e
ong vien nhau, cham soc giup nhau ehoan
thanh nhiem vu. en nay hai ong bavan song ben
nhau hanh phuc, cung con chau tren con ng
Anh hung liet sPhan Van Vnh tai quan Sn Tra,
thanh phoaNang, trong sonhng ngi con
cua ong bacoanh HoThang Long noi nghiep cha
nay lathieu tatrong quan oi
Vcua ong Nguyen Xuan ch, ong VuTan ch
vanhng bav cua nhng chien s tren cac oan
tau khong sokhac cung rat am ang, chu toan
viec nc am viec nhakhi cac ong phai bon ba
tren tuyen la, cung nh khi tuoi vegia, vesong
vi v con tham gia cong tac a phng. ola
nhng bav tieu bieu cua cac chien s tren oan
tau khong soang song tai thanh phoaNang.
Ngay nay trong ieu kien at nc hoa bnh
cac me cac ch phu nViet Nam van lanhng
ngon la toa sang tren cac mat tran khoa hoc ky
thuat, van hoc nghethuat, bao ch, thng mai,
quan lynhanc van gioi viec nc, am viec
nha. Nhng ngi v cua cac chien s tren cac
oan tau khong sonam nao van gic pham
chat cao quycua ngi phu nViet Nam, xng
ang vinh d c chung hng vi tam ch
vang maBac Hoknh yeu cua chung ta atang
cho phu nViet Nam: CAN CU, BAT KHUAT,
TRUNG HAU, AM ANG. Chung ta tran trong
vabiet n ho.
Nhng ngi v
cua cac chien syoan tau khong so
LETAN MINH
V chng ng Hunh Ba v tc gi
Cu chien binh
oan tau khong sova
thien duong
tren bien
TRNG HOANG
1-C|G EC| C|G |C| |/`
56
VN HIN
VIT NAM
lz N0t c00 ck|00
0|0k v0| kz| 0z0 tz
trz0y tr0 tkz0k N0t
00z0k 0kz0 tkz0k 0zt,
c00y v|0c |0c 0z0
c00y ck00y ckzt tr00
00| vz| vz cz| 0z0
kk00y 0y00y s0 0yk|
v0 N0t tzp 00z0 k|0k
t0 |00 trz| 0z| kkzp
0zt 000c, 0k00y 0z0
h00y 000 |000 |000
s00y 0z0y tzN k00
0y00| ||0k, |zc q0z0,
00 00|, 00 vz0 k0c
0yk0 tk0zt.
Doanh nhn o Hng Tuyn
VN HIN
VIT NAM
57

anhieu lan toi c v Chutch tap oan

ao Hong Tuyen mi ra nghkhu du
lch Tuan Chau - Ha Long, nhng v qua
ban nen mai gan ay nhan i d khai mac Lien
hoan San khau hai tochc tai TP Ha Long, toi
mi coc hoi en tham khu Tuan Chau cua doanh
nhan noi tieng ao Hong Tuyen. Ong nguyen la
cu chien binh cua oan tau khong soanh hung,
mot con ngi coych vangh lc phi thng,
mot tr thong minh hiem thay vacomot tinh than
vt khocung ang nephuc. Bi neu thieu nhng
pham chat cao quyay th lam g coc mot Tuan
Chau tnui oi soi ahoang s vabien xanh sau
tham trthanh mot thien ng du lch, mot iem
en hap dan vao bac nhat nc, ben canh di san
thien nhien hung v- Vnh HaLong - mot kyquan
thegii. Anh lnh Cu Hoao Hong Tuyen ang
cung tap theCBCNV tap oan Tuan Chau thc
hien di huan cua Bac HoBien Tuan Chau thanh
Ngoc Chau.
TThuoHaNoi xuoi theo quoc lo18 A
en gan Bai Chay vepha tay phai theo mot con
ng dai thang bang nh kechchay ra bien
roi tien vao khu du lch Tuan Chau. Con ng
khong phai acotxa malacon ng mi
lam tren bien. Cang tien sau vao trong, cang thay
hien len nhng rng cay nhan tao xanh biec, an
di nhng canh laxanh m lanhng biet th
xinh xan, mot khong gian vocung yen tnh, ch
cotieng chim keu, tieng cu gay, rat thch hp cho
viec nghngi th gian. Tren nhng hon nui, qua
oi t nhien hoang s c cai tao lanhng ngoi
nha, nhng biet th, nhng san khau, nhng san
chi cao cap. Mot ieu ang ngac nhien hn na
ladien tch cua Tuan Chau cln dan ra t3
hecta at rng nguyen sinh nay amra gap 5
lan, tc laao nui valap bien Bien c lap ti
au th nhaca, biet th, lau ai, khach san c
xay dng len. V ai hn na laxay dng c
mot cau cang vaacoti hang chuc con tau du
lch at tieu chuan 5 sao ang neo au nh mot
day photren mat nc.
Anh Tran Lien, mot can bo trethong thao
tieng Anh, cokhanang oi ngoai vahieu biet ve
van hoadan toc, xng ang lam tr l cho Chu
tch Tap oan ao Hong Tuyen. Tuy rat ban cong
viec ieu hanh tiep nhan vaxlythong tin cua
tap oan, nhng Tran Lien van vui velen oto
a toi i tham quan khu du lch. Anh a toi
xuong tan tng buong tau ethay c trang b
cua con tau 5 sao mamoi toi nguphai trati t
500 en 1 ngan ola, dnhien cai giaay chgianh
cho khach nc ngoai vacac ai gia ngi Viet.
Anh Tran Lien cung a toi ti xem toanha
mi xay nhieu tang nam sat bbien, giothoi mat
ri quanh nam. ay latoanhaep nhat Tuan
Chau maong ao Hong Tuyen gianh tang cho
Vien toan hoc quoc gia do GS NgoBao Chau lam
Vien trng. Chng tongi cu chien binh oan
tau khong soao Hong Tuyen quytrong tai nang
nh thenao.
Tran Lien con a toi i xem khu nhacao
cap trai dai hn na cay soecho ngi trong
vangoai nc mua hoac thuenham hoi umot
thanh photng lai mang ten Thien ang.
Toi cung c mi vao ngoi nhanhieu tang
- Trung tam cua Tap oan Tuan Chau, cac ca
eu lap at mot loai knh ac biet, va echong
bao, va econ ngi ay luc nao cung c
nhn ngam thien nhien hung vvi bien tri menh
mong vath mong. Phong lam viec lien vi phong
khach sang trong cua Chutch tap oan tang
hai. ay bay bien rat nhieu nhng vat kyniem
coyngha cua tap oan, nh hnh anh Bac Ho
vacac vlanh ao ang vaNhanc tham Tuan
Chau, nhng cthi ua, giai thng nhng tac
pham mythuat. Toi chuytren ban cua Chutch
Tap oan comot chiec musquan hai quan oan
tau khong so. Coleay lavat kyniem quynhat
cua ngi chien s dung cam ao Hong Tuyen
tren con tau khong soanh hung maanh asong
vachien au. Chiec muva gi len niem t hao
trong quakh, va nhac nhthoi thuc ngi chu
cua nokhong quen truyen thong, khong ngng
1-C|G EC| C|G |C| |/`
VN HIN
VIT NAM
58
phat huy truyen thong anh hung cua anh booi
Cu Hotrong s nghiep lam giau cho at nc va
lam giau cho canhan mnh.
Chcophat huy truyen thong anh hung cua
ngi chien s oan tau khong so, nhng ngi
matrc khi xuong tau eu xac nh mnh i vao
cam t, nen khi con song c trveth khong
ai con biet sbat kykhokhan gian khonao trong
mat tran kinh te, v thng trng cung lachien
trng
Lamot cu chien binh vi hai ban tay trang
trthanh mot doanh nhan thanh at, cong viec luc
nao cung chong chat tren oi vai vacai au khong
ngng suy ngh vemot tap oan kinh teln trai
dai khap at nc, nhng ao Hong Tuyen luon
luon song bang tam hon ngi lnh, lac quan, yeu
i, yeu van hoc nghethuat. Toi agap anh trong
nhng ba cm vui. Anh an t mauong nhieu va
hat rat say sa nhng bai ca vengi lnh, veat
nc than yeu. Vi tam long yeu quynghethuat,
ao Hong Tuyen amtiec chieu ai 500 nghes
tham gia Lien hoan San khau hai ngay trong khu
du lch Tuan Chau cua anh.
Trong nhng giphut vui, anh thng ci
long vi ban bevat hao kevekhu Tuan Chau -
tac pham kinh tedu lch au i cua mnh.
Dan Khu du lch vagiai tr Quoc teTuan Chau
- HaLong c thc hien tren ao Tuan Chau, mot
hon ao at duy nhat trong tong so1969 hon ao
anam tren di san thien nhien thegii Vnh Ha
Long. Trc nam 1999, ao Tuan Chau chlamot
xaao ngheo trc thuoc thanh phoHa Long, tren
ao khong coien nc, giao thong bcach biet vi
at lien, i song vat chat vavan hoatinh than cua
ngi dan vocung thieu thon. Cuoc song cua c dan
ao Tuan Chau c oi i bat au tnam 1998,
khi cong ty Au Lac - mot cong ty thanh vien cua Tap
oan Tuan Chau tien hanh au t xay dng tuyen
ng tren bien noi ao vi at lien.
ao Tuan Chau cov tr cc kyac a, hoi
tuay ucac yeu tothien thi, a li, nhan hoa:
nam cach at lien 2km, au noi vi quoc lo18A
- tuyen ng huyet mach giao lu thong thng
gia 3 thanh photrong tam giac kinh tephat trien
cua at nc: HaNoi, Hai Phong vaQuang Ninh.
ao nam trong cum phat trien du lch lien hoan
gom Cum Du lch ThuyNguyen, Cum Du lch
Yen T, Cum du lch hat nhan ao HaLong - Cat
Ba, Cum Du lch CoTo- Hai Ninh, kh hau tren
ao rat trong lanh, thoang ang vi vesinh sach
se, an ninh rat tot nen vocung thch hp cho viec
nghngi vasinh song.
VN HIN
VIT NAM
59
Cac tuyen giao thong tren ao Tuan Chau
rat thuan li vi ay ucac hethong ha tang
giao thong: hang khong, ng sat, ng bova
ng bien.
ng bo: THaNoi - Ha Long 160km, Hai
Phong - Ha Long: 70km, Mong Cai (rap gianh
Trung Quoc) - Ha Long: 180km.
ng Thuy: Hai Phong - Ha Long: 7km,
Mong Cai - Ha Long - 135km.
ng Hang khong: Th7 hang tuan comot
may bay trc thang xuat phat tsan bay Gia Lam
(HaNoi) en thang Vnh HaLong. Tsan bay Cat
Bi - Hai Phong veTuan Chau Ha Long khoang
1h30 phut.
ng sat: HaNoi - Ha Long: 190km. Tong
dien tch d an Khu du lch vagiai tr quoc te
Tuan Chau - Ha Long ac cac c quan chc
nang pheduyet la705ha. Tren oTap oan Tuan
Chau aau t hoan thien cac cong trnh: Bai
tam nhan tao ln nhat Viet Nam, dai hn 6km co
ay ucac trochi tren bai bien vadi nc
nh bong chuyen bai bien, lt song, motokeo
du, mototrt nc toc ocao Cau lac bobieu
dien caheo, hai cau vas tbien, cosc cha
2500 chongoi, CLB bieu dien casau vi 700 cho
ngoi, Cung trnh dien vuieu nc vaanh sang
laze vi 12000 chongoi, vutrng, cang tau du
lch, cum khach san, biet th nghdng vi 500
phong nghat tieu chuan quoc te, ay cung la
khu khach san duy nhat tai Ha Long cobai tam
rieng trc mat. Trung tam hoi thao, hethong
sieu th vaca hang lu niem, khu massage va
spa, san bay trc thang, tuyen phadu lch Tuan
Chau - Cat Ba, tohp hoa ang. Hang chuc tau
cophong nghem tren vnh tieu chuan 5 sao
Rieng nam 2010, tap oan Tuan Chau chu
trong au t vao khu vui chi cho thieu nhi vi
ay ucac trochi giai tr nh: u quay, thu
nhun, xe ien ung, game trong nha, khu vn
tng vamot khu thu nhocua cac cong trnh v
ai tren thegii. Ngoai ra con cokhu bao tang cac
dan toc Viet Nam, khu trng bay covat aquy,
tuyen tau cao toc Tuan Chau - Hai Phong - Tuan
Chau - Mong Cai.
Cac d an ang tiep tuc trien khai thc hien:
khu oth Ben tau du lch: san golf 18 lo, benh
vien tieu chuan quoc te, trng hoc quoc tetcap
mam non en ai hoc. Hethong khach san ngh
dng vavilla sang trong, khu bieu dien thc
canh tren vnh Ha Long vi cac nghes noi tieng
thegii cua Trung Quoc, hethong canh bien neo
au tau thuyen ket noi thong thng vi cac cang
tau cua cac nc trong khu vc: Singapore, Hong
Kong, Nhat Ban, Trung Quoc vamot sod an
ln khac.
Vi hethong ha tang dch vu vui chi, ngh
dng ay u, ang cap khu du lch vagiai tr
quoc teTuan Chau, Ha Long anhieu lan vinh
d c chon lani etochc cac s kien ln
Viet Nam nh: Tuan van hoaAsean, Hoi nghBo
trng cac nc Asean, cuoc thi Tieng hat truyen
hnh toan quoc, cuoc thi Hoa hau Viet Nam, giai
bong chuyen bai bien nquoc te vacung a
nhan c nhieu giai thng ln: Khu du lch a
nang so1 VIet Nam, khu nghdng tot nhat
mien Bac, giai thng kien truc Viet Nam. Trong
nam 2010, Tap oan Tuan Chau a cung vi
UBND tnh Quang Ninh tochc thanh cong cuoc
thi Ngi ep Ha Long, thang 8/ 2010 tiep tuc
phoi hp vi bao Tien phong tochc cuoc thi Hoa
hau Viet Nam. Thang 9/ 2010 cung vi UBND tnh
Quang Ninh tochc dien an du lch lien khu
vc ong A(EATOF) vanhieu s kien van hoa,
chnh trkhac.
Vi hn 12 nam kinh nghiem au t vanguon
tai chnh roi dao, tap oan Tuan Chau alien ket
vi cac tap oan au t, quan lydanh tieng quoc te
ecung hp tac au t cac dan du lch vaoth
ln tren toan quoc, mang tam voc quoc tevi gia
tr hang ngan tyong, bao gom cac khu vui chi
giai tr, du lch sinh thai, san golf, khach san resort,
phat trien cac khu othvavilla cao cap, phan au
trong thi gian ti trthanh mot tap oan au t,
quan lychuyen nghiep, uy tn tren thtrng Chau
Anoi chung vaVIet Nam noi rieng.
Tuan Chau athc s trthanh mot thien
ng tren bien tkhat vong, tr tue, tnh yeu va
long quacam cua mot cu chien binh oan tau
khong soanh hung nam xa, doanh nhan ao
Hong Tuyen.
Ha Noi - Quang Ninh 10/2011
VN HIN
VIT NAM
60
|CC 1|LC E/1 |LCC
C
oi mi thay, mi cam nhan c cai
hay, cai oc ao vavocung phong phu
cua van hoamoi dan toc cac vung mien
cua Toquoc. Lan nay toi may man c en Ha
Giang, tham d am ci theo ung nghi thc
truyen thong cua dan toc PaThen tai ban My Bac,
xaTan Bac, huyen Quang Bnh. olaam ci
gia codau Sn ThHai vachureSn Van Thai ca
hai cung langi trong ban My Bac.
Theo solieu ieu tra nam 2004, tren a ban
tnh HaGiang co5.455 ngi PaThen, chiem 0,8%
tong dan socatnh. Phan botap trung ong nhat
tai huyen Quang Bnh vaBac Quang. Ngi Pa
Then con lu gic nhieu phong tuc tap quan
truyen thong rat oc ao cua dan toc mnh nh le
nhay la, nghedet thocam, trong am ma vaac
biet latrong cac nghi lengay ci. Nam nngi
dan toc PaThen khi en tuoi trng thanh c
t do yeu ng. am ci cua ngi PaThen
trai qua nhieu nghi lekhac nhau, bao gom:
Ledam hoi lan mot
Laluc nhatrai chai ngi lam moi ei
dam hoi. Hai ong moi phai langi cocuoc song
gia nh tot ep, thuan hoa, mot ngi nhat thiet
phai laanh em ho hang vi nhachure. Cac ong
moi phai langi biet an noi, giao tiep tot, thong
hieu phong tuc tap quan cua dan toc mnh.
Ngay i dam hoi phai tranh coam ma, kieng
tieng hoang keu, tranh gap canh cay gay, at
l, gap ngi khieng tam van Neu mot trong
nhng hien tng tren xay ra th ho cho rang o
laiem g.
Khi en nhagai, bang nhng cau noi hoa my,
bong bay cac ong moi vao evi nhng cau nh:
ay thang mot hoa ao n, thang hai cay man
ra qua, ong khoai lay hoa, ong khoai au vao nh,
ong at i qua, ong at au vao qua. oi khach
nay i theo ong khoai en gia nh xin c lam
quen, xin c hoi con gai cua ong bacho chau
toi laSn Van Thai cha coni cochon...
Pha nhagai, sau duaong yth theo phong
tuc van phai lam ra veth, hhng. Ho trali
hai ong moi bang nhng li xagiao, bang qu nh:
Cam n gia nh ben ay aquan tam en, xin mi
hai ong lai an cm, uong ru vi gia nh.
Qua ba cm, hai ong moi cothehieu c
tam t, tnh ycua nhacogai nh thenao. Sau
okhi veth trao oi lai vi gia nh nhatrai e
nhatrai nam c tnh hnh vaxuc tien cho lehoi
tiep theo.
Ledam hoi lan hai (Nh con lnh)
Hai ong moi lan nay sang lahai ong moi khac
vi ong moi au tien. Lai dung nhng li lenh
lan au eat van e, lan nay cha me cogai tra
li ho rorang hn. Sau ba bon lan lap i, lap lai
nhng cau conoi dung ai loai nh: Hom nay
chung toi en ay ehoi con gai thnhat cua gia
nh cho con trai nhaho Sn chung toi.
Neu v mot lydo nao omabome cogai
khong ong yth setrali: Thoi tnay cac ong
ben ay khong nen qua lai ay na, coen cung
chvat vacho cac ong thoi.
Khi nhagai aong yth hai ong moi lai mi
ru bocogai vaxin c xem chan ganhagai.
Neu chan gabao tot, moi viec thuan buom xuoi
gioth hai ong moi xin nhagai: gisinh, ngay
sinh, thang sinh, nam sinh cua cogai con c goi
laluc menh ghi tren mot tgiay hong enh
thay cung so tuoi vi tuoi con mnh xem cohp
nhau khong. Trc khi cao tmang tluc menh
cua cogai ve, hai ong moi khong quen hen thi
gian sequay lai enoi chuyen.
AC SAC AM CI
NGI PATHEN HAGIANG
NGUYEN AC THU
Chic lng g - l vt ci c trang tr cu k
VN HIN
VIT NAM
61
Lebao laso
Nhan duyen cua oi trecothanh hay khong
phu thuoc rat nhieu vao lebao lasonay. Neu
hp, ong sethong bao lai cho gia nh nhatrai. Bo
mechang trai setheo omaxem ngay lanh, thang
tot sam levat valai nhong moi sang nhagai noi
chuyen. Trong thi gian nay, ngi mecua codau
secotrach nhiem hng dan vagiup codau
ttay det nhng boao vay thocam truyen thong
emac trong ngay ci cua mnh.
Leban veosnh le
Hai ong moi lai chon ngay gitot mang mot
chut levat sang nhagai ban veosnh letrao cho
nhagai trong lethnh ky. osnh lethng la
bac trang hoac hoa tai bang bac cho codau.
Lexin ci
Ong moi nhatrai mang theo hai ong bac
trang, oi vong bac (hoa tai bac), hai chai ru,
mot con gamai en nhagai elam lecung to
tien nhagai.
Trc ay levat nhatrai thng phai nop cho
nhagai 01 con ln, 10 chai ru vat25 - 30 ong
bac hoa xoe. Ru vabac trang lahai thkhong
thethieu trong levat thach ci dugao vatht co
thethieu chut t. Ngay nay levat thach ci cua
ngi PaThen c chia lam ba loai: cao nhat
la18 ong bac trang, trung bnh la16 ong bac
trang valoai thap la14 ong bac trang, tuy theo
ieu kien gia nh nhatrai (Nhng gia nh giau,
bac trang len ti 28 ong). Them 12 chai ru va
8 con gatrong thien.
Leci
Trc ngay ci mot ngay, churesecung hai
chang trai ben ho nhatrai khieng mot long ga
tam con gatrong thien c nhot trong mot cai
long an bang tre trang tr rat cau kyxung quanh
long latui vai det cotheu hoa van rc r, trang
tr nhng vong chxanh, o, vang... sang nhagai.
Ngi PaThen goi olalong hoa (A chung ke
song).
Trong khoang thi gian churelai nhagai,
codau phai tam lanh mat sang nhahang xom,
cung laluc coc chem gai giup cho viec trang
iem, mac vay, van khan theo ung kieu truyen
thong cua dan toc. olabovay mi nhat do
chnh tay codau t cat may, theu thua.
Leban giao dau cho nhatrai c dien ra
trc ban thtotien nhagai.
Lelai mat (Tolo)
Ngi PaThen tochc lelai mat sau ngay
ci, trong ba cm lai mat, hai ben gia nh cung
trao oi vi nhau veviec xay dng cuoc song
tng lai cua oi tre.
Ngay nay leci cua ngi PaThen Ha
Giang con gic nhieu phong tuc tap quan
truyen thong oc ao va tot ep. ong thi
mot songhi thc lac hau, ton kem lang ph dan
c thay thevabai bo, ieu ogop phan tch
cc trong cuoc chien chong oi ngheo vung cao
nguyen cc Bac nay.
Nh trai trn ng i n du (ch r cun khn trn u)
C du trong ngy ci
\/| |C/ G|/C 1|C|G
62
VN HIN
VIT NAM
B
c vao nam hoc 2011-2012, cung la thang
An toan giao thongquoc gia c trien khai
theo ke hoach thng nien. Trong chng trnh
ke hoach nam hoc mi, ngay sau ngay tu trng, S
GD&T Nghe An a phat ong hoi thi "Tm hieu Luat
An toan giao thong cho hoc sinh THCS nam hoc 2011
- 2012" tren a ban toan tnh. Theo o, ngay t au
thang 9/2011, tai cac huyen, th, thanh pho a dien ra
cac Hoi thi t cap c s, cap cum huyen soi noi hao
hng tao nen t tuyen truyen sau rong nang cao nhan
thc cho hoc sinh cac cap ve chap hanh Luat ATGT,
tac ong manh me en cong tac giao duc, tuyen truyen
Luat ATGT trong cac trng hoc cung nh toan xa hoi.
Xac nh ay la mot hoat ong co y ngha quan
trong trong cac trng hoc, ngay t au nam hoc mi,
thong qua cac noi dung chng trnh cac hoi t cap c
s en cap tnh gom 4 phan chnh: Man chao hoi va
gii thieu. Thi hieu biet ve Luat Giao thong ng bo.
Phan thi danh cho khan gia. Thi kien thc va ky nang
x ly cac tnh huong khi tham gia giao thong thng gap
(theo hnh thc tieu pham) va Thi ve tranh co ong an
toan giao thong. Ngay t khi nhan ke hoach, cac phong
giao duc tren a ban toan tnh a to chc trien khai mot
cach chu ao, phan cong trach nhiem ch ao cu the.
Cac huyen eu nghiem tuc va co ke hoach to chc hp
ly vi s quan tam hng ng sau rong tai cac trng
Hieu quathoi thi Tm hieu
Luat An toan giao thong cho hoc sinh
Bai, anh: LEBALIEU
Tiu phm Xung ph ca n v Qu Chu ti hi thi
63
VN HIN
VIT NAM
hoc tren a ban vi viec to chc hoi thi cum cap c s
e chon ra cac oi Nhat i tiep hoi thi cap Cum khu vc
va Chung ket hoi thi toan tnh. Tuy do ac thu tng a
phng, tng cum khu vc co khac nhau, nhng viec
trien khai cuoc thi chung ket cap huyen, cum eu thc
s dien ra soi noi, hao hng, nhan c s quan tam
khong ch hoc sinh, giao vien ma cua ong ao nhan
dan tren a ban.
Ngay 25/9/2011, tai thanh pho Vinh a dien ra vong
Chung ket hoi thi Tm hieu an toan giao thong cho hoc
sinh THCS nam 2011 toan tnh vi s tham gia cua 6
oi vi 42 th sinh en t cac huyen, thanh pho, th xa
Dien Chau, o Lng, Hng Nguyen, Th xa Thai Hoa,
Quy Chau va TP. Vinh - ay la nhng oi xuat sac nhat
c la chon qua hoi thi 6 Cum khu vc.
Vong Chung ket hoi thi Tm hieu an toan giao
thong cho hoc sinh THCS nam 2011 toan tnh vi
chng trnh d thi cua cac oi tham gia a the hien ro
cong tac chuan b, ch ao va s au t nghiem tuc,a
dang va phong phu, nhan c s co vu nong nhiet
vo t cua hang ngan khan gia thanh Vinh en xem va
chng kien hoi thi. Vi phan thi "Man chao hoi" a c
cac oi the hien an tng mang phong cach, nhng goc
o khac nhau ve viec thc hien ATGT tai a phng
mnh. Phan thi a the hien c the manh giao thong,
net ep ve van hoa truyen thong cua cac vung mien
c long ghep mot cach nhuan nhuyen qua cac loai
hnh th, ca, ho, ve qua dien xuat hon nhien cua cac th
sinh ve tnh chat, y ngha cua cac sac mau en tn hieu
giao thong, cac bien bao giao thong...
Phan thi Tm hieu Luat Giao thong ng bo
vi cac tieu pham ac sac cua cac oi a ra vi
nhng tnh huong giao thong mang tnh thi s, e cap
cu the en cac van e ve ATGT. Phan thi nay, cac
tieu pham c dan dng cong phu, bam sat chu e
va tap trung vao nhng van e nong bong ve ATGT
a em lai s hap dan, loi cuon vi nhng tieng ci
thu v cua khan gia. Cac tieu pham "Diem Vng x
an" cua huyen Dien Chau, "ng en trng" cua
huyen Hng Nguyen va "Ca 2 eu sai" cua Thanh pho
Vinh...Cac th sinh a cong hien cho khan gia nhng
tieu pham vui nhon, ac sac va ay y ngha, Qua o,
cac tieu pham a phan anh trung thc thc trang va y
thc tham gia giao thong cua mot bo phan hoc sinh con
kem nh i lan phan ng qui nh; tu tap trc cong
trng, dan hang ba, hang t khi tham gia giao thong,
nhat la sau gi tan hoc, i xe ap lang lach anh vong,
phong nhanh vt au, eo ba, ch bon, khong oi mu
bao hiem khi ngoi sau xe may... Kha nang dien xuat
xuat sac, hon nhien cua cac dien vien la hoc sinh
THCS a gop phan bien nhng quy nh cua Luat Giao
thong tng chng kho khan a tr thanh nhng ieu
de hieu, de nh oi vi moi ngi. phan thi "Ve tranh co
ong theo chu e ATGT" a a khan gia, co ong vien
en nhng y tng, giai phap giam thieu tai nan giao
thong rat ang yeu va ay sang tao. ac biet bc tranh
cua oi Quy Chau the hien mot chiec chuong nham
canh bao tai nan giao thong, khi up ngc lai chnh
la chiec coc canh bao ve tnh trang s dung ru bia
khi tham gia giao thong a c ban to chc trao giai
Bc tranh co ong thc hien an toan giao thong ac
sac nhat. Ket thuc vong Chung ket hoi thi, oi huyen
Dien Chau c trao giai nhat, Giai Nh thuoc ve hai oi
Hng Nguyen va Thanh pho Vinh.
Hoi thi tm hieu Luat ATGT thc s la san chi bo
ch, lanh manh, gop phan bo sung cac kien thc ve Luat
Giao thong ng bo thc s a a lai nhng hieu qua
tch cc ve viec tuyen truyen pho bien, giao duc nhng
net ep van hoa giao thong, ac biet oi vi cac em hoc
sinh cac cap.
Ve vi hoi thi, moi oi eu co mau sac khac nhau,
song tat ca eu the hien s tham nhuan, nhng hieu biet
ve Luat Giao thong ng bo mot cach chnh xac, hon
nhien, thong minh, nhng khong kem phan d dom, hao
hng.
Ve hieu qua cua hoi thi Tm hieu an toan giao
thong cho hoc sinh THCS nam hoc 2011 - 2012
Nghe An, ong Nguyen Trong Hoan - Pho Chanh van
phong S GD&T Nghe An, cho biet: "Giao duc ATGT
trong trng hoc la mot trong nhng nhiem vu trong tam
cua nganh Giao duc trong nam hoc 2011 - 2012. Hoi
thi mang nhieu y ngha, la t tuyen truyen nang cao
nhan thc, trach nhiem cua moi hoc sinh, nha trng
trong viec thc hien Luat Giao thong, ac biet la thc
hien van hoa giao thong. Thong qua cuoc thi nay a
gop phan tuyen truyen giup cho cong tac ATGT trong
trng hoc tren a ban huyen, tnh i vao nen nep".
Bc tranh c ng ca n v Qu Chu c trao gii Bc
tranh c ng thc hin an ton giao thng c sc nht, ti
vng Chung kt ton tnh
VN HIN
VIT NAM
64
|||- C/L EL E/|

ai hoi ITI lan th33 atiep on 500 ai

bieu en t70 quoc gia tren thegii, trong
oconhng dien vien quoc tekycu
tuoi 92 cung 500 nghes cua cac oan nghethuat
san khau noi tieng tBac Kinh, Thng Hai, T
Xuyen, Hang Chau, Quang ong cung hoi tuva
tham gia bieu dien gii thieu nhieu loai hnh san
khau ac sac cua Trung Quoc.
Hiep hoi san khau quoc telamot tochc quoc
tephi chnh phuc thanh lap tai Prague nam
1948 do UNESCO vacong ong san khau quoc
tekhi xng. Tochc phi chnh phunay gop
phan nang cao lytng vamuc tieu cua UNESCO
trong s hieu biet tng tr, hoa bnh vacong
hien cho viec bao ton vanang cao cac giatrvan
hoa, khong phan biet tuoi tac, gii tnh, ton giao
hay sac toc. Muc ch cuoi cung cua ITI laao tao
trong vangoai nc cac lnh vc giao duc nghe
thuat, giao lu hp tac quoc tenham tao nen cac
lp kecan tren moi lnh vc nghethuat bieu dien.
ai hoi lan nay nham era nhng chien lc
mi ehotrcac tochc san khau, nhat lanhng
nc ang gap khokhan vekinh tevami tham
gia hiep hoi. Hoi ngh trng oan athong qua
chng trnh lam viec tai cuoc hop toan thetai
trung tam vao sang 19/ 9 vachuechuynhat
cua ai hoi lan nay ac cac trng oan
thong qua ola: Nang cao nang lc nghethuat
trnh dien. Trong bai phat bieu tai buoi khai mac
ai hoi, Tong th kyITI (Ong Tobias Biancone)
akeu goi cac trung tam ITI toan cau ay manh
hn na hoat ong bieu dien esan lap cac bat
ong vevan hoa, vemoi trng, vebao lc va
s chenh lech giau ngheo hien ang dien ra tren
nhieu chau luc. Ong noi Toi tin rang chung ta
cochien lc mi enhan dan vacac chnh phu
nhan thc c giatrcong viec cua chung ta, gia
tr cua nghethuat bieu dien vanhng ong gop
quybau cua cac ngheschung ta trong stien bo
cua xahoi.
Tnam 2008, ITI abat au tien hanh hien
ai hoa cac hoat ong nham em lai sc song mi
cho tochc etoxac nh lai vtr quan trong
nhat trong mang li nghethuat trnh dien tren
toan cau. eam bao quyen li cho van nghes,
ITI athanh lap Nhom lam viec venhan quyen.
Nhom nay conhiem vu anh giavequyen cua
ngi bieu dien nghethuat. Muc ch cua hoat
ong nay latang cng sc manh cho van nghes
et do sang tac chong lai bao lc xahoi. Trong
khuyen cao cua Lien hiep quoc achra: Ngi
nghesc coi laong vai troquan trong trong
ai hoi San khau Thegii ITI lan th33
Hang cao nang luc
nghe thuat trnh dien
NSND LETIEN THO
Chutch Hoi NghesSan khau Viet Nam
0z| k0| 8z0 kkz0 k0 y|0| II |z0 tk0 88 000c t0 ck0c t0 0yz 19}9 000 0yz Z}9 0zN
Z011 tz| P hz N00 tk00c t|0k Pk0c k|00, r00y Q00c. hz N00 |z N0t tkz0k pk0 cz0y ck|0k c0z
r00y Q00c v0| ck0 |0c k|0k t0 0z0 0z0 |z x0zt kkz0 ck0 (k19) vz |z N0t tr00y 0k00y kk0
c00y 0yk|0p tr00y 0|0N 0z0 t|00 tk0 k0t 0z0 t0 000c 0y0z| 000c xz 000y t0 0k00y 0zN 1980.
VN HIN
VIT NAM
65
cuoc song vas phat trien cua xahoi, dooho
can c trao cho c hoi ong gop vao s phat
trien xahoi vacung nh bat ccong dan nao
khac, trong oethc thi trach nhiem cua mnh.
Trong khi lu gitnh truyen cam cam hng sang
tao vat do dien xuat. Cong c vebao veva
phat huy s a dang cua tnh bieu hien van hoa
c coi nh languyen lyau tien. S a dang
van hoa c bao vevaphat huy chkhi nao
quyen con ngi vanhng quyen t do c ban
nh tdo bieu lothong tin vagiao tiep cung nh
khang nh cua moi canhan coquyen la chon s
bieu hien van hoa c bao am.
Vecong tac tochc: Ngai Ramendu Maudar
(Bangladesh), trong mot cuoc bophieu kn, ac
tai bau chon lam chutch cua ai hoi nhiem ky
2 nam ti (2011 - 2013). Ngai Ali Mahadi (Sudan)
vabaMari Engel (Thuy ien) c chon lam cac
PhoChutch. Mot ban chap hanh gom cac thanh
vien cung c bau ra, olaai bieu cua cac
nc: My, c, Jamaica, Trung Quoc, Tieu vng
Fujarah, Thuy Sy, Philippine, Han Quoc, Slovenia,
Burkina Faso, Niuzilan, B, Mexico, Nhat, Nga va
Switzelan. Sau khi tong ket hoat ong may nam
qua, era kehoach cho cac nam ti, ai hoi lan
nay con ket nap them mot sothanh vien mi la
Brazil, Dominica, Lexsembua, Puerto Rico, Qatar,
Saudi Arabia, Serbia vaZimbabwe. Ngai Sultan
Mohamed Al-Qasimi c Hoi ong toi cao tang
huy chng vang do conhng ong gop xuat sac
cho nghethuat bieu dien toan cau cung nh cho
li ch cua Hiep hoi vi tam long vas ung hoto
ln cho Hiep hoi. Do kinh ph khokhan, ai hoi
lan nay van thieu vang mot sotrung tam mot
vai chau luc do cha coieu kien cai bieu tham
d. Trong li ap tcam n, Ngai Al-Qasimi nhan
manh vai trocua loai hnh san khau mi phai ong
gop vao viec tao ra mot lp ngi mi. Ngoai
ra, Ngai ong VPhoChutch ITI Trung Quoc a
c tang huy hieu do conhng ong gop vao
viec tochc ai hoi. oan Viet Nam do Chutch
Hoi NghesSan khau Viet Nam, Chutch ITI Viet
Nam cung vi tuy vien Van hoa ai squan Viet
Nam tai Trung Quoc tham d. Trong cac cuoc
hop toan thevatrao oi kinh nghiem hoc thuat
vi mot sotrung tam san khau, oan viet Nam
aa ra mohnh hoat ong cua san khau Viet
Nam tochc trong thi gian qua nh: tochc san
khau hoc ng, ang vaNhanc Viet Nam a
a ra nhieu chnh sach egign vaphat huy
van hoa, nghethuat ac biet laquan tam ti gi
gn nghethuat truyen thong vathong bao nhng
loai hnh nghethuat bieu dien cua Viet Nam a
c UNESCO cong nhan ladi san van hoa nhan
loai, c cac ban quoc teanh giacao. ai hoi
cung aconhieu chng trnh trao oi, hoi thao
vatrnh dien nhng thnghiem sang tao, ecao
tai nang tre. Moi ngay mot hoat ong, sang, chieu
trao oi hoi thao, toi lai i xem cac oan nghe
thuat san khau en tkhap moi mien at nc
cua Trung Quoc bieu dien. Thong qua hoat ong
cohieu quanay macac oan ai bieu cothede
dang hoc hoi, trao oi kinh nghiem trong viec ao
tao, gn gi, phat trien oi vi san khau truyen
thong dan toc. oan Viet Nam c trung tam
ITI Trung Quoc vaHoi San khau Trung Quoc on
tiep nong hau, hai ben aconhieu cuoc tiep xuc
trao oi trong thi gian dien ra ai hoi.
ai hoi lan th33 tochc tai Ha Mon a
nhan c s anh giacao cua cac trung tam ITI
quoc tedanh cho nc ang cai. Lactruyen
thong ITI ac ngai Chutch ITI trao cho trung
tam ITI Cu Ba eang cai tochc ai hoi San
khau Thegii lan th34, nam 2013. An tng ve
HaMon, Trung Quoc khong chlathanh phobien
m mong vi nhng kniem ep macon laong
lai bao suy ngh cho moi trung tam ITI ves gi
gn, phat trien san khau truyen thong trong xu the
hoi nhap toan cau, trong viec ao tao nghes e
colc lng tresang tao, conhieu tac pham gia
tr ap ng c s oi hoi ngay cang cao cua
khan giayeu nghethuat san khau.
VN HIN
VIT NAM
66
C
uoc tro chuyen cua toi vi ba
vao mot ngay au tuan, trong luc
baang tat bat lo cho cong viec
khai mac phong trien lam tranh. Trong
cau chuyen baluon nhac: toi khong thch
nhng cau hoi to tat, toi cung khong thch
nhng cau hoi ap at, toi muon moi th
nothat bnh d, nothat nh chnh cuoc
song that cua toi.
Consinh ong Khanh mot thi van
cotieng noi that am, rorang. Nu ci
that ti luon lam sang gng mat van
phang phat net du dang quyphai cua
thieu nHuexa.
|B N1 |NK NK|E0 IKBN MBI
Sinh ra trong mot gia nh nenep va
HOAI HNG (Thc hien)
Bac dau boi tinh
chc nguc| phu nu
cuo ch|en tronh vo hco b|nh
0yz 1Z}10}Z011, tr000 tk00y Pkzp 00z t|0 v0 0y00| pk0 00 |0t 0zN t00
0y000 k| I0z0 Pk000y, 8Z t00|, 000c 0kz 000c Pkzp trz0 tz0y h0z0 ck000y 8zc
0z0 80| t|0k. 8z kk00y xz |z tr00y y|0| 0z||0r trz0k 0 P.h0N, 0y00c tk0| y|z0,
0z c00y kk00y pkz| cz| t00 |z 00| v0| 0z0 |zN pk|N tz| ||00 v0 ck|00 trz0k 0.
|||- C/L EL E/|
i s Php ti Vit Nam trao Hun chng "Bc u bi tinh"
cho b Nguyn Th Xun Phng
VN HIN
VIT NAM
67
gia giao Hue, cocha tng laoc hoc aLat.
Cach mang thang 8/ 1945 thanh cong, 14-15 tuoi,
cothieu nXuan Phng, nsinh ong Khanh
atham gia hoat ong tuyen truyen xung phong
cua Viet Minh, trc ococung atng tham gia
phong trao ung honhayeu noc Phan Chu Trinh.
- Tha ba, cos la chon nao khi bavao
nganh quan gii, covekhong hp lam vi mot
nsinh xinh ep nh bathi ay?
That ra cung khong cola chon nao, vao Viet
Minh, roi c tochc phan cong lam viec Quan
gii Lien khu IV. Sau ra chien khu Viet Bac, c
phan cong veNha Nghien cu Kythuat - NCKT,
Cuc Quan gii, ong quan Phia Khao, Ch on,
Bac Kan. Cuoi nam 1948, c quan chuyen veong
a, ong Chiem, Sn Dng, ben tangan Song Lo.
Thi ay, viec co nhng n sinh tham gia
khang chien khong phai cabiet, vaviec con
trong c quan san xuat vukh th cung lachuyen
bnh thng, khong cog la. Toi vacac ban ngoai
viec lam cong tac chuyen mon, con hoc them van
hoa, tap van nghemua hat bieu dien cho nhan
dan trong vung cung xem.
Nhng nam thang NCKT rat gian kho, vat
va. C quan ong quan trong rng sau. Muon len
ti Phia Khao phai en c Chiem Hoa, vt
Song Lo - Song Gam sang am Hong, i tiep
quang ng dai gan 30 km en Ban Thi, leo doc
7 km na mi ti.
- Varoi a ay the nao balai trthanh
phong vien?
+ Cung do cap tren phan cong, cung khong ro
lanh ao "nhn" thay t chat g cua mnh, hoi o
chthi hanh lenh. Nam 1952, toi chuyen cong tac
veBoTai chnh An toan khu, phu trach tbao
"Cong tac thoc gao".
Nam 1954, sau chien thang ien Bien, toi lai
c ci hoc Y s cao cap, vachuyen velam
viec tai Uy ban Lien lac Van hoa vi nc ngoai.
Sau otoi lai chuyen velam viec Nhaxuat ban
Ngoai van vi "sep" trc tiep lanhavan hoa, bac
sNguyen Khac Vien.
Nam 1967, toi c chnh Chutch HoCh
Minh goi en giao nhiem vu phien dch cho ong
Gerald Guillaume, ao dien ngi Phap sang Viet
Nam lam bophim tai lieu "HoCh Minh - chan
dung mot lanh tu".
Colei theo lam phien dch cho mot ao dien
noi tieng, hoc hoi c chuyen "bep nuc" cua
cong viec lam phim, nen trong toi acomot s
la chon con ng i cua mnh.
Nam 1968, bachuyen vebophan Truyen hnh
Viet Nam (c thanh lap trc khi ai truyen
hnh Viet Nam chnh thc hoat ong). Balamot
trong bay ngi tham gia au tien cua ai truyen
hnh Viet Nam. Bac ci B (chien trng
mien Nam). Vacolebalanphong vien chien
trng duy nhat cua Viet Nam theloai "hnh
anh".
- Trong vosonhng kyniem cua thi lam
phong vien chien trng, ieu g gay an tng
nhat cho ba?
+ olanhng lan cung i vi cac kygiaMy,
Phap, Anh, c, HaLan...Ho biet sang Viet Nam
trong luc chien tranh ac liet, lacotheho cung
chet bat cluc nao, nhng vi ho, tm en mot
s that vecuoc chien tranh Viet Nam, ethong
tin mot cach chnh xac ieu g ang xay ra Viet
Nam vi scomat cua ngi My, omi laieu
ho can lam, vachap nhan hy sinh.
Toi vaho bao phen tng cung chet chung v
bom, phao My. Colan i cong tac Vnh Linh, xe
trung bom, manh kn gam ay mat, nhng nhn
sang cophong vien nc ngoai bthng chan,
toi gai vai mieng knh to tren mat mnh, roi
quay sang giup cu thng cophong vien ban.
Cung conhieu lan dnh phao cua quan oi
Sai Gon khi cung cac phong vien nc ngoai ra
vung gii tuyen, mau coc ra mui, tai, mieng,
phong vien ban th chay xem rau toc, mat nam
en, nhng nhn thay nhau con song, tat caeu
ci gi hai ngon tay bieu tng chien thang.
IKB| |0A KBA K|NK
Cung khong han baa"bonghiep" phong vien
chien trng, sau 1975, bavan con lam phim ve
bien gii Tay Nam nh mot cai "ket" cua nghiep
Bn b, ngi thn chc mng b Nguyn Th Xun Phng
VN HIN
VIT NAM
68
|||- C/L EL E/|
phong vien chien trng. oi dien vi cuoc song
thc tai khi bc vao tuoi 60, hu tr, cuoc song
quakhokhan...
- Tranh cophai lamot am mecua ba?
+ Toi viet bao, lam bien kch, ao dien phim,
viet sach catieng Viet vatieng Phap... nhng tranh
- hoi hoa, lamot am me, mot sthch cua toi, ma
khi toi vehu th nonh c hoi e"lodien".
- Vatranh amang lai g cho ba?
+ Cung lac duyen, do khokhan vecuoc
song khi vehu, toi quyet i ra ngoai exem co
g cho mnh lam. olamot chuyen i ay vat va
vakhokhan theo tat cacac ngha. Nhng toi a
tm c ieu mnh can lam vaselam.
Nam 1990, khi Nhanc cho phep t nhan
hoa mot solnh vc nghethuat, toi anghngay
en mot phong tranh, khong nhng ekiem song,
macon comuc tieu tm kiem tai nang trevehoi
hoa.
Coletoi coduyen vi tranh bi tnh yeu vi
tranh, tmot phong tranh nhoco27 tranh ban
au, sau 2 nam, toi acotai san la600 bc tranh,
cban ra, mua vao lien tuc.. Vatoi song nh
tranh.
Thi gian lam ai truyen hnh, phien dch
cho BoNgoai giao, toi cung tao c mot soquan
hevi cac ban Phap trong lnh vc van hoa nghe
thuat. Vay latoi tochc trien lam tranh "xuyen
bien gii" Viet Nam - Phap, 2 lan/ 1 nam trong
suot 20 nam nay. ieu ocon mang that nhieu
yngha.
- Kyniem trien lam tranh Phap banhnhat?
+ Chnh lalan au tien, nam 1990, mot trien
lam tranh Viet Nam ngay tai khuon vien bao tang
Louvre, nhothoi, nhng c chuy. ai squan
Viet Nam tai Phap t hao, con sotranh toi mang
qua ban het. Ttrien lam omatoi acoong
lc etiep tuc hanh trnh "tranh" cua mnh nh
hien gi.
- Bakhong vetranh, cokhi nao batham nh
tranh sai khong?
+ Toi khong ve, nhng toi hoc ham thuvehoi
hoa ecothehieu c tranh. Nhng toi van nh
comot s thien phutri cho, toi "cam" bc tranh
qua cai nhn cua toi, toi khong theo mot sap at,
hay trao lu, mode g. Phong tranh Lotus cua toi
co"gout" rieng", ai thch th ghe.
Trong tham nh tranh, cung khong phai luon
chnh xac 100%, v nolien quan nhieu van e.
Viec rui ro thi thoang cung co.
- Khi mang tranh Viet sang Phap, bacongh
mnh ang lamot nhangoai giao van hoa?
+ That ra, ban au toi khong ngh g ngoai
viec mang tranh ra ngoai laekiem song. Rat
thanh that nh the. Nhng khi tiep xuc vi gii
lam nghethuat Phap, th toi lai nay sinh yngh,
tai sao khong nhan c hoi nay, "tiep sc" cho cac
tai nang trehoi hoa Viet Nam coc may thang
tien, phat trien? Tai sao khong thequa tranh e
gii thieu vi ban benc ngoai mot Viet Nam
khac ngoai Viet Nam - chien tranh? Tai sao khong
thedung tranh nh mot cau noi etao hoa kh,
hoa giai vayeu thng gia nhng ngi khac
biet nhau suy ngh...
- Baalam c nhng ieu o?
+ Vang, t ra cung alam c chut g nho
nho. 2 cuoc trien lam/ nam Phap lathanh cong.
Toi cung a"au" cho mot sohoa s treco
tranh mang ra nc ngoai trien lam, tao c hoi cho
ho cang ngay cang phat trien.
Vake co nghe cau chuyen nay. Trong mot
cuoc trien lam tranh Phap, mot v khach Viet,
colela"oi phng" cua thi chien tranh trc
1975, ong ta agap toi vanoi: "Trc ay toi rat
thucong san, toi khong muon ket giao vi bat ky
ai lacong san. Nhng xem phong tranh nay, toi
asuy ngh lai. Toi ngh toi cotheket ban vi
nhng ngi cong san. Nhng suy nghtrc cua
toi lasai lam".
- Quan iem cua bavecuoc song?
+ Bang nay tuoi, toi thay khong cog hoi tiec
vecuoc i cua mnh. Mnh asong ung nh
mnh muon. Moi sang thc day, toi lai cam n
cuoc i acho toi song tron ven mot ngay. Mot
ngay coch cho toi, cho gia nh, cho cong ong.
BaPhng hnh nh khong muon noi nhieu
vemnh. Basay sa veviec mang tranh ra nc
ngoai, lamot cach mang van hoa nghethuat Viet
ra gii thieu vi ban be. Vi ba, tranh lacau noi
cho tnh hu ngh, s hieu biet, ton trong nhau..
Trong luc noi chuyen vi toi, bathi thoang
nghe ien thoai, nhng giao dch, trao oi ve
tranh. Baang chuan b cho mot trien lam tranh
"xuyen bien gii" Hong Kong do BoNgoai giao
Viet Nam mi phong tranh Lotus cua ba. Bacung
ang len mot d an mphong tranh Singapore,
mot cai khac London... vanhieu cuoc trien lam
tranh trong nc.
VN HIN
VIT NAM
69
T
khi toi bat au hoc hat Xam cua nghe
nhan HaTh Cau en luc len san khau t
mnh keo an vahat c cung mat vai
nam kholuyen. Nhng khi c khan giachuyeu
langi HaNoi hoan nghenh th toi mi tin la
nghethuat nay cothesong c trong cong chung
thi hoi nhap hom nay. Toi ngh, colehat Xam la
do ngi lao ong Viet Nam sang tao ra th bat
kyhoan canh nao ngi Viet Nam cung yeu
thch mon an tinh than cua mnh, nhng con
ngi nc ngoai th sao? Chac g ho cothe
nghe c, hieu c nhng li ca tieng hat
tam tnh, nnon vecuoc i, vesophan con
ngi Viet Nam, v vay matoi cha bao gi
dam a hat Xam phuc vu cho ngi nc
ngoai. Nhng Giao s Hoang Chng ngi
conhieu kinh nghiem trong viec gii thieu,
quang banghethuat dan toc Viet Nam ra
nc ngoai aquyet nh chon hat Xam tham
gia chng trnh nghethuat dan toc Viet Nam
tai festival quoc teTokyo, thang 2 nam 2009
vathat bat ng, tai lien hoan nay tiet muc hat
Xam cua toi c anh giarat cao. Tiep theo,
Giao s Hoang Chng lai a Xam sang My
vao cuoi nam 2010. Ban au toi van ngh du
sao Nhat Ban van lanc chau Aconhng
net tng ong vevan hoanen ho cothe
hieu c Xam, con ngi Myxa xoi vi nen van
hoahoan toan khac biet th chac g hoahieu a
thch mon nghethuat dan gian, moc mac cua x
mnh? GS.TS Nguyen Thuyet Phong - Viet kieu
Mycung ong tnh vi Giao s Hoang Chng la
a hat Xam sang gii thieu vi gii tr thc trong
cac trng ai hoc My; va, cung that bat ng,
sau nhng cuoc thuyet trnh ay thuyet phuc cua
Giao s Hoang Chng veTuong vabieu dien
minh hoa rat hap dan cua nghes Kieu Oanh, la
tieng an nh vatieng hat Xam cua toi ngan nga
trong khong kh yen tnh nh hut hon ngi nghe.
en khi toi ket thuc bai hat vacui chao khan gia
th nhng tieng votay keo dai vang len, nhieu v
giao s vasinh vien bc len san khau bat tay
toi vaman mecay an nh nh muon tm hieu,
phat hien nhng g huyen b an cha trong mot
cay an n s malai phat ra nhng am thanh
reo rat, lam xao xuyen long ngi. Nhng ngi
Mytrong gia nh tr thc cung rat thch nghe hat
Xam, chang han nh ong Bib Meeke vabaSusan
Meeke cung cocon gai Lauren Meeke caba eu
latr thc rat cocam tnh vi Viet Nam. ac biet
ong Nelson Bowers mot nhadoanh nghiep ln
Myac Chutch nc Nguyen Minh Triet
tiep cung rat thch nghe hat Xam. Thang 11 nam
2011 nay, ong Nelson Bowers sebang may bay
rieng cua ong on chung toi vequehng cua
ong Col Morecir lookout echung toi dien
Tuong vahat Xam cho ong xem, d nhien laong
con mi rat ong ban bevanhan vien cua ong
cung ti d ba tiec nghethuat Viet Nam ac
sac nay.
Viet ti ay toi t hoi tai sao ngi nc
ngoai, kecangi Mymalai thch hat Xam nh
vay, con ngi Viet Nam ta dumot bophan lai
th vaxem thng mon nghethuat dan gian
ac sac cua dan toc mnh?
Ngi My
cung thch nghe hat Xam
MAI TUYET HOA
ng Nelson Bowers v nhc s Mai Tuyt Hoa
VN HIN
VIT NAM
70
|||- C/L EL E/|
Bao tang nghe thuat i ng, thanh lap
nam 1988, labao tang au tien danh cho mot trieu
ai nhat nh tai Trung Quoc. Ngay nay bao tang
ac chuyen sang c smi, ai ng Phu
Dung Vien (Tang Paradise), mot khu vn c
tai cau truc theo loi kien truc nhang, ngay
pha nam chua ai Nhan (Big Wild Goose). Ngoi
chua nay c xay dng khoang 14 thekytrc
ni Ngai Huyen Trang dch kinh Phat.
Ngay trung tam cua a iem du lch nay la
mot mohnh mieu tabc tranh toan canh cua thi
nha ng, nh cao cua xahoi Trung Quoc hn
hai nghn nam trc.
Bao tang nghethuat i ng labao tang
au tien cua Trung Quoc c xay dng trong
mot khu vn cua hoang gia. ai ng Phu
Dung Vien lakhu vn tai tao coln nhat Trung
Quoc vi von au t 1,3 tynhan dan te, dien tch
khu vn khoang 700.000 met vuong vakhoang
mot phan ba trong olanc. Bao tang lamot
phan cua cacong trnh mang en cho du khach
mot cai nhn gan hn vahoan chnh vao thi nha
ng tkien truc, ieu khac en hoi hoa vaam
nhac. ay chung ta cothethay nhieu di vat quy
giacua trieu ai vanhng s kien colien quan.
c thanh lap vao au thekyth7, nha
ng lathi kyhoang kim ves tien bovaon
nh. Cung vi s phat trien manh mevekinh te
lasphon thnh cua van hoa vanghethuat. Thi
kynay con lathi kycua s t do, ci mvaa
dang vephong cach vatam linh.
CooTrng An hay Tay An ngay nay lani
tuhoi cua nhieu nen van hoa tkhap ni tren the
gii. Mot sodi tch tieu bieu c khai quat di
long at cua oth conay cung c trng bay
tai bao tang giup du khach thay c mot qua
khvinh quang cua at nc Trung Quoc.
VAN CONG HNG (Theo CNTV)
Bao tang
nghethuat
i ng
r00y ||ck s0 r00y Q00c c0 0z|, c0 |0 N0t tr00y 0k00y
tk0| k tk|0k v000y 0kzt v0| 000 vz0 k0z pk00 tk|0k |z tk0| 0kz
0000y t0 tk0 k 7 000 tk0 k 10 vz 0yz 0z c00 0y00| c0
tk0 tkz 000c tk0| 0kz 0000y tr00y c00c s00y 0 8z0 tz0y 0yk0
tk0zt 00| 0000y 0 z k0.
V binh nh ng vi binh gip
Tranh v trn tng
VN HIN
VIT NAM
71
CH DNG 4 HP THUC
TI I LI C BNH THNG
B
c Chi chia s, khi tui gi gh thm
cng l lc cn bnh xng khp bc
l r nht. Bc cng khng ngoi quy
lut , c iu, bc sm chn c phng
php hiu qu y li cn bnh ca mnh.
Chn bn phi ca ti thng xuyn trong
tnh trng au nhc c ngy ln m, cng vn
ng th cng au, vn ng t th hn, khin
ti v cng kh chu, gn nh khng i li c,
nhiu lc phi b, khng lm c vic g - bc
Chi nh li. i khm nhiu ni, u cng ni
l bc b thoi ha khp. Ung thuc ty, chch 3
mi thuc nhng ch c t hm li ti pht.
Bc chuyn qua dng thuc bc, bnh tnh khng
gim bao nhiu. L ngi ham tm hiu, mt ln
c bo, thy nhiu ngi s dng cn thuc p
ngoi Ct Thng Linh hiu qu, bc lin ra hiu
thuc mua mt hp v dng.
l nm 2009. Tht k l, ti p ming
Ct Thng Linh u tin thy au hn. C
bn thuc c dn l dn 30 pht c th s b nng.
Ti thy y s nh th lun. Nhiu ln p thuc
thy d chu qu nn mc d p c 30 pht
nh hng dn ri nhng ti vn cha bc ming
p ra. Thi tit nng nn ch p b nng v
hi nga - bc Chi hm hnh k li vi chng
ti, khun mt vui v nh cn au va mi bin
mt mi y thi. Bc cng cho bit, trong nm
2009, bc ch cn dng ht 2 hp Ct Thng Linh,
tng cng l 20 ln p th cn au khp ht,
i li bnh thng. Mi ti nm 2010, bc mi thy
hi nhc khp tr li. Kinh nghim t ln iu
tr trc, bc mua tip 2 hp Ct Thng Linh v
p, v cng ch cn nh vy l t n nay, bc
khng thy au nhc chn na.
ang chun b chia tay bc Chi th chng ti
nn li v ngi em du ca bc Chi l bc Liu
Th Ngc Thy cng ho hc k rng: Ti ht
nhng cn au lng dai dng sau khi p Ct
Thng Linh iu tr thoi ha ct sng tht
lng, ti rt tin tng vo tc dng ca sn phm
ny v gii thiu cho rt nhiu ngi s dng.
Nim vui ca bc Chi v bc Thy khin chng
ti cm thy vui ly v hy vng nhiu ngi bnh
khc cng sm tm c nim vui nh hai bc.
NGC H
(Theo Tp ch Kin thc ngy nay - S 743 ra ngy 1/4/2011).
Khng cn nhng bin php cha tr
qu hin i, t tin, bc Lm Th Kim Chi
(sinh nm 1937, tr ti 16 Tng Bt H - Quy
Nhn-Bnh nh) vt qua cn bnh
thoi ha khp gi nhiu nm ca mnh
bng phng thuc ht sc n gin v
hiu qu.
nh minh ha
VN HIN
VIT NAM
72
iu tr au lng
do thot v a m
C nhiu nguyn nhn dn n au lng, trong ng ngi nht l tnh trng
thot v a m (TV). au lng gy cn tr mi sinh hot thng nht ca
bnh nhn.
hi: Cch y mt nm, chn
tay em gi ti yu i v cm
thy nh li. Ti c a em i
khm bnh th c bc s
chn on l b vim khp
dng thp. T , ti c cho em
dng thuc theo toa ca bc s
nhng by gi chn tay em ti
b teo, cc khp ni cc.
Xin bc s cho bit phng
php cha tr bnh i vi em
ti. C phng php no bng
tho dc gip h tr em ti
iu tr khng?
(Vn Hon Ngh An)
pgS.TS nguyn Vnh ngc
Bnh vin Bch mai tr li:
Bn cn a em n khm
chuyn khoa xng khp. Vi
cc phng tin chn on
hin i cc bc s c th pht
hin nhng bnh khc km
theo v cc bin chng khi
bnh nng ln. Bn cnh ,
bc s cng s hng dn cho
em gi bn tp cc bi tp
phc hi chc nng v c mt
ch dinh dng hp l
iu tr bnh. Bn c th cho
em gi dng Hong Thp
Linh. y l sn phm c
ngun gc thin nhin,
khng c tc dng ph nn
s dng trong thi gian di
c.
nh minh ha
Chuyn mC
hi - p

a m l chic gi m n hi
chm vo gia 2 t sng nhm to
s uyn chuyn cho ct sng trong
cc ng tc: xoay, nghing, n, ci a
m c cu to c bit gm nhn nhy,
bao quanh l cc vng si v dy chng.
TV hnh thnh khi v mt l do no
(lo ha, thoi ha, chn thng) cc cu
trc vng ngoi b rch khin nhn nhy
thot ra, chy vo ng sng hay l tip hp,
chn vo bi thn kinh, gy ra hin tng
au tht lng dai dng.
Ty theo v tr a m thot v m c th
xut hin cc triu chng khc nhau. TV
vng ct sng tht lng l thng gp
nht (chim trn 90% cc trng hp TV
ct sng) gy au tht lng cp hay mn
tnh, au thn kinh ta mt hay c hai bn,
au thn kinh i b.
Bc s s cn nhc ti cc bin php iu
tr bo tn v iu tr can thip phu thut
ty tnh trng bnh. iu tr bo tn bao
gm cc bin php nh: ngh ngi; vt l tr
liu xoa bp, tm sui khong, p bn;
chiu n hng ngoi, sng ngn, in
phn, p du paraphin... C th dng cc
bin php nh tc ng ct sng, ko dn
ct sng nhm dch chuyn a m b li
v v tr c. Trong trng hp bnh nhn
vn cn au nhiu, cn thit phi hp thm
cc thuc c tc dng gim au, dn c
Bin php dng thuc bao gm thuc
gim au n thun nh: paracetamol;
gim au chng vim khng steroid nh
diclofenac, meloxicam... ung, tim hoc
bi ti ch. Tuy nhin, cc thuc trn c th
gy nh hng ti d dy, chc nng gan,
thn... Cc thuc dn c ch c p dng
trong trng hp co cng c cnh ct
sng
Hin nay, nhiu bc s v bnh nhn
ang tin tng la chn dng sn phm
ngun gc thin nhin, hiu qu bn vng,
c bit khng gy tc dng ph khi dng
lu di, m Ct Thoi Vng tiu biu trong
s . Sn phm gip gim au lng, au
ct sng, chng vim, tng cng lu
thng mu, nui dng n cc t sng
v a m, t phng nga, h tr
iu tr, ngn chn ti pht cc bnh v ct
sng ni chung, cng nh TV ni ring.
Ct Thoi Vng c nghin cu trn
cc bnh nhn b TV ct sng tht lng,
au dy thn kinh ta ti cc bnh vin ln
nh: bnh vin T Qun i 108, i hc Y
H Ni u cho kt qu kh quan.
ng Nguyn c Lng ( TP ng H,
Qung Tr) b thoi ha t sng lng
lu nm, sau mt ln vn ng mnh ng
b TV phi nm lit ging. Ung thuc
ty m khng thy , ng tng b lit
sut i. Nim vui n khi ng bit ti
Ct Thoi Vng v mua v s dng: Dng
ht mt hp Ct Thoi Vng, ti thy
au. Mt thng sau ti c th chng
nng tp i trong nh. Sau 3 thng dng
Ct Thoi Vng, ti khi au v c th t
li xe my a n chu i hc, i thm h
hng cch nh 3 n 5 km - ng Lng k.
Bn cnh vic duy tr s dng Ct Thoi
Vng, bnh nhn nn c ch ngh ngi
hp l, vn ng nh nhng v p dng
mt s bin php vt l tr liu nhm
gip ct sng chc khe, y li au lng
do TV. Thu hng

n
h

m
i
n
h

h