Professional Documents
Culture Documents
CHO MNG K NIM 20 NM NGY THNH LP HI VN HC NGH THUT CC DN TC THIU S VIT NAM (18/11/1991 18/11/2011)
L.T.S: Ngy 18/11/1991 Ch tch Hi ng B trng (nay l Th tng Chnh ph) k Quyt nh s 381/Q - CT v vic thnh lp Hi Vn ho cc dn tc thiu s Vit Nam (nay l Hi Vn hc ngh thut cc dn tc thiu s Vit Nam). 20 nm qua, di s lnh o ca ng v Nh nc, s quan tm ca cc ban, ngnh, i ng nhng ngi hot ng vn ho vn ngh cc dn tc thiu s VN, Hi Vn hc ngh thut cc dn tc thiu s Vit Nam trng thnh v pht trin, c nhng ng gp to ln, thit thc vo s nghip VHNT nc nh ni chung v s nghip bo tn, pht huy truyn thng VHNT c sc ca cc dn tc thiu s trong c nc. Nhn dp k nim 20 nm ngy thnh lp Hi, Tp ch Vn ho cc dn tc xin gii thiu n c gi bi vit ca nhc s Nng Quc Bnh Ch tch Hi Vn hc ngh thut cc dn tc thiu s Vit Nam.
Sc vc
NNG QUC BNH
tui hai mi
khng cn c gp mt s v tham gia on Ch tch ca i hi lch s ny: ng ch C Ha Vn, nh nghin cu Triu Hu L; ha s Dng Trung v cc nh th L Vn Cy, Nng Quc Chn; mt s v l c vn BCH kha I cng qua i: Nh th Cm Biu, Bn Ti on, Lng Quy Nhn; nh vn Mc Phi, Hong Hc; cc nh nghin cu H Vn Th, iu Th Ho v mt s i biu khc na. Mt chng ng 20 nm, vi mt lot cc kh khn vt qua, n c ring vic an c ca Hi - tr s, n ngy c Khu th mi Linh m v s 66 Nguyn Vn Huyn hin gi l mt chui thng nm long ong. Nhc li vic ny, l chng ta tng nh n s tn tm v ng lng ca th h m ng xy dng mt t chc Hi, ngy nay l Hi Vn hc ngh thut cc Dn tc thiu s Vit
i ca chng ta bc vo tui hai mi k t ngy 18-11-1991, Ph Ch tch Hi ng B trng Nguyn Khnh thay mt Ch tch HBT k Quyt nh s 381-CT cho php Hi nhng ngi hot ng vn ha cc dn tc c thnh lp v hot ng. Ba thng sau khi c Quyt nh thnh lp, ngy 12-3-1992, i hi ln th nht c t chc ti H Ni vi s tham d ca hn hai trm i biu i din cho nhng ngi hot ng vn ha, vn ngh cc dn tc t cc vng Vit Bc, Ty Bc, Trng Sn - Ty Nguyn, cc tnh min Trung v vng ng bng sng Cu Long. Vo dp k nim hai mi nm ngy ra i hm nay, trong s nhng i biu tham d i hi thnh lp nm 1992 y, hm nay chng ta
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
VN - S KIN
Tp ch Vn ha cc dn tc xut bn 1 k/thng
Nam - mt trong nhng Hi c th mang tnh chnh tr - x hi - ngh nghip. S ra i ca Hi nhng ngi hot ng vn ha cc dn tc thiu s trc y, nay l Hi Vn hc ngh thut cc Dn tc thiu s Vit Nam l nhm p ng mt phn quan trng trong tin trnh pht trin ca nhn dn cc dn tc. Hn na, Hi c thnh lp l th hin s quan tm ca ng v l c th ha ch trng, chnh sch ca ng v Nh nc v cng tc dn tc, thng qua s nghip pht trin vn ha vn ngh cc dn tc thiu s. Vn bo tn v pht huy k tha v pht trin vn ha, vn ngh cc dn tc nhm xy dng mt nn vn ha, vn ngh mi trong tng giai on cch mng lun c ng v Nh nc ta quan tm, mc du ng v Nh nc phi ng thi gii quyt nhng kh khn v i sng kinh t, chnh tr, an ninh, quc phng, c bit l cng tc ln v xa i, gim ngho i vi vng ng bo dn tc v min ni. T bui u thnh lp, Hi hot ng gp rt nhiu kh khn. Nhng vi s bo tr ca B Vn ha - Thng tin v Th thao lc v nhiu t chc, c nhn Hi vt qua c nhng kh khn ban u. m p bit bao khi c li nhng li pht biu ti i hi thnh lp ca nhc s, B trng Trn Hon: Ti nh, ngy 8 thng 8 nm 1991, khi h bt k vo vn bn trnh Hi ng B trng v vic B Vn ha Thng tin v Th thao nhn bo tr Hi nhng ngi hot ng vn ha cc dn tc thiu s, thc t, t lc , B trng B Vn ha Thng tin v Th thao
biu l thi ng tnh, ng h s thnh lp Hi Vn ha cc dn tc. Ti tng sng vi ng bo cc dn tc dc Trng Sn. Ti hiu tnh trng kh khn thiu thn v i sng vt cht v tinh thn ca ng bo. Tuy vy, ng bo sng lc quan, tin cch mng v t ho vi vn ha ca mnh. Trch nhim ca chng ta l gp phn chm lo cho ng bo tng bc xa b s chnh lch v mc sng vt cht v tinh thn gia cc dn tc. Cng ti i hi ln th nht y, Ph Ch tch HBT Nguyn Khnh cng ch r vai tr v trch nhim ca Hi: Hi cn c k hoch v phng php tp hp v pht huy mi lc lng vn ha trong x hi, nhng ngi hiu bit v c tm huyt vi di sn vn ha dn tc ca cc nh vn, nh th, nhc s, bin o ma, o din, quay phim, chp nh, cc din vin, cc nh nghin cu, l lun ph bnh, cc gio vin ngh thut, cc ngh nhn dn gian Hi c th mang li hiu qu hot ng tt p. Cc cp chnh quyn c trch nhim thc hin cc chnh sch kinh t - vn ha - x hi ca ng v Nh nc, trong c nhim v bo tn v pht huy vn ha dn tc. Nhng nhiu huyn, x vng ni v dn tc ca ta hin nay c quan chnh quyn rt yu, thm ch ng b cng yu, nhng yu cu v vn ha ca ng bo cc dn tc t c gii quyt. Trong tnh hnh nh vy, nu vic g cng ch chnh quyn gii quyt, nht l trng ch kinh ph th khng thc t. Ch c cch l Nh nc v nhn dn cng lm. Ti tin rng
2 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
VN - S KIN
Hi ta c th pht huy vai tr v chc nng ca mnh trong vic vn ng, tp hp, pht huy mi kh nng ny gii quyt mt phn nhng yu cu cp bch v vn ha ng bo a phng, nht l c s. Qua thc t hot ng hai mi nm qua, Hi thc hin theo hng . Vic tp hp on kt lc lng hi vin, mt mt ch n cc ht nhn, cc ti nng, cc vn ngh s tiu biu, mt khc ch trng n din rng trong vic pht huy sc mnh ca ng o nhng ngi quan tm, c nhit tnh, hiu bit vn ha, vn ngh mi dn tc. Din im, l nhng hot ng tri sng tc, bi dng hng nm; din rng l tp hp v pht huy s ng gp ca phong tro. Mt v d thc hin trong nhng nm 2000 - 2003 l D n khi phc v pht trin cc gi tr vn ha truyn thng ca ba dn tc HMng, Dao, Giy x T Van, huyn Sa Pa, Lo Cai; hoc gn y l vic kho st v c k hoch pht trin i ng ng bng sng Cu Long. n nay, sau hai mi nm hot ng, tuy tn gi hin nay l Hi Vn hc ngh thut cc Dn tc thiu s nhng tn ch, mc ch ca Hi khng h thay i. Vic tp hp, on kt, mt i ng ng o hi vin, khng nh Hi l mt t chc chnh tr, x hi ngh nghip c sc thu ht nhng ngi hot ng sng tc, su tm, nghin cu, l lun ph bnh v qun l, nhm gi gn, pht huy gi tr truyn thng tt p, sng to nhng tc phm, cng trnh mi v vn ha, vn hc ngh thut cc dn tc thiu s nh tn ch mc ch ra. L c quan lnh o gia cc k i hi, tp th BCH t kha I n nhim k hin nay lun thu trit tinh thn . ng gp vo s ln mnh ca Hi l cng sc ton th hi vin - nhng ngi v ang hot ng trn lnh vc sng to, su tm nghin cu, l lun, ph bnh, biu din v cc ng ch lm cng tc qun l vn ha, vn hc ngh thut cc dn tc; l s ng gp tr tu, trch nhim ca tng ng ch y vin BCH cc nhim k, cc ng ch c vn BCH nhim k I, II. S trng thnh ca Hi ni ln s pht trin ca i ng vn ngh s dn tc thiu s v nhiu th h tc gi ngi min xui gn b mu tht vi ng bo dn tc v vng min ni my chc nm qua. T mt s lng trn hai trm hi vin, n nay s hi vin ca Hi trn 800. Hi c 34 t chc c s Hi
khp cc vng dn tc v min ni. Cng vi Tp ch Vn ha cc dn tc xut bn u k hng thng pht hnh n cc huyn min ni, cc n bin phng, cc trng dn tc ni tr l hot ng ca cc t chc ca Hi, nh: Trung tm h tr pht trin vn ha cc dn tc; Trung tm ngh thut dn tc v Trung tm in nh dn tc. T thc tin hot ng v kt qu thu c nhng nm qua mt ln na khng nh vai tr, v tr ca Hi trong i sng x hi hin nay. Vi trch nhim l mt t chc chnh tr - x hi ngh nghip, vn t ra l, t kinh nghim hot ng thc tin, s dn c kt kinh nghim, i mi ni dung v phng thc hot ng, hot ng ca Hi ngy mt hiu qu. Vn ny, ngay t i hi ln th nht, trong pht biu ca mnh, ng ch Nng c Mnh khi l y vin B Chnh tr, Trng ban dn tc Trung ng, Ph Ch tch Hi ng dn tc ca Quc hi cng c kin rng: Vai tr qun l Nh nc rt quan trng. Nhng nu tt c ch trng ch vo Nh nc l khng , m cn c t chc vn ha ca nhn dn cng tham gia, trc ht l hot ng ca nhng ngi tm huyt vi s nghip pht trin vn ha cc dn tc mi p ng c yu cu sng to v hng th vn ha ca ng bo cc dn tc nc ta. Hi Vn hc ngh thut cc Dn tc thiu s ra i nhm p ng i hi , l mt trong nhng biu hin sinh ng ca vic thc hin chnh sch dn tc ca ng. Vi nhng kt qu v kinh nghim thu c, Hi Vn hc ngh thut cc Dn tc thiu s Vit Nam m tin thn l Hi Vn ha cc dn tc thiu s Vit Nam ang trn pht trin, chng minh sc vc tui hai mi ca mnh.
on vn ngh s Hi VHNT cc DTTS Vit Nam i thc t ti khu Tn Tro - Tuyn Quang
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
DI SN VN HA CC DN TC
c thu h, sn khu ma ri que, cn gi l xng bt lp ca ngi Nng di c vo nc i Vit th k XVIII, khong nm 1730. Nhng ngi Nng u tin n sinh sng mang theo ht ma, din xng dn gian, ma ri Mc thu h. Mc thu h mt hnh thc sn khu c, lc sng dy, khi mt i, khng phi lc no u hng thnh trng tn. Di cc triu i phong kin Vit Nam, Mc thu h sng theo cc ngh nhn dn gian din mua vui hi lng, l ngh thut ma ri que, ri dy, thm tr pht trin ri tay, do mt s ngh nhn v mc ln u ngn tay lm tr. Din ri dy lm con ri nh, ch to bng ngn tay ci, iu khin nh kim, ao, kch, ma gy din tr vt ph ch, th trn huyn l, tp trung tr em, ngi ln bn chi, con ri, bn thuc l rng. Cn din hi lng,
sng bc bng con ri ln, ri que. Con ri thng l cc nhn vt din tch tung Tu: Quan Cng, Trng Phi, Tn Ng Khng mc trang phc lng ly nh cc nhn vt c Kinh kch,Vt kch. Thi phong kin thuc Php, Mc Thu h din nhiu nh quan, cc sng bc Vo nm 1930, Mc thu h pht trin hu ht cc huyn gip bin, mt s huyn c i Mc thu h din trch on, hoc v ma ri. Ma ri Mc thu h, giai on 1930 - 1945, din nhiu Cao Bng do cc i a phng v nhng ngh nhn bn kia sang biu din, bn thuc ph ch v cc sng bc. Mc thu h, giai on phong kin thuc Php, pht trin mnh t din trch on, tin ln din trn mt chng trnh bng cc v: Lng Sn B Chc Anh i, Ngc Ph Dung, Tn Ng Khng, Quan Cng thu chin Bng c, Hoa Mc
4 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
DI SN VN HA CC DN TC
Lan Mc thu h, u tin tn ti trong cc ngh nhn dn gian ngi Nng, thng din trch on ph ch, lng qu cha bao gi ln sn khu. n thi k phong kin thuc Php, Mc thn h thot khi mi trng dn gian len li vo sng bc, nh quan din trn v ma ri thnh mt hnh thc sn khu ma ri cn (ri que). Mc thn h l sn khu c xa, thng din cc cu chuyn tnh thn thoi c nhiu m tp ch ging nhau, tp hp k v cc v thn, nhn vt anh hng, k ngho hn i rch, cao thc a v x hi. Nhng mu truyn thn thoi y, li du tch ra i t x hi chim hu n l, di dng nguyn hp in hnh. Truyn thn thoi, phn nh thc tin i sng x hi, huyn o, huyn hoc hin thc, l gii a nguyn con ngi, v tr, cui cng bo v thn quyn, a v x hi, k no vt ro s cht. V ma ri Ngc Ph Dung, kh ph bin Cao Bng. V din k li mi tnh Ngc Ph Dung, yu tha thit chng trai m ci, ngho hn. Ngy ngy, chng phi vo rng hi ci, kim tin nui m gi, m au bnh tt, x rng u ti. Ngc Ph Dung, con gi nh quan, giu c nht vng, em lng yu chng trai ngho x xc. Bi nng cm mn con ngi hiu tho, chu kh, chu kh, yu thng m gi. Ngc Ph Dung, c gi p nh hoa hu thi nay, nt na du dng yu say m chng trai n ci. Tnh yu y, phm vo, l gio gia phong trong x hi phn chia ng cp, n ngy nay t ngi cn ngh c, ni g chuyn xa l iu khng th. Ngy nay, nhiu ngi Vit Nam cn sng theo quan h Vn ho, th h sau nghe theo, lm theo trt t th h trc, cha bit mnh ang ng u, phi sng vi hng t ngi c hnh tinh, u ch c ring ta. Cn phn bit cc cp quan h x hi; ng ch lm thu, quan chc dn thng Sao khng t hi mnh? a v no chng quan trng m anh mang li gi tr g cho x hi. Cu chuyn Ngc Ph Dung,l mi tnh vng trm, cui cng b bi l, thn ni k cho nh quan bit, hai bn thn quyn ra sc ngn cm, h khng c yu nhau. Ngc Ph Dung, tng t m au ko di, cht mn trn nhung la ph hoa. B m ngho, bit chuyn nng Ph Dung qua i. Thng con trai, yu c gi nh quan, dn d tt bng, hn i ngho kh, b cht trong ti hn. Nh chng trai sng ci ct ngi nh l ven rng, mun xoa du ni au ngi tnh, Ngc Ph Dung ho thnh cy hoa ph dung mc bn ca s nh chng. Mi sm mai, nhn cy ph dung, chng nh thy nng i li trong gng. Sng vi ci bng nh hoa ph dung, sm n ti tn cng au kh, chng trai nut nc mt ra i, li bi hc cho nhng ngi mun c tnh yu t do. Bt c ai, phm vo thc h x hi chim hu n l, s b trng pht bng ci cht kh u li bit. Ma ri Mc thu h pht trin mnh di thi i x hi ch ngha, vo thp nin 60 th k XX, nhiu huyn Cao Bng c i Gi hai. Nhng i Gi hai khng din ma ri, chuyn sang din kch ht dn ca. T ma ri cn Mc thu h, chuyn dch sang kch ht Gi hai din bng din vin, Cao Bng c hai th loi sn khu khc bit. Mc thu h din bng con ri, Gi hai do din vin th hin trn sn khu ngi trnh din. Tn gi sn khu Gi hai, mt thng ip ngn gn do ngi lm ngh t tn. Thut ng Gi hai, ly t cu nhc lu khng iu ht Sai hoa, c on: gi i i hai, gi i i hi b cc vn i, ghp li thnh Gi hai. Gi l Gi hai, d nh. S phn sn khu Gi hai nh nng Kiu, hay t gnh gia ng, gp tri yn b lng hng thnh, khi sng ln, bo ging, cht lng. My nm 1962 1965, Gi hai pht trin mnh, ring huyn H Qung 14 i Gi hai, ng lot cc huyn th, x gip bin thnh lp i sn khu khng chuyn din Gi hai. Gi hai hp dn cng chng, nh hng n on Ca ma nhc Cao Bng din kch ht Gi hai. T sn khu ring ngi Nng lan rng sang kch ht dn ca Ty- Nng, n Kch ht Dn ca Ty Nng, sn khu Gi hai bin i sang th loi Kch ht dn ca. Kch ht dn ca, l sn khu kch, ht cc bi dn ca nh Kch ht Dn ca Hu, Kch ht Dn ca Bi chi, Kch ht Dn ca Ngh Tnh, Kch ht Dn ca Ty- Nng, din kch ht dn ca Ty dn ca Nng. S pht trin qu y, dn n tnh Cao Bng ra i ba hnh thc th loi sn khu: - Mc thu h (ma ri que). - Gi hai (sn khu ngi din). - Kch ht dn ca Ty Nng (ht dn ca). Sn khu Gi hai chuyn t sn khu ma ri cn Mc thu h (xng bt lp) din bng con ri, k thut iu khin l que, xo, sang ngi din. Ni dung, hnh thc Gi hai, cu trc kch bn, sn khu ging nh Mc thu h. Kch bn gm li thoi, kt ni bi ca.
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
DI SN VN HA CC DN TC
Gi hai khong 15 ln iu, c mt ln iu ht lm ni dung xng sng sn khu l iu Sai hoa. Qua bao nhiu thng trm, bin i s phn nhn vt ni: P, Sang pn to, Thn li quy v Sai hoa. Sai hoa c cu nhc lu khng, lp i lp li, giai iu c trng: Gi hai, Gi i hi, gi hai, Giai i hi, ging cu vng c xung h ca ci lng. Cu nhc lu khng ny, cng nghe cng thm, c chc nng lm cu ni cc iu ht, li thoi quay v Sai hoa. Sn khu Gi hai mt thi thnh cng, c v d Hi din ot gii A (tng ng huy chng vng thi nay). Ti Hi din sn khu chuyn nghip nm 1966, v: Cy p ren Trng Sn ca Nng nh Tun, gii A. Nhiu v Gi hai, cng chng hm m, phc v thnh cng nhim v sn xut, xy dng x hi ch ngha min Bc, ng vin tui tr dn tc ln ng chin u, gii phng min Nam, thng nht t nc. Mc thu h, Gi hai, hai hnh thc sn khu ca dn tc Nng, l nt sinh hot vn ho ngh thut truyn thng b nh mt. Sn khu Gi hai pht trin, dn chuyn sang kch ht dn ca Ty Nng, thnh hnh thc sn khu mi mang ngha bo tn, pht trin dn ca cc dn tc, ra i trong giai on chin tranh c lit thnh cng, nay li b b qun. Kch ht dn ca Ty Nng qu trnh ra i, bin i chu nh hng sn khu Gi hai, v s hp dn qu mnh ca cc iu ht mang tnh huyt thng ngh thut dn tc Nng. Tng bc bin i, lc u din Gi hai, nguyn bn sn khu truyn thng vi cc v c: Ngc Ph Dung, Lng Sn B - Chc Anh i, Tn Ng Khng nh Bch Ct Tinh, Quan Cng thu chin Bng c, Quan Cng - Trng Phi Sau din Gi hai vi kch bn mi, ni v cuc sng con ngi ng bo dn tc Nng trong nhp sng hin ti. Ni dung m nhc li ca thay i theo i sng con ngi mi, bn cnh nhng iu ni P, thn, ht dn ca Nng: H lu, Nng i, Ru con, Ht then Nng n v ng v bn mi, chuyn thnh Kch ht Dn ca Ty - Nng. V ny, khng ht nhng ln iu Gi hai, ch ht cc loi dn ca Ty Nng: ht ru, si ln, ht Then Ty, nhng iu dao duyn, lao ng sn xut dn ca Nng. y l v din, gii thiu sn khu Dn ca Ty - Nng. Kch ht Dn ca Ty Nng, mt thi tn ti nhiu ngi yu thch cc v tham d Hi din sn khu chuyn nghip ot gii A:V bn mi ca Nng nh Tun, Ln ng - Nng Vit Khang, Chic vng bc - Sng tc tp th, i vn ngh Lng Sn, C gi ngi Mng Mi thnh cng sn khu cc dn tc, qua cuc chin tranh, sang thi k i mi, thi i kim tin, nhng hnh thc sn khu dn tc, truyn thng i vo d vng, ch cn trong ci nh. Nm 2000, Vin m nhc kt hp vi S Vn ho Thng tin Cao Bng, lp d n phc hi Gi hai gn mt t ng. Sau khi tiu ht tin, Gi hai chng cn tm hi, khng vinh danh g sau d n. Bi cch lm tu hng, thiu nh hng khoa hc lu di, chng ta quen tiu tin lng ph theo li u c chnh tr, m khng quan tm n gi tr vn ho khoa hc ca ng bo dn tc. Sn khu ca ngi dn tc, cn phc hi li mi gi tr ngh thut truyn thng theo tinh thn thi i. Ngha l bo lu truyn thng, pht trin vo cuc sng mi. Trong thi kinh t th trng, ngh thut l mt loi hng ho, theo quy lut c cung, mi cu, nhng phi lm mt vic khng cu m cung, v l sn phm hng ho c bit. Trc tin, nn dng li ma ri cn Mc thu h, tip n Gi hai, Kch ht dn ca Ty Nng. y l sn khu truyn thng, mun tn ti trong i sng mi, tranh ua cng cc loi hnh ngh thut khc l ton cu ho, ang l dng xoy cun ht th h tr y hp dn, gii php kh thi: - Cc Nh vn ho huyn, nui dng phong tro sn khu: Mc thu h, Gi hai, Kch ht dn ca Ty Nng, bng khn gi tim nng truyn thng c. - Tnh Cao Bng, B Vn ho, V Vn ho dn tc, U ban dn tc cc on th Trung ng - a phng ng tm nui dng, sn khu dn tc s sng dy - sng dy mnh m. - u t th nghim tng loi Mc thu h, Gi hai tng bc nhn rng , to cng chng mi n vi ngh thut dn tc. - Sau cng, nhn dn a phng t nui dng mi tn ti lu di. Th k XXI, nhp sng khoa hc cng ngh ang ng nht dn tc, quc t ho con ngi thi i. Phc hi vn ho, ngh thut truyn thng tng dn tc, l nui dng tm hn, dng vc mi quc gia, dn tc. Mong sao cc Nh qun l vn ho quan tm phc hi sn khu, ngh thut cc dn tc.
6 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
DI SN VN HA CC DN TC
PHNG HI YN
li tp trung thi m ci, l hi, tt, ma thu hoch la, ngy ma phc v b con. Mi ngy vui, i kn thng thi cc bi: Mi ru, Vo mm, Cho khch, Cho ch nh, Cng t tin, du r ly t tin Cn m ma, i li biu din nhng bi: Vnh bit, t n b m sinh thnh D l bi no, ngi nghe cng thy iu nhc c nhng on ip vng trn luyn ly. thi kn hay, ng iu khng d, ngi thi phi bit cch ly hi, ngi nh trng v nh chm cho cng phi ch hp m cho chun, v vy cn c s luyn tp thng xuyn ca mi ngi trong i bo tn nt c sc vn ho ca dn tc P N, ng Chin cng nh nhng ngi tham gia i kn P Ko rt mong chnh quyn x dnh nhiu thi gian, tm huyt cng pht huy iu ht c o ca qu hng mnh. Cc thanh nin tr yu thch vn vn ho truyn thng chu kh nghe ng b, b m truyn dy li iu kn P Ko. ng Chin ni: Th h chng ti gi ri, ch mong con chu chu kh hc v chng ti s truyn t li cc iu kn con chu bit n ci gc, ci tinh ty ca kho bu vn ha dn gian ca dn tc P N. Ri y trong s cc chu s tip bc con ng ca ti. Mong mun ca ng cng l mong mun chung ca ngi P N. Nhng ngi ngy ngy vn ln nng, lm ry, vt v sm chiu song khi c dp, vn mun c chi cc nhc c dn tc, lm p thm nn vn ho truyn thng, phc v mi ngi trong bn ting kn khng mai mt theo thi gian
ng sau m iu ro rt, nhp nhng, ting kn P Ko cha ng nim t ho v nt c o ch c dn tc P N (mt nhnh ca ngi Giy, sinh sng bn Xo Sin Chi 2 (x San Thng TX Lai Chu) Mi dp l hi, khi ting kn P Ko vang ln, mi ngi li lng tai nghe bn phi m nhp nhng gia ting kn ng, ting trng, ting nh chm cho, g mai ra, lc chung Mt iu ng mng l khi nn vn minh len lc trong tng ng ngch ca bn vn ho Xo Sin Chi 2 vi loi hnh bun bn dch v, hng ho. Song nhng g thuc v vn ha dn tc vn cn su m, khng d m phai tm thc mi ngi P N. c bit l ting kn quen thuc y... D c bn ch c 6 ngi trong i kn P Ko, v s ngi bit thi kn ch cn m c trn u ngn tay song iu kn vn ro rt ct ln. Ting kn P Ko ng mi trong tm thc mi ngi tng sinh ra v ln ln bn Xo Sin Chi 2. ng L Vn Chin, 71 tui k li: T khi ti cn b, thng nghe b ti - ng L P Ci thi kn cng cc bc trong bn. Nhng iu kn theo du tui th ti, khin ti m chm trong khng gian vn ha ca dn tc P N v ting kn dn tr thnh mt phn khng th thiu trong tm thc ti. Thy ti am m, b ti truyn dy li cho ti t cch tp ly hi n on ho m vi cc nhc c trong i, mi bi thi li c ngha khc nhau. Nay ti li truyn dy con trai L Vn Hng 46 tui iu kn mt i ng ni v ti tm huyt ng Chin nh thu y, i kn c n 6 ngi: 2 ngi thi kn ng, 1 ngi nh chm cho, 1 ngi nh trng, 1 ngi dng di tre, g nh mai ra, 1 ngi lc chung. Tuy nhin, t lu khng cn nhng i kn 5, 6 ngi na bi khng cn ngi lc chung v g mai ra nn cng thiu vng thanh m thnh tht v ting trm c. iu kn nh mt i mt na ci hay trc y ti nghe ng chia s. i kn P Ko hin nay gn vi nhng ci tn: Cho Vn Din, L Vn Nng, L Vn Hi, L Vn Sung. Tt c cc ng u hc thi kn theo kiu cha truyn con ni. Tuy ai ny u bn rn vic nng, ry nh mnh nhng mi khi trong bn c vic, i thi kn
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
Ngi
lam th Nui en
TRN TH MNG DN
mt nh th dn tc t vng trn ngc(1). l vo nm ngi duy nht ca Vit 1913 Qu Su. Nam c Hi ng nh Ung sng m ln, n c nc trao tng Hun Chng m khn. Sm c lng yu nc lao ng hng nht. y Ban Dn thng ni, vo nhng nm Tc Trung ng, B Vn Ha, u ca cuc Cch mng gii Hi Nh Vn Vit Nam trao tng phng dn tc, nh th Bn Ti gii thng Vn Hc. B Lm on gia nhp mt trn Vit nghip trao gii thng vit v Minh vi tt c nhit huyt ca pht trin v bo v rng... Bn tui thanh xun. c s du dt Ti on cn l c trng ca trc tip ca Cch mng v nht tm hn Dao thun cht. Nhng l ca ng V Nguyn Gip nay tuyt phm ca ng u tot l i Tng V Nguyn Gip ti ln nim t ho v mt nn Vn danh ca Vit Nam. T tng ha truyn thng lu i ca trong sng to vn hc ca Bn tc ngi mnh. ng lun t Ti on l t tng ca Cch Nh th Bn Ti on ho v mnh c sinh ra v ln mng. Tt c ngun cm hng sng ln trng thnh bn chn ni cao vt - Mt trong tc ca nh th l nhng nguyn mu gn gi, thn nhng ngn ni cao nht vng ng bc - Quanh thuc. Tt c xon theo mt nh hng r rt nh nm sng sa my ph. Mt min sinh thi n ha mt con ng sng trong phong cch sng to rt ngy ngt tnh ngi. Bn Ti on: "Anh la em ra i cu nc. Em khc Tng truyn, thu xa xa ni y ch c du nh trng a con th ..." (Bi th Dn v dn con). chn ca th d vi rng rm hoang vu. Mt ngy kia ng l ngi cng kh bit v nhng ngi cng kh ngi vng thp bng pht hin trn nh ni Phjavn ln i quyn sng, quyn bnh ng t do t Bjoc cao vt xut hin mt ngn n rc sng sut giai cp thng tr Thc dn, phong kin. Th ng trn ngy m. Ngn n trn nh ni l mt im i chin u cho mc ch cao c . "C Phan, C l. L hn na l ngn n chy t ma ry ny sang Hong cng nh... mc d khng thng cng lm ma ry khc. Bn ma tri ht m ngn n vn Php kinh hong. n i C H mi tm thy, con lung linh chiu sng bn phng tri. Cho l im ng Cc-Mc m i theo..." (Bi th lch s nc lnh dn cc vng gn xa bn h gi nhau v hi t Vit Nam). quanh Ni n ngy mt ng c. T ni mang Bn Ti on vit nh k chuyn tm tnh , r r thm mt ci tn : Ni n (Phja n). Ni n ng khc trit i thng. Nhng cu tc ng, ngn ng, bn cnh ni Phja-Bjoc (Ni Hoa). Mt s trng hp nhng tri nghim gp ghnh o dc trong su ngu nhin : Ngi lm th chn Ni n cng thm tm hn cng nh ngoi thc a. " Khng phi ct ting khc cho i trong mt hang c tn l ngi Dao con vi ci, mi l b i c m cha". ( Bi X-Kng. a con trai ca mt b m ngho kh vng th ng nghe gi hoang ). "Khi cn trn lng con cao. Ngi m c M Bjoc trn tri th hoa vt, lng lm con vt ha chic thuyn, khi b ngi
8 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
(1) Tc truyn khi ngi n b vng cao sinh con trai hay con gi l do c mt ng quyn nng trn tri c tn l M - Bjoc ban cho hoa vng th ngi n b sinh con trai, ban cho hoa bc th ngi n b sinh con gi. (2) Bn Ti on ni n ngi bn th thn ca ng l Nh th ln Nng Quc Chn
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
Tren nh
KP - LINH
Truyn ngn: INH SU GIANG (Dn tc X-ng)
n theo ui nng t thi sinh vin cho n lc nng c cng vic lm n nh. Ngay c lc nng c ngi yu hn vn khng bung tha, nhng ln no cng vy, nng vn khn kho thot khi ci by cht ngi y. Sau bui lin hoan tuyn dng chin s thi ua cp tnh, hn gp ring nng, cu xin bng nhng li tm can m nng cha tng nghe ln no trong nhng ln hn tn tnh. Nh nhng ln trc, nng vn khng thay i. Khi cm quyt nh tng cng cng tc nm nm vng su trong tay, nng hiu rng c bn tay o din khn kho v y quyn lc ca hn tr th nng. Duy trch nng th, i loi l ti sao nng khng km ch, khng tnh to hn i vi hn Nng vn lng l, km nn cm xc ca mnh. Nng bun l phi xa Duy, xa th x thn yu ca nng Nhng cui cng tnh quyt on, mnh m t i tt c. D sao y cng l quyt nh ca t chc, nng ngh vy. Ba ngy na l nng t bit th x. Nng inh ninh Duy s dn nng i th Duy in bo rng anh c mt hp ng ln ti Vng Tu. Duy thay i nhiu qu. Ci m Duy theo ui cao vin hn nng chng? Lng nng cht nhen ln mt ni bun, nhng cng tan bin i rt nhanh v nim tin yu i vi Duy ang rt mnh m. C ting g ca khe kh, nng ra m. Mt ngi n ng cao, gy, da rm nng lch s cho nng: - Xin li c l Lin, c gio Lin? - Vng, ti y! - Nng gt u cho. Nng do d mt cht ri mi ngi n ng vo nh. Nng ly ly rt nc trong khi ngi n ng chm ri quan st cn phng. Ngi n ng cho bit ng ta l Hiu trng ni nng s n cng tc v ngh nu nng khng ngi s cng ng vo trng trong nay mai.
Nng m ba l ngi pha sau xe honda ca Nam - Hiu trng mi gp hm qua. Vt dc, , vc thm gn mt ngy trng mi ti trung tm cm x. Xung quanh khng c g khc ngoi nhng cnh rng bt ngn. Ln u tin nng b vy bc bi s hoang s n k l v bun b. Cc thy c y ai cng thn thin v c v qu nng. Nng cm thy an tm phn no, lng cht phn chn hn ln. Ngy hm sau Nam mi nng vo phng lm vic: - C t danh hiu gio vin gii cp tnh ba nm lin, c trng ai cng t ho v c mt ng nghip nh c Dng li mt cht nh theo di thi ca nng, Nam ni tip: - Chng ti n o mi khng bit phi b tr c dy a im no. C thng cm, cn mt im trng trn nh Kp-linh, c gio y ngh sinh, c phi mt mnh cm bn, mong c Khng mun Nam phi n o g thm, nng ngt li: - Em chp nhn s iu ng ca Nh trng, anh ng lo! - Nhng
10 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
11
12 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
mng khng phi ch do nhng li thuyt phc v cng tc vn ng ca cn b, m cn do tc ng ca nhng bi ca Than mt nc, Pht c gii phng... khi dy lng yu nc thng ni, c v tinh thn on kt u tranh ginh c lp t do cho T quc, quyn bnh ng cho cc dn tc.
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
13
14 VN HA CC DN TC (SO 10-2011)
Hi Vn ha cc dn tc Vit Nam
hm lo cng vic sng tc vn hc ca cc hi vin v nhng ngi c nng khiu vit nhng cha tham gia Hi, l nhim v ca Hi cc nh vn Vit Nam. Gip vic Ban chp hnh Hi, c cc Hi ng, bn c Hi ng Vn hc dn tc dn tc thiu s.
Nhng bn cnh , cng vi lc lng sng tc vn hc, lc lng sng tc cc ngnh ngh thut ca i ng vn ngh s dn tc thiu s c bc pht trin ng k. V vy, vic ra i mt t chc Hi ca i ng ny l mt nhu cu thc t. Sau mt quy trnh chun b Ban vn ng thnh lp Hi hon
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
15
Nh th Nng Quc Chn, Th trng B Vn ha - Thng tin - Th thao, Trng ban vn ng thnh lp Hi c bo cao i hi
lng cu ly tng loi vn qu ca cc dn tc. Mt tin ng a m l tht, s tht ph phng: Cch y hai nm, i thu mua ng nt nhn t tay ng bo Ty Nguyn v tm tn cng ching! B Cng nghip nng kp bo B Vn ha mau mau n cu! Nhng, than i! Ngi chng ti n ni th chng cn bao nhiu chic cng ching na. Sng to ra tc phm mi l yu cu tt yu trong quy trnh pht trin ca nn vn ha dn tc. Cc nh vn vn ngh s sng to trong cc dn tc thiu s ch c th ngh, vit, v ra tc phm xut sc ca mnh, khi mi ngi c c ci vn vn ha dn tc lm nn cho sng tc mi. Ngay sau khi thnh lp, Hi Vn ha cc dn tc, chng ti t chc ngay mt t sng tc th vn cho mt s anh em hi vin. Hi Nh vn thng qua Hi ng Vn hc cc dn tc thiu s cng Hi Vn ha cc dn tc chm lo cng vic ny. Cc bn tho v ang c hon thnh. Nh xut bn Vn ha cc dn tc k hp ng vi tng tc gi. Hi VHCDT va khai trng Cu lc b ngh thut. Mt phng trin lm tranh v min ni v cc dn tc c t chc H Ni... Nhng hot ng ny trc tip tc ng ti tinh thn sng to ca vn ngh s cc dn tc. Chng ti cng ang chun b m Hi tho, su tm v thnh lp Hi Vn ha cc dn tc cc tnh Ha Bnh, Tr Vinh, Ph Yn, thnh ph H Ch Minh. Cng vi Hi Nh vn v cc Hi chuyn ngnh khc, Hi Vn ha cc dn tc ang thc y cng vic sng tc.
16 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
th
bi
trn
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
17
LTS: Cng vi s pht trin mnh m ca hi VHNT cc DTTS Vit Nam, cc nh th dn tc thiu s li nhng du n ring mang m cht min ni. Trn con ng sng to y chng gai y, h khng nh c ting ni ca dn tc mnh v c ch ng vng chc trong lng c gi. Nhn dp k nim 20 nm thnh lp Hi VHNT cc DTTS Vit Nam, Tp ch Vn ha cc dn tc mi c gi cng c li nhng tc phm ca h. P SO MN L NGN SN
Cy hai ngn l
Dn ti ch c hai ngn ngi Nh ci cy hai ngn chic l Ai nui ai hi ci r, ci cy Ai yu ai trong tnh yu thm lng Ci tnh yu b nh trong cy R nui l, l nui cy cng ln. Dn ti ch c hai ngn ngi Mt cy ng trong mun rng cy ng Mun hiu ta qua bao chu ng Th cy i, ta s ht i mnh. Th k no ai gieo mm trong t hm nay cy ln ta xum xu Dng trai trn trong mt tri nng chy p xanh thnh ru ung hng ngy Con gi p trong gi but ng sang Tc v cy thu o p nm thng. Dn ti ch c hai ngn ngi Bit gi gi, gi ma, gi nng Chn sui ngn sng bt nc ngc dng Ng la ci reo trn sn tri ta Ta dang tay gt ma hnh phc m no.
Ngi p
Ngi p trng nh tuyt Chm vo li thy nng Ngi p trng nh la S vo li thy mt Ngi khng kht - Nhn thy ngi p cng kht Ngi khng i - Nhn thy ngi p cng i Ngi mun cht - Gp ngi p li khng mun cht na ! Ngi p l c m Treo trc mt mi ngi!
Y PHNG
Ma hoa
Ma hoa Ma n b Mt phng Tha sc vc ng chng chy phm phm ln ni. Ma hoa Ma n ng Mt nh chic o r Va vn ro i va ngi ng.
Hi b bn v hi c trn gian Dn ti ch c hai ngn ngi Nh ci cy hai ngn chic l Cnh rng gi l rng non tr y L i!
18 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
INRASARA
MAI LIU
DNG THUN
i tm bng ni
By gi nga v tu khc Mt mnh anh m cu ht i tm bng ni ngy xa By gi khng cn cn ma Hai a i chung tu l By gi khng cn ma h Gc chiu chn ch mong By gi em theo chng Ln ni pht nng tra la By gi bung h ni nh Anh lang thang gia loi ngi.
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
19
20 nam
CU CHUYN T HI NG VN HC DN TC
l nhng nm cui ca thp k 80, th k XX. Lc ny nh li ti cng khng bit khi d mi ngi lm th ng hay sai? Nhng c mt iu chc chn l n rt v t tm huyt, hn nhin, c vic. y l cu chuyn ti c mt trong Hi ng Vn hc dn tc thiu s ca Hi Nh vn Vit Nam! Ti cng rt hn nhin, chng cn bit l mnh c ci Quyt nh hnh chnh vi ch en, du no hay khng. Ti cng qu l k "ic khng s sng", thm ch nu c ai bo mnh l "huynh hong" cng chng sai. V khi , ti - vi tn l Lu Xun L, mt anh cn b qun ca B Vn ha, mi ch vi ba bi th, vi bi vit ng bo th lm sao li ngi c vo ci gh Hi ng y. M li l Hi ng chuyn mn ca Hi ngh nghip lng lng nh Hi Nh vn. Qu tht, khi ti ch cn bit mnh c lm vic, c ng gp sau khi nh th Nng Quc Chn bo "tham gia nh". Th l ti c hp, c tham gia xt ny n, c "chy c" mt s vic Hi ng do Nh th h Nng ng knh ph trch. Sau th ti cng hiu c mt cht l do v sao ti c tham gia Hi ng. Th nht, v ti l ngi thiu s (Mng). Th hai, ti yu vn ha - ngh thut cc dn tc. Th ba, v ti ang lm vic di quyn lnh o ca nh th Nng Quc Chn, lc ng nhim l Th trng B Vn ha. Vi nhng l do y, nn ti d chng c t danh "nh th, nh vn" g cng c hp, c chi, c thn, c bit, c hiu vi khi vn ngh s cc dn tc. Nh: Lng Quy Nhn, Hong N, L Vn Cy, inh Chanh, Bi Thin, Vng Anh, YBrm, Thch Chn, Vng Khm, M Th Vinh, Nng Vn Khang, Nng Vit Toi, Ka S Ling, L Khnh, L Ngn Sn, Nng Trung, P So Mn, K Kha Sam, Vng Khm, Qunh Nha, Bch Vit, Long Ta, Mc Phi... Th l tm gi c hiu hiu v vn ngh cc dn tc, c tham gia Hi ng.
ngy y, by gi
H L
Ti nh rt r, mi ln hp Hi ng thng c ng inh Ngc Sn (lc l Ph Ch nhim y ban dn tc), nh vn Mc Phi, i ln c nh vn Nguyn Ngc, di s ch ta ca nh th Nng Quc Chn. Th k cho Hi ng l mt c gi dn tc Ty - cng cha l "nh vn, nh th" g nh ti, ch Hong Th Thiu. Lc Thiu l bin tp vin Nh xut bn Vn ha dn tc. Ti li nh kh r, mi ln cc nh th, nh vn Nng Quc Chn, Nguyn Ngc, Mc Phi bn n vn hc cc dn tc, t vic pht trin i ng n xem xt nhng vn chuyn mn th u c chung mt bn khon l: Ai, t chc no tp hp, gip vn ngh s cc dn tc thiu s khi s ng vn dng tim nng, ngi ngoi 40 tui vn l "mm", l "hin tng". Cc vn ngh s ngnh ngh thut khc nh: in nh, sn khu, ca ma, m thut... cng vy. Rt nhiu ngi c tm, c ti nhng khng phi ai cng snh ngang c vi cc hi vin chuyn ngnh l ngi Kinh, l ngi thnh ph. Ti nh, nhng nm , nh vn Nguyn Ngc, nh th Nng Quc Chn rt n tng vi Mai Liu (H Tuyn), P So Mn (Hong Lin Sn), Mc Phi th au u thng v bit ti ca L Vn Cy, Sa Phong Ba. Ri c mt ln, ti thc s cm ng v bt u bit suy ngh nghim tc hn khi nh th Nng Quc Chn ch vo ti v ch Thiu m ni vi ng inh Ngc Sn cng cc nh vn Mc Phi, Nguyn Ngc: - Nh hai bn y th s vo hi no? Ti bit, vi trch nhim v tm huyt ca mnh, nh th Nng Quc Chn hi bn m cng hi chnh mnh, ng thi ng bt u c p n cho cu hi y. Vng, ngi min ni chng ta, nhiu khi c nhng kh nng c o m khi ng trong ci chung, ci tng th khng phi ai cng nhn ra. Chng ta c th i rng khi khng c mt tri m khng lc; c th nm c mi v ca gi; bit hoa plang c th n c kh ngon... Vi ci nng lc ng b li cho
20 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
V, IU G NN N, CN N, N!
i hi thnh lp Hi nhng ngi hot ng vn ha cc dn tc thiu s c t chc trng th ti ni ti ang lm vic. Lc a ch l 16- L Thi T, ngay bn b H Gm, trung tm Th H Ni. Tn ca Hi lc c vit gn l Hi Vn ha cc dn tc Vit Nam. Sau ny, v cho n by gi, du Hi phi "du canh, du c" tr s nhiu ln, tn Hi thay i cho ng l vn ngh hn, nhng th thc, ti vn thch ci ci t ban u. Ti dm chc cng l , l t ca v Ch tch sng lp Hi - nh th Nng Quc Chn. By gi, Hi ta trng thnh, "nh canh, nh c", danh phn r rng, nhng ti vn mong chng ta ng qun ci ban u y. Bi vy, ti vn tin, vn vui khi t bo ca Hi ang cn nguyn ci thu ban u.
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
21
Th song ng
M TH VINH BN TH BA
Cy khn
Cy khn ti t h ng phja Cy khn ti nh h tng n Cy khn ti slam coc rn slng Cy khn ti sl xung h tr Lng xoong ny cn ti oc tng Heng long fn py phja toi phja Pang slao slt py pang bo ft Ha lc chp cn khen n kha!
Dch:
G gy
G gy canh mt cho ni rng G gy canh hai cho rung ng G gy canh ba nc nh sng G gy canh t lt d xong Ra sn cng h nhau i rung Ting long ui nhau my ni i Bn gi ct i bn trai p Mt lic gp nhau nh tay chn! nh C 1958
Dch:
22 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
Ti bit nh th Nng Quc Chn t nm 1960, khi ng ang gi cng v Gim c S vn ho khu t tr Vit Bc. Ri ti c gn gi di quyn ng trong sut 40 nm, khi ng v trung ng lm vic B Vn ho .Lc ng ngh hu ti vn qua li nh ngi trong gia nh. Trong cuc i cng tc ca mnh ti cng tng c lm vic, c tip xc vi nhiu ngi lnh o, bnh thng c m tn tui cng c nhng ring nh th Nng Quc Chn li trong ti mi mi mt s knh trng, tin yu.
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
23
hng phi ch nhng ngy ca thi k bao cp lnh hin xa m l c sau ny khi t nc bc sang thi k m ca, i mi ti nhn thy nh th Nng Quc Chn vn l mt con ngi nh th, lnh hin, nghim tc, tn tu, gin d, chu o khng v thi th m thay i tnh cch. Vi ti, qua nhng g ti nhn bit, ng l mt mu mc v o c, nhn cch v ti nng. Ti nng, ti mun ni y l nhng ng gp c th c tc ng trc tip ti nhng thnh tu ca nn vn ho vn ngh cc dn tc thiu s nc ta sut hn na th k qua. Trong lnh vc ny trc ng, v c sau ny khi ng mt i, n nay vn cha ai c c nhng ng gp v c nh hng ln nh ng. Cm gic nh ng vn ang hin din trong cuc sng hm nay. Trong cng v cng tc ca mnh, ng phi i nhiu ni, n nhiu c s, gp g nhiu ngi nhng trong giao tip, d vi ai, ti cng khng h thy s hi ht x giao nh nhiu quan chc quyn th, m ng lng nghe mt cch nghim tc thc s . sau ny c dp gp li ng vn c th nh tn h mt cch y , k c nhng chuyn gia nh m ng bit m thm hi. Chc ai thn thit tng c dp n gia nh thm ng u thy trong phng ring ca ng vn mt chic xe p c, khng cn c nhn hiu. C ngi ni sao ng khng b i cho rng nh, gi t, xe my xn c ri, nhng ng gii thch y khng ch l chic xe p c m l mt k nim khng qun c. Nm 1959, trc khi ri s vn ho i nhn nhim v khc, ng B Ngc Bo sau khi bn giao cng vic cho ng Nng Quc Chn c tng li
T tri sang, cc nh th: Nng Quc Chn, Ch Lan Vin, T Hanh, Hong Trung Thng. nh: TL.
cho ng chic xe p ny. Sau ng Bo i cng tc bin gii H Giang, ri khng may b bn ph ng Vn st hi d man. Chic xe t y l ngi bn ng ca ng sut nhng nm cn Thi Nguyn. C nhiu ln ti c i cng tc cng ng ln tn x vng cao Yn Bnh - Bc Quang - H Giang ri x Yn Nguyn - Chim Ho - Tuyn Quang xa my trm cy s ng rng. Khi y ng khng i bng t m i bng chnh chic xe p ny. Khi v H Ni ng mang theo v vn i li trongv thnh ph bng chic xe p c k . Sau ng gi yu khng i xe p c th ng bo con ci lau chi sch s em ln phng ring ca ng gi gn cn thn. Chic xe p y n nay, sau khi ng mt gn mi nm, vn c con ci ng ct gi theo nguyn ca ng. Trong cng vic nh th Nng Quc Chn l ngi rt nghim tc, su st. Ti rt nh chuyn i kho st vn ho vng Ty nguyn, vng Chm cc tnh Ninh Bnh Thun v vng Kh Me min Nam ngy mi gii phng vo thng ba nm 1976. chun b cho chuyn i, ng phn cng cho gio s Phan ng Nht v ti phi i tm v ghi chp y cc ti liu lin quan ri ng cn cho mi gio s Mc ng, gio s Phm c Dng, l nhng nh dn tc hc uyn bc c nhiu hiu bit v vn ho vng dn tc khu vc min Nam n thng bo, nhn xt tnh hnh c th. Ti nh ln n Ninh Thun nghe ni c nh vn ho ngi Chm l Thin Sanh Cnh rt hiu bit v uy tn nn ng mun c tip xc. By gi tnh hnh an ninh mt s vng vn cha tht m bo, tn qun Phun R vn cn ln lt gy ri nn a phng khng mun ng xung tn a bn m xut n ng Thin Sanh Cmh ln tnh lm vic, nhng nh th Nng Quc Chn khng mun vy .Thy thi kin quyt ca ng nn nhng ngi c trch nhim nh phi phi b tr cho ng v on xung tn p Hu c gp g ng Thin Sanh Cnh v tm hiu tnh hnh. Nghe tin c on vn ho trung ng v lm vic nn nhn dn tp trung ch n tip rt nhit tnh, t chc ma ht vn ngh rt vui . Hn hai gi m on mi di c khi a phng. Nh th Nng Quc Chn m y rt vui, ni nu khng xung tn ni th lm sao c th hiu c tm lng ca b con?
24 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
ng gp to ln ca Nng Sau nm 1975 hai khu t tr Quc Chn chnh l vic ng dn khng cn, tt c cc t chc, b ht tm lc gp phn xy dng my ca hai khu t tr phi gii th. nn mt i ng vn ngh s ngi Ring cc c quan vn ho - ngh cc dn tc thiu s hng hu hm thut nh nh xut bn, nh bo nay. D ngi Ty, ngi Dao hay tng Vit Bc, trng ngh thut ngi , X ng, ngi Kh Me, Ty Bc v Vit Bc, Ty Nguyn ngi Chm thnh danh u c B Vn ho lp t trnh - theo t nhiu nhn c ng nhng xut ca nh th Nng Quc tm tnh, chia x, ng vin gp Chn, vi cng v l th trng chn thnh. Cc nh vn , nh th ph trch mng vn ho dn tcnh Y ing, Triu n, Hong Hc, kin ngh Trung ng cho gi li , Vi th Kim Bnh coi ng nh mt trc thuc B Vn ho qun l . ngi anh ln. L Ngn Sn, Cao xut c l c tnh c Trung Nh th Y Phng tng nh n thy Duy Sn, Y Phng, Dng Thun, - nh th Nng Quc Chn. nh: on ng chp thn. Tr s ca tt c M A Lnh, Linh Nga Nit am c Thnh cc c s ny vn ti v, ring Nh thng gi ng l thy. Nhiu nh nghin cu vn xut bn Vit Bc sau c i tn l Nh xut bn ho ngi Kinh nh T Ngc Thanh, Phan ng Nht, Vn ho dn tc, do tnh cht c th nn phi chuyn nhc s Minh, nh th Trc Cng c mt thi v H Ni. Ngy y vic nhp h khu vo H Ni l trai tr hot ng vng Ty Bc, Vit Bc, Ty Nguyn cng vic cc k kh khn. Cn b mun nhp c cng tng chu nhiu nh hng t ng. Chnh phi c mc lng no mi c gii quyt. Nhn trn c s c uy tn on kt , tp hp c hu ht vin nh xut bn lc bin ch ln ti gn ba mi nhng tn tui vn ngh s tiu biu ca mi vng ngi, mc lng phn ng l rt thp nn cn b min ca t quc m nh th Nng Quc Chn ca cc c quan chc nng c c i lo cng vic xut ln cc cp c thm quyn cho ra i c Hi cng gp tr ngi, cui cng phi ch thn Nng vn hc ngh thut cc dn tc thiu s Vit Nam m quc Chn i lm. Th tc rt rm r, qua U ban ng v mt s v, nh: C Ha Vn, Y Ngng Nikam, dn tc trung ng, qua Ban tuyn hun trung ng, Vi Hng Nhn v cc nh vn, nh th, nh nghin Vn phng hi ng b trng tc l phi qua rt cu Triu Hu L, Cm Biu, Bn Ti on, H Vn Th, nhiu ca i, nhiu c nhn c trch nhim, ri phi Lng Quy Nhn, Mc Phi... l nhng ngi sng lp c nhiu con du, nhiu ch k mi ti c B Cng v ng l ch tch u tin ca hi. an, s Cng an H Ni. M u d dng, n gin g, Nh th Nng Quc Chn vi t cch l ngi c c khi ch vi mt c quan thi cng phi i li ti ba trng trch c th v vn ho dn tc thiu s cng bn ln. Bnh thng s gy rt nhiu chn nn mt li nhng du n rt m nt qua vic thnh lp mi cho nhng ngi i lo, d b qua v u phi nn cc c quan vn ho dn tc m n hm nay tt vic ca c nhn. Nhng nh th Nng Quc Chn c vn ang hot ng c hiu qu. l Nh xut khng qun ngi m vn nhn ni, kin tr eo ui bn vn ho dn tc, Nh bo tng vn ho cc dn ri cui cng cng c gii quyt. tc, Nh vn ho dn tc, khoa dn tc trong trng Ti thm ngh, lc nu khng phi ch thn i hc vn ho, cc trng vn ho ngh thut v cc ng ng ra trc tip lo liu m ch ch o chung on ngh thut dn tc cc vng Ty Bc, Vit Bc, chung th khng bit mi chuyn s nh th no? Ti Ty Nguyn. ch ni mt vic vy thy c ngi vn ho cc dn Chc chn by gi k li th mi ngi cng tc trong c Hi Vn hc ngh thut cc Dn tc khng th hnh dung ra c ht nhng lo toan vt thiu s m tin thn l Hi Vn ha cc dn tc c v m ng phi chu ng c th cho ra i c b th nh hm nay c cng sc ca ng b ra c nhng c quan vn ho dn tc nh vy. ln n nh th no?
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
25
TRN VN HC
Nh Mng L
Anh xa Mng L bao ma ry ? ng bn chn gieo vng nng trn nng Sui bn Bon hi hi tng hi th Ni xanh rn thm nh tc ngi thng vo v t cn co hi hi Bng lau em gi ghm tm tnh Bn bn nh thong piu ai vi vi Ma xun nng qu cn ngn xanh Mng L y ai ngi c nh Ni ta yu bao nm thng i ch Dng sui Thia thu bn mng ngt ngt Khi nh sn p nhng gic m Ta gi ngi da dit nhng vn th Hoa ci ngng vng con mt nh Mng L i c trong tng nhp th Vng xe gi ma xanh sinh si
TRNH CHU
Phiu du trng
Trong gic m ti loang l vt m hi m chy ngang min tri gi tht ting chim di gi ma. Ngy cha ngp Ngun mt u t ph hoang vo tui di m tu khc siu hnh ru but git sng trinh. m ln tinh dt d nhng nh gy b mn Bng ging m thm triu sng.
26 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
Hong hn
Con ng no M khng gp Dng sng Bn chn Khng Hn nc qua cu u ngun thc Ma kh Con ng no M khng qua Ni... o Ru xanh Sng chng L a Git nng ng qun Con ng no M khng gp Em Gi ma qua dc Nhp Ching cng Say...
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
27
Nhng li
TRIU N:
Sau 20 nm thnh lp Hi VHNT cc DTTS Vit Nam, nn VHNT ca cc dn tc c khi dy, ang c pht trin mnh m, rt mng c nhng tc phm c tm c ng gp vo nn VHNT a dn tc Vit Nam. Ta ng v tr k s ta thng ngh nh vy nhng thnh thong ta li c th ngh lm th no a cuc sng vo tc phm vn hc ngh thut ? Nu thy c quan h hai chiu ta s thy vic a cc tc phm i vo i sng khng my kh khn. Vi s i mi ton din ca cch mng hin nay, cuc sng c bit bao s i mi. Tc phm ngh thut cn n vi i sng thc tin phn nh, phn nh v nng cao hn (ch khng phi s chp nh) ngha l i sng cn nhn thy ci p lp lnh trong cuc sng m by lu h hng m c, hng dn c c m vn ln. Nn ch hai chiu vn ngh s thy c s cn thit phi i vo i sng hin nay sng tc ch khng th tha mn hiu cuc sng thng qua phng tin thng tin nghe nhn vi vng v tha mn lm nn tc phm VHNT. Nu tc phm VHNT phn nh c ng- hay- p ca i sng, qun chng v s v vp n nhn. Mun vy vn hc ngh thut hin nay phi p ng c s cn thit ca cuc sng ng i. Tc phm VHNT phn nh ci thp hn, phn nh ci siu thc bng nhng ngh thut ch ring k s cho l cao siu... th cuc sng khng th chp nhn s lc lng . Nhn dn cc dn tc Vit Nam vn d hm m yu mn VHNT, h vn ao c c nhng tc phm VHNT gip h vn ln trong cuc sng hin nay cng nh lm mu h cng sng tc nn tc phm VHNT ca h.
TM HUYT...
M A LNH:
Trong cng cuc i mi ca t nc, dn tc ang mang tnh thi s hin ti, dng nh hai b phn dn gian v bc hc cng ang tranh chp kch lit tinh lc v song tn. Trong khi din ra cuc tranh chp t nhin v thm lng , nu pha qun l th , b mc th h qu l b phn dn gian phai li, b phn bc hc cn o ut cha bn r, v l thi c cho mt th vi rt t vn len li gm nhm, ph hy nn vn ha truyn thng m vn d nn vn ha n bit ca 53 tc ngi mong manh. pha t tng chnh tr th r, l NQT 5 kha VIII v tip tc l NQ 23 ca B chnh tr. Cn pha qun l v thc hin th cn mng lung, h hng, cha c quyt sch mnh huy ng sc lc, tr tu v nhn tm ca nhn dn (m trong nhn dn c mt b phn chuyn tm, chuyn su l vn ngh s), tc cha tng xng vi tm t tng ch o. C th l chnh sch cn rt bt cp. Phi quan nim r l u t ch khng ch l h tr; v u t th phi m bo cho tc phm, cng trnh tr thnh sn phm hu ch trong cuc sng. Sau 20 nm i mi ca t nc cng l 20 tui ca Hi ta khng nh rng t nc Vit Nam, s hin din ca mt t chc Vn hc, Ngh thut dn tc l ng v chng ta lun nh n th h tin bi sng lp. 20 nm, ci c ln nht l hi vin c mt hu khp cc a phng, nhiu hi vin vn bm tr ngun ci bng s cng hin m thm va lm giu cho kho tng vn ha tc ngi mnh va gp phn bi p tinh thn on kt lm cho cc dn tc xch li gn nhau ng thi qung b bn sc vn ha Vit Nam ra th gii. Song trc mt cn lm ngay: Mt: Gim ngho cho s hi vin ngho; Hai: Nng quy m c quan ngn lun ca Hi gm tp ch, trang bo
28 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
INRASARA:
S ra i thnh v tn ti ca bt k hi on no khng l g c, nu n khng gii thiu c sn phm ca chnh n hay nh s n ca n. Hi Vn hc - Ngh thut cc Dn tc Thiu s Vit Nam cng khng l ngoi l. 20 nm c mt v hot ng, Hi gn nh ph sng Hi vin u khp mi tnh thnh ca t nc. l iu ng ch u tin. ri thng qua Hi, nhiu khun mt vn ha - ngh thut dn tc thiu s sng gi xut hin, cho ra i cc tc phm gi tr. Nhiu tc phm v v ca tc gi dn tc thiu s c c nc bit n, khng t tc gi ot c Gii thng cp Quc gia ln khu vc. Ting ni ca Hi ngy cng c sc nng hn trn din n vn hc - ngh thut dn tc thiu s cng nh ca c nc ni chung. 1. Vy, u l tm th cho thi tip nhn? Mc cho cc tro lu vn chng pht trin v ny n trn khp th gii, ta mi thi dng dng. Ta c ngh n l ca th gii ch khng lin can g n ta. Cha c tro lu vn hc - ngh thut ng i no c ta gii thiu v tip nhn nghim tc, th lm sao lp c gi tng lai c th tip cn vi cc sng tc mang tnh cch tn, t ta c th sng lc ra c cc sng tc phm gi tr? 2. V tm th cng hin? Nhn ca thin h, cn ta, ta c ci g ng khoe, gi l cng hin? Ta lm g cho m nhc, m thut hay vn hc c in ca cc dn tc thiu s, l truyn thng v cng qu gi ca ng b li? V c vn chng ng i na, ta qung b n ti u? - Cha g c! Mi n hm nay, cc tc phm vn chng ca cc tc gi dn tc thiu s
29
NI THANH MAI:
Vn hc ngh thut gn lin vi i sng v mang hi th ca thi i. V vy ngay chnh bn thn vn hc ngh thut l i sng ri. M l i sng th vn hc ngh thut phi chuyn ti tt c nhng vn ng ca i sng y. Ti c nhiu tc phm vit v dn tc thiu s, v min ni. Tt c vn lc hu nh cch y 10 hay 15 nm g . H c cho rng, vit v ng bo th c phi bp la , sn hu, sn nai.. ngoi ra chng c cht khng kh thi i no ht. Trong khi by gi, nh ng bo c xe my, ti vi, t lnh. ng bo DTTS cng dng in thoi di ng thnh tho ht ri. Ti ngh c nhng iu y cng bc vo tc phm v DTTS thy c phn no s vn ng ca i sng c th. 20 nm thnh lp Hi DTTS l mt khong thi gian cha tht di nhng qu tht i ng cc vn ngh s DTTS lm c qu nhiu vic, tin nhng bc kh di trn vn n VHNT Vit Nam. Nhng ci tn tc gi ngi DTTS, vit v DTTS cha kp k tn ngi ta cng khc ha nh Cao Duy Sn, Inrasara, on Hu Nam gp phn lm ni bt nn VHNT DTTS. Nhng tt c nhng iu y vn khng th kin to nn mt tro lu. VHNT thiu s theo ti ngh, vn kh khim tn trong xu hng VHNT chung ca c nc. Tc gi gy ting vang cng ch hn hp mt s ngi ni bt - mt s t rt khim tn S lc lng cn li ang n u? V c bit lc lng tr cng vn ng d chng v nht nha lm.
30 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
Co n
n bit th lun ch l... th, nhng khi nim th n - vi ngha no , khu bit vi th nam, th gi, th tr, th thiu nhi, th dn tc... c l cng l iu cn thit. Gii ph bnh, bn c, ngi nghin cu s c th nhn din thm nhng nt c th trong nh gi v thng thc. Trn thc t, c nhng bi th, cu th m hnh nh ch nhng cy bt ph n mi vit ni. N mang y v n tnh. Vy, vic khu bit th n qu cng l iu ng lm. bi vit nh ny, ti khng c tham vng m rng bin v th n Thi Nguyn c v lng ln v cht m ch thu hp trong mt i nhn xt nh mt vi tc gi quen thuc, nh mt nt chm ph, khng dm ni l chnh xc, mong cng cc bn ng nghip tham kho v ch dn thm. Theo quan st ca ti, mt trong nhng c tnh ca th n Thi Nguyn l hng v s c n. n ng cng thng vit v s c n, bi c n l mt trong nhng i tng phn nh kh quan trng ca thi ca. Tuy nhin, ti nhn thy ci c n trong th ca cc ch rt khc, khc v cht so vi cc cy bt nam. Ci c n ca gii my ru thng mang v bi trng, l ni c n ca loi s t, ca ngn ni, cn ni c n ca phi yu l ni c n ca mt nc h thu b nh, ca con hong yn gia i ngn. Cng cn ni cho r thm c s hiu lm ng tic l y ti khng cp ti khi nim c n ca hon cnh, m l ni c n thi s. C n thi s l ci c n c khi ang sng gia mun ngi. Th na, cng khng ni th cc ch ch phn nh duy nht ni c n. Th cc ch cng nh nn th chung, lun phn nh mun mt cuc i. Nhng bi vit nh ny, ti mong c s ng cm ca c gi khi ch ni ring v kha cnh ny trong th cc ch. V th ca nh th Nguyn Thu Qunh, mt s nh ph bnh thng nhn nh ci thnh cng
nht ca ch l s c thoi ca tm trng. Ti mun ni r thm, rng l s c thoi v ni c n. Trong nhng bi th bit t v tm trng, Nguyn Thu Qunh dnh n qu na s lng bi vit hoc gi v ni c n: Bng nhin lc vo ma ma ng Ngn cy roi, vn mi kim Gm t but, khng sao chng c. ... Lm li i v pha mt trng mt trng gy guc cn i qua rm cm u i v pha mt tri mt tri ng vi ch ma h xa lc.
Bng nhin lc vo ma ma ng. (Ma ma ng- Nguyn Thu Qunh) Nhng cu th y l ni c n bt an ca tm hn thi s trc s ba vy ca cuc i, mt vng vy tng chng khng li thot. V bi th Th v lc , mt bi th kh ni ting ca ch, ti khng tn thnh vi mt vi kin cho l bi th gii by thn phn. Khng phi vy! Theo ti, Th v lc l mt n d v ni c n, cng ng nh ch vit, l Khc- trng - cac - hnh. Nhng ri ci c hnh trong s mang vc nng nhc nh nhng chic bu tin kip p xung lng ca con lc s phn y vn cha phi l iu ng s. y mi l iu lm cho thi s ng cay, xa xt hn nhiu: Ln hn ni c n l nhn ra khng ai c th mang gnh nng h mnh l mt mai kit sc trn c s chu ng nhng bn chn lm li bc cn xa lm ci ngy kt thc. (Th v lc - Nguyn Thu Qunh)
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
31
Ti ngi vo chic gh ca h, Bng nhin bt khc. (Pht chnh lng- Minh Hng) l ni c n ca i tnh nhn n hay chnh l ni c n ca thi s? i khi, ch gi ni c n ca mnh vo thin nhin: L vng ri thn thc V vn di gt giy Trng s mnh n l Vi vng m ln my Ri: Cht nghe ma thu khc Pht hiu mnh chia li. (u ng- Minh Hng) Nhng d ni l, ni trng, ni ma thu, cng lm sao giu c lng mnh. Trong tp Pht ring ca Minh Hng, bi th V l mt bi th n tng v mang c c trng trong li vit ca ch. ch t nhn mnh l ngi thch nu gi qu kh, l ngi hay bun trc qu kh. ng thi, ch cng nhn ra ci hin trng thi i intnet v th in t / ngn qu kh rng khng nn ch c Xp li nhng mnh giy a vng v cn thn kho ngn k c. Nhng ti bit, bn c cng bit, ci ngn k c ca ch v ca lng tri con ngi lm sao c th kho li mt cch vnh vin. Chnh bi vy m con ngi lun c n, thi s lun c n. Cng nh hai nh th n ni trn, theo ti, nhng bi th gi cm, au u tm can nht ca Lu Th Bch Liu cng l nhng bi th v ni c n. Gn ging vi Minh Hng, Lu Th Bch Liu cng hay ly hnh nh thin nhin lm ni nng ta cho ni c n ca tm hn. Tuy nhin, Minh Hng thng gi tng, thng tm cch che y, thng tm cch y ni c n v pha khc. Lu Th Bch Liu th ngc
32 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
* * *
Tht ra, nhn din nhng cm thc c n trong th cc cy bt n Thi Nguyn, d ch hn hp trong phm vi mt vi cy bt cng l mt vic khng h n gin. l mt cng vic lu di v nghim tc. Ngi vit bi ny ch mi thc thi n theo li thy bi xem voi. C iu g s snh v bt cn, rt mong c s th tt ca cc tc gi v c gi. Tuy nhin, c mt iu cn khng nh: c nvi gc nhn m hc l mt cm xc khng th thiu i vi vn chng ni chung v thi ca ni ring. l nhng ni c n thanh sng, c gi tr cnh tnh, thc tnh, con ngi nhn din chnh mnh, thng yu, ng cm vi con ngi hn. ng thi, ti cng thin ngh, ci s mnh cao c y s c t ln vai nhng nh th n.
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
33
Lam ban
V VN HO L HI
Bi v nh: B T
a l hi 2011 qua i, chng ta chun b n mt ma l hi mi ca nm 2012 sp ti. Ngoi nhng g tt p, lng ng trong tm hn mi ngi Vit Nam chng ta, th y vn phng pht nhng hnh nh, d m v nhng iu cha tt, cn trn tr ca ma hi c, iu m nhiu du khch thng cm nhn l: bn, bc v bun. Nhng iu m ngi vit xin c lm bn di y hu mong cho nhng ma hi mi s dn c hn ch, loi b. Theo thng k cha y ca ngnh chc nng v qua cc phng tin thng tin i chng th hin nay c nc ta c khong gn 8.000 l hi cc loi trong mt nm. Chia ra, trung bnh mi ngy c trn 20 l hi. V vy, nhng iu s st xy ra trong cc l hi, tu theo quy m, tnh cht ca tng l hi. tng
vng, min, t nhiu xy ra l khng trnh khi bi mt khi cng tc qun l, t chc cha cht ch, thm ch cn thiu hiu bit ca nhng ngi c trch nhim gy nn. Nhng quy nh v Thc hin np sng vn minh trong l hi rt c th trong Thng t s 04/2011/ TT-BVHTTDL ngy 21/01/2011 ca B Vn ho, Th thao v Du lch cho vic thc hin cc l hi hu nh khng c ch trng thc hin, mt mt do thc ca ngi i hi, nhng phn ln l do cng tc tuyn truyn trc l hi v ngay trong l hi hu nh khng c quan tm y , dn ti nhiu thiu st m bo ch nu, nh L pht n n Trn Nam nh. Cc dch v sp l thu, cng thu xy ra nhiu ni, n c l n B Cha Kho Bc Ninh. Ht quan h ngy hi vn c tnh trng ng nn. Ht dn ca dn tc ch
34 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
khoc o dn tc bn ngoi, cn khng t vn qun b v guc cao gt ln sn khu. Qun l, gi gn mi trng, v sinh cng cng km. Cc loi dch v n ung, ngh ngi, a n, mi cho, cho ko, cht chm c bc, cc tr chi n tin, trm cp, mc ti, n xin nhiu dngto bc xc cho ngi i hi, xy ra rt nhiu ni, gy c ch v phn cm, lm gim cm xc tt p, ngha tm linh cho du khch Mt s hi mi phc hi th quan tm n quy m hi phi m rng (quy m = tiu tin hp php), khai trng du lch, kch bn na n nhau, to nhng tn km khng cn thit. Can thip th bo vo tnh cht l hi, chm ch n thu tin cng c, khng ch n cc nghi thc truyn thng, cch thc thu, qun l v s dng tin cng c, tin git du cha ng v hiu qu cha thit thcgy mt on kt ni b v lm h hng cn b. Mt s hi th coi trng nghi thc, l nghi tn gio, tng tnh linh thing ca bn o. C hi, c pht th treo khp ni, c T quc li qu t, treo bng hoc thp hn c hi. Phn L c nhng hi th s si, tnh gio dc truyn thng t, gim mc ch, ngha l hi, ch trng t l v phn hi nhiu hn thu tin dch v. Vn sinh hot n ung trong n, cha ni tn nghim b lm dng qa mc. Ch l khng ng vi tnh cht ca hi. Vn ngh trong l hi cha c la chn ph hp, c nhng tit mc phn cm, trang tr tu tin, cu th, sai quy cch, v tr, hoc lm dng(!) C hi gii thiu i biu qu nhiu ch sai (rt may, truyn hnh trc tip li l i a phng).
V phn ngi hnh hng, i hi, c khng t ngi thc km, trang phc i l o phng lo lot, vy ngn, qun lng, x rc, ni nng ba bi, t hng, t vng m, l bi linh tinh (cng mt phn do khng c s hng dn v do km hiu bit, nn cn c bin bo, gii thch ngay ni l hi). Trc tnh trng trn, thit ngh, nn tng cng hn na cng tc qun l, t chc, kim tra, chn chnh kp thi. Phi quy hoch ng b ch o thng nht ca ngnh chc nng v mi mt ca mt l hi, y mnh cng tc tuyn truyn v l hi v vn ho l hi, chc chn s hn ch ng k. iu thit yu na, l: tp hun c bn cho cc cn b nhng ni c l hi, o to cn b lm cng tc bo tn di tch, hng dn vin du lch, bi l hi l hnh thi sinh hot vn ho cng ng, ni no c l hi v di tch, danh thng chnh l sn phm ca du lch, nn phi ngh ngay vic o to nhng cn b c k nng ngh nghip cng vi quy hoch pht trin kinh t - x hi, khng o to n u chc chn vn xy ra nhng iu s xut v nh hng n vn ho l hi. Mt t nc c nhiu l hi s tiu tn bit bao nhiu thi gian, tin ca. Nn chng cn tng cng x hi ho cng tc l hi, v cp php m hi th no cho va phi, cho ng vi bn cht ngi Vit v vn ho Vit, va gi gn, pht huy bn sc m khng mt i nhng g do kinh t th trng xm ln.
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC
35
Theo k hoch, Vng thi bn kt din ra ti H Ni t ngy 1 n 5-11, ti TP H Ch Minh t 12 n 16-11 vi phn thi trang phc dn tc, trang phc o tm v thi ng x. Vng thi chung kt s c t chc t ngy 26-11 n ngy 11-12 ti thnh ph H Ch Minh vi ch Hng Sc Vit Nam. m chung kt - L ng quang s din ra lc 20h th by 10-12 ti Nh ht Ha Bnh (TP. H Ch Minh), c truyn hnh trc tip trn i VTV1, VTV4 v mt i truyn hnh a phng khc.
MAI AN
Trnh din trang phc truyn thng cng ng cc dn tc Vit Nam 2011
T ngy 28 - 30/11, ti Lng vn ho, du lch cc dn tc Vit Nam (ng M, H Ni), ln u tin U ban Dn tc phi hp vi B Vn ha, Th thao v Du lch t chc cuc trnh din trang phc truyn thng cng ng cc dn tc Vit Nam. Hn 250 c nhn c la chn t 54 dn tc khp cc tnh, thnh ph trn c nc s trnh din cc loi trang phc truyn thng ca dn tc mnh vo ti ngy 28/11. y l hot ng nhm mc tiu tn vinh, bo tn, pht huy gi tr vn ha ni chung v v p vn ha c trng trang phc ca cng ng 54 dn tc Vit Nam ni ring, tng cng khi i on kt cc dn tc. Ph Ch nhim y ban Dn tc, Trng ban t chc Hong Xun Lng cho bit i din ca 54 dn tc s trnh din hn 100 loi trang phc truyn thng, v mi dn tc c th c nhiu loi trang phc khc nhau bao gm c trang phc sinh hot v trang phc l hi. Ln u tin t chc chng trnh ny, m bo cht lng, y ban Dn tc thnh lp Hi ng T vn trang phc truyn thng cng ng cc dn tc Vit Nam. Thiu tng, Nhc s An Thuyn-nguyn Hiu trng Trng i hc Vn ha Ngh thut Qun i l Ch tch Hi ng T vn. V trng V Tuyn truyn (y ban Dn tc), y vin thng trc ban t chc Chu Tun Thanh nhn mnh rng, hot ng vn ha ny va l s kin chnh tr su sc va l dp cho chng ta nhn li nhng nt p truyn thng ca dn tc, t gn gi v pht huy.
H.A
P.V
36 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
VN HA CC DN TC
TRONG S NY
VN - S KIN
1. Cho mng k nim 20 nm Ngy thnh lp Hi Vn hc ngh thut cc dn tc thiu s Vit Nam (18/11/1991- 18/11/2011): Sc vc tui hai mi Nng Quc Bnh
DI SN VN HA CC DN TC
4. Sn khu Mc Thn H Gi Hai Tun Giang 7. Cn mi ting kn P Ko trong tm thc ngi P N Phng Hi Yn
TNG BIN TP CAO DUY SN PH TNG BIN TP LU XUN L TH K TA SON BI TH HNG TRNH BY TRNG THU
TR S TA SON: Tng 6 - s 66 Nguyn Vn Huyn Cu Giy - H Ni in thoi: (04)36411198 Fax: (04)36411197 Email:tapchivanhoacacdantoc@yahoo.com Giy php xut bn s: 191/GP-BVHTT do B Vn ha - Thng tin cp ngy 26/12/2006 In ti: Xng in NXB Vn ha dn tc 128C/22 i La - H Ni
HOT NG VN HA VN NGH
34.Lm bn v vn ho l hi B t 36. Trang tin
37
VN HA CC DN TC
MT S HNH NH
/c Nng c Mnh, khi y vin B chnh tr Trung ng ng, Trng ban dn tc ca ng, Ph Ch tch Hi ng dn tc ca Quc hi ni chuyn vi i hi thnh lp Hi Vn ha cc DTTS Vit Nam
ng ch C Ha Vn ti i hi ln th II
Mt s n phm ca Hi
38 VN HA CC DN TC (SO 11-2011)
i biu d i hi IV nm 2007
(SO 11-2011) VN HA CC DN TC on vn ngh s Hi VHNT cc DTTS Vit Nam i thc t ti khu Tn Tro - Tuyn Quang
39